Grondig 5 - 2022

You’re in control

Zaxis-7 Create your vision

Digitaliseren vraagt een goede voorbereiding

In deze Grondig gaan we onder meer op bezoek bij De Schans, dat zelf elektrische wielladers gaat produceren. Dat is een mooi bruggetje naar het hoofdverhaal, dat gaat over de ingroeipaden van Schoon en Emissieloos Bouwen (afgekort SEB) en de uitdagingen die ze voor onze sector met zich meebrengen. Gelukkig is de cumelasector heel creatief, wat weer goed naar voren komt in de rubriek Profileren. Grondig 6 ontvang je op vrijdag 22 juli!

Voor meer informatie: bel 0294 494 494 of stuur een email naar bio@vanmeeuwen.com www.vanmeeuwen.com

Krukasspitmachines

Alle lagers met oliebadsmering Nieuw : HD oliekeerringen Krukas deelbaar bij iedere spade Optie: hefinrichting voor kopeg of frees Walterscheid aftakas met nokkenkoppeling Laag vermogensbehoefte

Overtop frezen

Hydraulisch verstelbare pennenrekken Hydraulische klepverstelling In één keer een mooi zaaibed “Breed” inzetbaar In werkbreedtes van 1 tot 7 meter

COLOFON

Grondig is de bron voor vakinformatie voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infrastructuur. Je kunt je aanmelden voor de gratis nieuwsbrief door een e-mail te sturen naar grondig@cumela.nl.

Adres Cumela

Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl

Cumela-ondernemerslijn (033) 247 49 99 / ondernemerslijn@cumela.nl

Grondig / Cumela Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig

Redactie

Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol Ton Herbrink (eindredacteur)

Voorplaat

Frits Huiden Advertentiewerving Lisette Kerkhof, grondig@cumela.nl

Art Direction, Grafische vormgeving en druk Elma Media B.V. www.elma.nl Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk

Abonnementen

Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Opzegging van het abonnement schriftelijk vóór 1 november.

Kosten abonnement Nederland € 99,- per jaar Buitenland € 154,- per jaar. Collectieve abonnementen: op aanvraag

© Stichting Cumela Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260

Lidmaatschap Cumela

Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wil je het lidmaatschap van Cumela beëindigen, dan dien je voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van Cumela in Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

Doordieselen

“Niet weggooien, het kan nog van pas komen.” Velen van ons hebben die neiging, omdat weg gooien nu eenmaal zonde is. Dus laten we die oude trekker nog even staan, want die kan van pas komen als we kleine klusjes hebben, en gaan resten ijzer of achtergebleven onderdelen in het grote magazijn.

Het is een houding die tegenwoordig weer he lemaal modern is, want we moeten af van de weggooimaatschappij. Dat is nog belangrijker nu we te maken krijgen met schaarste. Het is toch bijzonder dat onderdelen niet direct be schikbaar zijn en dat je bij aankoop van een nieuwe machine maar moet afwachten wan neer die komt. Door corona en nu de Oekraï ne-crisis veranderen dingen snel. Eigenlijk waren we vreselijk verwend met onderdelen die er binnen 24 uur waren of machines die je bijna op afspraak kon bestellen.

Het heeft echter niet alleen te maken met ver stoorde markten. We krijgen ook te maken met schaarste. Grondstoffen die nodig zijn voor een maatschappij zonder verbrandingsmotoren zijn schaars. Dat geldt zelfs voor een oude grondstof als koper, doordat de winning moei lijker wordt. De eerste kopermijnen hadden nog erts met één tot twee procent koper. Nu is dat nog maar 0,65 procent. Dat betekent dat er voor een kilo koper nu twee tot drie keer zoveel erts moet worden verwerkt. Voor lithium en kobalt, twee grondstoffen die onmisbaar zijn voor de productie van accu’s, geldt hetzelfde. Lithium werd in 2021 flink duurder, terwijl we in 2050 een veelvoud van het huidige gebruik nodig hebben.

Die schaarste betekent dat we zuinig moeten omgaan met wat we hebben. Misschien moet dat ook een reden zijn om toch maar wat lan ger te doen met de huidige machines dan som mige plannen beogen. Want is het wel slim om te eisen dat machines op korte termijn elek trisch worden, terwijl de oude nog prima zijn? Vaak zijn die uitgerust met een Stage IV- of Stage V-motor, die over de schoonste technie ken beschikt. Daarbij rijst ook de vraag wat het aan CO2-productie kost om al die machines versneld te vervangen. Een sprekend voorbeeld is het urenrapport van de Fendt 720 in dit nummer, een machine die bijna probleemloos 18.000 uur heeft gemaakt. Lang doordraaien zorgt ervoor dat we niet weer een nieuwe machine moeten produceren. Daar winnen we meer mee dan nu bedrijven dwin gen om binnen een beperkt aantal jaren alle machines te vervangen. Machines die er ook dan waarschijnlijk nog niet zijn vanwege schaarste aan grondstoffen of nog onvol doende ontwikkelde technieken. Beter is het om dan te zoeken naar alternatieve systemen om de huidige schone dieselmotoren nog scho ner te maken, met wellicht het bijmengen van waterstof of het gebruik van schone diesel. Dan gooien we het oude niet weg en gebruiken we de tijd die nodig is om het maximale uit een machine te halen. Dan wordt het een ecolo gisch en economisch beter kloppend plaatje en hoef je je niet bezwaard te voelen als je de oude diesel weer eens voorrijdt.

Team Grondig Gert, Marijke, Toon, Herma en Lisette

Luizen foppen met stro

LOONBEDRIJF GEERTSEMA, NIEKERK

Tekst en foto’s: Egbert Jonkheer

De pootaardappelsector heeft de laatste jaren veel last van het aardappel-Y-virus. Loonbedrijf Geertsema uit het Groningse Niekerk verspreidde dit voorjaar op verzoek van een groep telers stro tussen de ruggen. Door het stro zouden bladluizen, die het virus overbrengen, de jonge aardappelplanten moeilijker kunnen vinden.

Op een warme voorjaarsdag doet de geur van stro en stof denken aan de zomer. Een medewer ker van Loonbedrijf Geertsema is bezig om een perceel pootaardappelen van akkerbouwer Mat thijs Spriensma in het Groningse Rodeschool te voorzien van een laagje stro. De eerste aardap pelplantjes prikken net door de ruggen. “Hier groeit mijn uitgangsmateriaal, de hoogste klasse aardappelen, die nu nog virusvrij zijn”, legt de akkerbouwer uit. Hij laat twee hectare afdekken in de hoop dat bladluizen het perceel links laten liggen. “Of het voldoende is, weten we niet, maar de kosten zijn relatief laag, dus het is het probe ren waard.”

De lichte kleigronden langs de noordkust van Groningen en Friesland staan bekend als een ideale plek voor de teelt van pootaardappelen, omdat de wind van zee zorgt voor een lagere lui zendruk dan dieper landinwaarts. Niettemin blijkt het ook in deze regio steeds moeilijker om het gevreesde aardappel-Y-virus buiten de deur te houden. Dat kost de telers veel geld. Klimaat verandering, schaalvergroting en het wegvallen van chemische middelen zijn enkele oorzaken. Luizen prikken het liefst jonge, malse aardappel plantjes aan op zoek naar plantsap, waarbij virus deeltjes meeliften van zieke naar gezonde planten. Aardappelen die net boven komen, zijn daarom extra gevoelig. Zwitserse onderzoekers

ontdekten dat de luizen gedesoriënteerd raken als er stro op de ruggen ligt. Ze kunnen de plant jes moeilijker vinden. Een groep telers van han delshuis HZPC, onder wie Spriensma, besloot de aanpak daarom een kans te geven.

Om het stro netjes te kunnen verdelen, schafte een van de telers een gedragen stroverdeler aan, een machine waarmee normaal gesproken stal len worden ingestrooid. Omdat hij zelf geen tijd heeft om er de provincie mee door te rijden, vroeg hij Loonbedrijf Geertsema om met de machine op stap te gaan. Nu gaat het nog om een à twee hectare per teler, maar als de ervaringen positief zijn, kan dat meer worden. “Het is in elk geval een ontwikkeling die we van dichtbij willen volgen, want het is voor telers echt een groot probleem”, zegt Gert Geertsema.

Gemiddeld genomen is er drie à vier ton stro per hectare nodig om voldoende bedekking te krij gen. Dat is te doen met deze machine. Of het bij verdere opschaling de juiste machine is, is nog even de vraag. De gedragen machine steekt vrij ver achter de trekker, waardoor er veel gewicht op de achteras drukt. In een droog voorjaar als dit maakt dat niet uit, maar de grond kan ook kwets baar zijn en de periode van uitrijden is beperkt. Ook is de wind regelmatig spelbreker. Genoeg stof voor Geertsema om over na te denken.

Frank Wieland schadebehandelaar

Verzekeringsspecialist in de cumelasector Als brancheorganisatie weten we bij Cumela als geen ander waar je als ondernemer mee te maken hebt, met welk materieel je werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Onze polisvoorwaarden zijn hierop afgestemd, wij denken met je mee en geven altijd een persoonlijk advies op maat.

Onze voordelen

• Persoonlijk contact met specialisten

• Gemak en uitgebreide service

• Kennis van de cumelasector

• Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding

• Soepele afwikkeling bij schade

Wij weten wat we verzekeren! www.cumela.nl (033) 247 49 60

“Als schadebehandelaar hecht ik veel waarde aan persoonlijk contact met jou als klant!”

Ambitie moet realistisch en haalbaar zijn

Samen met de bouw- en infrasector en kennisinstellingen werkt de overheid aan het terugdringen en voorkomen van de uitstoot van mobiele werktuigen en bouwlogistiek. Om aan alle akkoorden te voldoen, zullen we in de toekomst in de bouwsector emissieloos moeten gaan werken met onze machines.

Samen met de bouw- en infrasector en kennisin stellingen werkt de overheid aan het terugdrin gen en voorkomen van de uitstoot van mobiele werktuigen en bouwlogistiek. Om aan alle ak koorden te voldoen, zullen we in de toekomst in de bouwsector emissieloos moeten gaan werken met onze machines.

Een enorme uitdaging en daar werken wij als sector natuurlijk graag aan mee. We zijn gek op uitdagingen, nieuwe machines en technologieën en ook absoluut gek op de bodem en de aardbol in zijn geheel. Ook wij hebben kinderen en daar laten we graag een gezonde wereld aan na. Dus we zijn betrokken en denken en werken graag mee aan de routekaart die in 2030 sluitend zou moeten zijn.

Om die sluitend te krijgen, zijn er ingroeipaden uitgezet en die zijn vanuit de overheid nogal ambitieus als je onze kritische randvoorwaarden ernaast legt. Wij vragen ons bijvoorbeeld af of er wel zoveel emissieloze machines op tijd beschik baar komen, of er genoeg energie beschikbaar is en of de daarbij horende infrastructuur er ook is. En hoe regelen we de vervroegde afschrijvingen die we zullen moeten doen? Zo hebben we nog een stuk of vijf kritische randvoorwaarden die wij als Cumela samen met dertien collega-bran ches zien. Voor die randvoorwaarden zijn geen ingroeipaden geschetst. Ik lees ze in elk geval niet in het programma, terwijl ze echt onlosma kelijk zijn verbonden met de ingroeipaden die wel zijn geschetst.

Laten we hopen dat wij met onze kritische in breng de ogen van de dromers kunnen openen, want nu lijkt het meer achteruit plannen vanaf de opleverdatum, terwijl het toch echt prakti scher en gebruikelijker is om vanaf de startda tum vooruit te plannen. Zo nemen wij ook projecten aan. Ik begrijp ook wel dat onder druk het meest wordt gepresteerd, maar enig rea lisme is wel nodig om in balans te blijven en alle betrokkenen gemotiveerd te houden. Vooral om straks in 2030 de teleurstelling te voorkomen en

dat we niet heel flauw hoeven te zeggen: “Zie je nu wel, dat hebben we nog zo gezegd.” Dit soort dossiers liggen op dit moment onder een vergrootglas en het is goed dat je dan als ministeries het bedrijfsleven en de kennisinstel lingen opzoekt om het tot een goed einde te brengen. Dat kan, maar dan zullen de onder zoeksresultaten en kritische randvoorwaarden serieus moeten worden genomen. Een hoge am bitie is goed, maar het moet wel realistisch en haalbaar zijn. Dan durven we het project aan te nemen en doen wij als cumelasector ons best om die doelstelling te halen.

Wim van Mourik, voorzitter Cumela

MINISTERIE KOMT MET INGROEIPADEN VOOR SCHOON EN EMISSIELOOS BOUWMATERIEEL

Doodlopende ingroeipaden dreigen

Tekst: Toon van der Stok Foto’s: Cumela Communicatie

De komende jaren zal het materieelpark in de cumelasector flink moeten vergroenen om alle overheidsdoelstellingen te halen. Daarvoor wordt nu overlegd over zogenaamde ingroeipaden, die aangeven wanneer materieel schoon en emissieloos moet zijn. Dat lijkt een stuk sneller te gaan dan het normale vervangingspatroon en de aanleg van de benodigde energie-infrastructuur. Er zullen dus maatregelen moeten komen om het betaalbaar en haalbaar te maken, vindt Nico Willemsen van Cumela.

Dat er in de cumelasector belangstelling is om te vergroenen, bleek wel toen de subsidie voor Schoon en Emissieloos bouwen open ging. Al op de eerste dag werd het budget voor de aanschaf van vooral elektrisch bouwmaterieel zwaar over tekend. Voor deze groep was de aanvraag zelfs negen keer groter dan het budget. Het lijkt op het eerste oog dus dat er massaal wordt overge schakeld naar emissieloos materieel, maar het stelt niet zoveel voor als je kijkt naar de totale investeringen in de sector, waarschuwt Nico Wil lemsen voor een al te overspannen beeldvor ming. “Alleen al de cumelabedrijven investeren per jaar 1,2 miljard euro in materieel. Dan stelt een totale subsidieaanvraag van 29 miljoen voor elektrische werktuigen niet zo veel voor, zeker wanneer je bedenkt dat deze nu twee tot drie keer duurder zijn dan de huidige uitvoering. We praten dan maar over een fractie van het totaal aantal machines dat wordt gekocht.”

AMBITIEUZE DOELSTELLINGEN

De doelstelling van de overheid voor de komende jaren zijn ambitieus. In 2030 moet zowel de emissie van stikstof als die van fijnstof en CO2 fors zijn gedaald. Om dat te bereiken, werkt de overheid nu met het bedrijfsleven aan zoge naamde transitiepaden om de doelstellingen te halen. Per type werk wordt daarbij gekeken hoe je dat kunt vormgeven. Als cumelasector hebben we daarbij te maken met het werk rond de infra structuur (wegen, dijken en spoor) en de bouwactiviteiten, dus de aanleg van bouwloca ties en het werk daar. Vreemd genoeg bekom mert de overheid zich nauwelijks om andere sectoren waarbij hetzelfde materieel wordt ge

Schoon en emissieloos bouwen heeft elektrische machines nodig die op grote schaal in serieproductie worden gemaakt. Tot nu toe is Volvo de enige fabrikant die dit doet.

LICHT (‘MINIMATERIEEL’) (<19 KW)

ZEER LICHT (19-37 KW)

LICHT (37-56 KW)

MIDDELZWAAR MATERIEEL (56-130 KW)

ZWAAR MATERIEEL (130-560KW)

SPECIALISTISCH MATERIEEL (LEVENSDUUR >15 JAAR)

ZEER ZWAAR MATERIEEL (>560KW)

STATIONAIR (GENERATOREN, BATTERY PACKS)

OVERHEID IS ZEER GEFIXEERD OP BOUW, MAAR HEEFT GEEN OOG VOOR ANDERE SECTOREN MET HETZELFDE DOEL’

STAGE

STAGE IIIB STAGE IIIB 100% ZE 100% ZE

STAGE IIIB

STAGE IIIB

VOORBEELD

STAGE IV MET ROETFILTER** STAGE IV MET ROETFILTER** STAGE IV MET ROETFILTER** (2030) 100% ZE (2035)

STAGE IV MET ROETFILTER* STAGE IV MET ROETFILTER* STAGE IV MET ROETFILTER* (2030) 100% ZE (2035)

STAGE IIIB* STAGE IIIB* KATALYSATOR EN ROETFILTER** 100% ZE IN 2035-2040

STAGE IIIB (TOT 560 KW) STAGE IV MET ROETFILTER** 100% ZE 100% ZE

bruikt, constateert Willemsen. “De overheid is hier zeer gefixeerd op de bouw, maar heeft hele maal geen oog voor bijvoorbeeld het werk in de cultuurtechniek of het onderhoudswerk. Dat zie je ook bij de SEB-subsidie. Die is er wel voor graafmachines die in de bouw werken, maar heb je er een maaikorf aan voor het onderhoud van watergangen, dan val je buiten de doelstelling. Vreemd, want ook daar zullen we met z’n allen moeten vergroenen.”

INGROEIPADEN

Om de gewenste overheidsdoelstellingen in 2030 en later in 2035 te kunnen halen, wordt nu per type en grootte van een machine gekeken wan neer je zou kunnen eisen om compleet emissieloze voertuigen in te zetten of bijvoorbeeld een be paalde Stage-klasse te eisen. Dit laatste is vooral belangrijk voor stikstof en fijnstof, omdat de ma chines met Stage-klasse IV en V een veel lagere uitstoot hebben. Voor CO2 werkt dit niet, omdat ze nog steeds door een diesel worden aangedreven en daar hoort nu eenmaal de uitstoot van CO2 bij. De overheid beseft dat de invoering van emis sieloos materieel stapsgewijs zal moeten gebeu ren en tijd zal vergen, want momenteel is er feitelijk nog nauwelijks emissiearm materieel op de markt. Alleen in de markt voor de kleine wiel laders en minigraafmachines begint het aanbod van elektrisch materieel toe te nemen, merkt Willemsen. “Daar zie je ook dat fabrikanten af-fabriek beginnen te leveren. Voor bedrijven wordt het daarmee interessant om bij vervan ging van machines na te denken over een emis sieloze uitvoering, ook al is de aanschafprijs nog steeds fors hoger.”

Vooruitlopend op de mogelijke introductie van de komst van emissieloos of emissiearm materi eel heeft het ministerie nu een eigen ingroeipad gemaakt. Hierin staat per categorie aan welke minimumnorm bijvoorbeeld een mobiel werk

tuig in een bepaald tijdvak moet voldoen. Dat begint met het stellen van eisen aan het Sta ge-niveau van de motor en loopt uiteindelijk door naar het moment dat een voertuigcategorie helemaal emissieloos moet zijn. Een concept van een dergelijk plan is te zien in afbeelding 1. Daarin zie je dat voor zogenaamd minimaterieel, dus met motoren tot 19 kW (26 pk), vanaf 2028 de eis zou gelden dat er alleen nog zero-emissie materieel op een bouwplaats zou mogen zijn. Voor die tijd zijn er geen eisen, omdat er voor dit materieel geen Stage-klasse is. Zo zie je dat de overheid bijvoorbeeld voor middelzwaar materi eel, van 56 tot 130 kW (76 tot 177 pk). het tot 2030 houdt op het aanscherpen van de Sta ge-klasse, met minimaal Stage IV met roetfilter in 2030. Dit verplichte minimumniveau zal on derdeel worden van de nieuwe omgevingsver gunning. Feitelijk wordt daarin dan vastgelegd welke machines dan nog op een bouwplaats mogen komen.

EXTRA INGROEIPADEN

Naast dit verplichte minimumniveau-ingroeipad wil de overheid ook aparte ingroeipaden invoeren die door publieke opdrachtgevers kunnen worden gebruikt bij aanbestedingen. Daarbij wordt on derscheid gemaakt tussen opdrachtgevers die hoge ambities hebben (koplopers) en zij die iets lagere eisen stellen (peloton). In het ingroeipad voor koplopers wordt voorgesteld dat alle lichte machines tot 56 kW op een ‘koploperproject’ in 2028 zero-emissie moeten zijn en het middel zware materieel (56 tot 130 kW) in 2030. Deze normen zouden voor deze bedrijven moeten worden opgenomen in contracten en eigen pro jecten. Bedrijven zouden dan moeten aantonen dat ze gemiddeld over het werk de vastgestelde normen halen. Hierbij wordt wel aangegeven dat koplopers onder de opdrachtgevers die dit eisen, dit ook moeten vertalen in de contracten.

‘WE HEBBEN TE MAKEN MET MACHINES DIE EEN ECONOMISCHE LEVENSDUUR VAN VEERTIEN JAAR HEBBEN’

‘DE

GEEN EIS GEEN EIS 100% ZE 100% ZE

IIIA (IIIB BESTAAT NIET) STAGE IIIA (IIIB BESTAAT NIET) 100% ZE 100% ZE

‘ZONDER VOLDOENDE

LAADCAPACITEIT

ZITTEN WE OP EEN DOODLOPEND PAD’

ONTBREKEN ECONOMISCHE ONDERBOUWING

Vooral het ontbreken van een economische on derbouwing van de consequentie van deze eisen is iets wat Cumela en met hen nog elf andere organisaties dwars zit. De organisaties zijn geza menlijk in gesprek over de plannen van de over heid. Willemsen fungeert als trekker van deze groep en stelt vast dat het ministerie vooral opti mistisch is. “Als je ziet dat dit ervan uitgaat dat het in 2030 mogelijk zou zijn om al voor alle machines met een 56 kW motor te eisen dat ze volledig elektrisch zijn, gaat het voorbij aan de huidige praktijk. Je praat dan al over machines tot een vermogen van 80 pk, waarvoor nu nog helemaal niets beschikbaar is. Dan is het niet re alistisch om te verwachten dat in 2030 al het materieel is vervangen door een elektrische uit voering. We hebben nu eenmaal te maken met machines die op onze bedrijven een economi sche levensduur van acht tot tien jaar hebben. Als je beseft dat er nu nog niets is in die klasse, weet je ook dat de nieuwe machines die nu wor den gekocht in 2030 nog niet afgeschreven zijn. Een ingroeipad veronderstelt dat je door gericht te investeren op een vastgesteld moment het gewenste doel hebt gehaald.”

VERVANGINGSPERCENTAGE ZEVEN PROCENT

Uit een analyse die Cumela heeft gemaakt van het aanwezige materieel op bedrijven blijkt dat het gemiddelde vervangingspercentage zeven procent is. Dat betekent dat je pas na ongeveer veertien jaar mag verwachten dat alles is ver nieuwd. En dan nog geldt dat een deel van het materieel wel eerder wordt vervangen, gemid deld na zes tot acht jaar, maar dat er ook veel materieel is dat slechts af en toe wordt ingezet, maar daardoor wel veel langer aanwezig blijft. “Dit soort maatregelen betekent dus dat bedrij ven te maken krijgen met materieel dat ze niet meer mogen gebruiken, terwijl het niet is afge schreven. Daarvoor moet een oplossing komen, want de komende jaren kunnen onze bedrijven voor de meeste machines nog niet investeren in zero-emissiematerieel, gewoon omdat het er nog niet is.”

ZORGEN OM ENERGIE-INFRASTRUCTUUR

Naast zorgen over de beschikbaarheid van het materieel hebben de twaalf branches ook grote zorgen over de noodzakelijke energie-infrastruc tuur. “Wil je alle machines die we nu gebruiken opladen op de huidige locatie of bijvoorbeeld in de buurt van een bouwlocatie, dan zal er veel meer stroom door het elektriciteitsnetwerk

moeten, terwijl daar ook een groeiend aantal auto’s en warmtepompen energie van trekt. Ge zien het nu nog ontbreken van plannen voor verzwaring voorspellen we dat dit tot grote pro blemen zal leiden. Dat moet eerst worden opge lost voordat bedrijven echt kunnen investeren in emissieloze bouwvoertuigen”, stelt Willemsen. “Zonder voldoende laadcapaciteit zitten we op een doodlopend pad”, zegt hij. De branches wor den daarin gesteund door TNO, dat in een advies aan het ministerie ook heeft aangegeven dat de energie-infrastructuur een belemmerende fac tor kan zijn voor het behalen van de doelstellin gen. Dat geldt niet alleen voor elektriciteit, maar ook voor waterstof.

