DUIKEN JUNI 2023

PORTFOLIO Puur

EN VERDER:

shoppingtips, fotoschool, techduiken en nog veel meer!

UP CLOSE & PERSONAL HAAIEN ONTMOETEN

Samen is leuker

Het is de eerste keer dat ik alleen op reportage ga. Geen onderwaterfotograaf mee en ook geen groep van de lezersreis. Master Liveaboards heeft me uitgenodigd voor een reportage op de Bahamas, maar wil alleen videomateriaal. “We hebben al foto’s genoeg!” Aangezien ik zelf altijd film, moet dat alleen lukken. Vol spanning en enthousiasme begin ik aan de reis. Ik vind het absoluut niet erg, alleen, en het lijkt me heerlijk om even lekker me-time te hebben aan boord. Maar het begint al bij de douane. Ik mis de grappen die ik altijd met mijn meereizende fotograaf maak, als zijn camera eruit wordt gevist. Of van de lezers, die zuchtend hun tas helemaal omdraaien omdat er nog een duiklamp in zit. “Ja, dat is een duiklamp. Nee, die is niet gevaarlijk.” Het lange wachten in de rijen op de vliegvelden in de States is ook wel heel saai - op een gegeven moment ben ik echt wel uitgebeld met mijn moeder en vriendinnen. De groep die meegaat op de liveaboard, zijn allemaal Duitsers en Spanjaarden. Ik heb zes jaar Duits gehad op school, maar dat is al heeeeel lang geleden... Spaans spreek ik wel vloeiend. Maar dit zijn rasechte Spanjaarden en die praten zó snel, dat het vaak moeite kost om ze te verstaan. En als je dan al een hele dag gedoken hebt, wakend of er niet ineens een tijgerhaai achter je opduikt, kost dat veel energie. Dan wil

je gewoon lekker je eigen taal spreken. Maar vooral ook, de duiken samen bespreken. “Die ene haai, die was groot!!!” Of: “Zag je wat die nurse shark deed?” Je ervaringen delen. de foto’s en video’s bekijken. Gezellig samen eten en kletsen over van alles en nog wat, zonder erover na te denken. Dat mis ik. Nu begrijp ik heel goed de reacties van de ‘solo’-duikers die meegaan met onze lezersreizen. Een single reiziger had me weleens verteld dat hij als enige op een liveaboard zat met allemaal Koreanen. Dan valt dat Duits en Spaans nog wel mee. Wanneer de laatste avond Rammstein wordt ingezet - de Duitsers hebben de regie van de speaker in de salon overgenomen - ben ik er wel een beetje klaar mee. Niet met het duiken, die zijn fantastisch! Maar dat ik alleen ben. Ik snap het heel goed dat echt niet alle duikers deze mening delen, maar ik ben dan toch wel meer een gezelschapsdier, denk ik. Ik kijk dan ook heel erg uit naar volgend jaar als we met de DUIKEN Lezersreis, die we samen met Diving World organiseren, naar de Bahamas gaan. De eerste boot is al gevuld met allemaal mensen die ik ken; zij zijn eerder meegeweest op lezersreizen. Zo leuk! En als ik op reportage ga, ga ik ook niet meer alleen. Ik zeg dan wel dat er per se twee videografen meemoeten als er alleen gefilmd mag worden. Of dat ik een model nodig heb... Samen is toch echt veel leuker!

Judith Rietveld, hoofdredacteur

Foto: Erika Beux

Rotterdam

Amstelveen

Voerendaal

DUIKEN

BAHAMA’S Oog in oog met tijgerhaaien 14 PORTFOLIO Het mooiste van Janny Bosman

54 BONAIRE Verzot op ostracods

Het WWF en de rivierdolfijn

Raadsel favoriete paringsplaatsen van witte haai bijna opgelost

De witte haai is net zo bekend als een celebrity, en dit grote roofdier heeft al tijden de aandacht van wetenschappers. Maar ondanks alle pogingen om hun gedrag in de Atlantische Oceaan te begrijpen, blijven er twee mysterieuze vragen onbeantwoord: waar en wanneer paren de grote witte haaien? Er zijn negen populaties van grote witte haaien over de hele wereld, maar niemand heeft nog ontdekt waar ze naartoe gaan om zich voort te planten. Het is een 400 miljoen jaar oud mysterie dat de oceaan niet zomaar prijsgeeft. Maar haaienexpeditie Ocearch geeft niet op. Sinds 2012 hebben ze witte haaien in de Atlantische Oceaan voorzien van GPS-zenders. Nu zwemmen er ongeveer 100 haaien rond met deze zenders, waardoor onderzoekers hun bewegingen kunnen volgen via de Ocearch-website. Het onderzoek duidt erop dat de witte haaien aan het eind van de winter samenkomen voor de kust van North en South Carolina. Ocearch hoopt op de korte termijn het laatste deel van de puzzel op te lossen.

Wist je dat Nieuw-Zeeland de thuisbasis is van een populatie van Oceanic manta’s? Onderzoekers hebben meer dan 100 exemplaren in de regio geïdentificeerd en 18 manta’s voorzien van een satelliettag. Eén getagde manta is gespot in de wateren van Fiji!

Duikmerk Fourth Element plant boom voor elke online bestelling

Het is tijd om een groene duik te nemen! Fourth Element, het wereldwijde duikmerk, heeft aangekondigd dat ze bij elke online bestelling een boom gaan planten als onderdeel van hun

“Plant for the Planet” -initiatief. Dit initiatief is gericht op het compenseren van hun CO2-voetafdruk en het ondersteunen van milieubescherming door middel van boomplantages en het herstel van mangroven. Door samen te werken met Ecologi, een platform voor klimaatactie, kan Fourth Element er zeker van zijn dat de bomen en mangroven die worden geplant onderdeel zijn van geverifieerde herbebossingsprojecten over de hele wereld. Dit zorgt voor een positief effect op de lokale gemeenschappen en biodiversiteit. Door online te shoppen bij Fourth Element, ondersteun je niet alleen je eigen duikavonturen, maar ook de inspanningen van het bedrijf om het milieu te beschermen en positieve veranderingen te promoten. www.fourthelement.com

SOS Dolfijn brengt herstelde bruinvis weer terug naar zee

Op 18 april heeft SOS Dolfijn de bruinvis die eind januari ziek aanspoelde op het eiland Texel, weer vrijgelaten in de Noordzee. Het dier Tess, genoemd naar haar strandingslocatie, is in een recordtempo volledig gerehabiliteerd. Bruinvis Tess is de eerste bruinvis die door SOS Dolfijn behandeld is vanuit het nieuwe opvangcentrum op Landgoed Hoenderdaell. Een feestelijke dag voor het team dat 24/7 klaar staat om walvisachtigen in nood de helpende hand te bieden. Bruinvis Tess werd op 30 januari dit jaar ernstig ziek aangetroffen op het strand van Texel ter hoogte van Paal 9. Haar vinders sloegen direct alarm, want een bruinvis op het strand is altijd een dier in nood. Lokale hulp werd snel geboden door de dierverzorgers van Ecomare, die haar met een speciale transportkist van het strand konden vervoeren en naar de vaste wal. Daar stond het team van SOS Dolfijn paraat met de dolfijnenambulance om haar naar het walvisziekenhuis in Anna Paulowna te vervoeren. Tess had enkele dagen volledige ondersteuning nodig omdat ze inmiddels te zwak was om nog zelf te zwemmen. In de ruim 2 maanden zorg is Tess behandeld tegen een ernstige longworminfectie en longontsteking. De dag van haar

Zullen we buddy’s worden?

Het laatste duiknieuws, events, tips, gave video’s en artikelen… Je vindt het allemaal op onze online kanalen!

vrijlating was ze weer vol op gewicht en gezond teruggebracht naar haar natuurlijke leefomgeving.

Stop plannen massale kwekerijen octopussen

CIWF Nederland roept om actie om de plannen van massale kwekerijen van octopussen niet door te laten gaan. Octopussen zijn heel slimme, nieuwsgierige dieren die hun omgeving verkennen, gereedschap gebruiken en houden van spelen. Bovendien kunnen ze in een mum van tijd hun uiterlijk compleet aanpassen aan hun omgeving. In kwekerijen zullen ze in kale bakken worden opgesloten, waar ze geen enkele ruimte hebben voor hun natuurlijke gedrag. Ook bestaan er geen methodes om het dier pijnloos te doden. Vooraanstaande wetenschappers concluderen dan ook dat de kweek onverantwoord is vanwege het grote dierenleed. In Spanje is nu de eerste octopuskwekerij ter wereld op komst. Directeur CIFW Geert Laugs: “We moeten er alles aan doen om die te stoppen en de octopuskweek overal te verbieden. Eerder schreven we een uitgebreid rapport over de kweek dat wereldwijd de media haalde. En samen met collega-organisaties voeren we de druk op bij de Spaanse overheid en in Europa om de kweek te stoppen. Kortgeleden boekten we een belangrijk succes: een centrum op Hawaii dat in het geheim experimenten deed met octopuskweek moest onder meer dankzij onze acties de deuren sluiten.” Bedrijven over de hele wereld hebben interesse in deze nieuwe vorm van vee-industrie. “Daarom is het zo belangrijk dat we nú in actie komen om deze gruwelijke industrie voor eens en voor altijd te verbieden,” aldus Geert. De octopus ziet er heel anders uit dan wij, maar we hebben meer met elkaar gemeen dan je zou denken. Geert: “Een octopus is nieuwsgierig naar de wereld om zich heen, houdt van spelen en lijkt zelfs vriendschap te kunnen sluiten met een mens… Opsluiting in een kale kwekerij is een nachtmerrie voor dit dier. We moeten de octopus nu helpen!”

Zeebiologen maken

zich zorgen om ruimteafval

Na het aannemen van een VN-verdrag ter bescherming van de oceaan, pleiten wetenschappers, waaronder biologen, nu voor een soortgelijk wettelijk bindend verdrag voor de bescherming van de baan rondom de aarde. Want zonder onmiddellijke actie zullen grote delen van de nabije ruimte hetzelfde lot riskeren als de oceaan. De groei van de ruimtevaartindustrie brengt namelijk ook een groei van ruimtepuin met zich mee, met alle gevolgen van dien voor de toekomstige toegankelijkheid van de ruimte rond de aarde. Hoewel sommige landen al werken aan duurzame satellieten, vinden de onderzoekers dat dit niet genoeg is. Duurzaamheid zou volgens hen afgedwongen moeten worden. Kosten dienen daarnaast in overweging genomen te worden bij het zoeken naar manieren om verantwoording te stimuleren, zoals bij de huidige voorstellen om plasticvervuiling in de oceaan aan te pakken.

FOTO: PETER BOOTS

The T25 Anniversary Regulator

Radical. Evolved. Exclusive.

Representing 25 years of breakthroughs and breaking rules, the Atomic Aquatics T25 limited-edition anniversary regulator is a highly evolved version of the iconic T3 all-titanium regulator.

To achieve the T25’s unparalleled durability and performance, we started with solid bars of titanium alloy and precision machined them to our super-elite specs. But we didn’t stop there.

To achieve radical durability, we plated the T25’s machined body with a new, proprietary diamond-like hardness coating (DLC). The result is a “burnt titanium” that’s stunningly beautiful, ultra durable and 100% unique. In fact, with its rainbow-like burnt titanium finish, each T25 is highly exclusive—and no two regulators will share the same appearance.

DLC coating, carbon nanostructure for unparalleled durability.

Burnt titanium color finish Premium T25 regulator travel bag

• Heavy-duty pull-tab zips

• Accessory stow pockets

• Anniversary T25 iconography

• Reinforced carry handle

• Adjustable shoulder sling strap

Anniversary T25 engraving Limited-edition serial number

100% machined from a single bar of titanium

SRP: € 2799,-

Scan for more info:

ONDERWATERHUIS.NL

Weefine Smart

Focus 10.000

Alles-in-1-lamp! Voor filmers biedt de lamp een grote belichtingshoek en egale lichtbundel met een kleurtemperatuur van 5700K. Voor onderwaterfotografen te gebruiken als focuslamp of flitser. Roodlichtfunctie en 60 overige kleuren voor creatieve opnamen. Lange brandduur. Prijs: € 899. www.onderwaterhuis.nl

DIVEVOLK

Mee op vakantie

Je hoeft geen afscheid te nemen van je geliefde smartphone: je neemt ‘m gewoon mee onder water! Met de Divevolk Seatouch 4 Max maak je prachtige onderwaterbeelden en video’s. Meer weten over hoe dit werkt? En wil je weten welke accessoires er tegenwoordig beschikbaar zijn? Lees dan de review van Pim Valk op bladzijde 84! www.divevolkdiving.com

SUBLUB In 1x klaar

SEALIFE Dubbele functie

Niet moeilijk doen met welke manometer en welke ademautomaat; deze set van AquaLung koop je gewoon helemaal compleet bij SubLub! Wat krijg je? AquaLung Helix Pro automaat, eerste en tweede trap met slang, AquaLung Helix Pro octopus met slang, standaard manometer met slang (andere typen naar keuze), inflatorslang voor het trimvest. Oh ja, de montage van de set is natuurlijk gratis!

Prijs: € 549. www.sublub.nl

CAMARO Net even wat makkelijker

Met de nieuwe Camaro

XA-10 onderpakken blijf je optimaal warm tijdens het droogpakduiken. Deze zijn beschikbaar als overall, maar ook als 2-delige uitvoering. En dat kan wel zo handig zijn. Een sanitaire stop voor of na het duiken wordt net even wat makkelijker. Daarnaast heb je meer keuze in de pasvorm. Je kan namelijk de broek en het jack in verschillende maten aanschaffen. De 2 delen worden door middel van een ritsje op de rug samen gehouden en voorkomt omhoog kruipen. Verkrijgbaar in dames- en herenuitvoeringen in een brede maat collectie inclusief korte maten. Prijs: € 399.

www.camaro.at

De naam van de nieuwe SeaLife SeaDragon 3000SF Pro Dual Beam geeft het al aan. Een dubbele functie. Hij heeft een mooie brede straal van 3000 lumen om te gebruiken tijdens fotograferen en filmen. De smalle bundel van 1800 lumen is ideaal te gebruiken tijdens het duiken om te spotten. Beide lampen zijn in stappen te schakelen. Alles te bedienen via 1 knop aan de bovenkant. De accu is verwisselbaar en de branduur op 100% is 1 uur. Prijs: € 749.

www.sealife-cameras.eu

MARES En stretch!

De Flexa wetsuits zijn voor heren en dames, gemaakt in 100% ultrastretch neopreen die het aan- en uitdoen vergemakkelijken, en waarmee je in alle comfort kunt duiken. Verschillende neopreen diktes, die strategisch geplaatst zijn, bieden verschillende niveaus van thermische bescherming. Welke kies je? 8/7 voor koud water, 5/4 voor Middellandse

Zee of 3/2 voor tropische bestemmingen? Optioneel is er de mogelijkheid om een opbergpocket aan het pak te bevestigen. Prijs: 8/6 = € 549, 5/4 = € 499 en 3/2 = € 419. www.mares.com

OCEANIC CYANEA MASK MINIMALISTISCH MOOI

CADEAU VAN DE MAAND

DE BELDERT Alles moet weg!

SALE bij Duikcentrum de Beldert in mei! Meerdere producten gaan voor hele lage prijzen weg. Wat dacht je van de Camaro Gamma X-Treme dames voor maar € 475 i.p.v. € 699? Of een dubbelset van € 799 voor maar € 625? Bekijk alle aanbiedingen op www.deduikspecialist.nl of neem een kijkje in de ruime winkel aan de duikplas in Zoelen!

OCEANIC Ontworpen voor diepte

De pneumatisch gebalanceerde ZEO is een technisch wonder van precisie, duurzaamheid en comfort. Zijn duurzame verchroomde marine messing metalen ventielklep levert een fenomenale ademhalingservaring, verbetert de prestaties in koud water en helpt bij het recirculeren van vocht uit de uitademing om een droge mond te voorkomen. De ademhalingsinstelling geeft je een groot bereik om de luchtstroom gedurende de duik nauwkeurig in te stellen. De ZEO wordt standaard geleverd met onder andere inhalatie-inspanningscontrole en een super comfortabel mondstuk dat kaakvermoeidheid helpt voorkomen. De FDX-i eerste trap met membraan is milieuvriendelijk afgedicht. Het ontwerp beperkt het drukverlies dat inherent is aan ‘L’-type eerste trap ontwerpen, waardoor de FDX-i efficiënter en lichter is door zijn compacte vorm. Prijs: € 719. www.amilco.nl

Technologie en innovatie zitten achter dit minimalistische montuur en de oversized lens, die stijl, comfort en een werkelijk jaloersmakend zicht bieden! Verkrijgbaar in verschillende vrolijke kleuren.

Nog meer weten? Wat dacht je van de ultraheldere zachte siliconen en het superieur ultrahelder optisch glas. UV- en chloorbestendige elastische skibrilband voor een veilige en comfortabele pasvorm. Met geïntegreerde snorkelhouder; deze houdt de snorkel in de ideale positie voor gebruik.

Prijs: € 99. www.amilco.nl

DROOG DUIKEN OP MAAT

Op zoek naar een droogpak dat eindelijk perfect past en optimale bewegingsvrijheid biedt? Om ervoor te zorgen dat het perfect past, bieden wij een unieke gratis half maatwerk aan voor de nieuw ademende Drytec 3.0. Ofwel direct bij ons thuis of bij onze premium dealers ter plaatse in Nederland of België.

GRATIS HALF MAATWERK

Neem contact op met een van onze premium dealers op: www.camaro-watersports.com/ en/storelocator

OPTIONEEL MET LATEX OF NEOPREEN SEALS OF MET VASTE CAP voorkomt binnendringen van water en geeft optimale warmte

ASYMMETRISCHE

TI-RITS

maakt aantrekken via de voorkant mogelijk zonder extra hulp

ELASTISCH, ADEMEND TRILAMINAAT exclusief van Camaro, geeft veel meer bewegingsvrijheid en voorkomt condensatie in het pak

KEUZE UIT SCHOENEN, SOKKEN OF ROCKSOKKEN afhankelijk van uw voorkeur, de perfecte keuze

OCEAN POSITIVE

1X

MAILEN = 50 KILOMETER AUTORIJDEN

Wist jij dat het bewaren van al die (ongeopende) e-mails in jouw mailbox eigenlijk heel slecht voor het milieu is? Onze e-mails worden opgeslagen in de Cloud in datacenters. Deze datacenters verbruiken veel elektriciteit voor het verwerken, opslaan en analyseren van data. Daarnaast moeten ze ook flink gekoeld worden, ook dit kost enorm veel energie. Het gaat zelfs zo ver dat niet alleen de opslag, maar ook het versturen van e-mails helemaal niet zo onschadelijk is als je misschien zou denken. Zo kwam Jacqueline Cramer (voormalig politica en tegenwoordig hoogleraar duurzaam innoveren aan de Universiteit Utrecht) met de informatie dat het versturen van 1 e-mail evenveel energie kost als 50 kilometer rijden(!!). Dus minder e-mails versturen en gauw al die spam en ongeopende mailtjes verwijderen (en afmelden!), zo help je het milieu weer een beetje. Dit onderwerp is al vaker aangekaart in tv-programma’s, op podcasts (Carice & Halina) en op de radio bij NPO Radio 1 waar ze een zeer duidelijke uitleg geven. Meer weten? Scan dan de QR. 

VEILIG ROLLEN

Me guilty; vroeger gebruikte ik altijd een spuitfles voor deo. Ik vond het altijd wel een fijn gevoel, die koude golf, en je kreeg ook geen vlekken. Nu weet ik echter wel beter. Spuitbussen zijn helemaal niet goed voor het milieu en bovendien verdwijnt de fles bij het restafval. Het merk ‘We love the planet ’ heeft negen verschillende deosticks, in de vorm van een kartonnen koker. Deze is gemaakt van FSC mix papier en is 100% recyclebaar! De deodorant is vrij van onnodige toevoegingen zoals aluminiumzouten en bevat enkel natuurlijke ingrediënten. De deo is verkrijgbaar in maar liefst negen heerlijke geuren, waaronder Sweet Serenity en Forever Fresh. Ook zijn er twee veganvarianten beschikbaar. Ik gebruikte de deostick voor het eerst aan boord van een liveaboard; zo wist ik zeker dat ik niet met schadelijke stoffen het water in zou springen. Aangezien de deo in een koker zit, duw je hem omhoog. Dit werkt helemaal prima. De deo ruikt heerlijk – en ik ook! Nu staat hij standaard op de badkamer en als ie op is, gaat hij gewoon bij het oud papier. Hoe cool is dat. Lekker rollen mét korting? Gebruik dan de kortingscode: WELOVEDUIKEN10. 

WANNEER IS EEN ZONNEBRANDCRÈME NU ECHT RIFVEILIG?

Je ziet het steeds meer zonnebrandproducten (gelukkig) claimen dat ze ‘ocean friendly’ en dus rifveilig zijn. Maar dat zijn ze dus soms echt niet! Let goed op wanneer dit op de verpakking staat;

Biologisch afbreekbaar ; Helaas is dit een ‘afleidingsmanoeuvre’. Alleen omdat ingrediënten verdunnen, afbreken, oplossen of verspreiden, betekent dit niet dat ze geen schade veroorzaken. Wat echt belangrijk is, is wat er met deze ingrediënten gebeurt zodra ze in het water zitten en hoe ze biochemisch het zeeleven beïnvloeden.

Biologisch/ Natuurlijk/ Mineraal; Dit heeft betrekking op de herkomst van de ingrediënten en zelfs hier worden de woorden zeer losjes gebruikt. Ongeacht (vaak zelfgecertificeerde) biologische claims, betekent alleen omdat iets op land biologisch is, niet dat het compatibel is met een andere habitat - in dit geval de oceaan. Ruwe olie is organisch, laat het honderden meters onder de aardlaag met rust en het is onschadelijk. Giet miljoenen liter in de oceaan en… Zelfs voor mensen zijn er biologische stoffen die vergif zijn.

Sommige merken beweren dat zinkoxide en titaniumdioxide (twee veelvoorkomende zonnefilters die in zonnebrandmiddelen worden gebruikt) biologisch of mineraal zijn. Deze komen wel voor in de natuur, maar die in zonnebrandmiddelen worden in fabrieken gemaakt, variëren enorm in kwaliteit, deeltjesgrootte en coatings. En er zijn tal van studies die aantonen dat ze het zeeleven schaden, vooral fytoplankton, een van de belangrijkste pijlers van het zeeleven naast koraal.

Uitsluiting van schadelijke zonnefilters Het is geweldig nieuws dat een aantal zeer schadelijke zonnefilters uit belangrijke koraalgebieden worden verbannen. Verbod op oxybenzone in Palau, Bonaire en Key West zijn zeker een stap in de goede richting. Toch zal de focus al snel verschuiven naar andere ingrediënten, omdat het niet alleen de zonnefilters zijn die schade toebrengen aan het zeeleven, maar ook de verdikkingsmiddelen, emulgatoren, conserveermiddelen en geuren.

Bron: Aethic – 100% proven reef safe. 

MEID, MEID, WAT VLIEGT DE TIJD...

Ruim tien jaar zorgde Janny Bosman voor schitterende en puur Hollandse onderwaterbeelden voor DUIKEN magazine. Met deze portfolio neemt ze afscheid van ons en blikt ze terug op mooie herinneringen.

Kijk nou, dat was toen ik voor mijn artikel ‘typisch Hollands’ de waterlelies fotografeerde met een langsrijdende trein. Er kwam een politiebusje over het fietspad naar ons toe. Een machinist had de meldkamer gebeld; er drijft een lichaam in het water naast de spoorlijn. Nadat alles duidelijk was voor de politie werd de meldkamer gerustgesteld. De beide agenten bleven nog even glimlachend toekijken en daarna werd ons nog veel succes gewenst.

VEEL GELEERD

Mooie herinneringen heb ik als auteur aan de vele publicaties in dit magazine. Ikzelf heb enorm veel van allerlei vissoorten, voortplanting en leefomstandigheden onder water geleerd. Ruim tien jaar heb ik bijna maandelijks artikelen met bijbehorende onderwaterfoto’s aangeleverd. Als rode draad kronkelt de duiksport in het ‘zoete’ water hier doorheen. Ondergewaardeerd is het zoete water ten opzichte van de prachtige zoutwaterduikstekken in Zeeland. Ook voor mij geen twijfel dat de Oosterschelde de prachtigste duikstekken heeft in Nederland, maar mijn belangrijkste inzet was het zoetwaterleven in beeld brengen voor de lezers. ‘Ga je gang, leef je uit, met respect en kom maar op!’ was de sturing van de redactie. Nu ben ik aangekomen

op een punt dat ‘herhalingen’ een storende rol gaan spelen, zo ervaar ik het zelf tenminste. Tijd om te stoppen en ik heb dan ook besloten dit als laatste publicatie in te leveren met een terugblik op enkele duiken, zomaar een willekeur. Laten we beginnen.

VROLIJKE NOOT

E en beekprik, niet groter dan een ballpoint, in een stromend beekje. Het water is niet dieper dan 10 centimeter en ik wilde de paai van dit bijzondere visje in beeld brengen, onder water uiteraard. Keer op keer gingen Bruno en ik terug en telkens vorderde het plan om dit uit te voeren iets verder. Ik mag stellen dat het de moeilijkste opgave was, maar wel eentje die we nooit meer vergeten. Wat is de natuur toch bijzonder, ingewikkeld, prachtig, maar ook wreed. En alles met één einddoel; voortplanting.

P aaiende zeelten, paaiende Europese meervallen, paaiende snoeken, ik vraag mijzelf af of ik ze ook gevonden zou hebben in het geval ik niet een nieuw artikel voor ogen had. Van enkele vissen wist ik het bestaan niet eens. Denk aan de kleine modderkruiper, de eerdergenoemde beekprik, de rivierdonderpad met zijn eieren onderaan een steen. We bladerden door een visatlas, kregen een idee, gingen ons verdiepen in de vis en maakten een plan. Maar wat we ook deden of verzonnen, het plezier stond (en blijft

staan) op nummer 1. Het artikel was dan ook alleen geslaagd als het een vrolijke noot had in onze beleving. Een biologische of wetenschappelijke benadering hebben wij niet; we gingen erin zoals wij dachten dat het moest en zo werd het ook beschreven in de veronderstelling dat veel lezers zich hierin konden herkennen. En altijd kwam er wel een ‘nieuwtje’ aan informatie.

G aandeweg heb ik ook de nodige aandacht willen geven aan het prachtige Zeeuwse zoute water en aan de Noordzeekust. Van harnasmannetje, mul, rode poon, zwartooglipvis tot kortsnuitzeepaardje, snotolf, slakdolf of zeedahlia. Maar de allerleukste momenten hebben we beleefd met de half-halfopnames. We gingen op pad met touwen, laddertje, zeilen, planken, luchtbed en zeker niet te vergetendroge kleding. Menigmaal gleed ik onbedoeld het water in. Meestal was ik in de veronderstelling dat het te water gaan eenvoudig was waar ik wilde fotograferen. Bruno riep mij dan een halt toe; “ Erin gaat hier simpel, eruit gaat hier nooit lukken.” Daarna draaide en keerde hij wat en bedacht altijd met wat hulpmiddelen een oplossing voor mij. Bedankt , buddy. En ook jullie, l ezers van DUIKEN magazine: bedankt voor jullie waardering. Redactie: bedankt voor de goede samenwerking. Tot aan de waterkant!

Dit ben ik! Ik fotografeer met een Olympus systeemcamera OM-D E-M1 in een Nauticam onderwaterhuis met hoekzoeker. Flitsers 2x Inon Z-330, al dan niet met snoot. En ik hou van... zoet!

Paaiende Europese meervallen. Wat gaat dat tekeer. Ik heb de paai inmiddels drie verschillende seizoenen gefotografeerd.

Met een publicatie over de brasem is het allermaal begonnen (8/2012).

Dat de sepia’s in de Oosterschelde tot de top behoren, is voor mij niet vreemd.

Het fotograferen van de pijlinktvissen (Oosterschelde) is letterlijk een ‘koud‘ kunstje, figuurlijk zeker niet!

Een half-halfopname is altijd feest.

In de serie ‘typisch Hollands’ kon de Blauwe Trots natuurlijk niet ontbreken. Nou, begin er maar eens aan. Een geschikte locatie vinden heeft maanden geduurd. Eenmaal in het water stond de marechaussee binnen 5 minuten aan de kant; ‘Graag NU auto weghalen!’.

Paaiende snoeken voor de eerste keer bij toeval tegengekomen. Enkele seizoenen later gericht gezocht en weer gevonden, maar het kost veel doorzettingsvermogen om een mooie plaat te schieten.

Kortsnuitzeepaardjes in de Oosterschelde konden vanzelfsprekend niet ontbreken in het magazine.

De snoekbaars behoort voor mij tot de mooiste roofvis in het zoete water.

Baars, zeer algemene vis in het zoete water, maar prachtig van kleur en tekening. Vinkeveen geeft hierbij nog eens een bronzen gloed aan de foto.

Een mul tussen de kokerwormen onder de Zeelandbrug. Daar vind je vaak mooie foto-onderwerpen.

Schubkarpers in de Boschmolenplas. Vanwege het vaak heldere water in deze grindafgraving is het een feest om karpers te fotograferen.

Ook de snotolf in de Oosterschelde is een eyecatcher. Hier het mannetje samen met het veel grotere leigrijze vrouwtje tijdens de paai.

Het mannetje van de gewone zeedonderpad beschermt zijn nest met eieren in het Grevelingenmeer.

Ik moet heel eerlijk zeggen, dat ik het wel erg spannend vind. Ik heb nog nooit zulke grote haaien gezien.

UP CLOSE & PERSONAL HAAIENDUIKEN OP

DE BAHAMAS

Een grote hamerhaai zien is voor mij altijd al een droom geweest… Ook tijgerhaaien staan al heel lang op mijn bucketlist. Die wens gaat hopelijk vervuld worden, want ik mag een week mee op de liveaboard Bahamas Master naar Bimini en Tiger Beach! Met 100% haaiengarantie.

Tekst: Judith Rietveld Foto’s: Erika Beux & Lukas Müller

De tijgerhaai zwemt recht op me af. Ze zijn enorm.

Kledingvoorschriften voor een liveaboard. Het is de eerste keer dat ik dit meemaak. Mijn prachtige wit/roze Oceanic vinnen die ik heb gekregen om te testen, moeten weer terug de doos in. Ook het bijpassende masker met wit maskerbandje, stop ik terug in de maskerbox. Tijgerhaaien en grote hamerhaaien schijnen niet zo van contrasten te houden… Dus zuchtend pak ik zoveel mogelijk zwart duikmateriaal in. Iets waar ik normaal niet van houd en wat ik aan menig duikpakverkoper heb gemeld; waarom zit er niet meer kleur in pakken?! Nu hebben ze dus nóg een argument: “Haaien zouden afgeleid kunnen raken van kleurrijk duikmateriaal, dus we houden alles lekker zwart.” Voor mijn vertrek naar de Bahamas met de liveboard Bahamas Master, krijg ik

meerdere documenten opgestuurd. Waaronder eentje met, jawel, kledingvoorschriften. ‘Shark Equipment Guide’ noemen ze het. Op de eerste pagina’s staan BCD’s die ‘acceptable’ zijn, daaronder volgt een kleurenpallet aan trimvesten die ‘acceptable’ zijn, maar die allicht ter plekke afgeplakt kunnen worden met een laagje duct tape op de te kleurrijke componenten. Zo volgen ook afbeeldingen van natpakken, vinnen en maskers. Caps moeten ook geheel zwart zijn (geen Nemo) en ook handschoenen en camera’s krijgen beperkingen opgelegd. Handschoenen zijn zelfs verplicht. “Dek zoveel mogelijk huid af.” Ik moet heel eerlijk zeggen, ik vind het nu toch wel een beetje spannend worden. Ik heb dit nog nooit zo meegemaakt…

BUSJE KOMT ZO

Het is altijd aan te raden om in ieder geval een dag eerder aanwezig te zijn voor het vertrek van een liveaboard. Stel dat je koffer niet aankomt, je vertraging oploopt… Dan kan je echt letterlijk de boot missen of de hele week moeten duiken in gehuurd materiaal. Het is een heerlijk begin om even bij te slapen in het Viva Wyndham Resort aan Fortuna Beach. Helaas blijf ik daar slechts een dagje, maar ik ben hier natuurlijk voor de haaien! Om 10 uur komt de transfer en ik wacht keurig op tijd bij de ingang. Ik zie enkele taxi’s voorbijkomen en mini-

vans. Dan rijdt er een enorme touring car naar de ingang. Ik verwacht dat er heel veel mensen uit zullen stappen. “Miss Rietveld? Bahamas Master?” Dit is dus de ‘transfer’… Wat een luxe! We pikken bij andere hotels de rest van de groep op. Het zijn 11 Duitsers, een clubje Spanjaarden en een Braziliaanse. Het leuke is dat haaienexpert Lukas Müller zich onder het Duitse gezelschap bevindt. Zij zullen ‘Sharkschool’ bij hem volgen aan boord. Lukas heeft zelf jaren onderzoek gedaan naar de hamerhaaien bij Bimini dus weet er alles van. Tof! In de haven van Freeport ligt de Bahamas Master, ons thuis voor de aankomende week.

