UA 4 2020 by H&B Multimedia

NUMMER 4 | JAARGANG 10 | AUG 2020

THEMA GENDER: MENSTRUELE MIGRAINE > GOED VOOR DE PROSTAAT EN VERDER: WONDROOS > HOMEOPATHISCHE APOTHEEK

IN DIT NUMMER

OP RECEPT/ ZIEKENHUISFARMACIE

BRANCHE

ZELFZORG

06 Visie

11 Annekedotes

21 Van onze partner

Genderprofessor Sabine Oertelt: “Zelfs mannelijke en vrouwelijke cellen kunnen verschillend reageren”

08 Vergeleken Aandoeningen bij mannen en vrouwen

12 M/V nieuws 15 Bijwerking belicht

Spraakverwarring

19 Elena’s verhaal

23 Stoptober

Komt een man in de apotheek…

32 Branchenieuws 34 Puzzel 36 Nieuws van Optima Farma 38 Even voorstellen Hahnemann, een homeopathische apotheek. Potentiëren: verdunnen en schudden

16 Alles over…

Steun bij stoppen met roken

25 Zelfzorgnieuws 26 Menstruele migraine

Een jaar lang puzzelen met UA

Toediening Nevanac oogdruppels is soms moeilijk Erysipelas: een terugkerend probleem

Informatie en advies bij keelpijn

Een maandelijkse hel

28 Supplement Voeding van invloed op de prostaat

30 Aan het woord Seleen: een veelzijdig en noodzakelijk element

43 Covergirl

32 Producttip

Marjolijn Asselman: "Ik houd ervan om problemen op te lossen"

VERZORGING 44 Intieme verzorging 47 Mooi door Marieke Huidveranderingen tijdens de zwangerschap

48 Balietips

UA042020

UA 6x bij jou thuis voor een tientje Aanstaande januari bestaat UA ofﬁcieel 10 jaar. Dat betekent een cadeau voor onze lezers, want zonder jullie valt er niets te vieren! Ontvang jij UA nog niet thuis? Abonneer* je nu privé voor 2021 tegen de tienjarig-jubileumprijs van € 10,-. Je ontvangt UA 6 keer per jaar thuis op de mat. Als je je voor 15 september aanmeldt, ontvang je de nummers 5 en 6 van 2020 GRATIS als extra cadeau.

UA liever gratis online lezen? Een online account aanmaken is én blijft gratis! Daarmee lees je online voorgaande uitgaves, het laatste nieuws en achtergrondartikelen. Bovendien kun je je aanmelden voor de e-nieuwsbrief.

WORD TIENTJESLID ga nu naar ua.nl en meld je aan! * Bekijk de voorwaarden online. Onze bestaande privéabonnees, die normaal € 19,50 per kalenderjaar betalen, ontvangen UA in 2021 natuurlijk óók voor slechts € 10,-.

EERST DIT…

VERSCHIL Komt een vrouw aan de balie… Komt een man aan de balie… Is dat anders?

Natuurlijk niet, denk je waarschijnlijk. Je verleent je zorg, geeft je informatie, levert het medicijn af. Hooguit zijn de

verklaarbaar. Zo is het bijvoorbeeld een feit dat migraine vaker voorkomt bij vrouwen en dat corona ernstiger

medicijnen voor mannen en vrouwen verschillend. Even kort door de bocht: anticonceptiepillen voor vrouwen, medicijnen voor erectiestoornissen voor mannen.

verloopt bij mannen. Maar er zijn ook psychologische en sociologische verschillen. Misschien behandel je mannen wel anders dan vrouwen: is je toon onbewust iets zakelijker als je een man tegenover je hebt, of iets empathischer als er een vrouw staat. Elena geeft in haar column toe dat ze makkelijker met vrouwelijke patiënten

Maar er kunnen veel meer verschillen zijn. Mogelijk lever je vaker hartmedicatie af voor mannen omdat hartaandoeningen bij mannen makkelijker worden herkend. Of je levert vaker diuretica af aan vrouwen. Want op een of andere manier krijgen vrouwen met hypertensie vaker een diureticum voorgeschreven en mannen vaker een ACE-remmer. Merk je dat vrouwen vaker bijwerkingen melden? En komt dat dan omdat ze het makkelijker melden of hebben ze eerder (last van) bijwerkingen? Door hun lagere lichaamsgewicht, een andere stofwisseling? Zo zijn er veel meer verschillen tussen mannen en vrouwen dan je op het eerste gezicht zou denken. In dit nummer van UA gaan we op enkele ervan wat dieper in. Sommige zaken die uiteenlopen, zijn biologisch

Zie pagina 34 voor de puzzel en maak kans op mooie prijzen!

praat over vaginale infecties dan dat ze het met mannen heeft over erectiestoornissen. Die psychologische en sociologische verschillen vallen onder ‘gender’. Professor Sabine OerteltPrigione doet hier onderzoek naar en vertelt erover op de volgende pagina’s. Daarnaast kun je in dit nummer van UA ook lezen over heel andere onderwerpen. Zo vertellen de medewerkers in een homeopathische apotheek over hun werk, lees je over een aandoening als wondroos en kun je weer meedoen met de puzzel. Veel leesplezier

Winifred Hazelhoff Roelfzema Hoofdredacteur UA

UA042020

VISIE

GENDERPROFESSOR SABINE OERTELT:

Foto: Radboudumc.

“ZELFS MANNELIJKE EN VROUWELIJKE CELLEN

KUNNEN VERSCHILLEND REAGEREN”

Iedereen die werkzaam is in de gezondheidszorg, is zo langzamerhand doordrongen van het feit dat hartklachten zich bij vrouwen anders kunnen uiten dan bij mannen. Maar niet alleen de vrouwen- en mannenharten zijn verschillend, ook op andere gebieden moet er in de geneeskunde onderscheid gemaakt worden tussen mannen en vrouwen.

“Het probleem is dat onderzoek in de

op een ﬂinke achterstand in diagnose en

vrouwelijke cellen kunnen verschillend

geneeskunde jarenlang alleen op mannelijke

behandeling hadden gelegen.

reageren. Bij het tweede niveau, het genderniveau, gaat het om vragen rondom de

lichamen was geconcentreerd, zelfs de proefdieren waren mannelijk. Dat betekent

Het onderzoek naar de rol van geslacht en

genderidentiteit. Voelt de patiënt zich man

dat standaarddiagnoses, geneesmiddelen

gender is momenteel hot en happening

of vrouw of ‘non-binair’? Is dat van invloed

en therapieën bijna allemaal uitgaan van het

binnen de geneeskunde. “Waar we ook

op de manier waarop hij of zij vertelt over

mannelijk lichaam.” Sabine Oertelt-Prigione

kijken, we zien verschillen”, aldus Oertelt.

de symptomen? En heeft de zorgverlener

is hoogleraar Gender in Primary and

Bijvoorbeeld ook bij disciplines die misschien

bepaalde verwachtingen bij deze patiënt?

Transmural Care – te vertalen als hoogleraar

niet zo voor de hand liggen, zoals de

En ook: wat verwacht de maatschappij van

Gendersensitieve geneeskunde – aan het

immunologie.” En dan gaat het niet alleen

een man of vrouw? En speelt dat een rol bij

Radboudumc in Nijmegen. Die gender-

om de (biologische) sekseverschillen tussen

de toegang tot de zorg?”

sensitieve geneeskunde startte zo’n twintig

man en vrouw, ook gender speelt een rol.

tot dertig jaar geleden, toen begon door te

“We onderzoeken zodoende twee niveaus.

VEEL MEER BIJWERKINGEN

dringen dat de symptomen van hart- en

Bij het eerste niveau gaat het om de bio-

Een goed voorbeeld van de noodzaak van

vaatziekten bij mannen en vrouwen

logische verschillen tussen man en vrouw.

gendersensitief onderzoek is volgens Oertelt

verschillen, waardoor vrouwen lange tijd

En dat gaat ver, want zelfs mannelijke en

de kwestie bijwerkingen. “Uit Amerikaans

UA042020

onderzoek blijkt dat vrouwen een dubbel zo hoog risico lopen om last te hebben van bijwerkingen van medicatie. Je kunt dat niet voor alle afzonderlijke middelen stellen,

EN DAN NOG CORONA Verreweg de meeste statistieken laten zien dat mannen vaker lijken te overlijden aan corona dan vrouwen.

maar statistisch is dat zo.” Dat heeft verschillende oorzaken. Op het eerste niveau spelen de biologische verschillen. “Vrouwen hebben een andere stofwisseling, waarbij hormonen, de vrouwelijke cyclus en bepaalde enzymen meespelen. Ook zijn vrouwen vaak kleiner en heeft het vrouwelijk lichaam een andere vet-waterverhouding. De concentratie van het geneesmiddel in het bloed kan daardoor anders zijn dan bij mannen.”

“Maar”, zegt Sabine Oertelt, “in landen als Canada en België – waar doden in verpleeghuizen worden meegeteld en er een brede case deﬁnition is – zien we dit verschil niet.” Het is dus maar de vraag of deze breed gedragen overtuiging klopt. Wat vóór pleit, is dat er biologische verklaringen zijn (niveau 1 dus): zowel het gen voor de receptor voor het SARS-CoV-2 als een aantal belangrijke genen voor het immuunsysteem liggen op het X-chromosoom – waarvan mannen er maar één hebben en vrouwen twee – en daar komt nog bij dat het immuunsysteem van vrouwen over het algemeen actiever is dan dat van mannen.. Maar ook hier kun je de gendervraag stellen (niveau 2). “Wie wordt getest en dus geteld?” Oertelt veronderstelt dat het ziekteverloop op jongere of middelbare leeftijd bij mannen inderdaad ernstiger is dan bij vrouwen. Maar vooral bij de oudere generaties (zoals in verpleeghuizen) speelt mee wie er getest zijn en in de statistieken terechtkomen.”