Wat Willemsen betreft maakt het ministerie eerst een financiële-impact-analyse van de ge volgen van de voorgenomen ingroeipaden. De meerkosten die het gevolg zijn van deze ambities moeten wat hem betreft door overheid en op drachtgevers linksom of rechtsom worden opge hoest. Verder zullen de beschikbaarheid van het materieel en de ontwikkeling van de energie-in frastructuur het tempo moeten bepalen. “Het is prima dat opdrachtgevers in de tussentijd pro jectmatig ervaring opdoen met het uitvragen van emissiereductie, maar eisen stellen aan de omschakeling kan alleen als je ook als overheid de randvoorwaarden voor elkaar hebt. Als sector willen we graag, maar dan moeten we wel zeker weten dat het wordt betaald en nog belangrijker dat we kunnen laden. Alleen dan kunnen we aan het werk blijven.”

HVO TELT NIET

Een van de mogelijkheden die wordt genoemd om emissieloos te werken, is het gebruik van HVO. Dit is een synthetische diesel die volledig wordt gemaakt uit organische reststromen. Dit geldt als emissieloos omdat er geen fossiele grondstoffen voor de productie zijn gebruikt. In veel projecten wordt het nu ook trots opgevoerd als brandstof die ervoor zorgt dat het werk emissieloos is. Dit blijkt echter ten onrechte, want de CO2-winst wordt geboekt bij de leverancier van de brandstof. Die claimt het leveren van HVO als een verlaging van de door hem veroorzaakte emissie. Het gevolg is dat de cumelasector het niet meer als zero-emissie kan claimen. Een heel rare zaak, vindt Willemsen. “De uitstoot wordt namelijk wel aan ons toegerekend en niet aan de oliemaatschappij. Dan hoort het gebruik van HVO dus ook bij de afnemer die het in de tank van een machine laat lopen.”

‘Nooit nagedacht over de sloot’

AGRARISCH NATUURBEHEERDERS JANNEKE SINDRAM EN DIRK JAN BLEIJERVELD

We hebben er duizenden kilometers van, maar hoe je een sloot goed ecologisch onderhoudt, is eigenlijk nooit onderzocht. Janneke Sindram en Dirk Jan Bleijerveld doken in de flora en fauna van de sloot en hebben wel een idee hoe het beter kan. “We moeten af van het van kant tot kant zwart maken van de sloot. Dan voldoen we ook sneller aan de Kaderrichtlijn water.”

‘NIEMAND BEKOMMERT ZICH OM DE SLOOT’

Het stond jarenlang prominent op de website van Cumela: “Wij onderhouden jaarlijks 144.000 kilo meter aan watergangen.” Een enorme hoeveel heid werk, dat heel traditioneel wordt uitgevoerd. Het doel is namelijk simpel: de sloot moet in het najaar schoon om te zorgen dat het water weg kan en gebieden en steden niet onder water lo pen. Over wat dat betekent voor de flora en fauna in de sloot wordt pas de laatste jaren nagedacht. Hoe dat komt, snappen Janneke Sindram en Dirk Jan Bleijerveld wel. “Iedereen kent de grutto op een paal, maar wie kent er nu nog de bittervoorn? De planten en dieren in de sloot leven een verbor gen leven. Onder het wateroppervlak blijven ze letterlijk onzichtbaar voor ons. Bovendien zijn er slechts weinig beelden van. Het bekendst is nog wel de oude natuurplaat van de sloot, met kinde ren die op stekelbaarsjes vissen.”

Het gevolg is dat niemand zich bekommert om de sloot. Zonde, want we worden daar als landbouw straks wel op afgerekend binnen de Kaderrichtlijn water. Als uitvoerders bij een agrarische natuur vereniging ontdekten Sindram en Bleijerveld twee jaar geleden hoe weinig er over de sloot bekend is. “We deden wel aan slootkantbeheer, maar dat hield op bij de waterkant. Terwijl de slootkant een onderdeel van de hele sloot hoort te zijn.”

Ze besloten daarom op zoek te gaan naar moge lijkheden om bij het sloten ook de flora en fauna van de sloot te sparen. “We ontdekten dat er bij het sloten eigenlijk maar één doelstelling was, namelijk de sloot moet van kant tot kant weer zwart zijn. Dan zijn alle planten weg en kan het water stromen. Dat dan het hele leven verdwijnt en dat er grote aantallen waterdieren op de kant belanden, was tot een paar jaar geleden ook nooit een probleem, hoewel dat natuurlijk ook niet in overeenstemming is met de Flora- en fau nawet. Zo lang niemand er naar kijkt, blijft ieder een echter doen wat hij altijd deed.”

Om te kijken wat er mogelijk is, besloten ze een paar simpele proefprojecten op te zetten om te

onderzoeken hoe het sloten ecologisch verant woord zou kunnen. Ze vonden een paar water schappen bereid om mee te kijken en gingen samen met ecologen, boeren en loonwerkers aan de slag. “Natuurlijk krijg je dan niet iedereen ge lijk mee, want waar de een open staat voor ver nieuwing moet de ander daar niets van hebben, maar met een aantal enthousiaste deelnemers konden we wel een nieuwe aanpak ontwikkelen.” Gezamenlijk bedachten ze een pakket. Een be langrijk onderdeel daarvan is dat sloten niet elk jaar meer helemaal worden gereinigd. “Waarom moet een sloot helemaal schoon zijn als aan het eind een duiker zit met een beperkte door stroomopening?”, zegt Sindram. “Die bepaalt dan de afvoer. Daarom kun je volgens ons prima volstaan met het eens per twee jaar schonen, waarbij je het ene jaar de ene helft doet en het andere jaar de andere helft. Of je laat het hele maal achterwege als er weinig vuil staat.”

Opmerkelijk is dat ze niet de helft willen schonen aan de kant waar de machine staat, maar juist de overzijde. Doel is vooral om vissen en amfibieën vluchtmogelijkheden te geven. “Zodra je de bak tegen de kant trekt, kunnen ze nergens meer heen. Daarom zeggen we: begin aan de overkant en stop bij het midden. Dan moet je feitelijk de bak ook nog drie seconden uit laten lekken om klein waterleven te laten wegspoelen.” Enthousiast zijn ze over een loonwerker die dat ook weer slim oppakte. “Hij pakt nu een bak, rijdt dan met de bak boven de sloot zes meter verder en zet het dan op de kant. Zo kost het geen tijd en ben je toch ecologisch bezig.” Een goed voorbeeld van de praktische manier waarop ze de nieuwe werkwijze aanpakten, was het maken van kaartjes waarop het hele sloot schoningsplan per jaar is vastgelegd. “Nu kan de boer de loonwerker een kaartje geven en weet hij precies wat hij moet doen. Het moet simpel, anders werkt het niet.”

Tekst en foto: Toon van der Stok

‘WE MAKEN VAN DE SLOOT EEN ONDERWATERWOESTIJN’

MET WIE SPRAKEN WE?

Janneke Sindram en Dirk Jan Bleijerveld zijn beiden coördinator bij een vereniging voor agrarisch natuur beheer. Ze werken voor het collectief en zorgen voor de uitvoering van de ANLb-regelingen. Voor deze ver eniging overleggen ze ook met bijvoorbeeld RVO, pro vincies en waterschappen over regelingen voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer.

Naast het maar half schonen van de sloot moet het ook op een andere manier, vinden de agra risch natuurbeheerders. “Nu maken we van de sloot een onderwaterwoestijn, want we verwij deren alles met wortel en al”, zegt Bleijerveld. “Dat moet anders. Met de Herder-bak moet je vooral net boven de baggerlijn knippen en feite lijk tot net voor de kant. Nog mooier is het als je een echt glooiende kant maakt, waarbij de kant in een rechte lijnt doorloopt in het water. Dat kan ook als je de wortels laat staan, want dan krijg je ook stevigheid in de slootbodem.”

De andere aanpak kan volgens hen ook helpen om de Amerikaanse rivierkreeft een minder ide aal leefklimaat te geven. “Die profiteert van de zwarte kanten, want die zijn ideaal om een hol te kunnen graven. Dat lukt hem veel minder als er nog planten zijn of de kantlijn glooiend is.”

Ze beseffen ook dat elk gebied een andere aan pak vraagt. “Natuurlijk is dit in het veengebied weer anders dan hier op de Utrechtse Heuvelrug, maar voor elk gebied hebben we nu wel een idee hoe het anders zou kunnen.”

Sindram en Bleijerveld zijn ervan overtuigd dat een dergelijke aanpak kan helpen om met sim pele maatregelen de sloot nieuw leven in te bla zen. Om de aanpak breder uit te kunnen rollen, hebben ze een soort gereedschapskist voor nieuw slootbeheer gemaakt, die ze ook aan andere col lectieven en waterschappen ter beschikking wil len stellen. “Dat zal ook bij waterschappen om een omslag vragen. Die moeten ook gaan inzien dat een ander slootbeheer noodzakelijk is. Tege lijk moeten ze echter ook beseffen dat het behap baar moet zijn. Ze moeten dus niet doorslaan en voor elke tien meter een ander beheer opleggen. Nu kunnen we grote stappen maken, als we het maar anders aanpakken. Gelukkig heeft ons demoproject tot de eerste resultaten geleid, want we hebben al contact met een aantal wa terschappen die ook demonstratieprojecten wil len opzetten met boeren en loonwerkers.”

Een andere aanpak kan ook in breder verband de landbouw veel profijt opleveren, denken ze. “We krijgen nu eenmaal te maken met de Kaderricht lijn water. Die gaat niet alleen over meststoffen, maar ook over ecologisch levende sloten. Daarbij snijdt het mes aan twee kanten, want een le vende sloot neemt ook meer meststoffen op en is schoner. Daarom roepen we loonwerkers ook op om hier eens anders naar te kijken en kansen te benutten. Door het anders aan te pakken, help je namelijk ook de landbouw met levende en schone sloten. Daar heeft iedereen belang bij.”

LOONWERK COMBINATIE LVCM

Loonwerk Combinatie LvCm ontstond uit een fusie tussen de agrarische loonwerkactiviteiten van de loonbedrijven Arts, Kuenen en Derks. In de naam is LvCm zowel de afkorting van de naam als van de regio Land van Cuijk en Maasduinen, waarin de werkzaamheden worden verricht. Na de fusie bleven de locaties Overloon en Haps behouden en werden er stappen gezet om het maximale rendement uit de efficiencyslagen te halen. Een ander bijkomend voordeel van de

huidige omvang is de aantrekkelijkheid voor de huidige en nieuwe medewerkers. De Loonwerk Combinatie LvCm beschikt daardoor over een vast team medewerkers, die zich steeds meer gaan specialiseren in de verschillende onderde len. Steeds meer klanten gaan inzien dat het niet alleen draait om de laagste prijs, maar om wat de loonwerker kan betekenen. Grote beslis singen worden samen met de andere vier aan deelhouders genomen.

STERK WERK

Waardevolle beslissingen neem je samen

LOONWERK COMBINATIE LVCM, REGIO LAND VAN CUIJK EN MAASDUINEN

Samen kozen de vijf partners in de Loonwerk Combinatie LvCm ervoor om stappen te zetten die het voor de medewerkers mogelijk maken om meer werk te gaan doen dat ze leuk vinden en tegelijkertijd nog beter te worden in het werk dat ze doen. Die keus konden ze maken omdat het ze is gelukt een goede samenwerking tot stand te brengen. Die ging pas echt van start toen de loonbedrijven Derks in Haps, Kuenen in Overloon en Arts in Stevensbeek in 2020 samengingen.

Tekst: Herma van den Pol Foto’s: Loonwerk Combinatie LvCm ‘DE NOG JONGE

De eerste piek in de werkzaamheden is half mei alweer achter de rug. Nu volgen de werkzaamhe den zich in een iets rustiger tempo op en houden de medewerkers zich vooral bezig met het uitrij den van mest, het zaaien van maïs, graslandver nieuwing en het oogsten van de eerste snede gras. De nog jonge onderneming specialiseert zich in agrarisch loonwerk voor veehouders. “Een be wuste keus, want wij wilden graag weten wat het rendement is van agrarisch loonwerk zonder dat het wordt vertekend door andere activiteiten”, zegt Peter van Iperen, adviseur strategie bij de Loonwerk Combinatie LvCm. Bij het ontstaan van de loonwerkcombinatie hielp hij in opdracht van loonbedrijf Arts bij de opzet en uitvoering. Het bedrijf heeft een scherpe focus en toch is er altijd werk voor de medewerkers. Deze flexibiliteit is er omdat twee van de drie aandeelhoudende bedrijven van de loonwerkcombinatie, Derks en Kuenen, een onderdeel groen, grond en infra be zitten. “Die onderdelen staan los van de samen werking, maar zodra er weinig of geen werk is in het agrarisch loonwerk gaan medewerkers voor dit onderdeel aan de slag”, legt Van Iperen uit.

VAN EFFICIENCY NAAR SPECIALISEREN

De fusie bracht de bedrijven flexibiliteit en effici ency, maar nu, twee jaar later, blijkt er meer no dig te zijn dan efficiency om het bedrijf gezond en toekomstgericht te houden voor klanten en werknemers. “Zo kwamen we uit bij specialisatie. Door onze omvang kunnen we die keus maken, waarbij wij ervoor hebben gekozen disciplines te kiezen en te bundelen op één locatie en ze niet uit te smeren over twee locaties. We brengen een duidelijke focus aan in de werkzaamheden, wat de kwaliteit waarborgt.”

Aan deze beslissing ging een heel proces vooraf. “Sowieso kom je er pas achter wat samenwerken inhoudt als je echt moet gaan samenwerken. Om dat te begrijpen, is het goed om te weten dat het

bedrijf vijf aandeelhouders heeft, waarbij de da gelijkse leiding in handen is van Rick Derks. Toen ik vanuit Arts de vraag kreeg om de samenwer king tot stand te brengen, ben ik daarmee aan de gang gegaan en dat is gelukt. Pas daarna werd duidelijk dat we misschien iets extra aandacht aan de communicatie en de verschillende karak ters hadden moeten besteden”, vertelt Van Ipe ren. “Verschillen in communicatiestijlen vragen om gewenning en meer tijd. Loonwerkers zijn doeners en gewend om op hun eigen wijze te communiceren. Door aandacht aan stijlverschil len te geven, ontstaat begrip en gaat de commu nicatie vlotter. Dat is meteen iets wat ik anderen zou willen meegeven als ze gaan samenwerken: zorg ervoor dat je elkaar begrijpt en goed met el kaar kunt communiceren”, aldus Van Iperen. Hij maakt het nog concreter door het te vergelijken met een huwelijk. “Wij hadden als het ware maar

Steeds meer klanten gaan inzien dat het niet alleen draait om de laagste prijs, maar om wat de loonwerker kan betekenen.

‘HET VOORDEEL VAN MEERDERE STIJLEN IS DAT ER BREDER WORDT GEKEKEN ’

heel kort verkering voordat we trouwden en daarna moesten we nog gaan werken aan de re latie. Dat kun je beter voor je huwelijk doen.”

WEERBAAR WORDEN

De partners werkten aan de communicatie en dat heeft succes gehad, want nu profiteren ze juist van de onderlinge verschillen. “Het voordeel van meerdere stijlen is dat er breder wordt gekeken naar de aspecten van een bedrijfsvoering. Een brede kijk en inzichten uitspreken, geeft dan een waardevolle beslissing”, aldus Van Iperen. Het re sultaat werd vertaald in de nieuwe koers. Haps wordt de locatie die zich gaat specialiseren in werkzaamheden rondom het oogsten van gras en maïs en het uitrijden van vloeibare mest. “Hier gaan we deze vakkennis bundelen”, zegt Van Ipe ren. De locatie Overloon gaat zich meer specialise ren in bodembewerking en teeltwerkzaamheden en het uitrijden van bodemverbeteraars. Deze strategische stap werd op 11 februari ge deeld met de klanten en werd goed ontvangen. “Voor deze stap hebben we goed gekeken naar wat er op de bedrijven gebeurde”, legt Van Iperen uit. “Vervolgens hebben we de segmentatie geba seerd op hetgeen we zagen”, zegt hij. Omdat nu helder is waar elk onderdeel zich mee bezig gaat houden, wordt het ook voor de medewerkers mo gelijk om zich steeds meer te specialiseren en echt een aanspreekpunt te worden voor klanten, iets wat de afgelopen maanden positief uitpakte.

KLANTENBESTAND VERANDERT

Door de aanpassingen in het bedrijf hoopt de Loonwerk Combinatie LvCm de uitdagingen rondom het veranderende klantenbestand te kunnen opvangen. “De trends in de glastuinbouw en de varkenshouderij zetten zich nu door naar de

melkveehouderij. Er vindt schaalvergroting plaats en er stoppen bedrijven, al dan niet gestimuleerd door overheidsgelden. Die grond wordt vaak niet meer in gebruik genomen door veehouders, maar gebruikt door telers van intensievere gewassen, zoals groenteteelt of niet-voedingsteelten, zoals bollen en graszoden. Dit zijn zeer specialistische teelten, die buiten onze focus vallen. Als gevolg daarvan hou je met de andere loonwerkers min der grond over om te bewerken, dus de concurren tie neemt toe. Die extra concurrentie is één uitdaging, stijgende vervangingskosten een tweede. Collega-bedrijven die niet voor continuï teit kiezen, hebben een andere kostprijs dan be drijven die wel kiezen voor continuïteit. Verschillen in afschrijvingskosten geven verschil len in tarieven. Onze aanpak en keuzes zorgen er voor dat wij voldoende personeel hebben om de werkzaamheden te verrichten en onze afspraken te kunnen nakomen. De slogan die wij uitdragen, is dan ook ‘Voor uw én onze continuïteit’ en dat kan alleen als we een gezond bedrijf hebben.” “De klant maakt keuzes in dit soms ongelijke speelveld”, zegt Van Iperen. “Wat vindt hij of zij belangrijk? Uit een door ons gehouden enquête weten wij dat veel van onze klanten betrouw baarheid en het nakomen van afspraken het be langrijkste vinden. Eén van onze speerpunten.”

Met de koerswijziging hoopt de Loonwerk Com binatie LvCm klaar te zijn voor wat er komen gaat. “Als je heel eerlijk naar de sector kijkt, zou den veel meer loonbedrijven moeten samenwer ken”, zegt Van Iperen. Hij signaleert dat steeds meer klanten gaan inzien dat het niet alleen draait om de laagste prijs, maar om wat de loon werker kan betekenen. “Er zijn al gebieden waar (bijna) geen agrarische loonwerkers meer zijn. Dat moeten we hier voorkomen.”

NIR-TECHNIEK

Precisielandbouw is een van de belangrijke onder delen binnen het bedrijf, een techniek waar ook de nieuwe Kaweco Double Twin Shift geschikt voor is. Door het monitoren van de mestgift en de op brengstresultaten wordt het nog beter mogelijk om melkveehouders van adviezen te voorzien. Loon werk Combinatie LvCm verwacht dat NIR-techniek in de toekomst ook in de veehouderij zijn nut gaat bewijzen. Het bedrijf gelooft erin en bewijst dat door met de nieuwe Kaweco alvast in te spelen op plaatsspecifiek bemesten.

Van der Plas Civiel in Giessen kreeg van Arie Bouman Tuinplanten BV de opdracht voor de aanleg van een zeven hectare grote uitbreiding van de rozenkwekerij gegund. Belangrijk daarin was dat Van der Plas actief meedacht om de containervelden, de waterhuishouding en de logistieke paden zo aan te leggen dat ze op de lange termijn stabiel waterpas blijven voor het eb-en-vloed-irrigatiesysteem.

WERKZAAMHEDEN:

Dempen oude watergangen, verbreden en aanpassen watergangen rondom, realisatie drainagesysteem voor de containervelden en waterbuffers voor het eb-en-vloed-irrigatiesysteem met 6000-kuubs waterbassin en 600-kuubs waterbergingssilo plus overstortriolen voor overtollig regenwater. Aanleg van 10.000 vierkante meter betonpaden en verharding oprit en rangeerterrein. Aanleg 4,5 hectare containervelden. Grondwerk en verharding pomphuis en hal met kantoren en docks.

UITVOERDER JEROEN VAN DER PLAS:

“Om een duurzaam egale stabiele kleilaag te realiseren, zijn de egalisatieen profileringswerkzaamheden alleen onder goede omstandigheden laagsgewijs met rupsgraafmachines uitgevoerd.”

‘WIJ ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK -

HEBBEN ONS

VOORAF BREED GEORIËNTEERD DOOR VERGELIJKBARE KWEEKVELDEN TE BEZOEKEN OM GOED TE WETEN WAT ER ALLEMAAL BIJ KOMT KIJKEN’ ‘MET WIELLADERS GAAT HET SNELLER, MAAR MET RUPSGRAAFMACHINES KRIJG JE VANWEGE DE LAGERE SPECIFIEKE BODEMDRUK EEN EGALERE VERDICHTING’

De aanleg van containervelden is een discipline waar gespecialiseerde bedrijven voor zijn. Van der Plas Civiel had daar geen ervaring mee. Het grondverzet- en aannemingsbedrijf in Giessen voerde voor Arie Bouman Tuinplanten BV in Wijk en Aalburg al wel meerdere andere opdrachten uit. Een belangrijk element daarin vormt meeden ken en oplossingen ter verbetering aandragen. Deze voor Van der Plas natuurlijke aanpak speelde een belangrijke rol in de vergunning van het to tale project. Van der Plas kreeg in eerste instantie het vergraven van de bestaande watergangen ge gund. Vervolgens is het bedrijf in goed overleg aangeschoven bij het bouwteam, dat toen nog in de ontwerpfase was. Hierbij heeft Van der Plas actief meegedacht. Dat gaf dermate veel weder zijds vertrouwen dat het bedrijf een aanvullende prijsaanbieding heeft gemaakt en uiteindelijk werd het werk aan Van der Plas gegund.

Arie Bouman Tuinplanten BV wilde wel dat het project op basis van een vaste prijs werd aangeno men. Dat was een flinke uitdaging voor het team. “Wij hebben ons vooraf breed georiënteerd door vergelijkbare kweekvelden te bezoeken om goed te weten wat er allemaal komt kijken bij de aanleg van dergelijke containervelden”, zegt projectleider Willem Jan de Bruijn. Hij geeft aan dat ze de wen sen en eisen van de aanleg van het eb-en-vloed-ir rigatiesysteem ook goed hebben doorgesproken en ook hebben meegedacht over hoe om te gaan met wateroverlast bij hevige regenval. “Daardoor hadden we vooraf tot in detail een goed beeld en konden we gericht inschrijven.”

In de opgerichte bouwgroep was er goed overleg met de partners om de plannen verder te optima liseren. “Wij hebben bijvoorbeeld oplossingen aangedragen voor de waterberging rondom, het aanleggen van milieuvriendelijke oevers en de grootte van de inrit en het rangeerterrein”, zegt Willem Jan.

Voor dit aanleggen van de containervelden en de bijbehorende infrastructuur moesten de weilan den met watergangen letterlijk op de kop wor den gezet om het gehele terrein waterpas te krijgen voor het eb-en-vloed-irrigatiesysteem. Je hebt daar te maken met stevige klei. “Bedenk wel dat de containervelden en paden waterdicht worden aangelegd”, zegt Jeroen van der Plas, die de uitvoering begeleidde. “Dat stelt extra eisen aan de aanleg van de kleilaag eronder, omdat die daarna niet opdroogt. Te nat geeft werking en te droog kan naderhand inklinken.”

