BOEKENREVUE
De platte aarde Tijdens mijn studentenjaren spendeerde ik veel tijd op het kot van mijn beste vriendin. Haar kot had een gemeenschappelijke tuin met twee andere huizen. Ik herinner me veel memorabele momenten in de tuin alsook enkele memorabele buren. Zo waren er twee mannen – plus minus van onze leeftijd – die iedere gelegenheid namen om ons te vertellen over ‘de geneeskrachtige werking van stenen’. Om eerlijk te zijn haak ik meestal af wanneer mensen een conversatie starten over pseudowetenschappelijke zaken. Ik heb wel wat beters te doen met mijn tijd. Mijn vriendin ging echter met plezier in op hun absurde, onwetenschappelijke theorieën en genoot ervan hun argumenten aan te vechten. Zo waren die mannen ervan overtuigd dat stenen helende krachten hebben of je persoonlijkheid weerspiegelen, dat Hitler nog in leven zou zijn en in een bunker op de Noordpool zou zitten, dat het onderwijs ons probeert de brainwashen om de autoriteiten blindelings te volgen. En de aarde is plat. Dat ook. Mijn mening was dat ze misschien best zouden stoppen met psychedelische drugs. Na het lezen van het boek De platte aarde van Frank Verhoft is het me jammer genoeg duidelijk dat een groep mensen – ook mensen die geen drugs gebruiken – geloven dat de aarde plat is. Hoe komt het toch dat mensen nog geloven in een platte aarde? In het boek neemt Verhoft ons mee in de leefwereld van de ‘platte-aarders’: een groep mensen die ervan overtuigd is dat de aarde niet bolvorming is maar vlak. Linde Waeyaert
Verhoft start zijn boek met een beknopte en bondige geschiedenis van de westerse filosofen en natuurkundigen die zich in hun tijd afvroegen hoe de zon, de aarde en de andere planeten in elkaar steken. Plato, Aristoteles, Copernicus, Kepler, Galilei, Newton en vele anderen worden besproken. In deze bespreking is het maar al te duidelijk dat het christelijk geloof en met name de Kerk een zeer prominente rol heeft gespeeld in het uitoefenen van hun macht om wetenschappelijke bevindingen die ingaan tegen de Bijbel of de kerkelijke leer, te verbannen. Ondanks de vervolgingen zijn geleerden er over de jaren heen in geslaagd te bewijzen dat de aarde bolvormig is. Op het moment dat Columbus zijn reis naar India wou aanvatten, was de idee van een bolvormige aarde bij wetenschappers zelfs algemeen aanvaard.
EEN KRITISCHE STEM ONTBREEKT En toen kwam in het midden van de negentiende eeuw Samuel Birley Rowbotham het tegendeel beweren. Deze man blies het idee van een platte aarde nieuw leven in. Hij startte een groepering op die zich zetetisch (letterlijk ‘zelf onderzoekend’) noemde en die verkondigde dat een bolvormige aarde een verzinsel was. Hun belangrijkste argu-
42 > oktober 2020
ment? De wetenschap is onbetrouwbaar en vervalst experimenten. Dit non-argument toont al meteen waarom het zo moeilijk is om met ‘platte-aarders’ in discussie te treden: ze verwerpen ieder wetenschappelijk bewijsmateriaal. In 1893 werd de Universal Zetetic Society (UZS) opgericht waarbij ze hun waarheid (zijnde de aarde is plat) tegenover ‘de veranderlijke en verraderlijke wetenschap’ stelden. Na de UZS kwam er nog de Flat Earth Society die voornamelijk strijd voerden tegen de wetenschap en het doceren van wetenschap in het onderwijs. Met de jaren kreeg de UZS, de Flat Earth Society en de platte-aarde-theorie in het algemeen steeds minder volgers.
‘De wetenschap is onbetrouwbaar en vervalst experimenten’. Dit non-argument toont al meteen waarom het zo moeilijk is om met ‘platte-aarders’ in discussie te treden Tot internet 2.0 en de sociale media hun intrede deden. Eensklaps kreeg de platte-aarde-theorie een boost, werd her en der verspreid en kreeg steeds meer aanhang. De komst van sociale media zorgde ervoor dat de Flat Earth Society
DEGEUS