Maar het zou ook kunnen dat er genderverschillen zijn, op het tweede niveau dus. “Misschien zijn vrouwen eerder geneigd

de patiënt suikerwater moet drinken – veel

maken tussen mannen en vrouwen, hopen

te rapporteren over bijwerkingen en zijn

beter. De nuchtere bloedtest is goedkoper,

we te weten te komen welk mechanisme er

mannen resultaatgerichter: ze slikken het

wordt standaard gedaan en werkt beter bij

achter migraine verscholen zit. Wie weet

middel en dat is het dan. En misschien hangt

mannen, zodat zij eerder gediagnosticeerd

ontdekken we dan oplossingen die we van

het ook samen met wat de maatschappij

worden dan vrouwen.”

tevoren niet hadden kunnen bedenken. “

verwacht van mannen en vrouwen. Dat

Een ander voorbeeld komt uit Israël; daar

wordt nu onderzocht.”

blijkt uit onderzoek dat vrouwen in de (vaak jarenlange) aanloop naar de diagnose multi-

TIP VOOR APOTHEKERSASSISTENTEN

DIABETES, MS, OSTEOPOROSE, ANOREXIA EN BORSTKANKER

ple sclerose vooral naar een psycholoog of

Op de vraag of sekse- en genderverschil

psychiater worden verwezen, terwijl mannen

ook aan de balie in de apotheek kan spelen,

Oertelt grossiert in voorbeelden van sekse-

naar orthopeden of elektrofysiologen wor-

antwoordt Sabine Oertelt bevestigend.

en genderonderscheid. Zo is bij diabetes

den gestuurd. “Het gaat hier om de inter-

“Wees alert op bijwerkingen, houd in je

de meest gebruikelijke screening die van de

pretatie van dezelfde fysieke symptomen,

achterhoofd dat vrouwen meer last kunnen

nuchtere bloedsuikermeting. “Maar bij vrou-

waarbij gender blijkbaar een rol speelt.”

hebben.” Het zou zelfs kunnen dat de dose-

wen werkt de glucosetolerantietest – waarbij

Mannen zijn ook wel eens de dupe van

ring aanzienlijk verlaagd moet worden. En

stereotiepe patronen: osteoporose en

nee, dat is niet vergezocht: “In de Verenigde

anorexia bijvoorbeeld, worden bij hen later

Staten krijgen vrouwen die zolpidem slikken

gediagnosticeerd. En bij borstkanker is de

standaard de helft van de dosering van

behandeling vooral op vrouwen toegespitst;

mannen, omdat is gebleken dat vrouwen

SEKSE EN GENDER, HOE ZIT HET OOK ALWEER?

het is maar de vraag of de (relatief zeld-

die het gebruikten als slaapmiddel vaak de

Sekse gaat om de biologische geslachts-

zame) mannen met borstkanker wel een

volgende ochtend in het verkeer een gevaar

kenmerken: word je geboren als jongetje of

optimale behandeling krijgen.

op de weg waren.” Als het aan Oertelt ligt,

als meisje?

gaan vrouwen terug naar hun huisarts met

Bij gender draait het om psychologische,

ONTRAFELEN

klachten over medicatie om te vragen of het

sociale en culturele aspecten: voel je je man,

Sekse- en genderonderzoek kan ook helpen

aan hun vrouwzijn kan liggen. “Als steeds

vrouw of daartussenin en hoe kijken

bij het verder ontrafelen van ziektebeelden.

meer vrouwen hun huisarts hierop atten-

anderen tegen je aan?

Migraine is zo’n onderzoeksonderwerp.

deren, wordt de kennis over sekse- en

“Migraine komt meer voor bij vrouwen en

genderverschil verder verspreid. Dat is

hormonen zouden een rol kunnen spelen.

een effect dat voor iedereen positief zou

Door bij het onderzoek onderscheid te

kunnen zijn!” <

Publicist Lisa Peters bedacht in 2016 het ezelsbruggetje: Sekse zit tussen je benen, gender tussen je oren.

UA042020

VERGELEKEN

AANDOENINGEN BIJ M Corona

Migraine

Tijdens de coronapandemie van dit jaar valt een trend waar

Bij kinderen vóór de puberteit komt migraine meer voor bij

te nemen: mannen worden zieker van een corona-infectie en

jongens dan bij meisjes. Maar vanaf de eerste menstruatie

hebben grotere kans eraan te overlijden dan vrouwen.

bij meisjes is het raak: dan treft migraine de meisjes driemaal zo vaak als jongens. Een duidelijke aanwijzing dat het

Hiervoor worden verschillende verklaringen gegeven.

‘iets’ met vrouwelijke hormonen te maken heeft. Wat precies,

1. Vrouwen hebben een betere weerstand tegen virussen.

dat is niet duidelijk.

Ze hebben een betere immuunrespons na een vaccinatie, en hun immuunsysteem heeft een beter geheugen voor

Een snelle daling in het oestrogeengehalte kan een aanval

ziektes die ze al eens hebben doorgemaakt. Mogelijk ligt

induceren. Dat zien we aan vrouwen die aanvallen hebben

een aantal beschermende genen op het X-chromosoom,

rond de menstruatie of rond de ovulatie. En aan vrouwen

en daarvan hebben vrouwen er twee. Dus een dubbele

die pas last van migraine krijgen in de overgang, als de

kans op beschermende eigenschappen. (Bron: Hester

oestrogeenspiegel sterk kan variëren. Bovendien zijn vrou-

den Ruijter van het UMC Utrecht in De Volkskrant)

welijke migrainepatiënten vaak hoofdpijnvrij tijdens hun

2. Mannen hebben meer ACE2 (angioconverterend enzym2) in hun bloed en meer ACE2-receptoren op de cellen

zwangerschap en borstvoeding, als de hormonen stabieler zijn. En na de overgang gaat het vaak ook stukken beter.

dan vrouwen. Het coronavirus gebruikt deze receptoren

Vrouwen bij wie er duidelijk een verband is met de men-

om cellen te infecteren. Vooral cellen in de neus en in de

struele cyclus kan worden aangeraden om de anticoncep-

longblaasjes bevatten veel van deze receptoren; daar

tiepil te gebruiken – eventueel zonder stopweek – of een

richt het virus dan ook de meeste schade aan. Doordat

anticonceptiemethode met alleen progesteron zoals de

mannen meer van deze receptoren hebben, dringen er

minipil of het hormoonspiraal. Hoewel deze behandelingen

meer virussen de cellen binnen, met als gevolg onder

al jaren worden gebruikt, zijn ze nooit goed onderzocht. Dat

andere ernstige longschade en benauwdheid.

gaat nu gebeuren, bij het Leids UMC en het Erasmus MC.

(Diverse bronnen)

Een dalende oestrogeenspiegel is trouwens niet de enige oorzaak van een migraineaanval (ook mannen kunnen immers migraine hebben), maar het faciliteert een aanval wel. Het blijft belangrijk om stress en andere uitlokkende factoren te vermijden. (Diverse bronnen)

UA042020

MANNEN EN VROUWEN Pijn

Hartaanval

Mannen zijn kleinzeriger, wordt vaak gezegd. Maar mis-

Lang werd gedacht dat hartaanvallen meer voorkwamen bij

schien zijn ze toch stoerder. Uit onderzoek blijkt namelijk

mannen dan bij vrouwen. Maar dat klopt niet. Alleen werden

dat vrouwen meer pijn aangeven bij eenzelfde gebeurtenis.

hartaanvallen bij vrouwen lange tijd niet herkend, of pas erg laat.

Gemeen onderzoek. Onderzoekers van de universiteit van Florida (VS) hielden een voorwerp tegen de onderarmen

Het bekende beeld van drukkende, heftige pijn op de borst,

van mannen en vrouwen dat langzaam steeds heter werd.

uitstralend naar de linkerarm en -kaak is typisch voor een

Als het pijnlijk werd, moesten ze ‘pijn’ zeggen, als het niet

hartaanval bij een man. Beschrijf je dit beeld bij 112, dan

meer te verdragen was, moesten ze ‘stop’ zeggen. In beide

staat er binnen de kortste keren een hartambulance voor de

gevallen waren het de vrouwen die het snelst riepen.

deur. Bij vrouwen manifesteert een hartaanval zich anders.

Onderzoekers in Nijmegen kwamen met ander onderzoek

Ze hebben diffuse pijn, het gevoel geen lucht te hebben.

tot dezelfde conclusie: ze vroegen deelnemers een pijnscore

Soms ook pijn in de oksel of de kaak. Ze zijn misselijk en

toe te kennen aan pijnlijke ervaringen die iedereen wel

erg moe.

kent, zoals op je tong bijten, of je elleboog stoten. Het bleek dat vrouwen gemiddeld hogere pijnscores gaven dan mannen.

Het blijkt dat de onderliggende lichamelijke oorzaak van een hartaanval bij mannen en vrouwen ook verschillend is. Bij mannen krijgt een groot deel van het hart geen zuurstof

Waar komt dat verschil tussen mannen en vrouwen

door een vernauwing in een groot coronair bloedvat.

vandaan? Houden mannen zich groter? Nee, er zijn

Bij vrouwen zijn de superkleine coronaire haarvaatjes

lichamelijke verklaringen. Ten eerste hebben vrouwen

vernauwd. Daardoor lopen vrouwen vaak jarenlang rond

op bepaalde plekken in de huid meer pijnzenuwen dan

met onbegrepen klachten, die later symptomen van een

mannen. Ook kan oestrogeen de pijnervaring verergeren.

ischemische hartziekte blijken te zijn. En dan kan de

Een derde verklaring is dat de pijnsignalen bij vrouwen

schade aan het hart al aanzienlijk zijn.

minder worden geremd voordat ze de hersenen bereiken dan bij mannen. En dan maken vrouwen ook nog eens meer pijnervaringen door dan mannen. Want mannen menstrueren niet en baren geen kinderen. (Diverse bronnen)

Dotteren is geen oplossing voor de vernauwingen in deze kleine vaatjes. Ze moeten behandeld worden met medicijnen. Oestrogeen beschermt tegen ontstekingen – de primaire oorzaak van atherosclerose. Daardoor hebben vrouwen tot de menopauze minder vaak hart- en vaatziekten dan mannen van dezelfde leeftijd. Vanaf een jaar of 55 is het andersom; dan valt bij vrouwen de bescherming van oestrogeen weg. (Bron: interview met Angela Maas in UA 4-2018)

UA042020

Geef jij om je vak? Laat jouw stem dan horen en word nu lid van Optima Farma! Waarom? Wij zorgen dat jouw stem gehoord wordt bij de overheid en andere partijen. Zo maken wij het verschil voor de dagelijkse werkzaamheden in de apotheek en de ontwikkeling van jouw vak. Hoe meer leden, hoe meer we voor je kunnen doen! Als lid krijg je: • maandelijks de Optima Farma Nieuwsbrief per e-mail • korting op Optima Farma-activiteiten (congres, symposium e.d.) • 10% korting op een abonnement van Accredidact • 6x per jaar het vakblad UA zie verder www.optimafarma.nl/lidmaatschap/

BEROEPSVERENIGING VOOR APOTHEKERSASSISTENTEN, FARMACEUTISCH CONSULENTEN, FARMACEUTISCH MANAGERS

www.optimafarma.nl

“De Antistollingspas geeft me een veilig gevoel”

VRAAG GRATIS AAN

www.antistollingspas.nl

UA042020

ANNEKEDOTES

SPRAAKVERWARRING Hallo collega’s, Ook deze keer heb ik weer een aantal leuke voorvallen voor jullie verzameld. Het eerste stukje heb ik toegezonden gekregen van een van onze collega’s.