VISSENSTEAKS

De crew (lees: diveguides) is jong en ze kunnen allemaal zo in een boy band. De gemiddelde leeftijd is 20. Helemaal niet erg, maar soms voelt het wel fijner om een ‘oude rot’ mee te hebben. Die avond varen we naar Bimini. Ik vind het altijd heerlijk als je het dek oploopt, om uitzicht te hebben op de zee en in dit geval ook een eilandje, Bimini. Op het achterdek van het duikdek is Dylan al bezig vis te snijden. Nieuwsgierige en waarschijnlijk ook hongerige nurse sharks zwemmen aan de oppervlakte, hopend op een restje dat per ongeluk in het water valt. “Dit is bonita, een soort tonijn,” vertelt de 23-jarige Dylan, cruise manager van de liveaboard. “Deze maken we helemaal schoon en de restjes gooien we overboord. In de box doen we de ‘steaks’ voor de hamerhaaien. We nemen vier tonijnen mee voor vier duiken. De duiken maken we allemaal achter elkaar, ze duren 45 minuten. De twee groepen wisselen elkaar steeds af. Die paar steaks zijn dus echt niet genoeg voor de haaien om hun gehele buik te vullen. Het is gewoon een kleine snack zodat ze in de buurt blijven.”

Bimini is een van de weinige plekken ter wereld waar je kunt duiken met grote hamerhaaien. Het eiland ligt in de buurt van diep water, waar de ‘Gulf Stream’ langs voert. Dit is een sterke stroming die warm water van de Golf van Mexico naar de Atlantische Ocean brengt. Door de ligging van Bimini vlak bij die stroom, trekt dat veel soorten haaien aan. De regio onder water is rijk aan voedselbronnen en de hamerhaaien keren dan ook regelmatig terug.

De nurse sharks hopen dat er een stukje vis overboord valt.

Een beter begin kan niet...

DE ARENA

We krijgen een uitgebreide briefing over het duiken met hamerhaaien. Het is vrij eenvoudig: de feeder staat in het midden, en de duikers nemen in een halve cirkel plaats om de feeder. Ook zijn er een of twee ‘safety divers’ die het spektakel achter de groep waarnemen. Mocht een haai te dicht bij komen en je hebt het niet gezien, dan leiden zij het dier weg. Een extra paar ogen dus. Je moet ook extra lood meenemen, want je dient op je knieën te gaan zitten in het zand. Ook krijgen we een lange pvc-buis mee. Deze stok plaats je in een hoek van 45 graden voor je. Dit is om de haai(en) zachtjes weg te kunnen duwen, mocht hij recht op je af zwemmen. Omdat er best wat stroming staat, krijg ik een touw in mijn handen, die ik moet vasthouden als ik het water in spring. Op die manier kan ik mezelf naar de afdaallijn trekken en zo rustig afdalen. Deze lijn rust op de bodem met een cattle bell. Ik zit in groep B, groep A ligt al 45 minuten in het water. Ik daal af en zie in de verte

de groep al zitten. Het water is echt kraakhelder. Hé, maar… DAAR!!! Een hamerhaai!!! Hij zwemt rustig, met een beetje houterige slagen, langs de feeder. Die is overigens omringd door allemaal snappers en meerdere nurse sharks. Ik neem plaats achter een duiker van groep A (ik volg keurig het protocol) en wacht totdat de groep het signaal krijgt om weg te gaan. Mijn stok heb ik in de grond geprikt. Hij is niet alleen handig voor de haaien, maar ook voor de stroming! Die is behoorlijk aanwezig! Ik laat al de lucht uit mijn vest lopen zodat ik comfortabel

kan blijven zitten. Ik heb er overigens nu al spijt van dat ik niet wat meer lood heb gepakt. Het voelde zo onnatuurlijk om met een serieus’ overgewicht’ het water in te springen. De diveguides raadden 5 pound extra aan. Eigenwijs dat ik was, had ik maar een ietsiepietsie meer lood meegenomen. Zo moeilijk is het toch niet om stil te blijven zitten? Toch wel…

ENORME GROTE HAMERHAAI

Ik weet mezelf goed te positioneren in de stroming en dan is de arena voor ons. Het is geweldig. We hebben twee

Feeder Dylan: “We proberen het gedrag van de haaien niet te veranderen, we gooien ook geen bloed in het water om ze in de buurt te houden. We geven ze net genoeg om ze geïnteresseerd te houden.”

Nieuwsgierig komt de hamerhaai kijken of er wat te halen valt.

grote hamerhaaien die steeds even over de ‘middenstip' zwemmen, de ene keer wel langs de feeder, de andere keer niet. Of ze doemen ineens achter je op. We zitten 3-5 meter van elkaar verwijderd en soms cruisen ze ook tussen ons door, vaak in een 45 graden hoek. Later hoor ik van Lukas dat ze zo zwemmen omdat dit minder kracht kost, omdat ze zo aerodynamischer zijn. Hamerhaaien hebben bijna 360 graden zicht, behalve precies recht vooruit. Ik vind ze prachtig. En zo groot! Ze zijn heel nieuwsgierig en komen steeds even een kijkje nemen bij de feeder. Een keer zwemt de grote hamerhaai zo dicht langs me, dat ik recht in zijn oog kan kijken (het andere oog zit een behoorlijk stuk verder, haha!). Dag, prachtig dier. Hij is denk ik wel 3,5 meter lang! De nurse sharks zorgen overigens ook voor entertainment; als de hamerhaaien even weg zijn, cruisen ze tussen ons door. Soms zó dichtbij, dat ik het idee heb dat ze tegen me aan gaan zwemmen. Het zijn echt XL-formaten en ook fantastisch met hun chocoladekleur huid. Zo genieten we 70 minuten lang. De sterren zijn natuurlijk echt de hamerhaaien. Ik begin het wel koud te

krijgen, ondanks mijn 5 mm en het water van 27 graden, koel je toch echt af als je alleen maar stil zit. Groep A nadert weer een voor een, en neemt plaats. Wij krijgen het signaal om de ‘tribune’ te verlaten. Eenmaal boven komt de geur van verse croissants me tegemoet. Er liggen loeihete, verse chocoladebroodjes (my favorites!) te wachten. Met een kop thee erbij krijg ik het snel weer warm. In mijn hut pak ik snel mijn baselayer voor onder mijn wetsuit, die gaat aan! Ook stop ik nog wat extra lood in mijn jacket. Ik zal zinken als een baksteen. Mogen we weer?

WHERE IS THE FOOD?

En voor ik het weet, lig ik alweer in het water voor mijn tweede duik. Ik heb nog 2 pound extra in mijn vest gedaan en inderdaad zink ik eenvoudig - wel gecontroleerd uiteraard - aan het touw. Het water is veel rustiger en helderder lijkt het wel. We duiken met een kleinere groep en groep A is ook al snel weg. Een van de divemasters wijst me een plekje aan waar ik mag gaan zitten. Ik zit als een letterlijk blok lood in het zand. Niks kan mij verplaatsen als je het mij vraagt. Dit is zoveel beter! Volgende keer gewoon gelijk luisteren. Beide hamerhaaien zijn er nog. Eentje is echt

zo dik! Ze lijken wel nieuwsgieriger geworden, minder schuw, en zwemmen echt op nog geen meter afstand voorbij. Eentje komt zó dicht langs me, en zwemt bijna 360 graden om me heen, dat ik mijn nek helemaal verrek. Wauw, wauw, WAUW! Een van de nurse sharks probeert ook nog wat lekkers te krijgen uit de snackbox. Met zijn grote neus snuffelt hij heel de doos af en soms lukt het hem om het deksel eraf te liften. Hij doet me denken aan mijn hond thuis, die de hondenkoekjestrommel aan een uiterst serieuze inspectie onderwerpt en een list probeert te verzinnen om ‘m zelf open te maken. De hamerhaaien zwemmen steeds heen en weer, verdwijnend in het blauw of hun prachtige buiken tonend. Hun bek is gewoon schattig te noemen en staat een beetje open. Soms krijgen ze een stukje vis, maar ze zijn vooral nieuwsgierig. De duik gaat weer veel te snel voorbij en we moeten ze gedag zeggen. Ik zwem naar de boot toe en zie ze in het blauw verdwijnen. De feeder volgt op de voet, de snappers dartelen nog steeds om hem heen in een grote wolk. Hij wordt op de voet gevolgd door een paartje nurse sharks, die perfect uitgelijnd naast elkaar zwemmen. Het is een komisch gezicht. Mezelf omhoog hijsend aan

De hamerhaaien zwemmen steeds heen en weer, en zo dichtbij!

Onze thuis: Bahamas Master.

Het duikdek is ruim, iedereen heeft zijn eigen plek.

het touw, maak ik mijn safety stop op 5 meter. Dit was zalig!

DIVE, EAT, SLEEP…

DE HAMERHAAIEN VAN BIMINI

Marien bioloog en haaienexpert Lukas Müller is deze week mee op de Bahamas Master. Hij doet al 10 jaar onderzoek naar haaien, de grote hamerhaai is daar een van. Dit is ook gelijk zijn favoriet!

Hoe zit het met de populatie rondom Bimini?

Rondom Bimini leven 50 hamerhaaien. Ze komen hierheen in oktober en gaan weg in april. In de zomer vinden ze het water te warm en zoeken ze koudere wateren op. Het zijn er helaas niet veel. Alle reden dus om ze goed te beschermen. Niet veel mensen hebben de grote hamerhaai in het echt gezien. Er zijn nog maar weinig grote hamerhaaien en ze staan dan ook op de Rode Lijst. Bimini is waarschijnlijk de enige plek in de wereld dat als je een trip boekt om grote hamerhaaien te zien, je ze ook daadwerkelijk ziet.

Wat is het leefgebied?

Florida en de Bahamas zijn de meest gezonde plekken voor hamerhaaien. Ze houden van warm water tussen de 22 en 30 graden. Ze zijn heel kieskeurig hierin. Andere haaiensoorten komen voor in 5 graden en dan weer in 20 graden; die maakt het niet zoveel uit. De grote hamerhaaien wonen een half jaar langs de kust en daarna gaan ze mee op de warme golfstroom naar andere wateren. Ze eten dan vooral mahi mahi. Ze kunnen 50 km/uur zwemmen.

Wat voor onderzoek heb jij gedaan?

Het is nog maar 10 jaar bekend dat rondom Bimini hamerhaaien leven. Vissers gooiden vissenkoppen in het water van hun gevangen buit. De hamerhaaien kwamen hier op af. Ik werd gevraagd om wetenschappers te helpen de hamerhaaien te taggen met het Watermen Project. De tags geven elke 60 seconden een signaal af. Zo hebben we 19 haaien kunnen taggen. Sinds de ontdekking van de hamerhaaien rondom Bimini, werd er Bimini Shark Lab gevestigd en kregen alle haaien een naam. Deze verwijzen allemaal naar Griekse goden.

Hun lievelingskostje is stingray?

Klopt! Ze vinden het zelfs zo lekker, dat ze heel ver gaan. Eén keer heeft een onderzoeker een hamerhaai gezien die 20 steken in zijn kop had!

een tv-schotel. Ondanks dat er geen hamerhaaien waren, vond ik het ook fantastische duiken.

Er zijn drie soorten haaien: wild sharks, players en de pro’s; zij geven echt een show weg.

De liveaboard voelt al snel als thuis. Het is niet zo luxe en groot als op de Malediven of Egypte, maar ik vind dit ook zeker zijn charme hebben. Het straalt de sfeer uit van een gezellige, knusse (maar dan varende) B&B. Ik slaap in een twin hut. De badkamer is dus gedeeld, maar je hebt wel een eigen wastafel. Maar veel tijd breng ik er niet door. In de lounge/cameraruimte staan twee grote banken en daar kan je ook al je cameramateriaal voor de hele week laten. Je kan een eigen la kiezen om je droge spullen in op te bergen en er zijn twee muren vol met stopcontacten. De salon om te eten is ruim; daar staan meerdere tafels en aan de zijkanten zijn comfortabele banken. Vaak genoeg liggen mensen daar even te slapen. Op het achterdek is een gezellig zitje met hangmat (niet aan te raden als je snel zeeziek wordt) en meerdere ligstoelen en zitzakken. Maar het belangrijkste dek is beneden: het duikdek! Omdat we in twee groepen duiken, is het daar nooit druk. Je hebt je eigen vaste plek en de bank kan je openklappen om je natte spullen kwijt te kunnen. Te water gaan we altijd met een commandosprong. Met mijn jetlag gaat het nog niet al te best. Ik ga dan ook om 21.00 uur slapen, maar om 04.00 uur ben ik alweer wakker… Vroeg duiken we vandaag niet, het ontbijt is (pas!) om 07.45 uur! Dat ben ik totaal niet gewend op een liveaboard. Het verschil zit ‘m in deze ‘feeding’ duiken die elkaar snel opvolgen. Vandaag maken we drie duiken op dezelfde plek als gister. Helaas laat geen enkele hamerhaai zich zien. Wel een heleboel nurse sharks! De feeder loopt langs iedereen en blijft dan even staan. Zo kan je de nurse sharks van heel dichtbij zien, aangezien ze hem volgen als makke lammetjes. Wat zijn ze mooi! Ze hebben een heel klein bekje en ik voel dat hij me met zijn minuscule oog aankijkt en denkt; heb jij soms ook een lekker hapje? Ik zie zijn kieuwen bewegen en het prachtige reliëf van zijn chocoladebruine huid. Het zijn schatten! Dat is de juiste benaming voor deze prachtige haaien, die trouwens ook een behoorlijke lengte kunnen aannemen. Eentje heeft echt een enorme kop, bijna zo groot als

TIGER BEACH

Na drie dagen bij Bimini gedoken te hebben, varen we in de nacht naar Tiger Beach. Rond 06.00 uur zijn we er. s‘ Ochtends krijgen we een uitgebreide briefing van diveguide Ethan. Hoewel de bemanning dus piepjong is, verbaas ik me iedere keer weer over hun professionaliteit. Zowel tijdens de

duiken, als de kennis die ze hebben over de haaien. Ethan vertelt dat de komende dagen de hoofdrolspelers tijgerhaaien zijn. Maar er zijn ook hele leuke figuranten; Caribische rifhaaien en citroenhaaien. Die hebben hier bij Tiger Beach de plaats ingenomen van de nurse sharks, en zwemmen nu bij het achterdek. De citroenhaaien lijken heel erg op de nurse sharks, alleen hebben ze geen beugel gehad – hun tanden staan schots en scheef – en ook hun kleur en bouw is iets anders. Citroenhaaien liggen regelmatig op de grond, net zoals nurse sharks. In tegenstelling tot wat je zou denken, kost hen dit veel energie; ze moeten namelijk nu zelf water door hun kieuwen pompen waar ze de zuurstof uithalen. Daarom zie je ze ook in de stroming liggen met hun bek open; dan hoeven ze minder zelf te doen. Nog een leuk weetje; ze hebben de sterkste zuigkracht van alle dieren ter wereld! Ze hoeven maar heel weinig kracht te zetten om ergens iets uit te zuigen. Ook hebben we hier kans op stierhaaien en hamerhaaien! De tijgerhaaienduik zal weer hetzelfde gaan als bij de

hamerhaaien: 45 minuten duiken, 45 minuten oppervlakte-interval en dan weer duiken. ’s Middags herhalen we dit nog een keer. Wat wel anders is, is de formatie. Op de bodem liggen markers waarachter je plaatsneemt. De feeder zit weer in het midden, dit keer

op 1 tot 2 meter afstand van de groep. Aan zijn linker- en rechterkant nemen de duikers plaats. Je zit op armlengte afstand van je groepsgenoten. Er zijn drie soorten haaien: wild sharks . Deze zijn er voor de eerste keer, niet gewend aan duikers en blijven op afstand.

Onze jonge crew; ze kunnen zo in een boy band.

De pvc-buizen dienen om de tijgerhaai voorzichtig weg te duwen, mocht hij te dichtbij komen.

Players kennen de drill; ze krijgen een snack en gaan weer verder. Pro’s. Geven echt een show weg. De drie belangrijkste regels zijn: 1. oogcontact; weet waar de haai is. 2. Zwem niet weg; als er contact is, duw hem dan voorzichtig weg. 3. Houd altijd je bovenlichaam richting de haai. Maak jezelf niet ‘klein’. Ik hoop dat ik het allemaal kan onthouden. Wanneer het onze beurt is, krijg ik de bekende pvc-buis in mijn handen geduwd en spring toch wel wat zenuwachtig, het water in. Let the show begin.

VIER TIJGERHAAIEN

Wanneer ik afdaal langs de lijn, word ik omringd door citroenhaaien. Wat een entree! Ik zie dat mijn groepsgenoten al koers zetten richting de feeder en groep A. Ik weet niet wat ik zie als ik de eerste tijgerhaai zie. En het is er niet eentje, het zijn er vier. Netjes neem ik mijn plaats in naast duiker Maria die aan het uiteinde zit. Groep A heeft al plaats gemaakt. Ik had het idee dat de feeder veel verder weg zou zitten van de groep, maar degene naast hem zou hem zo aan kunnen raken als hij zijn

arm zou strekken! Ik moet heel eerlijk zeggen, dat ik het wel erg spannend vind. Ik heb nog nooit zulke grote haaien gezien. Wanneer eentje rakelings langs Maria zwemt, kijkt ze me aan met ogen zo groot als schoteltjes. Ik vraag of het gaat, en ze schudt van nee. Ik

Lil Pretty hangt verticaal boven Jens, haar bek wijd opengesperd, en bijt hem in de schouder.

signaleer de safety duiker achter ons, die direct naar haar toegaat. Al snel is ze gekalmeerd en lijkt het goed te gaan. De feeder klappert af en toe met het deksel van de ‘snackbox’, waar de tijgerhaaien nieuwsgierig op afkomen. Zoals we gepositioneerd zijn, kun je eigenlijk zien als een landingsstrip (runway); de tijgerhaai zwemt de V-vorm die we gemaakt hebben binnen, en zwemt naar het middelpunt: de feeder. Daar krijgt hij een steak (in zijn geval een kleine snack, wat een bek!) of hij krijgt gewoon niets, en wordt voorzichtig weggeduwd door de feeder; links of rechts langs de groep. Soms zwemt hij ook over de feeder heen. Dan verdwijnen ze even in het blauw, om vervolgens weer terug te komen. Hoewel, dat is ook weer afhankelijk per tijgerhaai. Eentje geeft het niet snel op als hij niks krijgt, en zwemt gewoon meerdere rondjes langs de feeder en ons heen. Ik begin me steeds meer te ontspannen. Wat zijn ze mooi! Ze komen soms ineens van achter aanzwemmen. Sneaky bastards! Daar had Ethan ons al voor gewaarschuwd. 45 minuten lang

LEUKE FACTS TIJGERHAAIEN

 Tijgerhaaien zijn een van de grootste haaiensoorten ter wereld en kunnen tot wel 5 meter lang worden en meer dan 600 kg wegen.

 Ze hebben een unieke jachtstrategie: langzaam en stil zwemmen ze door het water en wachten geduldig tot hun prooi dichtbij genoeg is om aan te vallen.

 Tijgerhaaien worden 2x zo groot als ze zwanger zijn, dit kan oplopen tot 5,5 meter.

 Ze kunnen 30-35 pups krijgen, een keer zijn er 68 geteld.

 Een tijgerhaaipup is 50 - 60 cm. In het eerste jaren groeit hij heel erg snel; naar 1,5 meter.

 Hij wordt met stippen geboren en die

rekken uit naarmate ze groter worden. Dan ontstaan de strepen.

 Hun strepenpatroon zorgt ervoor dat ze zich goed kunnen camoufleren in hun omgeving. De strepen breken hun silhouet waardoor ze enkel een schaduw lijken.

 Hun tanden zijn driehoekig en hebben zaagachtige randen. Als hij zijn kaken beweegt, fungeert het als een soort zaag. Hierdoor kunnen ze hele taaie prooien eten. Hiertoe behoren onder andere schildpadden, roggen, andere haaien en dolfijnen.

 Technisch gezien zijn er drie soorten tijgerhaaien. Laatst in Hawaii is een nieuwe soort bevestigd op grond van DNA.

Aan de oppervlakte zwemmen meerdere citroenhaaien.

voeren de haaien een showtje op. Ze vinden het allemaal prima. De andere groep komt er ook aan en neemt plaats achter ons. De feeder neemt de box weg van de groep zodat de tijgerhaaien uit de buurt blijven, en wij mogen terug naar de boot. Daar liggen nog allemaal citroenhaaien op de grond! Met hun gekke tanden zien ze er wel chagrijnig uit, net Raggies (zandtijgerhaaien) maar dan ietsje anders. Helemaal uitgelaten kom ik boven. Dit was toch wel waanzinnig!

WILD SHARK

’s Middags mogen we weer! We zijn als eersten. Nog voordat we zitten, zie ik al een tijgerhaai. Later hoor ik dat dit Tequila is, herkenbaar aan een witte vlek op haar buik. Spierwitte remora’s zwemmen met haar mee of zitten aan haar buik geplakt. Alle tijgerhaaien hebben hun eigen kenmerken en ze hebben ook allemaal een naam. Het leuke is dat de namen van de tijgerhaaien op het whiteboard worden opgeschreven zodat we precies weten wie we hebben gezien. Dit keer zit ik naast feeder Dylan. Op nog geen halve meter afstand. Tequila zwemt steeds hetzelfde rondje. Ook al krijgt ze geen lekker hapje, ze komt toch weer terug. Ik

vond het voeren eerst maar niks. Maar als ik zie hoe zacht en lief Dylan voor haar is, bedenk ik me ook dat dit een stuk bewustwording is. Om mensen te laten zien hoe mooi haaien zijn. Haar buik doet me denken aan een enorme witte skippybal. Het ziet er zo zacht uit! Haar lijf is ook prachtig met de tijgerstrepen. Ze straalt totaal geen gevaar uit. Ze blijft af en aan zwemmen, soms verdwijnt ze even in het blauw, maar dan verschijnt ze weer ten tonele. Het leuke is ook dat er meerdere citroenhaaien rond zwemmen en nieuwsgierige Caribische rifhaaien. Die zijn totaal niet bang. Eentje zwemt rakelings langs me en kijkt me aan met zijn prachtige, opengesperde oog. Je maakt echt even contact met de haai. Dat geldt ook voor Tequila. Ze vindt het wel leuk om uit te testen hoe dicht ze langs me kan zwemmen volgens mij… Ik gebruik geen een keer mijn stok, ik leun gewoon iets verder achterover. Ze bedoelt er helemaal niks mee, ze is gewoon nieuwsgierig. Dan verschijnt er nog een tijgerhaai! Dit is Ginger. Een echte ‘wild shark’. Deze is veel brutaler dan Tequila en zwemt recht op me af. Dylan moet haar echt even leiden dat ze niet dwars door me heen zwemt. Met twee vingers loodst hij haar de goede kant op. Ginger vindt het dan weer

leuk om achter ons langs te zwemmen. Tequila blijft de hele tijd in de ‘arena’. Het zicht is ook fantastisch en dankzij de zon kleurt het zeegras felgroen op. Weer geniet ik met volle teugen.

VECHTEN, VLUCHTEN OF BEVRIEZEN

We blijven zes dagen bij Tiger Beach en iedere keer zijn de tijgerhaaien aanwezig. Om eerlijk te zeggen, het wordt een beetje ‘gewoon’. De tijgerhaaien zwemmen naar de feeder, links of rechts af, en enkele tellen later zien we ze weer. Ik betrap mezelf erop dat ik losjes achter mijn stok zit, en heel relaxed ben. Jens uit onze groep, is iets minder relaxed. Bij iedere duik gebruikt hij zijn stok als een soort lans. Of de haai nu voor, boven of achter hem zwemt, die stok gaat al de lucht in nog voordat de haai dichtbij is. Het ziet er komisch uit, maar het is soms ook een beetje irritant. Het zorgt bij mij in ieder geval voor onrust. En zo blijkt, ook bij de haaien. Jens zit dit keer aan de buitenkant van de rij. Wederom ‘schermend’ met de tijgerhaaien, daarbij filmend met zijn GoPro. Naast hem zit een duiker en daarnaast zit ik. Om ons heen zwemmen zes tijgerhaaien. De fanatiekste is Lil Pretty, ze is deze hele duik al bij ons. Ze zwemt af en aan, soms expres tegen

Altijd om je heen blijven kijken; sommige tijgerhaaien zijn sneaky bastards en zoeken je blinde spot.

“TIJGERHAAI ZORA VOERT GRAAG EEN SHOWTJE OP EN HOUDT DE FEEDERS SCHERP”

Dive Guide & Cruise Director Dylan werkt

2 jaar op de Bahamas Master. Hij was altijd fel tegen het voeren van haaien, maar sinds hij zelf feeder van hamer- en tijgerhaaien is, is zijn mening compleet veranderd.

Waarom zitten er zoveel tijgerhaaien bij Tiger Beach?

Veel mensen denken dat Tiger Beach dicht bij een eiland is, een soort strand. Maar dat is helemaal niet zo. Het is een enorme zandbank onder water. Alle tijgerhaaien die zich hier bevinden zijn in een bepaald stadium van de zwangerschap, het zijn dus ook allemaal vrouwtjes. De exacte reden waarom ze hier zo graag zijn, is nog niet duidelijk. Men vermoedt omdat het een veilige haven is voor de zwangere vrouwtjes. Ze trekken dan naar de mangroven, ondiepere gedeelten van eilanden van de Bahamas of Florida om hun pups te krijgen.

Hoeveel hamerhaaien zijn er?

We hebben 22 haaien die we kennen en die een naam hebben. De meeste die we in één duik hebben gehad, waren er 12 waarvan we er 3 niet kenden.

Hoe word je feeder?

Ik kwam als diveguide aan boord en er was gezegd dat ik ook zou moeten gaan voeren. Ik had daar niet zoveel over nagedacht. Bij mijn tweede trip kwam ik er pas achter wat het zou inhouden; dat ik zelf straks ook enkele centimeters verwijderd ben van een enorme haai! Dat was in het begin wel spannend, maar al snel vond ik het een van de mooiste dingen die je kunt doen.

normaal voert ze graag een showtje op. Ze is dan erg druk rondom de box. Dit houdt de feeders scherp. Er zijn soms close calls. Ik had dat met Zora. Ze kwam aanzwemmen in de runway en ik trachtte haar de andere kant op te leiden. Maar ze was veel sneller dichterbij dan ik dacht. Ik probeerde haar weg te houden met de box, wat uiteindelijk ook lukte.

Wat is je mooiste duik geweest op de Bahamas Master Liveaboard?

Absoluut duiken met grote hamerhaaien voor de eerste keer. Ik dacht dat ik een of twee kleintjes zou zien. Maar ineens zwom een 4,5 meter grote hamerhaai voor me! Ik vind ze fantastisch om mee te werken; ze zijn verlegen en houden gepast afstand. Maar als ze naar je toekomen, komen ze met veel kracht en power op je af. Heel indrukwekkend. We doen vaak wat aas in onze hand en dan leid je ze door de waterkolom als een soort dans.

Is het gevaarlijk om met haaien te duiken?

Als je niet weet wat je doet: ja. Het blijft wilde natuur. Maar dat is boven water ook zo. Als je in een national park in ZuidAfrika loopt, denkt een leeuw er ook niet twee keer over na om je te grijpen. Je moet de juiste maatregelen nemen voor haaienduiken: contrasten voorkomen, langzame bewegingen maken, dicht bij de grond blijven en geen onverwachte, provocerende bewegingen maken. Dan zou je veilig moeten zijn. Maar nogmaals, haaien zijn wilde dieren, dus altijd opletten.

Een nurse shark heeft jou een keer te pakken gehad?

of 20. Als je klaar bent met voeren en gaat wisselen met de volgende feeder, scrub je je handen altijd even schoon met zand omdat er allemaal bloed en aasresten aan zit. Toen ik mijn handen in het zand stak, werd ik ineens gegrepen door een nurse shark. Die had ik even niet gezien… Hij zoog zo mijn hand naar binnen. Gelukkig kreeg ik ‘m weer snel terug en had de haai niets, en ik ook niet. Het was ook mijn eigen schuld.

Hoe kijk jij aan tegen het voeren?

Wie is je favoriete haai?

Zora! Op dit moment is ze heel kalm. Maar

Als je hamerhaaien voert, zijn er altijd nurse sharks in de buurt. Meestal zo’n stuk

Eerst was ik fel tegen voeren. Maar toen ik realiseerde dat andere boten enorme hoeveelheden aas in het water dumpen, vind ik dat wij goed bezig zijn. Wij zijn het meest conservatief. We proberen het gedrag van de haaien niet te veranderen, we gooien ook geen bloed in het water om ze in de buurt te houden. We geven ze net genoeg om ze geïnteresseerd te houden. Bij ons staat veiligheid voorop. We willen niemand in een oncomfortabele situatie brengen, noch de mensen, noch de haaien. Voeren heeft z’n voor- en nadelen. Als je te veel gebruikt, kunnen ze hun gedrag veranderen. Als je te weinig gebruikt, komen ze niet. Als je niets gebruikt, is de kans heel klein dat je ze ziet. Alleen op het rif, waar ze jagen. Voeren is ook een stukje bewustwording aan het grote publiek: er ontstaat een interessante interactie en zo zien mensen dat de tijgerhaai niet de grote gemene wolf is.

REIZEN BAHAMAS LIVEABOARD HAAIEN

Reis

Je kan op meerdere manieren naar de Bahamas vliegen, ik vloog met American Airlines. In Miami had ik een lange tussenstop voordat ik kon doorvliegen naar Freeport. Een hotel is duur, maar zeker aan te raden om even te douchen en te slapen. De vlucht van Miami naar Freeport duurt 45 minuten. Vlieg je via de US dan is een ESTA en volledige vaccinatie verplicht, ook als je alleen een transfer hebt. Vervoer naar de liveaboard is inclusief. Kijk voor de laatste inreisregels voor de US en Bahamas op www.nederlandwereldwijd. nl/reisadvies

Bahamas Master

De Bahamas Master heeft 10 hutten voor 18 duikers. Er zijn meerdere soorten hutten, van premium tot eenpersoons. De meeste hutten hebben panoramische ramen. Loungeruimte met camerastation,

je stok aan. Duwt andere haaien weg. Wanneer ze een steak krijgt, maakt ze een soort salto over Dylan heen. Een echte pro. Wanneer ze haar zoveelste rondje doet, zwemt ze langs ons heen, richting Dylan. Ze lijkt weg te zwemmen, haar staart rustig zwiepend en ik kijk de andere kant alweer op. Komt er nog een tijgerhaai aan? Ineens zie ik in mijn rechter ooghoek commotie. Lil Pretty hangt verticaal boven Jens, haar bek wijd opengesperd, en bijt hem in de schouder. En nog een keer. En nog een keer. Dit kan niet waar zijn..! Met opengesperde ogen kijk ik naar wat er gebeurt. Vechten, vluchten of bevriezen? In mijn geval het laatste. De safety diver is binnen no-time bij Jens en loodst Lil Pretty weg. Met

salon met ruime banken en een zonnedek met ligstoelen. Op het duikdek blijven alle duikmaterialen gedurende de reis. Er zijn aparte spoelbakken voor camera’s en computers.

Watertemperatuur

In de wintermaanden (december tot en met februari) ligt de watertemperatuur tussen de 23 en 25 graden Celsius, terwijl deze in de zomermaanden (juni tot en met september) kan oplopen tot ongeveer 29 graden Celsius. In het voor- en najaar (maart tot en met mei en oktober tot en met november) ligt de watertemperatuur rond de 26 graden Celsius. Denk goed na over de dikte van je pak, omdat je enkel stilzit met de haaienduiken.

Mee met de DUIKEN Lezersreis naar de Bahamas?

Wij organiseren in samenwerking met Diving World een hele gave DUIKEN Lezersreis naar deze bestemming in mei 2024! Vanaf € 3.175, 7 nachten inclusief vluchten & verblijf + duiken liveaboard.

mijn hart kloppend in mijn keel kijk ik naar Jens. Ik zie geen bloed stromen, ik zie enkel een verdwaasd gezicht. Hij geeft het ok-teken dat er niets aan de hand is, en hij gebaart dat hij wil blijven. Door deze actie van Lil Pretty zie je maar weer hoe alert je moet blijven. De relaxte houding die ik had, is geheel weg. Als een adelaar kijk ik de hele tijd om me heen, maar ook boven in de waterkolom. Je weet het blijkbaar maar nooit…

BLIND SPOTS

Aan boord bespreken we met haaienexpert Lukas wat er gebeurt is. Het ‘schermen’ mag volgens hem wel iets minder, maar is niet erg. Lukas: “Hij doet het heel goed, als een van

de beste van de groep. Maar op dat moment verloor hij zijn concentratie en balans. De drie belangrijkste regels zijn oogcontact, niet weg zwemmen en altijd je bovenlichaam richting de haai houden. Altijd oogcontact is lastig; door de duiktank heb je maar 180 graden zicht vóór je, maar het daadwerkelijke zicht is waarschijnlijk maar 90 graden. Haaien zijn altijd bezig om blinde spots te zoeken van hun prooi. 99% van de dag. Wij niet. Wij hebben die skills gewoon niet. Onze spanningsboog is daarbij ook erg kort. Jens hield geen oogcontact meer omdat hij te druk was met filmen. Ook verloor hij zijn evenwicht en daardoor greep de haai zijn kans. Haaien voelen het als je bang of zenuwachtig bent.” Het waren ook zes tijgerhaaien tegelijk, de druk is dan hoog. “Je moet áltijd waakzaam zijn, jezelf groot maken en oogcontact houden. Focus niet alleen op je camera,” aldus Lukas.

