Markant Magazine nr2 2022 by Vrouwennet-vzw

markant

MAGAZINE · NR.2 2022 MODE Laat de zomer maar komen UITGETEST De plastuit als ideale compagnon de route? COCKTAILS zonder kater met The Mocktail Club HET LEVENSVERHAAL van zuster Marie-Claire (83) BIJVRIENDELIJKE BLOEMENTUIN Zo begin je eraan

Politicologe Naima Charkaoui

‘Soms heb je maar één persoon nodig die je talenten ziet’ HET BLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG

‘Hoe kan ik zelf bepalen wie wat van mij erft?’ U leest het in onze gratis gids! Een testament zorgt ervoor dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld. Het geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Stel het opmaken van een testament dus niet uit. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten, testament en schenken.

✁ Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Voornaam

Mevrouw Naam

Straat Postcode

Nummer

Bus

Gemeente

Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

MA_2_22

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel.

VOORWOORD

Warm- hartige zomer

‘Geluk is het enige wat verdubbelt als je het deelt’

elijktijdigheid is een van de vreemdste dingen op deze wereld. Terwijl onze leefwereld met volle teugen geniet van het postcoronatijdperk, walst een nietsontziend Russisch leger vernietigend door Oekraïne. Miljoenen mensen zijn op de vlucht. Denk je ook soms: wat zou ik meenemen als ik mijn hele bestaan plots in een paar zakken moet proppen? In mijn verbeelding zie ik mezelf kijken naar ons verwoeste huis: hier leefden wij, hier waren wij ‘gewoon’ gelukkig. Als je moet vertrekken met een paar tassen, ben je in één keer een ontheemde geworden, een vluchteling, een mens die plots niet meer als individu benaderd of gerespecteerd wordt. Terugkeren naar gisteren kan niet meer, want je woont in een totaal ander leven, en dat van de ene dag op de andere. De mens is in oorlogstijd vaak een wolf voor zijn medemens, maar een mens kan zichzelf ook overstijgen in zijn donkerste uren. Wat een golf van solidariteit heeft de wereld in sneltempo veroverd, sneller dan de grootmacht Rusland Oekraïne kan innemen. Helaas krijgen niet alle vluchtelingen en ontheemden diezelfde warme ontvangst. Wij zijn selectief in onze gastvrijheid. Herkenbaarheid lijkt een voorwaarde voor empathie te zijn. Maar laten we nu vooral de solidariteit niet afwegen op een weegschaal, maar dankbaar zijn voor elk beetje hulp en engagement. Om echt gelukkig te worden moeten we de ander ook wel insluiten. Voor een goed sociaal weefsel heb je immers niet alleen economisch welzijn nodig, maar vooral sociale cohesie en daar draagt ons verenigingsleven in al zijn facetten een belangrijk steentje bij. In dit nummer vind je een uitgekozen project van onze actie Warm Markant. Een van de zovele, mooie acties die jullie teams bedenken en die je op onze website kan terugvinden. Laat er nog maar velen komen, dan wordt de zomer alvast

warm-hartig. Geluk is immers het enige wat verdubbelt als je het deelt. Ik wens jullie allemaal een warme zomer en een fijne vakantie toe. En verspil geen tijd met wachten op wat kan komen. Leef nu.

Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Markant vzw www.markantvzw.be Volg ons op

Inhoud JUNI 2022

4 GESPOT Nieuws van Markant, Artemis en Best Pittig

7 WARM MARKANT Markant Kruibeke helpt Fonds 9150

8 NAIMA CHARKAOUI over racisme en wat je ertegen kan doen

14 DOE HET ZELF

Dossier drugsverslaving

Tips voor introverten in een extraverte wereld

18 MARKANTE ZAAK Ann Hoorens is de vrouw achter Atelier 42

20 DOSSIER Leven na een drugsverslaving

26 CIJFERS die ertoe doen

28 DURF TE VRAGEN Journalist Annemie Struyf

30 LEVENSVERHAAL Marie-Claire Vermeulen vertelt over het kloosterleven

34 UIT DE COMFORTZONE Doorstaat de plastuit ook de praktijktest?

36 TUINIEREN Zo maak je een bijvriendelijke tuin

40 COLUMN Lut Geypens

Naima Charkaoui: ‘Praten over wat er op je gemoed drukt, helpt’

42 MODE Tussen strand en terrasjes

45 MODE-INTERVIEW Marie Van Loo breit en danst

Journalist Annemie Struyf: ‘Ik ben allergisch voor gezaag en gezeur’

46 MOCKTAILS met Marie en Kaat Claessens

50 CHRISTIANE STRUYVEN toont vrouwelijke kunstenaars

53 FILM Ich Bin Dein Mensch

54 CULTUUR Auteur Yasmina El Messaoudi

57 CULTUURTIPS 58 TOERISME Op stap met de Markante reisbegeleiders

De zonnigste modetrends

62 COLUMN Ann-Marie Cordia

64 COLOFON

GESPOT

NIEUWS VAN MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS

Markant Hasselt De nieuwelingen worden bij Markant Hasselt twee keer per jaar verwelkomd op een kennismakingsavond. Het team zorgde voor hapjes en drank. Het werd een gezellig samenzijn.

MARKANT BERINGEN PRAATTE OVER SEKS Na haar drieluik in beeld en boekvorm Birth Day, Wedding Day en Last Days reisde fotografe Lieve Blancquaert opnieuw de wereld rond om zich te verdiepen in een ander, uit het leven gegrepen, universeel en brandend actueel thema: seksualiteit. Lieve zocht voor het nieuwe project Let’s talk about sex uit hoe m, v en x op verschillende plekken in de wereld en in verschillende culturen, omgaan met liefde, relaties, gender en seks. Dit keer stak corona geen stokken in de wielen en genoten Jeanine en de andere dames van Markant Beringen van een boeiende avond in het cultureel centrum in Beringen.

Groetjes uit Trier Markant Tongeren genoot in maart van een heerlijk weekend in Trier. En de zon was ook van de partij

70 jaar Markant Halle Dat was pas een jubileum om te vieren, met lekker eten, veel dansen en gezellige babbels. Proficiat, Markant Halle, met jullie 70-jarig bestaan!

Markante winkelroute Wat een succes, deze winkelroute van Markant Kachtem, Markant Izegem en Best Pittig Izegem. Dankzij de plaatselijke handelaars kregen de shoppers een goed gevulde goodiebag.

GESPOT

Markant Zonhoven De dames van Markant Zonhoven leerden alles over natuurlijke make-up en het belang van de juiste bril, in optiekzaak Bas in Zonhoven. Katleen van Puur Zonhoven verzorgde de visagie, terwijl Bas de brillen voor zijn rekening nam.

MARKANT SINT-TRUIDEN Elk kind is een kunstenaar, aldus schrijver Peter Darbo. De moeilijkheid is er een te blijven als je groot wordt. De vrouwen van Markant Sint-Truiden tonen hoe het moet, tijdens een creatieve dag in het keramiekatelier.

Markant Deinze Waar kan je beter brainstormen dan aan zee? Dat vinden ze alvast bij Markant Deinze, die er gingen nadenken over het komende werkjaar. En gelijk hebben ze.

Gerust in je vertrouwde omgeving. Met een traplift van Comfortlift geniet je nog jaren van je volledige woning en je vertrouwde omgeving. Op een veilige en comfortabele manier kan je elk moment samen koesteren. Comfortlift biedt je opnieuw toekomstperspectief en de zekerheid dat je nog een hele tijd in je huis kan blijven wonen.

Bel voor gratis prijsofferte

0800 20 950 7

comfortlift.be

GESPOT

100 jaar!

MODESHOW IN TEMSE Op zondag 27 maart 2022 organiseerde Markant Temse een heus mode-event. De Markante zaken kregen er de kans om voor 160 aanwezigen hun lente-zomercollectie in de schijnwerpers te plaatsen. De lekkere lunch, verzorgd door lokale zaken werd door iedereen meer dan gesmaakt. Het werd een gezellige matinee.

Het oudste lid mag ook eens in de bloemetjes gezet worden. De afdeling Markant Tongeren werd opgericht in 1954, met Mia Hoogmartens-Hillen als een van de jonge pioniers. 68 jaar later is ze als 100-jarige nog steeds lid. Van harte gefeliciteerd!

BEZOEK AAN DE STADSFABRIEKJES Op 8 maart, internationale vrouwendag, bezocht Markant Lanaken vijf vrouwelijke ondernemers van Stadsfabriekjes, kleinschalige, creatieve maakbedrijfjes in Genk. Marylène Madou is als textielontwerpster gespecialiseerd in kleurrijke en digitale printdesigns. Bij Maison GMG werkt een bruisend vrouwelijk team van ‘meesterkleermakers’, terwijl Goudskool juwelen maakt en herstelt en Miss Red Lips brocante, vintage en glamoureuze retro aanbiedt. Wie een klein hongertje had, kon in Boostbar proeven van gezonde soepjes en sapjes.

Markante Kampioenen M-Exclusief Limburg bracht deze lente een bezoek aan de VRT en nam een kijkje achter de schermen van Het journaal en FC De Kampioenen. In de namiddag stond er ook nog eeen bezoek aan het Van Buurenmuseum in Ukkel op het programma. Iemand nog een dagschotel? ■

WARM MARKANT

‘Geen woorden, maar daden’

Elk jaar hebben Markanten Best Pittig-afdelingen over heel Vlaanderen aandacht voor mensen die nood hebben aan extra steun en zorg. In de rubriek Warm Markant zetten we deze activiteiten graag in de kijker. Markant Kruibeke hielp bij een kerstactie voor Fonds 9150, een ngo die kansarme gezinnen en vooral kansarme kinderen ondersteunt. Voorzitter Gudrun Verschuere ging polshoogte nemen.

Hoe is het allemaal begonnen?

Hoe was de samenwerking met Markant?

Geert Magerman: “Een zevental jaar geleden kriebelde het bij mij om tijdens de kerstperiode iets te doen voor de kansarmen in de maatschappij, want kerst draait om meer dan enkel het commerciële. Ik besloot iets te organiseren in Kruibeke, mijn thuisstad. Met een kerngroepje van vier leden zamelen wij geld, fondsen, in om projecten uit te werken en te steunen. Met kerst organiseert Fonds 9150 een kerstbrunch in samenwerking met lokale winkels en verenigingen zoals Markant, Femma en Ferm. Vrouwenkracht!”

In een notendop

“Het is zalig samenwerken met hen omdat zij hun afspraken steeds nakomen: je kan echt op hen rekenen. Ik wil heel graag Annemieke Foubert en haar team van Markant Kruibeke een pluim geven. Wij willen alle gasten elk jaar een kerstcadeautje geven, en Markant Kruibeke heeft met haar leden voor passende geschenkjes gezorgd en die verpakt. We waren heel blij met die warme solidariteit. Ik wil zeker ook Markant Nationaal feliciteren met dit project, want het toont jullie sociale ingesteldheid en maatschappelijke betrokkenheid. Geen woorden, maar daden.”

Geert Magerman is de oprichter van Fonds 9150, een ngo in Kruibeke. Deze vrijwilligersorganisatie wil kansarme gezinnen en vooral kansarme kinderen ondersteunen met concrete acties. Donaties zijn welkom op het rekeningnummer BE45 1030 4619 3589. www.facebook.com/fonds9150/

Hoeveel gasten ontvangen jullie op zo’n dag?

“Fonds 9150 krijgt via het OCMW de lijst door van ‘rechthebbenden’ en deze lijst tikt elk jaar aan. Het aantal gasten voor de brunch is gevoelig gestegen: van 180 naar 300 mensen. Dat is de impact van corona.” “Het kerstmenu is elk jaar een verrassing omdat Fonds 9150 nooit op voorhand weet wat er in het aanbod zal zitten. Door corona hebben wij de laatste twee jaar zelfs moeten zorgen voor een afhaalmenu en niet ons gebruikelijke buffet ter plaatse. Dat was weer even schakelen.”

Hebben jullie vrijwilligers een bepaald profiel?

“Neen, wij hebben een heel divers publiek, met ook veel jonge mensen die willen helpen. Ze doen dat misschien anders dan de vorige generatie, maar je moet hen die verantwoordelijkheid durven geven. Op 16 oktober organiseren ze bijvoorbeeld een mars tegen armoede voor de werelddag tegen armoede.” “En voor ik het vergeet: in augustus doen wij altijd een werking rond boekentassen en schoenen voor kansarme kinderen!”

Markant Kruibeke “bruist” van energie en ondersteunde Fonds 9150 met een kerstactie. Ze profileren zich als een echte ontmoetingsplaats voor alle vrouwen, jong en minder jong, die willen genieten van cultuur, ontmoetingen, vriendschap, markante zaken. Markant Kruibeke viert dit jaar haar 70-jarig bestaan: proficiat! Markant Kruibeke: www.facebook.com/ markantkruibekebruist ■

Bakens verzetten. Hoe doe je dat in een wereld waar racisme nog steeds muren tussen mensen optrekt? Door erover te praten en te schrijven, zonder taboes en vooringenomenheid. Zoals Naima Charkaoui dat weer doet met haar nieuwste boek. Tekst Nathalie Dirix • Foto’s Ellen Goegebuer

COVERINTERVIEW

‘Racisme uitroeien kunnen we nooit helemaal, ons ertegen beschermen wel’

Het is een categorie die moeilijk te herkennen is. Dat wil echter niet zeggen dat ze niet tot kwetsuren kan leiden.”

at bracht je ertoe het boek Racisme. Stop de pijn! te schrijven?

“Het is een vervolg op Racisme. Over wonden en veerkracht, uit 2019. Daarin beschrijf ik welke impact racisme op individuen heeft. Tijdens lezingen vertelden volwassenen vaak dat ze over dit onderwerp met kinderen wilden spreken, maar dat het hen ontbrak aan tools. Die feedback bracht me op het idee om, samen met Ikrame Kastit (van vzw Uit De Marge, red.), een kinderboek rond het thema te brengen. Om volwassenen en kinderen te helpen bij het dragen en counteren van de pijn die racisme met zich meebrengt.”

‘Waar kom je vandaan?’ is niet altijd een onschuldige vraag?

“Iemand die je vraagt van welk land je afkomstig bent, kan je inderdaad ongewild kwetsen. Er wordt je een spiegel voorgehouden die je vertelt dat je anders bent, zelfs als jij dat zelf helemaal niet zo aanvoelt. Maar het is evenzeer waar dat zo’n vraag van een totaal andere gradatie is dan een scheldpartij omwille van je huidskleur. Ervaringen waarbij je je uitgesloten voelt, kunnen tot een laag zelfbeeld leiden, wat een impact kan hebben op hoe je in het leven staat. Het kan je beperken in het nemen van initiatieven. Bij sommige mensen uit de kwetsuur zich in wantrouwen ten aanzien van de medemens. Echt problematisch wordt het wanneer de kwetsuren zich blijven opstapelen. Dan kom je in een vicieuze cirkel terecht die tot een selffulfilling prophecy leidt. Daarom is het zo belangrijk om die cirkel tijdig te doorbreken.”

Hoe zou je de kernboodschap van je boek samenvatten?

“Het wil kinderen die met racisme te maken hebben, aanmoedigen steun te zoeken in hun omgeving. Het laatste wat je wilt, is dat ze hun onbehagen opkroppen. Benoemen wat ze voelen, is niet altijd evident. Met het boek willen we inzichten en woorden aanreiken om het thema racisme makkelijker te bespreken. Want praten over wat er op je gemoed drukt, helpt. Dat bewijst wetenschappelijk onderzoek. Door met woorden uit te drukken wat je voelt, ga je beter begrijpen wat er aan de hand is. Zo krijg je meer grip op de situatie en ga je beseffen dat er niets mis is met jou. En dat het rare gevoel dat je ervaart, een gevolg is van de situatie waarin je geplaatst wordt.” “Wij vertrekken vanuit het standpunt van jongeren en hun confrontatie met de werkelijkheid, waarin ze boodschappen van anders zijn en uitsluiting ontvangen. We geven aan dat er geen pasklare definitie bestaat waarmee je glasheldere lijnen kunt trekken tussen wat racistisch is en wat niet. Het is allesbehalve onze bedoeling om er een semantische discussie van te maken. We willen bewustwording creëren rond de effecten van bepaalde racistische uitspraken en daden. We werken met een kleurcode.”

Hoe doe je dat?

“In het boek hebben we het over het beschermpak. Dat trek je best aan om de impact van racistische aanvallen zoveel mogelijk te beperken. Wij vertrekken van de realiteit dat we racisme nooit helemaal zullen kunnen uitroeien. Wat we wel kunnen, is ons er zo maximaal mogelijk tegen beschermen. Erover praten helpt, net zoals voelen dat je bondgenoten hebt in je omgeving.” “Een vertrouwenspersoon binnen of buiten de familie kan een wereld van verschil maken. Soms heb je maar één persoon op

Hoe werkt jullie kleurcode?

“Die werd in het leven geroepen om aan te tonen dat er wel degelijk nuances bestaan. Code rood staat in principe voor strafbare feiten zoals discriminatie en het plegen van of aanzetten tot racistisch geweld. Oranje is de code voor het gebruik van scheldwoorden. Iemand met woorden vernederen, is pijnlijk, maar volgens de letter van de wet is het vaak niet strafbaar. Geel wordt gebruikt voor subtielere vormen, zoals microversies van agressie.

▲

NAIMA CHARKAOUI • Geboren in Roeselare op 21 april, 1978 • Politicologe die werkt rond mensen-, kinderrechten en diversiteit • Directeur van het Minderhedenforum (2001-2014) • Beleidsadviseur en Kinderrechtencommissaris ad interim bij het Vlaams Kinderrechtencommissariaat (2014-2019) • Directeur beleid van 11.11.11 sinds 2019 • Auteur van Racisme. Over wonden en veerkracht (2019), Het opengrenzenmanifest (2020) en Racisme. Stop de pijn (2022, met Ikrame Kastit)

COVERINTERVIEW

het juiste moment in je leven nodig. Iemand die je talenten wel ziet en je weer in jezelf doet geloven. Hoe vaak horen we niet van mensen dat zo’n bondgenoot hun de moed gaf door te gaan!”

In je boeken onderstreep je het belang van veerkracht. Wat zijn goede manieren om veerkracht te ontwikkelen?

“Zowel voor kinderen, jongeren als volwassenen is het belangrijk om racisme te herkennen en erover te praten. Het potje dichthouden werkt niet. Je wilt net je ervaringen delen. Want zo kan je bepaalde uitspraken beter plaatsen en word je minder vatbaar voor de schade die racisme kan aanrichten.” “Een positieve identiteit opbouwen helpt ook. Als je het gevoel hebt dat het oké is om te zijn wie je bent met al die verschillende puzzelstukjes van jouw identiteit, ben je weerbaarder. Het zal je beter lukken om je boven bepaalde racistische uitspraken te plaatsen. En ondersteuning van je omgeving is altijd een echte booster voor je veerkracht. Omstaanders die getuige zijn van racisme en te kennen geven dat ze er niet mee akkoord gaan, zorgen ook voor veerkracht.”

Ben je erachter wat mensen tot racistische daden drijft?

“Ik focus vooral op de mensen die racisme afkeuren en er een positief antwoord op willen bieden. Heel wat kwetsende dingen gebeuren vanuit onwetendheid: onbewust is racisme ons met de paplepel ingegeven. Het vraagt heel wat bewustwording en inspanningen om daarvan af te geraken.” “Helaas worden er ook racistische daden gesteld om de ander bewust te kwetsen. Zo’n gedrag kan getriggerd worden door een negatieve ervaring die men eerder had met een persoon van een andere origine. Om zich af te reageren scheert men dan iedereen over dezelfde kam. Vaak liggen frustraties en angsten over bestaansonzekerheid aan de basis. Zo wordt er nogal snel van uitgegaan dat mensen met een migratieachtergrond andere mensen op de wachtlijst voor sociale voorzieningen zouden voorbijsteken. Dat klopt niet, maar wakkert wel ressentiment ten aanzien van de andere aan.” “En je hebt natuurlijk ook een groep die denkt in termen van minderwaardige mensen die het onderspit moeten delven. Het leidt tot uitspraken zoals: ‘Alle Marokkanen zijn lui.’ Zelf spreek ik niet graag van racisten. Want dan stel je een persoon gelijk aan wat hij zegt of doet. Ik heb het liever over racistisch gedrag dat we moeten zien te keren.”

‘Soms heb je maar één persoon nodig die je talenten ziet en je in jezelf doet geloven’

Hoe ontwikkel je een positieve identiteit?

“In onze samenleving worden er een heel aantal signalen uitgestuurd die aangeven dat je afkomst minderwaardig is. Je thuistaal die je niet mag spreken op school, het hoofddoekverbod, de rare blik waarmee er naar bepaalde kapsels gekeken wordt... Om dat negatieve beeld te counteren doe je er goed aan om daar een positief verhaal tegenover te plaatsen. Dat kan als ouder, maar ook als school.” “Neem bijvoorbeeld een kind uit een Afrikaans land dat hier geadopteerd werd. Vaak kent dit kind ‘Afrika’ alleen uit de media, die vooral de oorlog en armoede in beeld brengen. Maar het Afrikaanse continent is veel meer dan dat. Het heeft een rijke cultuur en geschiedenis. Als je dat beeld kan laten doordringen bij het kind, dan zal het minder beïnvloedbaar zijn door de negatieve stereotiepen. Hetzelfde geldt voor jongeren met een islamitische achtergrond. Bij hen wil je het stereotiepe beeld van islamterrorisme vervangen door het besef dat islam in se voor vrede staat. Dat inzicht maakt hen weerbaarder, wanneer ze een volgende keer uitgescholden worden.

Waarom is het voor sommigen zo moeilijk om verschillen als een verrijking te zien?

“Ergens kan je begrijpen dat het voor mensen die opgroeiden in een dorp waar ze iedereen kenden, niet evident moet zijn om met de hedendaagse diversiteit om te gaan. Daar komt bij dat de digitalisering onze wereld in een ongezien tempo verandert. Ook dat versterkt het algemene gevoel van vervreemding. Maar de digitale omwenteling is minder zichtbaar dan de uiterlijke veranderingen van onze diverse samenleving. Het is dan ook gemakkelijker om je tegen de nieuwkomers af te zetten dan tegen een abstract gegeven zoals digitalisering.”

