toegesneden te zijn op de mogelijkheden of gelegenheden die de infrastructuur in ons land biedt. Wél wordt de keuze voor bepaalde activiteiten beïnvloed door min of meer toevallige gelegenheden die zich binnen jihadistische relatiestelsels voordoen. Op grond van de geanalyseerde politiegegevens, menen we te mogen concluderen dat persoonlijke kwaliteiten, voorkeuren en motieven, beschikbare middelen en connecties, trigger events, slagingskansen, tijd, geografische nabijheid, en – vooral ook – symboliek hierbij een doorslaggevende rol kunnen spelen. Jihadistische projecten lijken dikwijls met veel improvisatie en last-minute besluitvorming gepaard te gaan.84 De jihadistische activiteiten die tussen 2001 en 2005 in Nederland zijn verricht, zijn mede hierdoor zeer divers. Maar of het nu gaat om het plegen van diefstal, geweldpleging, drugshandel, paspoort- en identiteitsfraude, creditcardfraude, het verder helpen aanwakkeren van de strijd in het Midden-Oosten, het rekruteren, opleiden en uitzenden van strijders, of om het plegen van een aanslag met het doel een generieke groep ongelovigen te straffen voor de misdaden die tegen moslims zijn begaan. In alle gevallen betreft het activiteiten waarmee de internationale jihad in de ogen van de actoren is gediend. Vooral deze overtuiging te handelen in dienst van de heilige oorlog, of in dienst van God, biedt actoren een legitimering voor hun daden. We veronderstellen dat wat zich in de onderzoeksperiode in Nederland heeft afgespeeld redelijk vergelijkbaar is met wat er toen in andere West-Europese landen speelde. Maar om hier een beter zicht op te krijgen zou nader – internationaal vergelijkend – onderzoek moeten worden verricht. Welke kenmerken een land als Nederland aantrekkelijk maken voor jihadistische activiteiten, is een andere relevante vraag. Op grond van ons onderzoek kunnen we concluderen dat de beschikbaarheid van toegankelijke connecties (spilfiguren) en pleisterplaatsen hierbij een cruciale rol speelt. Voor richtinggevende personen die vanuit islamitische herkomstlanden naar Nederland zijn gemigreerd, lijken vooral langer bestaande sociale contacten een drijfveer te zijn geweest om hier te komen of om hier te blijven. Factoren als de toevallige aanwezigheid van bekenden, van internationaal georiënteerde spilfiguren en van ontmoetingsplaatsen die de mogelijkheid bieden om nieuwe relatiestelsels op te bouwen, zijn voor hen van groot belang. Via bestaande contacten kunnen richtinggevende heartland-oriented toegang krijgen tot huisvesting, documenten en een pool van potentiële vrijwilligers: ontvankelijke personen die vele rollen kunnen vervullen binnen het palet van activiteiten dat in jihadistische samenwerkingsverbanden wordt verricht.
6.2 Strijd tegen het kwaad en tegen onrechtvaardigheid Maar wat is eigenlijk het doel van jihadisten in de bestudeerde actorenpopulatie? En wat proberen de gemêleerde samenwerkingsverbanden waar zij deel van uitmaken te bereiken? De belangrijkste factor die jihadistische actoren in de geselecteerde opsporingsdossiers met elkaar gemeen hebben, is de generalistische overtuiging dát er een strijd van wereldformaat moet worden gevoerd tussen goed en kwaad, tussen rechtvaardigheid en onrechtvaardigheid, tussen waarheid en leugen, tussen ware moslims en vijanden van de islam. Deze inhoudelijke oriëntatie op de internationale strijd staat binnen de geanalyseerde jihadistische samenwerkingsverbanden veel sterker op de voorgrond dan het uiteindelijke politiek-religieuze doel dat ze met deze strijd pretenderen te willen bereiken. De actoren lijken zich, met andere woorden, geen concrete voorstelling te maken van de islamistische heilstaat die hen in theorie voor ogen staat. Het interessante is dat hun oriëntatie op de wereldwijde strijd feitelijk een ideologie-overstijgende oriëntatie vormt, die actoren met elkaar verbindt die vanuit verschillende ideologische achtergronden, of die vanuit een incoherente (knip-en-plak) ideologie bij de jihadistische beweging betrokken zijn geraakt. Dogmatische verschillen tussen actoren, die in 100
