Voor altijd nuchter 0.0 lifestyle
PARTNERALIMENTATIE BLIJFT EEN VROUWENZAAK Afghanistan
Waar vrouw-zijn een misdaad is
Jeangu Macrooy
‘2022 was wel een GIRLPOWER JAAR’
VICTORIA KOBLENKO & IRIS DE GRAAF
Redactieadres
Witte Singel 103
2313 AA Leiden
redactie@opzij.nl
Hoofdredacteur Marleen Hogendoorn en Noémi Prent
Art director Emmely Pardon
Medewerkers
Hale Amus, Liang de Beer, Jenny Bruin, Milou Bollen, Eva Burema, Corbino, Carin Gaemers, Annet Hogendoorn, Felix Huygen, Nina Klaassen, Alies Pegtel, Misha Ragas, De Reismeiden, Sheila Sitalsing, Roos Sitser-Brandhoff, Fieke Tissink, Etchica Voorn, Annette Wichmann, Renate van der Zee
Coverfoto Marcel Krijger
Uitgever Hans van Brussel
Distributie Betapress
Druk HaboDaCosta
COPYRIGHT
Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteurs of rechthebbenden. De uitgever is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van druk- en zetfouten. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten van de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die menen nog zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich wenden tot de uitgever.
ABONNEMENTEN
Een abonnement wordt tot wederopzegging aangegaan, tenzij anders vermeld. Opzeggingen kunnen UITSLUITEND schriftelijk worden doorgegeven per post naar OPZIJ B.V., Witte singel 103, 2313 AA Leiden. Of per email naar abonnementen@opzij.nl.
PERSOONSGEGEVENS
We maken u erop attent dat aan ons verstrekte persoonsgegevens zoals naam, (e-mail)adres en telefoonnummers worden opgenomen in het gegevensbestand van Opzij B.V.. Dit bestand is aangemeld bij het College bescherming persoonsgegevens door Opzij B.V., de verantwoordelijke voor uw gegevens. Uw persoonsgegevens worden gebruikt voor onze abonnement-enadministratie, voor de uitvoering van met ons gesloten overeenkomsten en om u op de hoogte te houden van interessante informatie en aanbiedingen van producten en diensten, eventueel ook na beëindiging van uw abonnement.
KLANTENSERVICE
Op opzij.nl/abonnementen kunt u zelf een abonnement nemen. Voor contact over abonnementen, bestellingen, wijzigingen en vragen kunt u mailen naar abonnementen@opzij.nl. Een jaarabonnement kost
€ 47,50 voor 6 nummers.
Marleen sprak met Opzij-founder Hedy d’Ancona bij haar boekpresentatie.
Na een etentje met twee vriendinnen race ik vlak voor middernacht in de hoogste versnelling over het verlaten donkere fietspad richting mijn huis. Mijn hart zit in mijn keel, bang om een op de drie te zijn. Opgefokt door die fictieve verkrachter maak ik bijna een flinke uitglijder met mijn randstedelijke Veloretti-fiets. Dan was er die middag in de bibliotheek, waar ik regelmatig werk. Bij wijze van uitstelgedrag observeer ik passanten. Ik staar schaamteloos naar een meisje met paardenstaart als ze haar moeder schuchter aantikt en fluistert: heb jij een tampon voor mij? Alsof we ooit zouden fluisteren als we iemand om een pen, paracetamol of kauwgompje vragen. En hebben jullie de Kruidvatreclame deze winter gezien? Met een shaping legging voor vrouwen, als oplossing voor ‘probleemgebieden’ zoals buik en billen. De stralende leggingmodellen vloeien over in een Ferrero Rocher-commercial, mijn lievelingschocolade. Ik lach maar ik huil. Mijn vriend zet het laatste seizoen van The Handmaid’s Tale aan en ik realiseer me temeer dat fictie en realiteit dicht bij elkaar liggen. Heerlijk televisieavondje. Tussen het beeldschermstaren door ben ik aan het verbouwen en verhuizen. Vreemde mensen over de vloer. Al die gitaren in huis. Die zullen wel van mijn vriend zijn? Op de achtergrond schalt de overwegend mannelijke Top 2000 uit de radio.
