ELEKTRISK KRAFTFORSYNING
Magne Heimvik er oppvaksen i Matre, hit flytta han då han var 6 år. Etter gjennomført utdanning på NTH i Trondheim, gjekk turen til Oslo i 1981. Her var Magne Heimvik fire år i konsulentbransjen og Oslo Lysverker, til familien flytta til Stord i 1985. Magne Heimvik har hatt ulike stillingar i SKL innan nett, produksjon og administrasjon. Han var adm. direktør i heile 20 år, frå desember 1997 til og med 2017, då han gjekk av med pensjon.
EIGENSKAP Nokre stikkord: • Elektrisk kraft er noko vi tar for gitt. Det er kanskje den viktigaste infrastrukturen vi har. • Har du tenkt over kva unik eigenskap elektrisk kraft har? Den er til stades i den augneblinken du treng den – og i den mengda du treng. • Elektrisk kraft må brukast i den augneblinken den vert produsert (med mindre ein brukar den til å lada batteri).
Som pensjonist prøver Magne Heimvik å halda seg aktiv. Han er for tida styreleiar i BKK Nett og Fossberg Kraft. Han er sjølvsagt vel kvalifisert til å gi oss ei innføring i korleis straumen sin veg frå fossen til stikkontakten er:
AKTØRAR Innan kraftforsyninga er i det tre aktørar – produksjon, overføring og omsetning. PRODUKSJON • I dag står over 1600 vasskraftverk for 90 prosent av den samla norske kraftproduksjonen på 153 TWh. • Vindkraftverk står i all hovudsak for den resterande produksjonen. • Eit særtrekk for den norske vasskrafta er moglegheita til å lagra energi. Norge har halvparten av Europas magasinkapasitet og over 75 prosent av den norske produksjonskapasiteten er regulerbar. • Vasskraft er ein evigvarande fornybar ressurs, og ved sidan av vind den mest miljøvennlege. • Utbygging av vasskraft krev inngrep i naturen og av den grunn har det vore og vil vera diskusjonar rundt utbyggingar. • Statkraft er klart den største norske aktøren og den største vasskraftprodusenten i Europa. • Omlag 90 prosent av norsk vasskraft er offentleg eigd av staten, fylkeskommunar og kommunar. OVERFØRING • Det er tre ulike nettnivå – transmisjonsnettet, regionalnettet og distribusjonsnettet. • Transmisjon og distribusjon av elektrisk kraft er eit naturleg monopol. • Transmisjonsnettet bind saman store produsentar og forbrukarar i eit landsdekkande system, samt samband til 64
I
HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2021
•
•
utlandet. Spenningsnivået er normalt på 300 kV til 420 kV. Statnett er eigar. Regionalnettet bind ofte saman transmisjonsnettet og distribusjonsnettet. Spenningsnivået er 33 kV til 132 kV. Dette nettet er i all hovudsak eigd av regionale kraftselskap. Distribusjonsnettet sørger for distribusjon til mindre sluttbrukarar. Spenningsnivået er opp til 22 kV og er eigd av lokale eller regionale kraftselskap.
OMSETNING • I Norge har vi marknadsbasert omsetning av kraft. • Dette skjer via ein kraftbørs – NordPool. • Norge er ein del av ein felles europeisk kraftmarknad. • Norge har for tida eit kraftoverskot. • Produsentane sel normalt produksjonen sin til NordPool. Ein del større forbrukarar(industri) kjøper direkte frå kraftprodusenten. • Omsetningsselskapa kjøper kraft frå NordPool og sel den vidare til forbrukarane. UTVIKLINGSTREKK PRODUKSJON • Det er avgrensa moglegheiter for meir norsk vasskraftutbygging. Det vil i all hovudsak vera opprusting og utviding av eksisterande anlegg og ny småkraftproduksjon. • Vindkraft på land er kontroversielt og det vil neppe bli noko stor utbygging i tida framover. • Det vert no satsa på havvind. Her er
•
det stort potensiale, men er relativt kostbart. Kan heller ikkje sjå bort frå konfliktar med fiskerinæringa. Det vert arbeidd med å få fram hydrogenbasert produksjon. Eg trur dette vil gi resultat.
OVERFØRING • Overføringskapasitet er i dag allereie eit problem fleire stader i landet. Dette vil bli ytterlegare forsterka etterkvart som elektrifiseringa aukar. • Det vil bli behov for nytt nett, spesielt transmisjonsnett. • Nettkostnadene vil auka. • Det vil bli utfordrande å byggja nytt nett grunna inngrep i naturen. • Det vil bli satsa meir på teknologi for styring av forbruket i nettet – dette for å redusera nybygging og styra lokal produksjon. OMSETNING • Norge vil innan få år ha eit kraftunderskot. • Vi blir meir avhengig av import. • Meir import og meir uregulert produksjon (Vind, sol,..) vil gi større prisvariasjonar, og gjennomgåande høgare prisar? • Det vil bli nye omsetningsløysingar – vil omsetningselskapa bli overflødige? • Vi vil få meir lokale løyningar med solceller, batteribank, m.v.