Aangezien er met een gesloten grondbalans werd gewerkt, moest de meeste vrijkomende (klei)grond worden verwerkt onder de container velden. Van der Plas heeft daarom altijd gewerkt

als de toestand van de grond goed was en het terrein laagsgewijs opgehoogd, per laag verdicht en als laatste in profiel gelegd. Opvallend is dat het bedrijf daarvoor alleen met rupsgraafmachi nes werkte. “Met wielladers gaat het sneller, maar met rupsgraafmachines krijg je vanwege de lagere specifieke bodemdruk een egalere ver dichting”, legt Jeroen uit. “De kans dat de klei na gaat werken bij overrijden, achten wij minimaal.” Hoewel alles vooraf goed was doorberekend en ingepland, was het voor Van der Plas en de me dewerkers een uitdagende klus. Het bedrijf be dacht een aanlegsysteem waarbij het bedrijf de verschillende werkzaamheden stapsgewijs en voor de verschillende groepen containervelden getrapt uitvoerde om zo rek te hebben om te kunnen schuiven als bepaalde werkzaamheden even niet door zouden kunnen. “Een belangrijke factor is dat onze vaste medewerkers goed we ten waar ze mee bezig zijn, tijdens de werkzaam heden meedenken in de optimalisatie van de werkzaamheden en als het nodig is zelfstandig schakelen”, zegt Jeroen. “Manuren vormen een belangrijke factor en daarom moesten de logis tiek en de werkwijzen goed doordacht zijn”, legt hij uit. Van der Plas werkte daarvoor met de harde schil eigen mensen en daaromheen inge huurde partners waarmee het bedrijf ook vaste relaties heeft. “We werken samen met andere bedrijven en weten wat we van elkaar kunnen verwachten”, zegt Willem Jan daarover. “Door de werkzaamheden continu te optimaliseren, haal den we onze doelstellingen”, stelt Jeroen vast.

Twee jaar geleden is Van der Plas samen met het opgerichte bouwteam gestart met dit voor de Nederlandse rozenteelt prestigieuze project. De target dat medio 2022 de teelt kon worden op gestart, is gehaald, maar vanzelf ging het niet allemaal. “Ook wij zijn beperkingen tegengeko men”, vertelt Jeroen. “Het storten van in totaal één hectare aan betonpaden in een week tijd was bijvoorbeeld ronduit een uitdaging, omdat we toen met wisselvallig weer te maken hadden en dit wel door moest. Ook de storm van vorig jaar leverde wat onvoorzien extra werk op. Dat soort zaken horen erbij en hebben we goed we ten te tackelen.”

1 WATERGANGEN

Eerst zijn de watergangen rondom het perceel verbreed en natuurlijker aangelegd. De watergangen hebben een bufferfunctie voor overtollig regenwater en de aanvoer van water voor de planten.

2 PADEN

Na de aanleg van de betonnen hoofdpaden en tussenpaden op gebruikelijke banen van gebroken puin zijn de teeltvlakken aangelegd en geprofileerd met rupsgraafmachines.

3 TEELTBEDDEN

Op de geëgaliseerd kleilaag is vijftien centimeter betonzand (0-4 millimeter) verwerkt met hierin met 3D-GPS getrokken drainagegeulen. Op het betonzand is een waterdichte folie aangebracht.

4 TEGELWERK

De vakken zijn vervolgens betegeld in totaal zo’n 500.000 stuks 60 millimeter dikke betontegels, waarbij boven de drainageleidingen sparingen zijn aangehouden. De tegels zijn afgedekt met geotextiel.

5 EB-EN-VLOED-SYSTEEM

Elk containerveld kan via het waterperssysteem in twintig minuten twee centimeter onder water worden gezet. De drains voeren bij hevige regenval water af via een apart schakelbaar afvoersysteem.

6 OVERSTORT

Bij deze klus hoorden ook werken als deze overstorten bij overtollige regenval, aanzuigleidingen voor de waterbuffers, een grote watersilo en funderingswerk voor het pompgebouw.

7 MANUREN

Veel manuren zaten er in werkzaamheden als 1500 meter windschermen plaatsen en 7000 meter hoeklijn voor het geotextiel, dat met 28.000 montageschroeven is vastgezet.

8 OPLEVERING

Inmiddels is de kwekerij naar alle tevredenheid in gebruik genomen en wordt er al volop gewerkt. Het pomphuis is ook gerealiseerd. De hal met kantoren en docks volgen in een later stadium.

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Het beste van Cumela.nl/nieuws

UPDATE CAT 906, 907 EN 908

De nieuwe generatie Cat 906-, 907- en 908-wiel laders is uitgerust met een nieuwe, modernere cabine. De nieuwe Stage V-Cat C2.8-motor en de geüpgradede transmissie en aandrijflijn zorgen samen met de vernieuwde hydrauliek voor gro tere prestaties. De shift-on-the-go-transmissie biedt op de weg een hogere snelheid van 40 km/u. De cabine is flink aangepakt met onder andere een luxere stoel met armleuningbedie ning en een nieuwe monitor. Volgens Cat uniek zijn de nieuw in de cabine programmeerbare proportionele blokkeringen met nauwkeurige draaisensors op de laadarmen.

VREDO FLUID FEEDER

Vredo heeft met de Fluid Feeder een machine ontwikkeld om vloeistoffen, zoals nemato den (aaltjes) en vloeibare stimulanten, door middel van het Vredo-dubbele-schijvensys teem in de wortelzone te injecteren. Vredo geeft aan dat er op deze manier tot zeventig procent zou kunnen worden bespaard op de nematoden in vergelijking met toepassing met een veldspuit. De Fluid Feeder heeft een tegen UV-licht beschermende 330-litertank en een hydraulische pompunit met een pompcapaciteit van 100 liter per minuut. De pomp zorgt, naast de dosering met maxi maal 1,5 bar, voor het rondpompen van het product om bezinking te voorkomen.

STEELWRIST SQ50

Steelwrist breidt het aanbod van snelwissels en tiltrotators uit met de SQ50, een volautomatische high-flow- en Open-S-compatibele oplossing voor middelgrote graafmachines. Met de nieuwe Ab solute Rotation Sensor werken de tiltrotators X12 en X14 ook nauwkeuriger. Met de geüpdatete

TWAALFRIJIGE GEDRAGEN VÄDERSTAD

Homburg Holland heeft in overleg met Väderstad de negen meter brede TPV12 ontwikkeld en ge produceerd. Väderstad gaat bij de gedragen ma chines tot 7,50 meter. Het standaard zes meter brede Väderstad-basisframe is door Homburg uitgebreid met een telescopisch frame waarbij aan beide zijden de twee buitenste elementen uitschuiven naar een rijafstand van 75 centimeter.

Voor het transport schuiven de laatste drie ele menten tegen elkaar. Deze precisiezaaier is voor namelijk bedoeld voor het zaaien van maïs. De TPV12 is ook terug te zetten op 50 centimeter.

Qplus-technologie zijn tot twintig procent ho gere debieten mogelijk. De SQ50 zal geleidelijk worden ingevoerd op X12- en X14-tiltrotators, wat betekent dat toekomstige S-type-snelwis sels en tiltrotators kunnen worden geüpgra ded naar het SQ-type. De SQ50 voldoet aan de specificaties van de Open-S-standaard voor volautomatische snelwissels.

Kobelco introduceert een nieuwe generatie van de SK550DLC-11-sloopmachine in Eu ropa. Deze kreeg meer motorvermogen, een grotere duurzaamheid en een verbeterd comfort voor de machinist. De machine biedt

vier ultralange uitrustingsstukconfiguraties, met een maximale werkhoogte van 27,5 meter. De configuratie met de extra giek is voor het slopen van lagere verdiepingen van hoge gebouwen en biedt een maximale werkdiepte van 6,26 meter. Net als zijn voor ganger en de kleinere SK350DLC- en SK 400DLC-sloopmachines is de SK550DLC-11 uitgerust met Kobelco’s Next-systeem

CASE IH RB 355-RONDEBALENPERS

Internationaal is de RB 355-rondebalenpers met vaste kamer een hardloper. Reden voor Case IH om deze telg met de gangbare baalmaat 120 bij 125 centimeter te updaten. Hij kreeg een nieuw uiterlijk met een grote, eendelige kap, maar ook onderhuids is er het nodige verbeterd. Zo wor den de schraperrol, de perskamer, de vloerrol en

de pick-up nu aangedreven door hoogwaardiger aandrijfkettingen met verchroomde pennen en geharde platen. De lagers van de hoofdaandrij ving, de schraperrol en de rotor aan de aandrijf zijde zijn uitgevoerd met betere afdichtingen tegen stof. De RB 355 is weer leverbaar in Rotor Feeder- en Rotor Cutter-uitvoering.

KOREAANSE DOOSAN DX50Z-7 EN DX55R-7

GESPOT: JAN VEENHUIS-SPECIAL

Met het EC Steer-parallelstuurframe van Steke tee is het mogelijk om bestaande schoffelmachi nes te upgraden of van systeem te wisselen. Het stuurframe wordt met behulp van de IC-Light-ca merabesturing bestuurd. Zo kun je op basis van de verschillende groentinten of het RGB-kleur profiel automatisch tot op twee centimeter van de plantrij werken. Het parallelstuurframe is le verbaar als integraal onderdeel van standaard Steketee-machines en als zelfstandige unit voor de aanbouw aan andere schoffelmachines. Er zijn twee uitvoeringen: de EC-Steer 7 voor zes meter brede schoffelmachines en de EC-Steer 9 voor machines van negen meter.

Doosan Infracore Europe introduceert de eerste twee modellen van de nieuwe gene ratie Koreaanse minigraafmachines. Het gaat om de 5,4-tons DX50Z-7 en de 5,7tons DX55R-7. Niet alleen zijn de machines voorzien van Stage V-motoren en ruimere cabines, ze zijn ook ontwikkeld voor het werken in krappe ruimtes. Beide modellen worden aangedreven door de Doosan D18Stage V-dieselmotor met een vermogen van 36,4 kW (48,8 pk) bij 2200 toeren. Doosan stelt dat ze een groter werkbereik en hogere hefbereiken hebben dan verge lijkbare machines op de markt. De hydrau liekprestaties, met een hoge olieflow van 80 liter per minuut voor aanbouwdelen, zijn hierop afgestemd.

Voordat hij op transport naar Italië ging, spotten we deze JVK 25000-kipper, die is voorzien van een Hiab Z Hipro 191-auto laadkraan voor het serieuze knijperwerk. De machine draaide proef in de praktijk voordat hij in Italië samen met een JVK 19000-tandemasser en een tweede JVK 25000-drieasser zal worden ingezet om het strand van de Adriatische zee schoon te maken. Voor het strandwerk staat de drieasser op Alliance 390-banden in de maat 710/50R30.5. Hiab Meppel heeft de opbouw van de negentien ton-meter Z-kraan Z Hipro 191 verzorgd. In deze toe passing is die voorzien van een aparte, door de aftakas aangedreven pomp.

ALLU VELOCI-ZEEFBAK MET POLYURETHAAN ZEEFSTERREN

De bak van de Allu Veloci-zeefbak voor kleinere graafmachines is uitgerust met zeefsterren van polyurethaan, waardoor het materiaal erdoor kan vallen zonder dat het wordt verpletterd of versnipperd. Dat is vooral een voordeel bij com posteren. Voor het goed zeven en mengen van het materiaal creëren de zeefsterren een rote rende beweging in de bak. De Veloci-serie is ver krijgbaar in vijf modellen met verschillende afmetingen voor een verscheidenheid aan zeef-, meng- en beluchtingstoepassingen.

STEKETEE EC-STEER-PARALLELSTUURFRAME

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Vervolg

MID-SIZED WIELLADERS VAN LIEBHERR

Liebherr zet alweer de achtste generatie van de middelzware L 526-, L 538- en L 546-wielladers in de markt. De fabrikant heeft ze flink onder handen genomen. Denk aan meer vermogen, een krachtiger hydrostatische aandrijving en een verzwaard laadframe met doorontwikkelde Z-kinematiek voor meer indringingskracht, kor tere laadcycli en grotere hefprestaties. Deze wielladers uit de klasse van dertien tot zestien

CASE KOMT MET D-SERIE MINIGRAAFMACHINES

ton hebben motorvermogen van respectie velijk 116 kW (158 pk), 129 kW (175 pk) en 138 kW (188 pk). De hydrostatische rijaan drijving heeft krachtiger motoren gekregen, met een hoger maximumkoppel bij een lager nominaal toerental. Dit geeft in de praktijk krachtige werkbewegingen, zelfs met zware aanbouwdelen, zoals hoogkipbakken of houtgrijpers.

Engcon lanceert dit jaar de derde generatie van zijn draaikantelstukken. De nieuwe technologie is gebaseerd op een nieuw ontwikkeld ventielen blok in combinatie met slimme software die sa menwerkt met het loadsensing-hydraulieksysteem van de graafmachine. Dit moet zowel de functies van het draaikantelstuk als de bewegingen van de graafmachine optimaliseren, wat leidt tot soepe ler graven met een grotere precisie. De productie begint eind 2022 met de EC319 voor graafmachi nes van veertien tot negentien ton en de EC314 voor graafmachines van negen tot veertien ton.

CLAAS STOP MET DE CARGOS

In de komende jaren gaat Claas circa 40 mil joen euro investeren in de modernisering van de vestiging in Bad Saulgau. Het produc taanbod wordt daarbij voor de lange termijn consequent aangepast aan mondiale trends en aan de groeistrategie van Claas. Uit die trends is gebleken dat opraapwagens verder

CNH Industrial pakt na de overname van de Italiaanse fabrikant Sampierana S.p.A (Eurocomach) in augustus vorig jaar door met de lancering van de Case D-serie mini graafmachines. Deze machines in de klasse van één tot zes ton zijn een voortzetting van de lijn van Eurocomach en worden daar ook gebouwd. Alle modellen zijn le verbaar met een tweedelige giek en er worden ook twee volledig elektrische mo dellen leverbaar. De CX15EV is het eerste elektrische model. Deze 1,3-tons machine heeft een 16 kW elektromotor in combina tie met een 21,4 kW batterij.

3-SERIE-TREKKERS

Massey Ferguson presenteerde in Frankrijk de Stage V-generatie trekkers van de MF Speciality Series. Voor onze sector gaat het vooral om de MF 3GE en MF 3AL. De MF 3GE (Ground Effect) is een low-profile-model van 1,40 meter breed met een bredere vooras. De MF 3AL (Alpine) is een allround trekker voor gebruik op heuvels en in uitdagend terrein. Met de 140 centimeter brede cabine heeft deze hoge specificaties en extra mogelijkheden. De MF 3GE en MF 3AL zijn leverbaar met vermo gens van 55 tot 77 kW (75 tot 105 pk).

aan betekenis verliezen ten opzichte van veldhakselaars. Vanuit deze optiek heeft Claas besloten om de productie van opraapen hakseltransportwagens aan het eind van seizoen 2022 te beëindigen, om daarmee extra capaciteit te kunnen creëren voor de productie van de Orbis-maïsbekken. De leve ring van onderdelen en de klantenservice blijven gewaarborgd.

DERDE GENERATIE ENGCON MASSEY FERGUSON

SIMEX-ZEEFBAK MET VERSTELBARE UITVOERFRACTIE

Gerlasco toonde onlangs de Simex VSE-zeef bak, waarvan de uitvoerfractie verstelbaar is van 15 tot 55 millimeter. De assen worden dan hydraulisch dichter bij elkaar of verder uit elkaar gezet. Het verstellen van de uit voerfractie kan eenvoudig vanuit de cabine. Simex heeft dit hydraulische snelverstelme chanisme gepatenteerd voor de versies met twee rotors en ook voor het zwaarste type, de VSE 40 met drie rotors. Een ander punt is dat de rotorbladen snel en eenvoudig te vervangen zijn, zonder dat de assen hoeven te worden gedemonteerd.

MERCEDES-BENZ AROCS 8X4 HYDRO WSG TRIPLE

Otte Infra BV heeft een door Veldhuizen Trucks aangepaste Mercedes-Benz Arocs 8x4 in bedrijf genomen. Het Arocs-chassis werd behoorlijk ge wijzigd. Zo werd de tweede vooras op 1,81 meter voor de eerste aangedreven achteras geplaatst. De twee tientons voorassen werden aangepast. De achterste, hydraulisch gestuurde en aange dreven as werd op 1,81 meter achter de derde as gemonteerd. Door deze wide-spread-asopstel ling zijn beide aangedreven assen nu goed voor 11,5 ton. Het totale GVW van de vierasser komt hiermee op 43 ton.

GEZOCHT: KRONE-ACTIEFOTO’S

Fabrikant Krone zoekt wereldwijd actiefo to’s voor zijn Krone-kalender 2023. Ook in Nederland zijn er vast kanshebbers genoeg in de cumelasector om zo’n ereplekje te be machtigen. Voor wie dit voorjaar en deze zomer serieus mee wil doen even de spelre gels: e-mail eenvoudig je persoonlijk favo riete Krone-foto met een minimale resolutie van circa 4000 bij 3000 pixels (twaalf mega pixels), de naam van de fotograaf/afzender en de locatie waar de foto is gemaakt naar agpics@krone.de. De sluitingsdatum voor inschrijvingen is 31 juli 2022.

KRAMPE MET WESPENTAILLE

Na de introductie van de Krampe HD 550 voegt de Duitse fabrikant nu de 17,3-kuubs HD 620 toe aan het programma. Hij is leverbaar in drie uit voeringen: de standaard HD 620, de HD 620 T met gestuurde as en de HD 620 Carrier. Bij de HD 620 T is het frame bij het achterste wielstel smal

ler gemaakt om bij een spoorbreedte van 1,95 meter met 600/60R30.5-banden binnen de 2,55 meter breedte te blijven en ook nog scherp te kunnen draaien. Naast de ‘wespentaille-bouw’ bij het achterste wielstel is ook de dissel smal geconstrueerd.

NIEUWE LEICA AP20 AUTOPOLE

Leica Geosystems heeft de Leica AP20 Au toPole geïntroduceerd. Deze oplossing voor geautomatiseerde totalstations is het eer ste apparaat dat een oplossing biedt voor drie veel voorkomende uitdagingen: het meetstatief goed verticaal en stabiel hou den, de hoogte van de prismastok handma tig in de veldsoftware invoeren en zo vlot mogelijk de prisma vinden, locken en de meting starten. Dankzij de tiltcompensatie van de AP20 AutoPole is het niet meer no dig om de prismastok loodrecht te houden. Target Identification zorgt ervoor dat het meetapparaat altijd op het juiste prisma blijft focussen.

Serieproductie Relly’s al opgestart

Tekst: Gert Vreemann

Foto’s: De Schans, Vreemann

DE SCHANS KOMT MET EIGEN ELEKTRISCHE WIELLADERS

Na ruim een kwart eeuw De Schans staat het bedrijf in het teken van opschakelen met het in productie nemen van de eigen elektrische Relly-wielladers in de vernieuwde vestiging in Hedel. Deze Relly’s hebben uiteraard specifieke stratenmakerseigenschappen gekregen. We bekeken de nieuwkomers, bespraken de plannen en zagen dat er veel vertrouwds is gebleven.

Als je een tijd niet bij De Schans in Hedel bent geweest, zie je meteen dat er het nodige is ver nieuwd, zoals het nieuwe pand met daarvoor de uitgebreide parkeerplaats. De aparte ‘koffiepar keerplaatsen’ pal bij de ingang voor het ver trouwde ‘even een bakkie doen’ zijn een teken dat de schoenmaker bij zijn spreekwoordelijke leest is gebleven. Het zegt meteen veel over de genen van het bedrijf, dat in zijn 28-jarige bestaan altijd een sterke focus heeft gehad op het stratenma kerswerk. Het lange huwelijk met het Belgische Knikmops en de in die machines verwerkte eigen ideeën voor de Nederlandse praktijk zijn alom bekend. Er staat nog steeds een Knikmops fier boven op het pand. Ook is bekend dat De Schans al vanaf 2016 met elektrische aandrijving bezig is en zelf de elektrificatie van de Knikmops op maat verzorgt. Zoals bekend is de elektrische Knikmops een relatief sterke elektrische machine voor het stratenwerk, waarmee je bij normale inzet de hele dag kunt werken. Geen rimpeltje aan de lucht, zou je denken. Toch verraste De Schans eind vorig jaar met wielladers van het eigen merk Relly, die het bedrijf omschrijft als de stratenma kerswiellader 2.0 en die het meteen volledig elektrisch gaat produceren. Bij de ingang staan de modellen te pronken en de eerste productiema chines draaien al in de praktijk.

De Schans ging met deze materie aan de slag en bedacht zelf een stratenmakerswiellader 2.0 waarin het bedrijf een stap verder wil dan alleen het elektrificeren en waarin wederom veel stra tenmakerseigenschappen zijn verwerkt. Kort door de bocht wilde Knikmops niet aan de slag met deze ideeën, waarna De Schans besloot deze stratenmakerswiellader 2.0 zelf te ontwikkelen en onder de naam Relly op de markt te brengen. “De markt is groot genoeg en door alles in eigen land te produceren, kunnen we een compromis loze gespecialiseerde elektrische wiellader voor het stratenwerk in de markt zetten”, zegt Slegh. Dat traject is doorlopen en eind vorig jaar heeft De Schans het eigen wielladermerk Relly gepre senteerd met de aankondiging van drie elektri sche modellen: de 1.0, 1.3 en 1.8 van respectievelijk 1250, 1650 en 2500 kilo.

SCHANS BESLOOT DEZE STRATENMAKERSWIELLADER 2.0 ZELF TE ONTWIKKELEN EN ALS RELLY OP

Typerend

OPTELSOM

De uitleg die we in Hedel krijgen, is tamelijk helder. De Schans is prima te spreken over de Knikmop sen, maar de ontwikkelingen gaan wel verder. Het bedrijf had de elektrische Knikmopsen het liefst op maat uit de Belgische Knikmops-fabriek gehad, maar dat lukte niet op de manier waarop ze in Hedel in Nederland het spreekwoordelijke verschil willen blijven maken. Daarom ontwikkelde De Schans samen met elektrificatiespecialist UMS in Oss een elektrificatiepakket voor de Knikmopsen zoals die nu volop draaien. Woordvoerder Jan-Wil lem Slegh van De Schans: “Dat werkt in de praktijk prima, maar het kostte ons wel veel werk om de Knikmopsen om te bouwen en bovendien werden ze zo’n 300 kilo zwaarder.”

ELEKTRISCH ALS BASIS

Een belangrijke factor is dat de Relly’s primair zijn ontworpen voor de inbouw van elektrische aan drijving. “Dat betekent geen ombouwtijd en kos ten, maar direct inbouwen van de elektrische componenten en de accu met de gewenste capa citeit”, zegt Slegh. De Schans heeft een nieuwe Nederlandse partner gezocht voor het accupak ket, die dat geheel heeft afgestemd op de inzet voor de wiellader. De software en engineering beheert De Schans volledig zelf. “We monteren 96-volt-accu’s die voor de gewichtsklassen een flinke capaciteit hebben, om bij normale inzet een dag rond te kunnen draaien in het stratenwerk.”

IN PRODUCTIE

Het was de bedoeling dat alle drie modellen live zouden draaien op de TKD, als lanceermoment voor de Nederlandse markt. Dat gaat even over, maar intussen is er al flink verkocht en is de serie productie opgestart. De Schans heeft al markt om dit jaar zo’n 150 exemplaren te bouwen, maar vanwege de bekende schaarste aan onderdelen en de levertijden daarvan verwacht het bedrijf dit jaar maximaal zo’n 100 machines te kunnen afle veren. De Schans laat de delen compleet aanleve

De

is aan te passen aan het soort werk. In het stratenmakermenu bedien je de legklem met een zijwaartse joystickbeweging.

Voor de stratenmakersinzet is een extra zwaar knikpunt ontworpen met relatief weinig hydrauliekslangen, door dat het hydrauliekventielenblok in de voorwagen zit.