Een tegelzetter die mijn zaterdagochtend bruut verstoort met racistische en seksistische uitspraken die niet hadden misstaan in de jaren vijftig. Terwijl hij de olijfkleurige metrotegeltjes
nauwkeurig tegen de muur zet, predikt hij over Zwarte Piet en het belang van huismoeders. Als hij vraagt wat ik trouwens voor werk doe, nu ik nog kinderloos ben, laat ik begrijpelijkerwijs achterwege dat ik net mede-hoofdredacteur ben geworden van het oudste feministische tijdschrift van Nederland. En hoezo, kinderloos? Ik ben de trotse moeder van een ruwharige teckel. Mijn feministische vacuüm werd de afgelopen weken ruw lekgeprikt. Of als we omdenken: ik werd wakker geschud. Ik zei het toch, Gilead is helemaal niet zo absurdistisch. Wij vrouwen kunnen het ons niet permitteren apathisch te zijn als het gaat om onze rechten. Al ben ik, eerlijk is eerlijk, soms feminisme-moe. Wanneer gaan mijn mannelijke vrienden,
familieleden en collega’s eens gezamenlijk de barricaden op?
Dan heb ik eindelijk wat meer tijd om gitaar te spelen. Ik dwaal af. Mijn slice of life, zomaar een greep uit de afgelopen periode. Geweld tegen vrouwen. Menstruatieschaamte. Bodyshaming. Racisme. Gegenderde taakverdelingen. Ik ben vast niet de enige. Toch heb ik het betrekkelijk goed als jonge hoogopgeleide cisgender vrouw in Nederland. Wakker lig ik vooral van vrouwen in conflictgebieden als Oekraïne, Afghanistan en Iran of, minstens zo urgent en onderbelichter, vrouwen in bijvoorbeeld Ethiopië en Oeganda, die als gevolg van klimaatverandering huis en haard moeten verlaten of tegen de klippen op in hun thuisland proberen te overleven. Daar moeten we het meer over hebben.
Wat een correspondente, een actrice, een docente en een celliste met elkaar gemeen hebben? Het afgelopen jaar spanden zij zich alle vier op hun eigen manier in voor Oekraïne. De Russische invasie is een jaar geleden en daarom spreken we met correspondente Iris de Graaf, actrice en politicologe Victoria Koblenko, docente Tania Stepanova en celliste Maya Fridman. Etchica en Carin schrijven hun laatste column. Overigens zijn ze niet uitgeschreven voor Opzij, daarover in de toekomst meer. We duiken in de abortuspil, straks verkrijgbaar via de huisarts. Marleen ging weer op pad om inspirerende vakvrouwen te interviewen. En ik toog op een koele januarimorgen naar de Jordaan voor thee met zanger Jeangu Macrooy. Ik wens jullie veel leesplezier!
Lieve groet, Noémi O
Hoezo, kinderloos?
Ik ben de trotse moeder van een ruwharige teckel.
De plantenwebsite Plantje heeft planten in alle soorten en maten, zo ook voor de brievenbus. Hoe schattig is deze Pinus Pinea, een boompje die oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied komt en je bijvoorbeeld veel ziet in Rome. Na een aantal jaar goede verzorging produceert de parasolden met een beetje geluk ook pijnboompitten. Lekker over de salade of om verse pesto mee te maken. De prijs is € 12,95. Meer info over de brievenbusboompjes via plantje.nl
De wereld verbeteren vereist vaak systeemverandering, maar soms kun je thuis ook het verschil maken. De gids Sustainable Beauty van Justine Jenkins geeft handvatten voor het zelf maken van hydraterende serums, gezichtsmaskers en meer. Weg met dure, onnodige, misschien wel dieren/of milieuonvriendelijke schoonheidsproducten. Een nieuwe kijk op schoonheid. Sustainable Beauty - € 28,50.
