OKIEM BADACZA
Anna Olszak, Paulina Rudź
„Praca, której nie widać, to też praca” – proces twórczy w kontekście specyfiki pracy projektowej podczas tworzenia spektaklu Spis kobiet Kolektywu Polka
W
brew standardowo powtarzanym opiniom, biorąc pod uwagę współczesne formy pracy artystycznej, kolektyw i instytucja nie tworzą radykalnej opozycji. Schematyczny podział zakłada funkcjonowanie uprzywilejowanej instytucji, posiadającej stałe zewnętrzne finansowanie oraz warunki infrastrukturalne, a naprzeciwko niej sytuuje „wolny” kolektyw, który nie zapewnia bezpieczeństwa finansowego, stale zabiega o dofinansowanie działalności, a także nieustannie sygnalizuje brak środków na realizację projektów artystycznych. Podział ten nie uwzględnia jednak społecznych, ekonomicznych i politycznych warunków tworzenia się grup artystycznych i w znacznej mierze jest nieaktualny. Kolektyw nie zawsze cechuje równość, wolność, różnorodność i demokratyczne podejmowanie decyzji, zapewniające psychiczne wsparcie środowiska twórczego, a w instytucjach niekoniecznie panują hierarchiczne relacje, niesprawiedliwy podział środków finansowych
106 |
oraz brak demokracji1. Istnieje wiele pośrednich form organizacji pracy artystycznej, które wymykają się prostej, binarnej opozycji. Niektóre z nich opierają się na pracy zespołowej, a wyróżniają lidera i korzystają z hierarchicznej struktury. W takiej sytuacji mamy do czynienia np. z zespołem liderskim, w którym aktorzy czy zespół wykonawczy partycypują w podejmowaniu decyzji artystycznych, jednak ostateczny wpływ na kształt dzieła ma lider. Taki model pracy charakterystyczny jest m.in. dla Teatru Brama, prowadzonego przez Daniela Jacewicza. Proces przygotowania przedstawienia zakłada realizację pomysłów członków zespołu, jednak kierunek myślenia o kształcie artystycznym wyznacza Jacewicz, uznawany za reżysera większości spektakli Bramy. Z kolei inną formę organizacji przedstawia Teatr Kana, który po śmierci Zygmunta Duczyńskiego stracił lidera. Ze względu na funkcjonowanie w ramach instytucji występuje tu dy1 Kolektywy teatralne, artystyczne i badawcze, red. E. Guderian-Czaplińska, S. Godlewski, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2008, s. 7-8.