Hoe kijk je naar de wokebeweging?

▲

“Soms heb ik het gevoel dat deze beweging vooral in de hoofden van tegenstanders bestaat die de term ‘woke’ gebruiken als een

rood

TUSSENTITEL 2

■

COVERINTERVIEW

soort spookbeeld om antiracistische en feministische stemmen monddood te maken. Neem nu de discussie over de vertaling van het gedicht van Amanda Gorman. Zelf heb ik daar heel wat genuanceerde meningen over gehoord. Pro’s en contra’s. Toch werd er een karikatuur van gemaakt: de wokebeweging vindt dat een witte auteur niet in staat is het werk van een zwarte schrijfster te vertalen. Maar het debat ging veel ruimer dan dat. Laten we niet vergeten dat zwart talent nog veel te vaak miskend wordt. En dat die miskenning door de jaren heen voor heel wat frustratie zorgde.”

reid zijn naar oplossingen te zoeken en daarover in dialoog willen treden. Kijk naar de strijd die Zuid-Afrika en de Verenigde Staten leverden. Apartheid werd er afgeschaft. Ja, ze hebben nog een hele weg af te leggen. Maar een belangrijke steen werd al verlegd. Ze toonden dat dit kan.” Wie of wat inspireert jou om voor je droom te blijven gaan?

“Ik kom uit een erg geëngageerde familie. Ik gaf daarnet het voorbeeld van apartheid. Een figuur als Nelson Mandela vind ik superinspirerend. Hij bevond zich in een situatie die uitzichtloos leek, en toch bleef hij er samen met anderen voor gaan en zo kwamen ze tot een doorbraak. Zijn leven is voor velen een baken van hoop.” “Helaas krijgen vrouwen die tegen discriminatie vechten, niet altijd de aandacht die ze verdienen. Zo is het bijvoorbeeld onvoldoende geweten dat Winnie Mandela een cruciale rol gespeeld heeft in de strijd tegen apartheid. Ook zij heeft er vele jaren voor in de gevangenis doorgebracht. Over die onderbelichting van vrouwen schreef Shanthini Naidoo een boek: Vrouwen, verzet en apartheid. Het zijn verhalen van sterke vrouwen die allemaal op hun manier bakens verzet hebben in het afschaffen van apartheid. Met haar boek schrijft Shanthini Naidoo ze de geschiedenis in.” “Het doet me denken aan de Russische journaliste die onlangs tijdens het Russische tv-journaal de moed had om live te protesteren tegen de oorlog. Voor mensen die zoals zij hun nek durven uitsteken voor een rechtvaardigere wereld, heb ik grote bewondering. Zonder hen kun je geen bakens verzetten.” ■

Je schreef ook het Opengrenzenmanifest. Wat wil je met deze beladen term uitdrukken?

“Ik besef dat ik mezelf daarmee in de hoek plaats van extreem, wereldvreemd en naïef. Maar waarom is het zo verkeerd om te denken dat een opengrenzenbeleid tot een betere wereld zou kunnen leiden? Voor goederen en kapitaal vinden we het normaal. Waarom niet voor mensen? Mijn manifest is een uitnodiging om daarover na te denken. Het zou ons tot realistischere oplossingen kunnen brengen dan het bouwen van steeds maar hogere hekken en muren. Begrijp me niet verkeerd: ik pleit niet voor massamigratie, wel voor een rechtvaardigere wereld.” “Een wereld waar de kosten van de klimaatverandering eerlijker verdeeld worden. Het kan toch niet dat armere landen de negatieve impact van onze welvaart op het klimaat moeten dragen. Ook dat debat wil ik met mijn manifest openen. Ik zie de term als een vlag die ik plant en waarmee ik aangeef waar ik met onze wereld naartoe wil.”

‘Ik pleit niet voor massamigratie, wel voor een rechtvaardigere wereld’

Wat vind je van hoe Oekraïense vluchtelingen worden opgevangen?

“Het toont hoe bepalend de attitude van onze beleidsmakers is. Van bij het begin hebben politici onomwonden laten weten dat de mensen uit Oekraïne welkom waren. Het heeft meteen de toon gezet voor de attitude van verwelkoming bij de burgers. Het beste bewijs dat de houding van leidinggevenden zeer bepalend is.”

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be.

In je boeken droom je luidop van een betere wereld. Wat doet je geloven dat zo’n wereld realiseerbaar is?

“Ik ben me bewust dat de perfecte wereld niet bestaat. Problemen zullen er altijd zijn. Maar je zal ook altijd mensen vinden die be-

DOE HET ZELF

Overleven als introvert in een extraverte wereld De vrienden van redactielid Lauren Van Zeebroeck vinden haar de grootste spraakwaterval die ze kennen, terwijl ze tijdens een vergadering op het werk haar mond niet durft open te trekken. Maakt haar dat introvert, of enkel verlegen? En wat is het verschil? Ze vroeg het aan Ellen Jansegers, zelf introvert en auteur van het boek Zwijgen is goud, introvert in een extraverte wereld. Tekst Lauren Van Zeebroeck

DOE HET ZELF

WAT IS INTROVERSIE? Een van de stamvaders van de psychoanalyse, Carl Jung, omschrijft de begrippen ‘introvert’ en ‘extravert’ als de bouwstenen van ieders persoonlijkheid. Waar introverten focussen op hun innerlijke wereld van gevoelens en gedachten, halen extraverten energie uit de buitenwereld. “Introverten verwerken in feite nieuwe informatie door in hun hoofd te kruipen”, verklaart Ellen Jansegers. “Daarom houden introverten vaak van solitaire bezigheden zoals wandelen, tekenen of tuinieren. Voor extraverten daarentegen is de buitenwereld de maatstaf: zij halen hun energie uit sociale activiteiten.” “Introversie is trouwens geen stoornis, maar een persoonlijkheidstrek. Toch is niemand honderd procent extravert of introvert. Een goede balans tussen enerzijds innerlijk dingen beleven en anderzijds in connectie treden met de buitenwereld is nodig. Waar het eigenlijk vooral om gaat, is iemands voorkeur. Bij sommige personen is de introverte kant meer uitgesproken, bij anderen de extraverte kant. Er zijn ook zogenaamde ambiverten: afhankelijk van de context, zijn deze mensen eerder introvert, dan wel extravert.”

VERLEGEN OF INTROVERT? “Verlegenheid is trouwens niet hetzelfde als introversie: bij introversie draait het om waar je energie uit haalt en op welke manier je prikkels verwerkt, terwijl het bij verlegenheid over sociale angst gaat. Niet alle introverten zijn dus verlegen: er bestaan ook verlegen extraverten. Toch gaan introversie en verlegenheid dikwijls samen.”

FEESTEN ALS DE BEESTEN

SMALLTALK

“Maak tijdens je presentatie oogcontact met iemand bij wie je je op je gemak voelt. Als je voor een grote groep spreekt, kan je de massa juist gaan depersonaliseren, waardoor alle mensen

‘Het wordt tijd voor een stille revolutie in de wereld, waarbij de talenten van de introvert naar waarde geschat worden’

En wat met smalltalk op een feestje, de absolute gruwel voor introverten? “Stel gerust iets diepgaandere vragen, zoals: ‘Waarom heb je voor die sport gekozen als hobby?’ Maar weet dat je niet elke stilte hoeft vol te praten, het is oké om stil te zijn en te luisteren. Nog een laatste tip: organiseer het feest zelf. Het klinkt tegenstrijdig, maar zo heb je wel zelf de touwtjes in handen. Jij bepaalt het menu en welke activiteiten er plaatsvinden.”

PLANKENKOORTS Spreken voor een publiek is lastig voor introverten, bijvoorbeeld tijdens vergaderingen op het werk. “Voorbereiding is in dit geval het halve werk: lees al wat over het onderwerp, bekijk het verslag van de vorige vergadering nog eens. Denk op voorhand al na over mogelijke vragen en bereid je antwoord voor. Geef je een presentatie, maak dan kaartjes met steekwoorden of gebruik een slideshow. Oefen je presentatie thuis voor de spiegel of neem deze op en kijk wat je kunt verbeteren”, adviseert Ellen.

Bekend en introvert Met een derde tot de helft van de wereldbevolking die introvert is, hoeft het niet te verwonderen dat er ook veel bekende introverte mensen zijn. Gaande van Albert Einstein over Barack Obama tot Beyoncé, de lijst is eindeloos. Ook in ons kleine Belgenlandje zijn er heel wat bekende introverte mensen: premier Alexander De Croo, kinderpsychologe en tv-maker Stephanie Coorevits, radiopresentator Sam De Bruyn en acteur Tom Van Dyck zijn maar enkele voorbeelden. ▲

En introverten en feestjes, hoe zit dat precies? Feesten introverten ook graag? “Natuurlijk wel, zij het met mate”, legt

Ellen uit. “Het is belangrijk om als introvert niet zomaar op elke uitnodiging in te gaan. Feestjes zijn zoals goede wijn: met af en toe een slokje geniet je veel meer dan wanneer je je glas in één teug naar binnen giet. Heb je toch ver plichtingen waar je niet onderuit kan? Beslis dan op voorhand hoelang je gaat blijven.”

DOE HET ZELF

één geheel vormen. Denk ook op voorhand al na over je lichaamstaal. Waar ga je staan, waar laat je je handen? Praat luid genoeg en niet te snel, glimlach en vergeet niet te ademen. Wees achteraf trots op jezelf dat je het gedurfd hebt, ook al liep het niet honderd procent zoals je had gehoopt.”

INTROVERTE ‘ONT-MOETINGEN’ Als introvert is het niet zo makkelijk om nieuwe mensen te leren kennen. “Kies een hobby waarbij je de deur uit moet”, stelt Ellen voor. “Of oefen je soloactiviteit uit op een plaats waar andere mensen komen: neem je lectuur mee op café of ga naar een yogales. Ben je op een receptie waar je niemand kent? Spreek dan de mensen aan die ook alleen zijn gekomen. Praat over dingen die je in de zaal ziet, zoals bijvoorbeeld een schilderij.” “Een ander gemakkelijk trucje is om vooral veel vragen te stellen, want de meeste mensen praten namelijk graag over zichzelf. Wil je nieuwe mensen ontmoeten, maar loopt het niet zo vlot? Dat is heel normaal: net zoals je na je eerste pianoles nog niet meteen Bach kunt spelen, kun je na je eerste ontmoeting niet meteen vijf nieuwe boezemvrienden hebben. Wees blij met elke stap die je zet.”

Ben je introvert? Doe de test 1. Ik praat niet graag over koetjes en kalfjes. 2. Ik kan goed en lang geconcentreerd werken. 3. Multitasken is niet aan mij besteed. 4. Na een feestje of receptie ben ik uitgeteld, hoe leuk het ook was. 5. Ik hou ervan alleen te zijn. 6. Ik vier mijn verjaardag liefst in besloten kring. 7. Ik heb geen grote vriendengroep, wel enkele hechte vriendschappen. 8. Ik denk lang na voor ik een beslissing neem. 9. Ik vorm mijn mening door lang en veel na te denken. 10. Ik krijg het meeste werk gedaan wanneer het stil is. 11. Als kind werd ik als ‘stil’ of ‘verlegen’ omschreven. 12. In grote groepen heb ik regelmatig behoefte om een luchtje te scheppen. 13. Ik voer graag diepgaande gesprekken. 14. Ik heb meestal even tijd nodig om een antwoord te formuleren op een vraag. 15. Ik druk me liever schriftelijk uit dan mondeling. 16. Ik kan goed luisteren. 17. Telefoontjes laat ik vaak doorschakelen naar mijn voicemail. Zijn de meeste stellingen hierboven op jou van toepassing? Dan ben je introvert. Als introvert haal je energie uit alleen-zijn. Vinkte je zowat de helft van de stellingen aan? Dan ben je waarschijnlijk ambivert. Je haalt energie uit sociaal contact, maar je kunt evengoed genieten van een avondje alleen. Weinig tot geen vinkjes in je lijstje? Dan ben je extravert. Je laadt je batterijen op door dingen te doen met anderen. ■

INTROVERT ZIJN IS EEN SUPERPOWER “Introvert zijn is een prachtige karaktertrek: je hebt een groot observatie- en voorstellingsvermogen, een lange concentratiespanne en je kunt goed luisteren. Introvert zijn is niet iets wat je ontgroeit, maar iets waar je in groeit. Accepteer en omarm deze eigenschappen. Het wordt tijd voor een stille revolutie in de wereld, waarbij de talenten van de introvert naar waarde geschat worden. Het zou onze veel te drukke maatschappij goed doen”, besluit Ellen.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag 3 exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be

INTERVIEW

“KBC speelde een belangrijke rol in de globalisering van ons bedrijf.”

“Met de hulp van KBC konden we investeren in een gloednieuw productieproces.”

“Via Start it @KBC heb ik mijn droom concreet kunnen maken.”

Luc Vandenbulcke, CEO DEME Group

Mirjam Vandoorne, slakwekerij Desmet

Jan Verlinden, oprichter van Ritchie

KBC beweegt met je mee. Vooruitgaan. De mooiste beweging die je als ondernemer kunt maken. Nog mooier wordt het wanneer er iemand met je meebeweegt. Dat meebewegen, dat doet KBC als bank en verzekeraar. Ben je een beginnende zelfstandige of heb je een kmo of een internationaal bedrijf? We staan je altijd bij met advies. Want we weten: als ondernemingen vooruitgaan, gaat iedereen mee vooruit. Durf dromen. Durf plannen. Durf vragen. We zijn altijd nabij. Via Kate en KBC Mobile, KBC Live en onze kantoren en verzekeringsagentschappen. ■

MARKANTE ZAAKVOERDER

‘Bij Artemis vond ik meteen gelijkgestemden’ Tekst Geertrui Nees • Foto Sarah Van Looy

Ann Hoorens (58) van Atelier 42 in Aalst • Gehuwd met Edwin Van Acker (60) en mama van Christophe (32) en Maxim (28)

Wat doe je precies?

“Atelier 42 is een boetiek met exclusieve juwelen en accessoires: we bieden hedendaagse collecties en eigen ontwerpen aan.” Hoe ben je met je zaak begonnen?

“Mijn ouders waren creatieve zelfstandigen en hebben me na mijn studies geïnspireerd ook zelfstandige te worden. Op mijn 21ste startte ik een groothandel in juwelen waarbij ik naast internationale aankopen van collecties eigen ontwerpen verkocht aan winkels in binnen- en buitenland. Op termijn stapte mijn man mee in de zaak en namen we een vertegenwoordiger aan, zodat wij ons meer konden focussen op het creatieve deel.” “Na de geboorte van onze tweede zoon volgde ik een andere passie en begon ik aan een cursus florist. Dat leidde tot de opstart van een bloemen- en decoratiezaak. Maar na zestien jaar hebben we toch weer resoluut de overstap gemaakt naar de juwelensector. We verbouwden een winkelpand in Aalst, en daar startten we veertien jaar geleden met Atelier 42.” Hebben jullie zonen interesse om in de zaak te stappen?

“Christophe heeft zijn weg gevonden als verpleegkundige. Maxim heeft een beperking en is erg sociaal. Hij komt soms mee naar de winkel, vooral om een babbeltje te doen met de klanten.” Zijn er ooit dieptepunten geweest?

“Eigenlijk niet. We hebben een paar berekende risico’s genomen, maar die zijn nooit verkeerd uitgedraaid. Corona was misschien een dieptepunt omdat we onze winkel tijdelijk moesten sluiten, maar we hebben dan een webshop opgestart en onze klanten zijn ons in deze periode ook zeer trouw gebleven. Al bij al zijn we de pandemie goed doorgekomen.” Waarom ben je lid geworden van Markant en Artemis?

“In Aalst organiseert de afdeling Jong Markant uitdagende activiteiten zoals skydiven, trampoline springen, schieten… maar evengoed interessante lezingen. Het is een fijne groep vrouwen met wie ik al veel plezier heb gemaakt. Later kwam er een afdeling van Artemis bij: ik ben vanaf dag één lid geworden. Daar heb ik een fijn netwerk van gelijkgestemden opgebouwd. Ik vind het ook leuk eens ‘vreemd’ te gaan bij een andere Artemisafdeling om daar een interessante lezing mee te pikken.” Vaak delen Markante zaken een voordeel uit. Bij jou ook?

“Leden van Markant krijgen bij ons 10 procent directe korting.” www.atelier42.be • www.facebook.com/atelier42 ■

AANGEBODEN DOOR INTERVIEW LIANTIS

Dé weg naar succes dankzij ondernemerscoaching

Je loopbaan als ondernemer ligt bezaaid met uitdagingen en opportuniteiten. Je hebt heel wat knopen door te hakken, terwijl je tegelijkertijd je zaak draaiende moet houden. Het is belangrijk dat jij als kapitein van je onderneming de juiste koers blijft varen. Wil je zorgen dat je controle blijft houden over de zaak maar weet je niet altijd hoe je dit het best aanpakt? Ondernemerscoaching kan dé weg naar je succes betekenen. Tekst Kelly Moris

WAAROM ONDERNEMERSCOACHING? Je verhaal als ondernemer beslaat een pak boeiende hoofdstukken. Van je groeien bloeifase tot en met het moment waarop je je zaak wil overlaten. Elk hoofdstuk brengt andere vragen en keuzes met zich mee, zoals: • Na een tijd merk je dat je jezelf anders moet organiseren om alles nog goed gedaan te krijgen. Hoe pak je zoiets aan? • Je wil groeien, maar op welke manier? • Hoe vertaal je je keuzes naar haalbare doelen en volgens welke strategie? • Je wil je eerste medewerker aanwerven maar hebt twijfels over hoe je die het best aanstuurt? • Hoe zorg je dat je personeel zich goed blijft voelen en zich optimaal blijft inzetten? Je bent niet de eerste en enige ondernemer die voor deze belangrijke vraagstukken komt te staan. En je staat er ook niet alleen voor. Samen met een professionele coach ga je op zoek naar antwoorden die jou en je zaak vooruit helpen.

WAT MAG JE VERWACHTEN? De ondernemerscoaches werken op maat van jouw specifieke situatie. Tijdens verschillende individuele gesprekken wordt jouw aanpak binnen je zaak bekeken en de aandachtspunten geanalyseerd. Het resultaat van het coachtraject is een concreet plan, met tips en tools, waarmee je je zaak transformeert naar een constructieve en duurzame organisatie. ■

Wil je meer te weten komen over individuele coaching en hoe Liantis je hierbij kan ondersteunen? Surf dan naar www.liantis.be

■

DOSSIER DRUGSVERSLAVING

‘Je moet vooral jezelf onder ogen zien’ In 2020 waren er meer dan duizend nieuwe aanmeldingen van vrouwen die hulp zochten omdat ze met een drugsverslaving kampen. Sofie* en Mandy Thomas weten hoe moeizaam de weg naar herstel kan zijn. “Je moet het beest in de bek kijken.” Tekst Ann-Marie Cordia • Illustratie Flore Deman

SOFIE, 10 JAAR IN HERSTEL

▲

Op een gegeven moment woonde ze alleen in een studio. “Ik had een leuke Marokkaanse buurjongen die ook gebruikte, en hij vroeg me of zijn vriend, die bij hem logeerde, een tijdje bij mij mocht wonen omdat zijn eigen moeder langere tijd op bezoek zou komen. Omdat het in hetzelfde gebouw was, zag ik er niet veel kwaad in. Maar er liep enorm veel mis. Die man was ouder, dealde en had een wapen. Hij gaf me drugs, maar na verloop van tijd kwam hij steeds dichterbij. Ik vroeg hem weer bij de buurjongen te gaan wonen. Maar hij weigerde. (stil) Er zijn dingen gebeurd die ik liever niet uitspreek. Toen mijn vriendin een keer op bezoek kwam met haar vriend, smeekte ik hen om me mee te nemen, maar ze hebben me niet geholpen, omdat ze het handig vonden om van hem drugs te krijgen.” Uiteindelijk stapelden de burenklachten over de man zich op en greep de huisbaas in. “Ik ging met hem naar de politie en vertelde wat hij had gedaan, maar ze maakten heel duidelijk dat ze mij niet geloofden. ‘Allez, wat ge zegt, dat uw broek daar zat en hij dat deed, dat kan toch niet.’ Alsof ik een tweede keer werd mismeesterd. De politie heeft hem wel het land uitgezet: niet voor mijn feiten, wel omdat hij illegaal in het land was.” Even leek Sofies leven een nieuwe start te nemen, weg uit Antwerpen en uit het milieu, met een nieuw huurappartement en een job, tot ze een oude vriendin tegenkwam. ‘Van een keertje ga je echt niet opnieuw verslaafd raken.’ Waarna de miserie van vooraf aan begon. Sofie startte een relatie met een gebruiker die net uit de gevangenis kwam: hij had een adres nodig en zij gaf het hem. “Ik voelde dat ik ‘nee’ moest zeggen, maar durfde niet. Ik wilde hem niet kwetsen. Heel misplaatst. Echt verliefd was ik niet eens, maar net toen ik het wilde uitmaken, ontdekte ik dat ik zwanger was.” Haar kind zou niet opgroeien zonder vader, nam ze zich voor. Ze zou een cleane mama worden. “‘We doen het samen’, zei hij. ‘Morgen. Ik ben net nog gaan halen.’ En dan kroop ik weer in die onderdanige rol. Zo ging het de hele tijd. Bij de gynaecoloog vertelde ik wel dat ik als ex-verslaafde methadon nam, maar niet dat ik af en toe nog gebruikte. Ik wilde dat ze wist dat ik een risicopatiënt was.” Sofie is bevallen op 31 weken. “Mijn zoontje woog 1,3 kg en was

Sofie (36) begeleidt sinds zeven jaar mensen met een drugsverslaving in een therapeutische gemeenschap. Maar zo’n tien jaar geleden werd ze er zelf opgenomen. Ze spreekt als ervaringsdeskundige. “Ik ben opgegroeid in een sociale woonwijk en was altijd fel tegen drugs geweest, tot ik op mijn vijftiende een meisje leerde kennen dat vijf jaar ouder was. Zij was net als ik niet van de magerste, maar in tegenstelling tot mijzelf was ze erg zelfverzekerd en flamboyant. Zo wil ik ook zijn, dacht ik. Via haar heb ik voor het eerst xtc gebruikt. Wat later leerde ik een ander meisje kennen dat speed (amfetamine, red.) gebruikte om af te vallen en ook dat wilde ik proberen.” Sofie waarschuwt dat haar verhaal met momenten wazig zal zijn. Ze woonde samen met haar alleenstaande mama en zus – haar ouders waren gescheiden op haar zesde – maar bracht zo weinig mogelijk tijd door thuis. Ze logeerde vaak bij een vriendin, begon meer uit te gaan, probeerde een keertje cocaïne. Ze voelde het wel als het ‘op’ was, maar dat zag ze telkens als een lastig momentje waar je dan even door moest. Verslaafd was ze allerminst. Zo ging het een paar jaar lang. Op een avond had een vriendin iets bij zich dat haar rustig zou maken, nadat de cocaïne op was. “Het was heroïne, om te roken. Ik had snel door dat dit iets anders was. Veel heftiger. Toch dacht ik: als ik van de speed en de cocaïne kan blijven, zal dit ook oké zijn.” Op school ging het intussen niet goed. Ze was bij haar vriend gaan wonen, die ook gebruikte. Maar Sofie kon het niet goed verdragen als hij thuis was zonder haar – wat was hij aan het doen? Haar jaloezie was deels een gevolg van haar laag zelfbeeld en deels gewoon terecht. “Hij manipuleerde me en bedroog me, maar toch wilde ik met hem verder. Of ik in die tijd ooit gelukkig was? Nee. Maar ik dacht oprecht dat het leven niet beter zou worden dan dat.” Elke keer dat ze wilde weggaan, dreigde hij met zelfmoord. Sofie dacht niet dat drugs het probleem waren, wel haar relatie. School maakte ze niet af. Intussen zat ze in het milieu van gebruikers. “Het is een enorme mannenwereld en als vrouw kom je af en toe in onveilige situaties terecht. Het milieu is een enorm risico. Mensen stelen, liegen, bedriegen. De dealers doen het voor het geld. Als je niet kan betalen, willen ze iets anders.”