De tijd van plastic lunchboxes is voorbij, want met dit soort alternatieven weten wij het wel. De Cho Oyu lunchbox is gemaakt van rubberhout en biologisch a reekbaar. Hij is makkelijk schoon te maken en kan in de vaatwasser, wel even oppassen met de magnetron of oven. € 45 maar dan heb je een blijvertje.
Van borsten tot billen, steeds vaker zien we mokken en kopjes met vrouwelijke vormen in de winkels. De Female Form Brown Mug van Urban Outfitters past ook in dat rijtje. Je kunt kiezen uit verschillende huidskleuren. Voor € 12 van jou. Verkrijgbaar via urbanoutfitters.com
Een veelzijdig zeepje, geschikt voor zowel was, afwas en lichaam. De zeepjes van Seepje zijn bovendien helemaal natuurlijk. Er zitten geen plastics in en er komt geen druppel fossiele grondstof aan te pas. Wat er wel in zit? Fairtrade en biologische shea butter uit Ghana en superschillen uit de Himalaya.
€ 12,95 voor een setje van drie. Meer info via seepje.nl
Nieuw album
Did You Know That There’s a Tunnel Under Ocean Blvd
Popsensatie Lana Del Rey is here to stay. Met haar melancholische, pure stemgeluid weet ze muzikale verhalen te vertellen. Nu is ze terug met haar negende studioalbum, die luistert naar de niet zo bondige naam: Did You Know That There’s a Tunnel Under Ocean Blvd. De plaat is vanaf 24 maart te streamen.
Nieuw album
Never Have I Ever
De Nederlands-Koerdische zangeres Naaz
Mohammed verraste vriend en vijand onlangs met de release van haar nieuwe album. Haar debuut werd vijf jaar geleden vol lof ontvangen, maar daarna bleef het lange tijd stil. Never Have I Ever geeft een inkijkje in de gedachtes, dromen en inzichten van zangeres Naaz. Meer info via de Instagrampagina @bitsofnaaz.
Altın Gün
De Amsterdamse band Altın Gün verovert de wereld met hun Turkse psychedelische pop. De dansbare muziek is niet in een hokje te stoppen. Invloeden van folk, funk en rock zijn terug te horen, vermengd met traditionele Turkse muziek. Een fris en nieuw geluid. Met hun plaat Gece wisten ze zelfs een Grammynominatie in de wacht te slepen. Kom live luisteren naar frontvrouw Merve Dasdemir en de rest van de geweldige band. Meer info via bnds.us/wfcnsp.
Candy Dulfer
Podiumbeest en saxofoonkoningin
Candy Dulfer trekt deze maanden langs de Nederlandse zalen met haar tour More Sax, Candy & Rock ‘n’ Roll. Van Tilburg tot Den Helder, ongetwijfeld ook bij jou ergens in de buurt. Samen met haar fantastische begeleidingsband ben je verzekerd van een swingende, funky avond. Meer info op candydulfer.nl.
De weg naar podcasts als DAMN, HONEY weten veel feministen te vinden, maar misschien had je deze nog niet in het vizier. In de podcast Wolf onderzoekt journalist Maartje Laterveer wat het betekent om vrouw te zijn in de 21e eeuw, aan de hand van interviews met inspirerende vrouwen. Te beluisteren via o.a. Spotify en Apple.
Sinds de Russische invasie in haar geboorteland Oekraïne staat het leven van actrice en politicologe Victoria Koblenko (1980) volledig op zijn kop. Ze zet alles op alles om haar medelanders te helpen. Opzij spreekt haar over opgroeien in de Sovjet-Unie, hoe je met kinderen over de oorlog praat en ook iets heel anders: de vervroegde overgang.