De Schans heeft voor goed zicht

een slank laadframe met eigen Z-kinematiek ontwikkeld.

voor de Relly zijn de verschillende stratenmakersmenu’s. De machine heeft diverse programmeer mogelijkheden via het touchscreen in het dasboard.

Het ontwerp van de achterwagen is afgestemd op de inbouw van de accu’s en elektromotoren. Hier de inbouw van de Relly 1.3.

bediening

‘DE

DE MARKT TE BRENGEN’

‘BIJ DE INGANG STAAN DE MODELLEN TE PRONKEN EN DE EERSTE PRODUCTIEMACHINES DRAAIEN AL IN DE PRAKTIJK’

ren en maakt de machines afleveringsgereed in Hedel. Daar zit ook de ontwikkelingsafdeling, die doorgaat met de verdere plannen rondom het nieuwe merk Relly. Slegh is helder over de toe komst: ”Voorlopig hebben we genoeg ruimte om de Relly’s hier in Hedel afleveringsgereed te ma

ken. We hebben in deze regio al uitwijkmogelijk heden om de productie op te schalen”, voegt hij eraan toe. De Schans is al bezig de Relly’s interna tionaal te vermarkten. “We hebben de eerste aanvragen al binnen en ook dit traject is in volle gang gezet.”

‘DE SCHANS LAAT DE DELEN COMPLEET AANLEVEREN EN MAAKT DE MACHINES AFLEVERINGSGEREED IN HEDEL’

KNIKMOPS

DE RELLY’S

De geheel nieuw ontwikkelde machine heeft duidelijk eigen specifieke kenmerken, afgestemd op het specialistische stratenwerk, maar hij is natuurlijk ook inzetbaar voor ander wiellader werk in landbouw, groen en infra. De 1,25-tons Relly 1.0 is voor het lichtere werk. De 1,65-tons Relly 1.3 is in kracht en gewicht afgestemd op het legwerk met de stratenklem en de 2,5-tons Relly 1.8 is de zwaardere machine, die desgewenst met de stenenklem een pakket stenen kan bijzetten. De 1.0 is uitgerust met een 30 of 36 kWh-accu en een 16 kW sterke elektromotor. De 1.3-versie heeft een sterkere 25 kW elektromotor in combinatie met een 30 of 44 kWh-accu. De 1.8 met maximaal een 54 kWh-accupakket krijgt 17 kW elektrisch vermogen voor het rijden en 17 kW voor de hydrauliek. De machines zijn ‘s nachts op 220 volt met een normale lader op te laden. Snelladers worden leverbaar. Je ziet dat de modern vormgegeven machine degelijkheid uitstraalt voor de no nonsense inzet in het stratenwerk. Zo heeft hij een degelijke stoel en stalen in plaats van kunststof delen. De accu zit mooi naadloos weggewerkt in de achterpartij, evenals de elektromotor. Het knikpunt is flink overbemeten voor deze klasse en er loopt minimaal leidingwerk door, omdat het propor tionele-ventielenblok heel vernuftig in de voorwagen is verwerkt. De stuurkolom is in hoogte en qua hellingshoek verstelbaar. Het laadframe is opvallend compact en smal, voor maximaal zicht op het werk. Het heeft wel een door De Schans ontwikkelde Z-kinematiek. Standaard heeft de machine proportionele joystickbediening. De bediening is opvallend toegankelijk. Uniek zijn de programmeermogelijkheden via het touchscreen in het dasboard. Er zijn verschil lende stratenmakermenu’s en je kunt daarnaast kiezen voor een wielladermenu en een veeg menu (bediening van andere aanbouwdelen). Zo stuur je in het stratenmakermenu de legklem met een zijwaartse beweging van de joystick aan. Vooruit-achteruit kun je ook met de rijhen del schakelen. Relly zal ook een breed assortiment aanbouwdelen leveren. Verdere technische gegevens vind je op www.rellyminiloader.nl.

Dat deze move ook zijn weerslag heeft op de verkoop van de bekende vertrouwde Knikmop sen is helder. “We verkopen ook de Knikmopsen en blijven uiteraard onze klanten goed servicen, maar we zijn uiteraard in gesprek met Knikmops over de nieuw ontstane situatie”, aldus Slegh. Hij benadrukt dat er sprake is van een langdurige relatie en dus zullen deze gesprekken met Knikmops zorgvuldig worden gevoerd. “Ook met het oog op levering en service voor onze trouwe Knikmops-klanten”, zegt Slegh. Hij wil niet voor uitlopen op de uitkomsten, maar je voelt aan je water dat De Schans volop gaat inzetten op zijn Relly als stratenmakerswiellader 2.0. Wie de ma chines graag snel wil zien, weet dat in Hedel als vanouds de koffie altijd klaar staat.

Voor het pand van De Schans staan de eerste modellen al klaar voor bezichtiging. Het vertrouwde kopje koffie is gebleven.

Meer aandacht voor machinist

NIEUWE HITACHI ZAXIS-7-SERIE

Vorig jaar verving Hitachi de Zaxis-6 serie mobiele graafmachines door de Zaxis-7serie. Eerder dit jaar werd die uitgebreid met een nieuw topmodel. Verder breidt Hitachi de mogelijkheden voor de telemetrie uit. Reden genoeg om ons licht op te steken bij Hitachi Nederland in Oosterhout en de nieuwe Zaxis-7 te gaan bekijken.

Tekst en foto’s: Arend Jan Blomsma

weinig oversteek voor en achter.

Hitachi heeft de update van de Zaxis-6-serie mo biele graafmachines naar Zaxis-7 aangegrepen om de lijn flink uit te breiden. De serie ging van drie naar zes modellen. De meest recente uit breiding is een aanvulling aan de bovenkant met de Zaxis ZX220W-7. Dit is een kraan met een operationeel gewicht van tussen de 20 en 25 ton, afhankelijk van de uitvoering. In de in Nederland meest voorkomende uitvoeringen zal dat vaak dichter tegen de 25 dan tegen de 20 ton zitten dankzij onder meer een schuifblad, stempels en een draaikantelstuk. Ook aan de onderkant is de serie uitgebreid, na melijk met de Zaxis ZX135W. Dit is een short-ra dius-machine. Dat geldt ook voor de nieuw tussengevoegde Zaxis ZX175W en de al langer bestaande ZX155W. Die uitvoering bestond wel iswaar al, maar niet onder dit nummer. De 155 was in de 6-serie de 145. Dan zijn er verder nog de ZX150W (de vroegere 140) en de ZX180W (de vroegere 170).

De ZX135W is een interessante toevoeging voor het werken in stedelijke gebieden. Het is een com pacte kraan, met zowel voor als achter weinig oversteek. Door de speciale giekconstructie kan hij de bak met geknikte lepelsteel tot achter de vooras heffen. Met zijn gewicht van rond de vijf tien ton en een motorvermogen van 103 kW (140 pk) staat hij wel degelijk zijn mannetje. Er is dan ook niet bezuinigd op de uitvoering van de onder wagen. Dat is een zware uitvoering met grote banden. Hitachi ziet toenemend werk in stedelijke gebieden als het gaat om renovatie van bijvoor beeld rioleringen en bestratingen. De ZX135W kan daar een prima bijdrage aan leveren.

MEER COMFORT VOOR MACHINIST

De vernieuwingen zijn vooral zichtbaar in de ca bine. Wanneer je gaat zitten, merk je dat de joys ticks meeveren met de stoel en dat werkt een stuk prettiger. Dat is zeker het geval bij een mo biele machine, die toch al wat meer in beweging

is en minder stabiel is in zijn bewegingen dan een exemplaar met rupsen. De cabine kreeg een heel nieuwe lay-out. Hij is meer om de machinist heen gebouwd. Hij biedt meer ruimte en geeft een be ter zicht. Dat laatste komt onder meer door een slankere stuurkolom. Daarbij kan het stuur ook nog eens verder worden versteld, zodat hij tijdens het werk niet meer in het zicht zit. Ook de ruiten wissermotor zit niet meer in het blikveld. Daar naast is een wens van veel machinisten ingewilligd: de machine kreeg een ruitenwisser met parallelgeleiding. Dat geeft een veel groter wisveld. Ook de rechter console is opnieuw inge richt, met een nieuwe plaatsing van de knoppen. Zo is de hendel voor de bediening van het schuif blad rechts ingeruild voor een elektronische be diening met een klein hendeltje links op de armleuning. Het geluidsniveau in de cabine is met 71 à 72 dB(A) plezierig laag. Een af-fabriek mee te leveren standkachel zorgt voor een com fortabel werkklimaat bij aanvang van de dienst. De meeverende armleuningen hebben in veel gevallen joysticks van Excidor, waarin de bedie ning van het draaikantelstuk is geïntegreerd. De meeste mobiele graafmachines voor Nederland worden door Hitachi uitgeleverd met een draai kantelstuk. In de meeste gevallen is dat van SMP, van vaste leverancier en Hitachi-dealer Pladdet. Als de klant voorkeur voor een ander merk heeft, kan dat uiteraard ook. De Excidor-joysticks heb ben meer functionaliteiten. Het is zelfs mogelijk de wielbesturing van de kraan op deze joysticks te zetten. De instellingen van het draaikantel stuk lopen via een kleine terminal van Excidor. Hierin kan een machinist zijn eigen profiel aan maken, waarin hij de prioriteiten aangeeft zoals hij ze graag ziet.

Voor de overige instellingen en bewaking heeft de Zaxis-7 een nieuw, acht inch groot lcd-beeld scherm. Dit is een goed af te lezen scherm. Stan daard geeft hij het beeld weer van de drie camera’s, die zorgen voor een 270-graden-vogel

De zijconsole is opnieuw ingericht. Die veert nu ook mee met de stoel en dat geldt dus ook voor de joystick. Dat geeft rust in de bediening.

Op de nieuwe terminal is plaats voor de weergave van camerabeelden. Links van het bovenste beeld de ecometer, die aangeeft hoe zuinig je draait.

De cabine is opnieuw vormgegeven. Meer ruimte en meer zicht zijn twee belangrijke verbeteringen. De instap mocht iets ruimer.

De Zaxis ZX135W is een nieuw model aan de onderkant. Het is een compacte machine, met

‘DE MACHINIST KAN ALTIJD EEN PROFIEL KIEZEN WAARIN HIJ PRETTIG EN ECONOMISCH KAN WERKEN

‘WANNEER JE GAAT ZITTEN, MERK JE DAT DE JOYSTICKS MEEVEREN MET DE STOEL EN DAT WERKT VEEL PRETTIGER’

perspectief. 360 graden schijnt vanuit priva cy-overwegingen niet te mogen, maar de machinist heeft sowieso al een prima zicht op het blikveld voor de machine. Het is dus eigenlijk ook niet nodig.

‘EEN MOGELIJKHEID VAN DE TELEMETRIE IS HET METEN VAN DE VISCOSITEIT VAN DE MOTOROLIE EN DE HYDRAULIEKOLIE’

LAGERE COST OF OWNERSHIP

Het scherm geeft ook standaard een ecometer weer, waarop de machinist kan zien hoe het is gesteld met het brandstofverbruik. De kraan draait in de Eco-stand met ongeveer 1350 mo tortoeren, waardoor het brandstofverbruik toch al beperkt is, maar door verstandig te draaien, kan de machinist dit nog verder naar beneden brengen. De nieuwe kraan heeft standaard veel meer werkmodi voor de diverse klussen. Alleen voor het graven zijn er al vier. Hiermee kan de machinist altijd een profiel kiezen waarin hij prettig en economisch kan werken. Hij kan het bovendien zelf ook altijd bijstellen.

De nieuw ontworpen HIOS V-hydrauliek helpt hem daarbij dankzij regeneratie. Olie gaat niet retour naar de tank, maar wordt bijgeleverd aan een andere taak. De olie die bijvoorbeeld terug komt van de knikcilinder gaat direct naar een andere cilinder om snelheid te houden. Zo hoeft de pomp deze olie niet meer te leveren, want die is er al. De pompen zijn nu beter afgeregeld op dat wat daadwerkelijk wordt gevraagd. Hitachi geeft aan met de nieuwe kraan vijf procent zui niger te draaien ten opzichte van de voorganger, een resultaat dat telt.

De overgang van emissienorm Stage IV naar Stage V bij de motoren speelde nauwelijks een rol bij de overgang van Zaxis-6 naar Zaxis-7. De 4,0-liter-Deutz-motor met 103 kW (140 pk) in de vier kleinste modellen was al op Stage V-niveau. De 5,2-liter-Isuzu-motor met 126 kW (172 pk) in de twee grootste modellen was dat nog niet, maar nu uiteraard wel.

De toestand van de motor is op afstand te bewa ken met de nieuwe ConSite Air-telemetrie. Het biedt de eigenaar van de machine de mogelijk heid om op afstand de belangrijkste parameters te bekijken. Die mogelijkheid heeft ook Hitachi Nederland. Wanneer het bedrijf melding krijgt van een gevaarlijk afwijkende waarde kan het direct contact opnemen met de klant. Een mooie mogelijkheid hiervan die de klant nu nog niet heeft, is het meten van de viscositeit van zowel de motorolie als de hydrauliekolie. Hitachi Ne derland krijgt deze informatie nu al wel. Wanneer de viscositeit van de olie plotseling terugloopt of onder een bepaalde grens zakt, krijgt de service afdeling in Oosterhout een alarmmelding. Die kan dan contact opnemen met de klant. Het kan zijn dat er niets aan de hand is, omdat er bijvoor beeld net een ander hulpstuk is gemonteerd met een lagere kwaliteit olie, maar er kan ook meer aan de hand zijn. Wellicht zijn op deze manier zware schades te voorkomen. Binnenkort krijgen klanten deze functionaliteit ook. Een andere mo gelijkheid van de telemetrie is het op afstand uploaden van nieuwe software.

GROTER MARKTAANDEEL

Met de overgang van Zaxis-6 naar Zaxis-7 heeft Hitachi de machine op veel detailpunten verbe terd en veel van die details maken het werken voor de machinist eenvoudiger en comfortabeler. De cabine is nu een van de sterke punten van de machines, die toch al bekend stonden om hun eenvoudige bediening en goede controleerbaar heid. De goede service was ook een van de ver koopargumenten en zeker ook de 9000 uren garantie op de powertrain. Er zijn nu nog meer opties af-fabriek leverbaar, zoals cruisecontrol en een automatische transmissie. Deze zijn nu al standaard voor de Nederlandse markt. Giekvering zal begin volgend jaar volgen. Deze opties zullen vooral worden opgebouwd in de fabriek in Am sterdam. Hier gaat de focus weg van assemblage en komt die meer te liggen op het customizen van machines voor de klant. Hitachi hoopt en ver wacht met de Zaxis-7 marktaandeel te winnen. De fabrikant ziet hier ook toenemende kansen voor de eigen verhuurafdeling. Met de onzekerhe den in de markt en onzekerheden over toekom stige energiebronnen is het eigendom van een machine voor een klant geen vanzelfsprekendheid meer. Het ermee kunnen werken en er zo geld mee kunnen verdienen, is belangrijk.

De giek is zodanig vormgegeven dat je de bak kunt heffen tot boven de machine zelf. Handig bij het werken in een beperkte ruimte.

In de kleine modellen ligt een 103 kW (140 pk) Deutz-motor. De twee grootste modellen hebben een Isuzu-krachtbron van 126 kW (172 pk).

Op de terminal kan de machinist aangeven hoe hij wil draaien, bijvoorbeeld de prioriteit tussen zwenken en uitschuiven van de lepelsteel.

Het is vijftig jaar geleden dat Hitachi met zijn grondverzetmachines naar Europa kwam. Nederland vormde daarbij een belangrijk bruggenhoofd.

KOOIKER GROEP ONTWIKKELT UITBLINKER-REINIGINGS COMBINATIE VOOR WATERDOORLATENDE VERHARDINGEN

De Kooiker Groep ontwikkelde een gespecialiseerde

reinigingsunit voor het reinigen van waterdoorlatende en waterpasserende verhardingen. In combinatie met de Uitblinkervacuümwagen onderscheidt deze zich doordat hij de verontreinigingen met hoog vacuüm wegzuigt. De vinding is nu praktijkrijp en wordt al met succes volop ingezet.

Al jaren wordt waterdoorlatende en waterpasse rende verharding toegepast. Ook de Kooiker Groep in Staphorst heeft veel van dergelijke ver hardingen aangelegd. Zoals inmiddels bekend neemt na verloop van jaren het waterdoorlatend vermogen dermate af dat er maatregelen nodig

Foto’s:

‘WIJ GEBRUIKEN EEN VACUÜMAUTO, DIE MET HEEL VEEL ZUIGKRACHT DE VERVUILING ER ECHT UITTREKT’

zonder regelmatig onderhoud (vegen) zo’n weg dek in tien tot vijftien jaar dichtslibt en mogelijk zelfs sneller. Als er waterbergende verharding, zoals het Aquaflow-systeem, is aangelegd zonder kolken kan het water bij hevige regenval niet weg en krijgen gemeenten dus klachten over water overlast. Je ziet zeker langs de randen extra op hoping van vuil, waarbij de waterpasserende verharding helemaal dichtslibt. Als er wel (over stort)kolken aanwezig zijn, zal het water beter weg kunnen, maar ook dan is onderhoud nodig om de waterberging te herstellen en klachten van omwonenden over plasvorming te voorkomen.

EIGEN OPLOSSING

De Kooier Groep in Staphorst - die zelf al heel wat meters waterdoorlatende en waterpasserende verharding heeft aangelegd, al dan niet in combi natie met overstortkolken - besloot hiervoor een eigen oplossing te ontwikkelen. Die moet de ver harding en de voegen voldoende schoon zuigen, maar de verharding (stenen) wel laten liggen. Daarbij moet de werkwijze instelbaar zijn voor di verse verhardingssoorten en de verschillende mate van en soorten verontreinigingen. “Het reini gen moet per situatie kunnen worden aangepast”, vertelt Klaas Kooiker. “De mate van vervuiling wordt voornamelijk bepaald door de omgeving: zijn er veel bomen, is het een nieuwbouwwijk waar veel zand overheen waait, enzovoort. Be langrijk is dat het eindresultaat altijd goed is en dat er zo min mogelijk water voor nodig is.”

voegen en stenen helemaal leeg kunnen trekken”, zegt hij. Daarmee heeft de Kooiker Groep een unieke machine in de markt, die is ontwikkeld op basis van eigen ervaring en vakmanschap.

VOLOP IN BEDRIJF

Na veel ontwikkel- en experimenteerwerk had Kooiker zijn eerste gespecialiseerde reiniger voor waterdoorlatende en waterpasserende verhar ding begin dit jaar klaar. Het bedrijf heeft zijn systeem inmiddels gepatenteerd. Kooiker is nu volop aan de slag met deze eerste, 2,30 meter breed werkende unit achter zijn Uitblinker-vacu umwagen met Amphitech 11000-vacuümpomp in combinatie met een zeskuubs watertank met hogedrukspuit-unit. Deze heeft een luchtver plaatsing van maar liefst 11.000 kubieke meter per uur en maximaal 99 procent vacuüm om de benodigde zuigkracht te kunnen leveren. Op de foto’s is de combinatie actief in Zwolle, waar de Kooiker Groep ook dergelijke waterpas serende verharding in bestaande en nieuw bouwwijken heeft aangelegd, zoals hier in de bestaande wijk Berkum. De combinatie rijdt stapvoets, waarbij vaste chauffeur en machinist Gerard inmiddels zoveel ervaring heeft dat hij weet hoe hij de machine exact moet instellen en hoe snel hij moet rijden voor een goede werking. Hij heeft hiervoor in de cabine via de camera continu goed zicht op het werk. De combinatie laat werkelijk een brandschone bestrating ach ter, waarbij de voegen zijn leeggezogen. Desge wenst kan de chauffeur met de afstandsbediening de vrachtwagen en de unit bedienen, bijvoor beeld voor het nemen van obstakels, zoals ver keersdrempels. Voor de puntjes op de i pakt Kooiker desgewenst apart ook parkeervakken en lastig bereikbare plekken aan met een wiellader die is uitgerust met een vergelijkbare smalle rei nigingsunit, die daarvoor direct wordt aangeslo ten op de vacuümwagen.

Hij vertelt dat er al partijen zijn die deze verhar ding met een zogenaamde zoab-cleaner (open-as faltreiniger) schoonmaken. “Die werkt met hoge druk en zuigt het water en de vervuiling vervolgens op. Wij gebruiken een vacuümauto, die met heel veel zuigkracht de vervuiling er echt uittrekt”, legt hij uit. Klaas geeft aan dat in dezelfde werkgang de verharding ook nog wordt schoongemaakt met hoge druk en dat ook dat vuil direct wordt opgezo gen. “Het grote verschil zit hem erin dat we het vuil verwijderen met vacuüm, waardoor wij de

TWEEDE COMBINATIE

Na afloop brengt Klaas Kooiker Aannemingsbe drijf vulsplit aan in de open voegen, zodat de waterdoorlatendheid weer op orde is en het straatwerk er weer als nieuw bij ligt. Daar maakt Kooiker de opdrachtgever, in dit geval de ge meente Zwolle, én de omwonenden blij mee. Het bedrijf heeft inmiddels veel werk voor deze unieke eigen unit en is al bezig met het bouwen van een tweede unit. Deze zal naar verwachting in augustus van dit jaar inzetbaar zijn.

De chauffeur heeft in de cabine met een camera goed zicht op het werk en kan de machine ook met de afstandsbediening bedienen.

Goed is te zien dat de voegen goed zijn leeggezogen en het oppervlak mooi is gereinigd en brandschoon ‘zeemdroog’ is afgezogen.

Kooiker heeft een compacte unit ontwikkeld die met loopwielen voor en achter goed bodemvolgend is en met stevig rubber rondom goed afsluit.

Voor het nemen van obstakels, zoals hier een verkeers drempel, kan de machinist de combinatie desgewenst met de afstandsbediening besturen.

LEMKEN EN KRONE DEMONSTREREN HUN VTE-VELDROBOT

TIM belangrijke drijfveer

De Duitse werktuigfabrikanten Lemken en Krone hebben gezamenlijk de VTE-veldrobot ontwikkeld. Een belangrijk motief daarin speelt het integreren van tractor implement management, kortweg TIM. Eind mei demonstreerden beide fabrikanten in eigen kleur conceptmodellen. Het rijden is niet zo spannend, maar de motivatie en uitleg des te meer.

De komst was al eerder dit jaar aangekondigd, maar nu was het moment daar om ze werkelijk te tonen. De VTE-veldrobot (Verfahrenstechnische Einheit) stond klaar op een akker en een weiland in het Duitse plaatsje Hopsten om zijn kunnen te tonen. Toch wel wonderlijk: twee werktuigfabri kanten die een autonome trekker ontwikkelen. Toch is het niet zo verwonderlijk dat juist werk tuigfabrikanten de handschoen hebben opge pakt, vertelt Lemken-CEO Anthony van der Ley aan Grondig. Hij legt uit dat enkele jaren geleden de werktuigfabrikanten binnen het CCI-Iso bus-schermenproject (Lemken, Krone, Grimme, Kuhn en Rauch) spraken over de stand van zaken over autonome trekkers en tractor implement management (TIM). Met TIM stuurt een werktuig de trekker aan. Dat levert exacter werk en gemak op. Een veldrobot gecombineerd met TIM is hele

maal het summum. Zowel de robottrekker als TIM zette echter niet door, omdat trekkerfabri kanten volgens Van der Ley niet doorpakken of niet willen doorpakken.