EVEN WAT ANDERS

De dagen zijn heerlijk, maar ik ben wel erg moe aan het eind van de dag; doordat ik nu zo waakzaam ben tijdens de duik, steeds om me heen kijken, letten op mijn houding... Dat kost heel veel energie. De tijgerhaaienduiken worden afgewisseld met rif- en wrakduiken voor de liefhebbers. “Even wat anders”, maar de tijgerhaaien blijven mijn favorieten! Na de vele duiken herken ik ze ook allemaal, ondanks de korte periode leer ik snel over hun gedrag. Zo leuk! Bij de laatste duik zwaai ik Lil Pretty en Ginger gedag, die dit keer onder de boot cirkelen als we richting de trap zwemmen. Alsof ze even gedag komen zeggen. Tot de volgende keer, prachtige dieren!

Ga mee!

SUNN ODYSSEY DIVERS: KLEINE GROEPEN

&

ONGEDWONGEN SFEER

Met meer dan 30 jaar ervaring mag Sunn Odyssey Divers zich met recht een expert noemen als het aankomt op duiken op de Bahamas. Het PADI 5* duikcentrum bevindt op Grand Bahama op een schitterende locatie.

Waar begon het allemaal? Dat is al heel lang geleden, meer dan 30 jaar geleden op Silver Sands Beach. We zijn sindsdien twee keer verhuisd, na de orkaan Wilma moesten we alles opnieuw opbouwen. Nu bevinden we ons op een schitterende locatie op loopafstand van het prachtige Williams Town Beach en het fantastische Island Seas Resort, waar veel van onze duikers verblijven.

Wat voor soort duiken bieden jullie aan? Duiken in een ongedwongen sfeer en voornamelijk bootduiken. We houden de groepen klein; maximaal 10 duikers per twee-tank duiktrip. We varen uit naar onder andere de Sea Star IIwrakduik, Theo’s Wreck en Shark Encounter. Shark Encounter? Vertel? Dit is een prachtige duikplek waar je vele Caribische rifhaaien tegenkomt in hun natuurlijke omgeving. We voeren niet, we wachten en kijken. Dit is een van de mooiste duikplekken die we bezoeken en alle duikers zijn superenthousiast als ze het water uitkomen!

Vertel eens over de accommodatie? Het Island Seas Resort ligt direct aan zee en heeft alles voor jouw relaxte duikvakantie: een- of tweekamerappartementen met keuken, eigen

strand, zwembad en Tiki-Hut restaurant met bar, hot tub en waterval! De shuttle bus naar het centrum is gratis. Wij bieden complete Hotel Dive Packages aan.

En Theo’s Wreck? Dit is ons meest bekende wrak op Grand Bahama! Deze stalen vrachtboot van 70 meter lang werd in 1954 in Noorwegen te water gelaten onder de naam MS Logna. Na goederen te hebben vervoerd van Noorwegen naar Spanje, werd het schip in 1969 verkocht aan de Island Cement Company in Freeport, Grand Bahama. In 1981 werd het schip als slechte staat beschouwd en verkocht voor schroot. Een duiker van het bedrijf, Theo Galanopoulos, stelde voor om het schip voor de kust te laten afzinken als kunstmatig rif. Theo’s Wreck ligt op zijn bakboordzijde op 30 meter diepte, met zijn achtersteven uitkijkend over de continentale plaat! Het is mooi begroeid met gorgonen en vuurkoralen en veel zeedieren hebben hun intrek genomen in dit wrak. Wat maakt jullie uniek? We hebben tientallen jaren ervaring in huis. Duikers kunnen aangeven waar ze graag willen duiken en dan maken we een plan. We zijn niet het goedkoopste duikcentrum, maar je krijgt echt waar voor je geld. Omdat we het klein houden, is er geen massa duiktoerisme

en kun je volop genieten van al het moois dat de oceaan te bieden heeft!

VIVA WYNDHAM FORTUNA BEACH VERBLIJF TROPISCH RESORT OP DE BAHAMAS

Op duikvakantie met een liveaboard op de Bahamas op zoek naar tijgerhaaien en hamerhaaien! Hoofdredacteur Judith Rietveld heeft er megazin in. Om de boot letterlijk niet te missen, heeft ze vooraf enkele dagen geboekt bij Viva Wyndham Fortuna Beach op Grand Bahama.

Voor ik het weet, zit ik in een luxe ‘van’ met airco. Eigenlijk wil ik heel graag de ramen opendoen; heerlijk die zon! Die zeelucht! Die tropische geuren! Hallo, Bahamas! Maar ik zal nog even moeten wachten. Een chauffeur van het Viva Wyndham Resort stond me al op te wachten. Het is 15 minuten rijden wanneer we door de slagbomen rijden van het resort. Bij de receptie ben ik snel ingecheckt en ik krijg een prachtig blauw all-inclusive bandje. Ik ben normaal niet zo van deze resorts, maar nu vind ik het wel heel luxe dat ik overal eten kan krijgen, drankjes kan halen en helemaal niets zelf hoef te doen. Net zoals mijn koffer, die wordt netjes naar de kamer gerold door een goedgeluimde local.

Room with a view

Het resort bestaat al meer dan 30 jaar en is gelegen op het zuidelijke deel van Grand Bahama Island. Het resort biedt 274 kamers, verdeeld over twee categorieën: Superior Ocean View en Superior Garden View. En YES! Ik heb de Ocean View! Dat vind ik altijd wel spannend, als je dan daadwerkelijk je kamer ziet. In dit geval maak ik een klein vreugdedansje. Ik heb twee Queen-size bedden, een ruime badkamer en een eigen balkon mét uitzicht op een parelwit zandstrand met palmbomen en… de oceaan! Zo mooi! Zo blauw! Op de tafel staat een fles bubbels met twee glazen – helaas is mijn vriend niet mee, maar die fles gaat echt wel open! – snacks, chocola en chips. De fles gaat eraan, maar ik wil het liefst zo snel mogelijk naar de oceaan. Het is lang geleden dat ik zulk blauw water heb gezien… Ik giet daarom een deel van de bubbels in mijn Fourth Element bidon. Omdat het kan. Omkleden, slippers aan en gaan! Lees verder op duiken.nl!

FOTO: ERIKA BEUX

Verder lezen?

BIOLOGIELES ONDER DE WATERSPIEGEL

Als je veel in Zeeland duikt is de kans groot dat je ze tegenkomt op de duikstekken: Bas en Mirjam van der Sanden. Beide zijn biologiedocent en ze wonen in Breda. Elke week rijden ze richting Zeeland en via de sociale media delen ze hun kennis en ervaringen over de onderwaterwereld met duikend Nederland en België. Dit is hun verhaal.

Bas en Mirjam gepassioneerde duikers, delen via hun Facebookpagina ‘Onderwaterbiologie’ hun enorme kennis over de mariene biologie. Als zij duiken maken ze foto’s en op hun pagina plaatsen ze daar regelmatig een verhaal achter de foto bij. Hoe kun je het verschil zien tussen een mannetjeszeepaardje en een vrouwtje? Welke eitjes horen bij welke naaktslakken? En hoe zie je het verschil tussen een jonge pijlinktvis en een dwergpijlinktvis? Allemaal vragen waarop veel mensen geen antwoord weten. Aan de hand van de foto’s leggen Bas en Mirjam het verschil dan uit. Naast het online delen van informatie organiseren Bas en Mirjam veel andere activiteiten om zoveel mogelijk mensen bekend te maken met en enthousiast maken voor het leven onder de zeewaterspiegel. Zo houden zij lezingen bij duikverenigingen en op scholen, kun je een biologische duikdag bij hen

Instructie bij de duikstek.

boeken, organiseren zij weekenden met een bepaald thema en ieder jaar werken zij ook mee aan het plaatsen van sepiarekjes in de Oosterschelde. En dit alles doen zij in hun vrije tijd. Tijd voor een gesprek.

Hoelang duiken jullie al?

We duiken ruim 20 jaar. Bas is iets eerder begonnen, maar de nieuwsgierigheid naar het onderwaterleven zorgde ervoor dat Mirjam snel volgde.

Wat wisten jullie destijds over het onderwaterleven in Nederland?

We zijn natuurlijk allebei opgeleid als biologiedocent, dus het onderwaterleven had zeker onze interesse. Toen we het met onze eigen ogen mochten aanschouwen ging er een wereld voor ons open. Het is als een wandeling in de natuur, waarbij je bijna 100% trefkans hebt om bijzondere dieren te mogen ontmoeten.

Hoe hebben jullie je deze enorme kennis over het onderwaterleven eigengemaakt?

Onze basis ligt natuurlijk in onze opleidingen (naast biologie heeft Bas ook ecologie gestudeerd en Mirjam milieukunde). De club Argonauta waar wij lid van zijn, organiseerde ieder jaar een biologieweekend. Peter van Bragt heeft ons al snel betrokken hierin en voor we het wisten waren wij de ‘publiekstrekker’ van deze weekenden. Ieder jaar werd er weer een ander onderwerp gekozen en werd onze kennis al snel uitgebreid. Onze nieuwsgierigheid zorgde ervoor dat we steeds weer nieuwe vragen hadden om uit te zoeken. Zo is langzaam maar zeker een hele brede kennis ontstaan, maar

vooral ook het besef dat we nooit alles zullen weten. Steeds vaker werden we ook gevraagd door andere verenigingen en organisaties en ontstond Onderwaterbiologie, onze uit de hand gelopen en erg leuke hobby!

Hoe ziet een biologische duikdag eruit? We starten de dag altijd met een stuk theorie in ons mobiele leslokaal, de Volkswagen camper. Dan volgen er 1 of 2 begeleidde duiken (hangt van de wensen van de deelnemers af) We sluiten de dag natuurlijk af met een evaluatie van de duiken en het geleerde. Voor de deelnemers gaat er vaak een wereld voor ze open. En ook wij leren hier natuurlijk veel van, met steeds wisselende onderwerpen waarin we ons mogen verdiepen.

Welke themaweekenden organiseren jullie zoal en wat kan een deelnemer dan leren?

We organiseren regelmatig biologische duikweekenden, populaire onderwerpen zijn: inktvissen, kwallen, zeenaaktslakken, vissen en krabben, kreeften en garnalen. We leren de cursisten vooral anders te gaan duiken en waarnemen. Verder geven we handreikingen om zelf aan de slag te gaan met het onderwerp en leren we ze waar en op welke manier ze de juiste informatie kunnen vinden. We helpen de deelnemers zo vooral op weg naar hun eigen ontdekkingsreis onder water.

Welke activiteit vinden jullie zelf het leukste om te doen?

Het leukste zijn toch wel de biologische duikdagen. Dit is eigenlijk ontstaan in de coronaperiode. Grote groepsactiviteiten als lezingen of duikweekenden waren toen niet mogelijk. Zo’n kleine individuele activiteit was wel een goede optie. De duikdagen bleken een enorm succes en daarom zijn we er ook mee doorgegaan. Voor ons en de deelnemers erg leuk om zo een-op-een aan de slag te gaan met de diverse onderwerpen.

Hoe kunnen onze lezers het verschil zien tussen een mannetjeszeepaardje en een vrouwtje?

Het mannelijke zeepaard heeft de mooie taak (net zoals bij veel andere vissensoorten) om goed voor de eieren te zorgen totdat deze uitkomen. Zeepaardjes

hebben hier een mooi systeem voor; de mannetjes hebben namelijk een broedbuidel. Deze broedbuidel bevindt zich onder het buikvinnetje. Bij de vrouwtjes ontbreekt deze. Zij heeft een buik met een meer afgeplatte onderzijde zodat ze de eitjes in de broedbuidel van de man kan leggen.

Waar blijven de zeepaardjes trouwens in de winter?

Zeepaardjes trekken in de winter naar

Tekst: Patrick Kranenbroek Foto’s: Bas & Mirjam van der Sanden

Mirjam en Bas van der Sanden.

Mannelijk zeepaardje en...

... vrouwelijk zeepaardje.

dieper water. Daar blijft de temperatuur stabieler. In de ondiepere gedeeltes van de Oosterschelde fluctueert de temperatuur behoorlijk en kan in de winter zelfs dalen naar 0 graden. Dit is te koud voor zeepaardjes.

Hoe zit het met jullie kennis over het onderwaterleven in gebieden als de Rode Zee en de Caraïbische Zee?

De basiskennis van mariene biologie is natuurlijk aanwezig en ook toepasbaar in deze gebieden. We hebben ook het geluk met een dochter die werkt met tropische zeedieren. Ze gaat erg graag mee met ons op duikvakantie, dus een betere gids kunnen we ons niet wensen. Ze weet de meest bijzondere krabjes, vissen en koralen aan te wijzen.

Wat zijn jullie duikgerelateerde dromen?

Mirjam droomt van een duik of liever snorkeltrip met de zachtaardige manatees: “Het lijkt me geweldig om deze dieren van dichtbij te mogen zien!” Voor Bas zijn er

nog wel de nodige plaatsen in de wereld, maar eigenlijk krijgt hij geen genoeg van het Nederlandse water waar hij het liefst zo vaak mogelijk blijft duiken.

Ooit gedacht aan een boek uitgeven over jullie kennis en foto’s?

Er gaan wel eens gedachten en we hebben natuurlijk al samen met Peter van Bragt de zeenaaktslakkenkaart uitgebracht. Wie weet komt er ooit een verhalenbundel met foto’s op de markt, daar hebben we er inmiddels genoeg van, maar daarvoor ontbreekt ons momenteel de tijd. We hebben nu eenmaal altijd erg veel leuke dingen in onze agenda staan.

Hoe kunnen de lezers van DUIKEN jullie online volgen en/of zich aanmelden voor de activiteiten die jullie organiseren?

Dat kan via de website, Instagram, Facebook en uiteraard

www.onderwaterbiologie.jouwweb.nl

Jonge snotolf.

Gehoornde slijmvis.

CELEBRATE ADVENTURE

REVEL & ELATE

REVEL & EL A TE zijn de nieuwste BARE wetsuits voor mannen en vrouwen die pasvorm, comf o rt en f lexibiliteit combineren voor voor uits t ekende prestaties. Ontworpen met op watersport g eïnspireerde styling, anatomisch correct e 3Dpatronen en een unieke combinat i e tussen e lastisch neopreen en fluweel voelende toplaag van het neopreen. De Bare Revel en Elate zorgen voor een comfortabele ervaring in en op h e t water.

GE

IN SPR EER D DOOR WAT ER SPORT

Des ignli jn en weerspie gelen de geest en en er gie van waters por tl iefh e bber s

AN ATOM I SC H CORRECT PATROO N

Ui t ste k ende 3-Dime ns io nale pasvorm do or het hele pak.

HIG H -STR E TCH NEO PRE EN

Neopree n m i x gen e ree rt extr e me niveaus van r ek, c o mfort en mobiliteit.

VOO R KO UD & WARM WAT ER

Ver krijg ba a r i n 7mm, 5 m m, 3 /2 mm fu l ls u it en 2mm sho rty

CHARMING SHARM

Sharm el Sheikh, ooit een bruisende badplaats, heeft een rustig decennium achter de rug. Het vliegverkeer vanuit veel landen lag jarenlang stil en de pandemie gooide nog meer roet in het eten.

Maar Sharm el Sheikh is weer aan het opbloeien!

Tijd om eens een bezoekje te brengen aan deze charmante badplaats. Harriët Plantinga en haar jongste kind Maggie nemen ons mee.

Het vliegveld van Sharm el Sheikh is overzichtelijk en beide duikkoffers verschijnen al snel op de bagageband. Maggie en ik slaken beide een zucht van opluchting. We hebben recent een duikvakantie gehad waarbij onze eigen duikspullen maanden spoorloos waren en het is toch fijner om met je eigen uitrusting te duiken. Na de douane zien we direct een bordje met de namen Harriët & Maggie en voordat we het weten, zijn we op weg naar het centrum van Sharm el Sheikh. De chauffeur

is een man van weinig woorden maar we zien van ver al de rode letters Lido staan waardoor we erop vertrouwen dat we op de goede locatie aankomen. Het Lido Hotel Sharm el Sheikh heeft een topligging aan de Naama Bay en ligt maar 20 minuten van het vliegveld. Het hotel heeft de vorm van een boot en is om een rots gebouwd. Mohammed El Shawy, de general manager, vertelt later dat de rots voor de helft is aangemaakt zodat de 76 kamers mooi aansluiten

bij de vorm. We lopen de trappen op naar de receptie en de combinatie van de rots en houten pergola’s geven het boetiek hotel een natuurlijke en koele uitstraling. Het is ongeveer 28 graden en het vruchtendrankje dat we krijgen bij de receptie, is heerlijk koel, net als het frisse handdoekje dat we aangereikt krijgen. We voelen ons direct welkom! Het hotel is overzichtelijk gebouwd en via een paar trappen zijn we zo bij onze kamer. We kijken uit op Naama Bay en we zijn betoverd door de prachtige Egyptische bergen die achter de baai langzaam verkleuren. We besluiten om direct het hotel te verkennen: Het zwembad ligt op het dak van het hotel en na een aantal trappen springen we bezweet en opgelucht in het zwembad.

NAAR DE BUREN: EMPEROR DIVERS  Tijdens het ontbijt hebben we uitzicht op de baai, genieten we van heerlijke omeletten en Egyptische lekkernijen om daarna, na één keer struikelen, bij de buurman naar binnen te huppelen: Duikcentrum Emperor Divers! De gehele organisatie bij Emperor verloopt soepel; vanaf het eerste mailcontact om de reis te regelen, tot het moment dat we onze duikspullen weer komen halen, gaat alles op rolletjes. Enkele van de meest ervaren medewerkers werken hier; de meesten hebben minsten 15 jaar ervaring met duiken in de Rode Zee.

Hun gezamenlijk doel is om zowel de ervaren duiker te bieden wat ze zoeken als ook de beginners de mogelijkheid geven om ervaring op te bouwen. Veiligheid staat voorop zonder afbreuk te doen aan het plezier wat je vindt bij het duiken in de Rode Zee. Emperor Divers is meer dan 30 jaar geleden opgericht en startte in Hurghada. Inmiddels zijn ze actief op diverse plaatsen aan de Rode Zee, de Malediven en Indonesië. Het duikcentrum waar wij nu zijn, is in januari 2022 geopend, maar heeft al een lange geschiedenis; het is een van de eerste duikcentra in Sharm el Sheikh. Werner Lau heeft met Sinaï Divers aan de wieg gestaan van Emperor Divers. Manager Ali Gaber vertelt de historie van het duikcentrum en laat de compilatie van foto’s zien die aan de muur hangt. Met name hoe ze het duiken hebben opgestart in de regio Sinaï is indrukwekkend! Het duikcentrum is niet alleen keurig verzorgd, ook de sfeer is warm en vriendelijk. Carmen werkt al 10 jaar bij Emperor en met een lach regelt zij alle duiken en reserveringen voor geheel Emperor, meestal met de kat BiBi op haar bureau. Ook hier voelen Maggie en ik ons direct welkom door het gastvrije gedrag van alle medewerkers.

DUIKDILEMMA’S

Emperor Divers heeft een luxeprobleem; er zijn zoveel mooie duikspots te

bezoeken! De (soms harde) wind helpt mee om de keuze te maken: bijna alle duiken worden gemaakt met een boot en het in- en weer uitgaan van de zee moet absoluut veilig zijn. Op onze eerste duikdag varen we naar het noorden en we worden verrast door een groep dolfijnen. Onze comfortabele boot heeft twee verdiepingen: op het duikdek kunnen we onze duikmaterialen ophangen en de kratten schuiven we onder de flessen. Er zijn twee toiletten aanwezig en de voorste mag je in je natte uitrusting gebruiken. Binnen zijn vier zitjes met banken en er staat altijd koffie, thee en andere dranken voor je klaar. Heerlijke geuren komen uit de kombuis en de kok zorgt ervoor dat na de eerste duik er warme cake klaar is. Na de tweede duik staat de lunch klaar. Echt genieten! Met een trap kom je op het zonnedek. Rondom banken met zachte kussens en een paar tafels. Er is genoeg ruimte om te kiezen of je in de zon wilt

zitten of onder het grote afdak. Echte zonaanbieders kunnen terecht op de punt van de boot; daar liggen zachte matten waar je heerlijk op kunt warmen of aan je teint kunt werken.

FIDDLE EN MIDDLE

We gaan duiken bij Fiddle en Middle Garden en divemaster Duncan doet de briefing grondig met veel droge humor. De kapitein legt de boot met precisie neer en als het sein klinkt, springt Duncan in het water. Hij checkt de stroming en wenkt ons. Zoals afgesproken in de briefing zwemmen we naar hem toe en dalen dan af eerst naar tien meter en vervolgens richting de 20. De namen Fiddle en Middle Garden zijn toepasselijk gekozen; we zien prachtige koraaltuinen onder water en Maggie gaat op zoek naar een van haar lievelingsdieren: nudibranchs! Er is weinig stroming en op ons gemak kunnen we rondkijken.

Heel veel kleine blauwzwarte triggerfish hangen om ons heen en ze zijn erg nieuwsgierig. Duncan neemt ons mee naar een stuk koraal waar duizenden glasvisjes hangen. Betoverd blijven we daar een tijdje hangen. Bij 100 bar geef ik een seintje aan Duncan en we stijgen richting de 8 tot 10 meter. De lichtinval is prachtig en de verschillende kleuren van het koraal zijn goed te zien. En ja, de nudibranch zijn gespot!

RAS MOHAMMED

Een dag later gaan we met de boot naar het zuiden van Sharm el Sheikh. Hier begint Ras Mohammed Nationaal Park met diverse baaien en een schiereiland. Ras Mohammed is het punt waar de Golf van Suez en de Golf van Aqaba samenkomen, gelegen op het uiterste puntje van het Sinaï-schiereiland. Het is al vele tientallen jaren een nationaal park om de uitzonderlijke natuurlijke

Betoverd blijven we hangen. Wat een hoop visjes!

schoonheid zowel boven als onder de golven te beschermen. Hoewel bekende duikplekken zoals Shark & Yolanda de belangrijkste attracties zijn, die duikers aantrekken met steile drop-offs, legendarisch zicht en enorme scholen vissen, zijn er ook vele andere duiklocaties zoals Ras Gozlani en Ras Za’atar met adembenemende onderwaterlandschappen die gezien moeten worden om te geloven. In totaal zijn hier negen duikplaatsen en vanwege de ligging is het een gebied met veel

stromingen die grote hoeveelheden plankton en ander voedsel aanvoert. Barracudas, Jackfish, tonijn en ook haaien komen hier regelmatig, vooral eind juni en juli. We maken hier bijzondere duiken; driftduiken met flinke stroming, ontmoetingen met indrukwekkende Napoleons, barracuda’s die bij een poetsstation met hun bek wagenwijd open roerloos in het water liggen, schildpadden die naar ons kijken terwijl we door een grot duiken en talloze Nemo’s bij Anemoon City.

LEVENDIG CENTRUM

De verbinding tussen Hotel Lido Sharm el Sheikh en duikcentrum Emperor Divers is goud waard. Er zitten 50 stappen tussen Emperor Divers die fantastische duiken aanbiedt en na een duikdag zorgt het restaurant van het hotel voor een heerlijk buffet. De kok maakt steevast iets bijzonders zoals Kofta of gevulde wijnbladeren, altijd weer een verrassing. Het animatieteam organiseert telkens iets en de meeste gasten lopen dan na het buffet ook door naar de grote patio, met natuurlijk weer uitzicht op de baai. Als het donker wordt, gaan alle lampen aan wat Sharm el Sheikh iets magisch geeft. En wat is er dan heerlijker om met een heerlijk (non-alcholic) cocktail na te genieten van de prachtige duiken en het opsommen van alle zeedieren die we hebben gezien? Behalve de prachtige duiken met Emperor Divers en het heerlijk ontspannen in hotel Lido, is het ook heerlijk om iedere dag even het levendige centrum van Sharm el Sheikh in te lopen. Een gezellig sfeer met veel leuke restaurantjes en natuurlijk winkeltjes met lokale producten.

Mohammed El Shawy is ook eigenaar van het Hard Rock Cafe waar je als gast van Lido 10% korting krijgt op de drankjes en het eten (heerlijke burgers!). Het Hard Rock Cafe ligt centraal aan de boulevard, op minder dan 5 minuten wandelen van het hotel.

TANK REEF

Op een andere dag nodigt Duncan ons uit om een derde duik te maken bij de historische plaats Ras Peter. Deze duikplek wordt ook Tank Reef genoemd omdat hier tientallen militaire rupsvoertuigen in het water liggen. Na de Israëlische terugtrekking uit Zuid-Sinaï werden al deze voertuigen van de hoge rotswand afgeduwd. We zijn de enige drie duikers die voor de derde keer het water ingaan. Maggie en Duncan dalen af volgens ons duikplan naar 24 meter. Ik blijf iets ondieper en zie van bovenaf hoe ze de voertuigen inspecteren. Er schijnt geen zon op de plek waar we duiken en ik zweef in het donkere water en vind het maar enigszins luguber voelen. Ook voel ik dat iets naar me staart… Maar wat is het? Als ik iets meer naar links kijk, ontmoet ik een immense murene. Jij was het dus! Bewegingloos kijkt hij mij aan en ik deins terug. Ook als Maggie en

Duncan en Elise van Emperor Divers.

Duncan bij mij zijn, beweegt de murene alleen zijn bek. We zwemmen door naar een ander bizar detail: een niet-ontplofte landmijn op ongeveer 12 meter. Een paar meter verder of heeft een clownsvis zijn ‘huisje.’ Zijn oranje kleur is het enige dat een beetje kleur geeft aan deze bijzondere duik.

DE STRAAT VAN TIRAN

Om het (duik)plaatje compleet te maken gaan we ook naar de riffen ten oosten van het eiland Tiran. De Straat van Tiran bestaat uit vier riffen die vernoemd zijn naar Engelse cartografen - Thomas, Woodhouse, Gordon en Jackson - en loodrecht op de kust liggen tussen het Sinaï-schiereiland en het door SaoediArabië beheerde eiland Tiran. De sterke stromingen zorgen voor heerlijke driftduiken met veel vissen en koralen. Een geweldig gevoel om door de straat van Tiran te zweven met de kans om grotere roofdieren te spotten. Maar laat ik ook het huisrif niet vergeten. Het huisrif Naama Bay is een geweldige duikstek. Variërend van groene schildpadden, adelaarsroggen, zeepaardjes en nog meer. Ook vind je het typische zeeleven van Sandy Bays zoals platwormen, krokodillenvissen en allerlei soorten roggen.

NOG EEN KEER!

Deze reis is zeker voor herhaling vatbaar! Het reizen ging soepel, ook de transfers naar en van het hotel, het regelen van de duiken, het duiken zelf! Wat ons vooral bij zal blijven is de vriendelijkheid van Emperor Divers en het personeel van het Lido Hotel. De combinatie van het relatief kort vliegen en de ligging van het hotel en de ervaring bij het duikcentrum maakten het tot een geweldige trip.

Deze keer kozen we voor het boeken van twee afzonderlijke tickets omdat we beperkt zijn in onze tijd. De heenreis zijn we met Transavia vanaf Schiphol Amsterdam gevlogen. Terug met Freebird Europa naar Keulen-Bonn. Het ging zo soepel op het vliegveld in Sharm el Sheikh dat het vliegtuig voor op schema lag. Wij niet dus - we hadden de eer dat we omgeroepen werden op het vliegveld. Gelukkig is het vliegveld zo overzichtelijk dat we er binnen 1 minuut waren.

Verblijf

We verbleven in het 4* Lido Hotel Sharm el Sheih. De kamers zijn basic met airco, een koelkast, kluis en een privé-badkamer. Er is wifi aanwezig op de kamer. Lido is een Green Hotel; dat betekent een milieuvriendelijk hotel gericht op het minimaliseren van de negatieve impact op de aarde en het milieu. Jammer dat je bij iedere cocktail een plastic rietje krijgt. Het zwembad is op het dak met rooftopbar. Hier heb je weer een prachtig uitzicht op de baai. Ga je liever naar de zee? Dan is er een privéstrand met een strandbar waar parasols en zonnebedden beschikbaar zijn. Wil je na het duiken toch nog even sporten? Dat kan! De sportschool en spafaciliteiten worden aangeboden in samenwerking met het buurhotel.  Iedere avond is er animatie variërend van buikdansers tot vuurspuwers tot muzikale omlijsting.

Duikcentrum Emperor Divers

Emperor Divers is een PADI CDCduikcentrum (Career Development Center). Je kan hier de IDC-cursus volgen als je een duikprofessional wilt worden. Ook biedt Emperor Divers een stageprogramma aan dat na de Dive Master kan worden gevolgd. Huisrif, zwembad en gratis vervoer van en naar het hotel, ook voor pick-up duikmateriaal. Speciale duiktrips zijn Thistlegorm, Dunraven, Million Hope en Dahab.

Emperor Divers is het enige GUE (Global Underwater Explorers) duikcentrum in Sharm el Sheikh en biedt de hoogste kwaliteit en veiligheid bij duikopleidingen zoals de technische duikopleiding en ook rebreahter-opleidingen. In het gebied van de Rode Zee heeft Emperor Divers twee duikcentra: een in Sharm el Sheikh en een in Port Ghalib/Marsa Alam. Daarnaast vijf liveaboards in Egypte.

Tips!

Het levendige centrum van Sharm ElSheik ligt op twee minuten wandelen van het Lido Hotel. Gasten krijgen 10% korting bij het Hard Rock Cafe Naama Bay. Vanuit Sharm el Sheikh zijn er vele excursies mogelijk: van een bezoek tot Caïro of naar de berg van Mozes (ZuidSinaï). De berg wordt aan alle kanten omringd door hogere bergen, waaronder de Katharinaberg, met 2.642 meter de hoogste berg van Egypte.

De boot van Emperor Divers.

FIND YOUR ZEN

TUSA Zensee, de nieuwe standaard voor frameless maskers. De Zensee is compact van formaat, licht in gewicht, bijzonder comfortabel en biedt een spectaculair panoramisch zicht. Jouw onderwaterervaring zal nooit meer hetzelfde zijn.

FRAMELESS DESIGN

Comfortabel / Compact Enkele lens / Panoramisch zicht

3D SYNC TECHNOLOGY

Vormt zich naar alle hoofden gezichtsvormen en is voozien van Freedom Dry Technology

Ook leverbaar als PRO VERSIE M1010S; CrystalView Optisch glas met UV 420 bescherming tegen schadelijke UV-stralen en een Anti-Reflectie coating die (door de zon veroorzaakte) schittering op het wateroppervlak vermindert. De bijgeleverde Anti-Fog Freedom Film voorkomt beslaan van het masker.

RED SEA DIVING COLLEGE AL 35 JAAR DUIKERVARING IN SHARM

Als er iemand kennis heeft over het duiken in Sharm el Sheikh, dan is Red Sea Diving College dat wel. Zij zijn al 35 jaar gevestigd in Sharm El Sheikh en het was tevens het eerste duikcentrum dat opleidingen aanbood in de badplaats. In gesprek met eigenaar Alain Sobol.

Vertel eens iets over je duikcentrum?

Wij bieden PADI duikcursussen aan voor zowel beginners als professionals. Daarnaast organiseren we dagelijkse duiktrips naar lokale duikplekken, de Strait of Tiran, het wereldberoemde Ras Mohammed en het iconische SS Thistlegorm wrak. Ook hebben we een liveaboard met 8 hutten, die geschikt is voor gezinnen en kleine groepen. Hiermee bieden we weektrips aan.

Hoe zit het met accommodatie?

We werken samen met 3, 4 en 5-sterren hotels in Naama Bay die dicht bij het centrum liggen. Momenteel zijn we bezig met renovaties en zullen we binnenkort accommodatie ter plaatse aanbieden.

Jullie hebben een prachtig huisrif.

Red Sea Diving College ligt letterlijk op een steenworp afstand van de strandtoegang tot deze duikplek. Vanwege de ondiepe, aflopende baai en de grote zachte zandvlaktes, wordt deze plek gebruikt als de belangrijkste trainingslocatie van PADI Bubblemakers tot PADI IDC training. Maar als je wat dieper gaat, kom je

uit bij uitgestrekte zeegrasvelden met grazende schildpadden en roggen, maar ook honderden kleine critters. Ook vind je daar grote pinnacles met een overvloed aan mariene leven; van kleine reflecterende glasvissen tot verlegen murene.

Wat voor soort duiken maken jullie? Kustduiken op ons huisrif en dagelijks boottochten. Rond 08.30 uur vertrekken we en dan zijn we om 16:30 uur weer terug. Ook organiseren we speciale trips naar het wrak van de Dunraven en SS Thistlegorm.

Wat is het populairste duikgebied?

Ras Mohammed en de Strait of Tiran. Het Ras Mohammed National Park is het mekka van duikgebieden en biedt een adembenemende topografie, snelle stromingen en heel veel zeeleven. Dit is een ‘must see’ duiktrip voor ervaren duikers.

Wat maakt jullie uniek?