THERMO…

Op het recept stond: ‘90 Nitrofurantoïne

STUITERBAL

Vooral in het begin van de coronatijd was

100 mg’ met als gebruik ‘1x daags 1 cap-

Er kwam een man aan de balie met een

er een enorme run op producten als

sule voor de nacht’. Toen ik de medicatie

recept waarop stond: ‘1 tablet prednisolon

paracetamol, vitamine C, mondmaskers,

had klaargemaakt, dacht ik bij mezelf:

30 mg’, met als gebruik ‘1x daags 1 tablet

etc. Zo was er ook een man die op pad was

ik ga gewoon in Jip-en-Janneke-taal

12 uur na de operatie’.

gestuurd om het een en ander in te slaan.

uitleggen dat het heel belangrijk is dat

Toen ik de bijwerkingen ging bespreken en

Hij had al aardig wat bij elkaar verzameld,

zij de capsule voor de nacht inneemt.

hem vertelde dat prednisolon slapeloos-

toen hij aan de balie kwam. Hij wees naar

Ik begon mijn verhaal, maar de dochter

heid kan veroorzaken, zei hij: “Nou lekker

een afgeschermd deel van de corona-

onderbrak mij met: “Het heeft geen zin

dan, dat zal mijn vrouw leuk vinden. Ik ben

proof-balie en hij vroeg: “Mag ik van u

hoor, ze snapt het toch niet.” Ik vond dit

al zo’n stuiterbal! Ik word om 11 uur

een thermostaat?”, wijzend naar de

toch wel sneu voor de oudere dame die

geopereerd dus als ik de prednisolon om

koortsthermometers. “Natuurlijk”, zei de

mij vol verwachting zat aan te staren.

23 uur moet innemen, wordt dat een

desbetreffende assistente, zonder hem

Dus ik ging nogmaals van start: “Het is

onrustige nacht. Vanavond maar vroeg

te corrigeren. Daarna werd er afgerekend.

heel belangrijk dat u deze capsule voor de

naar bed om vast wat voor te slapen”.

Later die dag stond meneer weer in de

nacht inneemt. En zal ik u eens vertellen

apotheek. Met zijn thermometer en de

waarom dat zo belangrijk is? Als u hem

Dit was het dan weer voor deze keer,

daarbij behorende kassabon. “Kan ik

’s avonds inneemt, dan blijft de antibiotica

hopelijk hebben jullie weer genoten.

deze terugbrengen?”, vroeg hij.

de hele nacht in de urine en kan dan zo

“We wilden eigenlijk een oorthermometer.”

de bacteriën doden terwijl u lekker slaapt.”

Liefs,

Dus geen thermostaat, ook geen koorts-

De vrouw keek mij verschrikt aan en zei:

Anneke

thermometer, maar een oorthermometer.

“Ja, maar dat doet toch heel zeer… als je

Tja, je moet alle verschillen maar weten.

iemand dood maakt”. Wat ga ik daar nu op zeggen, dacht ik.

MEDELIJDEN

Maar ik stelde haar gerust – hoop ik – door

Zelf kreeg ik twee dames aan de balie

te zeggen: “Nee hoor, daar voelt u helemaal

– een wat oudere dame met haar dochter.

niets van. U slaapt lekker en de capsule

De dochter overhandigde een recept en

doet zijn werk.”

vertelde daarbij dat haar moeder aan

Lief toch, dat ze een soort van medelijden

dementie lijdt en dat het weinig zin had

kreeg met die bacteriën.

om haar van alles uit te leggen.

UA042020

M/V NIEUWS

Verschillen tussen vrouwen en mannen met diabetes

Vrouwen met dementie eerder opgenomen dan mannen

Er is te weinig bekend over de verschillen tussen mannen en

Vrouwen met dementie worden eerder opgenomen dan

vrouwen met diabetes; daar moet meer onderzoek naar

mannen, maar mannen met dementie overlijden eerder.

komen. Dit blijkt uit een verkennend onderzoek door de Universiteit Leiden in opdracht van het Diabetes Fonds en

Vier jaar nadat de diagnose dementie in het huisarts-

ZonMw.

systeem is geregistreerd, is de helft van deze mensen opgenomen in een zorginstelling voor langdurig verblijf,

Uit het verkennend onderzoek blijkt het volgende.

de andere helft woont nog thuis. Vijf jaar na de diagnose

• Mannen en vrouwen met diabetes lijken een

is de helft overleden. Dat blijkt uit onderzoek van de

verschillende motivatie te hebben om gezonder te gaan

afdeling Huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde

leven. Hier kan in leefstijlondersteuning rekening mee

van het Amsterdam UMC en het Nivel. Voor het onder-

worden gehouden.

zoek gebruikten ze de gegevens van ruim 9000 mensen

• Hormoonschommelingen (zoals in de overgang) hebben

met dementie. Veruit de meeste mensen met dementie

invloed op het bloedsuikergehalte en op de stemming,

overlijden in een zorginstelling.

en daarmee op het zelfmanagement.

Het verloop was verschillend afhankelijk van het

• Mannen en vrouwen lijken verschillende complicaties van diabetes te krijgen. • Door wisselwerking tussen medicijnen en hormonen

geslacht. Vrouwen met dementie worden eerder opgenomen dan mannen, maar mannen met dementie overlijden eerder. Ook de leeftijd maakt uit. Hoe hoger

kunnen medicijnen verschillend werken bij mannen en

die leeftijd, hoe eerder iemand werd opgenomen in een

vrouwen.

zorginstelling en hoe eerder iemand overlijdt. De meeste

Allemaal zaken om in de behandeling rekening mee te

mensen met dementie overlijden in een zorginstelling:

houden en die nader uitgezocht moeten worden, vindt het

70%.

Diabetes Fonds.

Het onderzoek werd uitgevoerd om de zorg voor

(Bron: Diabetesfonds)

dementie beter te kunnen plannen, aldus onderzoeker Karlijn Joling. (Bron: amc.nl)

UA042020

Lager risico op prostaatkanker bij transvrouwen

Meer bijwerkingen gemeld bij vrouwen

Transvrouwen die een hormoonbehandeling krijgen, hebben

Over vrouwen worden zo’n 50% meer bijwerkingen

een lager risico op het ontwikkelen van prostaatkanker. Dat

gemeld dan over mannen. Niet alleen doordat vrouwen

blijkt uit onderzoek van het genderteam van Amsterdam

meer geneesmiddelen gebruiken dan mannen. Ook als

UMC.

daar rekening mee wordt gehouden, zijn er verschillen.

De bevindingen geven meer inzicht in de relatie tussen

Verschillen in het optreden van bijwerkingen kunnen

testosteron en prostaatkanker.

onder andere komen doordat mannen en vrouwen

Prostaatkanker komt veel voor bij mannen, vaak op latere

geneesmiddelen anders verwerken in het lichaam.

leeftijd. De groei van de tumor wordt gestimuleerd door het

Maar ook kunnen bijwerkingen eerder worden

mannelijk geslachtshormoon testosteron. Transvrouwen

opgemerkt, en eerder hinderlijker worden gevonden.

(mensen geboren als man, die zich identificeren als vrouw)

Zo is haartuitval en kaalheid opmerkelijker bij vrouwen,

krijgen vaak een hormoonbehandeling om hun lichaam aan

en borstvorming bij mannen.

te passen naar het ervaren geslacht. Bij zo’n behandeling

Geneesmiddelen met een grotere kans op bijwerkingen

wordt onder andere de aanmaak van testosteron geremd.

bij vrouwen zijn bijvoorbeeld schildklierhormonen,

De prostaat wordt bij een geslachtsaanpassende operatie

TNF-alfaremmers en ADHD-medicatie. Ook viel op dat

niet verwijderd omdat dit een grote kans zou geven op

vrouwen vaker last hebben van hoofdpijn en duizelig-

ongewild urineverlies.

heid, en dat agressie en peesklachten vaker bij mannen

De onderzoekers keken bij 2281 transvrouwen die hormo-

worden gemeld.

nen gebruikten of zij tussen 1991 en 2019 prostaatkanker

Dit blijkt uit onderzoek van Bijwerkingencentrum Lareb

kregen. Dit bleek bij zes personen het geval, in plaats

samen met onder meer de Universiteit Groningen en

van bij dertig, wat je volgens de cijfers uit de algemene

het Universitair Medisch Centrum Groningen. Hopelijk

bevolking zou verwachten. Een vijf keer lager risico dus.

kan meer kennis over verschillen in optreden van

Een sterk verlaagd testosterongehalte lijkt dus goed te

bijwerkingen tussen mannen en vrouwen helpen om

beschermen tegen het ontstaan van prostaatkanker.

geneesmiddelen in de toekomst meer gericht voor te

Daarentegen geeft een extra hoge testosteronwaarde geen

schrijven.

hoger risico.

(Bron: Lareb))

(Bron: amc.nl)

UA042020

GRATIS ONLINE LEREN EN TOETSEN; DOE ÓÓK MEE OP APOWEB.NL!

ONLINE LEREN MET APOWEB Op ApoWeb.nl volgen apothekersassistenten gratis online training over producten die in de apotheek verkrijgbaar zijn. Hoe meer kennis, hoe beter het advies aan de klant. Een goed geïnformeerde klant zorgt voor een goede omzet.

Een gevolgde cursus levert een certiﬁcaat en sterren op. Met die sterren spaar je voor leuke cadeaus!

BEKIJK ONS CURSUSAANBOD EN SCHRIJF JE IN OP APOWEB.NL

BIJWERKING BELICHT

TOEDIENING NEVANAC OOGDRUPPELS IS SOMS MOEILIJK

In de rubriek Bijwerking Belicht bespreekt Bijwerkingencentrum Lareb in elk nummer van UA een bijwerking. Dit keer: let op het verschil in toedienen van Nevanac oogdruppels van verschillende sterkte!

NEVANAC OOGDRUPPELS

PROBLEEM BIJ OUDEREN

Nevanac is een oogdruppelsuspensie met

Staaroperaties worden uitgevoerd bij oudere

de NSAID nepafenac. Het werkt pijnstillend

patiënten; de gebruikers van Nevanac zijn

en ontstekingsremmend. Artsen schrijven

dus ouderen. Ouder worden gaat gepaard

het voor om oogpijn en oogontstekingen

met fysieke beperkingen, zoals beperkingen

te voorkomen en te verlichten na een staaroperatie. Bij diabetespatiënten wordt het

in zicht, gehoor, ﬁjne motoriek en kracht in Het verschil in toedieningsmethode tussen Nevanac 1 mg/ml (links) en Nevanac 3 mg/ml (rechts)

de handen. Dit kan de juiste toepassing

voorgeschreven om het risico op macula-

van een geneesmiddel door de patiënt

oedeem (zwelling achterin het oog) na een

bemoeilijken. Ook kan het zijn dat de patiënt

staaroperatie te verminderen.

bijsluiter beschreven dat er niet in het ﬂesje

vanwege de staaroperatie de bijsluiter met

Nevanac is verkrijgbaar als 1 mg/ml en

geknepen mag worden omdat het ﬂesje zo

gebruiksinstructies niet goed kan lezen.

