Onderwaterballet Jarenlang schreef ik steeds opnieuw een vertaalde zin uit een film van Jean Painlevé in mijn agenda: To learn from strange fish. En dat is precies wat er gebeurt als je de geestige en liefdevolle natuurdocumentaires ziet van Painlevé, die, vaak onder water, naar piepkleine wezentjes kijkt die wij met afschuw links laten liggen. Zoals de mollige waterslakken, die hij filmt als elegant deinende ballerina’s/ballerino’s (ze zijn hermafrodiet) terwijl ze elkaar het hof maken (in Acéra ou Le Bal des Sorcières, 1972). Jean en zijn partner Geneviève Hamon waren hartstikke woke voor hun tijd, ervan overtuigd dat je standpunten in je films zichtbaar moesten zijn: zo maakten ze de zeepaardjes tot geëmancipeerde supersterren in L’Hippocampe (vrouwtje bezwangert het mannetje met haar eieren, mannetje bevrucht ze en draagt ze in zijn buik) en laten ze het mannetje zien, terwijl hij huffend en puffend honderden minuscule zeepaardjes uit zijn buidel lanceert. In 1934, toen deze film uitkwam, werd het als behoorlijk schokkend ervaren, ook als Painlevé juichend het liefdesleven van de waterslakken observeert, die zich vrolijk en kettinggewijs, in trio’s en kwintetten, en daarbij genderfluïde (want om de haverklap van geslacht veranderend) voortplanten. Van een zwerm ordinaire dakduiven maakt Painlevé een hilarisch schouwspel door ze te filmen als in een voetbalwedstrijd die draait om het bemachtigen van een stukje brood. Opeens wordt iedere duif een bijzonder individu met eigen karakter waardoor je ook naar deze dieren nooit meer op dezelfde manier kijkt. “Allez, Pierre-Georges!” moedigt Painlevé een ambitieuze duif in de voorhoede aan (later afgekort tot Pi-Geo, verwijzend naar het Franse woord voor duif, pigeon), wat bij ons thuis inmiddels
een gevleugelde (jawel!) uitdrukking is geworden. Het is onmogelijk om niet mee te worden meegesleept door het enthousiasme van de filmmaker als hij een zeeegel vanonder zijn vergrotende camera bekijkt: die hydraulische voeten! Hun ingenieuze werk als stofzuigers van de rotsen! De tempelachtige architectuur van hun stekels! Painlevé’s documentaires worden inmiddels terecht als kunst gezien, want niets is zo wonderlijk en surrealistisch als de natuur, gezien door de eigenzinnige lens van deze visionaire levenskunstenaar. Jean Painlevé, ‘Les Pieds dans l’eau - Rétrospective’, tot 18 september. jeudepaume.org
Verstopt en fijn
Bij een restaurant dat Le Hangar heet, denk je misschien aan een grote ongezellige eethal. Maar dit fijne restaurantje is precies het tegenovergestelde: knus en gezellig, verstopt in een doodlopend straatje, vlakbij het Centre Pompidou. Kleine maar fijne kaart van de Franse keuken, met als specialiteit van het huis de boeuf stroganoff. Maar ook voor vegetariërs is er wat wils, Van tevoren reserveren op +33 1 42 74 55 44. Le Hangar, 12, impasse Berthaud (3de arr.)
30 LEVEN IN FRANKRIJK