Ons motto, ‘The Original and Still the Best’, is vandaag de dag net zo waar als 35 jaar geleden! Met de hoogste veiligheid en service in de duikindustrie blijven we een van de leiders in Sharm.

DIVE IN SHARM EL SHEIKH: PRACHTIGE LOCATIE MET HUISRIF VOOR DE DEUR

Dive In is opgericht in 1995 en heeft momenteel duikcentra in Sharm El Sheikh en Soma Bay, evenals duikcruises naar de beste duiklocaties van de Rode Zee. Tijd voor een gesprek met Claudia Martella.

Kan je iets vertellen over jullie geschiedenis?

Dive In Travel werd in 2000 opgericht om reis- en verblijf aan te bieden in combinatie met duikactiviteiten. Sinds 1995 hebben we meer dan 120.000 duikers begeleid en meer dan 10.000 mensen geholpen met reisarrangementen. Dive In Travel selecteert bestemmingen en producten zorgvuldig om prachtige duikreizen aan te bieden tegen concurrerende prijzen.

Kan je iets vertellen over het duikcentrum in Sharm?

Het Dive In Sharm El Sheikh-duikcentrum bevindt zich in het Renaissance Golden View Beach Resort, een prachtig 5-sterrenhotel van de Marriott-keten. De boten zijn uitgerust met alle nodige faciliteiten voor een comfortabele dag op zee. Er is ook verhuur van duiken snorkeluitrusting en opslagruimte voor persoonlijke uitrusting. Het duikcentrum biedt gratis transfers aan voor gasten van andere hotels naar het centrum of de opstapplaats. Vertel eens iets over het Renaissance Golden View.

Dit is een prachtig resort aan het strand. Het bestaat uit een reeks gebouwen met een adembenemend uitzicht op de zee, de omliggende Sinaï en het beroemde Tiraneiland. Het resort biedt ruime kamers in een moderne stijl, voorzien van alle comfort en voorzieningen. Er zijn ook verschillende restaurants en bars die internationale gerechten en lokale specialiteiten serveren.

Hoe zit het met jullie huisrif?

Dit is “Paradise” en ligt recht voor de deur! Het is een prachtige duiklocatie vol kleurrijke koralen en vissen. De duikdiepte varieert van 10 tot 28 meter, maar meestal blijft het tussen 18 en 24 meter. Je ziet er veel verschillende vissoorten, zoals papegaaivissen en vlindervissen. Soms kom je ook reuzenmurenen tegen die uit hun schuilplaatsen komen.

Meer weten?

Ga mee! DUIKEN Lezersreizen

Nog geen vakantie geboekt voor 2024? Ga mee naar de Bahamas, Palau of Egypte! De groep bestaat uit enkel Nederlanders en Vlamingen, gezelligheid gegarandeerd! Onder begeleiding van een member van het DUIKEN-team bezorgen we jou een onvergetelijke duikvakantie.

Altijd al grote hamerhaaien en tijgerhaaien willen zien? Ga dan mee met deze geweldige lezersreis naar de Bahamas!

Tijdens je tijd aan boord krijg je de kans om vele haaien te spotten, en is het zelfs mogelijk om te duiken rond prachtige riffen, scheepswrakken, drop-offs en grotten! Kijk om je heen en zie tijgerhaaien, hamerhaaien, verpleegsterhaaien, citroenhaaien en met geluk ook stierhaaien.

Vertrek: 27 mei tm 5 juni 2024

Prijs: vanaf € 3.175 incl. vluchten, verblijf & duiken

Ben je klaar om fantastische wrakken uit de Tweede Wereldoorlog te verkennen en indrukwekkend zeeleven te spotten variërend van manta’s, adelaarsroggen, walvishaaien, rifhaaien en schildpadden tot een enorme verscheidenheid aan macrodieren waaronder kleurrijke zeenaaktslakken en sepia’s? Ga dan mee met de DUIKEN lezersreis naar Palau! Je kunt kiezen uit twee verblijven.

Vakantiedata: 17 t/m 26 april 2024

Prijs: € 2.995 incl. vluchten, verblijf & duiken

Staan de schitterende duikstekken van Egypte, Elphinstone, St. Johns & Elba Reef al jaren op je bucketlist? Met speciale toestemming van de Egyptische Marine om exclusief te mogen varen over en duiken op het prachtige ongerepte Elbarif en afgelegen duikgebieden, is deze liveaboardroute met de super de luxe Royal Evolution een buitenkans. En dat midden in het topseizoen voor haaien!

Vakantiedata: 31 oktober t/m 26 november 2024

Prijs: € 1.749 incl. vluchten, verblijf & duiken

Scan en bekijk alle reizen!

2023

PALAU 2024

EGYPTE 2024

De marineduiker

Peter is Adjudant Onderofficier Operationele Dienst Nautische Dienst , ‘simpelweg’ afgekort tot AOOODND. Maar laten we het wat makkelijker

houden met zijn aanspreektitel: Schipper. Hij werkt bij de Koninklijke

Marine als marineduiker bij de Defensie Duikschool. Wat hij daar allemaal doet, komt redacteur Harriët te weten wanneer ze hem bezoekt op de Marinekazerne in Den Helder.

Peter is Adjudant Onderofficier Operationele Dienst Nautische Dienst.

Peter, hoe word je marineduiker?    Mijn vader is oud-marinier en ik heb altijd een warm hart gehad voor de onderwaterwereld. Vanaf dat ik jong was, was ik al steevast aan het snorkelen en aan het ‘hold breath duiken.’ Jacques Cousteau was mijn inspiratiebron en op mijn 17e ben ik vertrokken uit Emmen om bij de Marine te gaan. Ik heb eerst de opleiding tot matroos gevolgd, een opleiding bij de nautische dienst. Dit is een vakgerichte opleiding waarbij je in de praktijk geschoold wordt. Ik was 18 jaar toen ik mijn eerste gouden streep kreeg en heb direct het verzoek ingediend om duiker bij de marine te worden.    In augustus 1991 ben ik, als twintigjarige, gestart in Den Oever. Eerst in het zwembad, waar ik de basisvaardigheden heb geleerd zoals ademhalen onder water, en basiskennis, zoals hoe perslucht werkt. Daarna in het buitenwater, en vooral in plassen met heel veel modder. Echt, overal modder, en soms dacht ik: Wat doe ik hier?! Ik had echter al overal, met name in Emmen, verteld dat ik duiker bij de Marine ging

worden, dus stoppen was geen optie. Ik raakte bedreven in duiken op diepte, op stroming en oefende in het werken met allerlei gereedschap in de haven,

vanzelfsprekend onder water. Ook leerde ik van alles over bommen, granaten en zeemijnen. Deze moeten tot ontploffing worden gebracht op een veilige plek,

Het Diep Duik Team mag tot 81 meter diepte duiken.

dus niet in de buurt van een gas- of telefoonleiding of bij een windmolen. Soms moet je de bom daarom onder water verplaatsen om vervolgens tot ontploffing te laten brengen. De marineduiker brengt dan de explosieven aan op de bom, waarbij er veel regels en procedures in acht moeten worden genomen.

En daarna... ben ik naar een groot fregat gegaan om daar te werken als matroosduiker. Daar was ook een helikopter aanwezig, met als grapje de bijnaam Vliegende Uiensnijder. Op deze helikopter hadden ze een redder nodig en omdat ik duiker was, werd ik gevraagd. Ik had nog nooit een helikopter van dichtbij gezien! Ook hier kreeg ik uitleg en instructies op de werkplek zelf, wat goed voor mij werkt. Dit werk heb ik twee en een half jaar gedaan, in heel Europa en het

Caribisch gebied.

In 1994 zei iemand van de Duik- en Demonteer Groep (DDG) tegen mij: “Peter, je kunt ook onderwaterlasser worden bij de Marine, wil je dat?” Ik heb ja gezegd en nog steeds werk ik bij DDS (Defensie Duikschool). Ik ben nu chef van de opleidingseenheid DDS. Dit is een zogeheten Paarse school, wat betekent dat alle duikende eenheden binnen Defensie hier de opleiding volgen en de nascholing doen; dus zowel de marine, landmacht als de luchtmacht en ook de marechaussee en de politieeenheden. Daarnaast duik ik zelf ook nog omdat ik mijn vaardigheden op peil wil houden.

Hoe kwam je terecht in het Diep Duik team?

In 2002 ben ik voor het Diep Duik Team (DDT /Deep Search) van de marine

gevraagd. Waar de gewone marineduiker opgeleid wordt voor duiken tot 54 meter diep, mag dit team tot de 81 meter diepte. Deze duikers hebben een geavanceerde duikset met een rebreather voorop de borstkast. Deze rebreather is niet-magnetisch en heeft een laag akoestisch karakter. Het team duikt met een mengsel van helium en zuurstof, anders dan bij minder diepe duiken. Het DDT gaat bijvoorbeeld naar een gezonken onderzeeër. Wij voorzien de bemanning van lucht, lucht om de ballasttank weer vol te krijgen (voor het mogelijke opstijgen) en zorgen voor communicatie. Eén van de opdrachten vond plaats voor de Noorse kust. We hebben de dieptebommen van een gezonken torpedojager verwijderd en op een andere plek tot ontploffing gebracht. Deze torpedojager lag op een diepte van 70 tot 75 meter. Je gaat bij zo’n opdracht

Als marineduiker kom je op de meest afgelegen plekken.

met zijn tweeën naar beneden en je duikt met een gecombineerde seinlijn, zodat je kunt communiceren door te praten. Mocht dat uitvallen, dan heb je nog de mogelijkheid door middel van afgesproken seinen via de lijn te communiceren en de duik eventueel af te breken. Daarnaast kan de duiker aan de gecombineerde seinlijn naar de oppervlakte worden gehesen.

Heb je nog meer voorbeelden van opdrachten?

In Toronto heb ik meegewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe Canadese duiktabellen (DCIEM helioxduiken). Wij werden in een speciale decompressietank met een bad erin getest: we werden op een druk gebracht van 9,1 bar (81 meter). Daar moesten wij een bepaalde tijd zitten en de berekende decompressie volgen. Vervolgens werden wij blootgesteld aan dingen die je juist niet moet doen na een decompressieduik; heet douchen, speciale flexbewegingen e.d. Daarna werden wij ook met een dopplersysteem gecontroleerd op ‘silent bubbles’ en gaven wij bloed af om dit te laten controleren. Ik heb actief deel uitgemaakt van het DDT tot mijn 45e.

Ben je alweer op zoek naar een nieuw avontuur?

Ik hang altijd naar nieuwe dingen. Volgende week ga ik voor zes weken mee met een mijnenjager in de functie van duikmeester. Ook de Marine heeft personeelstekort en ik heb aangeboden om mee te gaan met een opdracht. We varen naar Engeland en Noorwegen. Als duikmeester ga ik leidinggeven aan

het duikteam en als het nodig is, ga ik ook zelf het water in als operationeel duiker. Een van de opdrachten houdt in dat we explosieven gaan opruimen zodat Vattenfall veilig windmolens kan bouwen in de Noordzee.

Wat staat er nog op je bucketlist?

Ik wil heel graag een keer duiken in IJsland, tussen de continentale platen. Het liefst met mijn twee zonen. Ook heb ik gehoord dat Belize heel mooi is. Ik ga in 2026 met FLO (Functioneel Leeftijd Ontslag) en ook Australië lokt. Wie weet!

COUSTEAU? EH, WIE?

Peter verbaast zich er wel eens over dat jongere collega’s of marineduikers in opleiding niet weten wie Jacques Cousteau is. In december heeft hij de leerlingen laten uitzoeken welk liedje in de top 2000 te maken heeft met deze Franse marineofficier, ontdekkingsreiziger en onderzoeker van de zee.

Weet jij dit? Zie blz. 78.

DIVING WORLD DUIKVAKANTIES

AL MEER DAN 20 JAAR DÉ LIVEABOARDSPECIALIST IN NEDERLAND & BELGIË!

BOEK JOUW COMPLETE DUIKVAKANTIE OP

WWW.DIVINGWORLD.NL

Peter duikt over de hele wereld en met verschillende duikmaterialen.

Creatief met een snotolf

Soms heb je van die momenten dat je eens iets anders wilt tijdens het fotograferen. En dan is het best leuk als je wat ideeën hebt opgedaan tijdens de wintermaanden. Als het dan ook lukt, is dat natuurlijk mooi. Dit jaar heb ik me voorgenomen om meer creativiteit in mijn foto’s proberen te verwerken. De eerste test is bij duikstek Zoetersbout.

Het is midden april als ik via de N257 en de N59 van onze camping op het eiland Tholen naar Bruinisse rijd. Mijn plan van vandaag is om naar duikstek Goudzwaard te gaan. Dit vind ik altijd een mooi alternatief voor duikstek Zoetersbout, als het daar weer eens veel te druk is. Als ik de parkeerplek bij Zoetersbout passeer, dan zie ik dat het daar niet heel druk is. Er staan vijf

auto’s en een camper. Toch rijd ik naar Goudzwaard. Daar staan uiteindelijk ook drie auto’s. Als ik naar het water loop bij Goudzwaard, zie ik dat het op de punt moeilijk te water gaan is vanwege de vele wieren. Bij het ministrandje kan ik er ook in, maar dan moet ik heel ver uitzwemmen. Aangezien ik na de winter voor het eerst weer mijn natpak aan heb en het water nog maar 11 graden is, heb ik

niet zo’n zin in lang ondiep uitzwemmen. Ik besluit terug naar Zoetersbout te rijden, wat 800 meter terug ligt.

MAGIC LIGHT TUBE

Met hoogwater loop ik de duiktrap af. Via-via heb ik gehoord dat er onder aan de trap een snotolf zou zitten. Ik kijk even rond, maar ik zie hem niet. Als ik recht voor de trap de diepte in

Opdracht voor mezelf: meer creativiteit in mijn beelden.

verdwijn, zie ik een hele kleine krab rondkruipen die een drie keer zo grote krab meesleept. Een mooie maaltijd! Ik kijk er even naar en zwem door. Op 9,5 meter diepte heb ik in september vorig jaar vlak bij de trap twee stokken zien staan. Rondom de stokken stonden toen enkele zeedahlia’s. Ik weet niet of de stokken er nog staan, maar omdat ik weet waar ik moet zoeken, duiken ze al snel op. En inderdaad, rondom de stokken staan mooi vier zeedahlia’s in een rondje. Een redelijk grote en drie kleintjes. Eerst probeer ik zo enkele foto’s te maken. Ik heb mijn 45 mm macrolens in de camera en daarbij een natte voorzetlens +10 diopter. Hierdoor kan ik leuke kleine details fotograferen. Op zich vrij aardig gelukt, maar ik wil creativiteit. Daarom heb ik mijn recent aangeschafte Magic Light Tube meegenomen. Dit is een klein aluminium buisje, dat ik voor mijn macrolens kan monteren. Ik klap de natte voorzetlens even weg en zet de Magic

INFO DUIKSTEK

VOORZIENINGEN: geen.

GETIJDE: zowel bij HW als bij LW duiken.

STROMING : geen (er kan hier ook buiten de kentering gedoken worden).

ADRES: Zijpseweg, Bruinisse

Light Tube ervoor. Het buisje zorgt ervoor dat er op de foto een weerspiegeling van de kleuren komt, in de vorm van het ronde buisje. Ik probeer een paar tentakels van de grootste zeedahlia te fotograferen en op het scherm van mijn camera zie ik dat de ronding er aardig in zit. Terwijl ik bij de zeedahlia’s hang, ontdek ik twee botervisjes die rondom de stokken bewegen. Meestal zijn botervisjes wel erg schuw en duiken ze snel weg. Deze blijven echter heel rustig rondom de stokken hangen. Na de zeedahlia’s passeer ik een paar oude sepiatentjes, die vol hangen met wieren en sponzen. Ik laat ze links liggen en zwem aan de onderkant van de dijk verder. Het kunstje met de Magic Light Tube herhaal ik nog met een zee-appeltje. Ik weet dat een zeeappeltje mooie gele, rode en paarse kleuren heeft, dus ik ben erg benieuwd hoe het eruit komt te zien. De cirkel zit er wel goed in, maar van de menging van de drie kleuren had ik iets meer verwacht.

CREATIE F MET EEN SNOTOLF

Op 6,5 meter valt mijn oog op een grote feloranje snotolf. Een mannetje. Hij is

heel relaxed en stoort zich totaal niet aan mij. Met de macrolens lukt het uiteraard niet om hem volledig op de foto te krijgen. Dat is ook geen probleem, want ik heb vorige week bij de Bergse Diepsluis genoeg snotolfjes gefotografeerd. Ik maak een foto van zijn kop en ook een paar foto’s van zijn mooie sierlijke vinnen. Weer eens wat anders! Uiteindelijk levert ook dit een leuke creatieve foto op. Ik geniet een tijdje van de prachtige vis, daarna baan ik me een weg door de grote struiken Japans bessenwier. Tot een meter of 5 diepte zit het vol met roodwieren en daartussen staan vele struiken Japans bessenwier. Bij een mooie grote harlekijnslak stop ik nog even. Vorig jaar heb ik vele soorten slakjes gefotografeerd, maar hoewel ze veel aanwezig waren heb nog geen mooie foto van de harlekijnslak. Ik zet de + 10 diopter weer voor mijn macrolens en ga aan de slag. Terwijl ik bezig ben zie ik twee grote baarzen over de wieren heen zwemmen. Ik herinner me een duik bij Zoetersbout met zeebaarzen die steeds rondjes om mij heen zwommen. Dat geluk heb ik deze duik niet. Ze passeren mij, maar daarna zie ik ze niet meer. Ik zoek nog naar leuk klein spul tussen de wieren en zwem stilaan terug naar de trap. Ik kom precies bij het touw uit, dat aan de trapleuning gemonteerd is. Waar ik erg blij om ben, is dat ik het 70 minuten volgehouden heb in mijn natpak en het nog steeds niet koud heb. Dat geeft goede moed, voor als straks de zon weer gaat schijnen.

OVER PATRICK KRANENBROEK

Patrick Kranenbroek is verslaafd geraakt aan het duiken in de Zeeuwse wateren. In de zomermaanden is hij daar dan ook bijna elk weekend te vinden. Hij neemt altijd zijn camera mee onder water en doet verslag voor DUIKEN magazine.

Tentakel zeedahlia met Magic Light Tube gemaakt.

Vin van snotolf.

KLIEK BELGIQUE

Vier Belgische duikvrienden, Andy, Gerry, Pieter en Tim, delen samen een uit de hand gelopen passie voor duiken en onderwaterfotografie. In deze rubriek delen ze elke maand vier foto’s met als leidraad het alfabet. In deze editie nemen ze de letters O en P voor hun rekening.

OCEANIC MANTA

Duikplaats: Roca Partida, Mexico Diepte: 0-30 m Stroming: matig

Camera: Canon 600D – 2x Inon flitsers

Instellingen: f8, 1/160, ISO 320

Dat Oceanische manta’s magnifieke wezens zijn, wisten jullie al. Ondanks hun formaat XL zijn het gracieuze zwemmers, hun bewegingen in het water zijn enorm fascinerend om naar te kijken. Wanneer ik de term ‘manta-hypnose’ in de mond neem begrijpt iedereen die ooit al een ontmoeting heeft meegemaakt, wat ik daarmee bedoel. Het is niet ongewoon voor deze vriendelijke wezens duikers uit nieuwsgierigheid dicht te benaderen. Deze manta leek net zo geïnteresseerd in mij te zijn als

ik in hem. Dit is maar één van de vele prachtige belevenissen die je te horen zal krijgen van duikers, net als al die vreugdekreten op het einde van de duik bij het boven komen: “Mantaaaaa’s!“

Ik had net zoals mijn buddy Pieter het genoegen enkele van deze prachtige ontmoetingen vast te leggen tijdens ons verblijf op de Nautilius Explorer. De ontmoetingen werden ook nog wat extra kracht bijgezet door een toespraak van de marien bioloog aan boord. Hij legde met veel passie en kennis alle weetjes uit over dit prachtig dier. Fantastisch dat ik deze ben tegengekomen!

Gerry De Cleen

PORSELEINKRAB

Duikplaats: Antina Point Santander

Diepte: 0-20 m Stroming: matig

Camera: Olympus E-M5 Mark III, 45mm, INON Z330 en Marelux soft snoot

Instellingen: f8, 1/250, ISO 250

Woensdag 18 januari. We bevinden ons op de mini-safariboot ‘ROYO’ van Easy Diving, vertrekkende vanuit Moalboal (Cebu). Gedurende een zesdaagse trip gaan we eilandhoppen. Uiteraard niet om te hiken op de verschillende eilanden, wij gaan duiken! Aan boord van deze mooie grote bangka zijn zes duikers, twee duikgidsen en een vijftal bemanningsleden. We krijgen het al snel voor elkaar om ons op te splitsen in twee groepen want ons hoofddoel is nu eenmaal onderwaterfotografie. Wij, twee man sterk en onze duikgids Jannis, vormen de trage groep. Spotten van klein leven en het fotograferen vraagt nu eenmaal tijd. De eerste twee duiken verlopen vrij standaard, heel rustig om er wat in te komen. Welk materiaal is het beste om te gebruiken? Hoe klein zijn de beestjes in werkelijkheid? De derde duik. Nog niet goed wetende wat waar te vinden, wordt mijn aandacht getrokken door een anemoon. De netels van de anemoon zijn een goede bescherming tegen indringers. Ik ga wat dichterbij kijken als liefhebber van klein leven. Bingo! Op de anemoon zit een klein, leuk krabbetje met wit glanzend lichaam en rode stippen, de Neopetrolisthes maculatus - ofwel rood gestippelde porseleinkrab. Op hun voorste poten hebben ze waaiers ontwikkeld waarmee ze plankton uit het water kunnen filteren. Het krabbetje zit op een mooie positie dus het maken van de foto gaat erg vlot. Snoot richten, breedte van de lichtbundel aanpassen, diafragma instellen en klik. De zoektocht naar een volgend onderwaterwezentje op mijn ‘want to see list’ kan beginnen. Want ook al duidt de gids er veel aan, af en toe zelf eentje kunnen spotten maakt het helemaal af.

Andy Lambert

POELSLAK

Duikplaats: Put Van Ekeren Diepte: 0-10 m Stroming: geen

Camera: Nikon D300s – Sigma 50mm lens - 1x INON Z-240 flitser met Snooty snoot

Instellingen: f/11, 1/125, ISO200

Tussen het drukke Antwerpen en zijn haven is domein Muisbroek en de Put Van Ekeren gelokaliseerd. Deze plaats is werkelijk een groene parel en een oase van rust. Om te kunnen duiken in de Put van Ekeren, heb je een vergunning nodig. In de buurt is er ook een vulstation (parking Brasserie Ballantines). Wanneer de put wat op temperatuur is, duik ik hier regelmatig. Het grote meer ‘de Put Van Ekeren’ is met een maximumdiepte van 21 meter een gemakkelijke duikplaats. Er is geen stroming en doorgaans heb je een goed zicht. De stinkende Dixi is onlangs vervangen door een propere sanitair blok waar je met de QR-code van je vergunning gebruik van kunt maken. Naast mooie diverse objecten onder water en begroeiing, is er hier ook heel wat vis en andere fauna, zoals; snoek, baars, karper, paling, zoetwaterkreeftjes en zoetwatermosselen. Recent was er zelfs een uitbreiding van het visbestand met twee kleine en twee grote joekels van steuren, alsook een grote hoeveelheid vijvervissen. Sowieso is de Put Van Ekeren een ideale uitvalsbasis voor een ontspannen duik. Bij deze foto van de poelslak was ik uitgerust met mijn 50mm macro en een snoot voor de belichting. Ik ging hier oefenen met mijn snoot met gebruik van gecentraliseerd licht en vind dat dit mooie foto’s oplevert. Alhoewel het echt wel een precisiewerk is, maar oefening baart kunst.

PEACOCK MANTIS SHRIMP

Duikplaats: Seahorse Point

Diepte: 0-20 m Stroming: matig

Camera: Olympus E-M5 Mark III, 45mm + Backscatter MF2 met snoot

Instellingen: f18, 1/200, ISO 200

Dit jaar wilden we er meteen invliegen. Al half januari zitten we op het vliegtuig richting mijn favoriete stukje wereld: Zuidoost-Azië. Het is de eerste keer Filipijnen en het is liefde op het eerste zicht. We duiken tussen uitbundige koraalriffen waar kleurrijke reuzengorgonen, schildpadden, zeeslangen of zelfs walvishaaien strijden om de meeste aandacht. Naast deze reuzen, zijn de Filipijnen uiteraard ook een waar macroparadijs. De laatste week bevinden we ons op het Filipijnse eiland Bohol in het dorpje Anda bij Magic Oceans Dive Resort. Het lijkt me een goed (en grappig) idee om een wensenlijstje met de te spotten critters door te geven aan Jhe, mijn privégids voor een week. Het wordt grondig bestudeerd en steevast in het bureel van de duikgidsen aan de muur genageld. Deze pro’s nemen dit heel serieus en gaan de uitdaging graag aan. Eentje die zeker niet ontbreekt op de lijst is de peacock mantis shrimp; “Het liefst mét eitjes.“ geef ik nog met een knipoog mee. “Tenzij je een balut-ei wil, kan ik geen eieren beloven,“ grapt Jhe. Een balut-ei is een bevrucht eendenei met een bijna volledig ontwikkeld embryo, dat wordt gekookt of gestoomd. Een zeer populaire delicatesse in de Filipijnen, maar ik pas er wijselijk voor. Tijdens één van de duiken gaat Jhe plots vrij wild te keer en gebaart heftig naar een klein gat in de bodem. Ik zie onmiddellijk dat het een peacock mantis shrimp is, maar het dringt pas goed tot me door dat dit exemplaar ook eitjes meedraagt wanneer ik een paar foto’s kan maken. Geluk zit soms in een klein hoekje, net als de peacock mantis shrimp!  Of ligt het dan toch aan de expertise van Jhe?

Tim Steenssens

Belgique:

De Kliek

Andy, Gerry, Pieter en Tim.

Pieter Firlefyn

AN EVOLUTION IN PERFORMANCE AND WARMTH

VELOCITY ULTRA

De Bare Velocity Ultra is een uiterst comfortabel wetsuit gemaakt met de Progressive Full-Stretch constructie met als toevoeging van de Ultrawarmth Omnired® Infrared Technology. Deze technologie zet jouw lichaamswarmte om in infrarode energie, waardoor je warmer blijft en langer duikt. De Progressive FullStretch-constructie neemt de unieke anatomische pasvorm van Bare als startpunt. Vervolgens plaatsen we speciale volledig rekbare materialen op uitgelichte plaatsen waar flexibilteit en slijtvastheid essentieel zijn.

MEER INFO: AMILCOSPORTS.NL

Beschikbaar in 7mm

Kleur: zwart

15 maten - (kleurbeperking kan van toepassing zijn )

ook leverbaar als 3MM, 5MM en 8/7 MM Semi Dry

En de kleuren: Blauw & Lava

@BARESPORTS #VELOCITYULTRA

Verzot op ostracods

Nachtduiken niet onder, maar ín een sterrenhemel… Het kan! De minuscule ostracods geven een spectaculaire lichtshow weg in zee rond volle maan. Maar wat zijn ostracods nu precies en waar kun je ze vinden? Wij vertellen meer!

De zee was bedekt met kleine sterren, elke golf die om ons heen brak, verspreidde een zeer levendig licht, vergelijkbaar met dat van een geëlektrificeerd zilveren weefsel in het donker,” Dit schreef de Franse natuurkundige Godeheu de Riville in zijn dagboek tijdens zijn reis door de Indische Oceaan in de 18e eeuw. Met behulp van zijn microscoop ontdekte de Franse wetenschapper dat de “kleine sterren” eigenlijk piepkleine kreeftachtigen waren die nu bekend staan als ostracods. Deze kleine, maar fascinerende schaaldiertjes zijn in de oceanen en zoetwatergebieden over de hele wereld te vinden. Ze zijn zo klein dat ze vaak over het hoofd worden gezien – hun lichaamslengte varieert meestal van 0,2 mm tot 2,0 mm - maar hun belang voor het mariene ecosysteem is groot. Ostracods zijn herkenbaar aan hun tweedelige, calcieten schelpjes, die als een soort huisje fungeren. Deze schelpjes beschermen de diertjes tegen roofdieren en andere bedreigingen in hun omgeving. In

het Nederlands heten ze ‘mosselkreeftjes’. Het zijn namelijk net kleine kreeftjes in een mossel. Ostracods zijn te vinden in de warme wateren van de tropen tot een zeer koude omgeving, zoals de Poolzee. Ook de diepte waarop ze leven varieert enorm; van vlak bij de kustlijn tot vele duizenden meters diepte. Er zijn meer dan 70.000 verschillende soorten ostracods bekend, en ze komen voor in een breed scala aan habitats, van ondiepe koraalriffen tot diepe oceaantroggen.

LEVEN ZONDER ZUURSTOF

Ostracods hebben een belangrijke rol in de voedselketen van de oceanen. Ze zijn een voedselbron voor vissen, inktvissen en andere zeedieren. Bovendien zijn ze zelf ook actieve jagers, en voeden ze zich met kleine deeltjes in het water, zoals algen en bacteriën. Wat deze kleine schaaldiertjes extra interessant maakt, is hun vermogen om te overleven in extreme omstandigheden. Sommige soorten ostracods zijn in staat om te leven

in water met een zeer hoog zoutgehalte, terwijl andere soorten zich aanpassen aan koude of hete temperaturen. Sommige zijn zelfs in staat om te overleven in wateren zonder zuurstof! Naast hun ecologische rol en adaptieve vermogen, hebben ze ook wetenschappelijke waarde. Hun fossielen worden veel gebruikt in de paleontologie om de geschiedenis van het mariene ecosysteem te reconstrueren en veranderingen in het klimaat te onderzoeken.

SCHIJN EEN LICHTJE OP MIJ

Omdat ze zo klein zijn, kun je ostracods niet zien met het blote oog. Het licht dat ze produceren, zie je echter wel. Dit blauwe licht wordt veroorzaakt door bioluminescentie en veroorzaakt een opvallende lichtshow aan het wateroppervlak. Bioluminescentie is een fascinerend fenomeen dat veel zeedieren,

Je kan er bijna de klok op gelijk zetten, want de ostracods komen 45 minuten na zonsondergang naar boven uit de diepte.

Ostracods geven een schitterend lichtspel weg.

waaronder sommige soorten ostracods, gebruiken om te communiceren, jagen of te verdedigen tegen roofdieren. Op Bonaire zijn er twee soorten ostracods die nergens anders ter wereld gezien worden. De meest befaamde is de Cypridinid ostracod. Deze kan je heel goed zien op ‘gezette dagen’; 2 tot 5 dagen na volle maan. Je kan er bijna de klok op gelijk zetten, want ze komen 45 minuten na zonsondergang naar boven. Ze hebben dan 20 minuten om een partner het hof te maken. De mannelijke diertjes hebben twee buisjes bij hun bovenlip

zitten waardoor ze een stofje naar buiten spuiten. Als dit in contact komt met het zeewater, ontstaat er licht. De vrouwtjes vinden dit woest aantrekkelijk en het verschijnsel maakt dan ook onderdeel uit van het paringsritueel. De meeste soorten planten zich seksueel voort, maar sommige ostracods doen aan parthenogenese (ongeslachtelijke voortplanting). Elke ostracod heeft zijn eigen zwempatroon; de één zwemt omhoog, de ander maakt een parabool. De verschillende bewegingen zijn lichtgevend en bijna betoverend.

“PLOTSELING ZIE JE ERGENS ÉÉN LICHTJE, EN DAN NOG ÉÉN, DAN OVERAL OM JE HEEN!”

Bauke Blok is 35 jaar en hij is PADI IDC

Staff instructeur bij Buddy Dive Bonaire, manager van Buddy Watersports én hij werkt ook af en toe als duikinstructeur. Zijn favoriete duik is de ostracodduik, waarover hij dan ook graag vertelt.

Hoe is dat, een ostracodduik?

Afgelopen nacht heb ik een duik gemaakt, natuurlijk vanaf de kant. Het doel was om de ostracods te zien, dat is een geweldig fenomeen om mee te maken. Alle duikers hebben eerst hun duiklamp aan, zodat we het rif kunnen zien. Na een tijdje gaat de duiklamp uit en begint het wachten. We blijven op een metertje of 12 en duiken rustig door. Dit doen we in verband met de referentie. Als je stil blijft hangen, raak je gedesoriënteerd. Plotseling zie je ergens één lichtje, en dan nog één, dan overal om je heen! Het lijkt alsof het water gloeit en dan zakt het licht weer even weg. Dan komt het weer terug, en dit herhaalt zich meerdere keren. Dit natuurverschijnsel duurt ongeveer 20 minuten tot een half

uurtje. Echt magnifiek om te zien en mee te maken. Fotograferen lukt helaas niet; daarvoor zijn ze veel te klein. Het is dus echt enkel genieten onder water zonder afleiding van een foto- of videocamera!

Wanneer kun je ze zien?

Timing is belangrijk. Ga vooral niet op zoek zeven tot tien dagen na volle maan. Dan is er enkel de kans op box jellyfish. Die komen op het licht af en drijven aan de oppervlakte van het water. En je moet altijd naar boven na een duik. De lange tentakels kunnen om je hand gaan zitten of tegen je gezicht komen en dat wil je niet omdat dit een soort van brandwond geeft. Erg pijnlijk!