Van een politieke documentaire over een vrouwelijke presidentskandidaat in Rusland tot de rol van Isabella in Goede Tijden Slechte Tijden: je bent van vele markten thuis. Het afgelopen jaar was je wegens Oekraïne ook een graag geziene gast bij talkshows en radioprogramma’s. Ik zag mediamakers worstelen met hoe jou te introduceren. Hoe zou jij jezelf eigenlijk aankondigen?
“Het grappige is… Ik zit al twintig jaar in het vak. Bij introductieteksten, waar dan bijvoorbeeld mijn leeftijd, burgerlijke status, opleiding en een aantal rollen opgesomd werden, liet ik altijd mijn geboorteplaats (Vinnytsja, red.) eruit halen. Tot nu.”
Waarom liet je die eruit halen?
“Uit bescherming. Ik wilde niet dat mijn familie in Oekraïne, door mijn beroep, met journalisten te maken zouden krijgen. Door de oorlog is dat in één klap veranderd. Zo’n omschrijving gaat over je identiteit.
“Ik ben geboren in Oekraïne onder
de Sovjet-Unie. Toen ik op mijn twaalfde naar Nederland kwam, hield de Sovjet-Unie op te bestaan. Er ontstaat een ander land, dat zegt: jij bent vanaf nu Oekraïens. Maar ik had daar geen beeld bij. In Nederland word ik vervolgens gezien als buitenlander. Je maakt dus geen deel meer uit van waar je vandaan komt, maar ook niet van de plek waar je naartoe bent gegaan. Toen op 24 februari de Russische invasie begon, voelde ik voor het eerst: Ik ben wel Oekraïens.
“Voor een deel is dat hypocriet. Ik ben nu bijvoorbeeld pas Oekraïens aan het leren. Mijn moedertaal is namelijk Russisch. Ik spreek wel passief Oekraïens, maar niet vloeiend. Ondanks onze hulp en acties voor Oekraïne het afgelopen jaar worden mijn man (voormalig profvoetballer Evgeniy Levchenko, red.) en ik door voormalig Russischsprekende Oekraïners gediscrimineerd. We volgen taalles om ons Oekraïens zijn handen en voeten te geven.”
Het is een statement van Oekraïners om de Russische taal te verruilen voor de Oekraïense taal. “Precies. Het is namelijk niet zo dat het Oekraïens hun moedertaal is. Identiteit is vloeibaar en maakbaar. Het is een keuze van Oekraïners om Oekraïens te spreken. “Stel: Nederland wordt morgen door Engeland aangevallen en bezet. Engels wordt de officiële voertaal. Ondanks dat er toch al wat Engels gesproken wordt in Nederland, verandert de bezetting wel je houding naar die taal. Dat wordt opeens de taal van de bezetter in plaats van een taal die je eerder vrijwillig graag sprak. Ik vraag me af of Nederlanders dat zouden pikken.”
‘Een collega actrice liet een hele set stilvallen omdat ze een opvlieger had. Ik dacht: wat ben jij een aansteller.’
De stad van de fado, tapas, heerlijke pastéis de Belém, mooie miradouros en schattige maar o zo handige trams. Lissabon, de stad op zeven heuvels, is heerlijk om te bezoeken met vriendinnen, alleen of met het gezin. De Reismeiden bezochten met de feministische bril op de stad.
Op 15 maart 2023 mogen we weer gebruik maken van een recht waar generaties feministen voor gestreden hebben. Dit keer kijkt schrijver en politiek junkie Liang de Beer tegen de verkiezingen op. Waarom kan ze maar met moeite enthousiasme opbrengen? Ze gaat op zoek naar een feministisch verhaal voor de komende verkiezingen.
Toen mijn oma 25 jaar werd in 1941 en al moeder van drie kinderen was, mocht ze niet stemmen. Haar leeftijdgenoten in Nederland hadden dat recht sinds 1919. Maar vrouwen in het toenmalig Nederlands-Indië waren daarvan uitgesloten. Daarbij kwam dat mijn Chinese oma in een niet-democratische kolonie op de rand van oorlog woonde waar de overgrote meerderheid van de bevolking sowieso geen volwaardig burger was. Pas na aankomst in Nederland in 1955 was voor het eerst de gelegenheid daar om te stemmen. Ze volgde het stemadvies van mijn opa: de Katholieke Volkspartij.