DOSSIER DRUGSVERSLAVING

‘Wie zichzelf altijd verdooft, moet weer met gevoelens leren omgaan’

zorg studeren, en kon ze uiteindelijk aan de slag als begeleider in de therapeutische gemeenschap. “Ik ben hier zo goed opgevangen dat ik iets terug wilde doen voor anderen.” Haar zoon is intussen dertien jaar. “Hij is heel lief en enorm zorgzaam. Net als ik vroeger kan ook hij over zijn grenzen laten gaan: dat baart me soms zorgen. Tegelijkertijd kan ik niet meer doen dan hem het gevoel geven dat hij bij mij terechtkan.” “Ik zeg nooit dat ik ‘genezen’ ben, maar altijd dat ik in herstel ben. Voor het boek Recovery Pathways mocht ik, samen met andere vrouwen in herstel, foto’s nemen van onze leefwereld. Voor dat project ben ik teruggegaan naar de plaats waar ik ben opgegroeid. Het was de eerste keer dat ik er weer kwam na al die jaren. Ik ben mezelf weer tegengekomen, maar ook dat beschouw ik als een deel van het proces.”

38 centimeter groot. Als hij huilde, kon je dat enkel zien aan zijn gezicht en aan zijn hartslag die omhoogging, want zijn longen waren nog niet volgroeid. Hij heeft een maand in de couveuze gelegen.” Niet veel later belandde Sofies partner terug in de cel, waardoor ze wat meer zelf kon beslissen. Ze woonde in bij haar zus, die ook kinderen had. Die waarschuwde haar. Als ze niet veranderde, zou ze haar kind kwijtspelen. Na een wachttijd van enkele lastige maanden kon Sofie terecht bij een centrum om te ontwennen. Het werd een opname van acht weken, zonder kind. Dat was het prille begin van haar herstel. Want Sofie wilde een langdurig programma waar ze terecht zou kunnen met haar zoontje. Haar zus en moeder konden niet eeuwig voor hem blijven zorgen. Toen – en nu nadert Sofies verhaal een happy end – kwam ze terecht in de enige therapeutische gemeenschap in Vlaanderen waar ouders samen met hun kind terecht kunnen voor een opname. Sofie spreekt bijna meteen als de hulpverlener die ze vandaag is, als ze erover praat, en niet zozeer als iemand die er destijds zelf hulp zocht. “Zo’n opname is vrijwillig maar niet vrijblijvend. Ik had zoveel zwarte sneeuw gezien dat ik alles wilde doen wat ze me aanboden. Je volgt een programma en leert van begeleiders maar vooral van lotgenoten. Je wordt verplicht over alle levensdomeinen na te denken. Als je jezelf al die tijd hebt verdoofd, moet je weer leren wat gevoelens zijn en hoe je ermee omgaat. Dat kan hier allemaal, op een veilige plek. In de vrouwengroep bespreken we allerlei thema’s, van geweld tot seksualiteit. Hoe komt het dat ik altijd voor dezelfde soort man kies? Wat als ik nee zeg tegen iemand? Zal hij dan mijn vriend niet meer zijn, terwijl ik al zo alleen ben en graag gezien wil worden? En toch kan je dan kiezen die grens wel aan te geven. Want ik ben het waard. Dat is het mantra (lacht). Ik ben heel zelfzeker geworden hier.” Het hele programma duurde 24 maanden, waarvan 12 maanden residentiële opname. Vervolgens ging Sofie jeugd en gehandicapten-

MANDY THOMAS, 14 JAAR IN HERSTEL Ook Mandy Thomas (34) werkte mee aan Recovery Pathways: het boek is samen met de gelijknamige tentoonstelling het eindresultaat van wat begon met een onderzoek naar vrouwen en verslaving. “Ik ben 14 jaar gestopt met gebruik”, vertelt ze. “Ik weet dat ik de rest van mijn leven een verslavingsgevoeligheid zal hebben. Waarschijnlijk zal ik nooit kunnen zeggen dat het is afgerond.” Mandy gebruikte middelen zoals cannabis, xtc en speed, maar ook ketamine of cocaïne, als er niets anders beschikbaar was. “Ik begon te experimenteren toen ik 15 of 16 jaar was. Ik kon me hard verliezen in het euforische, gelukzalige gevoel dat ik niet op eigen houtje kon bereiken. Het gebruik werd problematisch rond mijn achttiende en mijn studies begonnen eronder te lijden. Als je steeds maar in die roes wil blijven en de realiteit niet wil aangaan, heb je op het einde van de rit een enorm boeltje van je leven gemaakt. Op mijn 20ste ben ik naar mijn huisarts gestapt omdat ik niet wist waar ik anders terechtkon. Ik was intussen gestopt met studeren. Ik kon het zelf niet oplossen, hoewel ik het had geprobeerd. Zonder gebruik kon ik mijn dag niet meer doorkomen: dan reageerde mijn lichaam; mijn emoties werden enorm intens. Ik dacht dat door te minderen met de hardere middelen alles opgelost zou worden. Maar je kan ook aan cannabis verslaafd zijn. Dat is het eerste wat ze me leerden toen ik werd opgenomen. Het gaat niet zozeer om hard drugs of soft drugs, wel om hard of soft gebruik.” Voor Mandy waren drugs “een zeer destructief copingmechanisme”. In de therapeutische gemeenschap waar ze na een wachttijd terechtkon, verbleef ze negen maanden. “Op die plek heb ik voor het eerst kunnen spreken over traumatische ervaringen van vroeger. Ik heb heel lang het idee gehad dat ik gewoon een

DOSSIER DRUGSVERSLAVING

‘Voor mij ligt de kern van herstel in z elfliefde en zelfvertrouwen’

moeilijk kind was, ontvlambaar ook. Mijn moeder en vader zijn kort na mijn geboorte gescheiden. Mijn vader is afwezig geweest tot mijn 22ste en mijn moeder heeft andere partners gehad, wat niet altijd evident is. Een stabiele thuissituatie was het niet. Er is een aantal jaren seksueel misbruik geweest: dat is de meest bepalende ervaring geweest. Achteraf leg je de link naar drugs, om jezelf te verdoven. Er is me als kind nooit professionele hulp aangeboden: er werd gewoon niet over gesproken. Het is wat het is, dacht ik. Maar ik voelde wel een constante kwaadheid in mijn lijf zitten. Ik was boos op de wereld. De roulerende rekening, noemen ze dat. Mensen die onrecht zijn aangedaan, presenteren vervolgens aan iemand anders de rekening. Ik heb ook mensen pijn gedaan, vooral mijn jongere broers. Een verslaving is erg destructief voor de omgeving. Daar heb ik spijt van. Niet dat het helpt om dan in dat gevoel van schaamte en schuld te blijven zitten, want daar wordt niemand mee verder geholpen, maar ik heb wel vaak de nood om te erkennen dat mijn acties gevolgen hebben gehad voor hen.” “Op zich is het goed om patronen te ontdekken, te begrijpen waarom je ging gebruiken. Maar het zou dwaas zijn om te denken dat je dan klaar bent. Je moet vooral jezelf onder ogen zien. In de therapeutische gemeenschap confronteren ze je met situaties en emoties. Het is dan aan jou om uit te zoeken hoe je omgaat met moeilijke momenten, want je kan niet meer teruggrijpen naar dat product van vroeger. Je moet het beest in de bek kijken: je kan niet meer vluchten. Je zoekt uit waar je op botst in het leven en het is alsof je op die plek op een gezonde manier oefent. Op zich vond ik het jammer dat ik vaak de enige vrouw was, in de therapeutische gemeenschap – soms waren we met twee. Maar ik zou nooit gescheiden therapiegroepen willen. Want je moet ook op een gezonde manier leren omgaan met het andere geslacht. Ik heb bijvoorbeeld ondervonden dat ik heel hard op zoek was naar goedkeuring van voornamelijk mannen. Dat is ook zoeken naar een externe bron van geluk. Dankzij andere vrouwen bij Recovery Pathways besefte ik dat ik niet de enige was die daar last van had.” “Spreken over gevoelens was nieuw voor mij. Tegelijkertijd leerde ik dat emoties ‘maar’ emoties zijn: ze zijn tijdelijk. Hoe meer weerstand je voelt om ze te voelen – of het nu om kwaadheid gaat, jaloezie, onrecht of onmacht – hoe heviger ze worden. Ik heb geleerd gevoelens ten volle te laten doorkomen, en om ze echt te voelen, des te sneller gaan ze dan weer weg. Vroeger gebeurde er iets en reageerde ik erop zonder na te denken. Intussen ben nog niet perfect, maar ik ben geen losgeslagen projectiel meer.” Een verslaving heeft effect op je hele leven, zegt Mandy. “De vraag is: begin je eerst met de financiële problemen op te lossen? Of bij je persoonlijke relaties? Je gedrag? Maar voor mij ligt de

kern van herstel in zelfliefde en zelfvertrouwen. Als je die kan versterken, sijpelt dat allemaal door naar verschillende levensdomeinen. Dan ga je beter functioneren in je sociale relaties en durf je weer levensdoelen te stellen. Tijdens mijn opname ben ik orthopedagogie gaan studeren. Na mijn studies ben ik als begeleidster gaan werken in de bijzondere jeugdzorg.” “In het boek staat een foto van de maan achter de wolken. Omdat we als mens allemaal uit licht en donker bestaan. Het is gemakkelijk om het lichte stuk graag te zien en aan anderen te tonen, terwijl we minder graag die schaduwkant laten zien. Toch maakt dat deel uit van wie je bent. Dat beseffen, maakt ook deel uit van het herstel. Dat idee probeer ik vast te houden.” Een heel leuk beeld is dat van een van haar honden. “Mijn huisdieren geven me een stukje onvoorwaardelijke liefde. Menselijke contacten zijn natuurlijk zinvol en verrijkend, maar daar zit je soms met de angst om veroordeeld te worden: ben ik wel goed genoeg? Of ik nu mijn mooiste kleren heb aangetrokken of niet, maakt mijn honden niet uit. Ze kunnen heel goed loslaten, en zonder veel gepieker in het moment zijn. In feite zijn ze erg wijs, en mindful (lacht).” ▲

* Sofie is een schuilnaam.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be

DOSSIER DRUGSVERSLAVING

‘Duurzaam afkicken is wel degelijk mogelijk’ Hoop doet leven. Ook als je leven beheerst wordt door een verslaving. Daarvan is psychiater Marianne Destoop doordrongen. Het helpt haar alvast patiënten met een verslavingsproblematiek terug op het juiste spoor te zetten. Tekst Nathalie Dirix

Persoonlijk denk ik dat het te maken heeft met het stigma dat er nog kleeft aan vrouwen met een verslavingsproblematiek. Boys will be boys: dat maatschappijbeeld leeft heel sterk. Dat mannen stevig doorzakken, wordt algemeen aanvaard. Bij een vrouw gaat men dat veel sneller als afwijkend gedrag bestempelen. Deze dubbele standaard maakt dat er nog een taboe is. Daardoor wachten veel vrouwen veel te lang met hulp vragen.” “Vrouwen die de stap wel zetten, hebben vaak depressieve klachten. Velen van hen kennen een traumatische voorgeschiedenis. De nood aan individuele psychotherapie is bij hen cruciaal.”

arianne Destoop werkt als psychiater in Zorggroep Multiversum op de campus voor verslavingszorg in Antwerpen en is ook docent en onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen. Ze legt uit wat er gebeurt in je hersenen wanneer je drugs gebruikt. “Scans tonen dat de allereerste keer wanneer je een verslavend middel gebruikt, je hersenen je op een sterk beloningseffect trakteren. Het is een positieve ervaring die naar meer smaakt en dus vraagt om herhaald te worden. Bij mensen die regelmatig verslavende middelen gebruiken, zien we dat het effect van de dopamine – de stof die voor het gevoel van beloning zorgt – afneemt. Er ontstaat een vorm van tolerantie. Met als gevolg dat je steeds meer van de verslavende stof nodig hebt om dat fijne gevoel te kunnen herbeleven. Bij langdurig gebruik zien we een verminderde activiteit in de prefrontale cortex. Dit is het deel van onze hersenen dat essentieel is voor onze zelfbeheersing.” Is er een verband tussen alcohol- en drugsverslaving?

“Het zijn dezelfde mechanismen die in werking treden. Het verlangen naar beloning en controleverlies staat in beide vormen centraal. De behandeling is niet zo heel verschillend.”

Wat kunnen we als samenleving doen om de risico’s op verslaving te beperken?

“Er bestaan programma’s voor hoogrisicogroepen. Ik denk aan trainingen die kinderen bepaalde vaardigheden bijbrengen, zoals probleemoplossend denken en zichzelf reguleren. De praktijk leert ons dat kinderen uit kwetsbare milieus er echt baat bij hebben.” “De beschikbaarheid van verslavende middelen wil je bij jonge kinderen ook zoveel mogelijk beperken. Vandaag wordt er voor alcohol een minimum leeftijd van 16 jaar gehanteerd. Die barrière werkt. Slechts de helft van jongeren onder de 16 jaar komt vandaag in aanraking met alcohol.” “Sommigen opperen dat je zo de aantrekkingskracht van de verboden vrucht groter maakt, maar vergeten dan dat verslaving een hersenziekte is. Hoe jonger ze optreedt, hoe meer schade ze aanricht. Want de hersenen van jonge mensen zijn volop in ontwikkeling en de controlemechanismen van jongeren om ‘neen’ tegen drugs en alcohol te kunnen zeggen, werken nog niet optimaal. Dat mechanisme is pas helemaal ontwikkeld op de leeftijd van 24 jaar. Iemand die op zijn twaalfde een eerste joint rookt,

Wat maakt ons kwetsbaar voor verslaving?

“50 procent van de verslavingen wordt verklaard door genetische kwetsbaarheid. Karaktereigenschappen zoals bijvoorbeeld impulsiviteit maken dat iemand vatbaarder is. Ook de leeftijd waarmee je voor het eerst met verslavende middelen in contact komt, speelt een rol. Hoe jonger je ermee begint, hoe groter het risico op het ontwikkelen van een ernstige verslaving. Armoede en stress zijn ook risicofactoren.” Zie je andere patronen bij vrouwen dan bij mannen?

“Cijfers zeggen ons dat het gebruik en misbruik van verslavende middelen meer voorkomt bij mannen. Maar we zien een inhaalbeweging bij vrouwen. Die is volop aan de gang. Vandaag zijn vrouwen in de gespecialiseerde zorg ondervertegenwoordigd.” “Vermoedelijk heeft dit te maken met de schroom bij vrouwen om de stap naar professionele hulpverlening te zetten.

DOSSIER DRUGSVERSLAVING

van verslavingsproblematiek in hun leven doormaakt. Maar ze hebben die periode kunnen afsluiten en zijn van de verslaving afgeraakt. Duurzaam afkicken is dus wel degelijk mogelijk.” “Nog een misverstand: verslaving zou een teken van individuele zwakte zijn, een gebrek aan wilskracht. Terwijl het eigenlijk een ziekte is die mensen slaaf maakt van hun verslaving. Het overkomt ook sterke persoonlijkheden.”

heeft een grotere kans op cannabisverslaving dan iemand die dat op 24 jaar doet. Allemaal redenen om jongeren zo laat mogelijk met alcohol en drugs in contact te brengen. Maar laten we de groep 60- tot 65-jarigen niet vergeten. Het moment dat het pensioen nadert of intreedt, is een risicovolle periode.” Zijn vrouwen vatbaarder voor een alcohol- of drugsverslaving?

“87 procent van de mannen gebruikt alcohol, net iets meer dan de 75 procent van de vrouwen die alcohol gebruikt. Eigenlijk zijn er een aantal factoren die vrouwen beschermen. Tijdens de periodes dat ze zwanger zijn, zullen velen bijvoorbeeld alcohol mijden.” “Vrouwen kunnen wel sneller door het gebruik van kleinere hoeveelheden verslaafd raken. Dat komt door de verschillen in het metabolisme en de fysionomie tussen vrouwen en mannen. Vrouwen zullen met dezelfde hoeveelheden alcohol makkelijker piekconcentraties in hun bloed krijgen. Ze zullen gemakkelijker schade vertonen dan mannen.” Hoe staat het met de opvang voor zwangere vrouwen?

Klopten er tijdens de coronacrisis meer mensen aan voor hulp?

“Bij de jongere patiënten zag ik dat zeker. Wat de langetermijn effecten van de pandemie zijn? Het is nog te vroeg om daarover conclusies te trekken.” Wat is het belangrijkste inzicht dat u tijdens al uw gesprekken met mensen met een verslavingsproblematiek hebt verworven?

‘Verslaving is een ziekte die ook sterke persoonlijkheden overkomt’

“Met de vroedvrouw en de gynaecoloog kan er worden gekeken hoe we het ongeboren kind kunnen beschermen. Voor vrouwen met jonge kinderen zijn er specifieke ontwenningsprogramma’s waarbij rekening wordt gehouden met de druk die de verslaving op het gezin creëert.” “Zo is er in Antwerpen het programma OP+ dat zich specifiek richt op vrouwen met kinderen. Kinderen kunnen naar school blijven gaan, terwijl de moeders hun behandeling krijgen. Er wordt ook aandacht besteed aan het doorprikken van de negatieve interactie die tussen moeders en kinderen kan ontstaan.”

“In veel gevallen werkt het om mensen te belonen wanneer ze erin slagen om niet in te gaan op de verleiding van de middelen waaraan ze verslaafd zijn. Door dat positief gedrag te belonen wordt het beloningssysteem in hun hersenen op een positieve manier gestimuleerd.” Wat doe je met mensen die steeds hervallen?

“Bij langdurig gebruik veranderen de verslavende producten het brein. Je wilt herval als een leermoment zien en stilstaan bij vragen zoals: welk automatisch proces komt er op gang wanneer deze persoon in contact komt met alcohol of drugs? Wat gebeurt er als iemand onder stress komt te staan of in een conflictsituatie terechtkomt? Zich bewust zijn van de reflexen die dan spontaan ontstaan, helpt om bij de volgende verleiding controle te behouden over de situatie.” “Leren ‘neen’ zeggen is ook belangrijk. Samen met onze patiënten gaan we op zoek naar gezonde, positieve bekrachtigers. Tijd doorbrengen met vrienden, het leren van een fijne hobby en het creëren van toekomstperspectief vormen de basis van een succesvol terugvalpreventieplan.” “Ik zie elke dag zo veel mooie dingen gebeuren bij mensen die verslaafd zijn en zware dingen meegemaakt hebben. Het lukt niet altijd, maar doorgaans zie ik dat herstel echt een optie is. Er zijn duizenden hoopvolle verhalen waarvan ik getuige was.” ■

Welke stereotiepe beelden over verslaving kloppen niet?

“Heel veel mensen linken verslaving aan het beeld van een dakloze man die in de goot terechtkomt. Maar dit verschijnsel komt in alle sociale lagen van de bevolking voor. Alcoholverslaving tref je trouwens meer bij hoogopgeleiden aan. Een ander stereotiep beeld is dat verslaving een chronische ziekte is. Je zou er levenslang mee opgescheept zitten. Dat klopt niet. We weten dat 15 tot 20 procent van onze bevolking ooit eens een periode

CIJFERS

Terwijl er tussen 2017 en 2018 maar 5,3 procent van de werkenden een jaar later van job veranderd was, is dat nu 7,4 procent. Het percentage mannen en vrouwen dat van job verandert, is min of meer gelijk. Opvallend is wel dat vooral jongeren van job veranderen. “Leeftijd is de belangrijkste bepalende factor of iemand van job verandert”, aldus Ellen Quintelier, statisticus arbeidsmarkt bij Statbel. “Vooral de horeca en cultuursector zijn twee sectoren met veel job-naar-jobtransities, en door corona zijn er in deze sectoren nog meer veranderingen”. De helft van de mensen die van job veranderen, blijven in dezelfde sector werken.