TALMEN MET TIM

Ook met TIM talmen de trekkerfabrikanten vol gens Van der Ley. TIM zou eigenlijk de standaard moeten zijn, vindt Van der Ley. “Het is het werk tuig waarmee je uiteindelijk je geld verdient, want die levert het werk”, zegt hij. Om het werk tuig de taak zo goed en efficiënt mogelijk te kun nen laten uitvoeren, zou die de trekker volgens hem moeten kunnen overrulen. “TIM wil echter maar niet echt van de grond komen, omdat trek kerfabrikanten hun software niet willen open stellen voor werktuigen. Zeker niet als het merk werktuig niet van het grote concern zelf is”, aldus

Tekst en foto’s: Martijn Knuivers

KORTE PRAKTIJKDEMO

Op de percelen gaven beide VTE-veldrobots een korte demo. Krone en Lemken lieten verschillende werkzaamheden zien. Eerst werd een stuk weiland gemaaid met een vier meter brede Krone Easycut F 400 Fold. Daarna werd het gras geschud met een Vendra 820-schudder. Op het akkerland ernaast werd de grond losgetrokken met een Lem ken Karat 10-cultivator. Daarna zou het perceel worden ingezaaid met een Azurit 10 K. Maaien, schudden en cultiveren gingen goed, maar het zaaien even niet, omdat de machine een storing had. De VTE-veldrobot is met 7,9 ton eigen gewicht op vier even grote 6508/65R38-Trelleborg-banden bepaald geen kleine jongen. Het formaat en gewicht is echter zodanig gekozen dat de veldrobot ge schikt is voor een reeks aan bewerkingen. Hij is duidelijk wat over bemeten voor de getoonde bewerkingen op het grasland. De aandrijfbron is een 230 pk (170 kW) sterke MTU-viercilindermo tor, die een stroomgenerator aandrijft. Elektromotoren drijven beide assen en de aftakas aan. Alle vier de wielen zijn aangedreven en gestuurd. De robot kan in hondengang rijden. Standaard be schikt de VTE-veldrobot over een aftakas en een driepuntshef. Hij heeft hiervoor uiteraard een hydrauliekuitrusting. Sensoren en ca mera’s bewaken het werkproces en de omgeving rond deze werk tuigdrager. De maximumsnelheid bedraagt 20 km/u. Transport over de weg moet met een dieplader. Ook zit er een grote afstandsbediening bij met daarop alle functies, bijvoorbeeld om een machine te kunnen aankoppelen.

Van der Ley. Ook speelt mee dat trekkerfabrikan ten het principe huldigen dat de trekker de lei dende machine is, en niet het werktuig. “We kwamen toen tot de slotsom dat als we als werk tuigfabrikant echt een autonome trekker willen die zich laat leiden door het werktuig, we die toch zelf zouden moeten ontwikkelen”, zegt de Lem ken-CEO. Krone en Lemken besloten het samen te doen en noemden het project Combined Powers. Lemken en Krone denken overigens dat de VTE

Met deze grote afstandsbediening kun je bijvoorbeeld de trekker verzetten of een werktuig aankoppelen.

ook een antwoord kan zijn op de dreigende tekor ten aan geschoolde arbeidskrachten in de land bouw. Vooral in het Oostblok en in Amerika is dat een probleem.

NOG NIET KLAAR

De komende jaren bouwen Lemken en Krone nog enkele conceptmodellen. Voor de verkoop moet er nog wel het een en ander worden ontwikkeld. “Met de computer de meest efficiënte route uit stippelen en dan met de VTE-veldrobot met daar achter een werktuig die route over het veld rijden, is de moeilijkheid niet”, vertelt chief designer Jo sef Horstmann van Krone. “De uitdaging zit hem vooral in het vervangen van de ogen en het vak manschap van de bestuurder door sensoren en software”, zegt hij. Het legt het uit met de cultiva tor. “Neem bijvoorbeeld een cultivator. Dat is niet alleen zakken en heffen, maar ook de mate van verkruimeling, de werkdiepte, hoeveel organi sche massa er wordt ingewerkt, of er een ver stopping optreedt en of dat het gaat slepen.” Dat meet Lemken met behulp van sensoren en met een camera achterop, die op basis van beeld herkenning signaleert of het werkbeeld goed is. Hetzelfde geldt voor andere machines. Zo wordt de maaier bijvoorbeeld voorzien van een trillingssen sor. Als er een mesje uitvliegt, gaat de maaier vi breren. Voor de robot een seintje te stoppen en de eigenaar een alarm-appje te sturen met de storing. Van der Ley verwacht dat de autonome veldrobot ongeveer dezelfde prijs zal hebben als een trekker van rond de 170 kW (231 pk). In 2025 hopen beide fabrikanten ermee op de markt te komen. Dat geeft nog wat tijd om na te denken over de kansen en bedreigingen.

‘DE

720 VARIO SCR UITGELEZEN, DOORBEREKEND EN OPNIEUW GETEST

Bijna 18.000 uur maakt Fendt goedkoper

De Fendt 720 Vario SCR van BMWW Agriservice maakte al bijna 18.000 uur. Een mooi moment om te analyseren hoe hij zover is gekomen en wat dat heeft gekost. Het uitlezen van de boordcomputer geeft een bron aan data. Het loonbedrijf deed alle onderhoud zelf, maar hield exact de kosten bij en de importeur schatte de restwaarde. Voor de vermogensmeter blijkt wat de Fendt nu nog in zijn mars heeft. “Deze mag blijven, op naar de 20.000 uur”, zegt BMWW-directeur Edwin Borgstein.

NIETS INGELEVERD

Om te zien wat de Fendt nu nog in huis heeft, is hij bij Mechan Groep in Achterveld voor de ver mogensmeter gezet. De Sigma Dynometer van veertien jaar oud heeft al 3518 tests gedaan en wordt al gebruikt vanaf het Mechatrac-tijdperk in Zutphen. Volgens de folder moet de trekker 147 kW (200 pk) leveren als we de meest reële ECER24-testnorm hanteren. De vermogens kromme stijgt bij de aftakasmeting tot maximaal 144,2 kW (196 pk). Bij een meting aan de afta kasstomp gaat Mechan er echter van uit dat er tien procent verlies is ten opzichte van de ECER24-norm die aan de motor is gemeten. Zo bezien zou de trekker dus sterker zijn geworden of destijds met wat meer vermogen zijn afgeleverd. Opvallend is dat hierbij de airco nog aanstond. Bij een tweede test zonder de verbruikende airco had de trekker met 139,6 kW (189,8 pk) juist minder vermogen. Hier sloeg volgens Mechan de koelvin weer eerder aan, wat een aantal kW’s scheelt. Hoe dan ook, de conclusie is dat de Fendt na 18.000 uur nog niets heeft ingeleverd.

‘Volgende beurt bij 18.300 uur’ prijkt er op een sticker op het dashboard van deze Fendt 720 Va rio SCR. 18.000 uur mag voor een trekker gerust een mijlpaal heten. Deze 720 Vario zette ze in tien jaar op de klok. Het voormalige loonbedrijf Gebr. Haverlag uit Nijkerkerveen leasete de trek ker in één order samen met vier andere Fendts. Het uit Haverlag voortgekomen loonbedrijf BMWW Agriservice maakte er vervolgens de meeste uren mee. Van 2012 tot 2017 werden de eerste 12.000 uur vooral voor de twaalf meter brede sleepslangbemester gemaakt. De trekker, een luxe ProfiPlus-uitvoering, was immers voor zien van het optionele VarioGuide-RTK-GPS (meerprijs € 16.420,-) en brede 900-banden. Daarna is er in twee jaar tijd 1500 uur gemaakt

Tekst: Frits Huiden Foto’s: Frits Huiden, BMWW Agriservice

met allerlei werk, zoals met een vlindermaaier en bemesten met een veertienkuubs Zunham mer-tank. Inmiddels draait de Fendt voorname lijk in het mesttransport. Tussen 2019 en nu is er nog eens 4000 uur bijgezet voor een 36-kuubs Lako-tankoplegger met dolly en GPS-bemonste ringsapparatuur. Topsnelheid van de ongeveer 56 ton wegende combinatie is 50 km/u bij 1700 toeren. De andere Fendts uit de 700- en 800-serie die destijds tegelijk werden aangeschaft, maak ten ook tussen de 10.000 en 15.000 uur. Enkele daarvan zijn al ingeruild.

lus-cabine, nieuwe bediening en een nieuw de sign. De huidige Gen 6-modellen zien er behalve het verse grasgroene kleurtje en een iets andere motorkap nog exact gelijk uit. Binnen de zeskop pige 700-serie zijn vooral de 718 en 724 de hardlo pers. Het personeel is voor BMWW een belangrijke reden om Fendt te rijden. “Zie het als een verlen ging van het arbeidscontract”, zegt Borgstein. “De jongens zitten er soms meer dan zestien uur per dag op, maar blijven enthousiast en je hoort niet dat ze om zes uur naar huis willen. Dat zijn wel de mensen die we willen hebben.”

LANG DOORRIJDEN GEEFT LAGERE UURPRIJS

“Deze 720 was het meest luxe uitgevoerd, maar bleef ook het meest soepel rijden en comfortabel met de pneumatische vering”, vertelt BMWW-di recteur Edwin Borgstein. “De techniek blijft goed. Soms heb je ook wel eens een maandagochtend trekker of een die met te weinig liefde is gemaakt. Zo’n trekker ruil je sneller in, maar deze blijft ge woon goed. Hij mag van mij door naar de 20.000 uur. Bovendien, alles wat veel uren maakt, wordt alleen maar goedkoper. Ik twijfel nog niet aan de techniek, dus voorzie ik nog geen grote facturen.”

VERLENGING ARBEIDSCONTRACT

De 700-serie is het populairste model van de fa brikant uit Marktoberdorf. Met steevast een Deutz-motor onder de kap deed de eerste genera tie Favorit 714 en 716 uit 1998 het al goed. Daarna volgde in 2004 de COM II TMS-uitvoering en in 2007 de COM III-uitvoering. In 2011 zette Fendt een belangrijke stap met de SCR-modellen met Stage IIIb-motoren (met AdBlue), een VisioP

BMWW Agriservice, met als aandeelhouder be halve Borgstein ook mestdistributeur Mostert & van de Weg en Loonbedrijf Breure-De Waard, werkt met elf Fendt-trekkers, twee hakselaars, twee wielladers en elf man personeel. Het werk bestaat uit alles rondom gras en maïs. Werk in de GWW-sector is er amper. “We moeten het in ne gen maanden verdienen. In het voorjaar hebben we vaak vijf weken dat we met het sleepslangen dag en nacht doorgaan. De trekkers worden op maandagmorgen gestart en pas op zaterdag weer uitgezet”, aldus Borgstein. Via het uitlezen met de laptop is het in het aantal motorstarts terug te zien. Op de 17.970 uur is de trekker 10.368 keer gestart. Elke 1,7 uur dus één keer, terwijl één keer starten per uur niet uitzonderlijk zou zijn.

Voormalig Fendt-importeur De Vor in Ach terveld offreerde Haverlag € 218.599,- voor de 720 Vario SCR. De koop werd (tegelijk met vier andere trekkers) gesloten voor € 149.750,-. “Dat was destijds een goede deal”, zegt Borgstein. “Van de bruto prijzen val je soms van je stoel, maar uiteindelijk, zeker als je er meer koopt, kan het soms best meevallen.”

Om de total cost of ownership (TCO) te be palen, ofwel wat de totale kosten van aan schaf, bezit en gebruik van een trekker zijn, is een goede schatting van de restwaarde belangrijk. De Mechan Groep schat de trek ker op dit moment op € 42.500,-. Daarmee is er dan in totaal € 107.250,- afgeschreven op de trekker. Dat lijkt vrij veel, maar hier komt de winst van het veel uren draaien naar vo ren. Per draaiuur is de afschrijving met € 5,97 immers weer heel beperkt. Trekkers van vijf jaar met ‘nog maar’ 10.000 uur kun nen zomaar € 2,- tot € 3,- meer afschrijven met dezelfde restwaarde.

EEN DERDE STATIONAIR

Net als bij veel andere trekkers blijkt dat ook deze 720 behoorlijk veel stationair draait. Met 5490 uur draaide hij 32 procent van zijn tijd stationair. Bij

Boven op de afschrijving komen daar nog bij de marktrente (3,0 procent per jaar) over het gemiddelde geïnvesteerde vermogen van € 96.125 (gemiddeld € 1,60 per uur), verzekering (1,0 procent van de aanschaf prijs, gemiddeld € 0,66 per uur) en onder houd en reparatiekosten (€ 3,08 per uur). Grofweg kostte het bezit en onderhoud van de trekker dan € 11,31 per uur. Dat is onge veer gelijk aan een John Deere R6215R en een Massey Ferguson 7618 van vijf jaar met 10.000 uur, die Grondig eerder ontleedde.

‘MET 5490 UUR DRAAIDE DE FENDT 720 VARIO SCR MAAR LIEFST 32 PROCENT VAN ZIJN TIJD STATIONAIR’

een gebruik van minimaal twee liter per uur en de ‘oude’ dieselprijs van € 1,10, per liter zou er dan op zijn minst € 12.000,- aan diesel verloren zijn ge gaan. Slijtage en AdBlue-verbruik zijn daarbij nog niet meegerekend. De motor afzetten op rustige momenten kan dus veel besparen, zeker met de huidige dieselprijzen. De meeste uren (9450 uur) maakte de Fendt tussen de 1200 en 1800 toeren. Tussen de 1800 en 2100 toeren werden slechts 1087 uur geregistreerd en daarboven slechts 59 uur. De gemiddelde belasting van de trekker toont een grote spreiding. Meest voorkomend was een belasting tussen de zestien en vijftig procent bij 1200 tot 1500 toeren. Bij belastingen boven de vijftig procent draaide de trekker meestal tussen de 1500 en 1800 toeren. In totaal is de trekker 1716 uur lang maximaal belast geweest, ofwel slechts tien procent van zijn draaiuren.

Volgens de boordcomputer verstookte de Fendt in heel zijn leven 214.989,50 liter aan dieselbrand stof. Dat is in waarde ruim meer dan de aanschaf prijs van de Fendt ooit was. Ook hier is AdBlue nog niet eens meegerekend. Het gemiddelde verbruik ligt netjes op 11,96 liter diesel per uur.

ALTIJD BUITEN GESTAAN

De Fendt staat er, na een kleine poetsbeurt, eigen lijk best strak bij, zeker voor een trekker die bij gebrek aan binnenruimte altijd heeft buiten heeft gestaan. Zon, regen en wind lieten vooral de don kere kunststoffen rond de cabineverlichting ver kleuren. Het Dieselross-embleem op de grille verloor zijn glans, maar vooral de mest en ammo niaklucht zorgden voor wat roest op bijvoorbeeld de stuurstangen en de randen van de motorkap. “Dat is een duidelijk verschil met de trekkers die niet in de mest werken, want die roesten ook niet”, weet Borgstein. Het voorste deel van de motorkap is daarom overgespoten, wat het to taalplaatje weer keurig maakt. In de cabine had vaste chauffeur Jan Willem de Lange het voor het zeggen en daarom is het met vloerbedekking, siergordijnen, luchtverfrissers en een kleine koel box rechts op de vloer strak en aangenaam. Het luchtpistool van de compressor hangt standaard rechts achterin om de boel schoon te houden.

ONDERHOUD EN REPARATIE

Uitgesmeerd over de uren blijkt de post ‘onder houd en reparatie’ met € 3,08 per uur mee te

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - FENDT 720 VARIO ONTLEED

FENDT

MERK EN MOTOR

TYPE 720 VARIO SCR PROFIPLUS

SERIENUMMER 735211488

KENTEKEN TTT-01-D

BOUWJAAR 2012

AFLEVERING 7 APRIL 2012

DRAAIUREN 17,970

MOTOR DEUTZ, 6 LITER, STAGE IIIB

VERMOGENSMETING

SIGMA DYNOMETER, TESTNUMMER 3518, ACHTERVELD

MAX. VERMOGEN AAN AFTAKAS (ECER24)

147 KW/200 PK

GETEST MAX. VERMOGEN AAN AFTAKAS MET AIRCO 144,2 KW/196 PK

GETEST MAX. KOPPEL 1614 NM

GETEST MAX.VERMOGEN AAN AFTAKAS ZONDER AIRCO 139,6 KW/189,8 PK

GETEST MAX KOPPEL 1624 NM

UITVOERING

LUCHTREMMEN

FRONTHEF EN FRONTAFTAKAS, 870 KG FRONTGEWICHT VARIO-TERMINAL 10,4-INCH, VARIOGUIDE RTK-GPS ISOBUS, VIJF ELEKTRISCHE DUBBELWERKENDE VENTIELEN, POWER BEYOND

TRAPLOOS, VARIO ML180, 50 KM/U

BANDEN VOOR TRELLEBORG, 600/65R28

BANDEN ACHTER TRELLEBORG TM800, 710/70R38

EIGENAAR

BMWW AGRISERVICE, NIJKERKERVEEN

AANTAL TREKKERS 11

AANTAL MEDEWERKERS 11

GEGEVENS BOORDCOMPUTER

AANTAL MOTORSTARTS 10,368

TOTAAL DIESELVERBRUIK 214989,5 LITER

GEMIDDELD BRANDSTOFVERBRUIK 11,96 LITER/UUR

GEMIDDELD BRANDSTOFVERBRUIK 72,9 LITER/UUR/100 KM

UREN STATIONAIR (600-900 TPM) 5490

UREN (900-1200 TPM) 1762

UREN (1200-1500 TPM) 5751

UREN (1500-1800 TPM) 3699

UREN (1800-2100 TPM) 1087

UREN (2100- 2400 TPM) 59

vallen. Een probleem dat drie keer terugkwam, was het lager van de koelvin. Al bij 1166 uur is dat vervangen, maar bij 7.265 uur sloeg de koel vin alsnog door de radiateur heen. Het viel onder de verlengde garantie van € 910,37 per jaar. Dat geldt ook voor de reparaties aan de aftakas. Het aftakaspakket bij 2.442 uur en de magneetven tielen van de aftakas bij 6.102 uur waren gedekt. Het magneetventiel dat bij 11.089 uur nog eens kwam, kostte € 526,52 en ook de waterpomp van € 580,- viel bij 8205 uur net buiten de verlengde garantie.

NIEUWE BAK BIJ 12.000 UUR

De duurste reparatie in de levensloop van een Fendt is vaak het vervangen of de revisie van de Vario-transmissie. Een enkele bak moet al na 7000 uur worden vervangen, maar deze bak was pas bij 11.846 uur aan de beurt. Kosten: € 11.465,-. Andere dure reparaties zijn de nieuwe terminal bij 13.020 uur (€ 986,46), de nieuwe turbo bij 14.285 uur (€ 1846,-) en de reparaties aan de

vooras. Bij 12.506 uur kwamen er nieuwe fu seekogels en een wielhoeksensor (€ 780,-) op, bij 14.456 uur waren er nieuwe accumulators nodig (€ 1.610,-) en ook bij 15.500 uur was er een repa ratie vanwege een lekkende vooras (€ 1.526,-). De tabel geeft een compleet overzicht. In totaal is er voor € 55.480,58 verspijkerd aan de Fendt. Daarbij is de arbeid dus door BMWW zelf gedaan én zat de trekker tot 7500 uur of vijf jaar in de verlengde garantie. Per draaiuur komen de reparatiekosten zo uit op € 1,52 en het onder houd op € 1,56, wat samen € 3,08 maakt. Dat is niets te veel.

In totaal is er € 107.250 afgeschreven op de trekker. Dat lijkt vrij veel, maar per draaiuur is het in dit geval met € 5,97 weer beperkt.

Tussen 2019 en nu is er 4000 uur gemaakt met een 36-kuubs Lako-tankoplegger. Topsnelheid van de ongeveer 56 ton wegende combinatie is 50 km/u bij 1700 toeren van de motor.

De trekker heeft altijd buiten gestaan én heeft in de mest gewerkt. Het uiterlijk bleef redelijk goed, op wat verkleurde kunststof delen na. Het voorste deel van de motorkap werd overgespoten.

Volgens de boordcomputer verstookte de Fendt in heel zijn leven 214.989,50 liter diesel. Het gemiddelde verbruik ligt netjes op 11,96 liter diesel per uur.

Volgens de folder moet de trekker 147 kW (200 pk) leveren conform de meest reële ECER24-testnorm. Aan de aftakas geeft de Fendt maximaal 144,2 kW (196 pk). Mechan gaat uit van tien procent verlies in de aandrijflijn.

‘SOMMIGE

BEK I JK DE TOEKOMST VAN ALLE K ANTEN

Ben jij toe aan een nieuw perspectief? Ontdek verrassende mogelijkheden bij Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek. Bij ons houd je toezicht op prachtige natuurgebieden. En werk je mee aan de duurzame ontwikkeling van de leefomgeving. Kijk voor vacatures op www.ofgv.nl/werken-bij

LOONBEDRIJF TULLER VARIEERT PLANTAANTAL VIA SATELLIETKAARTEN

Zaaiafstand op maat

Om een egaler maïsgewas te krijgen, experimenteert loonbedrijf Tuller dit jaar met de zaaiafstand op het perceel. Het bedrijf doet dit op basis van satelliet-opbrengstkaarten die Limagrain heeft opgesteld. Op slechte plekken komen daardoor wat minder planten, op betere wat meer. Dit seizoen zal Grondig meekijken bij de gewasontwikkeling en het eindresultaat.

‘EEN HOBBY MAG WEL WAT TIJD KOSTEN, MAAR UITEINDELIJK MOET DE DATA WORDEN OMGEZET IN EEN PRAKTISCH BRUIKBAAR ADVIES’

Het werken met taakkaarten is voor loonbedrijf Tuller in Bathmen een bekende werkwijze. Afge lopen jaren zijn er kalk en andere meststoffen gestrooid op basis van taakkaarten. Het past in het streven van het bedrijf om de klant te ontzor gen en landbouwkundig niet alleen uitvoerend, maar ook adviserend bezig te zijn. Om inzicht te krijgen in de opbrengst werkt het bedrijf al jaren met opraap- en silagewagens met een weeginrichting. In combinatie met de NIR-sensor op de hakselaar kan ook het droge stofgehalte worden bepaald. Klanten krijgen dan ook precies te horen hoeveel ton product er aan gras of maïs aan de kuil is gereden. Van alle per celen kan met de hakselaar ook een opbrengst

kaart worden gemaakt, maar dat ook vertalen naar gebruiksklare data voor het nieuwe seizoen is er afgelopen jaar nog niet van gekomen, ver telt eigenaar Bertjan Slaghekke. “Het probleem is dat je als je niet oppast op een gegeven mo ment omkomt in de data. Het is best een hobby van ons en een hobby mag wel wat tijd kosten, maar uiteindelijk moet de data worden omgezet in een praktisch bruikbaar advies.”

‘DE GEDACHTE IS DAT DOOR HET AANTAL PLANTEN WAT TE VERMINDEREN DE HOEVEELHEID BESCHIKBAAR VOCHT PER PLANT TOENEEMT’

EGALER GEWAS

Toen het aanbod van Limagrain kwam om op basis van satellietkaarten de zaaiafstand te gaan variëren om tot een egaler gewas te komen, hapte het bedrijf gelijk toe. “We zijn er altijd wel mee bezig en in voor nieuwe dingen, dus dit paste ons wel”, legt planner en landbouwkun dige Cor Braakman uit. We waren zelf ook al be zig met het toepassen van een variabele zaaidichtheid. Het was nog even de vraag op ba sis van welke data je de dichtheid gaat aanpas sen. Dit kun je op verschillende manieren doen. Het mooie van Agrility is dat het doet op basis van de gemiddelde opbrengst over drie jaren. De proef waar ze aan meedoen, is onderdeel van het Agrility-project van Limagrain. Hierbij pro beert deze zadenleverancier met behulp van data de teelt van gewassen te optimaliseren. Een nieuw element dat Limagrain daaraan wil toe voegen, is het variëren van de zaaidichtheid op basis van historische opbrengstgegevens. Het

Tekst en foto’s: Toon van der Stok

GRONDIG VOLGT EXPERIMENT

Dit groeiseizoen zal Grondig regelmatig meekijken bij de ontwikkeling van het ge was. In onze nieuwsbrief en in dit magazine zullen we af en toe laten zien hoe de maïs zich ontwikkelt, met aan het eind een im pressie van de oogst en of er effecten zicht baar zijn. Aan het eind van het jaar combineren we dat met gegevens over de afrijping van de maïs.

bedrijf gebruikt daarvoor de satellietbeelden die de afgelopen drie jaar zijn gemaakt. Per perceel kan het op basis van de kleur van het gewas schatten hoeveel massa er staat. Dat levert niet alleen een indicatie van de opbrengst, maar laat ook zien waar de verschillen per perceel zitten.