3 mg/ml oogdruppel. Per keer moet er

ontworpen is dat slechts een lichte druk op

Als de patiënt eerder Nevanac van een

één druppel in het oog worden toegediend.

de onderkant volstaat.

andere sterkte heeft gebruikt, dan heeft hij

Bij de 3 mg/ml druppelt de patiënt eenmaal

of zij wellicht niet door dat het middel op een

per dag, met de 1 mg/ml driemaal per dag.

De Nevanac 3 mg/ml wordt geleverd in een

De behandeling start één dag voor de ope-

rond of ovaal ﬂesje waarbij de inhoud eruit

ratie, en wordt voortgezet tot 2-3 weken

komt door in de zijkanten van het ﬂesje te

OOGDRUPPELINSTRUCTIE

of – bij diabetespatiënten – tot 60 dagen

knijpen.

In het algemeen geldt dat het voor het berei-

na de operatie.

andere manier toegediend moet worden.

ken van het juiste resultaat belangrijk is dat

MELDINGEN OVER VERPAKKING

patiënten een goede oogdruppelinstructie

VERSCHIL IN TOEDIENING

Bijwerkingencentrum Lareb ontving mel-

krijgen, passend bij de toedieningsvorm.

Er zit een verschil in toedieningsmethode

dingen over de verpakking van Nevanac

In het geval van Nevanac is het belangrijk

tussen de twee sterktes. Dat heeft te

3 mg/ml. Het ﬂesje zou klein en erg stug

om te weten dat de toedieningsmethode

maken met verschillende ﬂesjes voor de

zijn, waardoor de oogdruppels moeilijk uit

voor de twee sterktes verschillend is. <

twee sterktes. Bij allebei de sterktes moet

het ﬂesje komen. Daarbij is de vloeistof

het ﬂesje voor toediening worden geschud

ook nog eens dik en stroperig. Soortgelijke

Gerda Weits, farmakundige, werkzaam

en moet er één druppel per keer worden

klachten staan ook op de website van

bij Bijwerkingencentrum Lareb

toegediend.

Meldpunt Medicijnen van het Instituut

De Nevanac 1 mg/ml wordt geleverd in

Verantwoord Medicijngebruik. Wat kan

een rond ﬂesje waarbij de inhoud er als

helpen bij de toediening, is het ﬂesje in

druppel uit komt door licht op de onderkant

de handen te laten rollen zodat de vloeistof

van het ﬂesje te drukken. Verder staat in de

wat warmer en daardoor dunner wordt.

UA042020

Photo: Poupou l’quourouce – CC BY-SA 3.0,

ALLES OVER

ERYSIPELAS:

EEN TERUGKEREND PROBLEEM

Erysipelas – ook wondroos of belroos genoemd – is een bacteriële infectie van de huid en het onderhuidse weefsel. Het gevolg is een opgezwollen, warme, rode huid, maar ook koorts en veel pijn. Sommige mensen zijn gevoeliger voor erysipelas dan anderen. Bij hen komt de infectie vaker terug.

VANUIT EEN WONDJE

infectie of een insectenbeet kunnen

het kan ook elders op het lichaam

De ontsteking wordt veroorzaakt door

bacteriën de huid binnendringen.

voorkomen. Als de bacteriën kans krijgen zich te

streptokokken – en minder vaak door stafylokokken – die via een wondje de huid

VERSCHIJNSELEN EN RISICO’S

verspreiden, kunnen de gevolgen ernstiger

binnenkomen. Omdat sommige mensen

De ontsteking veroorzaakt een rode,

zijn: grote blaren, zweren, abcessen, diepe

gevoeliger zijn voor wondroos, krijgt

gezwollen, pijnlijke plek op de huid, die

ontsteking tot op de fascie (het vlies

iemand met wondroos het advies om altijd

warm aanvoelt en zich snel kan uitbreiden.

rond spieren en pezen) en ontsteking van

goed op te passen voor wondjes. Ook via

In de meeste gevallen is er ook sprake van

spieren zelf. Ook de lymfevaten kunnen

kleine beschadigingen, zoals kloofjes,

– soms hoge – koorts, koude rillingen,

ontstoken en beschadigd raken, met

schaafwonden, blaren, een opengekrabd

misselijkheid, zwakte en moeheid. Meestal

lymfoedeem als gevolg. Hoewel het zelden

puistje, een kloofje door een schimmel-

treedt wondroos op aan een been, maar

voorkomt, is er een risico dat de infectie

UA012020 UA042020

zich verder door het lichaam verspreidt,

Een van de risicogroepen zijn mensen

Als de wondroos regelmatig terugkeert,

waardoor bloedvergiftiging, nierschade en

met lymfoedeem (vocht in de benen),

kunnen de plaatselijke lymfebanen

beschadiging van andere organen (multi-

bijvoorbeeld door hart- of klepfalen.

beschadigd raken. Weefselvocht kan dan

orgaanfalen) kunnen optreden.

Ook een verminderde afweer, overgewicht,

niet goed meer worden teruggevoerd

voetschimmel en diepe veneuze trombose

naar het hart en er kan in het getroffen

ALTIJD OPLETTEN

zijn risicofactoren. In de zomer – als

lichaamsdeel – meestal een onderbeen –

Sommige mensen zijn gevoelig voor

mensen vaker met blote benen lopen, is

lymfoedeem ontstaan. En dat terwijl

wondroos. Bij hen keert wondroos af en toe

er een groter risico op wondjes die op zich

lymfoedeem zelf een risicofactor is voor

terug. Mensen die ooit wondroos hebben

onschuldig lijken, maar die een toegang

het ontstaan van een nieuwe erysipelas-

gehad, krijgen daarom het advies om hun

kunnen bieden aan de ziekmakende

aanval. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.

huid – vooral die van de benen – goed te

bacteriën. Zoals een kloofje, een open-

beschermen en regelmatig te controleren.

gekrabde muggenbult of een kras van een braam- of rozenstruik.

DRIE KEER ERYSIPELAS In acht jaar tijd heeft Maryse Hazelhoff drie keer erysipelas gehad. Toch herkende ze het de derde keer niet meteen, met als gevolg dat de infectie relatief laat werd behandeld.

Lees verder op pagina 18

“Ik had het moeten herkennen. De dokter had er de eerste keer zelfs voor gewaarschuwd dat het terug zou kunnen komen en dat ik dan direct naar de huisarts moest gaan. Toch duurde het deze keer een paar dagen voordat ik doorhad dat het erysipelas was”, vertelt Maryse. Ze was niet lekker en had last van haar voet. “Tijd voor nieuwe steunzolen, dacht ik. Maar na een paar dagen kreeg ik ’s nachts zo’n pijn aan mijn wreef. Er zat ook een rood plekje en mijn voet werd dik. Maar nog steeds dacht ik dat het aan mijn schoenen lag. Ik heb pijnstillers genomen, heb de voet ingezwachteld en ben naar mijn werk gegaan.” Op de vijfde dag werd de voet zo dik en ontstoken dat ze na het werk naar de huisartspost ging, waar de wondroos werd herkend. Ze kreeg een kuur ﬂucloxacilline voorgeschreven en diclofenac tegen de pijn, eventueel aan te vullen met paracetamol om de maximale dagdosis van 150 mg diclofenac niet te overschrijden. “Die diclofenac had ik echt nodig. Ik nam het een halfuur voordat ik moest lopen, want dat was zó pijnlijk!” Waar de bacteriën deze derde keer zijn binnengekomen, is niet duidelijk. Misschien bij een beschadiging door een knellende schoen, of misschien via een voetschimmelinfectie. De tweede keer kwam de infectie van een opengekrabde muggenbult. “Ik moet echt oppassen dat ik bij jeuk niet ga krabben. Daarom neem ik tegenwoordig cetirizine als ik ben gestoken, zodat ik niet ga krabben.”

De voet met wondroos moet rust krijgen.

UA012020

UA042020

ALLES OVER BESMETTELIJK?

Door uittredende lymfe kan het been sterk

Is wondroos besmettelijk? De bacteriën

opzwellen, wat de genezing belemmert.

kunnen wel van de ene persoon naar

Aangeraden wordt de elastische kous

de andere worden overgedragen, maar

te dragen zolang er nog sprake is van

kunnen alleen schade toebrengen als ze

oedeem, om te voorkomen dat de infectie

bij de andere persoon ook via een wondje

terugkeert. Overigens verschillen de

de huid in kunnen komen. De kans hierop

meningen hierover.

is erg klein. Toch is het belangrijk dat een patiënt en degenen die huidcontact

Mensen die regelmatig een wondroos-

met hem of haar hebben gehad, de

aanval hebben, kunnen een onderhouds-

contactplaats goed wassen met water en zeep om besmetting te voorkomen.

behandeling met een antibioticum krijgen. Een ernstige vorm van erysipelas met necrose (weefselafsterving).

BEHANDELING

Deze bestaat uit een maandelijkse injectie. Patiënten die meer dan vier aanvallen van erysipelas krijgen binnen een periode van

Iemand met wondroos krijgt gewoonlijk

het ziekenhuis voor antibiotica per infuus.

antibiotica voorgeschreven, meestal een

Ook kan een zwachtel of elastische kous

kuur van tien tot veertien dagen. In ernstige

worden aanbevolen. Dit is omdat de

gevallen wordt de patiënt opgenomen in

infectie de lymfebanen aantast.

twee jaar komen hiervoor in aanmerking. <

JOUW ADVIES BIJ WONDROOS

JOUW ES ADVI

› Bij aﬂevering van antibiotica geef je natuurlijk het eerste-uitgiftegesprek met daarin: kuur afmaken, doses goed verdelen over de dag. › Rust voor het aangetaste lichaamsdeel is belangrijk: het aangetaste been hoog leggen; de aangetaste arm in een mitella dragen. › Goede hygiënemaatregelen kunnen verspreiding van de bacterie naar andere lichaamsdelen of andere mensen voorkomen: dagelijks wassen, geen handdoek delen, nagels kort houden. › Het is beter om niet in bad te gaan of te zwemmen.

Om herhaling te voorkomen: › Probeer verwonding te voorkomen. Draag handschoenen bij huishoudelijke werkzaamheden, klussen en tuinwerk. Probeer insectenbeten te voorkomen, onder andere met een insectenwerend middel. Verzorg de huid goed om uitdrogen en beschadiging te voorkomen. › Blijf de huid goed inspecteren op wondjes. Inspecteer de voeten dagelijks, ook tussen de tenen. › Bescherm wondjes en bultjes zodat ze niet opengekrabd kunnen worden. › Behandel kloofjes en een ruwe droge huid met vette zalf. › Behandel voetschimmel. › Ontsmet wondjes direct met een ontsmettingsmiddel en verzorg wondjes goed. › Gebruik geen scheermesje om te ontharen, maar liever een crème. › Bij vocht in de benen: draag steunkousen.