19 j aar

De 19-jarige BelgischBritse Zara Rutherford heeft als jongste vrouw – en als eerste Belg – ooit solo de wereld rondgevlogen. Op 18 augustus 2021 vertrok ze vanop de luchthaven Kortrijk-Wevelgem, om er vijf maanden later op 20 januari 2022 weer te landen. Op dat moment had ze meer dan 50.000 kilometer gevlogen en had ze tussenstops in meer dan 50 landen achter de rug.

65,5 procent

Vorig jaar bestond 65,5 procent van de koppels uit twee partners met een Belgische achtergrond. Twintig jaar geleden was dat nog 80 procent. Dat betekent dat koppels steeds diverser worden. Het slechte nieuws? Het scheidingspercentage ligt hoger bij hen. Terwijl gemengde koppels in 2020 goed waren voor 12,4 procent van de huwelijken, maken ze 20,7 procent van de echtscheidingen uit.

8.149,09 euro

Als je een literatuurbeurs aanvraagt, loont het om man te zijn. Mannelijke auteurs hadden een slaagkans van 80 procent, tegenover een slaagkans van 65 procent voor vrouwen. Er blijkt ook een verschil in de hoogte van de subsdidie. In 2021 bedroeg de gemiddelde beurs voor mannelijke auteurs 10.577,65 euro, terwijl vrouwen 8.149,09 euro kregen.

Tekst Ann-Marie Cordia

88 procent Steeds meer scholen kiezen ervoor om gesuikerde frisdranken te bannen op school, zo blijkt uit een studie van het Vlaams Instituut voor Gezond Leven. In 2021 koos 88 procent van de middelbare scholen hiervoor, t.o.v. 71 procent in 2018. Dat is goed nieuws, want volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kampt een op de vier kinderen in België met overgewicht. ■

Bronnen: Vlaams Instituut voor Gezond Leven, De Morgen, De Standaard en Statbel. Illustraties: Rainbow Designs, Cuputo, Creative Stall, Creaticca Creative Agency en Allex via The Noun Project

7,4

procent

Zin in een leuke zomer? Ter Helme ook!

Reserveer op tijd voor de zomer van 2022.

Geniet heel de zomer lang van acties in Ter Helme. Italiaans dineren in het à la carte restaurant of gezellig aperitieven met een liveconcert? Ontdek alle datums en reserveer nu.

Aperitiefconcerten

Restovrijdagen

Amuseer je op zondag met een aperitief en liveconcert.

Geniet van de themadiners in het à la carte restaurant voor € 45 p.p.

Zondag 3, 17 en 31 juli Zondag 7 en 21 augustus

Tapas avond Italiaanse avond Mossel avond Spaanse avond Mix grill avond

Midsummerpromo Verblijf voordelig in ons duindomein: 4 overnachtingen met ontbijt en diner vanaf € 296 (volwassene) of € 167 (kind). Maandag 25 juli – vrijdag 29 juli Maandag 1 augustus – vrijdag 5 augustus

Met oma en opa aan zee Verblijf in volpension met kinderanimatie vanaf € 455 (volwassene) of € 235 (kind). Zondag 3 juli - zaterdag 9 juli Zondag 10 juli - zaterdag 16 juli Zondag 21 augustus - vrijdag 26 augustus

vrijdag 22 juli vrijdag 29 juli vrijdag 5 augustus vrijdag 12 augustus vrijdag 19 augustus

Promozondagen Proﬁteer in juli en augustus van een overnachting met diner en ontbijt vanaf € 99 p.p. Zondag 17 juli – maandag 18 juli Zondag 24 juli – maandag 25 juli Zondag 31 juli – maandag 1 augustus Zondag 7 augustus – maandag 8 augustus

Jouw domein in de duinen.

Kinderlaan 49-51 8670 Oostduinkerke België

T 058 23 45 02 terhelme@terhelme.be terhelme.be

DURF TE VRAGEN

‘Het leven is geen bucketlist. Ik háát dat concept’

DURF TE VRAGEN

Journalist Annemie Struyf (61) werkt momenteel aan een nieuwe reeks van Het Hoge Noorden, over Vlamingen die naar Scandinavië zijn verhuisd. Die is eind dit jaar te zien op Eén. Tekst Isabelle Bral • Foto Filip Van Roe Annemie in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

“Naar het jaar 1968. Ik was toen 7 jaar. We woonden met ons gezin in Keulen, Duitsland. Als ik de foto’s van toen herbekijk, wil ik dat magische jaar uit de vorige eeuw nog eens opnieuw als volwassene beleven.” Welk boek uit je kindertijd is je bijgebleven?

“Pippi Langkous. In het Duits: Pippi Langstrumpf.” Ben je een goede verliezer?

“Ik denk het wel. De kracht en waarde van een mens kan je aflezen aan de manier waarop hij met verlies omgaat. Daar oefen ik mij heel bewust in.” Wat was tot nu toe de grootste uitdaging in je leven?

“Een mooie balans behouden tussen mijn persoonlijk leven, met kwaliteitsvolle aandacht voor partner, kinderen en vrienden, en mijn professionele leven als journaliste.” Wat is je laatst gegooglede term?

“Pippi Langstrumpf.” Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?

“Eerder een roeper. Beeld zonder klank is echt niets voor mij.”

te graag nog eens herbeleven?

“De eerste uren ná de bevalling van een kind. Voor alle duidelijkheid: dus niet de bevalling zelf. De momenten erna zijn van een onbeschrijfelijk geluk en ontroerende intensiteit.” Waarin vind je troost?

“In klassieke muziek, liefst van J.S. Bach.” Wie is je grootste voorbeeld?

“Ik hou niet zo van ‘opkijken’ en ‘rolmodellen’.” Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?

teren zelf achter de toog stond.” Heb je ooit iets gevoeld voor iemand van hetzelfde geslacht?

“Ja, hoor.” Zie je het glas halfvol of halfleeg?

“Halfvol. Zeker en vast.”

‘De kracht van een mens kan je aflezen aan de manier waarop hij met verlies omgaat’

“Ik ben heel tevreden over mijn ogen.” Wat wil je professioneel zeker nog bereiken?

“Samen met mijn collega-regisseur Kristel Waterloos nog vele mooie televisiereeksen maken.” Waarvoor ben je allergisch?

“Voor gezaag en gezeur.”

Welke citaat is op je lijf geschreven?

“Doe wel, en zie niet om.” Wat staat er op je bucketlist op nummer één?

“Het leven is geen bucketlist. Ik háát dat concept.” Waaruit bestond je laatste leugentje om bestwil?

Naar wie of wat steek je je mentale middenvinger vol overgave op?

Waaruit bestaat je avondritueel?

“Poetin en Trump.”

“Nog een beetje lezen in bed.”

“Toen ik uitgenodigd werd voor een kroegentocht, bedacht ik snel een excuus.”

De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties?

Welk gerecht is een feest voor je smaakpapillen?

“Geef mij maar oesters.”

“Liefde, intens, cultuur.”

“De verleiding van een ‘ingreepje’ is er soms wel, maar uiteindelijk besluit ik toch elke keer om de natuur haar gang te laten gaan. ‘Omarm je rimpels toch’, zeg ik dan tegen mezelf.”

Van welk project blink je van trots?

Is het leven een geschenk voor jou?

“Ik ben voorzitter van Hope for Girls. Met onze stichting vechten we tegen vrouwelijke genitale verminking in Kuria, Kenia. We zijn er nu tien jaar mee bezig. Ik ben apetrots dat we in deze arme regio al honderden meisjes hebben kunnen redden van genitale verminking. We zoeken nog altijd steun voor onze strijd tegen genitale verminking bij jonge meisjes!”

“Absoluut.”

Wat is je grootste nachtmerrie?

“Dat er iets misgaat met een van mijn kinderen of kleinkinderen.” In welke drie woorden kan je je relatie met je partner samenvatten?

Welk dierbaar moment wil je maar al

Het laatste boek van Annemie Struyf heet Durf te dromen. Meer info via www.annemiestruyf.be en www.hopeforgirls.be ■

Wat wens je jullie kinderen het allermeest toe?

“Liefde en geluk. Al de rest is van ondergeschikt belang.” Wat was je allereerste studentenjob?

“Op het Conscienceplein in Antwerpen werkte ik in het café De Gulden Swaen. Onlangs ben ik er nog eens een koffietje gaan drinken. Het was alsof ik er pas gis-

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be.

LEVENSVERHAAL

MARIE-CLAIRE VERMEULEN TROK OP HAAR 21STE NAAR HET KLOOSTER

‘Ik had geen ander leven willen leiden’

Links: Marie-Clai re bij haar intrede in een wit ‘bruid in 1960, skleed’. Rechts: begin jaren 60.

Het is niet altijd het geloof dat een mens naar het klooster brengt. Marie-Claire Vermeulen was 21 jaar toen ze intrad bij de zusters Bernardinnen in Oudenaarde. Vandaag, op haar 83ste, vertelt ze over haar opmerkelijke levenskeuze. “Ik wilde vooral in de zorg werken.” Tekst Brigitte Vermeulen

LEVENSVERHAAL

udenaarde centrum, tussen de winkels van de Hoogstraat bel ik aan bij de zusters Bernardinnen. Hier huist de kloostergemeenschap uit de Cisterciënzerfamilie, die nog steeds een twintigtal zusters telt. Vandaag heb ik een afspraak met zuster Marie-Claire, met haar 83 jaar niet de jongste van de congregatie, maar zeker een van de kwiekste. Ze ontvangt me met open armen en begeleidt me naar een huiselijk ingerichte spreekkamer. Een potje koffie, een pralientje erbij. “Zo ben ik grootgebracht, mijn ouders waren ontzettend gul, altijd bezig dat iedereen het goed had en niets tekortkwam.”

OP INTERNAAT

voor de stad, of voor het klooster. Ik wou kunnen zorgen, en zo kwam van het een het ander. Het klooster in Oudenaarde is al honderden jaren gelinkt aan het ziekenhuis, heel wat zusters namen daar een engagement op. Ik besloot in te treden omdat ik zo ook alle kansen kreeg om vol-

‘Als je binnenkwam in het noviciaat, nam je afscheid van je oude leven. Je nam ook letterlijk een nieuwe naam aan’

uit voor die zorgende rol te gaan, al was dat een zware pil voor thuis. Mijn broer maakte trouwplannen in datzelfde jaar en mijn moeder zag het helemaal niet zitten om twee kinderen ‘af te geven’ in hetzelfde jaar. Maar ik startte aan de verpleegsterschool, deed stage in het ziekenhuis, begon in het noviciaat bij het klooster, en niemand heeft daar ooit nog iets over gezegd.”

IN TROUWKOSTUUM “Ik ben in 1960 binnengegaan in het klooster met het idee dat ik nooit meer naar huis zou gaan. Je familie kon toen bij jou op bezoek komen maar zelf ging je niet naar buiten. Ons leven speelde zich volledig af in het klooster en het aanpalende ziekenhuis. Zo heb ik dus het huwelijk van mijn broer niet bijgewoond, maar ze zijn wel een week later in trouw-

▲

“Ik ben in 1938 geboren als Marie-Josée Vermeulen in Meerdonk, bij Sint-Niklaas, als derde dochter van vier kinderen. Thuis hadden we een bakkerij: mijn vader bakte en mijn moeder stond in de winkel. Van kleins af kregen we de werkmentaliteit van mijn ouders mee. Mijn vader was de typische stille, harde werker, mijn moeder was de spil van ons huishouden. Zij was lid van de KVLV, hij zong in het kerkkoor. Aangezien mijn vader door zijn werk als bakker nooit tijd had om de repetities van het koor bij te wonen, kwam de koster bij ons thuis langs om de liederen samen te oefenen. Mijn vader kwam uit een diepchristelijk gezin van negen kinderen, van wie een broer én een zus in het klooster zijn getreden. Mijn grootmoeder stond erop dat de eerste kleinkinderen genoemd werden naar deze kloosterlingen en dat alle meisjes Vermeulen als eerste naam Marie kregen.” “Als kind was ik dikwijls ziek, ik sukkelde met astma. Ik ben erg beschermd opgegroeid. Omdat ik vaak afwezig was op school, vond ik daar moeilijk mijn draai. Ik deed acht studiejaren in Meerdonk en ging voor de humaniora op internaat

naar Berkenboom in Sint-Niklaas. Maar daar voelde ik me niet goed, het ging niet. Ik wist toen al dat ik graag iets in de zorg wou doen. Een lerares kwam bij mijn ouders in de winkel en die hintte dat ik een opleiding tot kinderverzorgster zou kunnen volgen in Bassevelde, ook op internaat. Dat was toen een opleiding onder de vleugels van de zusters Bernardinnen. Mijn ouders waren niet dol op het idee en op en af naar Bassevelde met de bus gaan was geen evident traject, maar ze lieten me gaan. In 1958 werd ik gevraagd om in Bassevelde te blijven om te werken in de kinderkribbe. Een jaartje later werd de opleiding verpleegkunde aangepast. Er kwam een nieuwe structuur die ervoor zorgde dat je na achttien maanden ziekenoppasser was en dan verder kon gaan voor verpleegster. De overste in Bassevelde vroeg me of ik geen zin had om in Oudenaarde naar de verpleegsterschool te komen. Eigenlijk waren ze toen studenten aan het ronselen voor die nieuwe opleiding. Ik zag dat helemaal zitten, maar thuis waren ze er niet voor. ‘Wat ga jij zo ver doen? Hoelang ga jij nu nog blijven studeren?’ Enzovoort. Maar ik had mijn keuze gemaakt en in plaats van naar het internaat in Bassevelde ben ik naar Oudenaarde gegaan. Ik heb pas thuis gezegd dat ik toch de verpleegstersopleiding gestart was toen ik weer thuiskwam na een paar weken internaat (lacht).” “Ik wou in de zorg, in de sfeer van een ziekenhuis voelde ik me helemaal in mijn element. Ik kwam niet naar Oudenaarde

LEVENSVERHAAL

Met haar ouders, broer en zussen: het gezin in Meerdonk. Marie-Claire (links) heette toen nog Marie-Josée.

kostuum en met de hele suite in vol ornaat bij mij langs geweest in Oudenaarde. Het deed deugd dat ze mij er zo toch ook graag bij wilden. Thuis hadden ze me uiteindelijk gezegd: ‘Als het echt niet gaat, kom je terug naar huis’ en dat maakte dat ik niet erg stilstond bij de gevolgen van de keuze voor een religieus leven. Ik had ergens in mijn hoofd dat ik altijd nog terug kon. Maar alles wat ik wou, was kunnen zorgen, daar was ik voor gekomen. Na

één jaar noviciaat deed je tijdelijke geloften als kloosterlinge, na drie jaar eeuwige geloften. Je werd vanaf dag één ook ingeschakeld in de normale dienst van het ziekenhuis. Dus ik was heel blij met mijn nieuwe leven.” “Als je binnenkwam in het noviciaat, nam je afscheid van je oude leven. Dat werd ook heel letterlijk gedaan door een nieuwe naam aan te nemen. Van mijn overste mocht ik zelf een nieuwe naam kiezen dus schreef ik een brief naar huis, met de vraag om advies. Mijn oudste zus was net moeder geworden van een dochter, M a r i e - C l a i r e, en omdat mijn zus genoemd is naar onze tante

‘Thuis hadden ze me gezegd: ‘Als het echt niet gaat, kom je terug naar huis’’ 32

die kloosterlinge was, vond mijn moeder het gepast dat ik als naam Marie-Claire zou aannemen. En zo geschiedde. Vanaf 1965 werd er bij de professie niet meer van naam veranderd. Je mocht toen je doopnaam terugnemen maar ik heb Marie-Claire gehouden, iedereen kende me bij die naam dus ik heb dat niet meer veranderd.” “Dankzij de toenemende industrialisering, de opkomst van radio, tv en telefoon in de jaren 50 en 60 is er ook in de wereld van de religieuzen veel in beweging gekomen. Het werd het begin van een lange weg van aanpassing en vernieuwing, ook bij de zusters Bernardinnen. Vele zaken in ons dagelijks leven werden vereenvoudigd en versoepeld. Wij kregen stelselmatig meer toelating om naar buiten te gaan. Ook onze kledij veranderde midden jaren 60: van een lang habijt naar een eenvoudige zwarte rok en blouse, de grote kappen werden verwisseld voor een kleine zwarte sluier.”

FULLTIME JOB “Na het vervolledigen van mijn verpleegstersopleiding in 1964 kon ik meteen aan de slag op de materniteit en daarna op de nieuw opgestarte dienst pediatrie. Ik heb ook altijd voortgedaan om te blijven leren: eind de jaren 70 volgde ik Gezinswetenschappen. Daarvoor moest ik gedurende drie jaar elke zaterdag naar Brussel, maar dat had ik er graag voor over. Ik deed dan in de voormiddag dienst in het ziekenhuis, daarna trok ik naar Brussel, en zodra ik terug was, stond er nog een avonddienst op het programma. Ik was ook 30 jaar lang betrokken bij het NVKVV (Nationaal Verbond van Katholieke Verpleegkundigen en Vroedvrouwen, red.), de grootste Vlaamse beroepsorganisatie van en voor verpleegkundigen, opgericht in 1959. Wij zetten ons in om de belangen van verpleegkundigen te verdedigen. Die beroepsfierheid heb ik zeker van thuis

LEVENSVERHAAL

meegekregen. Ik heb nog altijd een warm hart voor de zorg.” “Naast die fulltime job in het ziekenhuis had je ook nog eens een religieus leven. Het leven in gemeenschap is essentieel voor ons religieus leven. We zijn allemaal zusters met veel engagementen, maar houden elke dag samen het ochtendgebed, een stil gebed als aanbidding, het avondgebed, en eten doen we ook samen… Nu ik met pensioen ben, neem ik voor mijn medezusters de verzorging en de apotheek voor mijn rekening. Ik breng ontbijt rond, ruim af, help mee in de wasserij en doe kleine boodschappen voor wie niet meer goed ter been is. Wij leven hier nu in Oudenaarde met 22 zusters. Ik ben niet de jongste maar wel een van de actiefste leden van onze congregatie.”

KWETSBARE GEZINNEN “Een jongere groep zusters woont samen in het centrum van Gent. Er zijn ook nog steeds heel actieve congregaties van de zusters Bernardinnen in Afrika: in Rwanda bijvoorbeeld sinds de jaren 30, maar recenter ook in Tsjaad en Burkina Faso. Ook daar wordt er hard gewerkt om te zorgen. Onze Afrikaanse zusters zetten zich in voor kinderen en jongeren, voor zieken, kwetsbare gezinnen, jongens en meisjes zonder schoolkansen. Zelf ben ik daar nooit geweest, ik had hier genoeg te doen (lacht).” “Heb ik het gemist om geen eigen gezin te hebben? Voor mij niet, ik heb altijd hard gewerkt en werd omringd door de kloostergemeenschap. Ik voel ook dat ik gedragen word door mijn familie. De band met mijn zussen, mijn neefjes en nichtjes, en hun kinderen, is uitstekend. Ik geniet mee van hun gezinnen en dat is zeker geen gemis voor mij. Mijn keuze om te kunnen zorgen, heb ik voluit waargemaakt. Ik had geen ander leven willen leiden.” ■

Boven, links: aan het werk op de materniteit in 1966. Boven, rechts: nog met grote kap. Onder: Marie-Claire samen met een kleinkind in de familie.

UIT DE COMFORTZONE

Probeer eens een plastuit, zei mijn vriend In theorie klinkt het gemakkelijk, zo’n plastuit, een plastic hulpmiddel waardoor je zelfs als vrouw rechtstaand kan plassen zonder dat iemand nog per ongeluk je billen ziet. Maar hoe zit het in de praktijk? Geertrui Nees stapte uit haar comfortzone, de wijde wereld in, en deed de test.

k ben nogal een outdoorsy type. Ik kan me echt opladen tijdens uitjes naar het park, door te werken in de tuin of door gewoon buiten te zitten. Vanaf dat de eerste lentezon zich laat zien, is het moeilijk om me binnen te houden. En sinds de coronapandemie en de bijhorende lockdowns heb ik mijn wandelmicrobe herontdekt. Regelmatig trek ik dus mijn wandelschoenen aan en stippelen mijn vriend en ik een wandeling uit. Liefst ergens in het groen zodat we wat boslucht kunnen snuiven. Picknick en drinkbus in de rugzak, en weg zijn we! Dat buiten zijn is allemaal goed en wel en je kan je op veel dingen voorzien, maar er is toch één probleempje waar ik heel graag eens een goede oplossing voor wil: hoog water oftewel de patatjes afgieten. Plassen, dus. Ik ben al kamperend groot geworden en heb mijn hele jeugd in de jeugdbeweging gezeten, dus ik zet me met het grootste gemak achter een boom of een struik op mijn hurken, als de nood hoog is. Maar dat is toch altijd net iets meer gedoe dan een man die even de benen spreidt, zijn broek losknoopt en snel en compact zijn ding kan doen. Geef toe: je wilt je er toch liefst snel-snel van afmaken als je zo met je billen bloot achter een boom gehurkt zit, want er zou maar eens iemand voorbij kunnen komen. En in de winter is het toch ook altijd opletten dat je niet op je broek of je sjaal plast. Om nog maar te zwijgen over de spetters op je voeten en je onderbenen… Wie dit herkent, weet: the struggle is real. Na menig licht jaloerse opmerkingen naar mijn vriend toe, vond hij blijkbaar dat het welletjes was en gaf hij mij bij wijze van grap een plastuit cadeau voor mijn verjaardag. “Hier, dan kan je ook eens rechtstaand plassen!” Ik lachte eens groen en klasseerde het ding ergens in een verre hoek van een kastje in Sus de bus, mijn campervan. Een grote mond opzetten is één ding, maar

zo’n plastuit leek me nu echt zo onhandig dat ik het toch liever bij gehurkt-achter-een-boom wilde houden. En toch… Ik ben ook vooral nogal nieuwsgierig van aard, dus nadat het ding bijna een jaar stof had liggen te vergaren, kwam ik de tuit weer tegen bij de lenteschoonmaak van Sus en besloot ik de plastuit weer een kans te geven. Een week met de campervan naar Normandië leek me de ideale gelegenheid om haar eens aan meerdere grondige testen te onderwerpen, want nog een pittig detail over die camper van mij: er is geen toilet aan boord. Dus zonder te veel in detail te treden: ’s nachts of onderweg wordt er in een pot (met deksel) geplast om nadien buiten leeg te maken. Wel nog even een waarschuwing vooraf, voor de gevoelige lezers: het vervolg van het artikel wordt euhm… nogal plas-tisch. Voor de minder gevoelige lezers: hierna volgt een stappenplan.