VARIABELE ZAAIDICHTHEID

Die verschillen worden in de nieuwe proef ver taald naar een variatie in zaaidichtheid. De ge dachte hierachter is dat een groot deel van de verschillen ontstaan door een verschil in de hoe veelheid beschikbaar vocht. Uit een analyse van de beelden heeft Limagrain vastgesteld dat dit de belangrijkste factor is bij het ontstaan van opbrengstverschillen. Daar speelt het Agrili ty-programma op in door op plaatsen waar door de jaren heen minder groeit de plantafstand wat te vergroten. De gedachte is dat door het aantal planten wat te verminderen de hoeveelheid be schikbaar vocht per plant toeneemt en dat de verschillen daardoor verdwijnen. Op het proefperceel waarop Tuller deze gegevens gebruikt, varieert de hoeveelheid zaaizaad daar door van 93.000 via 97.000 naar 100.000 zaden per hectare. De taakkaart die dit heeft opgele verd, komt voor Cor en Bertjan verrassend goed overeen met wat ze zelf weten van het perceel. “We telen daar al jaren de maïs en kennen het dus goed. De plekken die Limagrain heeft aange geven waar het wat droogtegevoeliger is, klop pen precies met wat wij weten. Alleen bij de twee losse plekken vermoeden we dat het niet komt door droogte, maar door andere proble men op het perceel. Wij hebben het daar al eens laten onderzoeken en toen bleek de pH-waarde extreem laag. Daar hebben we eerder al extra bekalkt, dus het zou nu al beter moeten zijn.” Het grote voordeel van dit systeem vindt Tuller de aanlevering van de gegevens vanuit een geau

tomatiseerd systeem en de combinatie van de gegevens van drie jaren. “Wij hebben die data ook wel, maar het is voor ons een behoorlijke klus om al die data over elkaar te leggen. Nu wordt het gewoon aangeleverd en kunnen we de taakkaart zo inladen.”

‘ELEKTRONICA IS ONDANKS ALLE BELOFTES NOG STEEDS GEEN PLUG AND PLAY, ZO BLIJKT MAAR WEER’

INLADEN UITDAGING

In de praktijk bleek dat inladen de eerste keer wat tegen te vallen, blijkt als Slaghekke wil gaan zaaien. Ondanks een uitgebreide voorbereiding blijkt in het veld de communicatie tussen de computer van de trekker en het bedieningspaneel van de Väderstad-zaaimachine een uitdaging.

Dan zie je ook weer hoeveel invulvelden er zijn, waarbij de combinatie van soms Engels en soms Nederlands het niet gemakkelijker maakt. Het is uiteindelijk de helpdesk van de Case IH-dealer die ontdekt waar een veld nog verkeerd staat. Elektronica is ondanks alle beloften nog steeds geen plug and play, zo blijkt maar weer. Gelukkig heeft Slaghekke al de nodige ervaring en vooral de rust om te blijven zoeken.

Met een beloning als het werkt, want dan zie je tijdens het rijden precies op de grens van twee verschillende zones de zaaizaadaantallen ver springen op het scherm. Automatisch past de machine de afstand aan, waarbij de hoeveelheid in enkele seconden oploopt van 93.000 naar 100.000 zaden per hectare. Voor Slaghekke en Braakman had dat verschil overigens wel wat groter mogen zijn. “Voor ons gevoel is het ver schil nu nog erg klein. In droge jaren moet je volgens mij gewoon naar bijvoorbeeld 80.000 zaden op slechte plekken, maar misschien is dit ook wel goed, omdat je nooit weet wat voor jaar je krijgt. Vorig jaar zag je namelijk nauwelijks verschillen, terwijl het in de twee jaar daarvoor wel heel duidelijk was. Wat we nu hebben, is misschien wel een goed gemiddelde. En het blij ven natuurlijk wel zaaizaadverkopers die de aantallen bepalen”, lacht Slaghekke. “Eerst maar eens kijken wat dit oplevert. Dan kunnen we dat in de toekomst vast ook zelf invullen.”

Tijdens het zaaien wordt de zaaiafstand automatisch aangepast aan het verwachte opbrengende vermogen van het perceelsdeel.

Op de beste stukken wordt het plantaantal opgevoerd naar 100.000 planten per hectare.

Als de verwachting over de opbrengst wat minder is, zakt het aantal planten naar ongeveer 97.000 stuks per hectare.

Op het slechtste deel zakt het plantenaantal naar 94.000 stuks per hectare. Dit zijn de rode delen van het perceel op de taakkaart.

Tekst en foto: Marjolein van Woerkom

VITALE VOLHOUDER: CEES DEN BOER

‘In uren heb ik 65 jaar gewerkt in plaats van 56’

Cees den Boer kwam op negenjarige leeftijd in het gezin van Jan van Leeuwen uit Harmelen terecht en rolde op die manier de loonwerkerswereld in. Na 56 jaar, op 72-jarige leeftijd, is hij nog steeds aan het werk, nu op oproepbasis. “Ik heb een bijzonder lijf meegekregen”, zegt hij al wijzend naar boven.

‘IK HEB EEN BIJZONDER LICHAAM GEKREGEN, WAARDOOR IK GELUKKIG NOG STEEDS KAN DOEN WAT IK LEUK VIND’

Gisteren was hij tot vier uur bezig geweest met grond rijden. Aan het einde van de dag bleek dat de weg erg vies was geworden, dus kwam de vraag of hij nog even met de waterwagen op pad wilde? En uiteindelijk moest er ook nog een vrachtje grond bij een particulier worden afgele verd. Cees den Boer stapte wederom in zijn trek ker. Zijn werkdag eindigde om half zes. “Af en toe heb je van die dagen, maar ik doe het graag. Je moet er gewoon flexibel mee omgaan.” En dat voor een 72-jarige medewerker die al 56 jaar in dienst is en nu op een nul-urencontract werkt. “Ik vind het gewoon nog steeds hartstikke

leuk. Soms werk ik enkele weken achter elkaar, dan ben ik weer een paar weken vrij. Als ze me bellen, heb ik zelf de vrijheid om ja of nee te zeggen. Ik sta nog steeds elke dag om half zes op. Ik heb geen last van mijn rug of andere lichame lijke klachten. Ik heb een bijzonder lichaam ge kregen, waardoor ik gelukkig nog steeds kan doen wat ik leuk vind.”

PLEEGGEZIN

Cees heeft een bijzonder verhaal. Op negenjarige leeftijd kwam hij als pleegkind in het gezin van de familie Van Leeuwen terecht. Hij werd hun zesde zoon. Hij deed een opleiding metaalbe werking aan de LTS en toen hij vijftien jaar en zes maanden oud was, moest hij aan het werk. Jan van Leeuwen had in 1939 een loonbedrijf opge zet en het was een logische stap dat Cees daar ook in mee zou draaien. In 1965, toen Cees er begon, telde het bedrijf zeven medewerkers. “In de beginjaren was het voornamelijk nog hand werk”, vertelt hij. “Alles ging met de hand: ruige mest laden, hooipakjes laden, bietenblad lossen, stro bij tuinders...”

NAAM:

Cees den Boer

LEEFTIJD: 72 jaar

BEDRIJF:

Van Leeuwen GWW BV

Hij maakte lange dagen. “Als ik met de maaibalk op pad was, werkte ik van vier uur ‘s ochtends tot tien uur ’s avonds. Ik grap wel eens: in uren heb ik 65 jaar gewerkt in plaats van 56 jaar”, vertelt hij. Toch vond en vindt hij het niet erg. “Het zit in de genen. Mijn eigen vader werkte overdag bij een loonwerker en ’s nachts reed hij voor een voerleverancier. Altijd aan het werk. Mijn broer is net zo, en ik dus ook. We kunnen niet stilzitten.”

‘ALS IK MET DE MAAIBALK OP PAD WAS, WERKTE IK VAN VIER UUR ‘S OCHTENDS TOT TIEN UUR ’S AVONDS’

gezien. Zo belandde hij op zestienjarige leeftijd onder een trekker. “Ik was een graskuil aan het vastrijden toen ik een verkeerde manoeuvre maakte en de trekker kantelde. Ik lag er languit onder, met mijn neus in de grond. Het gewicht van de trekker benam mij de adem. De boer wist snel met een ketting de trekker weer overeind te trekken. Ik kwam er gelukkig zonder ook maar een schrammetje van af. Gelukkig was ik die dag niet met mijn eigen trekker op pad. Daar zat een hogere stoel in. Als ik daarmee was gekanteld, had ik het niet overleefd.”

GEEN ZWART GAT

VERANDERD

De tijd heeft alles veranderd. De techniek is ge moderniseerd, de mentaliteit van de medewer kers is anders. Cees heeft intussen vier generaties Van Leeuwen gezien en heeft zich ook aange past. “Vroeger had je een uur tussen de middag om te eten. We aten altijd mee met degene bij wie aan het werk waren, soms zelfs met een borreltje vooraf. Dat is niet meer. De volgende generaties hadden daar geen tijd meer voor”, stelt hij vast. Hij ziet de verandering ook bij zijn collega’s. “Er is nu een heel andere generatie aan het werk. Sommigen komen van de machinisten opleiding en denken dat ze kunnen kranen, maar je leert het echt pas in de praktijk.”

EEN ENGELTJE

Jubileumfeesten met vijfentwintig, veertig en vijftig jaar, het nieuwe kantoorpand dat hij vorig jaar mocht openen als langst meewerkende me dewerker: Cees heeft al veel feestjes mogen vie ren. Toch heeft hij ook zeker de andere kant

Enkele maanden voordat hij zijn vijftigjarig jubi leum zou aantikken, in 2015, zou hij eigenlijk met pensioen gaan. Omdat hij toch graag die mijlpaal wilde halen, bleef hij echter aan het werk. Daarna kwam de vraag: en nu? “We heb ben daar een nul-urencontract van gemaakt, want dan hoef ik niet te werken, maar kan ik ook weken van vijf dagen maken. Dat is ook gemak kelijk voor de planning.”

Het is zeker niet zo dat hij sindsdien in een zwart gat is gevallen. Nu heeft hij tijd voor andere din gen. Zo geniet hij van zijn kleinzoon en klein dochter. Hij heeft jarenlang postzegels gespaard, houdt van fietsen en zingt sinds zijn 56e met veel plezier bij shantykoor Koor Bravour. Het maakt hem nu niet uit wat hij doet. Of hij nu grond rijdt of meegaat met de rioolploeg, zolang hij maar bezig is, vindt hij het goed. Alleen mest rijden, dat ziet hij niet meer zitten. Verder be leeft hij eigenlijk overal plezier aan. Twee jaar geleden heeft hij zijn VCA nog verlengd. Zijn vrouw smeert nog elke dag ’s ochtends zijn bo terhammen en zet een kopje koffie voor hem klaar, ook al zegt hij haar dat het niet hoeft. “Ik vind het nog steeds leuk om tussen de jongens te lopen. Als het mooi weer is, grappen ze wel eens: ‘Wat doe je hier?’ Maar zolang ik nog met plezier naar mijn werk ga, ga ik door.”

VITALE VOLHOUDERS

Regelmatig krijgen we e-mails bin nen over jubilea: vijfentwintig, veer tig of zelfs vijftig jaar in dienst. Bijzonder in deze tijden, waarin veel mensen ‘jobhoppen’; na vijf jaar wil len ze toch weer wat anders. Vandaar deze serie, waarin we ‘vitale volhou ders’ uitlichten die lang doorwerken in de sector, als trekkerchauffeur, als directeur, als kraanmachinist, als planner, maar het kan net zo goed de oudste in werking zijnde machine zijn. Hoe houden zij het zolang vol? Wat is het geheim?

PLAATS: Harmelen (U) ROL OP HET BEDRIJF: Manusje van alles DIENSTJAREN: 56, sinds 1965

GROOTSTE VERANDERING:

“De komst van GPS. Ik ben geen computerman, dus heb dat aan mij voorbij laten gaan.”

MOOISTE MOMENT:

“Dat waren er veel, maar ik vond het wel bijzonder dat ik met een van mijn jubilea een week vrij kreeg. We gingen naar de Holterberg, waar een groot pak sneeuw lag.”

‘WE HEBBEN ER EEN NULURENCONTRACT VAN GEMAAKT, WANT DAN HOEF IK NIET TE WERKEN, MAAR KAN IK OOK WEKEN VAN VIJF DAGEN MAKEN’

TIP:

“Een gezond lijf is belangrijk. Ik ben op mijn 31e in één keer gestopt met roken. Ik rookte daarvoor als een ketter, maar ik wist dat ik moest stoppen als ik het lang wilde volhouden.”

Brandstoftoeslag massaal toegepast

Toen begin maart de prijs van brandstof explo deerde, was een toeslag de enige oplossing om deze stijgingen op te vangen, stelt André de Swart, adviseur bedrijfskundige zaken bij Cumela Advies. Ada Kieft, bedrijvenadviseur bij Cumela in de regio Noord-Holland en Flevoland, heeft sterk de indruk dat de meeste bedrijven een brandstoftoeslag hebben doorgevoerd. “Bijna iedereen doet het”, vult Wilco Emons, bedrijvenadviseur in de regio Noord-Brabant, aan. De Swart verwacht zelfs dat meer dan 75 procent van de ondernemers gebruik is gaan maken van een brandstoftoeslag.

Het toepassen van een toeslag is een simpele ma nier om de gestegen prijs door te berekenen. Sinds eind maart publiceren we daarvoor in de nieuws brief van Grondig een weekprijs voor de diesel. Daarbij wordt het verschil weergegeven met de prijs in de eerste week van januari. Daarmee kun je berekenen hoeveel je gemiddeld extra kwijt

bent aan diesel. Door dit te vermenigvuldigen met de hoeveelheid brandstof per uur of per bewer king, heb je de toeslag. Het is wel van belang om vooraf te melden dat je een toeslag toepast. Hoewel ondernemers vooraf bang waren voor de reacties van klanten blijkt die vrees onterecht. Er zijn bij De Swart inderdaad situaties bekend van ondernemers die een discussie kregen met een klant over de toeslag, maar dat waren er veel min der dan vooraf gedacht. “Als er al discussie was, dan ging die over de index die werd gebruikt voor de berekening van de toeslag, want dat is het enige wat soms voor wat verwarring zorgde.” “De rekeningen voor de eerste snede gaan nu de deur uit. Ik ben benieuwd of daar respons op komt, maar tot nog toe hoor ik eigenlijke geen negatieve geluiden uit het veld”, zegt Emons. Hij neemt aan dat dit mede komt doordat alles duur der is geworden en iedereen om zich heen ook ziet dat ondernemers niet anders kunnen.

400.000

350.000

300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

0

PER

ARBEIDSKRACHT RUIM € 237.000,AAN MACHINES

Tussen de verschillende typen cumelabedrijven bestaat er een groot verschil in het kapitaal dat is geïnvesteerd in machines. Terwijl dit bij grondverzetbedrijven per arbeidskracht € 172.000,is, moet een agrarische bedrijf wel € 338.000,- per arbeidskracht investeren. Gemiddeld per bedrijf bedraagt de totale aanschaf waarde ruim € 3.800.000,-.

De huidige boekwaarde van de machines is € 1.407.000,-, zo heeft bedrijfseconomisch adviseur Dieuwer Heins berekend. Dit komt neer op € 149.841,- per arbeidskracht. Gemiddeld schrij ven de bedrijven € 286.700,- per jaar af. “De machines zijn daar mee gemiddeld 8,4 jaar oud. Bij veel bedrijven is veel materiaal aanwezig dat minder vaak wordt gebruikt en vaak ook ouder is. Daar tegenover staat het materiaal dat dagelijks wordt gebruikt, dat gemiddeld jonger zal zijn dan de genoemde 8,4 jaar.”

Aanschafwaarde per fte cumelabedrijven (euro's) Boekwaarde per fte Afgeschreven

Grondig 5

Dossier: R20

Bijzonderheden: geen, vaste rubriek

De afschrijvingen zijn gemiddeld 7,5 procent van de aanschaf waarde. Stel dat de restwaarde vijftien procent is, dan betekent dit dat een machine gemiddeld 11,3 jaar meegaat. Bij een rest waarde van nul procent praat je over 13,3 jaar”, aldus Heins.

Per arbeidskracht ruim € 237.000, aan machines

HANDREIKING KLACHTAFHANDELING BIJ

AANBESTEDEN

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft de Handreiking klachtafhandeling bij aanbe steden gepubliceerd. Cumela is hierbij via het COAB betrokken geweest. Via het klachtenloket kunnen misverstanden, onbedoelde fouten en ten onrechte gestelde eisen in de aanbesteding tijdig worden hersteld. Hoe kun je deze gebruiken?

Stap 1: je vraagt zelf via de nota van inlichtingen om een toelichting bij de aanbestedende dienst. Geen antwoord of een onbevredigend antwoord? Dan stap 2.

Stap 2: je dient (tijdig!) een klacht in bij het klach tenloket van de aanbestedende dienst. Je beschrijft duidelijk waarover je een klacht hebt en zo moge lijk hoe de klacht zou kunnen worden opgelost. Vermeld de datum van versturen, de naam en con tactgegevens van de ondernemer en de aanduiding van de aanbesteding. Het is niet mogelijk om ano niem te klagen. Ook Cumela kan namens haar leden een klacht indienen. Het klachtenloket stuurt ver volgens een ontvangstbevestiging en kan vragen om een toelichting aan de aanbestedende dienst of aan de klager.

Stap 3: het klachtenloket geeft zo nodig aan de aanbestedende dienst aan of de lopende aanbeste dingsprocedure of standstill-termijn moet worden opgeschort. De aanbestedende dienst neemt dit advies over of wijkt hier gemotiveerd van af.

Om het machinepark op orde te houden, moet er jaarlijks net zoveel worden geïnvesteerd als er wordt afgeschreven. Het be tekent dus dat jaarlijks een bedrag van € 287.000,- nodig is voor vervangingsinvesteringen. In de praktijk zal dit fors meer zijn, omdat de machines sterk in prijs zijn gestegen. Uit ervaring weet Heins dat het gemiddelde investeringsbedrag op 130 tot 140 procent van de jaarlijkse afschrijving ligt. “Dit betekent een jaarlijkse investering van € 373.000,- tot € 400.000,-.”

Tussen de verschillende typen cumelabedrijven bestaat er een groot verschil in het kapitaal dat is geïnvesteerd in machines. Terwijl dit bij grondverzetbedrijven per arbeidskracht € 172.000, is, moet een agrarische bedrijf wel € 338.000, per arbeidskracht investeren. Gemiddeld per bedrijf bedraagt de totale aanschafwaarde ruim € 3 800.000, De huidige boekwaarde van de machines is € 1.407.000, , zo heeft bedrijfseconomisch adviseur Dieuwer Heins berekend. Dit komt neer op € 149.841, per arbeidskracht. Gemiddeld schrijven de bedrijven € 286.700, per jaar af. “De machines zijn daarmee gemiddeld 8,4 jaar oud. Bij veel bedrijven is veel materiaal aanwezig dat minder vaak wordt gebruikt en vaak ook ouder is. Daar tegenover staat het materiaal dat dagelijks wordt gebruikt, dat gemiddeld jonger zal zijn dan de genoemde 8,4 jaar.”

De afschrijvingen zijn gemiddeld 7,5 procent van de aanschafwaarde. Stel dat de restwaarde vijftien procent is, dan betekent dit dat een machine gemiddeld 11,3 jaar meegaat. Bij een restwaarde van nul procent praat je over 13,3 jaar”, aldus Heins

Stap 4: het klachtenloket neemt de klacht in behan deling. Het klachtenloket communiceert de uit komst van de klachtafhandeling aan de aanbestedende dienst en aan jou. Het advies van het klachtenloket wordt overgenomen door de aan bestedende dienst of wijkt hier gemotiveerd van af. De aanbestedende dienst communiceert haar be slissing (inclusief motivering als er wordt afgewe ken van het advies) aan de ondernemer. De ondernemer kan op basis hiervan besluiten wel of geen vervolgstappen te nemen.

Stap 5: de beslissing van de aanbestedende dienst wordt geanonimiseerd bekend gemaakt aan alle inschrijvers.

Om het machinepark op orde te houden, moet er jaarlijks net zoveel worden geïnvesteerd als er wordt afgeschreven. Het betekent dus dat jaarlijks een bedrag van € 287 000, nodig is voor vervangingsinvesteringen. In de praktijk zal dit fors meer zijn, omdat de machines sterk in prijs zijn gestegen. Uit ervaring weet Heins dat het gemiddelde investeringsbedrag op 130 tot 140 procent van de jaarlijkse afschrijving ligt. “Dit betekent een jaarlijkse investering van € 373.000, tot € 400.000, .”

De cijfers zijn gebaseerd op de gegevens van 264 bedrijven die de jaarrekening 2020 aanleverden voor deelname aan Cumela Kompas. In deze cijfers is geen rekening gehouden met aanwe zige stille reserves en boekwinsten.

Stap 6: ontevreden over de klachtafhandeling of de uitkomst? Dan kun je alsnog een procedure starten bij de Commissie van Aanbestedingsexperts en/of de civiele rechter.

De cijfers zijn gebaseerd op de gegevens van 264 bedrijven die de jaarrekening 2020 aanleverden voor deelname aan Cumela Kompas. In deze cijfers is geen rekening gehouden met aanwezige stille reserves en boekwinsten Wil je meer te weten komen over de kengetallen van jouw bedrijf, doe dan mee aan Cumela Kompas en stuur een e mail naar kengetallen@cumela.nl

Wil je meer te weten komen over de kengetallen van jouw be drijf, doe dan mee aan Cumela Kompas en stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

Meer weten? Lees het artikel op de website!

Grondverzet Gemengd Agrarisch Cumelasector

Geralde Bouw-van de Bunt, adviseur juridische & GWW-zaken

Mooi afscheid Kees Huiberts

Op de Contactdag Noord-Holland verzamelden ruim honderd leden zich om in Den Oever te gaan kijken bij de werkzaamheden van de versterking van de Afsluitdijk, waaraan ook cumelabedrijven meewerken. Jelle Mens van LeVVel, de aanne merscombinatie die bestaat uit BAM, Van Oord en Rebel, gaf uitleg. Op de boot werd officieel af scheid genomen van Cumela-bestuurslid Kees Huiberts, een bestuurder van het eerste uur. Zijn zittingstermijn is na twaalf jaar verstreken. Kees werd bedankt voor zijn tomeloze inzet en zijn betrokkenheid bij Cumela. Terug aan de wal was het tijd voor een borrel en aansluitend een diner bij Restaurant De Dikke Bries.

Twee weken later namen de bestuursleden van Cumela Noord-Holland tijdens een diner bij Res taurant La Mère Anne in Oudendijk informeel af scheid van Kees. Met een persoonlijk woord van dank door bedrijvenadviseur Ada Kieft werd Kees bedankt voor zijn grote inzet en zijn betrokken heid bij Cumela.