UA042020

ELENA’S VERHAAL

KOMT EEN MAN IN DE APOTHEEK… Ook in de apotheek hebben we te maken met man-vrouwverschillen.

Je ziet hem in de apotheek staan, liefst

Je voelt het ongemak van de persoon

Ik zie een gigantisch verschil tussen het

verstopt in een hoekje, een mannelijke

tegenover jou: hij kijkt jou niet aan en al

gedrag van mannelijke en vrouwelijke

patiënt. Hij kan begin 20 zijn, of achter in

voordat je begint met jouw uitleg over het

patiënten in de apotheek als we over

de 70, maar ook alles ertussenin. Als hij

medicijn begint hij meestal al te vertellen

gevoelige onderwerpen praten.

aan de beurt is, kijkt hij wat schichtig

waarom hij deze medicatie nodig heeft:

De vrouwen schamen zich minder snel,

om zich heen. Bij de balie zegt hij op

“Ik heb een burn-out”, “Ik gebruik antide-

ze durven meer vragen te stellen, ze

ﬂuistertoon zijn naam en geboortedatum.

pressiva”, “Ik gebruik bloeddrukverlagende

kijken je aan en nemen de tijd om naar

Je pakt zijn recept dat al klaarstaat en

middelen”, “Ik heb een nieuwe vriendin”.

jouw uitleg over de medicatie te luisteren.

ziet in één oogopslag: medicatie voor

Ik ga hier nooit op in, ik houd het kort en

Heeft dat te maken met het feit dat ik

erectiestoornissen. En dan hoop je meteen

geef alleen informatie over de medicatie.

ook een vrouw ben?

dat dit geen eerste uitgifte is, maar een

Zou een vrouw anders reageren als zij

vervolg. Maar helaas… één op de drie

Soms neem ik het mijzelf wel kwalijk dat

geholpen zou worden door een mannelijke

keren is het een eerste uitgifte van het

ik zo onpersoonlijk handel bij het aﬂeveren

apothekersassistent? Misschien wel! Veel

geneesmiddel.

van dit soort middelen. Impotentie bij

vrouwen hebben immers ook voorkeur

mannen is anno 2020 nog steeds een

voor een vrouwelijke behandelaar.1 <

Ik heb het altijd moeilijk gevonden: zo’n

taboe, zowel in Nederland als in andere

gesprek voeren met een mannelijke

delen van de wereld. Dus eigenlijk vind

patiënt over erectiebevorderende

ik dat ik mijn houding drastisch moet

middelen. Maar je bent een professional,

veranderen. Dat ik misschien meer op het

dus je zet je neutrale masker op en je

probleem zelf moet ingaan als de patiënt

neemt de patiënt mee naar de

daarvoor openstaat.

spreekkamer.

Elena Nita

60% van de vrouwen (tot 40 jaar) geeft voorkeur aan een vrouwelijke huisarts. Bron: enquête in Libelle, 2018.

UA042020

VAN ONZE PARTNER

Advertorial

INFORMATIE EN ADVIES BIJ KEELPIJN

Het najaar nadert en binnenkort komen de klanten weer met koutjes, kuchen en keelpijn. Iedereen kent het: pijn in de keel, moeilijk slikken. Wat kun je je klanten dan aanraden?

De ofﬁciële adviezen bij keelpijn zijn: regel-

ontsteking (dikke keel) of van pijn? Zit de

stoffen, vitamine C, of andere toevoegingen.

matig iets drinken (zoals water of thee),

pijn alleen in de keel of ook elders? Heeft de

In zuigtabletten worden ook medicinale

zuigen op waterijsje, snoepje, dropje of

patiënt voorkeur voor een bepaalde smaak?

toevoegingen verwerkt (zie de tabel).

even en stimuleert de speekselproductie.

ZUIGEN

MEDICINALE ZUIGTABLETTEN

Toch willen klanten graag ‘iets tegen de

Zuigtabletten of keelpastilles verzachten

Zuigtabletten met medicinale toevoegingen

keelpijn’ hebben dat langer werkt dan een

de keel over het algemeen, net als een

zijn als geneesmiddel geregistreerd.

slokje water of een snoepje. Zodat ze niet

snoepje. Vaak blijven ze langer in de mond,

• AV-middelen, bij beginnende keelpijn:

steeds de keel te hoeven te schrapen, geen

omdat ze langzaam oplossen en tegen

Trachitol, Strepsils, Nattermann

pijnlijk of irritant gevoel in de keel hebben of

de tong of het verhemelte kleven. Veel

Streptofree;

makkelijker inslapen. Dan hebben ze keuze

tabletten en pastilles– niet allemaal! – zijn

uit een pijnstiller (paracetamol of eventueel

suikervrij. Een voordeel voor de bescherming

Strepfen en TrachSil (beide niet voor

een NSAID), zuigtabletten, keelsprays en

van je tanden en voor mensen met diabetes.

kinderen jonger dan 12 jaar).

siropen, met of zonder speciale toevoe-

Keelpastilles zijn sabbelsnoepjes die lang-

gingen. Om een passend product te kunnen

zaam oplossen en door hun vlakke vorm

TrachSil: de zuigtablet met snel werkende

adviseren is het belangrijk goed te vragen

lekker in de mond liggen. Soms bevatten

antibacteriële stoffen en lokale pijnstilling

naar de klachten. Is er primair sprake van

ze honing, verzachtende kruiden, smaak-

en verzachtende werking. <

verzachtende keeltablet. Dit verzacht de pijn

• UAD-middelen, bij keelpijn:

IN ZUIGTABLETTEN WORDEN OOK MEDICINALE TOEVOEGINGEN VERWERKT Strepfen antiseptische stoffen

Trachitol

Nattermann Streptofree

amylmetacresol, 2,4-dichloorbenzylalcohol

Strepsils

TrachSil

(beide snelwerkende antiseptica met antibacteriële, antifungale en antivirale eigenschappen2)

dequaliniumchloride (antibacterieel en antifungaal3) propyl-4-hydroxybenzoaat (bacteriegroeiremmend4)

lokaal verdovende stoffen voor snelle lokale pijnstilling

lidocaïne

3 1 mg

NSAID

ﬂurbiprofen

als lokale pijnstiller en ontstekingsremmer

(Let op de contra-indicaties voor NSAID. Maximaal drie dagen achtereen te gebruiken.1)

3 2 mg

1. KNMP-Zelfzorgstandaard Verkoudheid 2020. 2. Farmacotherapeutisch Kompas: Antiseptica waarvan antibacteriële, antifungale en antivirale eigenschappen in vitro zijn aangetoond. 3. Bijsluiter Nattermann Streptofree: Deze stof heeft antibacteriële en fungicide eigenschappen 4. Bijsluiter Trachitol: Propyl-4-hydroxybenzoaat is een bacteriegroei-remmende stof.

EXTRA ADVIES BIJ MEDICINALE ZUIGTABLETTEN

A EXTRIES V D A

UA042020

MULTI-NL-00013

› Bij zuigtabletten met ﬂurbiprofen: de zuigtablet tijdens het opzuigen in de mond rondbewegen om lokale irritatie te voorkomen.2 Let op de contra-indicaties voor NSAID. Maximaal drie dagen achtereen te gebruiken.1,2 › Bij zuigtabletten met lidocaïne: de tablet langzaam laten oplossen in de mond, maar niet in de wangzak. Korte tijd na het gebruik van zuigtabletten met lidocaïne niet eten of drinken. Door de verdovende werking kan iemand namelijk makkelijker de tong verbranden, op de tong bijten of zich verslikken.2

ZELFZORG

STOPTOBER:

STEUN BIJ STOPPEN MET ROKEN

Dat roken slecht is voor de gezondheid, weet tegenwoordig iedereen wel. Veel rokers willen dan ook stoppen met roken. Voor hun gezondheid, en misschien ook wel omdat roken steeds minder wordt geaccepteerd in de samenleving. Maar van een verslaving kom je niet zomaar af. Stoptober kan daarbij helpen.

In de jaren 60 van de vorige eeuw rookte

ONTMOEDIGING

meer dan de helft van de bevolking, maar

Rokers kunnen op steeds minder plaatsen

die tijd hebben we achter ons gelaten.

hun sigaretje opsteken. In openbare ruim-

Inmiddels rookt nog ongeveer 22% van de

tes zoals cafés, restaurants, winkels,

bevolking. Veel mensen zijn inmiddels met

werkplekken, openbare gebouwen en

succes gestopt. Winst voor de gezondheid

openbaar vervoer, mag al jaren niet meer

van de Nederlanders. Want roken leidt tot

gerookt worden. Tot voor kort mocht

vele aandoeningen (zie de tabel) en jaarlijks

daar nog wel ‘gedampt’ worden met

overlijden er in Nederland 20.000 mensen

e-sigaretten, maar sinds 1 juli is ook dat

aan de gevolgen van roken en meeroken.

verboden, want inmiddels wordt steeds duidelijker dat ook dampen schadelijke gevolgen kan hebben. De geïnhaleerde

NOG STEEDS MEER MANNEN AAN DE TABAK Op de website van het Trimbos Instituut is het te zien: er roken meer mannen dan vrouwen. 25% van de mannen rookt, tegen 18% van de vrouwen. Bij dagelijkse rokers gaat het om 18% van de mannen en 14% van de vrouwen. Maar… er stoppen relatief meer vrouwen: in 2018 deed 35% van de rokende mannen een serieuze stoppoging*

damp - met of zonder nicotine – kan schade toebrengen aan de longcellen. Ook zijn er aanwijzingen dat de damp van e-sigaretten kan leiden tot schade aan het hart en de bloedvaten.

en 39% van de vrouwen. * d.w.z. langer dan 24 uur gestopt

Lees verder op pagina 24

UA042020

ZELFZORG De overheid probeert ook om het voor jongeren minder aantrekkelijk te maken om te beginnen met roken. Dat is hard nodig want onlangs is gebleken dat van

ZIEKTEN DOOR ROKEN • kanker (met name long-, keel- en slokdarmkanker, maar ook andere vormen van kanker) • hart- en vaatziekten, met mogelijk hartaanval of herseninfarct tot gevolg • longziekten

de jong-volwassenen tussen 20 en 24 jaar

• mondziekten

toch nog 31% rookt. Dat getal is sinds

• oogziekten

2014 niet afgenomen. Hopelijk helpen de recente maatregelen

• diabetes mellitus • ziekte van Alzheimer • reumatoïde artritis

– zoals rookvrije scholen, kinderopvang-

• onvruchtbaarheid

locaties en kinderboerderijen, accijns-

• ziekte van Crohn

verhogingen, rookwaren niet in het zicht

• complicaties bij een operatie

verkopen en het verbieden van smaakjes in e-sigaretten - om jongeren van het roken af te houden.