STAP 1. DOE JE EIGEN ONDERZOEK Bestudeer hoe je dat ding precies moet gebruiken. Mijn beste vriendin bleek ervaringsdeskundige te zijn, dus vroeg ik haar de kleren van het lijf. Er volgde een hilarisch gesprek met gebaren

UIT DE COMFORTZONE INTERVIEW

is wel dat bij mijn model van plastuit de tuit zelf nogal fel naar beneden gericht is, dus de tuit in een pot steken, werkt prima, maar ik denk dat ik anders toch nog steeds op mijn broek en voeten zou plassen. Hopelijk doen andere modellen het daar beter. En ook: een wc-papiertje blijft handig om de laatste druppels weg te vegen en je moet de plastuit ook even afspoelen met water voor je deze kan opbergen.

en uitbeeldingen over hoe en waar je de tuit dan moest steken. Jammer genoeg had zij er niet zo’n goede ervaring mee. Ik heb vooral onthouden dat het soms ook heel erg fout kan lopen. Ook een middagje surfen op het internet zaaide twijfel. In de instructiefilmpjes leek het dan wel alsof het allemaal vanzelf zou gaan, maar evengoed las ik blogartikels over natte broeken en plas tot in de kousen. Daar wil ik niet eens aan denken.

STAP 2. DE DOUCHETEST

STAP 4. HET UUR VAN DE WAARHEID

Mijn grootste bezorgdheid waren lekken, want ik had echt geen zin om verder te moeten wandelen met een natte broek. Ik besloot mijn nieuwe compagnon de route eerst uit te testen in de douche. Als het dan toch niet helemaal lekvrij zou verlopen, kon ik verdere rampen voorkomen. Bij deze kan ik de lezer al meteen een eerste tip meegeven om lekvrij te plassen: hou de tuit in de juiste richting vast. Bij mijn model was het mij niet duidelijk wat boven of onder was, dus mijn eerste test liep verkeerd. Zijnde: langs mijn benen… Wat me ook opviel, is dat de boog die de plas maakt niet echt groot is, waardoor je toch nog steeds spetters op je voeten krijgt.

En dan de allerlaatste test: volledig gekleed en ergens onderweg. Ik wil vooral een antwoord op de vraag: is een plastuit een meerwaarde om in je rugzak te steken? Voor mij is dat een duidelijke ‘nee’. Oké, ik had het lekvrij plassen met een plastuit min of meer onder de knie, maar het blijft gewoon gedoe. Ik zit veel sneller en met meer zelfzekerheid gehurkt achter een boom mijn ding te doen dan dat ik zit te foefelen met die tuit. Ik ga op reis en neem dus niet mee: een plastuit. ■

STAP 3. DE PRAKTIJKTEST Na de research en mijn eerste ervaringen met rechtstaand plassen was het tijd om onze reis aan te vatten en de plastuit eens in de vrije natuur en met kleren aan te testen. Normandië, on arrive! Ik had enorm veel zin in de reis en net wat minder goesting om de plastuit uit te testen. De douchetesten waren tenslotte niet echt geslaagd te noemen, dus veel zelfvertrouwen had ik niet, om het ding in het openbaar boven te halen. Bovendien had ik het gevoel dat ik me toch nog steeds – meer dan gewenst – bloot moest geven om dat ding voor te houden. De eerste dagen van de reis bleef de tuit dus in de kast zitten, maar op dag drie durfde ik een nieuwe poging te wagen. We stonden immers op een een verlaten plek geparkeerd voor de nacht en er was geen omstander te bespeuren, met uitzondering van mijn lief, die het experiment al even entertainend vond als een goede comedyshow… Voor de zekerheid deed ik mijn jeans uit en wisselde ik mijn sneakers in voor mijn slippers. Daar stond ik dan, ergens in Frankrijk, in mijn onderbroek, tussen camper Sus en een boom, met een plastuit tussen mijn benen. Ik moest er zelf goed om lachen. Al had ik me beter geconcentreerd. Het resultaat was een natte onderbroek en spetters op mijn voeten. Dan maar over naar oefenen met plassen in de pot in de beslotenheid van Sus de bus. Deze keer testte ik met een stoffen shortje met een elastische band, dat leek me iets handiger dan een stugge jeans. En toegegeven, dat viel eigenlijk goed mee! Feit

TUINIEREN

Bloemenparadijs voor

TUINIEREN

bijen

Wat is er fijner dan op een zomerdag te genieten van het gezoem van bijen en gefladder van vlinders in je eigen tuin? Veel moeite hoef je niet te doen om er een echt bijenparadijs van te maken. En dat is nodig, want heel wat bestuivers hebben het moeilijk.

Tekst Gillian Lowyck

loemenboerin Lies Couckuyt teelt biologische bloemen op haar veld Fleur Couleur in Landegem. Wie de trein neemt van Brugge naar Gent, kan een glimp opvangen van al deze kleurenpracht. Je kan er terecht voor snijbloemen, droogbloemen en bloemenzaden. Als gemotiveerde biologische kweker weet ze hoe je van je tuin echt een paradijs voor bestuivers kan maken. “Want bloemen zijn niet alleen goed voor de bekende honingbijen, ze zorgen ook voor een grote diversiteit aan insecten die nuttig zijn in de tuin zoals solitaire bijen, zweefvliegen en sluipwespen”, vertelt Lies. In Vlaanderen leven er naast de bekende honingbij maar liefst bijna driehonderd soorten solitaire bijen en een dertigtal soorten hommels. Helaas hebben zij het de laatste decennia steeds lastiger om te overleven. Daar zijn verschillende oorzaken voor, zoals het gebruik van pesticiden, parasieten, een lager nectaraanbod doordat er steeds minder bloemen zijn, en ook aan landbouwteelten zoals aardappelen en maïs hebben bestuivers niets. Solitaire bijen vinden ook steeds minder vaak geschikte nestplaatsen in de vorm van dood hout of bladeren. Het goede nieuws is dat je zelfs met een klein stukje al een heel verschil maakt, want als je alles optelt, zijn tuinen goed voor bijna tien procent van de totale oppervlakte van Vlaanderen. Dat is evenveel als er bos is. Beschouw de tuin meer als deel van de natuur dan als een kunstmatig aangelegd landschap: zo kom je al een heel stuk verder. Je hoeft je tuin niet te laten verwilderen om een plekje te creëren waar bestuivers welkom zijn. Je gras eens twee weken langer niet maaien heeft al veel effect.

VARIATIE

▲

Nog meer effect heeft het aanplanten van bloemen speciaal voor bijen en alle andere bestuivers. Tegenwoordig vind je in haast elke winkel wel een pakje zaden vol mengsels voor bijen. Op zich goed natuurlijk, maar vaak zitten deze mengsels vol uitheemse zaden, die in verre landen gekweekt worden. Als je kan, geef dan de voorkeur aan inheemse bloemen. Voor veel insecten zijn de planten die hier van nature voorkomen onmisbaar en van structureel belang voor hun voorbestaan, omdat ze er hun eitjes op leggen, of enkel het blad van een bepaalde plant eten. Toch hoef je natuurlijk niet meteen al je uitheemse planten te verbannen, want ook zij zijn een prima bron van nectar en stuifmeel. Het is vaak een en-enverhaal. Variatie is belangrijk.

TUINIEREN

DIVERSITEIT

Mooie snijbloemen

“Om de vele nuttige insecten allemaal van voedsel te voorzien is het belangrijk een grote diversiteit aan planten te voorzien over een zo lang mogelijk periode,” legt Lies uit, “van in het vroege voorjaar tot in de herfst. Zo vinden ze allemaal wel iets naar hun goesting en staat er wel altijd iets in bloei om ze van een constante voorraad aan stuifmeel en nectar te voorzien. Dat wil dus zeggen van de vroege krokussen tot de late bloeiers in de herfst zoals hemelsleutel, herfstaster... De vroege bloeiers zijn vooral bloemen uit bollen of knollen.” “Omdat een verscheidenheid aan bloemen net zo belangrijk is, kan ik moeilijk één soort aanbevelen (lacht). Inheemse bloemen en planten kennen insecten goed, omdat ze hier gemakkelijk voedsel kunnen uithalen. Enkele voorbeelden van bijvriendelijke bloemen zijn papaver, korenbloem, bolderik, cosmos en goudsbloem… Kies bij voorkeur bloemen die makkelijk toegankelijk zijn voor bestuivers. Want door de jaren heen maakten de kwekers steeds ‘ingewikkeldere’ bloemen, zoals cosmossen of goudsbloemen die helemaal ‘gevuld’ zijn. De ‘simpelere’ cosmossen en goudsbloemen met een enkel rijtje kroonbladeren en een gemakkelijk toegankelijk hart met stuifmeel zijn veel zinvoller voor insecten.”

Een feest in de tuin of in een vaas op de keukentafel? Bloemen die goed zijn voor bijen, zijn de perfecte snijbloemen die bovendien een hele zomer lang bloeien. Denk aan goudsbloem (die zijn ook eetbaar), korenbloem, cosmos, zonnebloem, zonnehoed… Vaak gaat het – zoals bij de cosmos – om zogenaamde cut-and-come-again-bloemen. Hoe meer je van deze bloemen snijdt, hoe meer bloemen ze zullen maken. Je verhindert namelijk iedere keer dat de plant zaad kan maken, dus blijven ze maar nieuwe bloemen produceren. Snijd natuurlijk niet alle bloemen in één keer af en laat er voldoende staan voor bestuivers.

Ontwerp een bloeiboog Een bloeiboog, ook wel bloesemboog genoemd, is een manier van je tuin te ontwerpen zodat insecten het hele jaar door nectar en pollen kunnen vinden. Dat klinkt ingewikkelder dan het is. Van pakweg maart tot november staat er altijd wel ergens iets in bloei, al zijn de late winter en het vroege voorjaar moeilijker. Struiken zoals toverhazelaar bloeien in januari. Helleborussen zijn altijd een goed idee, niet enkel voor de insecten maar ook voor jezelf: de kleurenpracht is mooi meegenomen in de donkerste periode van het jaar. Plant bloembollen zoals vroege krokussen: op een zonnige februaridag zul je gegarandeerd dankbare hommels zien. Klimop is misschien een beetje saai, maar blijft een fantastische plant voor bestuivers. In het na jaar, wanneer de plant bloeit, zal klimop vol zitten met vlinders. En zo geniet jij het hele jaar door van leven in je tuin. ■

BETER BESCHERMD En of je nu bloembollen koopt of zaden, ga steeds voor biologische plantjes. “Die zijn opgekweekt zonder pesticiden of kunstmest, waardoor de bestuivers geen schade kunnen ondervinden. Bijen drinken bijvoorbeeld van de dauwdruppels op planten. Als deze vermengd worden met pesticiden, kunnen de bijen hier zwaar van afzien.” Naast haar bloemen telen, werkt Lies ook mee bij Vitale Rassen, een vzw voor en door biologische boeren en tuinders die aan de slag gaan met biologische zaden. Ze zorgen voor zaadvaste rassen en doen aan eigen zaadvermeerdering. “Biologische geteelde planten groeien op het ritme van de natuur, waardoor het sterkere planten zijn die beter beschermd zijn tegen ziekten en plagen. Ook de zaden dragen dit met zich mee en kunnen beter gedijen in een nieuwe tuin. Momenteel zijn er nog niet zoveel biologische zaden beschikbaar van bloemen. Met Vitale Rassen proberen we hier een antwoord op te bieden. We willen ook de genetische diversiteit behouden.”

Meer info via www.vitalerassen.be en www.fleur-couleur.be

AANGEBODEN DOOR INTERVIEW TRIAS

Emmie groeide uit tot een rolmodel voor veel Filipijnse vrouwen In de Filipijnen is er nog heel wat werk op het vlak van gendergelijkheid. Daarom zet onze ngo Trias er inclusie hoog op de agenda bij boeren- en ondernemersverenigingen. Tekst Marije De Decker

aar liefst een op de vier Filipijnse vrouwen wordt slachtoffer van fysiek, seksueel of emotioneel geweld in het eigen gezin. Zo ook Emmie, die tijdens haar eerste huwelijk geweld werd aangedaan door haar partner. “Vroeger dacht ik dat vrouwen alleen maar konden koken, poetsen en kinderen opvoeden. In het gezin draait alles rond de man, die doet wat hij wil en waarvoor alles en iedereen moet wijken.” Zelf trouwde Emmie op 17-jarige leeftijd. “Mijn vier broers volgden hoger onderwijs, maar als meisje heb ik die kans nooit gekregen. Mijn ouders wilden niet investeren in mijn studies omdat vrouwen er toch alleen maar zijn om voor hun echtgenoot te zorgen. Dat is een opvatting die in onze cultuur sterk leeft”, vertelt Emmie.

In het atelier van Patamba geeft Emmie een opleiding aan andere vrouwen om allerlei spullen – van afwasmiddel tot gordijnen – zelf te maken.

dernemer en maakt allerlei zaken om te verkopen, en geeft daarnaast opleidingen aan andere vrouwen. Naar eigen zeggen is ze vandaag gelukkig. “De opleidingen hebben ervoor gezorgd dat ik nu mijn eigen inkomen verdien. Mijn dochters volgen hoger onderwijs en zullen kansen krijgen om een eigen toekomst uit te bouwen”, weet Emmie.

STRIJD VOOR VELEN Emmie is gescheiden en intussen voor de tweede keer gehuwd. Voor haar nieuwe echtgenoot is gelijkwaardigheid tussen

man en vrouw geen discussiepunt. “Als partners moeten we elkaar steunen”, klinkt het. Bovendien haalt Emmie veel voldoening uit haar rol bij Patamaba. “Vanuit mijn levenservaring stimuleer ik andere vrouwen om actief op te komen voor hun rechten. Op die manier is mijn strijd niet voor niks geweest.” ■ Ontdek het volledige verhaal van Emmie via www.youtube.com/ watch?v=2dGsxyDY8kY

GELIJKE RECHTEN In 2002 maakte ze kennis met Patamaba, een organisatie van en voor ondernemende vrouwen die al enkele jaren wordt versterkt door Trias. Emmie volgde diverse beroepsopleidingen en – heel belangrijk – tijdens bijeenkomsten ontdekte ze dat vrouwen evenveel rechten hebben als mannen. Bijna twintig jaar later is Emmie uitgegroeid tot een van de leidersfiguren bij Patamaba. Ze is aan de slag als kleine on-

Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneemster hun talent te ontplooien. Daar is Markant elke dag mee bezig. In Vlaanderen en elders in de wereld, zij aan zij met Trias. Als internationale ontwikkelingsorganisatie geeft Trias wereldwijd de dromen van ondernemende mensen kansen. Om dat doen versterkt Trias hen met bedrijfsadvies, microkredieten en opleidingen. Meer info vind je op www.trias.ngo

COLUMN

Duizend jaar

m de twee weken vangen we op woensdagmiddag onze twee kleinzoontjes op: V van 6 en O van 4, verder V6 en O4 genoemd. Opa heeft vandaag een ander engagement: hij helpt een handje in de tuin van de oudste zoon. Dat betekent dat ik me zonder auto dien te redden met de broertjes. V6 heeft zwemles en er zal dus gewandeld moeten worden. Om niet een half uur lang ‘kei-ver’ en ‘kei-saai’ te moeten aanhoren, probeer ik voor wat afleiding te zorgen: liedje, spelletje, babbel. Als we voorbij V6’s toekomstige school wandelen, ontspint zich een gesprek over wat hij graag doet en wat hij later wil worden. “Je weet toch dat ik bouwman wil worden?” “Echt waar? Wil je later huizen bouwen?” “Ja.” En dan, na een korte denkpauze… “Maar weet je wat ik het allerliefste zou willen?” Ik vraag me af wat de lokroep van bouwman kan overtreffen, als hij er uitflapt: “Met pensioen! Dan hoef ik niet te werken.” Ik schiet in de lach, maar voel tegelijk een steek in mijn maag om dit jochie dat nog aan zijn schoolcarrière, om nog te zwijgen van een lange loopbaan, moet beginnen. V6 is geïnteresseerd in zowat alles, is actief, creatief, sportief. Maar als je hem vraagt of hij misschien wil gaan turnen – terwijl je hem in de speeltuin de atleet ziet uithangen – , dan toch liever niet. Of de scouts, zou dat niet echt iets voor hem zijn? “Ik weet het niet.” Vanaf zijn geboorte was hij een waterrat pur sang. De eerste lessen zwemgewenning amuseerde hij zich rot, maar nu vindt hij het geregeld “niet zo leuk”. Misschien werkt het in structuren willen gieten van spontane interesses bij kinderen wel averechts. En niet alleen bij kinderen. Ik denk aan mijn zoon, de papa van V6 en O4, die van zijn hobby zijn beroep wist te maken, maar na tien jaar grenzeloze overgave onder gewijzigde werkomstandigheden, corona en uitputting in een diep dal sukkelde. Hij zet voorzichtig stappen in een nieuwe job en ik kruis mijn vingers tot ze blauw zien. Na het zwemmen lonkt de cafetaria, met het drankje en de chips. Na lang twijfelen wordt het paprika voor V6 en zout voor O4.

Lut Geypens (63) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

Dat mondt uit in een spel van ruilen (even grote stukken liefst) en een team vormen tegen oma die een stukje wil bemachtigen. Tot O4 overstag gaat en mij zijn halve zak aanbiedt. Dan naar de speeltuin. Op de schommel duw ik O4 “hoger, hoger, tot in de wolken”, terwijl V6 zijn grenzen verlegt op het klimrek. Op de terugweg glijden twee handjes in de mijne. Dat gebeurt niet zo vaak bij deze stoere boys, het bewijst dat ze moe zijn. O4: “Oma, hoeveel jaar ben jij?” Ik: “Raad eens.” O4: “Zestien jaar!” Ik: “Véél ouder.” O4: “Duizend jaar!” V6: “Zo oud worden mensen niet. Alleen Sinterklaas. Toch?” Ik zie de twijfel over zijn gezicht kruipen en verander snel van onderwerp: “We zijn er.” Opa laat weten dat hij niet voor 7 uur thuis komt. Dan papa maar gebeld. Hij moet nog een vergadering voorbereiden en kan ook niet veel vroeger komen. Hopelijk is hij toch weer niet te hard aan het gaan? Ik geef ze een boterhammetje en daarna doet de tv wat hij altijd doet: even rust brengen. Paw Patrol rolt te lang over het scherm, maar oma is moe. De bel gaat. Even uitbundig als ze vanmiddag binnenstormden, rennen ze nu hun papa tegemoet. Ik moet het doen met een verstrooid ‘Daaag oma’ terwijl ze kibbelen om wie de liftknop mag indrukken. Gelukkig is oma “met pensioen”. ■

‘Weet je wat ik het allerliefste wil later?’, zei de zesjarige, ‘Met pensioen!’

ZIJDIG

VEEL

Nationale Cultuurdag 17.11.2022 - Mechelen

Op 17 november geven w� vrouwel�ke kunstenaars het podium dat ze verdienen. Van vrouwen die grenzen in de kunst verlegd hebben tot een artieste die letterl�k grenzen overstak om te (over)leven: veelZ�dig en het ontdekken meer dan waard! Moeten vrouwen naakt z�n om in het museum te hangen? – lezing door Christiane Struyven Eeuwenlang waren vrouwen de muze of model van kunstenaars, maar was het voor hen uiterst moeil�k om zelf door te breken als kunstenaar. In deze lezing door kunsthistorica Christiane Struyven kr�gen vrouwel�ke kunstenaars (van 1850 tot nu) eindel�k hun rechtmatige plek in de kunstgeschiedenis. De Grens – muziektheatervoorstelling door Ekaterina Levental Mezzosopraan, harpiste en theatermaker Ekaterina Levental is niet alleen een veelz�dig talent dat grenzen tussen kunstdisciplines doorbreekt. Als vluchtelinge is ze ook letterl�k over tal van grenzen moeten gaan. In deze indrukwekkende one-woman-show blikt ze voor ons terug op haar vlucht als 16-jarige uit de voormalige Sovjet Unie en haar zoektocht naar een nieuwe identiteit in haar nieuwe thuisland, Nederland. Een ontroerend, soms confronterend, maar bovenal hoopvol verhaal, gebracht met humor en prachtige muziek.

Praktisch donderdag 17 november 2022 • 10u – 16u

Je leest het: onze Nationale Cultuurdag in Mechelen belooft wederom een veelz�dige & culturele topdag te worden. Graag tot dan!

