4.2.3 Onverdraagzaamheid en dreiging En hiermee raken we aan een essentie: de onderzochte jihadistische samenwerkingsverbanden projecteren zowel naar binnen als naar buiten toe een atmosfeer van dreiging. Het thema van onverdraagzaamheid jegens andersdenkenden, versterkt met ideologische legitimaties van, en individuele bereidheid tot gewelddaden, weeft zich als een rode draad door alle activiteiten die tot dusver de revue zijn gepasseerd. Alleen al door het gegeven dat deze intolerantie kan uitmonden in grote, onvoorspelbare en schijnbaar willekeurige aanslagen, ervaren burgers, bedrijven en overheden de jihadistische beweging als een gevaar (AIVD, 2006a, p.53 e.v.). Het ontwrichtende en soms polariserende effect dat die perceptie op de samenleving heeft, is vaak groter dan de directe reële menselijke en materiele schade die actoren aanrichten (AIVD, 2009). Evenzo hebben de systematisch onverdraagzame activiteiten van religieuze extremisten een danige weerslag op de ambiance binnen hun relatiestelsels. Verschillende verdachten en betrokkenen geven blijk van een combinatie van bewondering én vrees vis-à-vis contactpersonen die effectief haat en geweld prediken, die imponeren door hun agressieve (lichaams)taal, die voortdurend met wapens in de weer zijn, of die op een andere manier duidelijk maken dat zij ideologische ontrouw niet zullen dulden. Onze gegevens laten zien dat interne meningsverschillen en conflicten ook tot concrete bedreigende en gevaarlijke situaties kunnen leiden. Dit geldt in het bijzonder voor mensen die door anderen worden gebrandmerkt als verraders; bijvoorbeeld omdat zij ‘gemeenschappelijk’ geld hebben ontvreemd, of omdat zij belastende getuigenverklaringen hebben afgelegd. Deze actoren krijgen te maken met fatwa’s, waarschuwende brieven en telefoontjes, of intimiderende aanvaringen. Maar ook mensen die zich deels vanuit naïviteit of opportunisme bij jihadistische gezelschappen hebben aangesloten en hun positie mettertijd heroverwegen, beschouwen hun extremistische omgeving als bedreigend. Zij weten als geen ander hoe eenvoudig groepsleden hen tot ‘afvalligen’ kunnen degraderen; met alle mogelijke consequenties van dien. Ten slotte gebruiken geestdriftige actoren dreigementen soms als dwang- of machtsmiddel tegen mensen die meer in de ‘grijze zones’ van jihadistische clusters opereren. Illustratief is de wijze waarop een extremist enkele oude bekenden onder druk zet om hem te helpen. Volgens een getuigenverklaring zegt hij: ‘Moslims helpen elkaar, als je weigert krijg je straf. Met je handen op je rug gebonden krijg je een kogel door je hoofd.’
4.3 Ondersteunende activiteiten Zowel om de continuïteit van hun eigen jihadistische kernactiviteiten te garanderen, als die van hun broeders elders te faciliteren, ontplooien jihadisten allerlei ondersteunende activiteiten en diensten. Onze empirische gegevens tonen dat zij daarbij niet alleen leunen op de capaciteiten van geestverwanten, maar ook op die van minder overtuigde actoren in hun bredere relatiestelsels (zie hierover ook Mascini en Verhoeven, 2004). Vrijwel alle betrokkenen die naar voren komen uit de door ons geanalyseerde opsporingsgegeven zijn moslims en bekeerlingen. Hun ondersteunende handelingen hebben meestal een delinquent karakter. 4.3.1 Documentvervalsing en -fraude Personen die vervalste documenten produceren, afnemen, verhandelen, of mensen die bij deze activiteiten bemiddelen, zijn bijzonder actief binnen jihadistische clusters in – en rakend aan – Nederland. Hun inspanningen hebben vaak een multifunctioneel karakter. Allereerst voorzien zij zichzelf en jihadisten die hier illegaal verblijven – al dan niet tegen betaling – van vervalste of look-alike paspoorten, identiteitskaarten, openbaarvervoerskaarten, visa, rijbewijzen en/of sofi-nummers. Militante afnemers kunnen zich hierdoor gemakkelijker fysiek en bureaucratisch 69