WEG MET DE SMAAKJES Staatssecretaris Blokhuis gaat smaakjes in e-sigaretten verbieden

STOPPEN

Met smaakjes als mojito, aardbeimilkshake of hazelnootspread in de vloeistoffen voor e-sigaretten zouden

Stoppen met roken is niet gemakkelijk. De

jongeren makkelijker aan de e-sigaret kunnen beginnen. Dat kan op zich al schadelijk zijn en het kan ook

meeste rokers hebben meerdere pogingen

de opstap naar het roken vergemakkelijken.

nodig om deﬁnitief te stoppen. ‘Gewoon niet meer roken’ lukt maar weinig mensen. Velen proberen de nicotineverslaving af te

RECENTE MAATREGELEN Dit jaar zijn en worden de volgende maatregelen ingevoerd om roken te ontmoedigen

bouwen met behulp van nicotinebevattende kauwgom, pleisters of zuigtabletten. Als ze

• Geen eigen risico voor eerstelijns stoppen-met-rokenprogramma’s sinds 1 januari 2020. • Kinderboerderijen en kinderopvanglocaties rookvrij sinds 1 januari 2020.

daarbij gecounseld worden, is er nog meer

• Accijnsverhoging per 1 april 2020 met € 1,00 per pakje van 20 sigaretten.

slagingskans. Toch proberen veel mensen

• Verbod op mentholsigaretten sinds 20 mei 2020.

het liever op eigen houtje.

• Uitbreiding rookverbod sinds 1 juli 2020. Ook e-sigaretten – met of zonder nicotine – en alle vormen van tabak die eerder nog niet onder het rookverbod vielen, mogen nu niet meer worden gebruikt in openbare gelegenheden.

STOPTOBER In de maand oktober wordt een collectieve stoppoging georganiseerd, Stoptober genaamd. Mensen die meedoen, ontvangen

• Uit het zicht. Sinds 1 juli 2020 worden tabaksproducten en e-sigaretten uit het zicht gehaald bij supermarkten. • Rookverbod op schoolterreinen, vanaf augustus 2020. • Aangepaste verpakkingen. Sigarettenpakjes krijgen per 1 oktober 2020 allemaal dezelfde donkergroenbruine kleur. De afschrikwekkende foto’s blijven op de pakjes staan.

via een app elke dag positieve berichten die hen aanmoedigen en helpen om vol te

Vanaf 2025 zijn ook alle ziekenhuizen, speeltuinen en bijna alle sportverenigingen wettelijk rookvrij.

houden, ook als het even wat minder gaat.

Ook worden de smaakjes in de vloeistoffen voor e-sigaretten binnenkort verboden.

Een soort anonieme counseling. Ook krijg je tips voor dingen die je kunt doen op moeilijke momenten. De app biedt aﬂeiding met ﬁlmpjes en puzzels. Dit blijkt voor veel mensen goed te werken. Uit onderzoek van het Amsterdam UMC is gebleken dat bijna de helft na drie maanden nog steeds niet rookt: vijf keer zo veel als bij een gewone stoppoging zonder ondersteuning. Voor meer informatie: www.stoptober.nl. <

UA042020

ZELFZORGNIEUWS

Keuzehulp voor stoppen-met-rokenmethode

Paracetamol meest verkochte OTC-geneesmiddel

Paracetamol en xylometazoline zijn de geneesmiddelen die het meest zonder recept ‘over the counter’ gaan. Bijna 30% van de afgeleverde OTC-geneesmiddelen is paracetamol;

Welke methode is voor iemand het meest geschikt om te stoppen met roken? Dat kun je uitvinden met een keuzehulp. De keuzehulp wordt nu getest. De keuzehulp werkt ongeveer als de Stemwijzer bij de verkiezingen. Op basis van de antwoorden op een aantal vragen doet de keuzehulp een aanbeveling over welke methode voor iemand geschikt is. Mensen die willen stoppen met roken, kunnen de keuzehulp nu al gebruiken en daarmee meedoen aan de testfase. Hierbij moeten ze in twaalf maanden vier keer een vragenlijst invullen over de test zelf. Dit duurt telkens 10-20 minuten. Er staat een kleine vergoeding tegenover. De keuzehulp is ontwikkeld aan de universiteiten van Maastricht en Amsterdam. Meer informatie: www.visor-keuzehulp.nl

ruim 10% xylometazoline. Dat blijkt uit de handverkoopgegevens die in het AIS worden geregistreerd en die door drie kwart van de openbare apotheken worden doorgegeven aan de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). Na paracetamol en xylometazoline komen andere pijnstillers, neutrale zalven en crèmes, slijm losmakende producten, anti-schimmelmiddelen voor de huid en orale antihistaminica. Geneesmiddelen maken de helft uit van de handverkoop in de apotheken; 40% bestaat uit cosmetica en andere verzorgende producten. De rest komt voor rekening van voedingssupplementen, homeopathische middelen en farmacotherapeutica. (Bron: SFK in PW 26-2020)

(Bron: Universiteit Maastricht)

Taalgebruik in de bijsluiter moet helder zijn – vooral bij een zelfzorgmiddel “Bij zelfzorgmiddelen is toegankelijke en begrijpelijke informatie nog belangrijker dan bij receptgeneesmiddelen. Bij zelfzorg moet de patiënt namelijk zelf diverse beslissingen nemen.” Aldus de auteurs van een artikel over taalgebruik in Pharmaceutisch Weekblad. Niet alleen bijsluiters en etiketten moeten geschreven zijn in toegankelijke en begrijpelijke taal, het geldt ook voor de teksten op de website van de apotheek en voor e-mails van de apotheek. De auteurs geven adviezen en voorbeelden, waar je ook aan de balie wat aan hebt. Bijvoorbeeld: • beperk je tot de belangrijkste informatie; • leg uit waaróm je een advies geeft (bijvoorbeeld: waarom het beter is om bij een geneesmiddel geen alcohol te gebruiken); • schrijf of zeg niet ‘vaak’ of ‘soms’ maar gebruik getallen. Verder is het natuurlijk belangrijk om formele woorden en lange zinnen te vermijden. Ook uitdrukkingen begrijpt

Nieuwe KNMP-Zelfzorgstandaarden verschenen

Eind juni verscheen de nieuwe, negende versie van de Standaarden voor Zelfzorg van de KNMP. Het eerste exemplaar werd door KNMP-voorzitter Aris Prins overhandigd aan Ton de Boer, voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Het boek geeft adviezen - medicamenteus en niet-medicamenteus - over behandeling van aandoeningen waarvoor mensen niet naar de dokter hoeven, de zogenaamde kleine kwalen. De informatie in deze editie is aangepast op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Het boek bestaat uit twee secties: • Aandoeningen (zoals in de eerdere Standaarden), waarin 22 aandoeningen worden besproken; • Zelfzorgmiddelen, met ondersteunende informatie bij de advisering over het gebruik van dextromethorfan, NSAID’s, sint-janskruid, paracetamol en vitamine D. Deze sectie komt in plaats van de eerdere UA-standaarden. (Bron: KNMP)

niet iedereen. (Bron: Corrien Blom, Lyda Blom, Hilka Wolschrijn in PW 26-2020)

UA042020

ZELFZORG

MENSTRUELE MIGRAINE:

EEN MAANDELIJKSE HEL

‘Hoofdpijn voor chique vrouwen’: dat is het beeld dat veel mensen hebben van migraine. Maar migraine, ook wel schele hoofdpijn genoemd, is veel meer en veel heftiger dan gewone hoofdpijn. Langdurige hevige pijnaanvallen, misselijkheid en gevoeligheid voor licht maken een migraineaanval ondraaglijk en uitputtend, terwijl veel mensen met gewone hoofdpijn nog redelijk kunnen functioneren.

Migraine komt wel meer voor bij vrouwen

Bij sommige mensen blijft het ‘beperkt’ tot

op één niveau blijft. Anderen kiezen ervoor

dan bij mannen, maar chique hoef je er niet

vier uur, maar bij anderen kan die hel langer

om bij het naderen van de menstruatie een

voor te zijn. Alle vrouwen in de vruchtbare

duren, tot wel drie dagen.

pijnstiller te slikken.

waarbij de concentraties van oestrogeen

DOODZIEK

TRIGGERS

en progesteron in het bloed stijgen en dalen.

Bonkende hoofdpijn aan één kant van het

Maar oestrogeen is maar een deel van

Het dalen van de oestrogeenspiegel kan

hoofd, met daarbij vaak misselijkheid en

het verhaal. Niet iedereen krijgt daardoor

bij vrouwen die daarvoor gevoelig zijn een

overgeven. Doodziek in je bed liggen. Niet

migraine en andersom zijn er ook mensen

migraineaanval uitlokken. En een migraine-

tegen licht kunnen. Je raakt er uitgeput van.

die migraine krijgen die niet samenhangt

aanval is een ‘hel’! Zeker bij inspanning,

Geen wonder dat je daar iets aan wil doen.

met de menstruatie. Mannen bijvoorbeeld,

want dan worden de verschijnselen nog

Vrouwen met menstruele migraine kunnen

of kinderen. Er zijn ook andere ‘triggers’ dan

heviger. Zo kan de trap op lopen om naar

in overleg met de huisarts de combinatie-

een dalende oestrogeenspiegel. Verandering

bed te gaan een marteling zijn. Zo’n aanval

anticonceptiepil slikken en daarbij de stop-

van ritme is een beruchte uitlokker. Denk

kan – als je er niets aan doet – lang duren.

week overslaan, zodat de oestrogeenspiegel

hierbij aan vakantie, vastentijd, nacht-

leeftijd hebben hun menstruele cyclus,

UA042020

diensten, overwerk of juist na vakantie of

‘gewone pijnstillers’ voldoende (zie onder

vastentijd weer terugkeren naar het gang-

Zelfzorg), anderen hebben zwaarder ge-

bare patroon. Voor mensen die hier gevoelig

schut nodig, de triptanen. Deze zijn alleen

voor zijn, kan het helpen om in de weeken-

verkrijgbaar op recept.

den en vakanties eenzelfde soort dagritme

Wie minimaal tweemaal per maand last

aan te houden als tijdens werkdagen.

heeft van migraine, komt in aanmerking voor profylaxe, oftewel aanvalsreductie.

HALF HOOFD Migraine (afgeleid van de Latijnse benaming hemicrania) is genoemd naar het symptoom dat de pijn aan één kant van het hoofd zit, oftewel het halve hoofd. Hemi is half, crania is schedel.