En waar vind je de ostracods? Is er een specifieke plek?

Ja, dat is een goede vraag. Als je op de bonnefooi gaat duiken is de kans groot dat je ze niet ziet. Bij Buddy Dive Bonaire is er een collega die iedere maand een schema maakt. Daar staat onder andere

in wanneer de maan opkomt, wanneer het volle maan is etc. Dus als je zeker wilt weten dat je de ostracods gaat zien, moet je je melden bij ons!

Illustratie van een enkele ostracod.

Tekst: Harriët Plantinga & Judith Rietveld Foto’s: Bauke Blok & Shutterstock

@FACEBOOK

Iedere vrijdag een stelling! Deze keer: ik vind het geen probleem om met een onbekende buddy te duiken. Wat vind jij hiervan?

Rob J. Logboek check en hoe iemand zich gedraagt voorafgaand aan de duik. Hoe degene zijn/haar set aansluit. Daaruit kan ik opmaken hoe ervaren iemand is.

Roel T. Maak steeds meer mee dat een vreemde buddy (buitenlands) er anders naar kijkt dan ik. Het bij elkaar blijven is kennelijk iets wat dan ineens niet meer hoeft… Zelf maak ik me er niet druk over want ik sluit gewoon bij het voor mij bekende groepje aan en houd zelf een hoop lucht over.

Antoinette K. Ook met bekende duikparen kan het niet goed gaan hoor. Niet alleen specifiek onbekende.

Richard G. Plan your dive, dive your plan

Kees F. Ik heb het meegemaakt in Kroatië. Mijn toegewezen buddy kon ik niet verstaan, hij sprak alleen Kroatisch. Hij maakte een decoduik door te lang op 45 meter te blijven hangen en na enkele waarschuwingen ben ik met de opstijging begonnen. Ik bleef binnen de grenzen van een no-decoduik. Destijds had ik net mijn advanced opleiding gedaan. Boven water heb ik wel duidelijk gemaakt dat het geen manier van doen was... De man kwam gewoon zonder problemen boven water gekomen. De duikschool had er weinig problemen mee. Uiteindelijk leer je van deze momenten.

Lees nog een keer: Stikstofnarcose bij chaotisch buddypaar

Adventure game: Beyond Blue, duiken zonder nat te worden

Duiken vanuit je luie stoel zonder nat te worden? En ook nog een heel mooi avontuur beleven? Beyond Blue is een verhalende singleplayer adventuregame die zich afspeelt in de diepe wateren van onze oceanen. Geïnspireerd op Blue Planet II. Trek je duikpak aan en daal af naar de wondere wereld van de oceaan. Je speelt Mirai, een duiker en wetenschapper. Zij gebruikt samen met haar team nieuwe technieken om de oceaan op een nog niet eerder toegepaste manier te onderzoeken. De game is echt een verhaal, maar de prachtige onderwaterbeelden laten je vaak even wegdromen. Zwem met bultruggen, speel met schildpadden en ontdek nieuwe riffen. Ook erg leuk gedaan: in de game zijn 16 verschillende documentaires verwerkt. Te spelen op je PC, XBOX One en PlayStation 4.

Tip! Deze game was gratis beschikbaar bij Epic Games. Epic geeft al tijden wekelijks gratis games weg en daar hoef je niets voor te doen. Houd hun site dus in de gaten!

De trailer bekijk je hier:

Kijktip Netflix

Sharks: Monster Of The Media

“Het klinkt misschien gek, maar de witte haai valt op door zijn schuwheid,” haaienicoon Erich Ritter trekt gelijk de aandacht in de trailer die ik eerst bekijk van deze documentaire op Netflix. Haaien zijn de meest onbegrepen dieren ter wereld, mede met dank aan de film Jaws. In deze documentaire laat haaienonderzoeker Erich Ritter de échte waarheid zien. Wat voor prachtige dieren deze bijzondere wezens zijn en dat ze onze bescherming verdienen en keihard nodig hebben. Vol met leuke haaienfeiten en prachtige onderwaterbeelden.

NIEUW

Seawing Supernova Vin

“Seawing Supernova staat voor next level snelheid en kracht”

—BRENT , SCUBAPRO BRAND EVANGELIST

Bimini

Bimini

Tintelingen trekken zich omhoog in mijn lichaam als we aan de oppervlakte zijn. Ik kan nog net mijn camera afgeven en alles wordt zwart.

Arteriële gasembolie in the middle of nowhere

Evert-Jan Dijkstra maakte een ingrijpend duikongeval mee tijdens een reis op en rond Socorro. Het voorval maakte grote indruk op hem. Lees hier zijn verhaal.

Door de pandemie werd de lezersreis van DUIKEN magazine naar Socorro (Mexico) uitgesteld, maar eind mei 2022 is het eindelijk zover. Ik heb mij twee jaar eerder al aangemeld en na een pittig jaar privé kijk ik er erg naar uit. Met m ijn buddy Marco vlieg ik van Amsterdam naar Mexico-Stad om daar met een binnenlandse vlucht naar Cabo San Lucas te gaan waar de liveaboard vertrekt. Eenmaal op de boot aangekomen, begint het duikfeest. Nou ja, niet helemaal voor iedereen. Het is eerst nog 24 uur varen om het R evillagigedo-archipel te bereiken,

waar het eiland Socorro onderdeel van uitmaakt. D at is best lang varen als je last van zeeziekte hebt , zoals diverse gasten ervare n! Een lange, uitputtende reis, maar de haaien, manta’s en de dolfijnen lo n ken. Dan begint het. Vijf actieve duikdagen met vier duiken op een dag. Behoorlijk enerverend, ook omdat nachtduiken niet is toegestaan in dit prachtige natuurgebied en de vier duiken relatief dicht achter elkaar worden gepland. Op de vierde dag besluit ik een duik over te slaan en een middagdutje te doen. Verder ga ik op alle duiken mee. Op de liveaboard zijn

18 duikers aanwezig en bij iedere duik

wordt deze groep over drie divemasters verdeeld. Ik stap met de ‘Hammerheads’, zoals onze groep benoemd is, in een zodiac en met een koprol achterover beland ik midden in de oceaan bij onder andere het kleine rotseiland Roca Partida. Er is veel verticale stroming en als je niet oplet, vlieg je alle kanten op qua hoogte. Ik duik in Nederland het hele jaar door en hang meestal tussen de drie en vijf meter omdat ik erg fanatiek ben met foto’s maken. Bij Socorro is het totaal anders en is het vooral blijven hangen op een bepaalde diepte, bijvoorbeeld twintig meter, en dan genieten van alles om je heen.

TINTELINGEN

Op de laatste dag gaat het mis. Ik ben fit opgestaan en de eerste twee duiken gaan goed. Ook de derde duik is schitterend en duurt 57 minuten. Er zijn veel manta’s en op een relatief stil moment zie ik een grote school gele vissen. Daar wil ik heel graag een foto van maken. Ik gebaar naar mijn buddy dat ik daar heen wil en ik laat me afzakken tot 32 meter. Daarna weer terug naar 20 meter, waar ik nog een tijd tussen de manta’s blijf hangen. Met nog 70 bar n itrox in de fles begint het toch tijd te worden om richting de 6 meter te gaan voor de veiligheidsstop. De stop verlengen we tot het maximale, omdat het manta schouwspel van bovenaf ook schitterend is. Na 7 minuten geeft Marco het signaal dat we naar de oppervlakte gaan, terug naar de zodiac. Op het moment dat ik de boot vastpak, voel ik tintelingen in mijn benen. De tintelingen trekken langzaam omhoog en ik voel me raar. Ik zeg tegen Marco dat ik mij niet goed voel en Marco seint direct het personeel van de boot in. Ik maak mij vooral druk om mijn camera en geef deze aan Marco. Vanuit mijn ooghoeken zie ik dat Marco mijn camera in de boot gooit en vervolgens wordt alles zwart.

BEWOGEN MOMENT

Marco vertelt mij later dat hij in het water mijn trimvest heeft uitgedaan en dat ze mij aan boord hebben gehesen. De

zodiac is weggescheurd naar de grote boot en ze hebben mij daar aan boord gebracht. Ik word aan de 100% zuurstof gelegd en na ongeveer een uur kom ik weer bij bewustzijn. Het lukt mij eerst niet om te reageren of te praten en ik ben een stuk tijd kwijt. Op de liveaboard is ook een Amerikaanse duiker die werkt als verpleegkundige. Mijn bloeddruk en saturatie worden goed door haar in de gaten gehouden en omdat mijn symptomen haar doen denken aan een herseninfarct, laat ze mij op aspirine kauwen. Op een gegeven moment komt mijn zicht langzaam terug en ook het gevoel komt terug aan de rechterkant van mijn lichaam. Ik kan weer wat praten

ARTERIËLE GASEMBOLIE

Arteriële gasembolie (AGE) is één van de ernstigste medische noodsituaties die een duiker kan meemaken. Het kan optreden na een snelle opstijging zonder voldoende uitademing en is een van de redenen voor de gouden regel van het duiken: houd nooit je adem in. Als een duiker opstijgt, zet de lucht in de longen uit. Als de duiker niet voldoende uitademt, kan door de uitzettende lucht longweefsel scheuren (longbarotrauma) en gasbellen in de slagaders (arteriële gasembolie) terechtkomen. Deze bellen kunnen de bloedstroom beperken en schade aan de hersenen en andere lichaamsweefsels veroorzaken.

AGE-HERKENNING EN –BEHANDELING

De tekenen en symptomen treden meestal

binnen 15 minuten na het opduiken op en kunnen zijn: verlies van bewustzijn, verwardheid, convulsies, bloederig schuim uit de mond of neus, zwakte of verlamming in de extremiteiten. Een arteriële gasembolie is buitengewoon ernstig en een duiker met verdenking op AGE heeft onmiddellijk medische behandeling nodig. Als je symptomen van AGE waarneemt, neem dan contact op met de medische hulpdiensten en geef de duiker noodzuurstof.

De beste manier om AGE en ander drukgerelateerd letsel te voorkomen, is elke keer dat je duikt langzaam op te stijgen. Gebruik de duikcomputer of dieptemeter om je opstijgsnelheid bij te houden en voer een langzame, gecontroleerde opstijging uit. (Bron: DAN)

en daardoor ook interactie hebben met de anderen terwijl de boot vol gas richting Socorro vaart, richting de militaire basis - zoals in de procedure staat van de reisorganisatie in geval van een noodgeval. Een evacuatie met een helikopter wordt voorbereid. Vijf uur lang is er steeds iemand aan mijn zijde en de situatie is emotioneel voor iedereen. De staf is uitermate professioneel en zorgt ook goed voor mij, net als de medegasten aan boord, waarvoor ik nog steeds zeer dankbaar ben. Bij de militaire basis aangekomen, komt er een Mexicaanse arts aan boord. Deze spreekt alleen maar Spaans, geen woord Engels. Ik heb hier geen goed gevoel bij, ook niet bij zijn medische kennis. Na overleg met de verpleegkundige besluit ik niet met de helikopter mee te gaan, maar varen we terug naar de thuishaven Cabo San Lucas O ok omdat ik mij alweer wat beter voel; ik kan weer lopen en heb gegeten en geslapen. In Cabo San Lucas belt de kapitein met zijn organisatie en er komt een arts aan boord. Zij doet tal van neurologische testen en komt daarna met een nogal dubbel advies. Ze verwijst

Evert-Jan en buddy Marco in Mexico.

De manta’s zorgen voor een aangename veiligheidsstop.

REACTIE MENNO GAASTRA

Reactie van Menno Gaastra, duik-medisch arts en medisch directeur DAN

Europe Nederland: Wat alle duikers moeten beseffen, is dat 1 tot 2 meter al voldoende diepte is om een longblaasje te laten knappen. Een longblaasje kan al knappen door bijvoorbeeld hoestend naar boven te komen of bij een opstijging zonder goed door te ademen. Bij een geknapt longblaasje kan er lucht in de bloedsomloop komen. Je kunt duiken binnen alle grenzen qua duiktijden en diepten, als je niet goed doorademt, kun je een AGE ontwikkelen. Bij Evert-Jan is de luchtbel naar de hersenen gepompt

en dan ontstaan dezelfde symptomen als bij een herseninfarct. Hoe meer de duiker opstijgt, hoe groter de luchtbel wordt. De verlamming begint in de benen en stijgt langzaam op totdat de duiker het bewustzijn verliest. Een AGE openbaart zich binnen 15 minuten, net als in het verhaal van Evert-Jan.

mij naar het lokale ziekenhuis om een aantal onderzoeken te laten doen maar in dezelfde zin zegt ze dat ze het ook goed begrijpt als ik dat in Nederland wil laten doen. Het vliegtuig vertrekt pas over 12 uur, dus er is ook nog even tijd om te zien hoe het met mij gaat. Uiteindelijk stap ik, wel wat angstig, in het vliegtuig naar Mexico-Stad en daarna naar Amsterdam. Daar vertel ik pas aan mijn vrouw en zoon wat er gebeurd is. Dit is een bewogen moment omdat je dan realiseert dat je ook niet levend thuis had kunnen komen.

IN THE MIDDLE OF NOWHERE

De volgende dag begint de Nederlandse bureaucratie. Mijn huisarts maakt wel

Evert-Jan heeft geen decompressieziekte gehad maar inderdaad een arteriële gasembolie. Hij heeft adequate eerste hulp gehad met de 100% zuurstof. De organen zijn beperkt beschadigd door de urenlange toediening van de zuurstof. Dat is een prima actie geweest. Van aspirine is niet bewezen dat het helpt. Ik had echter Evert-Jan nooit in het vliegtuig gestopt in verband met de kans dat de luchtbel er nog zit en weer gaat uitzetten. Dat is gewoon te gevaarlijk. Hij was Not Fit to Fly!

direct tijd en zoekt contact met het duikmedisch team in Den Helder. Zij hebben echter een MRI nodig en de wachttijd daarvoor is 3,5 maand. Zij vinden mijn casus interessant omdat ik waarschijnlijk een arteriële gasembolie (zie kader) heb gehad en dit overleven maar weinig mensen. Uiteindelijk wordt de MRI gemaakt en daarop is geen restschade te zien. Ondanks dat ik een duikongeval heb gehad, heb ik niet in de decompressiekamer gelegen. Terug in Nederland i s dit niet meer nodig. Ik herinner mij dat ik op de avond voor het ongeval op het dek zat met Marco, genieten van alleen maar oceaan om ons heen. Prachtig om zo in the middle of

Evert-Jan maakt een relaxte duik en houdt zich aan de regels - en toch gaat het mis.

nowhere te zijn. Amper 24 uur later dacht ik daar heel anders over; in levensgevaar in the middle of f*cking nowhere! We zijn inmiddels maanden verder en ik ben fysiek nog niet helemaal fit: ik heb nog af en toe tintelingen in mijn benen. Ook heb ik niet meer gedoken. Ik weet niet wat er precies gebeurd is en ik blijf het moeilijk vinden om deze ervaring een plek te geven omdat het zo heftig is. Ik heb binnen de duiknormen gedoken, me aan alle regels en handelingen gehouden, mijn adem niet ingehouden en voldoende uitgeademd. Er is totaal geen paniekmoment of een noodopstijging geweest en dan kan er dus toch wat misgaan. Normaal ben ik erg nuchter, maar bij Socorro heb ik de dood in de ogen gekeken . Dat doet wel iets met een mens...

Kom je ook naar onze stand op Duikvaker?

Wat snoetig

Momenteel lijkt het erop alsof je er niet meer serieus bij hoort, wanneer je NIET met een zogenaamde ‘snoot’ onder water fotografeert. Of je nu kijkt op bijvoorbeeld de socials, duikbladen etc., veel foto’s zijn gemaakt met behulp van een toeter (snoot) op minstens één van de onderwaterflitsers. Ook in dit duikblad wordt steeds meer aandacht besteed aan het gebruik van snoot(s) in de onderwaterfotografie. Als je heden ten dage niet snoot, besta je gewoonweg niet! Er is de laatste jaren een ware trend ontstaan om op deze wijze het onderwerp te belichten. Sommige van jullie hoor ik al denken: “Bootsy waar heb je het eigenlijk over?! Snoot, toeter?!” Voor degene die wel eens een duiker gewapend met een onderwatercamera is tegengekomen en zich afvroeg: waar dient die ‘trechter’ voorop die flitser voor? Zal ik het eerst maar eens verduidelijken. Heel simpel gesteld, een foto is feitelijk niets meer dan een registratie van donkere en lichte delen. Zonder enig licht is er

BOOTSY’S BABBELS

EEN EIGENZINNIGE KIJK OP ONDERWATERFOTOGRAFIE

gewoonweg geen foto. Juist dat contrast tussen donkere en lichte delen brengt een foto tot leven. Een stapje verder is om juist datgene in je foto wat meer te belichten waar je de nadruk op wilt leggen. Minder interessante componenten in je foto laat je wat donkerder, soms zelfs tot aan het zwart toe. Hiermee ‘licht’ je letterlijk het voornaamste in je foto uit en wordt jouw aandacht nog meer getrokken tot datgene je met de foto wil vertellen.

DE NACHTWACHT

Onze vaderlandse schilder Rembrandt van Rijn had dit trucje al door toen hij bijvoorbeeld De Nachtwacht schilderde. Hij maakte de belangrijkste personen fors lichter in zijn schilderijen. Subtiel belichte foto’s geven vaak wat extra spanning. Vergelijk het met het maken van een portretfoto, waarbij het (aan)gezicht van je model alleen maar verlicht zou zijn d.m.v kaarslicht. Je wordt niet afgeleid door de onbelichte donkere delen, maar tegelijkertijd vraagt jouw ontembare

nieuwsgierigheid zich af wat er zich zou bevinden in juist die duistere delen! Zo’n soort foto stimuleert je fantasie en richt de aandacht op de lichte delen in de foto waar jij die aandacht op wilt vestigen. Als gezonde jongeman trek ik razendsnel een vergelijking met lingerie. Dat prikkelt ook.

Hé, waar komt dat snoetige licht vandaan?!

Deze porseleinkrab heeft het zo warm dat hij zijn handjes laat wapperen.

Juist datgene wat je net niet kunt zien, zal je fantasie in je geprogrammeerde hersenpan rap zelf invullen. Oeps, dit was de éérste metaforische gedachte die in mij opkwam! We dwalen behoorlijk af. Wat heeft dit te maken met een zeer serieus onderwerp als onderwaterfotografie?! Sorry.

OMGEKEERDE TOETER

Dit trucje dat Rembrandt ooit heeft gebruikt wordt al jaren toegepast in de hedendaagse (vak)fotografie. En kunnen wij onder water ook benutten in onze foto’s. Om dit voor elkaar te krijgen moeten we het flitslicht gaan bundelen om het licht alleen daar te plaatsen waar we het willen hebben. Dit kun je bereiken door op je flitser een zgn. ‘snoot’ (spreek uit: ‘snoet’) te plaatsen. Een soort omgekeerde ronde toeter, die qua vorm, taps afloopt, een ‘snoeter’ dus! De uiteindelijke diameter van de opening bepaalt de mate van je spotbelichting. Je

ROBOCOP

Als je heden ten dage niet snoot, besta je gewoonweg niet!

raadt het vast al? Des te kleiner de opening, des te kleiner uiteindelijk je spot op het onderwerp. Allemaal leuk en aardig, maar is deze manier van belichting wel fraai om te zien? Vooral als het heden te pas (en soms te onpas) wordt gebruikt. Iets wat ik mezelf vaak afvraag: vind ik deze vorm van snoot-fotografie wel ‘snoetig’ genoeg? In mijn OW-fotografiekunsten ben ik niet zo artistiek. Natuurlijke belichting vind ik meestal wel fraai genoeg. Echter… in sommige natuurlijk belichte foto’s leidt de achtergrond af van het hoofdonderwerp op de voorgrond.

Een paar jaar geleden wilde ik mijn portfolio wat opleuken en begon schoorvoetend te experimenteren met snoeters op mijn flitser(s). Destijds had ik zelf twee ‘snoots’ gemaakt van donkere plastic drinkbekers en twee oude 35mm fotorol canisters als tuitje. Deze voldeden best prima, maar tegenwoordig zijn er veel handigere varianten te koop In de praktijk valt het onder water allemaal niet mee om je snoet(jes) goed op je onderwerp te kunnen richten. Zelf maak ik mijn flitserarm wat losser en houd ik de achterkant van de flitsers vast met één hand. Zodoende kan ik de flitser vrij bewegen en makkelijker richten. Het krijgt nu wat weg van een ‘Robocop-arm-construxie’. Eerst zet ik mijn flitser op volle flitskracht en kijk daar waar mijn flits valt op het onderwerp. Nu is het zaak minutieus te gaan richten. Ondertussen controleer ik het resultaat op mijn viewfinder. Dit vergt heel veel geduld en frustraties. Geduld is een eigenschap die ik van nature niet bepaald in pacht heb. Mijn gevloek was dan ook regelmatig te horen onder water….grrrrr. Wat heb ik mezelf nu weer opgelegd.

GETRUTTEMELUL

Mijn ervaringen met snoots waren nog niet zo talloos. De snoeters liet ik steeds vaker thuis op de plank liggen. De kans dat ik gefrustreerd thuiskwam, door dat getruttemelul met het juist richten van die dingen, was mij te groot. Totdat… ik tijdens mijn onvergetelijke duikreis in Raja Ampat een beginnende ‘fotograferende duiker’ tegenkwam, die fotografeerde met een compactcamera met daarop een snootflitser van het merk ‘Backscatter’. Trots liet hij mij zijn gemaakte foto’s zien. Wow, die zien er erg goed uit! Als hij dat kunstje kan flikken met deze ‘magic snoot’, dan kan ik dat zeker ook! Na thuiskomst maar gelijk zo’n ‘Backscatter’ flitser/snoot aangeschaft bij mijn lokale onderwaterfotografie leverancier. Onlangs tijdens mijn duikreis in Sulawesi ging het snoeteren met behulp van deze flitser/snoot mij een stuk beter af! Dit komt mede door het sterke richtlampje dat precies zijn licht laat schijnen waar de flits uiteindelijk terechtkomt. Ik krijg een hele grote blijde glimlach als ik de resultaten zie. Ik besta weer! Een echte Rembrandt zal ik nooit worden, maar deze foto’s zijn best ‘snoetig’!

Peter Boots (alias ‘Bootsy’) fotografeert met de Olympus OM-D 5 MII. Gepassioneerd en vol geestdrift en nog altijd in competitie met… zichzelf. Ervan overtuigd dat hij zijn allermooiste foto nog moet gaan maken. www.bootsy.org

Ik heb mijn bad gevuld met natuurlijk zeewater!

Om mee te snoeteren: Backscatter miniflash.

Op dit moment is de overtuiging in Zuid-Amerika dat de roze rivierdolfijn uit drie soorten bestaat.

ERNSTIG BEDREIGD:

Rivierdolfijnen

Daphne Willems van het WWF zet zich gepassioneerd in voor het behoud en de bescherming van rivierdolfijnen. Wij spraken haar over haar fascinerende carrière, rivieren en hun bijzondere, maar ernstig bedreigde bewoners: de rivierdolfijnen.

Daphne Willems (46) heeft haar hele leven al een passie voor rivieren. Het is dan ook niet geheel verrassend dat zij als rivierecoloog/bioloog gespecialiseerd is in de samenhang van dingen: de abiotiek, zoals waterstromingen en overstromingsduur van een uiterwaard, en de biotiek (het leven) - zoals de planten en dieren die reageren op deze (veranderende) omstandigheden. Sinds 2019 is Daphne leider van het WWF’s wereldwijde rivierdolfijneninitiatief. Werken voor het WWF was een kinderdroom die uitkwam: “Mijn rivierkennis kwam goed van pas, want aanvankelijk coördineerde ik alle fondsen die vanuit Nederland geïnvesteerd werden in zoetwaterprojecten in Zuid-Amerika. Als expert kon ik de WWF-teams aldaar gericht adviseren en zelf meedenken. Ik leid nu het wereldwijde rivierdolfijneninitiatief, dat 14 landen in Zuid-Amerika en Azië omvat – alle landen waar rivierdolfijnen

leven.” Daphne helpt de WWF-kantoren en andere lokale partners om meer impact te hebben met hun werk. “In alle landen zijn er beschermingsprogramma’s voor rivierdolfijnen, maar door onderling kennis en ervaringen uit te wisselen, samen donoren aan te schrijven, bedrijven te benaderen en overheden te lobbyen, is het wereldwijde programma de afgelopen 3 jaar meer dan verdubbeld,” vertelt ze. Daphne heeft hierin een faciliterende, coördinerende en aanjagende rol: zij praat met alle experts, kantoren, donoren en overheden om hen zo slim mogelijk aan elkaar te verbinden. “Hartstikke leuk om te doen!”

Daphne groeide op langs een rivier en al van jongs af aan was ze geboeid en geïnspireerd door de natuur en het water. Toch was het pas tijdens haar studie biologie dat ze de ecologie ontdekte: “De intrigerende puzzel van de ecologie - leren hoe alles in een riviersysteem met alles samenhangt.

De natuurlijke processen van erosie en sedimentatie, droogte en overstromingen, variërende stroomsnelheden die het landschap vormen: geniaal! En dus de planten en dieren die gebruikmaken van deze variatie, en zich vaak supersnel kunnen aanpassen aan veranderingen, omdat ze gespecialiseerd zijn te leven in een dynamische wereld. Hierdoor kan riviernatuur zich ook sneller herstellen na een ramp dan bijvoorbeeld een heidegebied: de rivier voert de zaden van verdwenen planten uit andere gebieden mee, afgekalfde steilwanden na een hoogwater zijn het nieuwe huis van oeverzwaluwen en ijsvogels, pionier planten kiemen in het vers afgezette zand; alles is altijd in beweging.”

STERK BEDREIGD

Daphne zet zich in voor de rivierdolfijnen, waarvan er nog maar 6 soorten in de wereld zijn, allemaal ernstig bedreigd. Toch zijn

er ook lichtpuntjes. De Indus rivierdolfijn in Pakistan is weliswaar uit 70% van de rivieren verdwenen, in dat laatste deel zijn de aantallen enorm toegenomen, van 1200 naar 1900 individuen. “Het kan dus wél! Dat is hoopgevend genoeg om ’s ochtends mijn bed voor uit te komen, om te strijden voor eenzelfde herstel voor de andere soorten. En ook voor wat meer ruimte voor deze dolfijnen, die nu nogal dicht op elkaar leven,” aldus Daphne. “Vorig jaar is de laatste rivierdolfijn van Laos gestorven, dat was een heel verdrietig moment. Hij was in een vissersnet gezwommen en kort daarop verdronken. We wisten dat deze populatie ten dode was opgeschreven nadat een kleine groep geïsoleerd was geraakt van de andere dolfijnen in de Mekong, die in Cambodia leven. Maar dat maakt het niet minder triest.”

Rivierdolfijnen worden dus ernstig bedreigd, maar wat zijn de grootste oorzaken? Daphne vertelt: “De hoofdoorzaak van directe sterfte is de visserij: dolfijnen kijken nauwelijks met hun ogen (sommige rivierdolfijnen zijn bijna blind), maar oriënteren zich op basis van echolocatie: ze stoten geluidsgolven uit en op basis van de weerkaatsing bepalen ze waar een prooi, een andere dolfijn of een obstakel zich bevindt. Op die manier traceren ze vis, maar de netten (waar die vis wellicht in gevangen zit) kunnen ze niet goed detecteren. Ze raken verstrikt en verdrinken. Soms worden rivierdolfijnen ook met opzet gedood - omdat ze gezien worden als concurrentie bij het vangen van vis of vanwege hun vlees en olie.” Dolfijnenolie en vlees zijn een gewild aas om grote meervalsoorten mee te vangen, zowel in Azië als in Zuid-Amerika. “Er zijn meer (illegale) redenen waardoor de dolfijnen uitsterven, hoewel ze overal op de lijst van beschermde soorten staan. Andere bedreigingen zijn dammen, die het riviersysteem structureel veranderen in geïsoleerde trajecten. Dolfijnen hebben een minimale waterdiepte nodig. Dit scheelt per soort; de Indus rivierdolfijn kan bijvoorbeeld op zijn zij zwemmen waardoor hij in ondieper water kan leven, maar dit is toch al snel zo’n 3 meter. Als er dammen bovenstrooms zijn die water vasthouden, stroomt er minder water naar het benedenstroomse deel van de rivier, waardoor de rivier ondieper wordt. Klimaatverandering kan dit verergeren, zoals we in de Mekong Rivier zien; daar is de droogte al een paar jaar immens, en

de dolfijnen hebben zich teruggetrokken in een paar diepe delen van de rivier. Niet alleen dammen, ook grootschalige zandwinning voor de bouw zet het riviersysteem op zijn kop.

WATERVERVUILING

Uiteraard is watervervuiling ook een probleem. Als top-predator van de river stapelen ongezonde stoffen zich op in een dolfijn, waardoor van “stoffen” zoals pesticiden, zware metalen en plastic hoge concentraties worden gemeten in een dolfijnenlijf – als een dolfijn te veel plastic binnenkrijgt, zit zijn maag vol en kan hij verhongeren. In de Amazone is goudmijnbouw een enorm toenemend probleem: het kwik dat hierbij gebruikt wordt, blijft eeuwenlang in het systeem. Vissen en dolfijnen en mensen hebben ongezond hoge gehaltes in hun bloed, huid en haren, en dat kan het zenuwstelsel aantasten. In Azië zijn de ongezuiverde afvalwaterlozingen van fabrieken en miljoenensteden een groot probleem, net als pesticiden en kunstmest uit de landbouw. Bijzonder genoeg zijn rivierdolfijnen niet erg

gevoelig voor veranderingen in de watertemperatuur. Dat is een zegen, want bijvoorbeeld koelwaterlozingen kunnen de temperatuur plaatselijk enorm verhogen. Schildpadden hebben hier wel veel last van: de temperatuur bepaalt het geslacht van hun nakomelingen, dus dat kan de populatiesamenstelling enorm beïnvloeden als er veel meer mannetjes dan vrouwtjes geboren worden”. Tot slot is onderwatergeluid een element om niet te onderschatten. Boten maken echt enorme herrie. Als je zoals rivierdolfijnen afhankelijk bent van echolocatie, is dat meer dan alleen irritant; het verstoort de onderlinge communicatie en je kans op het vangen van een prooi. Aanvaringen met boten kunnen ook erg pijnlijk zijn, en soms dodelijk, maar gelukkig zijn dat in de meeste rivieren incidenten. Tja, en goedbedoelende mensen. Die zwemmen met de dolfijnen; het moet een geweldige ervaring zijn om zo dicht bij deze intelligente, speelse dieren te komen. Maar mensen kunnen ziektes overbrengen, zoals vleermuizen ons SARS en COVID-19 brachten. Niet zwemmen met dolfijnen dus, alsjeblieft!” aldus Daphne.

HOEVEEL RIVIERDOLFIJNEN ZIJN ER NOG?

Er zijn 6 soorten rivierdolfijnen in de wereld, en ze staan allemaal op de Rode Lijst van IUCN als sterk bedreigd. Hun aantallen gaan gestaag achteruit, en sommige populaties bestaan uit slechts 70 of 80 individuen.

• Ganges rivierdolfijn: minder dan 3.500 - 3.000 exemplaren in de rivieren van India, Bangladesh en Nepal.

• Amazone-dolfijn: het aantal is niet bekend, schattingen lopen uiteen van 100.000 tot 500.000 in de Amazone-rivier en zijn zijrivieren in Zuid-Amerika.

• Indus-dolfijn: De laatste schattingen suggereren dat er momenteel minder dan 2.000 Indus-dolfijnen in het wild leven. Deze soort komt voor in de Indus-rivier in Pakistan, India en Afghanistan.

• Irrawaddy: minder dan 7.000, verspreid over verschillende populaties in Azië en Oceanië. Deze soort wordt aangetroffen in kustwateren, estuaria en riviersystemen.

• Baiji of Chinese rivierdolfijn: waarschijnlijk uitgestorven; hij is voor het laatst gezien in 2002.

• Tucuxi: 147 in Ecuador en 9.000 in de Purus River in Brazilië. Ook komen ze voor in de Amazon River in Colombia met een stabiele populatie, maar in de central Amazon River neemt het aantal terug.

• Yantze bruinvis: officieel geen dolfijn, maar wel de enige zoetwaterbruinvis. Het aantal wordt geschat op 1.015 stuks.

Waar komen rivierdolfijnen voor?

In 14 landen. In Azië: in Bangladesh, Cambodia, China, India, Indonesië (op Kalimantan), Nepal, Myanmar, Pakistan. In Zuid-Amerika: in Bolivia, Brazilië, Colombia, Ecuador, Peru en Venezuela. Naar verwachting zwemmen ze ook in Guyana – het WWF hoopt dit jaar wetenschappelijk bewijs hiervoor te leveren.