Meer info en inschrijven

Cultuurcentrum en Stadsschouwburg Mechelen € 30 (incl. welkomstdrankje met versnaperingen, excl. lunch) exclusief voor Markant- en Best Pittig-leden

www.markantvzw.be/cultuur Kunst & Cultuur verrassend, leerrijk en fun Center of Excellence in Dermatology Made in Belgium

MODE

Zomer in zicht Een trendy badpak, flashy flipflops en een eyecatcher van een zonnebril, meer heb je niet nodig om in een dolce far niente stemming te komen. De accessoires doen het werk wel, deze zomer. Tekst Lut Clincke MODE OP DE NEUS

Geen zomer zonder blitse zonnebril. Van sportieve pilotenmodellen en handige opvouwbrillen tot brillen met een hoog juweelgehalte: oversized modellen spannen de kroon, goed om incognito over de dijk te flaneren. En voor wie altijd een zonnebril binnen handbereik wil hebben, zijn er modellen met een fraaie ketting of een bijhorend sjaaltje. Zo heb je meteen twee accessoires in één klap. 1. Bekijk het leven door een roze bril, van Lanvin. www.lanvin.com 2. Tijdloos model met schildpadmotief, van Vogue. www.vogue-eyewear.com 3. Oversized wit model van Isabel Marant in samenwerking met de Safilo-groep. www.safilo.com 4. Zonnebril van Chanel met een afneembare ketting van leder en metaal, versierd met hartjes, een camelia en parels. www.chanel.com 5. Oversized zonnebril van het Belgische label Wolfin. www.wolfin-eyewear.be

MODE

HIP NAAR HET STRAND De badmode voor dit seizoen volgt helemaal de trends van de bovenmode. Invloeden uit de seventies en knallende kleuren zijn ook hier sterk aanwezig, naast tijdloze modellen in discrete tinten. Eendelige badpakken blijven belangrijk, in al hun verscheidenheid. Van sportieve en figuurflatterende modellen tot diep uitgesneden badpakken. Dé trend voor de zomer zijn de one shoulder-badpakken, een compromis tussen strapless bandeaubadpakken en modellen met twee schouderbandjes. Een ander compromis – tussen bikini en badpak – is de trikini, een hybride model waarbij bovenstuk en broekje met een smalle strook verbonden zijn. Bikini’s vind je in allerlei soorten, van geklede modellen met hogetailleslips tot ietsiepietsie bikini’s geïnspireerd op de jaren 70. Liever wat meer stof om het lijf ? Een tankini, een topje met bijpassend broekje, is een comfortabele combo. Pareo’s, kaftans, shorts en luchtige strandjurken in bijhorende kleuren en motieven lenen zich dan weer perfect voor de weg van en naar het strand of het zwembad. 6. Tankini van Prima Donna Swim. www.primadonna.com 7. Beugelbikini met een hartvormig decolleté en seventies geïnspireerde rioslip met koordjes opzij, in een dierenprint en fluo accenten, van Marie Jo Swim. www.mariejo.com 8. Bikini in geribde stof en bijpassende pantalon met elastische taille, van Empreinte. www.empreinte.eu 9. Gestileerd one shoulder-badpak, van de Belgische collectie Alex Antwerp. www.alexantwerp.com 10. Strandjurken met strandtas, van Twinset. www.twinset.com

9 7 9

MODE

ALLE TENEN BLOOT Tijd om je tenen in de picture te zetten met vrolijk gekleurde teenslippers of fraaie lederen sandalen. Voor elke gelegenheid is er wat wils: waterproof flipflops of slippers voor het strand, stevige wandelsandalen voor een zomerse trektocht en fraaie lederen exemplaren voor werk en vrije tijd. ■ 11. Kleurrijke slippers met geometrisch motief, van de Belgische designer Sam Reychler. www.deruyte.be 12. Sobere teensandalen in naturelkleurig leder, van Max Mara. www.maxmara.com 13. Slippers in neutrale tinten of in pastels, van Unisa. www.unisa-europa.com 14. Sportieve wandelsandalen met velcrosluiting, van Teva. www.teva.com 15. Slippers met hartmotief, van Freedom Moses. www.freedomosesworld.com

#IKKOOPBELGISCH

‘Hampton Bays is mijn kindje geworden’ Jarenlang was Daisy Plas ontwerpster en brandmanager van Hampton Bays. Toen eigenaar Damartex in 2019 het merk wilde verkopen, werd de ondernemer in Daisy wakker en besloot ze om Hampton Bays over te nemen en het label een nieuw elan te bezorgen.

Tekst Lut Clincke

aisy Plas (°1976) volgde na haar humaniora een opleiding patroontekenen en creatief stilisme, een ideale aanloop om toegelaten te worden tot de prestigieuze Antwerpse Modeacademie waar ze in 2002 haar masterdiploma behaalde. “De combinatie van creativiteit en technische knowhow vond ik altijd al belangrijk. Wanneer ik een kledingstuk ontwerp, wil ik weten hoe het gemaakt wordt. Dit was een belangrijke troef tijdens mijn studies aan de Modeacademie en nu nog. Ik ben naar de Modeacademie gegaan omdat het een boeiende en veelzijdige opleiding is, maar had toen niet de ambitie ooit een eigen merk op te starten. Na mijn studies ben ik bij Fragile gestart, waar ik deeltijds in de winkel stond en geleidelijk ingeschakeld werd in het creatief team. Zo stond ik meteen midden in de realiteit. Daarna ben ik naar Oost-Vlaanderen verhuisd en kon ik aan de slag bij Andres, het bedrijf achter Xandres en Hampton Bays, dat in 2016 overgenomen is door de Franse groep Damartex. Ik beheerde verschillende projecten van A tot Z.” “Ik heb altijd van totaalprojecten gehouden: op die manier leer je alle aspecten van de job kennen, van het ontwerp tot de contacten en de prijsonderhandelingen met de fabrikanten. Creativiteit is niet voldoende om te slagen in de mode, je moet binnen een budget kunnen werken. Ik ben jarenlang brandmanager voor Hampton Bays geweest. Toen ik uit eerste bron vernam dat het

merk verkocht zou worden, heb ik snel voor mezelf uitgemaakt dat ik het wilde overnemen. Ik heb altijd in het merk geloofd en had er veel energie in gestopt, het was een beetje mijn kind geworden. Voor mij was dit het juiste moment: ik had jarenlange ervaring en knowhow en ik had de middelen. Ik had twee jaar voordien mijn ouders verloren. Ik vond het een mooi eerbetoon aan hen dat ik met die erfenis een bedrijf zou opstarten. Het heeft mij de kracht gegeven om dit avontuur aan te durven. Ik hoefde niet van nul te starten: Hampton Bays was een gevestigd merk met een mooi klantenbestand waarop ik verder kon bouwen. De overdracht verliep vlot, dankzij de goede medewerking van de vorige eigenaar. Wat de collectie betreft was er een zachte overgang: ik wilde geen stijlbreuk en heb vooral gefocust op de sterke punten van het merk: kleur, comfort en kwalitatief breiwerk. Ik heb die basis behouden, maar heb het merk jonger en meer into fashion gemaakt. Het is belangrijk om als merk de tijdsgeest aan te voelen en hierop in te spelen.” “Hoewel ik net voor de coronacrisis ben gestart en nog geen enkel normaal seizoen meegemaakt heb, kijk ik tevreden terug op de voorbije twee jaar. De klanten zijn gebleven en kregen hun leveringen op tijd omdat we hoofdzakelijk met Europese leveranciers werken met wie we een goede band opgebouwd hebben. Mijn bedrijf is vrij kleinschalig en dat heeft voordelen: we zijn flexibel en we kunnen snel schakelen. We werken met vijf vrouwen van verschillende leeftijden, wat een interessante mix is om de ontwerpen te evalueren. Onze ambitie om door te breken op de Nederlandse markt moesten we even opbergen wegens corona, al gaan we daar nu werk van maken. We zien ook mogelijkheden op de Franse markt. Het is de bedoeling geleidelijk te groeien zonder té groot te worden. Elke stap voelt natuurlijk en juist aan. We weten wat we willen en geloven sterk in ons merk.” ■

ZOMERDRANKJES

De recepten van The Mocktail Club Met zomerse avonden in aantocht schenken we al eens een aperitiefje uit. Maar wat als je wilt genieten van een verfrissend drankje zonder alcohol of massa’s suiker? Dan weten zussen Marie en Kaat Claessens van The Mocktail Club raad. Tekst Brigitte Vermeulen • Foto’s Marie Houttequiet

onderscheiden wij ons zeker van andere nietalcoholische alternatieven op de markt. Wie geen alcohol drinkt, eindigt al snel met frisdrank of een glaasje fruitsap en dat is jammer, er is zoveel meer mogelijk.”

The Mocktail Club bestaat 5 jaar. Hoe is het indertijd allemaal begonnen?

Marie: “Ik ontdekte als tiener dat ik intolerant ben voor alcohol: bij het minste slokje kreeg ik onmiddellijk last van enorme huiduitslag. Niet echt het gedroomde scenario als je begint uit te gaan. Zo ging ik wat aan het experimenteren in de keuken om voor mezelf een lekker drankje te verzinnen. Ik volgde toen een postgraduaat Digitale Marketing en als eindwerk moesten we een blog schrijven. Omdat er al genoeg fashion- en interieurblogs op de markt zijn, besloot ik een blog te schrijven met receptjes en ideeën rond mocktails, onder de naam The Mocktail Club. De blog werd opgepikt door een ruimer publiek en algauw kreeg ik de vraag om mijn drankjes hier en daar te serveren op een feestje. Zo startte ik een mobiele bar met mocktails voor events.” “Toen mijn zus Kaat meestapte in de zaak, besloten we ons meer te richten op de horeca. Er was meteen veel interesse van restaurants en bars die graag iets vers en kwalitatiefs wensten te serveren, maar het zelf niet hoefden te mixen.” “Toen corona kwam en de horeca en events wegvielen, besloten we ons meer te richten op winkeliers en op relatiegeschenken. In het kader van alle e-peritieven, het samen aperitieven via videobellen, waren er wel wat bedrijven die een kwalitatief alcoholvrij alternatief zochten dat gebruiksklaar is, zonder dat je er iets aan hoeft toe te voegen. Ondertussen vind je onze mocktails in meer dan 250 winkels verspreid over België en in een honderdtal restaurants.”

Jullie brengen frisse ideeën aan voor een mocktail met nectarine en oregano of zelfs gember en matcha.

“Nu de nectarines op hun best zijn, kan je die prima gebruiken voor een mocktail. In een gerecht zoals bijvoorbeeld een salade geitenkaas gaat de verse nectarine heel goed samen met oregano, maar dat kan zeker ook mooi blenden in jouw glas. Matcha en gember zijn altijd leuke ingrediënten om mee aan de slag te gaan. De meeste mensen kennen matchathee, maar staan er niet bij stil dat je er perfect koud mee kan werken. Heel verfrissend!”

‘Er is zoveel meer mogelijk dan frisdrank voor wie geen alcohol drinkt’

Initiatieven zoals Tournée Minérale die aandacht vragen voor de impact van alcohol op ons leven zijn intussen een begrip. Merken jullie een toenemende vraag naar alcoholvrije drank?

Jullie creëren alcoholvrije drankjes, steeds een verfrissende smaakcombinatie van vers fruit en kruiden. Waar halen jullie je inspiratie vandaan?

“Wij willen zorgen voor een niet-alcoholische, kwalitatieve drank, zonder toevoeging van kunstmatige kleuren smaakstoffen en niet op basis van een concentraat aangelengd met water. Daarin

▲

“Tournée Minérale gaf onze naamsbekendheid een mooi duwtje in de rug. Wij hebben zelfs een aantal jaar de officiële mocktail voor Tournée Minérale mogen ontwikkelen. De bewustwording over ons alcoholverbruik is de laatste jaren sterk toegenomen. Vandaag hebben restaurants aan elke tafel iemand die bob is – of gewoon liever geen alcohol verkiest – maar wel iets anders wil dan een cola. Onze business zit enorm in de lift.” “We hebben intussen acht verschillende smaken ontwikkeld, want alcoholvrije drankjes beperken zich uiteraard niet tot het aperitief. Zo hebben we een mocktail op basis van rode biet en gember die zich prima leent bij stevigere gerechten zoals een lamsbout of een steak tartaar. De versie met oranjebloesem en groene thee kan je prima serveren bij elk dessert met citrussmaken. Je hoeft echt niets te missen qua beleving als je kiest voor een alcoholvrij alternatief.”

ZOMERDRANKJES

GINGER & MATCHA MOCKTAIL

NECTARINE EN OREGANO MOCKTAIL

INGREDIËNTEN VOOR 1 MOCKTAIL • 1 cm verse gember • 1 eetlepel rietsuiker • 1/2 tl matcha (groenetheepoeder) • 15 cl water • 2 eetlepels limoensap

INGREDIËNTEN VOOR 1 MOCKTAIL • 1 rijpe nectarine (of perzik) • enkele takjes verse oregano • 1 limoen • vanillesuiker • earlgreythee (liefst losse thee) • peper en zout • ijsblokjes

ZO MAAK JE HET 1. Neem een cocktailshaker. Doe hierin de gember en voeg er rietsuiker aan toe. Kneus met een stamper tot het sap van de gember zichtbaar is. 2. Voeg de matcha en het limoensap er aan toe. Sluit de shaker en schud de ingrediënten krachtig met ijsblokjes. 3. Vul een cocktailglas met ijsblokjes en zeef de mocktail hierover. Garneer met een limoenschijfje en werk af met matchapoeder dat je zeeft door een fijne zeef. ■

ZO MAAK JE HET 1. Verwarm 100 ml water tot 60 graden en voeg 1 thee lepel losse earlgreythee toe, laat een kwartier trekken. 2. Voeg 10 blaadjes oregano, sap van 1 limoen, 1 theelepel vanillesuiker, 1 theelepel honing, een snuifje peper en zout samen en stamp het los met een cocktailstamper zodat alle smaken goed vrijkomen. 3. Mix een nectarine (of perzik) met de afgekoelde thee met een blender of staafmixer. 4. Voeg alles samen in een cocktailshaker en doe er 3 blokjes ijs bij. Shake it! 5. Vul een glas met ijsblokjes, zeef de mocktail in het glas en garneer met een takje oregano en een eetbaar bloemetje. Cheers!

WIN WIN WIN Markant Magazine mag 1 geschenkdoos weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be

Met de ‘dames’ op reis... want genieten zit in de familie

Volg je hart en vlieg naar Spanje vanaf Brussels Airport tijdvoorvakantie.be

vluchten uitgevoerd door

INTERVIEW

‘Vrouwelijke kunstenaars kre Moeten vrouwen naakt zijn om in het museum te hangen? Kunsthistorica Christiane Struyven koos deze titel niet toevallig voor haar boek. Dit naslagwerk met 50 vrouwelijke kunstenaars leert dat dit zelfs recent nog vaak het geval was. Tekst Ann-Marie Cordia

aar komt de titel precies vandaan?

“De titel komt van de Guerilla Girls, een groep feministische activisten die vanaf 1985 actief waren in New York. Ze vertrokken vanuit de droge feiten. Op dat moment waren in de moderne afdelingen van het Metropolitan Museum van New York maar 5 procent van de kunstwerken van vrouwen, terwijl vrouwen 85 procent van de naakten uitmaakten. Ze verspreidden overal affiches met de boodschap: Do women have to be naked to get into the Met. Museum? De vraag luidt dus: is dat dan de manier om in het museum te geraken? Wanneer je bloot bent en als lustobject geschilderd wordt?”

Je boek is een les in kunstgeschiedenis en begint bij de Parijse periode tussen 1850 en 1900. Vrouwen mochten niet naar de kunstschool en konden dus ook geen kunstenaar worden. Ik werd boos tijdens het lezen, zeker bij uitspraken van bijvoorbeeld Gustave Flaubert die zei: ‘Een vrouwelijke kunstenaar kan enkel een hoer zijn.’

(glimlacht) “Ik ben niet boos, maar was het wel toen ik dat allemaal ontdekte. Hoe komt het dat er geen vrouwelijke kunstenaars waren? Wel, omdat er geen opleidingen voor vrouwen waren. Ze werden gewoon niet toegelaten op de kunstacademie. Na de Franse revolutie in 1789 zat je met de nieuwe burgerij en een bijzonder hypocriet patriarchaat. De hoogopgeleide, blanke, heteroseksuele man had het voor het zeggen en alle regels waren in functie van zijn bezit. In die tijd waren een op de twee kinderen nog bastaarden: de vrouw moest vooral wettelijke erfgenamen produceren en mocht zijn reputatie als brave burger niet schaden.” “Vrouwen waren ‘handelsonbekwaam’ en mochten niet de straat op zonder chaperon, laat staan dat ze ’s nachts mochten buitenkomen. Vrouwen die alleen op straat rondliepen, konden beschouwd worden als tippelaarsters. Ze zaten in een gesloten wereld en dienden beschermd te worden. Vrouwen waren eigenlijk kinderen, zwakke wezens. Ze mochten geen carrière hebben, zelfs geen contract afsluiten en eens getrouwd hadden ze geen eigen bezit. Dat

was de tijdsgeest. In het verlengde daarvan hoorde een kunstopleiding uiteraard ook niet tot de mogelijkheden, want die zou een vrouw op foute ideeën kunnen brengen door de naakte modellen die ze zou zien bij het tekenen en schilderen.” Welke vrouwen werden wel kunstenaar?

“Het was altijd zeer moeilijk. Je had er die zo gedreven waren dat ze niet anders konden. Altijd waren het hogere burgermeisjes die in een zeer artistiek milieu konden opgroeien. Bijvoorbeeld omdat hun vader schilder was, zoals bij Rosa Bonheur. Zij kon het van hem leren. Ofwel omdat het gezin een privé-opleiding kon betalen en hen wel een carrière in kunst toestond, zoals bij Mary Cassatt en Berthe Morisot. Camille Claudel mocht van haar vader beeldhouwlessen volgen bij de buurman.” Vooral het verhaal van beeldhouwster Camille Claudel raakte me. Wat een tragisch leven. Ze was zo getalenteerd, maar zet al haar talent in ten dienste van Rodin.

“Hij was haar mentor. Ze werd op drie manieren gedwarsboomd. Ze had een tragische liefdesrelatie met Auguste Rodin, voor wie ze zich tien jaar lang had ingezet. Samen maken ze zijn grootste werken, maar al Rodins werken gingen buiten met enkel zijn naam er op. Ze was zijn geliefde en hij beloofde met haar te trouwen, maar toen ze zwanger raakte, dwong hij haar om het kind te laten aborteren. Daarna heeft hij haar gedumpt.”

INTERVIEW

gen pas heel laat erkenning’ als hysterische vrouwen, mannenhaters, naar wie je niet moest kijken. Zij waren wel bijzonder innoverend. Ook zij kregen pas veel later erkenning.”

Hij zat ook de jury voor die kon beslissen of haar werk al dan niet op de wereldtentoonstelling getoond zou worden.

“Ja, maar ook de conservatieve Franse staat heeft haar gedwarsboomd, door haar geen opdrachten in brons te geven voor haar naakten. Want bij de Franse staat vonden ze dat ze het niet konden toestaan, een vrouw die naakten maakte. En tot slot werd ze door haar ultrakatholieke broer, de schrijver Paul Claudel, gedumpt. Eens vader Claudel overleed, werd Paul de nieuwe patriarch. Hij vond het een schande dat zijn zus een liason had gehad met Rodin en naaktfiguren maakte. Ze werd alcoholiste en leed aan paranoïa, waarop hij haar liet opsluiten in een psychiatrische instelling. Ze zou er nooit meer buitenkomen.” “Vaak bleven vrouwelijke kunstenaars bewust ongehuwd, zoals Rosa Bonheur, die lesbisch was, en Mary Cassatt, maar Berthe Morisot was wel gelukkig getrouwd. Haar man was ook schilder en hij steunde haar.”

Hoe zit het nu met de erkenning van vrouwelijke kunst?

“In de hedendaagse kunst zit het goed. Het helpt dat de helft van de directeurs van de grote kunstinstellingen vrouwen zijn. Ze stellen zich ook als doel om meer werk van vrouwen te tonen. Er zijn veel vrouwelijke rolmodellen bijgekomen. Tegelijk zijn er meer afnemers van werken van vrouwelijke kunstenaars. Op grote evenementen zoals Documenta in Kassel en de Biënnale van Venetië krijgen vrouwen een plaats. In Venetië toont de nu lopende biënnale 90 procent vrouwelijke kunstenaars: dat vinden sommigen overdreven. Alleen is de markt iets helemaal anders. Kunstwerken van vrouwen zijn niet gegeerd door de mannelijke verzamelaar. Ook de galerist teert op winst en die investeert nog steeds meer in mannen, omdat hun werken duurder verkocht worden en er meer winst mee te verdienen valt. Op de markt zijn werken van vrouwen maar goed voor 4 procent en die van mannen goed voor 96 procent. En werken van vrouwen zijn steeds ruim de helft goedkoper. Vrouwelijke kunstenaars worden nog altijd onderbetaald.”

Als ze al kunst maakten, kregen vrouwen vaak geen erkenning voor hun werk. Dat is een rode draad doorheen uw boek.

“Tot in de jaren 70 en 80 wordt het narratief van de kunstgeschiedenis bepaald door mannen, voor mannen en over mannen. Het waren zeer intelligente mannen, maar ze zien enkel mannen als kunstenaars. Men dacht lang dat vrouwen niet dat heroïsme of die fantasie hadden – en al helemaal niet over de fysieke capaciteit beschikten om te schilderen of te beeldhouwen. Er waren vijf of zes mannelijke kunsthistorici die die canon bepaalden en belangrijke boeken uitgaven zonder vrouwen te vermelden. Dat veranderde pas met het feminisme in de jaren 70 en 80. Toen ontstonden vrouwenstudies aan de universiteiten, waarbij vrouwen op filosofisch, sociologisch en kunsthistorisch vlak bestudeerd werden. Toen pas ging men die vergeten vrouwen – Camille Claudel, Berthe Morisot, Mary Cassatt en anderen tot leven wekken. Door ze te documenteren, te catalogeren, te publiceren en, in de mate van het mogelijke, te exposeren.” “Pas in 1982 kreeg Louise Bourgeois haar eerste expositie in het MoMA. Ze was 72 jaar. Vier maanden nadat Lee Krasner, op haar 73ste, haar eerste tentoonstelling heeft gekregen, stierf ze. De erkenning kwam er, soms. Vaak te laat. Het belangrijkste is dat het tij keerde dankzij vrouwelijke feministische kunsthistorici.”

Wanneer er een mannelijke naam bij staat, schatten toeschouwers het werk duurder in, zo hebben experimenten al aangetoond. Dat zegt iets over hoe seksistisch we zijn, zonder het te beseffen.

“Het idee dat de man sterker, beter en verstandiger is dan de vrouw, is hardnekkig.” Waarom wilde je dit boek schrijven?

“In mijn boek wilde ik het niet enkel hebben over het feit dat vrouwen miskend werden, maar ik wilde echt begrijpen hoe moeilijk het was voor hen en waarom. Waar zit het geld dat heerste? Dat speelt altijd een rol.”

Heb je een lievelingsperiode in de kunst?