GEERLINGS ACTEERT OP BLOEMENCORSO

Op 23 april werd alweer het 75e Bloemen corso Bollenstreek gehouden. Meer dan een miljoen mensen genoten van deze jaarlijkse parade. Deze combinatie viel zeker op tijdens het bloemencorso. Het was namelijk de enige trekker in de optocht, een fraaie creatie van Cultuurtechnisch Loonbedrijf & Machi neverhuur A. Geerlings in Noordwijkerhout. Geerlings verwerkte met de draineerbuizen zijn discipline, het aanleggen van drainage systemen, in de trekker. Achter de trekker bevindt zich de ondergrasplanter, waarmee het bedrijf het gehele najaar bloembollen in grasbermen in Nederland, België, Frankrijk, Duitsland en Engeland plant. Een mooie manier om op een positieve manier te laten zien wat je als bedrijf kunt en doet.

In het kader van de Damesdag Oost waren de Cumela-dames half april op bezoek bij Adrienne van Dun van Loonbedrijf Van Dun in Rutten. Na de presentatie van het bedrijf door Adrienne en een workshop van Lajos Bax met de titel ‘Kort Lontje’ volgde er een rondleiding bij het cumela bedrijf. Aan het eind van de middag ging de groep

dames naar de Orchideeën Hoeve in Luttelgeest voor een wandeling door de prachtige tropische tuinen met heel veel orchideeën en verschillende dieren. De hele middag en na afloop werden er ervaringen en informatie uitgewisseld. Uiteraard werden de dames in de bloemetjes gezet voor de afsluitende foto als blijvende herinnering.

Boeiende sprekers

Op de Contactdag Friesland op 28 april bij Veenma Mechanisatie BV in Dokkum werd afscheid genomen van de bestuursleden Cor Buma en Durk van der Wal. Voor hun jarenlange verdiensten kregen Cor en Durk de gouden speld van Cumela uitgereikt door bedrijvenadviseur Simon Broekstra. Luzette Kroon, dijkgraaf van It Wetterskip Fryslân, vertelde over welke uitdagingen er voor de aankomende tijd zijn. Harry Garre tsen, hoogleraar International Economics & Business aan de Rijksuniversiteit van Groningen, ging in op veranderingen bin nen bedrijven en wat voor rol leiderschap daarin speelt.

GETROUWD!

Zoals bekend is het na de coronatijd topdrukte op de gemeentehuizen. Zo stapten in Heerhugowaard. Jack Mol en Anneloes van Vulpen samen in het spreekwoordelijke huwelijksbootje, met hun twee dochtertjes als bruids meisjes. Voor deze gelegenheid was een prachtig opgepoetste Steyr-trekker hun vervoermiddel op deze dag. Ter gelegenheid van de trouwerij was het hele bedrijf van Loonbedrijf Mol in Heerhugowaard opgepoetst en was er ruimte gemaakt voor een echte feestzaal, waarbij het trouwfeest in de mid dag en avond tot in de kleine uurtjes werd meegevierd door familie, vrien den, buren en collega’s.

ZESTIG JAAR WILLEMS WINSSEN

Dit voorjaar zijn er weer de nodige jubilea gevierd en ingehaald. Zo vierde Willems Winssen op zondag 8 mei het zestigjarig jubileum. De voltallige directie van het bedrijf, Ruud en René Willems, Twan Tromp en Pieter Loeffen, en heel veel personeelsleden met hun partners waren daarbij aanwezig. Het feest startte op vrijdag met een busreis naar het mooie Limburg, waar een jubileumprogramma met het voltallige personeel was gepland. In zijn speech stond René stil bij de historie van Willems Winssen. Uitvoerig bedankte hij zijn moeder en alle medewerkers voor hun inzet. Maarten Toonen-Dek kers, voorzitter van Cumela afdeling Gelderland, en bedrijvenadvi seur Gerwin Otten reikten namens Cumela de gouden speldjes uit aan de directie.

FUNCTIEWAARDERING

Deze keer belicht ik een onderwerp dat al langere tijd in de cao is opgenomen, maar mogelijk nog niet bij elke werkgever bekend is. Functiewaardering is een ‘systeem’ dat is gemaakt om jou als werkgever te helpen bij het indelen van de functies van je per soneel. Het is niet alleen bedoeld om het bijbeho rende salaris te bepalen, maar vooral ook om overeenstemming over de taken en verantwoorde lijkheden van de medewerkers te hebben. Mogelijk ken je nog de multomap met mannetjes met meet linten? Dat was het handboek functiewaardering uit 2003. Toen zijn we al overgestapt naar een sys teem met referentiefuncties. Dat is geüpdatet in 2020 en in de cao opgenomen vanaf 1 januari 2021. Voor de grootste groep werknemers is de functie machinist/trekkerchauffeur van toepassing. Deze is er op drie niveaus. Kijk dus vooral eens op de web site groengrondinfrastructuur.referentiefunctie.nl. Dus geen multomap meer met mannetjes met meetlinten, maar helemaal van deze tijd: een web site waarop alle informatie te vinden is. De functie omschrijvingen staan er als pdf op, maar ook als Word-bestand, dus eventueel aan te passen aan de werkzaamheden op jouw bedrijf. Dit boek is ge maakt om werkgevers te ondersteunen, dus maak er vooral gebruik van.

Er is ook een animatie beschikbaar over functiewaar dering: www.cumela.nl/nieuws/video/ hoe-werkt-het-handboek-functiewaardering

De belangrijkste les moet zijn dat medewerkers worden ingedeeld op basis van het werk dat zij doen. Dan kloppen de taken, verantwoordelijkhe den en bevoegdheden en kun je daar medewerkers ook op aanspreken. Het loon volgt uit de indeling, maar je mag op grond van de cao een hoger loon overeenkomen. Als je dat doet, heet dat meerdere een persoonlijke toeslag.

Jacqueline Tuinenga adviseur sociale zaken

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Hoogtepunten van Cumela.nl/nieuws

GEEN TERUGKEER RODE DIESEL

Het kabinet gaat geen rode diesel invoeren om de gestegen brandstofkosten te compenseren. Begin april had de Tweede Kamer het kabinet in een motie opgeroepen om onderzoek te doen naar de terugkeer van rode diesel. Minister Liesje Schreinemacher van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking gaf in een commis sievergadering echter aan dat er geen herinvoe ring van rode diesel komt, omdat iedereen gebruik kan maken van de accijnsverlaging.

WERKBEZOEK WERKT!

Hoe snel een werkbezoek tot resultaat kan leiden, bleek afgelopen week. Enkele dagen nadat Ingrid Thijssen als voorzitter van VNONCW Cumela had bezocht, refereerde ze daaraan in een gesprek met Sven Kockel mann op Radio 1. Daarna kwam het in Nij kerk besprokene ook bij de minister van Economische Zaken op tafel. Met een bos bloemen in de hand kwam In grid Thijssen op vrijdag 22 april binnen in het Cumela-kantoor in Nijkerk. De afspraak was twee keer eerder afgezegd vanwege een spoedafspraak inzake een coalitieakkoord en een storm. In de kantine hebben we haar bijgepraat over Cumela, de sector, de uitda gingen en de cumelaondernemers. Na een rondleiding door het pand werd het gesprek voortgezet bij Buijtenhuis in Nijkerk.

TACHTIG PROCENT WERKNEMERS TEVREDEN OVER WERK EN SFEER

Vier van de vijf werknemers in de sector groen, grond en infrastructuur geeft zijn werk een ze ven of hoger. Dit blijkt uit een enquête die is uit gevoerd onder werknemers en werkgevers. De werknemers zijn vooral tevreden over de manier waarop ze zelf hun werk kunnen bepalen en over de goede sfeer tussen collega’s.

Het onderzoek, uitgevoerd door Actor, is nog een uitvloeisel van het cao-akkoord van 2021, waarin is afgesproken om het werkge luk in de sector te onderzoeken. In mei en juni 2021 zijn er vragenlijsten uitgezet, waarop 278 werknemers en 35 werkgevers hebben gereageerd.

Ken de wetgeving

Als bedrijvenadviseur van Cumela heb ik gehol pen bij een praktijksituatie. Op een dag ziet een handhaver van de omgevingsdienst een trekker met gronddumper rijden en besluit deze te vol gen. Hij heeft eerder al enkele combinaties voor bij zien komen en wil onderzoek doen naar de herkomst en de bestemming van de grond. Tij dens het volgen van het transport blijkt dat de afstand die de kippers afleggen aanzienlijk is, namelijk circa acht kilometer.

Op de toepassingslocatie aangekomen spreekt de handhaver de chauffeur aan. Hij vraagt of de chauffeur zijn transportbegeleidingsformulieren kan overleggen. Dit blijkt de chauffeur niet te kunnen. Ook een kwaliteitsverklaring van de la ding grond heeft hij niet voorhanden. De handha ver constateert daarom dat de grond van onbekende kwaliteit is. Na nader onderzoek door de handhaver blijkt dat ook niet helemaal te klop pen. De ondernemer heeft een opdracht voor een grondverzetklus aangenomen waarbij grond vrij komt. Bij een andere opdracht is grond nodig. Op basis van de bodemkwaliteitskaart op de website van Omgevingsdienst NL heeft de ondernemer bepaald dat de kwaliteit van de grond vergelijk baar is en de PFAS-waarden van de uitgenomen grond beter of gelijk zijn dan de PFAS-waarden van de toepassingslocatie. Op basis van die infor matie gaat de ondernemer ervan uit dat de toe

AANVULLING OP ARTIKEL

In het vorige nummer van Grondig stond een uitgebreid artikel over een bedrijf dat genoodzaakt was om de administratie van de grondstromen beter te registreren. Daarbij hebben we foto’s uit ons archief gebruikt van de Gebroeders Olieman in Reeuwijk. Helaas is daarbij de indruk ontstaan dat het in dit artikel om dit bedrijf ging. Dat is zeker niet het geval. Olieman heeft al ruim 25 jaar het RAG-keurmerk en is ook BRL 9335-4-gecertificeerd, wat aangeeft dat alles goed op orde is. Dat moet ook, want het bedrijf le vert in heel Nederland gecertificeerde grond en koopt ook door heel Neder land partijen veengrond in.

KOM 25 JUNI NAAR DE JONGERENDAG!

Ben jij een jonge (toekomstige) cumelaondernemer en ben je tussen de zestien en 35 jaar? Dan ontmoeten we je graag op de Jongerendag op zaterdagmiddag 25 juni. We zijn te gast bij Mostert & van de Weg in Nijkerkerveen. Naast een rondleiding bij dit cumelabedrijf volgen we de workshop Duur-zaam. Hoe ga jij om met de huidige hoge kost prijzen? Bereken jij de extra kosten door naar jouw klanten? Dieuwer Heins, adviseur bedrijfskundige zaken van Cumela Advies, geeft je tips en adviezen waarmee je direct aan de slag kunt. De middag wordt afgesloten met een hapje en een drankje. Meld je snel en een voudig aan via www.cumela.nl/jongerendag2022.

ANDER BELANGRIJK NIEUWS

GOEDE SAMENWERKING VEREIST VERTROUWEN

De laatste tijd krijg ik vanuit onze sector regelmatig de vraag hoe het nu gaat met KeurMest en de Mine ralenManager. Daarvoor moeten we eerst terugkij ken. In december 2017 heeft de stuurgroep ‘Samen werken in een eerlijke keten’ onomwonden vastge steld dat de sector aan zet is om fraude en verkeerd gedrag vanuit de eigen gelederen aan te pakken en structureel op te lossen. Tegelijkertijd constateerden overheid en sector dat de aanpak van fraude niet iets is wat de sector alleen kan en dat er een samenspel tussen sector en overheid moet zijn om resultaat te boeken. Hiervoor is het noodzakelijk om vertrouwen in elkaar te hebben.

Op dit moment zijn KeurMest en de MineralenMana ger klaar om in de praktijk te worden ingezet en zijn er een aantal pilots opgestart. Door de sectorpartijen is er veel geld, tijd en moeite gestopt in de uitwer king van dit project. De invoering zou volgens de oorspronkelijke planning 1 januari 2021 zijn, maar gezien de problemen met de ontwikkeling van het digitale vervoersbewijs (rVDM) is die alleen maar uitgesteld, met alle extra kosten van dien. Om KeurMest en de MineralenManager te laten sla gen, is een goed werkbaar systeem nodig en moet het voor de ondernemers c.q. gebruikers aantrekke lijk zijn om hieraan mee te doen. De toenmalige mi nister heeft toegezegd om waar mogelijk deelname aan KeurMest en de MineralenManager en de digi tale koppeling aan het rVDM te ondersteunen.

Wat mij frustreert, is dat er de afgelopen jaren veel is vergaderd en gepraat, maar als wij vragen om be leidsmatige ondersteuning en om echte voordelen aan toekomstige deelnemers aan KeurMest te verle nen, blijft de overheid praten en wil ze blijven onder zoeken wat mogelijk is, maar geen besluiten nemen! Ik vraag de overheid dan ook om verantwoording te nemen, besluiten te nemen en het vertrouwen in onze sector uit te spreken! Als dit vertrouwen er niet is, kom je namelijk niet tot een goed resultaat en kun je beter stoppen om de schade te beperken!

Johan Mostert Voorzitter sectie Meststoffendistributie

‘VAN DE DWANGSOM ZAL DE ONDERNEMER OP Z’N ZACHTST GEZEGD DE NODIGE SLAPELOZE NACHTEN HEBBEN’

TRANSPORT EN OPSLAG VAN GROND

Grond

locatie verduidelijken we dit.

• Subsidieregeling elektrische trucks zwaar overtekend

• Doe kennis op over handel met België

• Moeizaam Brussels overleg over derogatie

ELK NUMMER LATEN WE VIA DEZE COLUMN EEN VOORZITTER VAN CUMELA AAN HET WOORD

NORMAAL RIJDEN

Rijd rustig en beheerst. Gejaagd en onrustig rijden levert voor niemand voordeel op. Er is geen indrukwekkende tijdwinst, je krijgt meer schokken, het brandstofverbruik is hoger en er is meer slijtage. Ook is de kans op een ongeluk groter. Het gaat meestal om een gevoel: je hebt haast en je wilt opschieten. Er zit niks anders op dan te accepteren dat rijden tijd kost en dat je die tijd mag nemen.

WERK EFFICIËNT

• Voorkom extra kilometers. Terugrijden om iets op te halen kost tijd. Controleer voor vertrek of je alles bij je hebt.

• Denk na over de aanrijdroute en zorg dat je vloeiend kunt aanrijden en wegrijden. Rijd zo min mogelijk achteruit.

• Gebruik een machine die het werk aan kan. Motoren die op hun top draaien, verbruiken veel brandstof.

• Zorg dat de kraan dicht bij de last staat. Het brandstofverbruik is hoger als de kraan en de last zich verder uit elkaar bevinden.

• Beperk het gebruik van een verlengde giek. Die zorgt ervoor dat er meer kracht moet worden geleverd en dat het brandstofverbruik hoger is.

• Probeer bij het laden het evenwicht te vinden tussen zo min mogelijk steken met de kipper en het beperken van de noodzakelijke draaibeweging van de kraan.

• Gebruik graafbakken met scherpe messen.

ONNODIG STATIONAIR DRAAIEN IS GELD WEGGOOIEN

Laat de motor alleen stationair draaien als dat nodig is. Doorbreek de gewoonte om de motor aan te laten tijdens het wachten, tanken, schoonspuiten of koffiedrinken. De kosten van stationair draaien zijn hoog. Een kwartiertje onnodig de motor aan laten staan, kost al snel een euro aan brandstof. Als je daar ook nog de extra onderhoudskosten, uren op de teller en slijtage bij optelt, tikt het flink aan. Ook warmdraaien is niet nodig. Door zo weinig mogelijk stationair te draaien, kun je ervoor zorgen dat een machine minder brandstof verbruikt. Daarnaast is het voor je omgeving ook fijner als ze geen last hebben van het geluid en van de kankerverwekkende dieseluitlaatgassen.

TIPS EN VUISTREGELS

1. Controleer voor je vertrekt de bandenspanning en controleer ook of je alles bij je hebt.

2. Gun jezelf een comfortabele, veilige, normale rit. Rijd rustig en beheerst.

3. Werk efficiënt en denk na over de positie van machines; rijd zo min mogelijk achteruit en zet machines slim in.

4. Bespaar geld en wees aardig voor je omgeving. Draai alleen stationair als dat noodzakelijk is.

5. Bereken je verbruik na een klus en vergelijk.

6. Zorg dat er geen brandstof kan worden gestolen.

Leerling in dienst?

WAT JE MOET WETEN OVER BBL-OVEREENKOMSTEN

Heb je een BBL-leerling in dienst? Dan zijn er een aantal zaken belangrijk. Arbeidsrechtelijk en qua sociale zekerheid zijn er een aantal verschillen met een ‘normale’ werknemer, maar voor een groot deel geldt het normale arbeidsrecht voor deze groep werknemers. In dit artikel leggen we je de theorie uit.

Een BBL’er is een werknemer die gemiddeld vier dagen per week werkt en één dag per week naar school gaat. Hij of zij volgt de beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Dat is dus iets anders dan een stagi air, die de beroepsopleidende leerweg (BOL) volgt. Het maakt daarbij niet uit of de BBL’er echt een vaste dag per week naar school gaat of in blokken. Het arbeidsrecht stelt de BBL’er gelijk aan elke an dere werknemer. Je moet dus een schriftelijke ar beidsovereenkomst aangaan. We adviseren je om te kiezen voor een arbeidsovereenkomst voor be paalde tijd. Die tijd kan een jaar of korter zijn, maar ook de duur van de opleiding (twee of drie jaar). Maximaal kan een BBL’er voor tachtig procent in dienst treden. Je kunt hem dus niet fulltime aan nemen. Hij of zij is verplicht gemiddeld één dag per week naar school te gaan. Vier dagen is dan 30,4 of 32 uur. Minder dan tachtig procent kan natuurlijk ook, maar de onderwijsinstelling zal een oproepovereenkomst niet accepteren. Meestal stelt die als eis dat de BBL’er minimaal twintig uur per week werkt. Voor de BBL-arbeidsovereenkomst betaal je altijd

de lage WW-premie, ongeacht de duur van de overeenkomst. De voorwaarden hiervoor zijn dat je de beroepspraktijkvormingsovereenkomst (BPV) in de administratie hebt en dat uit de arbeidsover eenkomst blijkt dat het om een BBL’er gaat.

BEREKENING BRUTOLOON

In de cao Groen, Grond en Infrastructuur staan specifieke afspraken over de beloning van BBL’ers. Zo komt hij of zij, anders dan een stagi air, bij jou in dienst als werknemer en gaat hij nog één dag per week of in blokken naar school. Bij een opleiding op niveau 1 ontvangt de BBL’er het wettelijk minimum (jeugd)loon. Volgt de BBL’er een opleiding op niveau 2 of 3, dan regelt de cao volgens tabel 1 in welke functiegroep hij tijdens de opleiding thuishoort en op welk loon hij recht heeft. Hierbij is het vakvolwassen loon met nul functiejaren het uitgangspunt. Volgt de BBL’er een opleiding op niveau 4, dan bepaalt de werkgever het salaris. Daarnaast zijn de factoren leeftijd en percentage dienstverband belangrijk.

3

3

Tabel 1. Functiegroepen en beloning

EEN VOORBEELD

Je neemt in september 2022 een achttienjarige BBL’er in dienst die vier dagen per week de oplei ding tot vakbekwaam medewerker agrarisch loonwerk op niveau 3 volgt. Gedurende zijn op leiding wordt hij ingedeeld in functiegroep D met negentig procent van het cao-loon. Per 1 juli 2022 bedraagt het bruto weekloon voor een full time werkweek van 38 uur in functiegroep D bij functieschaal 0 € 518,60. De BBL’er verdient hier van negentig procent, dat is € 466,74 bruto per week. Omdat de schooldag sinds seizoen 20152016 niet meer hoeft te worden betaald, kan hij voor maximaal tachtig procent in dienst komen (dus tachtig procent dienstverband). Aangezien deze BBL’er jonger is dan 21 jaar moet je volgens tabel 2 nog het desbetreffende jeugdloonper centage toepassen.

Het weekloon van deze BBL’er wordt bruto dus zeventig procent van € 466,74 is € 326,72. Het dienstverband is tachtig procent, dus wordt het loon € 261,37 bruto per week. Samengevat: je laat dus drie percentages los op het bedrag van functiegroep D0: € 518,60 x 90% x 70% x 80% = € 261,37.

AFWIJKING OP KETENREGELING

De arbeidsovereenkomsten met een BBL’er tellen niet mee in de keten als deze arbeidsovereen komsten vallen binnen de data van de beroeps praktijkvormingsovereenkomst. Als die laatste eindigt, begin je met een schone lei met deze

LET OP!

• Verwerk voor een BBL’er altijd een terugbetalingsregeling in de arbeidsovereenkomst. Je mag namelijk een eventueel in de toekomst te betalen transitievergoeding verminderen met jouw begeleidingskosten. Voor alle duidelijkheid: de leerling betaalt zelf het boekengeld en eventuele andere kosten voor school.

• De BBL’er kan ook voor minder dan tachtig procent in dienst komen. Dan moet je de deeltijdfactor aanpassen.

• Vanaf de dag dat de jeugdige BBL’er een jaar ouder wordt, geldt voor hem het hogere bijbehorende jeugdloonpercentage.

• De jeugdlonen gelden alleen voor de functiegroepen B, C en D. Jeugdige BBL’ers horen dus niet thuis in functiegroep E of hoger.

• Zodra de BBL’er de opleiding heeft afgerond, beslis je welke functie hij binnen jouw bedrijf krijgt en beoordeel je opnieuw in welke functiegroep hij of zij thuishoort.

• De cao Groen, Grond en Infrastructuur biedt de mogelijkheid om de BBL’er op een andere wijze te belonen, namelijk tot maximaal 130 procent van het wettelijk minimum(jeugd)loon. Hier staat tegenover dat je de BBL’er na afloop van de opleiding een diplomatoeslag uitkeert. Deze toeslag is het verschil tussen het daadwerkelijk ontvangen loon en het cao-loon.

werknemer en kun je weer drie contracten aan gaan in een periode van twee jaar. Buiten de hiervoor genoemde uitzonderingen is een BBL’er voor het arbeidsrecht een normale werknemer. Hij heeft dus, naar rato van zijn dienstverband, recht op vakantie- en atv-dagen en andere arbeidsvoorwaarden. Zolang de werk nemer jonger is dan achttien jaar (peildatum 1 januari) heeft hij recht op meer bovenwettelijke vakantiedagen, namelijk negen in plaats van zes.

RVO-SUBSIDIE

Voor het opleiden van een BBL’er kun je subsidie aanvragen. Dit moet je doen vóór september na de afronding van het schooljaar. Bedrijven die erkend leerbedrijf zijn en een praktijkleerplaats of een werkleerplaats aanbieden aan een BBL’er kunnen deze subsidie aanvragen bij RVO. Je hebt hiervoor eHerkenning niveau 3 nodig. De aan vraagperiode loopt van 2 juni 2022 9.00 uur tot en met 16 september 2022 17.00 uur. Als bedrijf ontvang je subsidie naar verhouding van de periode waarin je begeleiding verzorgt. Dat staat dus los van de periode van beroepspraktijk vorming. Die verhouding geldt ook als de BBL’er la ter bij je begint dan wanneer de opleiding start. En stopt de BBL’er eerder met zijn opleiding, dan krijg je als werkgever een tegemoetkoming in verhou ding met de kosten die je hebt gemaakt voor de begeleiding. Je hoeft dus geen volledig jaar begelei ding te geven om subsidie te kunnen aanvragen. De maximale hoogte van de subsidie is € 2700,-, berekend over de daadwerkelijke begeleiding van de werknemer. Periodes van ziekte of vakan tie tellen niet mee voor de subsidie. Houd dus een goede tijdregistratie bij.