BLOEDVATEN

Ook op recept. Bij dagelijkse inname treden

De oorzaak van migraine is niet precies be-

dan minder aanvallen op, die bovendien

kend, maar er wordt steeds meer van het

minder hevig zijn en minder lang duren.

mechanisme ontrafeld. Inmiddels is bekend

Oude vertrouwde profylactica zijn bèta-

ZELFZORG

dat migraine optreedt als de bloedvaten in

blokkers en anti-epileptica, al of niet met

Veel mensen kunnen migraine voldoende

het hoofd opzwellen en wijder worden, en

een registratie voor deze indicatie. Het is

beheersen door tijdig – bij de eerste ver-

zich snel daarna weer vernauwen. De pijn-

vaak zoeken welk middel bij welke patiënt

schijnselen – een pijnstiller te nemen. De

vezels in de bloedvatwanden worden geprik-

uitkomst biedt.

eerste keus is paracetamol in voldoende

keld en de zenuwen rondom de bloedvaten

Nieuw ontwikkelde profylactica zijn de

hoge dosering; bij migraine is dat vaak

scheiden stoffen af die pijnsignalen naar de

CGRP-remmers. Deze zijn gericht tegen het

1000 mg. Als dat onvoldoende helpt, wordt

hersenen sturen. De oorzaak van de verwij-

eerdergenoemde eiwit dat zenuwen tijdens

aangeraden om een NSAID te proberen

dende en versmallende bloedvaten ligt

een migraineaanval afgeven. De CGRP-

zoals ibuprofen, naproxen, diclofenac, keto-

mogelijk in een golf van verminderde her-

remmers zijn monoklonale antilichamen die

profen, acetylsalicylzuur of carbasalaat-

senactiviteit, die leidt tot het afgeven van

worden toegediend via een maandelijkse

calcium. Er zijn ook combinatiepreparaten

een bepaald eiwit: CGRP (calcitoninegen-

injectie. Een deel van de patiënten krijgt

van pijnstillers beschikbaar.

gerelateerd peptide). Dat leidt weer tot

daardoor minder migrainedagen en bij

Helpen deze middelen onvoldoende, dan kan

verwijding van de bloedvaten in de hersenen

sommigen blijft de migraine zelfs helemaal

de patiënt bij de huisarts een recept krijgen

en veroorzaakt een ontsteking, die de

weg. Vooralsnog worden deze middelen niet

voor een sterkere pijnstiller of een

trigeminuszenuw prikkelt. De prikkeling

vergoed omdat het Zorginstituut vindt dat

profylacticum. <

geeft pijn die wordt ervaren als migraine.

ze geen meerwaarde hebben ten opzichte van andere profylactische middelen.

AANVALSBEHANDELING EN AANVALSREDUCTIE

Daarom zijn ze nog niet in de handel.

Het is mogelijk om een migraineaanval te

arts een recept voor metoclopramide of

‘couperen’ oftewel af te breken. De ver-

domperidon krijgen. Voor iemand die moet

schijnselen nemen dan sneller af. Voor

braken, is de rectale vorm van metoclo-

sommige patiënten zijn tegen de hoofdpijn

pramide het meest praktisch.

Wie last heeft van misselijkheid, kan bij de

JOUW ES ADVI

JOUW ADVIES BIJ MIGRAINE

› Naast medicijnen kan ook een regelmatige leefstijl migrainepatiënten helpen. Niet roken, voldoende bewegen, op tijd naar bed en op tijd opstaan, stress vermijden – dat kan allemaal bijdragen aan het beperken van migraine. Helaas is stress niet altijd te voorkomen, evenmin als een dalende oestrogeenspiegel. › Belangrijk is om bij de eerste verschijnselen van een aanval meteen rust te nemen en een pijnstiller te nemen. › Let bij de uitgifte van pijnstillers op de contra-indicaties en de doseringsadviezen. › Helpen de pijnstillers in de zelfzorg onvoldoende, dan kan de huisarts of neuroloog andere geneesmiddelen voorschrijven. › Wees ook altijd bedacht op medicatieovergebruikshoofdpijn. Dit kan ontstaan bij overgebruik van alle soorten pijnstillers: paracetamol, NSAID’s en triptanen.

UA042020

SUPPLEMENT

VOEDING VAN INVLOED OP DE PROSTAAT UA042020

Meer dan de helft van mannen in de zestig, en mogelijk 90% van de mannen tussen zeventig en negentig jaar, heeft een vergrote prostaat. Dit hoeft geen problemen op te leveren, maar het kan wel. Sommige voedingsstoffen kunnen bijdragen aan de conditie van de prostaat. Welke stoffen zijn dit en waarom zijn ze echt goed voor de prostaat?

WAT DOET DE PROSTAAT?

kanker. Lycopeen is een bioactieve stof

antioxidanten binnen te krijgen. Bronnen

De prostaat is een klier die bij de man onder

die voorkomt in tomaten, watermeloen en

van seleen zijn volkorenbrood, eigeel,

de blaas ligt en om de urinebuis. Hij is zo

tomatenproducten. Het is de stof die deze

schaal- en schelpdieren, noten, vis en

groot als een walnoot. Het prostaatvocht

producten hun rode kleur geeft. Lycopeen

zilvervliesrijst.

zorgt ervoor dat zaadcellen langer in leven

werkt als antioxidant, dat wil zeggen dat

De maximale veilige dosis is 300 micro-

blijven en beweeglijker zijn. De functie van

het vrije radicalen wegvangt en daarmee

gram per dag.1 In hogere doses is selenium

de prostaat ligt hoofdzakelijk in de vrucht-

mogelijk tegen prostaatkanker beschermt.1

giftig. Het is bijna niet mogelijk om via de

baarheid.

(www.voedingscentrum.nl). Tomatensaus

voeding te veel seleen binnen te krijgen.

De prostaat heeft de eigenschap dat hij

of andere tomatenproducten zijn waar-

gedurende het leven verder groeit; dit

schijnlijk nog effectiever dan rauwe

LIGNANEN

wordt geregeld door hormonen. Een

tomaten. Dit komt doordat er bij het koken

Uit experimenteel en epidemiologisch

vergroting van de prostaat kan verschil-

lycopeen vrijkomt en de concentratie

onderzoek komen aanwijzingen dat

lende klachten geven, zoals veel aandrang

lycopeen dan hoger wordt.

lignanen de hormoonhuishouding kunnen

om te plassen. Daarnaast kunnen mannen

normaliseren en dat ze prostaatvergroting

last krijgen van een prostaatontsteking.

SELEEN

en – veroudering tegen kunnen gaan.

Ook krijgen veel mannen op enig moment

Onderzoekers van het Wereld Kanker

Lignanen zorgen voor een evenwichtige

een vorm van prostaatkanker, meestal

Onderzoek Fonds (WKOF) toonden aan dat

hormoonbalans. Ze reguleren zowel het

zonder ernstige gevolgen, maar niet altijd.

seleen kan beschermen tegen de verdere

vrouwelijke oestrogeen als het mannelijke

Jaarlijks sterven in Nederland zo’n 2500

ontwikkeling van prostaatkanker, en niet

testosteron. Lignanen hebben niet alleen

mannen aan prostaatkanker.

zo zeer tegen het ontstaan ervan. Seleen

een gunstige werking op de hormoon-

zit in veel verschillende voedingsmiddelen

huishouding, ze hebben ook een krachtige

LYCOPEEN

die passen in een gezond en gevarieerd

antioxidatieve werking. Lignanen komen

Het eten van gekookte en bereide tomaten

voedingspatroon. Daarom hoef je in

voor in zaden, volle granen, peulvruchten

of tomatenproducten zorgt mogelijk voor

principe geen seleensupplement te

en groente. Tegenwoordig wordt onze

een verlaging van de kans op prostaat-

adviseren als strategie om voldoende

voeding erg bewerkt en bij het rafﬁnageproces kunnen de lignanen verdwijnen.

TABEL

BEWEGEN Niet alleen gezond eten kan helpen bij

VOEDINGSMIDDELEN GOED VOOR DE PROSTAAT Voedingsmiddelen met… zijn..

het voorkomen van prostaatklachten, ook

Lycopeen

(gekookte) tomaten, tomatenproducten, watermeloen

regelmatig bewegen draagt hieraan bij.

Seleen

volkorenbrood, eigeel, schaal- en schelpdieren, noten, vis, zilvervliesrijst

Zo blijkt uit Amerikaans onderzoek dat

Lignanen

zaden, volle granen, peulvruchten en groente

mannen die vaker intensief sporten of bewegen beter beschermd zijn tegen zowel

JOUW ADVIES BIJ PROSTAATKLACHTEN

JOUW ES ADVI

prostaatkanker als prostaatvergroting dan mannen die niet of zelden bewegen. < Michelle Vrij, Nutrimedia

› Adviseer een gezonde leefstijl: voldoende beweging en sport en voldoende groente, fruit, volkoren graanproducten en zo min mogelijk bewerkte producten. › Doet de persoon in kwestie dit al, dan kun je speciﬁek adviseren meer voedingsmiddelen met lycopeen, seleen en lignanen aan het voedingspatroon toe te voegen. › Supplementen slikken is vaak niet nodig bij mannen met prostaatklachten en hoeft dan ook niet geadviseerd te worden. 1

www.voedingscentrum.nl

UA042020

AAN HET WOORD

SELEEN: EEN VEELZIJDIG EN NOODZAKELIJK ELEMENT “De Nederlandse bevolking heeft een slechte seleenstatus, terwijl seleen zo belangrijk is voor een goede gezondheid en een goede afweer.” Dat was de boodschap van Jan Blaauw tijdens het webinar ‘Seleen, een niet te onderschatten spoorelement’, georganiseerd voor gezondheidsprofessionals door de Pharma Nord Academy. Jan Blaauw is orthomoleculair docent en heeft 36 jaar praktijkervaring. De masterclass werd vanwege de coronamaatregelen gegeven via internet.

uit de voeding moeten halen. Steeds meer

• Als bestanddeel van vele enzymen,

functies van seleen in ons lichaam worden

de selenoproteïnen. Zonder seleen

ontrafeld. Ook de bronnen waaruit we seleen

werken ze niet, met onder andere

halen, zijn inmiddels bekend. Iemand met

gevolgen voor de aanmaak van schild-

een gevarieerd voedingspatroon krijgt seleen

klierhormoon.

met name binnen via vlees, graanproducten,

• Bij het beschermen tegen ‘oxidatieve

melk en zuivel. Maar of je voldoende seleen

stress’. Seleen vermindert op verschil-

binnenkrijgt, hangt ook samen met de

lende manieren schade door oxidatie:

hoeveelheid seleen in de bodem, vertelde

als krachtige antioxidant, als cofactor

Blaauw. Seleen komt terecht in gras, en bij

van anti-oxidatieve enzymen en door

koeien die daarvan eten komt seleen in het

regulatie van het redoxevenwicht in

vlees en in de melk terecht. In Nederland

de cel. Het verminderen van oxidatieve

bevat de bodem weinig seleen.

stress kan onder meer het risico op kanker voorkomen of afremmen.