“Parijs vond ik heel tof omdat het zo extreem was, net als het modernisme, maar ook New York vond ik plezant, met die feministische kunst die niemand kent. Het gaat om groteske protestkunst. In 1970 werden vrouwen zich bewust van het onrecht dat hen was aangedaan, en gingen ze hun lichaam, psyche, seksualiteit en maatschappelijke rol onderzoeken. Ze werden gezien

INTERVIEW

Dans la loge van Mary Cassatt. © Google Art Project

Le berceau van Berthe Morisot. © Google Art Project

Je bent pas kunstgeschiedenis gaan studeren nadat je rechten had gedaan.

Misschien helpt Moeten vrouwen naakt zijn om in het museum te hangen? wel bij de bewustwording.

“Ik wilde altijd al kunstgeschiedenis studeren, maar mijn mama vond dat ik rechten moest doen, en ik was braaf, dus heb ik geluisterd (lacht). Nadien ben ik naar Cambridge gegaan om kunstgeschiedenis te studeren. Daar heb ik mijn eerste man leren kennen, een Mexicaan, waarna we naar Mexico verhuisd zijn. Ik organiseerde er laagdrempelige exposities over schilderkunst, aan de hand van verzorgde reproducties. Maar dat waren altijd mannen. Nadat we terug naar België zijn verhuisd, heb ik gewerkt in televisie, als advocaat en als gids in Bozar. In feite heb 40 jaar lang mannen gepromoot zoals Matisse, Magritte, Breughel en Rembrandt (lacht). Op een gegeven moment vond ik dat het anders moest en in 2019 had ik als nieuwjaarsresolutie het voornemen om een boek te schrijven over vrouwen – en dat is dus gelukt.”

“Laten we het hopen! Ik heb er drie jaar aan gewerkt. Ik heb veel moeten graven en ploeteren om dan nog dieper te gaan. Ik ben blij dat ik deze kennis nu kan delen, wat ik ook doe in mijn voordrachten. Daar krijg ik leuke reacties op. Sommige mensen gaan achteraf echt anders naar kunst kijken.” Christiane Struyven geeft op 17 november in Mechelen een voordracht op de Nationale Cultuurdag van Markant. Meer info via www.markantvzw.be/cultuur ■

Hoop je dat veel mannen je boek lezen?

“Natuurlijk. We hebben mannen nodig: zij moeten mee voor verandering zorgen in onze maatschappij. We moeten niet gelijk zijn, wel evenwaardig. Dat is een fout geweest van het feminisme tussen 1970 en 1990. Dat waren enkel blanke, hoogopgeleide vrouwen en ook mannen schoven ze aan de kant. Die tweede feministische golf was te eenzijdig. We moeten mannen niet afschrikken, want daar bereik je niets mee. We kunnen enkel maar een betere wereld creëren mét hen. We moeten het gewoon rustig uitleggen, zonder kwaad te worden.”

WIN WIN WIN Markant Magazine mag 1 geschenkdoos weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be

FILM

Liefde op maat van de 21ste eeuw Romantische films bevatten vaak een hoop clichés, maar soms waait er toch een frisse wind door dit filmgenre. Niemand minder dan de Duitse cineaste Maria Schrader brengt met haar Ich Bin Dein Mensch een originele fabel over liefde in de 21ste eeuw. Tekst Pierre Raemdonck

ls wetenschapper is Alma actief bij het gerenommeerde Pergamonmuseum in Berlijn. Zoals wel vaker gebeurt, heeft ze problemen om haar wetenschappelijk onderzoek gefinancierd te krijgen. Precies daarom is ze bereid om mee te doen aan een speciaal experiment om gedurende een bepaalde periode te gaan samenleven met een robot, op verzoek van haar directeur. De desbetreffende robot blijkt geen alledaags model, maar eentje aangepast aan haar wensen. Al in de eerste momenten voel je sympathie voor Alma die zich na haar scheiding volledig focust op haar werk. Eens het werk stopt, heeft ze nauwelijks een persoonlijk leven tot de robot in haar leven komt. Bij het lezen van de korte inhoud kan je nauwelijks geloven dat de cineaste Maria Schrader erin geslaagd is van Ich Bin Dein Mensch een warme gevoelsfilm te maken over eenzaamheid en de behoefte van elk individu om een zielsgenoot te vinden. Dat klinkt mogelijk melig, maar is bij het

bekijken van het eindresultaat absoluut niet het geval. Alleen al door het sobere gebruik van emotionele scènes voel je de ware creativiteit van Schrader om een portret te schetsen van een vrouw die vanuit een groot scepticisme tegenover het experiment er toch later in slaagt om opnieuw een eigen leven te ontwikkelen naast haar werk.

EMOTIONEEL ISOLEMENT Deze Duitse film heeft ook mooie vormen van situatiehumor, vooral wanneer Alma bijvoorbeeld na een lange werkdag de robot, genaamd Tom, vraagt of ze samen gaan slapen. In deze scène – en eigenlijk op nog veel andere momenten in de film – merk je dat de hoofdactrice Maren Eggert samen met haar tegenspeler Dan Stevens uit de Britse reeks Downton Abbey erin slaagt om een komische laag te plaatsen boven op een film waarin het gaat over ernstige vragen, zoals hoe moderne mensen tot een relatie komen of welke hoge verwachtingen ze van elkaar hebben. Deze humor zit hem ook in de heer-

lijke dialogen waarbij Tom op een monotone toon Alma uit haar vaak emotioneel isolement haalt. Wanneer Tom in een van de eerste ontmoetingen verklaart dat zijn algoritme dient om haar gelukkig te maken, kan Alma als wetenschapper dit amper aanvaarden. Op sommige ogenblikken ben je ook getuige van kleine intieme details waaruit overduidelijk blijkt dat Alma stilaan verandert en zelfs weer een echt mens wordt. Voor haar vertolking van Alma kreeg actrice Maren Eggert de belangrijke filmprijs De Zilveren Beer op het afgelopen filmfestival van Berlijn. Meer dan verdiend wat ons betreft, omwille van de subtiliteit van haar vertolking. Ich Bin Dein Mensch is een mooi bewijs dat romantische films niet altijd de voorziene paden moeten volgen om effect te hebben. ■ Regie: Maria Schrader Cast: Maren Eggert, Dan Stevens, Sandra Hüller De film komt 29 juni in de zalen.

CULTUUR

‘Als je moeder sterft, voelt al het andere plots zo banaal’

CULTUUR

Yasmina El Messaoudi, journalist bij Radio 2, groeide op tussen twee culturen: haar vader komt uit het Rifgebergte in Marokko, haar moeder uit een klein Vlaams dorpje. In het gezin werden nooit vragen gesteld over de mengelmoes aan talen, gebruiken en religies. Maar daarbuiten voelde Yasmina zich nergens volledig thuis. In haar debuut Straatkat gaat ze op zoek naar haar eigen plek onder de sterren en tussen de mensen. Tekst Selma Franssen • Foto Wannes Vanvoorden

at Yasmina El Messaoudi ooit een boek zou schrijven, mocht geen verrassing heten. Naast haar werk als journaliste en presentatrice voor radio en televisie, schreef ze al jaren reportages en columns voor onder meer Charlie Magazine, Flair, De Morgen en De Standaard. Ook haar moeder, schrijfster en verhalenvertelster Mim Van Keer, zag dat haar dochter talent voor het geschreven woord had. “Mijn moeder was trots op mijn columns. Ze knipte ze uit en stuurde ze naar vrienden en online plaatste ze ontroerende reacties onder mijn stukjes”, vertelt Yasmina. “Zij wist dat er een boek in mij zat, voordat ik het zelf besefte. Korte stukken schrijven is één ding, maar een boek schrijven is van een andere grootorde. Ik heb altijd met bewondering naar

auteurs gekeken. Ik wist immers hoeveel uren en hoeveel toewijding er in een boek kruipen. Als mijn moeder thuiskwam van haar werk, zat ze tot ’s avonds laat te tokkelen achter haar computer. Zo heeft ze vier boeken gepubliceerd.”

UITLAATKLEP Op een gegeven moment werd Yasmina’s moeder ongeneeslijk ziek. “De Standaard had me een maand voor haar dood gevraagd of ik een column wilde schrijven over hoe ik die tijd beleefde. Aanvankelijk had ik geweigerd. Ik wilde niet met het verdriet en het aanstaande afscheid geconfronteerd worden. Ik vluchtte weg door veel uit te gaan en weinig te praten over wat ik echt voelde. Ik vond het onderwerp bovendien te intiem. Tegelijkertijd kón ik over niets anders schrijven, want als je moeder sterft, voelt al het andere in je leven plots zo klein en banaal.” Haar columnreeks voor De Standaard hielp Yasmina om stil te staan bij haar gevoelens en werd een uitlaatklep voor haar emoties. Daarnaast nam het documenteren van deze periode uit het leven van haar moeder een van Yasmina’s grootste angsten weg: dat ze zou vergeten hoe de laatste uitstapjes met haar moeder verliepen, waarover hun gesprekken gingen, hoe haar gezicht eruitzag. “Ik schreef om te herinneren. Soms deed ik dat zelfs zittend naast het bed van mijn moeder, terwijl zij sliep”, zegt Yasmina. Ook na het overlijden van haar moeder in 2019 ging Yasmina

door met schrijven, voor zichzelf. Toen ze stukjes aan vrienden liet lezen, bleken die een gevoelige snaar te raken. Ze moedigden haar aan om te blijven schrijven en haar werk op te sturen naar uitgevers. Ook die bleken in haar verhaal iets te zien dat meer lezers zou kunnen beroeren. “Door de gesprekken met mijn uitgever werd ik enthousiast over alle andere verhalen die ik nog zou kunnen vertellen. Want eigenlijk is het bijzonder hoe in ons gezin veel verschillen samenkwamen, zonder dat daar ooit een punt van werd gemaakt. Zo stonden de bijbel en de koran naast elkaar, en mijn papa, die moslim is, trouwde voor de kerk. Ik weet nog goed hoe hij voor mijn mama, mijn broer en mij croque-monsieurs stond te maken met plastic handschoentjes aan, zodat hij het varkensvlees niet hoefde aan te raken (lacht). Met alle polarisatie die we vandaag in politiek en media zien, zou je bijna vergeten dat deze verhalen er ook zijn. Zo ontstond het idee om een boek te schrijven, dat uiteindelijk Straatkat werd.” Een belangrijk thema werd je plek onder de sterren vinden. Haar gezin was de enige plek waar Yasmina zich helemaal thuis voelde. Wanneer ze in het dorp van haar moeder of bij familie van haar va-

‘Ik schreef om te herinneren. Soms deed ik dat zelfs zittend naast het bed van mijn moeder, terwijl zij sliep’

CULTUUR

‘Bij ons thuis stonden de bijbel en de koran naast elkaar’ der in Molenbeek was, ontbrak er altijd een stukje. Het maakte dat ze misschien meer dan anderen op zoek ging naar haar identiteit. “Mijn ouders hadden allebei een groep met wie ze zich sterk verbonden voelden. Ik heb dat nooit gekend – misschien was ik er daarom zo door gefascineerd. Tegelijkertijd had ik angst om afgewezen of verlaten te worden. Ik bleef daarom rondfladderen tussen verschillende woonplekken, vrienden en werkgevers: ik heb nooit een vaste vriendenkring gehad en heb lang als freelancer gewerkt.”

VAN ALLES EEN BEETJE Opgroeien tussen twee werelden bracht echter niet alleen vertwijfeling met zich mee. Als je van alles een beetje bent, kunnen veel mensen zich in jou herkennen en jij jezelf in hen. “Dat komt in mijn werk van pas, want als journalist moet je snel verbinding kunnen leggen met de heel uiteenlopende mensen die je interviewt. Het door het leven trekken als ‘Straatkat’ heeft misschien ook wel geleid tot mijn voorliefde voor katjes op de dool: ik heb al heel wat straatkatten een pleegthuis geboden via vzw Het Kattenkabinet (lacht).”

STRAATKAT Door het schrijven van Straatkat vielen die verschillende puzzelstukjes die Yasmina’s leven vormen samen. Ze begon verbanden te zien die haar eerder niet waren opgevallen – en die haar hielpen in het verwerkingsproces. “Al schrijvende werd duidelijk waarom ik me na het overlij-

den van mijn moeder enorm ontheemd heb gevoeld. Als kind vond ik het al moeilijk als mijn papa een paar maanden naar Marokko vertrok, want dan waren we niet meer compleet. Het verlies van mijn moeder bracht dat soort gevoelens van verdriet en verlatingsangst in het kwadraat terug. Nu begreep ik waarom: zij vormde zo’n belangrijke schakel in het veilige nest dat mijn enige echte thuis vormde.” Toen Straatkat begin dit jaar zijn weg vond naar de boekwinkels, voelde dat voor Yasmina bijna als een tweede afscheid. “Tijdens het schrijven was mijn moeder enorm aanwezig: ik haalde herinneringen op, las haar kattenbelletjes en de aantekeningen die ze voor me achterliet in de laatste roman die ze me cadeau gaf. Ook heb ik haar eigen boeken regelmatig opnieuw opengeslagen. Zij had de mooiste pen ter wereld – wat een talent. Toen Straatkat af was, moest ik zowel het manuscript als mijn moeder loslaten.”

JE EIGEN THUIS MAKEN Heeft Yasmina sindsdien haar thuis gevonden? De inleiding van Straatkat, geschreven door Xavier Taveirne, geeft een deel van het antwoord. Yasmina noemt de presenator liefkozend ‘mijn straathond’. “Omdat hij een warme, trouwe vriend is, die minder ver rondzwerft dan ik (lacht). Xavier is een rots in de branding als ik weer eens wegdrijf, een van de mensen bij wie ik een stukje thuis gevonden heb. Hij was een van de eersten aan wie ik Straatkat liet lezen. Ook Xavier was een buitenbeentje dat er op school niet helemaal bij hoorde en hij bleek de eenzaamheid die ik als kind voelde te herkennen. Dat is

het mooie aan goede vrienden – ze laten je zien dat je niet alleen bent met jouw grootste, meest beangstigende emoties.” Niet alleen goede vrienden blijken zich in Straatkat te herkennen. In haar mailbox vond Yasmina al verschillende berichten van mannen van zestig plus die troost vonden in haar verhaal. “Maar ook van een vrouw wier dochter met een Egyptenaar trouwde. Het lezen van Straatkat had haar geholpen om de ervaringen van haar kleinkinderen, die net als ik een dubbele achtergrond hebben, beter te begrijpen. En tot mijn verbazing verscheen er een lovende recensie op de Vlaamsgezinde nieuwssite Doorbraak.” Yasmina ziet de positieve reacties uit uiteenlopende hoek als een compliment. Ze wilde met Straatkat geen beschuldiging of politieke aanklacht schrijven, wel een boek dat bruggen bouwt. “Sinds de Marokkaanse en Turkse migratie naar België is er een nieuwe maatschappelijke context ontstaan, met als logisch gevolg dat er kinderen opgegroeid zijn die een mengelmoes aan culturen hebben meegekregen. Ik wilde vertellen hoe ik dat ervaren heb en laten zien dat er meer is dat ons verbindt dan ons verdeelt, ongeacht onze achtergrond. Want als er een ding is dat ik geleerd heb uit het schrijven van dit boek, dan is het wel dat er zoiets bestaat als universeel verdriet om iemand die je verliest.” ■

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be

CULTUURTIPS

ROMAN

aan barokmuziek. Je kan het concert beluisteren in de mooie abtstuin (ingang via Parcum) of op verschillende andere plaatsen in het abdijdomein. De toegang is gratis. Meer info via beiaard@leuven.be .

WANDELEN

BIOGRAFIE

De zus van… Christian Dior

Blauw Josepha, moeder van vier dochters, neemt een oorlogsslachtoffertje op in haar gezin. Deze pleegdochter Marica draagt de stempel ‘vreemdeling’, waardoor ze in haar jeugd gediscrimineerd wordt op school. Later blijkt ook het vinden van een job een helse onderneming omdat ze geen identiteitsbewijs heeft noch de Belgische nationaliteit. Marica’s biologische moeder Elisabeth blijft macht uitoefenen over haar en pleegmoeder Josepha. Welke geheimen sleept Elisabeth met zich mee uit haar verleden? Wie is de duistere figuur die ze de baron noemen? En wat weet tante Mimi wat ze Marica niet kan vertellen? Blauw is een spannende roman van Mieke Vandromme, lid van Markant Antwerpen Actief. Meer informatie over haar werk vind je op haar site. www.miekevandromme.be WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be

Als in juni 1940 de swastikavlaggen wapperen aan de Arc de Triomphe en de Eiffeltoren, richt modeontwerper Christian Dior zich op zijn werk. Zijn zus Catherine sluit zich aan bij het verzet, tot de Gestapo haar oppakt en deporteert naar Ravensbrück. In haar boek Miss Dior laat Justine Picardie zien dat Christian zonder Catherine waarschijnlijk nooit zo succesvol was geworden: haar lijdensweg inspireerde hem tot de New Look die hem wereldberoemd zou maken. En haar liefde voor het kweken van rozen bracht hem op het spoor van zijn grootste parfum, dat hij naar haar vernoemde.

Barok in het park Deze zomer vindt opnieuw het beiaardfestival Leuven Bells plaats. Op vier beiaarden zullen binnen- en buitenlandse beiaardiers wonderlijke klanken uit de klokken toveren, ook in de mooie omgeving van de Abdij van het Park. Op zondag 19 juni van 15 tot 16 uur is het aan Luc Rombouts. Hij brengt een programma deels gewijd

Om de twee jaar organiseert Kunst Groen in en rond Sint-Truiden een expo in de groene publieke ruimte. Editie 2022 vindt plaats in het Wandelgebied Bevingen (Naamsesteenweg, Sint-Truiden) en zet naast kunstenaars zoals Raymond Langhor (foto) ook het wandelgebied in de kijker. Be-LeVingen wil ook voor verbinding zorgen met de lokale gemeenschap. Trek die wandelschoenen maar aan! www.kunstgroen.be EXPO

WIN WIN WIN Markant Magazine mag telkens drie exemplaren weggeven van deze twee boeken. Stuur snel een mail naar redactie@markantvzw.be.

GIDS CONCERT

Kunst Groen in Bevingen

Zoek het in de natuur Sarah Devos is natuurauteur. Er gaat geen week voorbij of ze trekt eropuit naar bos of zee, alleen of met gidsen en experts. Dankzij deze leuke gids Expeditie natuur maak je ook met kinderen elke week een leuke trip door de natuur. Speur samen naar sporen, vuurwantsen, kikkerdril en – jawel – braakballen. Goed voor 52 zoektochten in het groen.

Imagine Ukraine Bozar organiseert nog tot 19 juni een noodtentoonstelling in Brussel over hedendaagse kunst uit Oekraïne, ooit een van de centra van de vroege avant-garde, nu een bloeiende kunstscene. De werken van Sergey Bratkov, Nikita Kadan, Alevtina Kakhidze, Lesya Khomenko, Oxana Shachko en Anna Zvyagintseva onderzoeken de spanning tussen grote verhalen en de anekdotische realiteit van het dagelijkse leven. www.bozar.be ■

ALLE EVENTS ZIJN ONDER VOORBEHOUD. CHECK ALTIJD EERST DE WEBSITE VOOR MEER INFO

REIZEN

Maak kennis met onze Markante reisbegeleiders Wist je al dat Markant ook groepsreizen organiseert? We stellen graag enkele van onze reisbegeleiders aan je voor: Yvette Serneels, Helga Peeters , Annemie Wyseure en Carine De Buck vertellen je alles over hun liefde voor reizen. Tekst Lut Geypens

Yvette Serneels “Ik ben 66 lentes jong, ben 45 jaar getrouwd en ben gezegend met drie kinderen en vier kleinkinderen. Van Markant ben ik sinds 1987 actief lid. Vanaf 1998 was ik verantwoordelijk voor de interregionale reis van de regio Mechelen/Turnhout en sinds 2019 organiseer ik als vrijwilliger ook reizen voor de nationale werking.” De reismicrobe…

“… kreeg te pakken na mijn huwelijk, want voordien had ik met mijn ouders telkens één reisbestemming gedaan: de Côte d’Azur. Nadat ik getrouwd ben, bezocht ik samen met Marc al een honderdtal landen, zij het niet allemaal even grondig.” Favoriete bestemming

“Ik kan me echt niet laten vastpinnen op een bepaalde bestemming. Wel documenteer ik me grondig over het land dat we gaan bezoeken en bij het opstellen van het programma laat ik me graag bijstaan door professionele touroperators en reisbureaus. Ik organiseerde al reizen naar Puglia, Iran en Dubai. Voor 2023 werk ik aan een reis naar Namibië. Ik hou vooral van mensen ontmoeten, andere culturen en godsdiensten leren kennen, de natuur bewonderen, genieten van kunst en architectuur. Dat kan overal in de wereld.”

‘Alsof ik een reis organiseer voor een groep vrienden’

Markante reizen

“Alsof ik een reis organiseer voor een groep vrienden die ik wil laten kennismaken met een bepaald land, zo bereid ik een reis voor Markant voor. Ik zoek een evenwicht tussen cultuur, ontspanning en beleving. Niet te zwaar op de hand, maar een vakantie met een markante ‘plus’. Ik serveer toeristische proevertjes, smaakmakers.”

Reisbegeleider zijn…

“…is met een tof gezelschap op ontdekking gaan in een vreemd land. Samen onverwachte en onvergetelijke momenten beleven, van een zorgeloze vakantie genieten en terugkeren met een koffer vol mooie herinneringen.”

REIZEN

Helga Peeters

Annemie Wyseure

“Ik ben al vijftien jaar bezielster en bedrijfsleidster van Anubhuti, een forum voor unieke reisbelevingen met een hart voor het lokale leven.”

“Gedurende 33 jaar was ik een enthousiaste leraar moderne talen in Brugge, verantwoordelijk voor de internationale uitwisseling van leerlingen met projecten in vijftien Europese landen. Vijf jaar geleden stapte ik als vrijwilliger in het reisprogramma van Markant.”

De reismicrobe…

“…die had mij al vroeg te pakken. Van jongs af koesterde ik een liefde voor de bergen. Toen ik als student een trekking in de Himalaya deed, ging er een wereld voor me open. Sindsdien draag ik het Oosten in mijn hart. Ik ben heel dankbaar dat ik van reizen mijn beroep heb kunnen maken.”