COLLAND-SUBSIDIE

Voor bedrijven die de cao Groen, Grond en Infra structuur toepassen, zijn er voor de genoemde situatie twee Colland-subsidies waarop je aan spraak kunt maken. De eerste subsidie is voor noodzakelijke praktijktrainingen voor BBL’ers in de cumelasector. Doet een werknemer een BBL-opleiding op niveau 2 of 3 én volgt hij of zij hiervoor een noodzakelijke extra praktijktrai ning? Dan kan jouw bedrijf een bijdrage van vijftig procent van de kosten krijgen, met een maximum van € 1500,- per werknemer per jaar. Er is nog een tweede subsidie. Volgt een werkne mer in de cumelasector de BBL-opleiding Machinist Grondverzet bij het Soma College, dan kun je daar voor een extra subsidie krijgen van € 1200,- per jaar. Je kunt van beide subsidies gebruik maken. Dit betekent dat je maximaal € 2700,- aan subsidie ontvangt als je de factuur voor de extra praktijk trainingen bij het Soma College hebt betaald en aan de voorwaarden voldoet.

Tekst: Jacqueline Tuinenga, beleidsmedewerker sociale zaken

HOE DE REGELING JOUW BEDRIJF VOORDEEL KAN OPLEVEREN

Openstelling SDE++ 2022

Als cumelabedrijf kan het interessant zijn om te verduurzamen, bijvoorbeeld met zonnepanelen. Op dinsdag 28 juni 2022 gaat de regeling SDE++ open. Deze regeling stimuleert de productie van duurzame energie en de reductie van de CO₂-uitstoot. Voor de SDE++ is een budget van dertien miljard euro beschikbaar. In dit artikel vertellen we je alles over de SDE++ en hoe die jouw cumelabedrijf kan verduurzamen.

Een voorbeeld : als de kosten voor een gemiddeld systeem € 0,06 per kWh zijn (grotere systemen zijn relatief goedkoper), krijg je de investering meer dan terug. Bij een systeem van € 200.000,krijg je in vijftien jaar meer dan € 200.000,- te rug. Dit is een heel aantrekkelijke regeling, waarbij je bovendien alle stroom die je opwekt verkoopt aan de markt. Als ondernemer moet je het zonnepanelensysteem voorfinancieren en krijg je je inleg terug.

‘MET DE SDE++-REGELING WIL DE OVERHEID DE ENERGIETRANSITIE HAALBAAR EN BETAALBAAR HOUDEN’

Met de SDE++-regeling wil de overheid de ener gietransitie haalbaar en betaalbaar houden. De regeling stimuleert diverse technieken. Bij cume labedrijven is het aanschaffen van zonnepanelen voor het opwekken van groene stroom het meest populair. Door je daken vol te leggen met zonne panelen produceer je groene stroom, waar je bo vendien een ‘gegarandeerde‘ vergoeding voor krijgt. Daar zitten een aantal voordelen aan.

Voordeel 1: inleg retour Als je als grootverbruiker kiest voor zonnepane len leg je meestal je hele dak vol. Je wekt dan veel meer stroom op dan je zelf nodig hebt en verkoopt de energie aan de energieleverancier. Jouw eerste voordeel zit in de ‘gegarandeerde’ vergoeding. Deze vergoeding voor de SDE++ be draagt in de aankomende ronde 7,05 eurocent per kWh. Wanneer de marktprijs 5,0 cent per kWh is, vult de overheid dit aan tot 7,05 cent. Mocht de marktprijs hoger zijn dan 7,05 cent, dan ontvang je geen aanvullende subsidie. Op deze manier vergoedt de overheid de onrenda bele top van zonnepanelensystemen.

Voordeel2:goedkopeeigenstroomzelfgebruiken Als je zelf stroom opwekt, maar daarnaast nog wel energie moet inkopen, heb je toch voordeel van de veel lagere energieprijs. Als cumelabedrijf heb je een gemiddeld verbruik van 30.000 kWh, stroom die je onder normale omstandigheden inkoopt voor € 0,20 per kWh (dit is de marktprijs plus Opslag Duurzame Energie en Energiebelas ting). Tegenwoordig betaal je zelfs minimaal € 0,30 per kWh. Je gebruikt alle opgewekte stroom en hebt nog een derde deel extra nodig. Deze 10.000 kWh koop je in bij de netbeheerder. In dit voorbeeld koop je de 20.000 kWh niet tegen € 0,20 (of zelfs € 0,30) in, maar tegen € 0,06 (kost prijs van jezelf, zonder ODE en EB). Dat is een voordeel van € 2800,- per jaar (€ 4800,- per jaar bij een energieprijs van € 0,30). Dit mag je over vijftien jaar doortrekken en dan is het voordeel € 42.000,- (of zelfs € 72.000,-)!

Het is goed om je te realiseren dat het energiever bruik van één elektrische mobiele kraan van zes tien ton op jaarbasis 70.000 kWh bedraagt. Stel dat je vijftig procent van die energie zelf kunt opwek ken met een prijsvoordeel van € 0,14, dan geeft dat een voordeel van € 4900,- per jaar. Op basis van 250 werkdagen per jaar is dit € 20,- per dag. Eigen stroom kost een fractie (€ 0,06) van de al ternatieven (tot wel € 0,60). Denk daarom goed na wat voor jouw situatie het interessantst is. Je

‘ER KAN EEN MOMENT KOMEN WAAROP DE NETBEHEERDER JE VERBIEDT STROOM AAN HET NET TE ONTTREKKEN’

kunt voor € 0,06 per kWh je eigen stroom in huis hebben of die tegen € 0,20 of € 0,30 inkopen van de netbeheerder. Als je aangewezen bent op stroom op locatie zijn de kosten voor regulier op laden € 0,41 en voor snelladen € 0,60 via een laadpaal of snellader.

Voordeel3:Toekomstigeenergieopslag De overheid bepaalt jaarlijks het budget van SDE++ . De kans bestaat dat je voor zonnepane len op termijn geen subsidie meer uit de SDE++ kunt krijgen. Het is de verwachting dat de accu techniek verder in opmars zal komen. Met de Energie Investerings Aftrek (EIA) kun je accu’s al laten subsidiëren. Daarom verwachten we niet dat je voor deze techniek de SDE++-regeling kunt gaan gebruiken. Helaas is de kostprijs nog hoog, waardoor de accu momenteel nog niet rendabel is. Realiseer je dat wanneer je nu de stap naar zonnepanelen niet zet, je ook niet snel zult inste ken op accu’s, want je gaat geen energie van de energieleverancier opslaan.

Voordeel 3 van zonnepanelen betekent dat je op termijn de subsidie op accu’s kunt meepakken om daarin je eigen goedkope energie in op te slaan.

Voordeel 4: Investeren in elektrisch materieel Veel ondernemers kijken momenteel naar de Subsidieregeling Schoon en Emissieloos Bouw materieel en proberen een inschatting te maken van de operationele kosten. Daarbij ligt de na druk op de kosten voor het materiaal. Toch zijn de kosten voor energie en de manier om energie op de werklocatie te krijgen belangrijker. Hoe je deze energiekosten beheerst (de prijs per kWh), maakt of breekt de haalbaarheid van je investe ring. Als je weet hoe je deze kosten goed in de hand kunt houden, zie je eerder een toekomst voor de aanschaf van elektrisch materieel. Als elektrisch materieel over enkele jaren beter betaalbaar is, kan dat voor dezelfde ontwikkeling zorgen als bij elektrische auto’s. Een elektrische auto is in aanschaf iets duurder dan een auto met verbrandingsmotor, maar de kosten per kilome ter zijn met eigen stroom maar 1,2 eurocent per kilometer, terwijl fossiele brandstof circa € 0,12 per kilometer kost. Rijden met een elektrische auto op eigen stroom is inmiddels goedkoper dan rijden met een auto op fossiele brandstof.

UITDAGINGEN

Een grote uitdaging voor het succes van de SDE++ is de netwerkcapaciteit. De opgewekte energie moet je kunnen terugleveren aan het net. De ruimte op het netwerk is momenteel

sterk beperkt, waardoor een aanvraag soms niet wordt gehonoreerd. Wanneer er geen ruimte op het net is, laat je dan toch op een wachtlijst zet ten. Helaas zijn er maar weinig bedrijven die op dit punt actie ondernemen. Naast opslagruimte bestaat er ook zoiets als af nameruimte van het net. Dit betekent dat je een bepaalde stroomhoeveelheid mag afnemen. Een voorbeeld: we gaan er weer van uit dat je 30.000 kWh per jaar verbruikt in je pand, werkplaats en kantoor. Je koopt een mobiele kraan, die per jaar 70.000 kWh nodig heeft. Er kan een moment ko men waarop de netbeheerder je verbiedt deze stroom aan het net te onttrekken! Dit heeft vooral te maken met het piekvermogen en niet zozeer met het verbruik.

Een ander probleem zijn de levertijden van de netbeheerders. Door een tekort aan personeel en materialen is de doorlooptijd van een aanslui ting al opgelopen naar anderhalf jaar. Die zal al leen maar verder oplopen.

Bij een SDE++-aanvraag moet je een plan inleve ren. In dit plan staan de zonnepanelen op schaal ingetekend. Ook moet je plan een verklaring be vatten van een constructeur die aangeeft dat de draagkracht van het pand voldoende is. Wij raden je aan om vooraf met je verzekeraar te overleggen over een verantwoord zonnepanelensysteem.

EIGEN PLAN MAKEN

Denk goed na hoe jij je bedrijf wilt elektrificeren. Als je nu stappen kunt zetten die kostenneutraal werken, is dat een verstandige keuze. Als je wacht, kunnen er beperkingen komen, wachtlijs ten ontstaan of loop je zelfs de kans dat de ge wenste oplossing niet meer mogelijk is. Kortom, maak je eigen plan. En mochten er tijdens het traject toch nog tegenvallers zijn, dan kun je al tijd nog afhaken zonder dat het je veel geld kost. De SDE++ kun je aanvragen tussen 28 juni en 6 oktober 2022.

Heb je naar aanleiding van dit artikel nog vragen, dan kun je terecht bij adswart@cumela.nl.

‘ALS JE NU STAPPEN KUNT ZETTEN DIE KOSTENNEUTRAAL WERKEN, IS DAT EEN VERSTANDIGE KEUZE’

Tekst: André de Swart, bedrijfseconomisch adviseur Cumela Advies

Clusius College eerste winnaar

EERSTE NK CULTUURTECHNISCH LOONWERK

22 studenten van de opleidingen Groen, Grond en Infra in Nederland konden op 21 en 22 april hun skills laten zien aan de professionele jury van het Nederlands kampioenschap Cultuurtechnisch Loonwerk. Cumela is een van de organisatoren en hoopt het kampioenschap onder de vlag van WorldSkills Netherlands te krijgen.

De deelnemende studenten waren voorgedragen door elf verschillende mbo-opleidingen uit Ne derland. Op 21 en 22 april kwamen er twee leer lingen per school naar het Drentse Zuidwolde om hun talenten op het gebied van cultuurtechnisch loonwerk te laten zien. Drie jaar geleden organi seerde Cumela in samenwerking met Zone.col lege als pilot al een vakwedstrijd waar studenten van verschillende locaties van Zone.college aan deelnamen. “Na de coronapandemie hebben we dit jaar ingezet op een landelijke vakwedstrijd”, vertelt Dick van der Neut, Skills-coördinator van Zone.college. “Het is de bedoeling dat deze vak wedstrijden in de toekomst ook op de kalender van WorldSkills Netherlands komen.”

De vakwedstrijd werd dit jaar georganiseerd vanuit Stichting Bedrijfstakgroep Groen Grond Infra (BTG-GGI), Cumela, Zone.college en het Landelijke overleg Loonwerkdocenten (LOL). Met deze vakwedstrijden kunnen studenten aan werkgevers laten zien wat hun skills zijn en wil len we nieuwe studenten interesseren in een opleiding Groen Grond en Infra.

WEDSTRIJD

Om zich te kunnen voorbereiden, ontvingen deelnemende studenten aan de vakwedstrijd vooraf hun opdracht. Door het uitvoeren van die opdracht konden ze vervolgens hun vaardighe den laten zien. De opdracht bestond uit het in meten, uitzetten en uitgraven van een haakse

sloot. Met de vrijgekomen grond moesten ze een terrein ophogen en egaliseren om het daarna in te zaaien met graszaad. In deze opdracht waren samenwerken, veiligheid en verantwoord en duurzaam werken belangrijke beoordelingscrite ria. Doordat de organisatie de elf scholen in ver band met de veiligheid niet tegelijk kon beoordelen, werden de wedstrijden verdeeld over twee dagen. Op de niet-wedstrijddag kon den de studenten deelnemen aan een excursie naar een loonbedrijf of fabrikant in de buurt van het wedstrijdterrein.

TALENTONTWIKKELING

De organisatie van de Nederlandse skillswedstrijden ligt officieel in han den van WorldSkills Netherlands. Deze stichting organiseert beroepen wedstrijden voor mbo’ers. De zogenaamde Skills Heroes beginnen binnen een schoolorganisatie met een beroepenwedstijd in verschil lende rondes. De winnaar van de schoolorganisatie mag daarna deelne men aan de landelijke skillswedstrijden en soms zelfs aan de Europese. De grote terreinen en de hoeveelheid machines die nodig zijn voor de loonwerk-skillswedstrijden maken de deelname en de organisatie onder de stichting WorldSkills Netherlands best lastig. De organisatie heeft daarom in overleg met de stichting WorldSkills Netherlands besloten een eigen kampioenschap te starten voor studenten Groen, Grond en Infra. De organisatie zal haar ervaringen overbrengen aan WorldSkills Netherlands in de hoop dat de wedstrijden in de toekomst onder diens vlag kunnen worden georganiseerd.

‘SAMENWERKEN,

VEILIGHEID EN VERANTWOORD EN DUURZAAM WERKEN WAREN BELANGRIJKE BEOORDELINGSCRITERIA’

ERVARINGEN

BTG-GGI, Cumela en het LOL zijn enthousiast over de eerste landelijke organisatie van het Ne derlands kampioenschap Cultuurtechnisch Loonwerk. “We promoten hiermee de opleidin gen Groen, Grond en Infra voor onze sector en brengen scholen onderling samen om de ver schillen in uitleg te zien en gezamenlijk te be spreken”, vertelt Simon van der Ven, docent bij Lentiz Barendrecht. “De studenten waren supe renthousiast over de eerste landelijke wedstrijd. Ze kunnen laten zien wat ze in huis hebben en een echte opdrachtgever beoordeelt hen. Als er dan werkgevers een kijkje komen nemen en sommige studenten meteen een baan aanbie den, zegt dat wel iets over de kwaliteit van de deelnemers!”

PRIJSUITREIKING

Op vrijdag 22 april werd om drie uur ’s middags de eerste winnaar van het Nederlands kampi oenschap Cultuurtechnisch Loonwerk bekend gemaakt. Het team van het Clusius College Scha gen/Hoorn ging er met de eerste prijs vandoor. Lentiz Maasland behaalde de tweede prijs en Zone.college Hardenberg de derde.

De opdracht was om in het terrein een sloot te graven en de vrijgekomen grond te egalise ren en opnieuw in te zaaien.

Als Cumela blijven we dit initiatief graag onder steunen en we hopen het over één of twee jaar weer te organiseren. Bekijk het mooie promotie filmpje via de QR-code. https://www.youtube.com/ watch?v=sxPKQofdhJ0

Tekst en foto’s: Marije van Beurden, beleidsmedewerker onderwijs Cumela

CLUSIUS COLLEGE EERSTE WINNAAR -

Advertentie

BIJ DIGITALISEREN OOK AAN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN

Bereid je goed voor

Papieren werkbonnen die je te laat binnenkrijgt, ontbrekende transportbonnen, een papieren administratie die niet goed wordt bijgehouden. Bij dit soort handmatige acties komen foutjes vaak voor. Het kost bovendien veel tijd om ze te achterhalen en recht te zetten. Tijd voor digitalisering? Een goed idee, maar bereid je wel goed voor.

Digitaliseren is een actueel onderwerp. Bij Cu mela merken we dat veel ondernemers willen digitaliseren, maar niet goed weten waar ze moeten beginnen. Vaak zoeken ze een app om de handgeschreven werkbonnen te digitaliseren. Begrijpelijk, maar wij kijken graag een paar stap pen verder. Hoe plan je? Doe je dat al digitaal of op papier? En hoe wil je de uren in de werkplaats registreren? Misschien wil je de planning voorlo pig op papier blijven doen, maar wil je wel een systeem waarin je in de toekomst ook de plan ning en de uren van de werkplaats kunt bijhou den. Of misschien werk je al met een digitaal systeem en is het belangrijk dat de nieuwe app daarop aansluit. Hoe meer vragen we bij Cumela stellen, hoe groter de digitaliseringssneeuwbal lijkt te worden. We ondersteunen je graag om op de juiste manier de digitaliseringsslag te maken.

KIJK TOEKOMSTGERICHT

De mogelijkheden om te digitaliseren zijn legio. Er zijn veel aanbieders van systemen en je kunt een systeem op vele manieren inrichten.

• Welke digitale systemen heb je al en waar wil je mee blijven werken? Het is in veel gevallen mogelijk om systemen te koppelen, zodat je daardoor data kunt uitwisselen, maar dit kan niet altijd! Wees je hiervan bewust en vraag dit na bij de desbetreffende leverancier.

• Kijk vooruit. Je hoeft niet meteen alles te implementeren. Verdiep je in de mogelijkheden en waar je in de toekomst naartoe wilt met je bedrijf. Zorg dat je een systeem kiest dat aansluit bij je bedrijf, je bedrijfsvoering en je toekomstplannen.

• Maak een lijst van wensen en eisen en zorg daarbij dat je het gehele bedrijf in beeld houdt. Wat moet het systeem kunnen? Denk groot!

‘ER ZIJN VEEL AANBIEDERS VAN SYSTEMEN EN JE KUNT EEN SYSTEEM OP VELE MANIEREN INRICHTEN’

DENK

‘ZORG DAT JE EEN SYSTEEM KIEST DAT AANSLUIT BIJ JE BEDRIJF, JE BEDRIJFSVOERING EN JE TOEKOMSTPLANNEN’

VIER BELANGRIJKE STAPPEN

Het digitaliseringsproces kent vier belangrijke stappen:

1. Een goede voorbereiding is het halve werk. Werk je processen stap voor stap uit en zet ze op papier. Hoe zien de interne processen en de bedrijfsprocessen er nu uit en wat wil je verbeteren door ze te digitaliseren?

2. Betrek je medewerkers in het ontwikkelproces en laat ze meedenken. Zij weten hoe er in de praktijk mee moet worden gewerkt.

3. Klaar voor de overgang? Zorg voor een goede instructie van je team en wijs een paar medewerkers aan die hun collega’s kunnen helpen.

4. Denk aan de nazorg, dus hou ook na de invoering een vinger aan de pols. Dit is essentieel voor het goed afronden van het digitaliseringsproces. Wat gaat er goed en wat beslist niet? Neem daar contact over op met je leverancier.

BLIJF IN CONTACT

Belangrijk om in gedachten te houden: het men selijke contact valt niet te digitaliseren. Blijf met

je medewerkers in gesprek. Drink ’s ochtends dat gezamenlijke kopje koffie en houd de vrijdag middagborrel in ere.

STEL VRAGEN

Heb je vragen met betrekking tot digitalisering? Stel ze aan de Ondernemerslijn op (033) 247 49 99 of via ondernemerslijn@cumela.nl. Cumela Advies helpt je graag bij een goede voorbereiding op digitalisering. Wij proberen de vraag achter de vraag te achterhalen. Door in gesprek te gaan, helpen we jou bij het inrichten van je processen en de zoektocht naar een geschikte leverancier. We kijken kritisch mee wat anders en beter kan, terwijl we ook de wensen en eisen voor het po tentiële systeem in het achterhoofd houden.

Tekst: Jantine de Vries, adviseur digitalisering Foto’s: Cumela Communicatie

Advertentie

‘DEZE NIEUWE FLEXIBILITEIT IS HARD NODIG OM DE VERENIGING IN DE TOEKOMST GEZOND EN STERK TE HOUDEN’

CUMELA HEEFT NIEUWE STATUTEN

Meer flexibiliteit en praktischer

Tijdens de algemene ledenvergadering op 31 maart zijn de statuten van Cumela gewijzigd. Niet enkele artikelen, maar de volledige statuten zijn op de schop gegaan. De Statutencommissie, bestaande uit bestuursleden van Cumela, heeft deze monsterklus geklaard. Lees meer over de achtergrond van de statutenwijziging en wat die voor jou als lid betekent.

Al langere tijd leefde de wens om de statuten te wijzigen. Ze voldeden namelijk niet meer aan de huidige wetgeving en sloten ook niet meer goed aan op de werkwijze van Cumela in de praktijk. Daarnaast bleken de statuten soms een klem mende werking te hebben, die de ontwikkelingen in de tijd bemoeilijkten. Dat past niet bij een ver eniging als Cumela. In de nieuwe ‘dunne’ statu ten staat alleen het hoogst noodzakelijke. De bijbehorende reglementen bevatten verdere de tails. Deze reglementen kan het verenigingsbe stuur zelf wijzigen en die hoeven niet, zoals de statuten, langs de notaris. Daarmee kan Cumela sneller reageren op ontwikkelingen. De Statutencommissie van Cumela bestaat uit Laura Antuma (lid dagelijks bestuur), Erik van Aaken (bestuurslid Noord-Brabant), Jaap Uenk (vertegenwoordiger sectie Mestdistributie) en Sietske van der Vijgh (bestuurssecretaris). In ruim een jaar hebben zij deskundigen geraadpleegd en gekeken hoe ze de statuten werkbaarder konden maken. Een belangrijke taak, want de statuten zijn het fundament van onze vereniging. Ze ver melden de doelen die Cumela nastreeft en welke bevoegdheden de bestuursleden hebben.

MEER FLEXIBILITEIT

Voor jou als lid is het prettig dat de zaken be stuurlijk goed zijn geregeld en dat het bestuur de statuten en reglementen naleeft. Daarnaast is de contributie gebaseerd op de statuten en is het goed om te weten dat ook leden zich aan de sta tuten en reglementen moeten houden. Het be langrijkst voor leden is toch wel dat de nieuwe statuten meer mogelijk maken voor de vereni ging. Hoewel Cumela nog steeds op eenzelfde manier is georganiseerd, zit de vereniging nu niet meer vast aan een bepaalde bestuursstructuur gebaseerd op twaalf provincies. Andere regionale indelingen zijn nu ook mogelijk. Dat kan belang rijk zijn als er minder bestuurders zijn. Ook geven de nieuwe statuten ruimte om met commissies verenigingszaken op te pakken. Wil je als lid een

bijdrage leveren aan de vereniging, maar zie je besturen niet zo zitten? Dan kun je nu een com missie met een thema opzetten om met leden met dezelfde interesses zaken aan te pakken, bij voorbeeld op het gebied van innovatie. Deze nieuwe flexibiliteit is hard nodig om de vereni ging in de toekomst gezond en sterk te houden.

JAARLIJKSE BESPREKING

Om de statuten als fundament van de vereniging actueel te houden, komt de Statutencommissie vanaf nu elk jaar bij elkaar om te bespreken of er aanpassingen nodig zijn. Zo voorkomen we dat het over een paar jaar weer een monsterklus is om de statuten te wijzigen of - erger - dat Cumela niet mee kan met de ontwikkelingen binnen en buiten de vereniging.

Heb je vragen over de statuten of heb je een idee dat je wilt delen? Neem dan contact op met één van de commissieleden.

Tekst: Sietske van der Vijgh

Foto: Toon van der Stok

ERROR

VELDHUIZEN heeft een onderhoudsarm “Wide Spread” asstel ontwikkeld voor bouwvoertuigen.

Om het hoge laadvermogen te combineren met lage onderhoudskosten, veert het asstel op de originele bladveren.

Het stuursysteem stuurt tot 40 km/h via een mechanisch ventiel en boven de 40km/h wordt de stuuruitslag begrensd.

Onze “Wide Spread” oplossingen zijn leverbaar voor DAF, Iveco, Mercedes en Renault en Scania in 3, 4 en 5 assige uitvoering.