4 Activiteiten Wat voeren jihadistische samenwerkingsverbanden nu concreet uit in – of rakend aan – de Nederlandse samenleving? Zoals betoogd geven gemêleerde en informele jihadistische clusters consistent blijk van een grote menselijke diversiteit. Hun actoren opereren in sterk wisselende gradaties van doelgerichtheid en ideologische betrokkenheid. Logischerwijs komen uit ons zaaksbestand dus niet alléén zuiver jihadistische activiteiten aan het licht. Allerlei randverschijnselen en curiositeiten herinneren ons aan de diffuse sociale context van de samenwerkingsverbanden. Het is van belang hier aandacht aan te besteden, omdat ook deze waarnemingen nuttig zijn voor justitiële doeleinden. Bovendien zorgen ze voor een meer gebalanceerd beeld van het jihadisme in Nederland. Vanuit deze overwegingen, beschrijft dit hoofdstuk achtereenvolgens vijf soorten activiteiten. Ten eerste (paragraaf 4.1) vestigen we de aandacht op handelingen die te maken hebben met bekering, vorming en scholing van ontvankelijken, én met training en uitzending van bereidwillige jihadisten. Een tweede bundeling van activiteiten, betreft daden die direct samenhangen met bedreigingen, aanslagen en praktische voorbereidingen daartoe (paragraaf 4.2). Onder de noemer ondersteunende activiteiten (paragraaf 4.3), scharen we, ten derde, alle handelingen die de eerste twee typen jihadistische kernactiviteiten faciliteren. In de vierde plaats (paragraaf 4.4) beschrijven we alle afschermende handelingen, waarmee jihadisten het werk van opsporingsinstanties bemoeilijken. Maar zoals betoogd, zijn niet alleen hun militante activiteiten relevant voor dit rapport. Daarom schetsen we in de laatste paragraaf (4.5) – ter illustratie van de wijze waarop jihadistische activiteiten zijn ingebed in het alledaagse leven – ook het functioneren van de betrokken actoren in hun leefomgeving.
4.1 Bekeren, vormen, scholen en trainen 4.1.1 Bekeren Zonder uitzondering fungeren in ieder samenwerkingsverband enkele personen met een opmerkelijk vermogen anderen te bekeren tot een (ultra)salafistische, politieke, variant van de islam. Het zijn steeds de meest gezaghebbende heartland-oriented die hierin het voortouw nemen, maar vaak volgen ook enkele geïnspireerde mensen hun voorbeeld. Gezamenlijk óf gelijktijdig bedrijven zij hun activiteiten binnen hun sociale invloedsfeer. Daarbij dringen zij door tot eenieder die zich ontvankelijk toont; onafhankelijk van leeftijd, geslacht, sociaalculturele achtergrond en levensbeschouwelijke oriëntatie. Hun handelingen hebben in een ruime interpretatie tot gevolg dat niet-moslims het gepolitiseerde puriteinse islamitische geloof gaan belijden, óf dat moslims die hun religie nauwelijks (meer) praktiseren een nieuwe spirituele impuls in die richting ervaren (born again moslims). Bekeerlingen definiëren we hier dus als personen die op een bepaald moment in hun leven bewust voor een fundamentalistisch islamitisch leven hebben gekozen. Actoren die met succes bekeringsactiviteiten ontplooien, spelen in op de persoonlijke omstandigheden van individuen in hun doelgroep. Zij raken onder meer een gevoelige snaar bij criminelen, alcoholisten en drugsverslaafden door hen ervan te overtuigen dat de islamitische geloofsbelijdenis, de shahada, al hun zonden kwijtscheldt. Een verdachte die thans als creditcardfraudeur en inbreker een rechtvaardige religieuze zaak denkt te dienen binnen een jihadistisch samenwerkingsverband, vertelt dat hij vroeger ‘verkeerde dingen’ deed. Hij pleegde diefstallen en vandalisme, gebruikte softdrugs en kwam uiteindelijk in een internaat terecht. 59