Mijn moeder is een feminist van de tweede generatie en kind van de jaren zeventig. “Altijd van je stemrecht gebruik maken,” kreeg ik van haar mee. Dat heb ik dus
Jeangu Macrooy (1993) verruilde Paramaribo voor Nederland in 2014 met maar één doel voor ogen: het maken in de muziek. Een platencontract, drie studioalbums en een songfestivaldeelname later is het niet overdreven om te concluderen dat het gelukt is. Opzij spreekt de soulvolle popzanger over queer zijn in Suriname, stappen met je moeder én zijn all-time favorite nummer van jeugdidool Taylor Swift.
Bij een uitzending van radioprogramma OVT hoorde ik dat jouw overgrootmoeder een vrouwendorp stichtte in het oerwoud van Suriname. Fascinerend, vertel.
“Ik speelde destijds mijn nummer Aisa bij de NPO, in het kader van de Maand van de Geschiedenis. Dat nummer is een ode aan Moeder Aarde. Ik droeg het op aan mijn overgrootmoeder. OVT vroeg om persoonlijke verhalen die een connectie hadden met vrouwengeschiedenis. Het verhaal van mijn overgrootmoeder is een oud familieverhaal. Niemand weet precies hoe het echt zit. Veel afstammelingen van tot slaaf gemaakten zijn vroeger gevlucht naar het oerwoud en vestigden zich daar. Zo zijn diverse Afrikaanse culturen in stand gehouden. Mijn overgrootmoeder woonde ook in het oerwoud. Het verhaal gaat dat zij samen met een aantal andere vrouwen is vertrokken uit haar gemeenschap – die uit mannen en vrouwen bestond – en een eigen vrouwengemeenschap oprichtte. Helaas is het onduidelijk waarom ze precies vertrokken is. Misschien wilde ze zich afzetten tegen bepaalde tradities en gendernormen. Maar dat blijft speculeren. Het dorp bestaat nog en heet Friman Gron. Ik ben er nooit geweest, maar zou er wel een keer naartoe willen.”
Naast die markante overgroot-moeder, wat zijn of waren belangrijke vrouwen in jouw leven?
“Ik ben opgegroeid in een huishouden met veel vrouwen. Er kwamen vaak
vriendinnen van mijn moeder over de vloer. Dat waren eigenlijk allemaal tantes die een moederlijke rol vervulden. Een verlengstuk van mijn moeder. Ook op school had ik vooral vrouwelijke vriendinnen. Daar voelde ik me het meest op mijn gemak. Dat zal ook te maken hebben gehad met dat ik nog in de kast zat. Bij die vriendinnen voelde ik minder risico om afgestoten te worden. Als tiener kon ik diepere gesprekken met hen voeren. Nog steeds voel ik me comfortabeler bij vrouwen.”
Wat was je moeder voor vrouw?
“Gastvrij, heel eigenwijs. Ik ben liefdevol opgevoed. Mijn moeder maakte ons zingend wakker en ze bracht me zingend naar school. Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik alles kon
DOOR NOÉMI PRENT
Met ingang van 1 januari wordt partner‒alimentatie berekend op basis van een zogeheten woonbudget. Met de versobering van de partneralimentatieduur in 2020 in het achterhoofd is de vraag: goed of slecht nieuws voor vrouwenemancipatie? Opzij pluist het uit met echtscheidingsadvocaat Kim Beumer en Marjan Nieuwenhuis, bestuurslid en coördinator bij oudere vrouwenrechtennetwerk WOUW.
Vrouwen drinken tegenwoordig evenveel alcohol als mannen, maar de gezondheidsrisco’s die ze lopen zijn niet mis. Gelukkig krijgen ze steeds meer steun van hun sober sisters. Op de foto met een mocktail in de hand om hun recovery-proces te delen op sociale media.