De reismicrobe...

“…kreeg ik te pakken rond mijn twintigste, toen ik lange reizen begon te maken met mijn man. Samen gingen we vijf tot zes weken trekken met de rugzak. Ook met de kinderen hebben we altijd veel gereisd. Het blijft bijzonder boeiend om een nieuwe bestemming uitgebreid te ontdekken. Ik heb het geluk dat ik nu op deze manier een stuk van mijn leven kan vullen.”

Favoriete bestemming

“Voor Markant creëerde ik reizen naar Zuid-Frankrijk, Kirgizië, de Kaukasus, Mexico, Turkije, India en Bhutan. Mijn absolute voorkeurbestemming is mijn geliefde India en de Himalaya, waar ik zelf een tijdje heb gewoond. Ik hou van de kleuren van het land, de verscheidenheid, de natuur, cultuur, religie, tradities. Ik geraak er steeds opnieuw geïnspireerd. Je kan er laag per laag afpellen, het geraakt nooit op. Op deze reizen gids ik zelf. Voor andere bestemmingen doe ik een beroep op ervaren ‘storytellers’.”

Favoriete bestemming

“De bestemmingen die ik aandoe, zijn zeer divers: van Lapland en de Scandinavische landen tot Bulgarije, Ierland en Vietnam. Oorspronkelijk werd ik gevraagd door Markant om reizen naar culturele hoofdsteden te organiseren, maar dat heeft met corona wat vertraging opgelopen. Principieel begeleid ik alleen maar reizen naar plaatsen waar ik zelf ook ben geweest. Een lievelingsbestemming heb ik niet echt. Laten we zeggen dat ik van alles hou wat boeiend, authentiek en verrassend is. Van een sprookjesachtig winterlandschap in Lapland tot een avontuurlijke trip door Vietnam. Mijn favoriete stad is Kopenhagen.”

Markante reizen

“We reizen authentiek en genieten van unieke lokale belevingen met een groep van tien tot veertien mensen. We reizen slow, zodat we ons volledig kunnen onderdompelen in de sfeer en het verhaal van het land. Gezelligheid en verbondenheid in de groep zijn belangrijk.”

Markante reizen

“In mijn reizen vind je een combinatie van natuur, cultuur en couleur locale. De nog niet platgetreden paden zijn het interessantst. Ik probeer steeds te logeren en te eten op plaatsen die typisch zijn voor het land of de regio. Internationale hotelketens en fastfood restaurants staan niet in mijn programma.”

Reisbegeleider zijn

“Voor mij is elke reis een nieuwe beleving. Elke groep is anders en dat maakt het boeiend. Reizen betekent voor mij ook eten. Ik hou van de Indiase keuken. Met haar grote verscheidenheid en rijkdom aan groenten en specerijen was zij trendy avant la lettre. Vooral de gerechten uit Kerala in Zuid-India, met veel kokosnoot, vis en curry’s, spreken me aan.”

Reisbegeleider zijn

▲

“De ontmoeting met allerhande boeiende mensen is telkens weer een verrassend geschenk. Je krijgt positieve energie van een groep mensen die blij zijn dat ze op reis zijn, weg uit de routine en helemaal zichzelf.”

REIZEN

Yvette Serneels in Namibië.

Carine De Buck “Ik ben gehuwd met Jan en ben moeder van twee dertigers. Ik werk al meer dan veertig jaar binnen mijn eigen reisagentschap De Buck Agency. Sedert medio 2020 organiseer en begeleid ik met volle passie een aantal groepsreizen voor Markant.” De reismicrobe...

“…had ik al vroeg te pakken: ik ben geboren en getogen in het autocarbedrijf van mijn ouders. Ik ben opgegroeid met busreizen naar overal in Europa. Op mijn twintigste kreeg ik van mijn ouders de opdracht om een groepsreis naar Italië met eindbestemming Rome te begeleiden. Europa boeit mij nog steeds enorm.” Favoriete bestemming

“Voor Markant kijk ik vooral naar bestemmingen binnen Europa. Ik koester het zuiden van Europa als bakermat van onze geschiedenis. Maar ik heb ook mijn hart verloren aan het Oosten omwille van de totaal andere culturen in landen zoals Myanmar, India, Vietnam en Indonesië. Daarnaast was Mexico met zijn Indiaanse bevolking ook een eyeopener voor mij.”

Annemie Wyseure in Lapland

Markante reizen

“Elke Markant-reis is uniek en op maat samengesteld. Vaste ingrediënten zijn: cultuur, gastronomie, natuur en lokale ontmoetingen met vrouwen. Zelf ben ik gebeten door cultuur en dat zit in elk reisprogramma. Ik probeer ook aan elke reis een duurzaam accent toe te voegen. Zo planten wij een boom voor elke klant die een vlucht neemt.” Reisbegeleider zijn

“Ik vind het bijzonder om samen met de dames unieke momenten te beleven. Mijn mooiste geschenk krijg ik als iedereen blij en tevreden terugkomt van een reis. Ik zoek ook steeds naar lekkernijen die eigen zijn aan de bestemming. In Lissabon proeven we zeker de pastéis de nata, een roompasteitje met kaneel en poedersuiker, en ginja, een likeurtje op basis van kersen. In Alentejo ontdekken we de heerlijke Portugese wijnen en staan varken en lam op de kaart.” ■

Een kurkeik in Alentejo, op een reis van Carine De Buck Benieuwd welke reizen er allemaal op het programma staan bij Markant? Zie www.markantvzw.be/reizen

REIZEN

Op reis

Drie redenen om te reizen met Markant

T- NATIONAAL MET MARKAN

Op reis

Kriebelt het om te reizen? We geven je 3 goede redenen om met Markant de wereld te verkennen.

1 Onze reizen worden zorgvuldig uitgewerkt en voorbereid door onze werkgroep reizen. We kiezen voor reisorganisaties die aansluiten bij onze wensen op vlak van bestemming, kwaliteit en service en werken zo een programma uit op maat van onze Markant-leden.

We hebben voor elk wat wils. Zo kan je kiezen voor actievere rondreizen in de natuur maar evengoed voor reizen waar cultuur of inleving centraal staat. Op de website geven we bij elke reis aan de hand van iconen aan waar het accent op ligt. Smaakt dit naar meer? Hieronder kan je alle reizen vinden die dit jaar nog op het programma staan. Wens je meer informatie? Neem dan contact op met de contactpersoon die bij de reis vermeld staat en we helpen je met plezier verder.

2 Elke reis wordt begeleid door een van onze Markante reis-

INFORMATIE, PRIJZEN EN INSCHRIJVINGEN:

begeleiders die er alles aan doen om jou een zorgeloze en aangename reis te laten beleven in fijn gezelschap.

www.markantvzw.be/reizen

reis Mei

September

» Mindfulness in la douce France » 21/05 - 25/05

» Lissabon en Alentejo » 06/09 - 11/09 » Kunstreis naar de Biënnale van Venetië (NIEUW!) » 17/09 - 21/09 » Mindfulness in la douce France » 24/09 - 28/09 » Nepal, de Himalaya zoals het is (NIEUW!) » 24/09 - 05/10 » Kroatië & Montenegro, schilderachtige baai van Kotor en Dubrovnik » 27/09 - 01/10

Juni » Georgië, with love from the Kaukasus » 17/06 - 30/06

Oktober

Juli

» Wenen, meer dan de voetsporen van Sissi » 20/10 - 24/10

» Pelgrimstocht langs ‘Le Sentier Cathare’ » 03/07 - 13/07

» Turkije, wandelen langs de Lycian Way » 29/10 - 06/11

» Pracht van de Noorse eilanden en Tromsø » 06/07 - 14/07 » Kirgizië, in het bloemenveld met yurts en nomaden » 06/07 - 18/07 » India - Ladakh, het land der hoge bergpassen » 30/07 - 14/08

Augustus » Oslo en Fjord Noorwegen » 17/08 - 25/08

Op reis November

» Mexico, in de voetsporen van Frida Kahlo » 18/11 - 29/11 » India, Unwind in Kerala » 26/11 - 04/12

■

COLUMN

De liefste

et was half acht ’s morgens en ik lag al een half uur in bed te luisteren, waar ze bleven. Tot plots ineens mijn zesjarige op de deur klopte. Hij hield trots een zakje voor zich uit, waarop een rode bloem uit papier was geplakt. “Mama, ik heb een cadeautje voor jou!” Er zat een stel pannenlappen in – qua traditioneel, rolbevestigend cadeau voor Moederdag kon dat tellen – maar omdat mijn zoon ze had beschilderd, was ik er dolblij mee. Even later kreeg ik van mijn achtjarige dochter een totebag waarop ze bloemen had getekend, met de tekst: “Je bent fantastisch.” Waarna de jongste zijn versje opzegde. Mijn mama is de beste, liefste van iedereen. Ja echt zoals mijn mama is er beslist geen één. Ik geef haar nu tien kusjes en ook iets moois erbij. Want op Moederdag dan maak ik mijn lieve mama blij! Er zijn vrouwen die het moederschap van jongs af aan omarmen als levensdoel, maar ik had een late roeping. Als het niet voor de vader van mijn kinderen geweest was, was het er misschien nooit van gekomen. Voordien had ik vooral vriendjes gehad die zelf veel zorg vroegen – of die alleszins nooit wilden zien wanneer de koffie bijna op was. Het maakt niet uit of je m/v/x bent: iedereen moet in principe voor zichzelf kunnen zorgen. Pas dan kan je je ontfermen over een ander. En ik had nog redenen om er geen te krijgen. Wat als mijn kinderen zich later ook al het wereldleed zouden aantrekken? Wat voor onmens ben je om kinderen in deze vreselijke wereld te brengen, enkel om je eigen sterfelijkheid niet onder ogen te hoeven zien? Kortom, wat als ze zich evenveel lastige vragen zouden stellen over het leven als ik? Maar toen ik mijn vriend ontmoette, dacht ik: ja, met jou wel. De papa bracht nu koffie aan bed. Met opgeschuimde sojamelk, met een hartje erin. Omdat het Moederdag was. Dit alles – de knutselwerkjes, de versjes, de zelfgeplukte bloemen en het ontbijt op bed – maakt dat dit mijn lievelingsdag van het jaar is. Waarop je een glimp opvangt van hoe goed je kinderen later zullen zorgen voor een ander. Met wat ik al zag bij mijn zoontje, hebben jongens daar evenveel aanleg voor. Alleen moest deze mama nog werken, dus was het een idylle in sneltempo, want ik wilde nog langs mijn eigen moeder. Eens daar voelde ik een lichte onrust. Wellicht door tijdsgebrek en met het vooruit-

Hoofdredacteur van Markant Magazine Ann-Marie Cordia (45) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.

zicht nog een dik uur naar mijn werk bij de krant te moeten rijden. We hadden al zitten kwartetten, waarbij ik mijn kinderen had moeten aanporren te blijven spelen, hoewel ze wisten dat ze zouden verliezen. Nu waren ze met twee verwikkeld in een fel spel vier op een rij. “Jij wint altijd!” zei de een. “Dat is niet waar!” riep de ander. Waarop ik mezelf hoorde uitvliegen tegen mijn oudste, omdat ik vond dat ze beter moest weten. “EN NU IS HET GENOEG! STOP ER MAAR MEE!” Ze stond op, zonder een woord te zeggen, en stapte de kamer uit. Ik liet haar gaan, goed wetende dat ik hier in de fout was gegaan. Op Moederdag. Ik at mijn boterham op – misschien was ik al wat hangry geweest – en vond haar in de slaapkamer van mijn ouders. “Het spijt me”, zei ik. “Ik had niet zo mogen roepen.” Stilte. “Ik ben dus echt niet de liefste mama.” “Wat? Jawel!” Terwijl mijn hart smolt, zwol mijn schuldgevoel aan. Maar eerlijk is eerlijk. “Er zijn zeker veel geduldigere mama’s die minder snel boos worden. Sorry.” Intussen gingen mijn gedachten alle kanten op. Als ik mezelf naar beneden haal, geef ik mijn dochter ook het foute voorbeeld. Kampt ze straks – door mij – met een laag zelfbeeld. Ben ik een nog slechtere mama. Ik dacht aan de goede raad die een geïnterviewde ooit kreeg van haar ouders. Je moet nooit denken dat je meer waard bent dan een ander, maar zeker ook niet minder. Dus herpakte ik mezelf. “Er zijn betere mama’s, maar ook slechtere. Weet je, ik blijf gewoon proberen een betere mama te zijn.” En toen maakte een knuffel alles weer goed. ■

Foto Mr. Frank

Ik wist goed dat ik in de fout was gegaan – en dat op Moederdag

Proeven van passie 18 – 21 OKTOBER 2022

Laatste plaatsen

Markante Midweek voor Markant-dames en vriendinnen vanaf 55 jaar Vier dagen lang in de omgeving van duindomein Ter Helme passie in al haar vormen ontdekken, samen met markant gezelschap leuke dingen beleven en f�nschalig genieten: dat is in een notendop onze Markante Midweek in oktober 2022.

Heb je zin om » te genieten van een gezellig aperitiefconcert; » kennis te maken met lokale familiebedr�ven en hun passie voor pure producten;

» cultuur- en erfgoedpareltjes in Oostende en Diksmuide te ontdekken; » een straffe vrouw met een markante missie te ontmoeten; » en heerl�k uit te waaien en de gezonde zeelucht op te snuiven?

Schrijf je dan snel in ! Check www.markantvzw.be/markantemidweek of vraag onze folder en inschr�vingsformulier op via info@markantvzw.be © Nick Decombel

TOURNEE INSPIREE

Samen wandelen voor Trias

12.06.2022

Trek op zondagnamiddag 12 juni jouw wandelschoenen aan en doe mee aan onze Tournee Inspiree-wandeling in het Provinciaal Domein Puyenbroeck (Wachtebeke): een f�ne en boeiende wandeling ten voordele van ngo Trias. Partner, kids, vrienden en familie: iedereen is welkom!

Win

fijne prijzen!

PRAKTISCH » Je kan kiezen uit een uitgestippeld parcours van 6, 8 of 10 km. » Vr� vertrek tussen 13u en 15u. » Het is geen wedstr�d, dus je kiest zelf jouw wandeltempo! » Deelname: € 10 p.p. / € 6 p.p. (kinderen 6 - 14jr) / gratis ( kinderen < 6jr). Groepskorting mogel�k. » Onder alle voorinschr�vingen verloten we enkele mooie pr�zen en ook op de dag zelf z�n er nog enkele markante pr�zen te winnen.

MEER INFO EN INSCHR�VEN www.markantvzw.be/tourneeinspiree

COLOFON

Colofon

COVERFOTO Fotografie: Ellen Goegebeur LEEF & WERK

in stijl

markant

MAGAZINE · NR.2 2022 MODE Laat de zomer maar komen

LIFESTYLE l INTERIEUR l PEN & PAPER l DE PRINTSHOP

UITGETEST De plastuit als ideale compagnon de route?

Bij Clips vind je alles voor jouw lifestyle, interieur, school en werk. Doe inspirerende ideeën op voor je woon- en werkruimte met meer

OPLAGE 25.000 exemplaren

dan 100 grote merken en 1.000m2 shopplezier in onze winkels in Aalst, Asse en Sint-Martens-Latem. Welkom!

COCKTAILS zonder kater met The Mocktail Club HET LEVENSVERHAAL van zuster Marie-Claire (83) BIJVRIENDELIJKE BLOEMENTUIN Zo begin je eraan

RECLAMEREGIE Valentine Outters Publicarto NV Klapstraat 16 9831 Sint-Martens-Latem MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN MARKANT, BEST PITTIG EN ARTEMIS en verschijnt op 1 september, 1 december, 1 maart en 1 juni

WWW.CLIPS.BE

AALST Gentsesteenweg 390

ASSE Gentsesteenweg 15

SINT-MARTENS-LATEM Kortrijksesteenweg 5

WWW.CLIPS.BE

AALST Gentsesteenweg 390

ASSE Gentsesteenweg 15

SINT-MARTENS-LATEM Kortrijksesteenweg 5

Kwalitatief printwerk

Politicologe Naima Charkaoui

‘Soms heb je maar één persoon nodig die je talenten ziet’

& realisaties op maat

HET BLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG

Markant vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be?

ALGEMEEN VOORZITTER MARKANT VZW Gudrun Verschuere

Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantvzw.be/markant/magazine

V.U. Diane Devriendt MARKANT-SECRETARIAAT Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@markantvzw.be www.markantvzw.be

Winnaars septembernummer Aut of the box van Magali De Reu Veronique Van Gheluwe, Marie Paule Boden en Ingrid Verheyden Zelf doen van Niña Weijer Maria Deckers Defruyt, Bea Vanhalst en Chantal Adins De magie van het opruimen van Karin De Meyer Diane Billiet, Agnes Van Laer en Ann Debbaut Komeetkristal van Griet De Wispelaere Marie Louise Van Craesbeek Groente Menu’s van Niven Kunz en Virginie van Bronckhorst-Kunz Huguette Oudenaert, Nicole De Pauw, Lieve Deprez, Jeaninne Barra en Conny Deleye Duotickets Floriade Huguette Oudenaert, Nicole De Pauw, Lieve Deprez, Jeaninne Barra en Conny Deleye

ABONNEMENTEN • 50 euro voor lidmaatschap Markant en Best Pittig • 150 euro voor Artemis, het professionele netwerk Lid worden kan via www.markantvzw.be HOOFDREDACTIE Ann-Marie Cordia annmarie.cordia@markantvzw.be ARTDIRECTION Bird’s Eye Design BVBA REDACTIERAAD Isabelle Bral, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Lauren Van Z eebroeck en Brigitte Vermeulen

Markant is lid van

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Isabelle Bral, Lut Clincke, Jael Cox, Jozefien Daelemans, Flore Deman, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Ellen Goegebeur, Geertrui Nees, Pierre Raemdonck, Rebecca Schoeters, Sarah Van Looy, Lauren Van Zeebroeck, Sofie Vereyken, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

Uw schoenenspecialist: kleine en grote maten!

www. .com

SNEAKERSHOP: Nike Adidas Calvin Klein US Polo Guess Dr.Martens DC Diadora Jack&Jones Skechers Buffalo Fila All-Star Asics Converse Bjorn Borg New Balance Ea7 Armani Puma Reebok Vans Warrior Palladium Hoff Karhu Faguo Champion PepeJeans TommyHilfiger

H e

ANTWERPEN

A12

Temse

Sint-Amands

Willebroek Mechelen Londerzeel

A12

MALDEREN Aalst

station

BRUSSEL

MEER DAN 2.000 MODELLEN VOOR STEUNZOLEN! DL-sport Verhulst Ara Loints Softwaves Birkenstock Mephisto-Mobils Allrounder Piesanto Berkemann Annalina Semler Gabor PiediNudi Vionic Remonte CHROOM VRIJ: Think! Brako Mephisto Nature Vital Clair de Lune Ecologica FinnComfort Wolky Oofos DIABEET: Durea Varomed Xsensible Solicare FitFlop

SPECIALIST IN WANDEL- LOOP- & BALANCE-SCHOENEN Mbt Joya Sano Strechwalker Rollingsoft Skechers TOPDEALER VAN: Mephisto Lowa Meindl Grisport Rockport Allrounder Asics Brooks Teva Fitfop

€ 13 KORTING BIJ AANKOOP VAN EEN PAAR SCHOENEN VANAF € 99,00 EN NIET CUMULEERBAAR MET ANDERE KORTINGEN Naam ...................................................................................................................

Bornem

Dendermonde

✁

Sint-Niklaas

d e ll e n

(1 BAL GRATIS BIJ AANKOOP VAN 1 PAAR)

KIDS: Adidas-originals Skechers Vans Munich Timberland Birki All-Star Ricosta Stones & Bones Fila Nike Crocs Kipling Giesswein

DAMES: Guess Shoes & Bags Valentino Floris Van Bommel DL-sport TommyHilfiger Gabor PeterKaiser Mephisto Think! Brako Ara Geox Semler Solidus Wolky Scholl Liu Jo Hoff Karhu PepeJeans Calvin Kein

Adres ................................................................................................................... ................................................................................................................... E-mail .............................................................................. Datum ..... / ..... / ..... EURIKA-SHOE BV - Handelsstraat 141 - 1840 Londerzeel (Malderen-station) Tel. (052) 33 30 01 - e-mail: eurika@telenet.be Open: alle dagen van 9 tot 18u - Gesloten: zondag en Feestdagen

Niet geldig tijdens de sperperiode.

a ll

ST RE

HEREN: Guess Cole Haan US Polo Floris Van Bommel Tommy Hilfiger Timberland Ambiorix Lloyd Pius Colmar Clarks Geox Mephisto Ara Ea7 Armani Think Solidus Rockport

BON €13

LEEF & WERK

in stijl

LIFESTYLE l INTERIEUR l PEN & PAPER l DE PRINTSHOP

Bij Clips vind je alles voor jouw lifestyle, interieur, school en werk. Doe inspirerende ideeën op voor je woon- en werkruimte met meer dan 100 grote merken en 1.000m2 shopplezier in onze winkels in Aalst, Asse en Sint-Martens-Latem. Welkom!

WWW.CLIPS.BE

AALST Gentsesteenweg 390

ASSE Gentsesteenweg 15

SINT-MARTENS-LATEM Kortrijksesteenweg 5

WWW.CLIPS.BE

AALST Gentsesteenweg 390

ASSE Gentsesteenweg 15

SINT-MARTENS-LATEM Kortrijksesteenweg 5

Kwalitatief printwerk

& realisaties op maat

Markant Magazine nr2 2022

Articles inside

CULTUURTIPS

TOERISME

CULTUUR

FILM

MODE-INTERVIEW

MOCKTAILS

MODE

TUINIEREN

CHRISTIANE STRUYVEN

UIT DE COMFORTZONE

COLUMN

LEVENSVERHAAL

DOSSIER

NAIMA CHARKAOUI

CIJFERS

WARM MARKANT

MARKANTE ZAAK

GESPOT

DURF TE VRAGEN

DOE HET ZELF