Tekst: Nina Tourton Foto’s: WWF, Shutterstock

NATUUR BESCHERMING RIVIERDOLFIJNEN

DAMMEN VERMOORDEN RIVIEREN

De grootste bedreiging voor gezonde rivieren zijn dammen. Dammen zijn veelal aangelegd voor waterkracht elektriciteit, of als onderdeel van irrigatiesystemen voor de landbouw. Daphne: “Een dam vermoordt de rivier, hakt hem letterlijk in stukjes. Hierdoor worden rivierdolfijnenpopulaties opgesplitst, kunnen trekvissen niet meer naar hun paaiplaatsen en worden sediment en nutriënten opgesloten in de bassins achter de dammen. Het hele systeem raakt van slag.” Wat zou een oplossing hiervoor zijn? “Je kunt dan de natuurlijke variatie van hoog- en laagwater proberen na te bootsen, ‘ecologische flows’ wordt dat genoemd, en dat helpt om ten minste benedenstrooms de meest cruciale processen te imiteren. Maar de fragmentatie los je daarmee niet op.

MEERDERE SOORTEN

Er zijn dus momenteel zes rivierdolfijnensoorten erkend, de zevende is helaas al uitgestorven. “Recent, in 2021, is het bewijs geleverd dat de Aziatische rivierdolfijn uit twee soorten bestaat:

de Indus en de Ganges rivierdolfijn; twee jaar geleden dachten we nog dat het er vijf waren. In Zuid-Amerika zijn wetenschappers ervan overtuigd dat de ‘roze’ Amazon rivierdolfijn, eigenlijk uit drie soorten bestaat, met een andere soort in Bolivia en eentje in Brazilië in het Araguaia/Tocantins riviersysteem. De Boliviaanse soort is al erkend als een ondersoort, en we zijn bezig aan te tonen dat deze en de Braziliaanse echt andere soorten zijn,” vertelt Daphne. Hoe wordt dit aangetoond? Daphne: “Door vergelijkend onderzoek: genetisch en analyses van schedel, tanden, bouw. En het is belangrijk om te weten: van de Braziliaanse mogelijke soort zijn er naar schatting maximaal 2.000 individuen, van de Boliviaanse 5.000. Dit zou de status van deze dieren in één klap van ‘bedreigd’ in ‘ernstig bedreigd’ veranderen. En dat helpt: overheden zijn meer geneigd hun ‘eigen’ soorten te beschermen, daarom investeren we in deze onderzoeken.”

Het WWF pakt de bescherming en ondersteuning van de rivierdolfijnen op verschillende manieren aan. “In het veld

doen we onderzoek: we proberen beter te begrijpen hoeveel rivierdolfijnen er zijn, hoeveel soorten er zijn, hoe hun aantallen veranderen. Dat is meestal een afname; vervolgens proberen we te begrijpen hoe dat komt. We hebben bijvoorbeeld technieken met drones om rivierdolfijnen te tellen, en we voorzien ook dieren van een satellietontvanger, zodat we kunnen volgen hoe ver ze trekken, welke gevaren ze onderweg tegenkomen, en in welke rivierdelen ze het liefst verblijven. Al deze kennis is nodig om goede beschermingsstrategieën te ontwerpen. Daarnaast werken we samen met de lokale bevolking, met name de vissers. Zij helpen ons met het monitoren van de waterkwaliteit, de visstand en de dolfijnen als ‘vrienden van de rivier’. En zij helpen ons om nieuwe technieken te testen. Drie jaar geleden hebben we voor het eerste een ‘pinger’ getest, een apparaatje dat een irritant geluid uitstoot waar dolfijnen bij wegblijven. In de oceanen werd het al meer gebruikt, maar in de rivieren nog niet. In de eerste testen in Indonesië bleek dat er geen enkele rivierdolfijn meer in de netten

Een roze rivierdolfijn in Rio Negro, Novo Airao, Brazilië.

zwom, ze bleven er 10-20 meter vandaan; voldoende om niet verstikt te raken, maar niet uit hun foerageergebied verdreven te worden. De vissers waren er superblij mee, want hun visvangst nam met 40% toe, en ze vingen ook nog grotere vissen die meer waard zijn op de markt. Win-win! Via crowdfunding heeft nu 75% van alle vissers een pinger aan hun net hangen in het Indonesische riviertraject waar de dolfijnen leven; dat moet volgend jaar 100% worden. Ondertussen hebben we via pilots kunnen aantonen dat het ook werkt voor de rivierdolfijnsoorten in Pakistan en India, en daar lopen al grotere projecten. We zijn nu bezig met projecten in Brazilië en Peru: de Zuid-Amerikaanse dolfijnen blijken wat eigenwijzer te zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat we ook daar een oplossing zullen vinden om dolfijnen en vissers in harmonie te laten samenleven. We testen ook andere innovaties, zoals onderwaterrecorders (FPODs) om rivierdolfijnen makkelijker te kunnen tellen en toe- of afname van de populatie te kunnen volgen, en een telefoon-app, waarmee vissers dolfijnen kunnen tellen in combinatie met waterkwaliteit parameters

(temperatuur, doorzicht, enzovoort). We ondersteunen de lokale bevolking met trainingen in monitoring, bijvoorbeeld met drones. Op verschillende plaatsen ondersteunen we de toeristensector: rivierdolfijnen kijken is geweldig! En voor de lokale bevolking een heel boeiende inkomstenbron, die de druk van het vissen wat kan verminderen. Maar dan wel zonder de dolfijnen te verstoren, en dat vergt kennis en handigheid. Andere alternatieven voor het vissen testen we op veel plekken: als de lokale bewoners minder afhankelijk zijn van één inkomstenbron, is dat een zegen voor hen (meer bestaanszekerheid in een veranderende wereld) en voor de rivier, die minder belast wordt. Een belangrijk deel van ons werk is voorlichting, van de bewoners van de rivierdolfijnrivieren, en het brede publiek. Wat je niet kent, dat interesseert je niet, dus dat zul je nooit beschermen.”

STEENTJE BIJDRAGEN

“Uiteraard werken we nauw samen met de overheden, want voor veel van de beschermingsmaatregelen hebben we hen nodig. Bijvoorbeeld voor goede

Vorig jaar in 2022 is de laatste rivierdolfijn van Laos gestorven, dat was een heel verdrietig moment.

wetten die de dolfijn beschermen, goede visserijwetten, maar ook bijvoorbeeld energiewetgeving: plaats geen dammen op plekken die het riviersysteem en het leefgebied van de dolfijnen aantasten. Hiervoor zijn internationale conventies een goed middel, waarin nationale overheden samenwerken. Zoals de International Whaling Commission en Ramsar, de wereldwijde wetlandconventie. Op dergelijke bijeenkomsten proberen we de overheden aan elkaar te verbinden, zodat ze elkaar kunnen inspireren, en elkaar ook een beetje opjutten om het

BECOME ONE WITH THE OCEAN

ENHANCE YOUR UNDERWATER EXPERIENCE AND MONITOR YOUR DIVES AT A GLANCE. A RELIABLE PARTNER BOTH IN AND OUT OF THE WATER, THIS WATCH-STYLE DIVE COMPUTER OFFERS AN EASY-TO-READ COLOR DISPLAY, MULTIMIX DIVING OPTIONS, COLOR CUSTOMIZATION, BLUETOOTH AND MORE. FOR DEMANDING DIVERS SEEKING THE BEST.

al deze beschermingsactiviteiten, dus een belangrijk deel van mijn rol is ook het vinden van financiering voor deze projecten. Vanuit Nederland is het lastig rivierdolfijnen direct te helpen, al is er natuurlijk voldoende te doen om hun leefgebied te helpen beschermen. Zoals je waarschijnlijk weet, wordt de Amazone gekapt voor de verbouw van soja (Nederlands veevoer) en veeteelt, dus minder/geen vlees eten helpt echt. In Azië zijn lozingen van de textielindustrie een groot probleem voor de waterkwaliteit, dus je verdiepen in hoe en waar de kleren die je koopt gemaakt zijn, heeft ook effect. Een specifiek probleem vormt de (illegale) goudwinning in Zuid-Amerika – ga alsjeblieft na als je een sieraad koopt of het van een verantwoorde bron komt, want

kwik doodt de Amazone rivier en al zijn zijrivieren.”

EERSTE DUIK

Behalve dat Daphne zich inzet voor de rivieren en de rivierdolfijnen heeft ze ook een jaar in Cuba gewerkt aan de bescherming van de koraalriffen en mangroven. “De natuur is daar heel bijzonder, vooral de zee: de koraalriffen zijn nog behoorlijk goed intact. De verwachting is dat in het jaar 2050 we 90% van alle koraalriffen op de wereld kwijt zullen zijn door klimaatverandering. Maar een klein deel zal overleven, en kan hopelijk in de toekomst de bron worden van herkolonisatie, waardoor het koraal zich weer zal kunnen uitbreiden. Bij Cuba ligt een koraal dat robuust lijkt, en zo’n bronplek kan vormen.,” aldus Daphne. Op Cuba maakte Daphne ook haar eerste duik: “Ik wilde de koraalriffen graag zelf bekijken. Ik vond het aanvankelijk super spannend: je moet er maar vertrouwen in hebben, dat je met 10 meter waterkolom boven je hoofd nog steeds kunt ademen! Maar toen ik over mijn koudwatervrees heen was, was het ronduit magisch… wat een schoonheid, en wat bijzonder om eventjes tussen de vissen te kunnen leven alsof je één van hen bent.

OVERWELDIGEND

Daphne heeft een warme band met

Latijns-Amerika: “De natuur is daar zo overweldigend mooi, en de mensen zo hartelijk. Ik voel me daar als een vis in het water. Het scheelt dat ik de taal goed spreek, dus echt contact kan maken. En dan de Amazone in… al je zintuigen worden er op scherp gezet: de vochtige warmte die je lijf inpakt, de exotische, intense geuren, de geluiden van dieren en water en andere zaken die je niet thuis kan brengen. Steeds weer een overweldigende ervaring! En dan ineens: een rivierdolfijn die naast je bootje opduikt – hoe mooi kan het leven zijn?” Een dag in het leven van Daphne is elke dag anders, al ziet dat er vanaf de buitenkant misschien niet altijd zo uit. “Ik breng heel veel tijd achter de computer door. Mijn teams wonen en werken in Zuid-Amerika en Azië, dus ik ben een groot deel van de dag aan het videobellen om met hen te overleggen waarmee ik hen het beste kan helpen, waar de prioriteiten liggen, welke kansen we gaan opvolgen of creëren.”

Momenteel is Daphne bezig met een methode om te meten of beschermde gebieden hun functie wel vervullen, en hoe dat beter kan. “Aanvankelijk een technische studie waarbij ik tien rivierdolfijnenexperts op één lijn moesten zien te krijgen. Nu zijn we de methode aan het testen in het veld, en dat is ongelofelijk interessant. Weer nieuwe inzichten, die weer om nieuwe projecten vragen.”

In 2021 is het bewijs geleverd dat de Aziatische rivierdolfijn uit twee soorten bestaat. Dit is de Ganges rivierdolfijn.

Daphne aan het werk, ze kan volop genieten van de natuur en de vriendelijke mensen.

OCEAMA MAKO

Om aan de wensen van veeleisende duikers te voldoen worden in Duitsland al 10 jaar Oceama duiklampen ontwikkeld.

De gloednieuwe Oceama MAKO-duiklamp is een super heldere en zeer compacte duiklamp met 4 Cree LEDs en een lichtopbrengst van 2500 lumen. De Oceama Mako heeft een 18° spot met wide-angle halo en is dimbaar van 2500 lumen naar 1000 of 300 lumen en is tevens uitgerust met een strobe-knipperfunctie

De Oceama Mako wordt geleverd in een luxe semi-hardcase met een 26650 lithium-ion accu, laadstation en polskoord met veiligheidssluiting.

Van nul tot nu: freediving

In de voorgaande editie heb ik over de geschiedenis van het freediven verteld. Nu gaan we verder met de namen die het freediven groot gemaakt hebben.

Ik leg de verschillende disciplines uit en heb een aantal filmtips voor jullie.

Het gouden tijdperk van freediven is mooi vastgelegd in de film Le Grand Blue van Luc Besson. Daar werden de eerste grote stappen qua diepte, maar ook de grootste wetenschappelijke onderzoeken gedaan. De wetenschap liep constant achter de feiten en freedivers

aan. Bij iedere diepere duik werd aangetoond dat het menselijk lichaam bestand was tegen de druk van het water. De zorgen om veiligheid bleven. Door de onduidelijkheid over tot welke diepte mensen konden duiken, besloot CMAS, de toentertijd grootste organisatie die

ZWEMBADDISCIPLINES

Static (STA): De enige discipline waarbij de tijd telt. De freediver houdt zolang mogelijk zijn adem in met het gelaat onder water. Meestal drijvend aan de oppervlakte. Statisch wordt ook wel gezien als de basis voor alle disciplines.

Dynamic with Fins (DYN): In deze discipline is het de bedoeling om een zo groot mogelijke afstand onder water te overbruggen. Bij deze discipline mag je gebruikmaken van een monovin.

Dynamic with Bi-Fins (DYNB): Ook hier gaat het om de grootst mogelijke afstand te overbruggen, maar maak je gebruik van stereo-vinnen.

Dynamic No-Fins (DNF): Een van de meest pure disciplines van het freediven. De freedivers probeert hier ook een zo groot mogelijke afstand onder water af te leggen. Er mag geen enkel voortstuwingshulpmiddel gebruikt worden zoals stereo-vinnen of een monovin.

freedive-wedstrijden organiseerde, om geen verdere diepterecords te noteren. Freedivers bleven ondanks deze terughoudendheid nieuwe records en dieptes bereiken en in 1988 verbijsterde Angela Bandini de wereld door naar 107 meter diepte te duiken.

1 VROUW, 40 WERELDRECORDS

In de jaren erna werden er steeds meer disciplines toegevoegd en regels en veiligheidsmaatregelen getroffen, om het freediven een zo veilig mogelijke sport te maken. De grote namen van de jaren negentig plaatsten keer op keer grotere diepterecords. Namen zoals Tanya Streeter, de onverschrokken Amerikaanse die al bijna gelijk na kennismaking met het freediven grote dieptes bereikte. In 1998 tikte ze 113 meter aan bij No Limits om het in 2003 nog maar eens over te doen en tot 160 meter diep te duiken. Een record d at

DIEPTE DISCIPLINES

Constant Weight (CWT): De freediver duikt langs een lijn naar een vooraf bepaalde diepte, en weer naar de oppervlakte, op eigen kracht met een monovin.

Constant Weight met bi-vinnen (CWTB): Zoals Constant Weight, maar dan met stereo-vinnen in plaats van een monovin.

Constant No Fins (CNF): Zonder vinnen of andere hulpmiddelen naar een bepaalde diepte en weer omhoog duiken. Meestal gebruikmakend van een soort van schoolslag.

Free Immersion (FIM): Ook deze discipline is zonder vinnen, maar de freediver mag hier gebruikmaken van de lijn om naar beneden te duiken en weer naar de oppervlakte te komen.

Variable Weight (VWT): In deze discipline wordt er gebruikgemaakt van een gewicht om af te dalen. De freediver moet, zodra een bepaalde diepte bereikt is, op eigen kracht weer naar de oppervlakte komen.

No Limits (NLT): Ook hierbij maakt de freediver gebruik van een gewicht om af te dalen. Zodra de gewenste diepte bereikt is, komt de freediver weer boven door gebruik te maken van een hefballon.

vandaag de dag nog steeds staat. Haar record in Variabel G ewicht op 122 meter heeft zeven jaar stand gehouden tot dit werd verbroken door onze eigen Nederlandse Nanja van den Broek in 2015. Nanja’s record staat ondertussen ook al ruim 7 jaar. Natalia Molchanova uit Rusland, die helaas niet meer onder ons is, heeft in alle disciplines

Herbert Nitsch maakte een No Limit duik naar 214 meter diepte. Het is zeerdatonwaarschijnlijk dat record verbroken wordt.

wereldrecords gevestigd op de No Limits discipline na. Ze heeft in totaal 40 wereldrecords gehaald en ze was de eerste vrouw die in een wedstrijd dieper dook dan 100 meter in de Constant Weight discipline. In 2009 haalde ze de 101 meter, brak ze 5 wereldrecords en behaalde 5 gouden medailles in de twee wereldkampioenschappen die dat jaar gehouden werden.

ZONDER VINNEN NAAR 102 METER

William Trubridge is de huidige wereldrecordhouder in de discipline Constant No F ins en heeft 102 meter diep gedoken. Tot 2003 werd het zelfs niet mogelijk geacht om die diepte te bereiken zonder vinnen. Herbert Nitsch is ook een naam die niet mag ontbreken op de lijst van grote freedivenamen, met 32 wereldrecords op zijn naam, maar vooral door zijn No L imit duik naar 214 meter. Een diepte waarvan het onwaarschijnlijk is dat d ie verbroken gaat worden. De extreme moeilijkheid en risico’s zijn namelijk erg groot. In

de meest recente periode sneuvelt er bijna elk wereldkampioenschap wel een record. Mocht je graag willen weten wat de huidige records zijn, dan kan je kijken op de website van AIDA International en CMAS

Le Grand Blue (The Big Blue)

Dit is een film van de Franse regisseur Luc Besson uit 1988. De film is losjes gebaseerd op de competitieve en vriendschappelijke relatie tussen Jacques Mayol en Enzo Maiorca, vrienden en rivalen van de jaren 60 tot de jaren 80. Deze ware cultfilm heeft prachtige beelden van zowel onder als boven water.

One Breath Around The World (2019)

Deze 12 minuten durende film van Julie Gaultier, heeft werkelijk adembenemende beelden. Een fascinerend beeld als we Guillaume Nery onder water volgen langs ondergelopen ruïnes, zwemmend onder ijs en tussen slapende potvissen. Dit visuele kunststuk is niet te missen voor liefhebbers van het onderwaterleven.

Dolphin Man (2017)

Deze documentairefilm vertelt het verhaal van Jacques Mayol. Het verhaal leidt de kijker van de Middellandse Zee naar Japan, van India naar de Bahamas. Met vrienden en familie van Jacques Mayol, over zijn relatie met de zee en met zichzelf. De combinatie van zeldzame beelden en moderne onderwateropnames maken dit een unieke film.

Ocean Men: Extreme Dive (2001)

Deze documentaire toont het verhaal van twee zeer bekende freedivers, Pipin Ferreras en Umberto Pelizzari. Het laat zien welke unieke eigenschappen het menselijk lichaam heeft en welke schoonheid de oceaan bezit. Het vertelt over de verschillende persoonlijkheden en de tegenovergestelde filosofieën over duiken van de twee freedivers.

Tekst: Diederik van den Berg Foto’s: Nanja van Enker & Judith van de Griendt

MATERIAAL

Pas op, zwenkt uit!

Een veilige en fraaie manier om je kostbare freediving-vinnen in te vervoeren? In deze Ascent Long Fin Bag van Mares kun je maar liefst twee paar vinnen kwijt. De tas kan eenvoudig worden gedragen middels een verstelbare ergonomische schouderriem. Er is aan de voorzijde een apart vak aanwezig om je masker in op te bergen en te laten drogen. Prijs: € 61. www.mares.com

Ook voor freedivers

Je hebt ‘m allicht al een keer voorbij zien komen, maar we willen de Ocean Positive Hydro One Piece Suit graag ook nog even onder de aandacht brengen bij de freedivers! Deze kleurrijke full body rashguard is voor 78% vervaardigd uit gerecyclede nylon visnetten en beschermt je niet alleen tegen de zon, maar ook tegen kwallenbeten. Perfect als dunne laag te dragen in warm water, maar ook onder een wetsuit om het aan- en uittrekken te vergemakkelijken. Prijs: € 144. www.divevalley.com

Dun, maar warm

De Aquaskin Fullsuit V3 van Aquasphere is dankzij het dunne 1,5 mm Glide Skin neopreen materiaal zeer soepel waardoor het zelfs mogelijk is om schoolslag te zwemmen in dit pak. Koud zal je het ondanks dat deze fullsuit zo dun is, niet snel krijgen door het gebruik van thermo-guard technologie. De speciale panelen onder de armen en bij de benen voorkomen schuurplekken.

Prijs: € 279,99. www.amilco.nl

Zwemmen zonder bril

Wist je al dat de uitstekende zwembrillen van TUSA ook op sterkte leverbaar zijn? Je kunt je bril zelf samenstellen met verschillende sterktes voor links en rechts. De bril is te bestellen met zwarte of blauwe glazen en wordt geleverd inclusief 3 maten neusbruggen om een perfecte pasvorm te garanderen. Kenmerken: Super anti-fog behandeling, 100% UV-bescherming, zachte oogafsluiting, rechts en links apart beschikbaar, negatieve Diopt: -1.0 tot -10.0 (van 7.0 tot 10.0 in stappen van 1), positieve Diopt: +1.0 - +6.0, in de kleuren: zwart (smoke) en blauw.

Prijs vanaf: € 46,50. www.tusa.com

VREUGDEZWEM

Soms is het tijd om uit je comfortzone te stappen en jezelf uit te dagen met iets nieuws. Dat is precies wat ik deed toen ik samen met avonturier Mark Slats ging zwemmen in de ijskoude winter. Het aan- en uitkleden was een hele uitdaging en we besloten daarom iets nieuws te bedenken: de vreugdezwem'

De 'vreugdezwem' (gebaseerd op mijn achternaam) is een eenvoudig concept: je rent naar een zwemlocatie, neemt een duik in het water, komt eruit en rent weer terug naar huis. Het beste van alles is dat je jezelf hiermee niet alleen uitdaagt, maar ook een heleboel plezier hebt. En geloof me, het is een hele ervaring om dit te doen! Als je besluit om zelf de vreugdezwem te proberen, moet je je wel goed voorbereiden. Tijd is bijvoorbeeld een belangrijke factor. In warm weer kun je zonder problemen van alles doen, maar bij vriestemperaturen heeft een zwemmer slechts ongeveer 10 minuten (de 'honeymoon-periode') voordat de kou zijn lichaam begint te beïnvloeden. Het aandoen van sokken met bevroren handen is dan al een uitdaging. Met de vreugdezwem is dit niet meer nodig. Loop gewoon het water uit, trek een shirt aan en ren naar huis. Met behulp van een sport smartwatch houd je de tijd, de omgevingstemperatuur, je hartslag en ademhaling in de gaten zodat je jezelf niet in gevaar brengt. In mijn geval heb ik gebruik gemaakt van de Garmin Descent Mk2S, een lichtgewicht sportsmartwatch met talloze functies, waaronder een uitgebreide duikcomputer.

SNELDROGENDE OUTFIT

Mijn uitrusting bestaat uit een paar trailrunning schoenen waarmee ik zowel zwem als loop. De rest van mijn outfit is gemaakt van sneldrogende synthetische materialen die niet schuren en makkelijk aan te trekken zijn. Voor de veiligheid draag ik tijdens het zwemmen een felgekleurde zwemcap op mijn hoofd en trek ik een oranje reddingsvest als een zichtbare boei achter mij aan. Deze doet tevens dienst als drijver voor mijn waterdichte rugzak met daarin warme, winddichte kleding, mijn telefoon en een energiereep. De vreugdezwem-uitdaging is een geweldige manier om jezelf uit te dagen en te genieten van de natuur, ook in de koudere maanden. Met de juiste uitrusting en voorbereiding kun je deze uitdaging veilig en plezierig aangaan. En wie weet; misschien word je wel geïnspireerd om de volgende keer nog verder te zwemmen of te rennen!

 Ga nooit alleen zwemmen in open water, maar altijd in een groep of met een buddy en let goed op elkaar.

 Zorg ervoor dat je warme, droge kleding bij je hebt voor noodgevallen.

 Ga niet te snel van start met zwemmen, maar laat je lichaam eerst wennen aan het koude water voordat je jezelf onderdompelt. Een goede graadmeter hiervoor is dat je ademhaling weer rustig is.

 Zorg ervoor dat je goed zichtbaar bent in het water.

 Start niet te hard met rennen, maar laat je lichaam langzaam opwarmen.

TIPS VOOR DE VREUGDEZWEM

Het oranje reddingsvest dient als een zichtbare boei. Tevens doet hij dienst als drijver voor mijn waterdichte rugzak.

Kleren aan en hop, rennend naar huis.

DE WOW-FACTOR FLYING GURNARD

Het is maart van dit jaar wanneer ik met een groep van 14 andere enthousiasten onderwaterfotografen afreis naar de resorts van Thalassa in Manado én Lembeh in Indonesië voor een speciale onderwaterfotografietrip. Tijdens de reis leer ik de deelnemers alle tips en trucs om met prachtige onderwaterfoto’s terug naar huis te gaan en ga ik uiteraard ook zelf met mijn camera onder water voor het maken van WOW-factor foto’s!

Daar we de meeste duiken overdag en op het rif of het zand doen, staat er ook een aantal nachtduiken en zogenaamde blackwaterduiken gepland. Ondanks dat blackwaterduiken steeds bekender wordt, kan ik me voorstellen dat je nog niet precies weet wat het is. Een blackwater dive gebeurt net na zonsondergang en het beste in bijzonder diep water om het microscopisch kleine leven uit die immense diepte, tijdens de nacht, naar boven te laten komen. Want, zonder dat we het weten en beseffen, is er elke nacht in zee de grootste migratie van dieren op aarde. Een enorme hoeveelheid dierlijk leven stijgt op van de mesopelagische laag, ook wel de ‘twilight zone’. Dit is een zone vanaf 200 tot 1000 meter diep waar geen of nagenoeg geen licht doordringt. De diertjes stijgen op naar de pelagische zone om zich te voeden, op adem te komen in zuurstofrijk water én om een partner voor de voortplanting te zoeken. Als de zon de volgende ochtend opkomt, trekken de dieren zich terug in de veilige diepte van de mesopelagische laag om de volgende avond na de zonsondergang weer terug te keren. Dag en nacht wisselen ze af in een eindeloos ritme van afdalen en opstijgen. Omdat deze vorm van duiken na zonsondergang plaatsvindt en je duikt in de vrije waterkolom, duik je dus in gitzwart water, vandaar de naam

blackwater diving. De enige referentie die je als duiker hebt, is een boei aan de oppervlakte met een lijn die in het water hangt. Aan deze lijn zijn er op een aantal punten lampen bevestigd. Deze lampen zorgen ervoor dat het minuscule kleine zeeleven wordt aangetrokken en dat je als duiker enige referentie hebt waar je bent in het water, want verder is alles aardedonker.

In het begin van de duik zien we nog niet zo ontzettend veel diertjes, maar na een kwartier schieten de kleine pijlinktvissen en kleine garnaaltjes je om de oren. Doordat de dieren enorm snel door het water schieten en er weinig licht is, is het altijd weer een uitdaging om de camera snel te kunnen scherpstellen.

Aangezien het me een aantal keren niet lukt om op tijd scherp te kunnen stellen, stel ik mijn camera in op Manuele Focus (MF) in plaats van de Automatische Focus (AF). Om dit te doen, houd ik eenmalig mijn hand voor de lens, stel op deze afstand tot de lens scherp en zet dan de camera op MF. Hierdoor kan ik gelijk een foto maken zonder dat ik eerst

de camera scherp moet laten stellen. Het enige nadeel hiervan is, is dat ik altijd op dezelfde afstand tot de lens mijn onderwerp moet houden, ongeacht of het onderwerp heel klein of groot is. Ik dien dus zelf in te schatten op mijn kleine beeldschermpje of het onderwerp scherp is. En dat allemaal zwevend in de vrije waterkolom met een beestje dat door het water schiet.

Halverwege de duik zie ik ineens een wat groter onderwerpje. Normaal zijn de onderwerpen vaak niet groter dan 1 à 2 cm, maar deze is al gauw zo’n 5 cm. Als ik ernaartoe zwem, zie ik dat het een visje is dat zich nogal onhandig door het water heen beweegt. Het is een juveniele flying gurnard (Dactylopterus volitans), ook wel een vliegende poon genoemd. Het diertje zwemt steeds in rondjes en is daarom niet gemakkelijk om van voren te fotograferen.

Ik blijf het beestje zo’n 10 minuten fotograferen, waarbij het me een aantal keren lukt om hem precies van voren te fotograferen met zijn vinnen mooi in beeld. Ik vind het echt weer een WOWfoto!

OVER RAYMOND WENNEKES

Tweevoudig Nederlands kampioen onderwaterfotografie Raymond is wekelijks in de Grevelingen in de Oosterschelde te vinden. Zijn stijl kenmerkt zich door creativiteit en belichting in foto’s. Raymond geeft ook cursussen en workshops in onderwaterfotografie. www.raymondwennekes.com

Mijn autofocus setup voor de Nikon

D500: AF-activatie: AF-ON (back button focus) Focusmode: AF-C Focus area: 3D tracking

Back button autofocus

Scherpe en gerichte focus in je foto’s is van essentieel belang. Hoewel nabewerkingssoftware tegenwoordig op veel gebieden wonderen kan verrichten, is een onscherpe foto niet meer te redden. Gelukkig beschikken hedendaagse camera’s over ontzettend snelle en betrouwbare autofocussystemen.

Traditioneel activeer je het autofocussysteem van je camera door de ontspanknop half in te drukken. Het focuspunt verandert dan van kleur om aan te geven dat je onderwerp in focus is, waarna je de ontspanknop volledig indrukt om de foto te maken. Dit is prettig, want je hebt maar één knop nodig om te focussen én de foto te maken. Desondanks is er een andere manier van focus activeren die zoveel voordelen heeft, dat ik de traditionele manier van focussen nooit meer gebruik. Voordat ik dit uitleg is het belangrijk om te snappen hoe de verschillende autofocusmodes werken.

FOCUS MODES

Een camera heeft verschillende modes om autofocus (AF) te verkrijgen, die je kunt instellen in het menu. De twee hoofdmodes die we als onderwaterfotogra fen gebruiken zijn; Single AF en Continue AF. Verschillende cameramerken gebruiken hiervoor

verschillende benamingen, maar in de basis werken ze allemaal hetzelfde.

Single AF (AF-S): houdt in dat je camera één keer scherpstelt op je onderwerp en deze focus wordt vastgezet. Na het scherpstellen kun je eventueel de compositie aanpassen zonder dat de camera opnieuw op zoek gaat naar focus. Dit werkt goed voor situaties waarin je een onderwerp hebt dat niet beweegt.

Continue AF (AF-C): houdt in dat je camera scherpstelt op een onderwerp en deze in focus probeert te houden zolang jij het focuspunt op het onderwerp houdt. Dit werkt goed als je te maken hebt met bewegende onderwerpen. Binnen de Continue AF zijn er tegenwoordig ook heel betrouwbare tracking methodes. Tracking betekent dat de camera je onderwerp automatisch blijft volgen, nadat je de autofocus hebt geactiveerd. De nieuwste camerasystemen kunnen zelfs volledig zelfstandig ogen van mensen en dieren herkennen én volgen. Hoewel zowel Single

AF als Continue AF beide nuttig kunnen zijn in bepaalde situaties, gebruik je onder water in veruit de meeste gevallen Continue AF.

AF-AREA

Binnen de modes AF-S en AF-C kun je, afhankelijk van je camera, ook een AF-area instellen; ofwel het focusgebied. Het focusgebied zie je wanneer je door de zoeker kijkt. Een single (enkel) autofocuspunt, niet te verwarren met AF-S, is het kleinste focusgebied dat je kunt instellen. Jouw camera zal op dit punt proberen scherp te stellen. Het is dus belangrijk om dit gericht te hebben op het punt waar jij kritische focus wilt hebben. Daarnaast kun je vaak ook grotere autofocusgebieden kiezen. Dit zijn verschillende voorgeselecteerde clusters van focuspunten. Het is onmogelijk om alle AF-gebieden in dit artikel te behandelen, maar bij de keuze voor het focusgebied kun je de volgende afweging

TIPS

Zowel een enkel focuspunt als een cluster van focuspunten kun je verplaatsen. Bedenk bij snelle actie vooraf hoe je foto eruit moet gaan zien en beweeg je focuspunt naar waar het oog van je onderwerp dan ongeveer moet zijn. Dit geeft je een grotere kans om het moment te vangen als het zich presenteert. Voor macro-objecten wil je eigenlijk altijd focussen op het dichtstbijzijnde oog. Je hebt hierbij vaak te maken met beperkte scherptediepte dus check je foto’s in de playback op kritische focus. Groothoekfoto’s zijn meestal geen uitdaging voor je autofocussysteem. Je kunt focussen op het dichtstbijzijnde onderdeel van je foto dat je in focus wilt hebben. Of je foto vervolgens scherp is van hoek tot hoek, heeft te maken met het gekozen diafragma.

maken: hoe kleiner het focusgebied, hoe preciezer jouw controle is. Hoe groter het focusgebied, hoe makkelijker je deze consequent op het onderwerp kan houden. Bijvoorbeeld: als je een stilzittend macro-object fotografeert, heb je alle tijd om rustig en precies te focussen. Kies in dit geval voor een enkel autofocuspunt en positioneer deze over het oog van je onderwerp. Wanneer je snel bewegende dolfijnen fotografeert, die in razend tempo je beeld in en uit bewegen, kan een cluster van focuspunten je helpen. Je zal merken dat je na verloop van tijd een steeds kleiner focusgebied stabiel op een bewegend onderwerp kunt houden. Dit is echter geen

doel op zich, het gaat er uiteindelijk om wat voor jou werkt.

FOCUSPROBLEMEN

Ondanks de tovenarij die cameraproducenten in de autofocussystemen stoppen, zijn er ook momenten waarop autofocussystemen het lastig hebben. Dan kan het voorkomen dat de autofocus gaat ‘hunten’ (zoeken). Let daarom extra op in situaties met weinig contrast, weinig licht, of met extreme vergroting, bijvoorbeeld bij het gebruik van een diopter. Kleine gebieden van contrast in je beeld, een focuslicht of overstappen op manuele focus kunnen in dit soort situaties uitkomst bieden.

