FILOSOOF OVER FILOSOOF
Ik voel me in heel de wereld thuis WAT KUNNEN WE LEREN VAN ROSA LUXEMBURG? ‘Wanneer de hele wereld uit haar voegen raakt, dan tracht ik vooral te begrijpen waarom dit gebeurd is, en dan word ik weer rustig en goed geluimd’, schreef Rosa Luxemburg in een van haar brieven uit de gevangenis, waarin ze opgesloten zat vanwege haar pacifistische overtuiging en haar verzet tegen de Eerste Wereldoorlog. Die zin geeft ook Rosa Luxemburg treffend weer waarom het belangrijk is dat een filosofiefestival als Nacht van de Vrijdenker te midden van een pandemie toch kan doorgaan. Een van de hoogtepunten op deze editie wordt ongetwijfeld de lezing van Joke Hermsen over Hannah Arendt en Rosa Luxemburg, in combinatie met fragmenten uit een voorstelling die ze samen met Victoria Deluxe maakte over deze Duitse dwarsdenkers. Als voorsmaakje geeft Joke Hermsen in deze Geus alvast een kort overzicht van leven en werk van Rosa Luxemburg. Op 15 januari 2019 was het precies honderd jaar geleden dat Rosa Luxemburg tijdens de volksopstand in Berlijn samen met haar vriend en politieke medestander Karl Liebknecht werd vermoord. Wie was deze van origine Joods-Poolse denker en politica en waarom staat haar werk juist deze dagen opnieuw in de belangstelling?
DEGEUS
‘Het meest revolutionaire wat je kunt doen is luidkeels verkondigen wat er op dit moment aan het gebeuren is,’ schreef Rosa Luxemburg en dat is precies wat ze van jongs af aan heeft gedaan. Geboren op 5 maart 1871 in het Pools-Russische Zamosc, groeit ze op in Warschau in een Joods, kosmopolitisch gezin, waar ze naast Pools ook vloeiend Duits, Russisch en Jiddish leert spreken.
Zowel Luxemburg als Arendt meenden dat politieke kwesties veel te belangrijk zijn om alleen aan politici te worden overgelaten Bij wijze van uitzondering mocht ze als enig joods meisje het gymnasium bezoeken, maar ze kreeg er al vroeg met de weinig zachtzinnige methoden van het Tsaristisch regime te maken; er mocht geen Pools op school gesproken worden, en elke poging tot verzet werd zwaar gesanctioneerd; ze werd er als tweederangs leerling behandeld. Hoewel ze met de hoogste cijfers van haar klas de middelbare school afsloot, kreeg ze ‘vanwege haar oppositionele opstelling jegens het gezag’, maar feitelijk vanwege
oktober 2020 > 23