BACK BUTTON AUTOFOCUS

Nu we snappen hoe de focusmodes werken, kunnen we terug naar het activeren van de autofocus. In het begin verklapte ik al dat ik geen gebruik meer maak van autofocus door het half indrukken van de ontspanknop. Er is namelijk een andere manier van focussen, waarbij je onbeperkt kunt switchen tussen Single AF en Continue AF, zonder dat je daarvoor steeds opnieuw het menu in hoeft te duiken. Eenmaal ingesteld, ben je ready to go! DSLR’s, mirrorless camera’s en sommige compactcamera’s geven je de mogelijkheid om in het menu de autofocus los te koppelen van de ontspanknop, naar een knop achter op de camera (veelal de AF-ON knop). Dit noemen we back button focus Het werkt als volgt. Wanneer je de autofocus van de ontspanknop hebt afgehaald en deze hebt toegewezen aan de AF-ON knop, stel je de AF-mode in op Continue AF. Dit hoef je daarna nooit meer te veranderen. Afhankelijk van het onderwerp, kies je het AF-gebied waarmee

je wilt werken. Zolang je de AF-ON knop ingedrukt houdt zal je camera continu blijven focussen, je zit namelijk in de Continue AF mode. Echter, zodra je de AF-ON knop loslaat, stopt je camera met focussen en zet deze de focus vast. Deze blijft vast tot je de AF-ON knop weer indrukt. Dit werkt dus precies hetzelfde als Single AF, alleen met het bijkomende voordeel dat de camera niet elke keer opnieuw naar focus gaat zoeken als de ontspanknop half wordt ingedrukt. Dit is een groot voordeel als je verscholen macro-objecten fotografeert of in andere situaties waarbij het tijd en moeite kost om je autofocus op het juiste onderwerp te laten scherpstellen.

CONCLUSIE

Toegegeven, het is niet het meest sexy onderwerp, maar goed gebruikmaken van je camera’s autofocussysteem kan het verschil betekenen tussen het beslissende moment vangen of achterblijven met een wazig beeld. Hopelijk geeft de informatie in dit artikel je genoeg handvatten om aan de slag te gaan.

OVER DAAN KLEINBUSSINK

Daan (32) woont op Bonaire samen met zijn vrouw en twee kinderen. Hij werkt als teamleider op het MBO Bonaire. Dertien jaar geleden startte hij met duiken op Aruba, sinds vijf jaar gaat de camera ook mee. Instagram: @daansdivingpics

WIJSERVICEN ALLEMERKEN INEIGENATELIER

HERSTELLING MAATWERK VERKOOP

In weer en wind

FOURTH ELEMENT

Met bescherming tegen wind en regen is deze softshell windbreaker van Fourth Element perfect voor het seizoen. De duurzame, waterbestendige buitenlaag zorgt voor afvoer van water tijdens nat weer en beschermt je tegen de elementen, vooral op blootgestelde kustplaatsen. De zachte voering met rasterpatroon zorgt voor uitzonderlijke warmte en met ruime zakken voor handwarmers blijf je comfortabel, zelfs als het weer slechter wordt. Prijs: € 155,94. www.divevalley.com

Hier ben ik! MARES

Markeer je positie met de oranje oppervlakteboei (SMB) of trek de aandacht met de gele SMB in geval van nood. De boei is 15 cm breed, 1,8 m lang en heeft een transparant vakje aan de bovenzijde voor wetnotes of glowsticks. Afgewerkt met een eenwegventiel om de boei met de mond of via de lagedrukslang op te blazen, en makkelijk te bevestigen dankzij de aanwezige rvs D-ring en elastiek.

Prijs: € 95.

Doe mij een enkeltje

SUBLUB

De MTX-RC Single Cylinder Long Hose set is ontworpen voor duikers die de voorkeur geven aan een long hose configuratie op een enkele cilinder. Met dezelfde freeze-resistant technologie als de hele MTX-R reeks, weerstaat de MTX-RC freeflows zelfs de laagste temperaturen. Het pakket bevat 2 x MTX-RC primaire tweede trappen, 1x MTX-RC eerste trap, 1x 2,1 m slang, 1x 49 cm slang (beide dubbele swivel), een HP-slang en een TEK SPG. Inclusief beschermtas - die je ook kunt gebruiken als laptoptas! Prijs: € 1.049. www.sublub.nl

Sandwich met lood

DUIKCENTRUM DE BELDERT

De V-weight 2,3 of 4 kg is een niet-afwerpbaar gewicht van ongecoat lood voor gebruik met dubbelsetconfiguratie. Het is ideaal voor tussen dubbelsets met een smalle uitvoering en verkrijgbaar in dubbel 7 small, dubbel 8,5 small, dubbel 10 en dubbel 12. Bevestiging van het lood gebeurt achter de backplate tussen de cilinders, gesteund door de onderste cilinderband. Prijs: vanaf € 27,50. www.deduikspecialist.nl

Alle kanten op SCUBAPRO

Scubapro’s S-Tek lijn met materialen voor technische duikers is opnieuw uitgebreid. Dit keer met de S-Tek Fin, een next-gen vin die speciaal werd ontwikkeld voor techdiving en je maximale kracht geeft wanneer dat nodig is. De vin is gemaakt van Monprene®, dat staat voor optimale duurzaamheid, en heeft een bijzonder gestroomlijnde vorm.

Het blad is ook iets stugger zonder dat dit meer weerstand oplevert. De S-Tek Fin is perfect voor de frogkick, achteruitzwemmen en helicopter turns.  Prijs: € 230. www.scubapro.eu

Jacques Cousteau Antwoord op vraag blz. 47: Nummer 1239, het nummer Calypso van John Denver.

Vlieg met Air Europa naar Latijns-Amerika en beleef het ultieme vakantie gevoel.

SLACHTOFFER EERSTE ZEESLAG WOI

SS Carthage

Het is al even terug, maar niet een minder mooi verhaal om te vertellen. Een paar jaar geleden reisde een team van GUE-duikers af naar Eceabat in Turkije als onderdeel van een groter Turks-Duits duikteam. Hun missie: het maken van onderwatervideobeelden en foto’s van het wrak van het Franse troepentransportschip SS Carthage.

Het is 30 juni 1915. Het

troepentransportschip SS Carthage arriveert met een grote voorraad munitie voor het Franse leger bij Kaap Helles. Het schip was oorspronkelijk gebouwd in Newcastle, Engeland en in 1910 geleverd aan de Franse CGT scheepvaartmaatschappij in Marseille. De SS Carthage onderhield de maritieme verbindingen tussen Zuid-Frankrijk en Noord-Afrika, met name Tunis in Tunesië. In het begin van 1915 werd het schip gevorderd door de Franse regering en gebruikt als gewapende hulpcruiser om troepen en voorraden te transporteren. Bij Kaap Helles begint ze haar lading te lossen met behulp van binnenvaartschepen terwijl ze voor anker ligt. Op 4 juli wordt de SS Carthage aangevallen door de Duitse

onderzeeër U 21, onder bevel van Kptlt. Otto Hersing, vanaf een afstand van 800 meter. “De torpedo raakt de bakboordzijde van SS Carthage nabij de machinekamer. Het schip wordt door een hevige schok geschud en zinkt onmiddellijk snel met de achtersteven eerst. Dan richt ze haar boeg op, bijna verticaal, en zinkt”, aldus de Franse kapitein Vecchioli.

SLACHTOFFER ZEESLAG

De SS Carthage zonk tijdens de Slag om Gallipoli, een van de bloedigste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog. Daarbij vielen meer dan 550.000 slachtoffers. Het was de bedoeling van de geallieerden om via de zeeweg richting het Russische Rijk te kunnen varen en zo steun te verlenen aan Frankrijk en het Britse Rijk. Helaas

voor hen verliep de invasie van het schiereiland niet volgens plan, en na acht maanden strijd werden de acties stopgezet en de troepen teruggetrokken. Een van de slachtoffers van de eerste zeeslag was dus het Franse ex-Ocean Liner en

De

SS Carthage zonk tijdens de Slag om Gallipoli, een van de bloedigste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog.

troepentransportschip, de SS Carthage. Ze zonk twee zeemijlen ten zuidwesten van de ingang van de Dardanellen, op ongeveer 85 meter diepte. Zes van de 94 bemanningsleden kwamen om. Meer dan 100 jaar na de ondergang van de SS Carthage rust het trotse, 123 meter lange schip op de bodem van de zee.

TORPEDOGATEN

Een aantal jaar geleden heb ik samen met gezamenlijke vrienden een expeditie naar de SS Carthage in Turkije georganiseerd. Dit was in opdracht van de Turkse tv-zender Beln-IZ, die een documentaire wilde maken over het troepentransportschip dat getuige was van de bloederige militaire zeeslag. Als videomaker had ik de taak om alle details en artefacten van het wrak vast te leggen. We zijn er helemaal klaar voor; we zijn allemaal GUE-duikers en dan ben je in het voordeel; onze procedures, gassen, instellingen en uitrusting zijn gestandaardiseerd. Dit maakt het duiken en filmen gemakkelijker en efficiënter. We duiken allemaal met JJ-CCR rebreathers in de GUE-configuratie, standaard bailoutgassen en decogassen. De Suex-scooters gaan mee en uitgebreide camera- en verlichtingsapparatuur om het hele wrak te documenteren. De diepte zal variëren van 65 tot 85 meter. Eenmaal onder dalen we af naar het onbekende. Er staat een sterke, turbulente stroming, dat maakt de duik er niet makkelijker op. Maar de SS Carthage maakt het allemaal waard: Het is mooier dan ik me had kunnen voorstellen. Het troepentransportschip ligt als één geheel op de zeebodem. Ze is niet doormidden gebroken en haar boeg is er niet afgeslagen. Ze ligt op een gelijkmatige en zanderige bodem, terwijl haar boeg naar 290 graden wijst. We starten bij de romp. Het verbaast me dat alles nog in goede staat verkeert. Rustig scooteren we langs het schip. Het houten dek is gedeeltelijk verwoest, maar

PASPOORT SS CARTHAGE

Soort schip: Ocean Liner, later troepentransportschip

Lengte: 123 meter

Tonnage: 5601

Aandrijving : 2 x 3 cyl. Triple Expansion stoommotoren

Snelheid: 19 knopen

over het algemeen goed bewaard gebleven. De twee schoorstenen en masten zijn naar de bakboordzijde gevallen. Hoewel het voordek, het achterschip en de opbouw zwaar overgroeid zijn door mariene leven, zijn de constructie en de meest karakteristieke objecten van het schip, zoals davits, kettingen en patrijspoorten duidelijk herkenbaar. Dan stuiten we op de torpedogaten. Dit zijn de veroorzakers van al het leed. Deze besluit ik uitgebreid te filmen. Ook nemen we een kijkje in het schip. Ik vind het altijd heel bijzonder als je het verhaal kent achter een wrak. In dit geval helemaal. Het is een zeemansgraf en daardoor duik je toch anders. De bemanningsvertrekken verkeren nog in goede staat. De trappen en het interieur doen me versteld staan en ik schiet mooie beelden. Ook de machinekamer is indrukwekkend. De tv-zender zal tevreden zijn.

TIJDLUS

In totaal maken we twee duiken op de SS Carthage. De documentaire zal (helaas) alleen te zien zijn op de Turkse televisie.

Ons volgende project is om wrakken buiten Lampedusa te verkennen. Het is altijd geweldig om de kans te krijgen om op oude wrakken te duiken. Historische wrakken zijn een tijdlus naar het verleden.

De indrukwekkende trappen; dit is een still shot van de videobeelden.

De complete scan van het wrak. Wat is ze mooi!

Het troepentransportschip ligt als één geheel op de zeebodem.

Deze recreatieve wing weegt maar 2,5 kilo.

GETEST: Biolite BCD

Met een wing kun je altijd perfect horizontaal in het water liggen. De recreatieve wing Biolite van Oceanic is perfect om mee op vakantie te nemen of als je geen zware rvs-backplate wilt gebruiken. Hoofdredacteur Judith Rietveld test de wing op de Bahamas.

Nu zeg ik in mijn intro wel dat je met een wing perfect horizontaal in het water kan liggen, met een BCD kan dat natuurlijk ook. Toch is het net even wat makkelijk met een wing doordat de luchtzak zich enkel op je rug bevindt. Ik vind de Oceanic Biolite gelijk al leuk als ik ‘m krijg opgestuurd. Hij is minimalistisch zoals het een wing betaamt en heeft leuke, subtiele roze highlights – in dit geval niet té voor de tijgerhaaien (zie mijn eerdere artikel). Veel weegt hij ook niet, maar 2,5

kilo! De backplate is van kunststof met een zachte padding voor je rug. In de koffer neemt hij veel minder ruimte in dan een BCD, je kan ‘m ook dubbelvouwen, en dat is wel fijn gezien mijn beperkte aantal kilo’s! De bladder (luchtzak) is van BioFlex stretch-materiaal gemaakt. Daardoor rekt hij uit wanneer je er lucht in doet, maar blijft klein als je er weinig in hebt, terwijl er toch een grote opwaartse kracht wordt bereikt wanneer dat nodig is! Zo heb je minder bulk en weerstand. Ik ga een week mee op

de Bahamas Master liveaboard en kan de Biolite dan gelijk testen. We gaan een week duiken bij Bimini met grote hamerhaaien en bij Tiger Beach met de tijgerhaaien. Voor de afwisseling maken we ook meerdere rif- en wrakduiken. Vandaag starten we met het scheepswrak S.S. Sapona. Omdat we bij de haaienduiken meer kilo’s mee moeten nemen om goed op de bodem te kunnen blijven zitten, moet ik er nu wat uithalen. Het is eerst wel even wennen. Ik ben normaal geïntegreerde loodpockets gewend, die je in je BCD klikt en er zo weer uittrekt. Dit is toch even anders. Het is wel een geïntegreerde loodpocket, maar dan anders. Het bestaat namelijk uit een zakje waar je lood in kan, en deze berg je dan weer op in de pocket die je dicht clipt met een gesp. Snap je het nog? Je

kunt het lood wel snel afwerpen door de gesp te openen; maar het is niet simpelweg aan een handvat trekken. Naar mijn idee moet je wel echt even een ‘handeling’ uitvoeren. Niet erg, maar je moet het wel weten. Ook zijn er nog twee trimpockets op de rug bevestigd. Helemaal top! Zo kan je het lood ook mooi verdelen voor de perfecte trim. Als ik nu niet horizontaal in het water lig…

MINIMALISTISCHE BUIKBAND

De buikband is heel minimalistisch gehouden. Geen padding buikband met klittenband, maar een normale strap. Het neigt eigenlijk naar een techduikwing, die hebben ook geen buikband. Het ‘aantrek’-systeem is heel handig. Door de twee uiteinden naar je toe te trekken, maak je hem op maat. Voor de rest zitten er D-ringen op de juiste plaatsen; een SMB is verplicht tijdens de wrakduik dus ik clip deze vast aan een onderste D-ring. Ook zit er een standaard musketonhaak aan de schouderstrap, ideaal om spullen op te bergen als je camera of lamp, als je die even niet gebruikt. De wing trekt makkelijk aan. All set en ik ben ready to go.

PERFECTE TRIM

Met een grote commandosprong stap ik in het water. Het is een negative entry dus ik heb alle lucht uit mijn BCD gehaald. Gecontroleerd zak ik naar het wrak af. Het zicht is goed, hoewel er behoorlijk wat deeltjes in het water zweven. Ik zie het wrak al direct onder me. Samen met mijn buddy Erika Beux zwem ik naar bakboord waar geen duikers zijn. Het zit er vol met vis! Voorzichtig zwemt Erika het wrak in, ik volg haar voorbeeld. Je kan op elk moment er ook weer uit, dus dit is prima te doen. Ik lig perfect met mijn Biolite wing en mijn buddy maakt enkele foto’s. Voorzichtig zwem ik

door een raam weer naar buiten. Dat gaat goed! We vervolgen onze weg naar de boei waar een koraalduivel zit. Die hoort hier niet! We scharrelen nog een beetje rond, er is zoveel te zien! En al die vissen! Omdat het wrak op 29 meter diepte ligt, starten we op tijd aan onze opstijging. Ik ontlucht de wing met de dumpvalve aan de onderkant. Zo maken we een rustige opstijging naar de oppervlakte. Daar blaas ik mijn vest helemaal op, aangezien we nog even moeten wachten op de boot. Ik word niet naar voren gedrukt maar blijf lekker rechtop in het water hangen. Wel zo fijn, want onze liveaboard komt in een slakkengang aangetuft – dit in verband met de veiligheid van de duikers, en omdat hij ons heel dichtbij komt oppikken.

CONCLUSIE

10 dagen lang duik ik met de Biolite wing van Oceanic. Bij de haaienduiken wordt er maar weinig ‘echt’ gedoken, maar de rif- en wrakduiken is dat wel anders. Wanneer Erika me enkele foto’s laat zien van de duik, herken ik mezelf direct. Wat lig ik mooi in het water – al zeg ik het zelf… Het geïntegreerde loodsysteem is wel even wennen. Ook als je het wilt aangeven vanuit het water aan de schipper, is het toch een onhandige handeling die je moet doen. Gesp open, pocket eruit halen en aangeven… Het is wel even een ding. Na een paar keer oefenen lukt dit vast wel, maar ik kan me voorstellen dat het in sterke stroming soms best lastig kan zijn. Overigens heb ik het op de Bahamas nooit nodig gehad, omdat ik altijd via de trap uit het water ging en mijn lood niet af hoefde te geven. Over de buikstrap had ik eerst zo mijn twijfels, maar het dook niet anders dan een BCD mét buikstrap. Het blijft perfect op zijn plek zitten en door mijn 5 mm pak drukte het ook niet in mijn buik.

Ik lag heel mooi in het water en de D-ringen zijn op handige plekken bevestigd. Ook aan een octopus-clip is gedacht. Ik vond het een hele fijne reiswing (Zo licht! Zo klein op te vouwen!) waarbij aan alles is gedacht.

OCEANIC BIOLITE

+ Weegt slechts 2,5 kg

+ Klein profiel, ideaal voor reizen

+ Bladder van BioFlex

+ Minimalistische buikband

- Geïntegreerd loodsysteem

Prijs: € 499

www.amilco.nl

Tekst: Judith Rietveld Foto’s: Erika Beux

Moalboal, Cebu

Anda, Bohol

Aan de bovenkant gaat de loodpocket erin.

Maak de gesp los en de pocket kan eruit.

DIVEVOLK SEATOUCH 4 PRO wordt volwassen

Vorig jaar mocht Pim Valk de Divevolk SeaTouch

4 Pro eens uitgebreid onder de loep nemen. Toch miste hij een aantal dingen. Sinds kort zijn er vele accessoires beschikbaar om de behuizing te upgraden. Dat moet getest worden! Pim neemt de set mee naar Hurghada, Egypte.

Voor de lezers die nog geen idee hebben waar het over gaat, de SeaTouch is een behuizing van zeer stevig polycarbonaat waarin je je smartphone kunt stoppen om deze onder water te kunnen gebruiken. In of aan deze behuizing zitten, behalve het

klepje en schroeven, geen bewegende delen. Er is geen aanvullende functionaliteit op of aan. Er zit geen elektronica in, en ook geen batterijen, niks van dat al. Dat maakt hem bedrijfszeker en simpel in de bediening. Voor de meeste, momenteel gangbare

telefoons (ook de wat oudere modellen) is een kunststof frame beschikbaar waar je telefoon in past. Zowel boven als onder water gaat het gebruik probleemloos en de resultaten vielen mij toen beslist niet tegen. Natuurlijk moet gezegd worden dat die voornamelijk door de camera en fotograaf worden bepaald. De behuizing voegt hieraan niet veel toe. Die maakt het alleen mogelijk.

GEMIS

Vorig jaar miste ik wel een aantal zaken bij de kit. Zo was er geen mogelijkheid om een statief of tray te monteren, waardoor je dus ook geen externe videolamp kon aansluiten. Hierdoor

werden de mogelijkheden, zeker in wat dieper water, flink beperkt. Ik miste ook een mogelijkheid om een rood- of paarsfilter te monteren. En meer van dat soort zaken. Geen onoverkomelijke bezwaren, maar het had de effectiviteit en gebruikerservaring flink kunnen verhogen. Op Duikvaker begin dit jaar kwam ik in contact met de importeur van de SeaTouch. Hij vertelde mij dat er vrij recent diverse accessoires zijn ontwikkeld voor de SeaTouch, die volgens hem perfect aansluiten bij de gemiste opties. Aan mij kwam dan ook het vriendelijke verzoek of ik ook de accessoireset eens wilde proberen. Tijdens mijn duikvakantie naar Egypte kan ik dat prima doen, dacht ik. De set wordt netjes op tijd geleverd en ik kan dan ook gelijk volledig losgaan.

PERFECT VANAF 5 METER

Als eerste ga ik de SeaTouch proberen met montage op de tray. Dat zorgt al voor een betere stabiliteit tijdens het fotograferen en filmen (want ja, dat kan natuurlijk allemaal). En ik neem ook het roodfilter maar mee om eens het effect ervan te kunnen testen. En nu ik toch bezig ben, monteer ik ook maar gelijk mijn kleine videolamp met (maar) 1.000 lumen. Niet veel, maar voor dit gebruik perfect. Al direct merk ik dat het fotograferen met de tray betere resultaten geeft. En het filmen gaat wellicht nóg beter. Het ligt heerlijk stabiel en ik vind het een aanrader. Dan draai ik het roodfilter voor de lens. De houder zelf klem je op de behuizing en deze dient ook als montagehulp op de tray (foto-filterhouder) De klem heeft ook een filterhouder en kun je naar behoefte voor de lens draaien. Of niet. Een roodfilter geeft namelijk de eerste meters onder water een te “rood” beeld. En dat wil je natuurlijk niet. Pas vanaf zo’n 5 meter werkt het perfect. Tot zo’n 10 meter zou ik zeggen. Dan

helpt alleen maar externe verlichting. Voor gemiddelde duiken zonder filter en zonder lamp kom je met saaie plaatjes boven.

CLOSE-UP LENS

Daarna is de close-uplens aan de beurt. Hiermee kun je wel erg dicht op je onderwerp komen. Dat geeft een zekere meerwaarde. Alleen het (ontbreken van) voldoende licht is dan wel een dingetje. Een lamp zou ik dan zeker wel aanraden. De sensor van de smartphone loopt dan wel tegen zijn beperkingen aan qua licht en dus sluitertijd. Ik vind het ook lastig om dan scherp te stellen. Dat doe je namelijk door op het gelpad te drukken op de plek die je wilt focussen. En daarna moet je op de ontspanbutton van je app duwen. En omdat er wat vertraging in zit, is de kans op een verschoven of bewogen foto groot. Vervolgens test ik de groothoeklens. Die voegt voor mijn camera achteraf gezien niet heel veel toe omdat deze standaard al een aardige groothoekinstelling heeft. Maar zeker voor toestellen die dat niet hebben is dit een interessante optie om te overwegen. Je komt dicht bij het onderwerp en kan beeldvullende opnames maken. Ook nuttig bij bijvoorbeeld wrakfotografie.

Al direct merk ik dat het fotograferen met de tray betere resultaten geeft.

LEKKER EXPERIMENTEREN

Erg benieuwd ben ik naar het gebruik van de half/half dome. Die kun je eigenlijk alleen maar boven water gebruiken. De montage ervan lukt alleen maar op een kale behuizing, dus zonder alle andere toeters en bellen.

Is hij eenmaal gemonteerd, dan laat je de camera rustig en voor de helft in het water zakken en kun je naar hartenlust experimenteren. Ben je met een tray onderweg, dan kun je deze tijdens de duik met een boltsnap aan je vest monteren. Maar neem je alleen de behuizing mee, dan kun je deze in de neopreenhoes stoppen en die aan je vest clippen. Voordeel is dan dat de gelpad (dit blijft toch het kwetsbaarste gedeelte van de behuizing) goed beschermd is.

Met de close-uplens kun je erg dicht op je onderwerp komen.

Experimenteren met de half/half dome.

UPGRADE JE DIVEVOLK

Een dome lens (a): geschikt om halfhalf opnames te maken.

Het belangrijkste van de set, de Divevolk case (b).

Een filterklem (c) die ook een statiefaansluiting heeft waarmee ik de behuizing op de tray kan monteren.

Een rood- en paarsfilter voor blauw en groen water (d.)

Een waterproof statiefje (e) met flexibele poten; die heb ik niet gebruikt want ik zet niks op de zeebodem of op het koraal.

Een neopreen draag-/ beschermhoesje (f) met clip; handig om de SeaTouch veilig in op te bergen tijdens of na het duiken.

De tray (g), ideaal om je camera stil te houden. Groothoeklens (h) en +8 close-up lens (i).

Houder voor telefoonhandvat met kogel en coldshoe aansluiting (j).

ZET JE FACE-ID UIT

Het gebruik van de SeaTouch blijft simpel. Telefoon in de behuizing en klaar. De enige zorg die je hebt is om, voordat je de telefoon in de case stopt, de schermvergrendeling met face-ID uit te zetten. Want je telefoon gaat je niet herkennen met je duikmasker op! De bediening van je telefoon en apps gaat gewoon op de manier zoals je gewend bent. Via de gelpad, die je telefoon scheidt van de buitenkant, druk je op het icoon van de app die je wilt gebruiken. Je kunt dus ook gebruikmaken van verschillende camera-apps als je bijvoorbeeld meer instelmogelijkheden zoals witbalans of sluitertijd wilt. Maar alle apps zijn te gebruiken, hoewel onder water natuurlijk geen wifi, bluetooth of mobiel netwerk beschikbaar is. De gelpad geeft de beweging en druk van je vinger (ja, ook met handschoenen aan) eenvoudig door aan het scherm van de telefoon en dan kun je de app gebruiken.

Het vergt een beetje oefening, maar als je het eenmaal doorhebt, werkt het goed. Het enige minpuntje zou kunnen zijn dat er een lichte vertraging zit tussen het indrukken en de daadwerkelijk actie van de app. Daar moet je wel rekening mee houden, anders fotografeer je

vooral veel vissenstaarten of heb je halve onderwerpen. Ik heb andere onderwaterbehuizingen getest waarbij de bediening via een “echte” ontspanknop gebeurde. Persoonlijk vind ik dat prettiger. Omdat je feitelijk al je apps kunt gebruiken zijn de

Geen filter, geen lamp. Diepte: 7 meter.

Roodfilter, geen lamp. Diepte: 7 meter.

Roodfilter en lamp. Diepte: 7 meter.

mogelijkheden bijna eindeloos. Van het spelen van een spelletje tot aan gebruik voor bijvoorbeeld de duikinstructeur die onder water een opname van zijn cursist maakt en gelijk feedback wil kunnen geven als je samen de video al onder water kunt bekijken. Of wat dacht je van het bekijken van een onderwaterkaart die je eerder hebt gefotografeerd of een Fish-ID kaart?

OOK BOVEN WATER IDEAAL

De SeaTouch kun je natuurlijk ook gebruiken in andere ruwe of natte omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan zeilen, surfen, snorkelen, kajakken of skiën. Alle activiteiten waarbij je extra bescherming voor je telefoon zou willen, zonder in te leveren op functionaliteiten. Boven water doen namelijk alle radiofuncties het gewoon door de case heen. Wifi, bluetooth, mobiel netwerk. Bellen of geluid afspelen gaat prima door de behuizing heen. Zelfs draadloos opladen gaat (als je telefoon dat ondersteunt). Toe aan een nieuwe telefoon? Dan hoef je niet de hele case te vervangen, maar koop je voor een fractie van de aankoopprijs een nieuw, passend frame.

CONCLUSIE

De SeaTouch is verrassend eenvoudig in gebruik, kan tegen een stootje en valt op door de relatief lage aanschafprijs. Er zit geen elektronica in of batterijen en is daardoor failsafe. Ben je een (vakantie)

duiker die het leuk vindt om plaatjes onder water te maken? Met de nieuwe accessoires zijn de mogelijkheden van de SeaTouch enorm uitgebreid en hoef je eigenlijk niet meer met een arsenaal aan apparatuur onder water te gaan.

Nog een plaatje! Geen filter, geen lamp en < 5 meter

PLUSSEN EN MINNEN:

+ Stevige behuizing

+ Geen bewegende delen behalve het klepje

+ Geen elektronica

+ Geen batterijen

+ Universele behuizing

+ Aantrekkelijk geprijsd

+ Ideaal voor de zogenaamde fotograferende duiker

- Geen lekdetectie

- Gelpad mogelijk kwetsbaar

- Lichte vertraging bij bediening

Prijs behuizing: € 299

Prijzen accessoires: Check de site www.divevolkdiving.com

O.a. verkrijgbaar bij SubLub.nl en Onderwaterhuis.nl

Nemo: foto gemaakt met lamp en filter.

GRATIS ATLANTIS

SNORKELSET BIJ EEN ABONNEMENT OP DUIKEN MAGAZINE!

Neem nu een jaarabonnement op DUIKEN magazine voor

€ 64,50 en ontvang gratis een Atlantis snorkelset

De duikbril van de ATLANTIS snorkelset is gemaakt van zacht siliconen, wat zorgt voor een goede afdichting zonder lekken. De soepele siliconen maskerband is simpel te verstellen zodat je het masker perfect passend kunt maken.

De lens van het masker bestaat uit één geheel waardoor je veel zicht hebt zonder dat je last hebt van het frame. De snorkel heeft een soepel siliconen mondstuk dat prettig in de mond ligt. Dit vermindert vermoeidheid en is extra comfortabel. De spatwaterdichte dry top voorkomt dat er water in je snorkel komt door overslaande golven. Eventueel binnengesijpeld water blaas je eenvoudig uit via het waterloosventiel.

Word abonnee op DUIKEN en ontvang DUIKEN in print én digitaal.

Daarnaast krijg je toegang tot de VIPKIOSK app met meer dan 400 digitale magazines over duiken, geschiedenis, wetenschap, tuinieren, duurzaamheid en nog veel meer!

GA NAAR: DUIKEN.MIJNTIJDSCHRIFT.NET

SCHILDKLIERAANDOENINGEN

Tijdens duikkeuringen kom je de meest uiteenlopende medische zaken tegen. Met goede adviezen voor de duiker kom je er in veruit de meest gevallen samen wel uit. Keiharde redenen waarom je niet mag duiken zijn er door de jaren heen steeds minder (spontane klaplong blijft bestaan!). Regelmatig kom ik mensen tegen bij de duikmedische keuring die problemen hebben (gehad) met hun schildklier. Dit betreft meer vrouwen dan mannen. Je schildklier bevindt zich in je hals, onder je strottenhoofd. De schildklier kan twee dingen doen die niet goed zijn: te langzaam of te snel werken. Beide situaties zit je onder water niet op te wachten. Bij een te langzaam werkende schildklier voelen mensen zich vermoeid en kouwelijk, ze zijn traag en suf. Ze kunnen apatisch voor zich uit blijven kijken. Ze kunnen zich moeilijk concentreren en hebben last van inprentingsstoornissen. Het gewicht neemt vaak toe ondanks het feit dat men niet meer eet. Ook obstipatie hoort erbij. Het hart gaat trager slaan. Als je naar de persoon met een te traag werkende schildklier kijkt, zie je iemand die grove trekken heeft en er vrij uitdrukkingsloos uitziet. Op de wangen kun je blosjes zien bij een overigens verder bleke tot lichtgele huid. Verder is de huid erg droog en schilferend. Soms voelt de huid wat verdikt aan. Nagels en haren zijn brokkelig en ook valt het haar sneller uit. De stem is laag en vaak hees. Mensen spreken traag. Bij navragen geven ze veel spierpijn en stijfheid aan. Als je de lichaamstemperatuur meet is deze lager dan normaal. Bij een te snel werkende schildklier gaat het juist de andere kant op. De kachel brandt als het ware te hoog en het lichaam wordt extra aangejaagd. Deze patiënten zijn erg nerveus en kunnen niet stilzitten. Het hart klopt sneller en niet altijd even regelmatig. Hierdoor kan het voorkomen dat het hart minder goed werkt en het lichaam onvoldoende zuurstof krijgt. Men verliest gewicht bij een niet veranderd eetpatroon. Met grote regelmaat zijn ze op het toilet te vinden. Ze kunnen vaak moeilijk traplopen en opstaan uit een lage stoel. De huid is vochtig en er bestaat roodheid van de handpalmen. De bovenste oogleden trekken zich vaak wat terug (ingevallen ogen). Een gehaaste en starre blik maken het verhaal compleet.

Ondanks het feit dat de schildklier een klein orgaan is in ons lichaam, kan het door de hormonen die het maakt wel grote problemen geven. De behandeling duurt vaak wat langer om het weer goed in het gareel te krijgen. Tot die tijd zou ik het duiken afraden. Je schildklier moet goed functioneren of goed ingesteld zijn met medicijnen om veilig met elkaar te kunnen duiken.

Menno Gaastra, duikmedisch arts en medisch directeur DAN Europe Nederland, geeft antwoord op duikmedische vragen. (redactie@duiken.nl)

MAG HET EEN KILOOTJE MEER ZIJN?

Toen ik net begon met duiken in ‘99 was ik niet anders dan andere duikers en natuurlijk vogelde ik mijn lood uit zoals anderen dat ook doen. Inmiddels heb ik wat ervaring en ik kan niet anders zeggen dan: dat gevogel is gewoon niet handig. Iedereen wil zo weinig mogelijk lood meenemen en het grappige is dat ik altijd iets te veel meeneem. Niet alleen om anderen te helpen, want dat hoort erbij als gids, maar ook voor mijn eigen duikplezier! We leren allemaal dat te veel lood extra lucht gaat kosten tijdens een duik en natuurlijk is dat zo. Toch is een extra kilootje een aanrader, helemaal als je wat uitdagendere duiken gaat maken of op plekken waar

je stroming kan verwachten, of iets anders dat je eventueel spannend vind of waarbij je extra moet nadenken. In die gevallen neem je namelijk helemaal automatisch een extra ademteug en drijf je dus makkelijker als je net niet genoeg lood draagt.

WORSTELEN

Zo zijn we vandaag in de buurt van Abu Galawa bij Hurghada in Egypte met de Red Sea Star en maken we onze eerste duik op Sachwa Abu Galawa. Dit is een kleine baai met een groot rif met echt supermooi leven. Steenvissen die zich begraven

onder het zand, blauwpuntroggen die liggen te chillen onder tafelkoralen, calamari in groepjes vlak onder de oppervlakte... echt supertof. Samen met Gert, Nick en Chris ga ik te water. De mannen maken hun eerste duik en dus gaan we uitloden. Rechtop aan de oppervlakte, vest leeg, uitademen en dan kijken of je goed kunt afdalen. Na deze test gaan we een duikje maken en dalen af naar zo’n 8 meter en nemen het rif aan de linkerhand. Terwijl we onder de boot door zwemmen, zie ik Niels worstelen. Nu is er geen specifiek handsignaal voor het verliezen van lood, dus ik kijk wat zijn probleem is en ja hoor - de gordel glijdt van zijn heupen, dat is niet handig! Samen met de andere duikers helpen we Niels de boel terug op zijn plek te krijgen en al gaat dat niet al te vlot, het lukt en dus gaan we verder met de duik. Na de rifwand volgen we de zeebodem naar zo’n 15 meter om daar een prachtige tuin te bekijken. De clownvissen zwemmen enthousiast voor ons masker, terwijl trompetvissen vanaf boven naar ons loeren. Omdat de baai het mooiste en ook het ondiepste deel is, bewaar ik die voor het laatst en zwemmen we langzaam en chill naar het ondiepe water om 25 minuten van die ondiepte te genieten. Iedere keer

als ik daar kom ga ik echt uit mijn dak; wat is het fantastisch! Het licht dat alle kleuren zo mooi maakt, de dieren die net zo relaxed zijn als wij... tja, welke duiker houdt daar nu niet van!

NADENKEN

Maar ja, nu liggen we ondiep en naarmate de tanks leger raken, worden we lichter. Ik vind het nog steeds een gekke gedachte, maar ja; lucht heeft gewicht als het samengeperst is in een tank. En zodra die lucht minder wordt omdat je hem inademt, drijf je dus makkelijker - zeker met de aluminium tanks waar wij mee duiken. En dus is de echte test of je genoeg lood hebt aan het einde van de duik, als de fles leeg is en je op een meter of 3 tot 5 ligt. Zo ook voor deze aardige heren. En wat blijkt?

Tja, dat er nog wel een kilootje bij kan.

Ook de dagen hierna duiken we veel samen en dan merk je dat naarmate mensen minder hoeven na te denken, dat ze ook minder lood nodig hebben. Gek genoeg adem je meer als je ergens over nadenkt. En dat niet alleen, je houdt ook meer lucht in je longen vast waardoor je drijfvermogen positiever wordt. En ook dan mag het een kilootje meer zijn.  Dat we niet te veel lood meenemen is wel belangrijk, zeker naarmate een vest kleiner van maat is en dus ook kleinere luchtkamers heeft. Dan zit je namelijk al heel snel aan het maximale draaggewicht van het vest. Maar een kilootje extra is in mijn optiek een goede zaak. Dan kun je makkelijker in een stroming duiken en als je eens wat harder moet nadenken, of een foto maken, dan plop je gewoon minder makkelijk omhoog. Ook als dingen nieuw zijn of je hebt al even niet gedoken, of nog niet eerder met een bepaalde boot, dan is die extra kilo een dikke aanrader. Dus als iemand vraagt na het uitloden of je toch een kilootje extra wilt? Dan zou ik zeker ‘jaaa graag!’ antwoorden!

Love life… Blow bubbles…

Anke Westerlaken is werkzaam als liveaboard Cruise Director, duikgids, PADI-, SSI-, DANinstructeur en NOB Instructor Trainer. Ze organiseert ook zelf duiktrips. Check: www.lovediving2.com

Een jonge angelfish.

Zelfs een relatief laag alcoholgehalte in het bloed leidt bij het duiken tot een aanzienlijke toename van bedwelming op diepte.

HIGH DUIKEN?

Alsof de verrukking van de onderwaterwereld nog niet genoeg is... Er zijn

meer bedwelmende middelen die invloed hebben op ons duikers.

Wat zou een duikvakantie zijn zonder het bekende decobiertje? Maar zulke leuke momenten moet je niet overdrijven met het oog op de volgende duikdag. Want alle bedwelmende en stimulerende middelen hebben invloed op je volgende duiken.

Laten we beginnen met de alcohol, wat bijna overal ter wereld legaal verkrijgbaar is, althans op toeristische plaatsen. De basiseffecten van alcohol op het menselijk lichaam zijn bij de meeste lezers wel bekend als gevolg van verschillende zelfexperimenten. Zelfs een relatief laag alcoholgehalte in het bloed leidt al tot beperktere intellectuele prestaties en, bij het duiken, tot een aanzienlijke toename van de bedwelming op diepte. De grens van de stikstofnarcose verschuift, zodat ook op relatief lage diepte enig effect kan worden verwacht. Dit geldt natuurlijk ook voor de aanwezigheid van restalcohol van de vorige avond. Bovendien leidt alcohol tot vaatverwijding en dus tot een verhoogde warmteafgifte en daardoor afkoeling. Alcohol heeft ook een stimulerend effect op de urineproductie en kan zo leiden tot uitdroging. Dit effect is vooral sterk na een avondje dronkenschap en een sterke kop koffie de ochtend erna, omdat de effecten van cafeïne en alcohol op de nieren niet alleen bij elkaar optellen, maar zich vermenigvuldigen. Natuurlijk is er na een lange dag duiken niets mis met een decobiertje tijdens de aprèsduik in de bar. Maar je moet daarna natuurlijk geen nachtduik willen doen. Alcohol tijdens de duikdag en overmatig alcoholgebruik in het algemeen moet je bij het duiken volledig vermijden. Zelfs een bloedalcoholgehalte van 0,2 promille - dat kan 1 biertje zijn - verandert de prestaties en het menselijk bewustzijn, zodat beleving en coördinatie worden aangetast.

Vanwege de volledigheid noemen we in dit artikel ook andere bedwelmende middelen want als je de tot nu toe verzamelde statistieken mag geloven, heeft ongeveer 30 procent in de leeftijdsgroep tussen 16 en 35 jaar ervaring met een of meer van de volgende middelen.

CANNABIS

Dit omvat marihuana en hasj, welke in verschillende vormen kunnen worden gebruikt. Een mogelijke vorm van inname is roken, wat net als tabaksrook de bronchiën kan vernauwen. Het gebruik van cannabis leidt tot een veranderde perceptie die kan leiden tot hallucinaties en waanbeelden die rampzalig kunnen zijn tijdens het duiken. Andere effecten zijn euforie en overmoed, maar ook acute angstaanvallen die uren kunnen aanhouden. Het risico op stikstofnarcose is aanzienlijk verhoogd, zelfs op lagere diepten. Bovendien neemt het zuurstofverbruik van het lichaam toe, wat leidt tot een verhoogd luchtverbruik. En er is een verhoogd warmteverlies met tegelijkertijd vertraagde spierfuncties, zodat er tijdens het duiken een groter risico op onderkoeling bestaat. Het probleem is dat enige tijd na de laatste inname nog steeds zogenaamde flashbacks kunnen optreden, die door plotselinge psychotische veranderingen gevaarlijk kunnen worden tijdens het duiken.

STIMULERENDE MIDDELEN

Stimulerende middelen, zoals amfetaminen, speed en andere ‘uppers’, hebben een psychostimulerend en euforisch effect. Je high voelen, of overmoedig, onderdrukking van pijn, uitputting en vermoeidheid kunnen welkome effecten zijn op een rave, maar bij het duiken vormen ze een enorm risico voor de duiker en zijn omgeving.

Nogmaals, er is een aanzienlijk verhoogd risico op stikstofnarcose, evenals het verlies van het vermogen om cruciale beslissingen te nemen. Andere mogelijke effecten zijn slapeloosheid en vermoeidheid, innerlijke rusteloosheid en angst. Een ernstig slaaptekort verhoogt het risico op een aanval die veroorzaakt wordt door een hoge partiële zuurstofdruk. Er zijn plotselinge sterfgevallen bekend die in verband staan met de inname van deze stoffen en lichamelijke inspanning.

DOWNERS

Deze middelen, de zogenaamde kalmeringsmiddelen of ‘downers’, leiden daarentegen tot slaperigheid, teruggetrokkenheid en apathie. Aangezien ook een relatieve spierzwakte kan optreden en het risico op stikstofnarcose verhoogd is, wordt duiken sterk afgeraden als deze stoffen zijn ingenomen. Ten slotte moet er, ongeacht het duiken, dringend op worden gewezen dat er in veel landen over de hele wereld soms enorme straffen zijn voor het bezit en de consumptie van stimulerende en bedwelmende middelen.

ONZE DESKUNDIGEN

PROF. DR. CLAUS-MARTIN MUTH is specialist anesthesiologie en spoedeisende hulp. Hij werkt in het Universitair Ziekenhuis in Ulm.

PROF. PD DR. TIM PIEPHO is hoofd van de afdeling Anesthesie en Intensive Care in het Brüderziekenhuis Trier.

Het leek een normale duikdag...

Je ademautomaat inhouden als je aan de oppervlakte drijft, is van levensbelang als er hoge golven staan. Al een kleine slok water kan gevaarlijk zijn, zo blijkt uit dit waargebeurde verhaal.

Ee n dagtocht met een boot op de Rode Zee naar het buitenste rif van Sha’ab Sheer East. De omstandigheden zijn perfect: 28 graden luchttemperatuur, 25 graden watertemperatuur, het wateroppervlak vertoont slechts een lichte rimpeling. De ultieme dag voor deze trip en optimale omstandigheden voor een geweldige duik, die tot een maximale diepte van zo’n 15 meter gaat. Onze boot ankert dicht in de buurt van het rif. Onder ons wacht een prachtige duikstek met een zandstrip die door tunnels en kleine grotten loopt. Zoals altijd starten we voordat we

gaan duiken met een buddycheck. We gaan het water in en duiken in een kleine groep. Het zicht onder water is geweldig en er is nauwelijks stroming. Een eerste hoogtepunt is een prachtige schorpioenvis. En wat dacht je van alle mooie koralen met slakken en verschillende soorten murenen...

Geweldig! De duik verloopt normaal met een klassiek duikprofiel. Het enige punt van aandacht is het relatief hoge luchtverbruik van mijn buddy, wat op zich in deze omstandigheden geen probleem zou moeten zijn.

Na het verkennen van een blok koraal op de terugweg, neemt de stroming

plotseling merkbaar toe. We gaan naar een diepte van 8 meter en komen dichter bij het rif. Maar het luchtverbruik van mijn buddy is inmiddels flink gestegen. Dus besluiten we ons af te splitsen van de groep en terug naar de boot te duiken. Maar dat blijkt dus veel moeilijker dan verwacht! Als we uit de bescherming van het rif komen, krijgen we te maken met een enorme stroming. We moeten behoorlijk trappen zonder dat we het idee hebben dat we ook maar 1 centimeter vooruitkomen. En daardoor neemt het toch al hoge luchtverbruik van mijn buddy met een flinke factor toe. En omdat we al op de

Peddelen naar de boot lukt me gewoonweg niet meer. Want zodra ik op mijn rug lig, heb ik het gevoel dat ik aan het verdrinken ben.

terugweg zijn, was er toch al niet veel luchtvoorraad meer. De resterende 60 bar wordt in een mum van tijd 30 bar. Het wordt ons direct duidelijk dat we de boot duikend niet meer kunnen bereiken. Ook niet meer op mijn luchtvoorraad. We hebben dus geen andere keuze dan een gecontroleerde opstijging uit te voeren en dan aan het wateroppervlak naar de boot te zwemmen of ons door de zodiac te laten ophalen.

KURK IN DE RODE ZEE

Na onze opstijging bereiken we vol vertrouwen het wateroppervlak. Maar hier blijkt dat er in de tussentijd behoorlijk wat veranderd is. We krijgen te maken met een flinke deining. Dit hoeft ons voorlopig niet te hinderen want de boot is voor ons zwemmend gemakkelijk te bereiken. En we zien ook dat de zodiac al andere duikers ophaalt. We zijn nog helemaal ontspannen en in de overtuiging dat we de situatie onder controle hebben, haal ik mijn ademautomaat uit mijn mond om beide opties met mijn buddy te kunnen bespreken. We dobberen aan de oppervlakte, trimvesten opgeblazen, en we overleggen of we zullen wachten op de zodiac of terugzwemmen naar de boot. Ons gesprek wordt vanaf de boot geobserveerd. Aangezien we geen enkel teken geven dat er iets met ons aan de hand is (wat ook niet het geval is), zijn zowel de bootbemanning als de gasten aan boord ook volkomen ontspannen. Maar helaas onderschat ik de sterke golven volledig! Ik heb al een tijdje mijn automaat niet meer in mijn mond en dat komt me nu duur te staan. Plotseling krijgt een grote golf me te pakken en slik ik niet alleen een grote plens zout water door, maar inhaleer ook een aardige hoeveelheid - zo blijkt later. Ik krijg een enorme hoestbui en we besluiten op onze rug naar de boot te peddelen en niet op de zodiac te wachten. Maar dat peddelen lukt me gewoonweg niet meer. Want zodra ik op mijn rug lig, heb ik het gevoel dat ik aan het verdrinken ben. Ik blijf alsmaar hoesten. En kan niet ademen vanwege het ingeademde water. Een vreselijk gevoel! De paniek begint me te overvallen - dit gevoel ken ik helemaal niet. Gelukkig krijgt de bootbemanning onze hachelijke

situatie in de gaten en gooien ze een lijn naar ons toe zodat we kunnen worden gesleept omdat ik zelf niets meer kan. Ik dobber als een kurk in de Rode Zee.

HART ONDER DE RIEM

A ls ik bij de boot aankom word ik van alle kanten geholpen. Ik ben extreem uitgeput en ben tot niets meer in staat. Als ik weer veilig aan boord ben , hoor ik het luide gereutel van mijn longen als ik in- en uitadem. En iedereen die erbij staat ook. Diagnose: water in de longen. Voor mij is dit het slechtste bericht dat ik ooit heb gehad. Ik krijg voortreffelijke eerste hulp aan boord. Maar de boottocht terug naar het land voelt alsof het een eeuwigheid duurt. Ik moet rechtop zitten omdat ik het gevoel heb dat ik verdrink als ik lig. En de film die zich in mijn hoofd afspeelt wordt er ook niet beter op. Als we aan land zijn wil ik als eerste naar een arts omdat ik al heb zitten bedenken dat mijn longen ernstig beschadigd kunnen zijn. En hoe zit het met mijn retourvlucht over twee dagen? Als je in zo’n staat bent haal je je van alles in je hoofd. En dat allemaal omdat je de ademautomaat niet in je mond hebt gehouden. In zo’n situatie word je nog het meest boos op jezelf. Gelukkig is de dokter tevreden met de eerste hulp die aan boord van de duikboot is gegeven. En in mijn longen is al snel nauwelijks gereutel of iets anders ongewoons meer te horen. De arts heeft me echt een hart

onder de riem gestoken en ik heb nog kunnen genieten van de resterende twee dagen vakantie in Egypte. Terug in eigen land ben ik toch nog even langs mijn eigen arts gegaan voor een check voor de zekerheid. Mijn conclusie: deze keer geluk gehad!

DIT ZEGT DE EXPERT:

Prof. dr. Claus-Martin Muth, anesthesist en SEH-arts

In deze casus is er sprake van een geval van ‘verdrinking’, en het had ook heel anders had kunnen aflopen. Zelfs relatief kleine hoeveelheden ingeademd water kunnen een reeks reacties in de longen veroorzaken, die kunnen leiden tot longfalen. In de maritieme geneeskunde is het verdrinken aan het wateroppervlak van schipbreukelingen een bekend fenomeen: ook hier zijn de oorzaken golven en/of het inademen van opspattend water. Het is daarom een goed idee om als duiker je ademautomaat in je mond te houden - ook boven het wateroppervlak - vooral als er golven zijn. Een snorkel is in dergelijke gevallen ook een zeer nuttig onderdeel en moet je daarom eigenlijk altijd bij je hebben als je gaat duiken.

Voor de eerstehulpverleners is één ding extra belangrijk: til het bovenlichaam van het slachtoffer op en dien 100% zuurstof toe. En als het echt erg wordt: pas kunstmatige beademing en eventueel hartmassage toe. Na verloop van tijd hecht je steeds minder waarde aan de goede oude snorkel. Maar vooral in dit geval had het inademen van water tijdens het wachten aan het wateroppervlak vermeden kunnen worden door de snorkel te gebruiken. Dus als je een buddycheck doet, vergeet dan niet je snorkel mee te nemen!

Het zicht onder water is geweldig en er is nauwelijks stroming.

Op pad met Alfa Dive

Een bijzonder initiatief, dat is Alfa Dive. Geen vaste leden, geen officiële verenigingmaar vooral veel funduiken met een groep enthousiastelingen.

Jowi Kleverlaan, eigenaar van Alfa Dive, was een beetje terughoudend met de aanmelding voor Duikteam van de Maand. Alfa Dive heeft namelijk geen vaste leden, is geen duikvereniging en geen duikteam van een duikschool. Het is vooral een liefde van Jowi: “I k was instructeur bij een duikschool en deze had een vereniging waarbij ik in het bestuur zat. Maar ik raakte daar gedemotiveerd van al le regeltjes die vastzitten aan een vereniging en alle verschillende belangen. Ik ben daarom voor mezelf begonnen, en Alfa Dive ontstond. Alfa staat voor het begin en is tevens de naam van de duikvlag. Al ruim 25 jaar duik ik nu ieder weekend, meestal ergens in NoordHolland. Ik zet op mijn gastenboek waar ik ga duiken, en iedereen is welkom om aan te sluiten bij deze funduik. Jong of oud, het maakt niet uit. Als we maar plezier maken. Zo ga ik al jarenlang elke zondagochtend ergens duiken.” Natuurlijk mag Alfa Dive meedoen aan Duikteam van de Maand, want zo’n bijzonder initiatief mag ook onder de aandacht gebracht worden!

We spreken af bij Nieuwe Meer; een duikstek in Amsterdam waar Alfa Dive regelmatig duikt. Er wordt altijd afgesproken bij een tankstation in Zaandam om van daaruit naar de duikstek te gaan. Aangezien ik vanaf een andere kant kom, ben ik rechtstreeks naar de afgesproken locatie gereden. Ik twijfel of ik wel op de goede plek zit; er zijn nog geen andere duikers, er is een parkeerhaven langs de kant van een doorgaande weg en er is geen water te zien. Maar gelukkig blijk ik gewoon te vroeg te zijn, want 10 minuten later zijn de parkeerplekken gevuld met 16 duikers. Een grote opkomst op deze koude zondagochtend; er staat een frisse wind en het is slechts 3 graden. Er worden snel buddyparen gemaakt en omgekleed. Praten kan achteraf nog wel. Jowi zal vandaag mijn buddy en gids zijn. Ik moet me haasten, en blijk niet zo’n snelle omkleder te zijn. Uiteindelijk zijn we bijna het laatste buddypaar wat in het water ligt. Vanaf de auto is het een stukje lopen naar het water, maar het

blijkt dichterbij dan ik dacht. Een bruggetje over, een stukje door het park en dan zie ik het water. We kunnen makkelijk te water vanaf een geleidelijk aflopend strandje. Er zijn meerdere mensen met slechts zwemkleding die een stukje zwemmen. Mij niet gezien met deze temperatuur!

ANKERS VERZAMELEN

De Nieuwe Meer is ontstaan door zandwinning en is tot ongeveer 40 meter uitgediept. Langs de noordoever is er vervolgens puin gestort ter voorkoming dat de walkanten en de plas zouden gaan glijden; de maximumdiepte bedraagt nu 31 meter. Er vindt scheepvaart plaats, zowel beroepsvaart als pleziervaart. Er is een jachthaven en er liggen woonboten. Na de zomer wanneer er vele bootjes hebben rondgedobberd, liggen er veel ankers op de bodem die in de bonken/betonijzer vast zijn komen te zitten. Voor Jowi en de duikers die veelvuldig met Alfa Dive duiken, is het altijd een sport om zoveel mogelijk ankers op te duiken. Zo hebben de meeste duikers wel een opgedoken anker als relikwie in hun voortuin staan. En bij de duikschool staat een hele verzameling van opgedoken ankers. We zwemmen haaks op de kant uit; de bodem loopt heel geleidelijk af en we komen al snel bij een richel van bouwpuin. Hiertussen zitten allerlei grondeltjes verscholen, dus leuk om hier

te speuren met je duiklamp. Jowi heeft me vooraf al gemeld dat er meerdere richels bouwpuin achter elkaar liggen, dus we zwemmen wat richels over. Aangezien meerdere buddyparen ons voor zijn gegaan, zwemmen we door veel stof heen. Ons duikplan wordt aangepast, en we zwemmen richting het westen waar minder duikers naartoe gaan. We verlaten het puin en zwemmen geleidelijk steeds dieper. We komen in een put terecht van maximaal 18 meter diepte. Op enkele plekken ligt wat afval, maar over het algemeen is het een zanderige bodem. Het is behoorlijk goed zicht, ongeveer 5 meter. Stofwolkjes vlak boven de bodem verraden dat hier vissen zitten die snel wegschieten als ze ons aan zien komen. Het is de kunst om nu de vissen te zien vóórdat ze ons zien en wegschieten. Ja, daar zie ik een vis glinsteren in mijn duiklamp! Enthousiast signaleer ik naar Jowi. Het blijkt een snoekbaars te zijn. Herkenbaar aan de oplichtende, grijszilveren ogen. Grootte ongeveer de helft van mijn onderarm; niet heel groot, maar zeker geen jonkie meer. Jowi reageert wat mat op mijn enthousiasme, en later blijkt waarom. Na deze snoekbaars volgen er nog veel meer. Kennelijk is deze put een plek waar de snoekbaarzen standaard verblijven. Ik heb ze niet geteld, maar we hebben zeker 10 snoekbaarzen gezien! Groter dan de eerste zien we ze niet - wel kleiner. Ook formaat van mijn wijsvinger; dat is zeker wel een jonkie.

AFDWALEN IS GEEN PUNT

Rustig cruisen we door de put, genietend van de snoekbaarzen. We zien ook een enkele wolhandkrab; in de zomer komen deze kennelijk in grote getalen voor in de Nieuwe Meer. Langzaam wordt het tijd om weer de ondiepte op te zoeken en richting de kant te gaan zwemmen. We komen weer bij het puin terecht; snoekbaarzen zie ik hier niet meer, wel weer de grondels. Ik ben naarstig op zoek om een anker

te vinden, maar dat lukt deze duik niet. Achteraf blijkt een ander buddypaar wel een anker opgedoken te hebben. Na de veiligheidsstop komen we weer terug bij de oppervlakte. Een strandje verder dan de instap kunnen we het water weer verlaten. Dat is een voordeel van deze duikstek; als je wat afgedwaald bent kun je alsnog makkelijk het water uit. Terug bij de duikstek wordt een stuk rustiger omgekleed als voorafgaand aan de duik. Nu is het tijd om bij te praten en verschillende duikers te spreken. Tassen met koffie/thee/koek komen tevoorschijn, en er is alle tijd om iedereen te spreken. Instructeur is Jowi nog altijd, en vanuit de duikschool leidt hij duikers op van Open Water tot pro. De opleidingsduiken worden doordeweeks of op de zaterdag gedaan. Op zondagochtend is er nooit een opleidingsduik, want die is gereserveerd voor de funduiken. Ik begrijp dat er vandaag duikers aanwezig zijn die 20 jaar geleden door Jowi zijn opgeleid, en nu nog altijd regelmatig op

zondagochtend aansluiten bij de funduik. Kinderen van opgeleide duikers komen nu voor hun duikopleiding, en vanuit het hele land sluiten mensen aan bij de zondagochtendduiken.

DUIKEN VOOR DE KONING

Enthousiast krijg ik ook te horen dat er door Alfa Dive niet altijd op de geijkte duikplekken wordt gedoken. Er wordt regelmatig gedoken in een water waarbij niet bekend is of het een leuke duikplek is. Zo komen er verrassingen als de Nieuwe Meer tevoorschijn, maar ook teleurstellingen waar nooit meer gedoken wordt. “Zo hebben we een keer op de pier in IJmuiden gedoken. Omdat dit zo ver lopen is, hadden we een fiets meegenomen en bepakt en bezakt het eerste stuk gefietst. Dit gaf veel bekijks! Je zou het zeggen dat geen water veilig is voor ons duikteam.”

Dit bleef niet ongemerkt bij het grotere publiek, getuige het feit dat Alfa Dive is gevraagd om als duikteam te ondersteunen bij het 5 mei concert voor de koning in het IJ van Amsterdam.

Duikteam: Alfa Dive, Egmond aan den Hoef Huisplas: o.a. Nieuwe Meer Leden: geen leden, iedereen mag aansluiten bij de funduiken. Duikorganisatie: PADI Clubhuis: op de duikschool Zwembadtraining: elke woensdagavond in zwembad De Hout (Alkmaar)

Jeugdteam: nee Bijzonderheden: Er wordt op allerlei plekken gedoken, ook op minder waarschijnlijke duikplekken. To do in de omgeving: Allerlei watersporten, wandelen, zwemmen, picknicken op het strand. Website: www.alfadive.nl

Langzaam vertrekken er wat duikers naar huis. Samen met Jowi en nog twee duikers bezoeken wij nog een andere duikstek in Amsterdam. Wederom heb ik een heerlijke duikdag gehad en kennisgemaakt met een enthousiaste groep duikers die elkaar vinden voor het funduiken bij Alfa Dive. Geen officiële duikvereniging, maar een terecht Duikteam van de Maand!

Tekst: Franka Appelman (franka@duiken.nl) Foto’s: Franka Appelman, Alfa Dive

MOUNT EVEREST ONDER WATER

De Pozo Azul in het noorden van Spanje is een van ‘s werelds grootste uitdagingen voor grotduikers. Pedro Balordi probeerde verder door te dringen in de grot dan welke duiker voor hem dan ook... en slaagde er maar net in.

ARGONAUT

STEALTH HYBRID

Een droogpak aanmeten ging nog nooit zo makkelijk… even lengte, gewicht en naast

‘een touwtje staan’ en hop, alle gegevens zijn gereed voor je volledig op maat

gemaakte Fourth Element droogpak. Een reportage bij Duikcentrum De Grevelingen.

DE WINNAARS

De meest adembenemende

foto’s uit de DPG/Wetpixel

Master Underwater

Imaging Competition in de verschillende categorieën. We presenteren de top 3!

Freediven: Bereid je fysiek en mentaal voor op het nieuwe apneuduikseizoen!

ISSN: 0923-7607

Handelsregister Breda: 20039731

VOOR ABONNEMENTEN NEDERLAND:

VIPMEDIA PUBLISHING EN SERVICES

Postbus 7272, 4800 GG Breda Tel: 076-5301721

Takkebijsters 57a, 4817 BL Breda

VOOR ABONNEMENTEN BELGIË:

VIPMEDIA PUBLISHING EN SERVICES Tel: 03/645 56 18

HOOFDREDACTEUR: Judith Rietveld judith@duiken.nl

EINDREDACTEUR: Nique Hanskamp nique@duiken.nl

REDACTIEMEDEWERKERS: Manja Jurgens, Patrick Kranenbroek, Carlo Vreugde, Pim Valk, Nina Tourton, Franka Appelman, Erik Huigen, Mario Toussaint

VORMGEVING: Daniel Müller

REDACTIEADRES VOOR NEDERLAND EN BELGIË: Postbus 7272, 4800 GG Breda Tel: 076-8507018 e-mail: redactie@duiken.nl

REDACTIE TAUCHEN (DUITSLAND): Alexander Kassler

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE: Tim Steenssens, Gerry De Cleen, Andy Lambert, Pieter Firlefyn, Harriët Plantinga, Raymond Wennekes, Menno Gaastra, Peter Boots, Daan Kleinbussink, Anke Westerlaken, Diederik Berg, Derk Remmers. Dimitris Galon, Janny Bosman

VERANTWOORDELIJK UITGEVER: Michel Florisson, algemeen directeur

ADVERTENTIES: Prijslijst op aanvraag, informatie bij Judith Rietveld, tel. 06-22 48 06 17 e-mail: judith@duiken.nl

ABONNEMENTEN : Jaarabonnement (10 uitgaven + 2 digitale uitgaven) € 64,50 (incl. verzendkosten) Abonnementen kunnen elke maand ingaan. Een jaarabonnement of halfjaarabonnement wordt automatisch verlengd. Prijswijzigingen voorbehouden. U kunt ook gebruikmaken van ons e-mailadres: abo.duiken@vipmedia.nl. Kijk voor abonnementaanbiedingen op pagina 88 of op www.duiken.nl.

OPZEGGING ABONNEMENTEN: Schriftelijk minimaal 4 weken voor de afloop van de abonnementsperiode aan: VIPMEDIA, voor Nederland: Postbus 7272, 4800 GG Breda voor België: Komiteitstraat 46-52, 2170 Merksem Of per e-mail aan: abo.duiken@vipmedia.nl

Telefonisch: 076-530 17 21, voor België: tel. 03/645 56 18. Openingstijden abonnementenservice: Maandag t/m donderdag van 09:00-17.00 uur en vrijdag van 09:00-13:00 uur.

VERKOOPPRIJS: Losse nummers € 7,95 Duiken wordt geleverd via www.vipwinkel.nl, duiksportzaken, kiosken en per abonnement.

DISTRIBUTIE:

Losse verkoop Nederland: Betapress BV Losse verkoop België: AMP NV

DRUK: PreVision Graphic Solutions BV Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Opname van dit tijdschrift in een leesportefeuille is niet toegestaan. De redactie werkt onafhankelijk van welke organisatie dan ook. De redactie en de uitgever zijn tevens niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd aan ons toegezonden redactionele tekst en/of foto’s worden niet geretourneerd.

Duiken is de Nederlandse uitgave van Tauchen, uitgegeven door Jahr Top Special Verlag GmbH & Co KG, Troplowitzstraße 5, D - 22529 Hamburg. Uw naam, adres en telefoonnummer worden opgenomen in ons gegevensbestand. Dit bestand wordt gebruikt voor het uitvoeren van de met u gesloten overeenkomst. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken voor marketingdoeleinden, waaronder het uitvoeren van onderzoek om producten en diensten beter op de behoeften van abonnees af te kunnen stemmen. Ook kunnen wij en derden uw gegevens gebruiken om u te informeren over producten en diensten. Als u niet wilt dat uw gegevens voor deze doeleinden gebruikt worden, dan kunt u dit schriftelijk aan ons melden. Tevens kunt u uw eigen gegevens opvragen en verzoeken om ze te laten corrigeren of verwijderen. Stuurt u hiertoe een verzoek aan abonnementenadministratie Duiken, Postbus 7272, 4800 GG Breda Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

Transformeer je Smartphone in een échte onderwatercamera

Als je smartphone hét apparaat is waar jij al je belevenissen mee vastlegt. Dan is de SeaLife SportDiver dé behuizing die jij nodig hebt voor al je onderwateravonturen! Met de (gratis) SportDiver App wordt je Smartphone een échte onderwatercamera met een breed scala aan instellingen. De SportDiver is gegarandeerd waterdicht tot -40 meter en dubbel gezekerd middels een vacuümsysteem en een lekalarm. Geen zorgen om waterschade. Geschikt voor Apple en Android smartphones. Kijk op de website of jouw smartphone in de behuizing past.

Werkt met IPhone & Android !!

Vacuüm alarm en lek-alarm

Inclusief kleurcorrectiefilter

Automatische draadloze verbinding via Bluetooth

Waterdicht tot -40 meter

Ook beschikbaar als set met Sea Dragon lampen www.sealife-cameras.eu importeur: Sealife

SUUNTO EON CORE

Een compacte duikcomputer met het gloednieuwe Suunto Fused™ RGBM2 algoritme dat het mogelijk maakt om langer de ondewaterwereld te ontdekken. Groot, gemakkelijk afleesbaar kleurenscherm, aanpasbare functies en draadloze connectiviteit met de Suunto Tank Pod en je smartphone maken het apparaat een perfecte buddie voor zowel de beginnende als de actieve duiker.