Dat seleen een essentieel spoorelement is, is

BELANGRIJK IN HET LICHAAM

nog maar sinds 1979 bekend. Essentieel wil

Blaauw besprak de rol van seleen bij

betrokken bij de aangeboren afweer

zeggen dat we dit element nodig hebben en

processen in het lichaam:

(de ‘opruimcellen’) maar ook bij de

UA042020

• Voor een goede afweer. Seleen is

verworven afweer (het maken van

lichaam worden ingezet. Ook moet er

antistoffen na een infectie).

voldoende L-selenomethionine in zitten.

• Seleen speelt een belangrijke rol bij

“SelenoPrecise van Pharma Nord is

bescherming tegen virussen.

seleen-verrijkt gist van hoge kwaliteit, gestandaardiseerd, goed onderzocht en

Vanwege al deze functies wordt seleen op

bevat diverse selenoproteïnen die in het

vele fronten preventief ingezet en heeft de

lichaam werkzaam zijn. Het is volgens

EFSA zes ‘claims’ over de werkzaamheid

de EFSA 150-200% beter opneembaar

van seleen goedgekeurd (zie de tabel).

dan andere seleenvormen. Vanwege de registratie als geneesmiddel in de EU wordt

BIJ VIRUSINFECTIES

het veel gebruikt in onderzoek bij mensen.”

Seleen helpt op twee manieren om virusinfecties tegen te gaan: door de afweer

VOORKOM OVERDOSERING

te versterken en via een rechtstreeks effect.

Suppletie geeft echter altijd een risico van

Bij het nieuwe coronavirus zag Blaauw iets

Jan Blaauw, orthomoleculair docent.

opvallends: de covid-19-epidemie lijkt

overdosering. Het maximale veilige niveau van SelenoPrecise (waarvoor dit is uitge-

ernstiger in streken waar de bevolking

EEN GOEDE SELEENINNAME

zocht) is 400 mcg per dag, aldus Blaauw.

minder seleen inneemt. Dat is gebleken in

Hoeveel seleen moet iemand binnenkrijgen

Voor suppletie adviseert hij SelenoPrecise

China maar je ziet het ook in Europa.

en welke hoeveelheid is nog veilig?

in een dosis van 100-200 mcg per dag. <

In Finland heeft de bevolking namelijk een

De optimale plasmawaarde van seleen

goede seleenstatus in vergelijking met

is 90-125 mcg per liter plasma, zo is uit

andere Europese landen. Dat komt doordat

diverse onderzoeken gebleken. Maar de

de bodem er via kunstmest wordt verrijkt

plasmawaarde wordt zelden gemeten.

met seleen. Het opmerkelijke is dat Finland

We weten wel iets over de inname.

gebleken. In Nederland varieert deze waarde tussen

weinig wordt getroffen door gevallen van

De aanbevolen inname is 70 mcg per dag

60 en 100 mcg per liter plasma.

covid-19. Al zullen hier ongetwijfeld meer

en 100-200 mcg geeft een degelijke

factoren een rol spelen, denkt Blaauw.

bescherming. In Nederland krijgen we

gemiddeld te weinig seleen binnen: zo’n

SUPPLETIE BIJ ZIEKTE

50 mcg per dag. 70% van de mannen krijgt

* seleenstatus: de hoeveelheid seleen in het lichaam. De optimale plasmawaarde van seleen is 90-125 mcg per liter plasma, zo is uit diverse onderzoeken

1. Zhang et al. Association between regional selenium status and reported outcome of COVID-19 cases in China. Am J Clin Nutr, 28 april 2020. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqaa095. 2. De KiSel-10-studie: Alehagen et al. Still reduced

Een seleentekort kan volgens Blaauw

te weinig seleen binnen, van de vrouwen

betrokken zijn bij het ontstaan van veel

zelfs 90%.

verschillende chronische aandoeningen.

Bij iemand die te weinig seleen binnenkrijgt,

A validation of previous 10-year follow-up results of

“Waarom zou je dan niet bij mensen met

zou suppletie zinvol kunnen zijn. Maar

a prospective randomized double-blind placebo-

deze ziekten de seleenstatus meten, dan

waarmee suppleren en hoeveel? Kies altijd

controlled trial in elderly. PLoS ONE 13(4): e0193120.

kun je bij een te lage concentratie suppletie

voor een organische vorm, bijvoorbeeld op

geven”, suggereerde hij. Bij een verzwakt

basis van gist, adviseert Blaauw. Dat is

Outcome in Heart Failure. Eur J Heart Fail 2019. doi:

hart is gebleken dat dit zinvol is.2 Bij mensen

beter opneembaar en kan beter in het

10.1002/ejhf.164.

cardiovascular mortality 12 years after supplementation with selenium and coenzyme Q10 for four years:

https://doi.org/10.1371/journal.pone.0193120. 3. De Biostat-CHF-studie: Bomer et al. Selenium and

die seleen en Q10 kregen, bleef het hart in betere conditie en deze mensen bleven

TABEL

langer leven dan de placebogroep. Blaauw is verbaasd dat seleensuppletie nog niet is

Voor seleen zijn er zes goedgekeurde ‘claims’

opgenomen in richtlijnen. Ook in recent

Seleen draagt bij aan…

onderzoek in elf Europese landen bij meer

1. bescherming van cellen tegen oxidatieve stress 2. normaal functioneren van de schildklier

dan 2500 patiënten3 zag men dat patiënten

3. normaal functioneren van het afweersysteem

met een zwak hart bij een goede

4. normale zaadcelproductie

seleenstatus langer bleven leven.

5. behoud van normaal haar 6. behoud van normale nagels

UA042020

PRODUCTTIP

BRANCHENIEUWS

Advertentie

PRODUCTTIP

Door pakketuitstroom minder medicijnen afgeleverd

Openbare apotheken verstrekten in 2019 binnen het basispakket minder geneesmiddelen per hoofd van de bevolking dan in 2017 en 2018. Vooral doordat onder meer paracetamol 1000 mg en colecalciferol (vitamine D3) sinds januari 2019 niet meer in het basispakket zitten. Gemiddeld gebruikten Nederlanders 540 DDD’s (defined daily doses) in 2019, tien minder dan een jaar eerder; dit was een afname van 1,7%, aldus de Stichting Farma-

SUDOCREM HEET NU SUDOCREM MULTI-EXPERT Voor jong en oud

ceutische Kengetallen (SFK). Bij 70-plussers was de afname sterker, namelijk 3,7%. Mogelijk gebruikte vooral deze groep de genoemde uitgestroomde middelen. Wel gebruikten 70-plussers nog

Baby's en kleine kinderen zijn extra kwets-

altijd drie keer zoveel geneesmiddelen als de gemiddelde

baar voor luieruitslag tijdens de allereerste

Nederlander.

ontlasting, als ze tandjes krijgen, als ze

(Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen)

overgaan van borst- op ﬂesvoeding en als ze voor het eerst vast voedsel eten. Maar ook als de huid wat ouder is, dan kan deze net iets meer bescherming nodig hebben.

Geneesmiddelenoverzicht ‘wisselen ongewenst’ op komst

Luieruitslag is een alledaags fenomeen bij baby’s. Maar ook de oudere, kwetsbare huid die langdurig in contact komt met urine en ontlasting kan last krijgen van zogenaamde incontinentie-uitslag. Gelukkig kun je iets doen. Sudocrem Multi-

Er komt een lijst van medicijnen waarbij wisselen ongewenst is. De lijst wordt opgesteld door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en is eind dit jaar te verwachten.

Expert is een medisch hulpmiddel ter

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)

behandeling en ter voorkoming van

heeft hierom gevraagd in het belang van de veiligheid van

luieruitslag en incontinentie-uitslag bij

patiënten. Het CBG gaat zorgvuldig te werk: het stelt voor-

volwassenen. De bijzondere samenstelling

waarden op en kiest op basis daarvan de medicijnen die

maakt het een uniek product. Het behandelt

bij voorkeur niet gewisseld mogen worden omdat dit een

en voorkomt luieruitslag en incontinentie-

gezondheidsrisico met zich mee kan brengen. Zowel de

uitslag. Bovendien helpt het ook bij een ruwe,

voorwaarden als de lijst medicijnen worden besproken

schrale en geprikkelde huid en is het geschikt

met organisaties van patiënten, artsen, apothekers en

om schaafwonden mee te behandelen. Het

zorgverzekeraars.

beschermt, verzacht en helpt bij een rode en kwetsbare huid.

www.sudocrem.com

UA042020

(Bron: CBG)

Nivel bevestigt ongewenste substitutie door pakketuitstroom

MTX ‘comfortainers’ gaan uit de handel

Het niet meer vergoeden van paracetamol en een aantal vitaminen en mineralen leidt onder andere tot voorschriften voor duurdere en riskante medicatie. Dat bevestigt het Nivel na onderzoek.

De ‘comfortainers’ met methotrexaat gaan uit de handel. In mei 2020 zijn de laatste ‘comfortainers’ geleverd aan groothandels. Methotrexaat in potjes zou namelijk te vaak tot medicatiefouten leiden, met name tot te veel inname.

Sinds 1 januari 2019 worden paracetamol en een aantal

Comfortainer is de naam van een type potje dat makkelijker

vitaminen en mineralen niet meer vergoed vanuit de

gebruikt kan worden door mensen met een beperkte hand-

basisverzekering. Patiënten moeten dit aanschaffen als

functie. Dit potje heeft een grote deksel met uitsparingen

zelfzorgmiddel. Al snel kwamen er signalen dat veel

waardoor je beter grip hebt bij het openen. Helaas mag deze

patiënten voorschriften kregen voor sterkere middelen die

gebruiksvriendelijke variant nu niet meer geleverd worden.

wel vergoed werden, zoals opiaten en hoge doses vitamine D.

Het Europees Medicijn Agentschap (EMA) heeft namelijk

Dat bevestigt ook de ‘Monitor vitaminen, mineralen en para-

vorig jaar besloten dat tabletten van methotrexaat alleen

cetamol uit het pakket’ opgesteld door onderzoeksinstituut

nog maar in blisters (strips) verpakt mogen worden. De reden

Nivel. De gevolgen kunnen ernstig zijn. Kans op verslaving

voor dit besluit is dat patiënten bij het gebruik van potjes

aan opiaten, complicaties en uiteindelijk hogere zorgkosten.

soms fouten maken bij de dosering, bijvoorbeeld door te

Voor vitamine D (colecalciferol) schrijven huisartsen in plaats

veel tabletten tegelijk in te nemen. Een te hoge dosering

van een dagdosering vaker week- of maanddoseringen voor.

kan leiden tot ernstige bijwerkingen.

Deze zijn aanzienlijk duurder dan de dagdosering. ReumaNederland is niet blij met deze ontwikkeling en Verder meldt het Nivel-rapport dat patiënten weinig met hun

vraagt aandacht voor de noodzaak om voor mensen met een

(huis)arts of apotheker communiceren over veranderingen in

beperkte handfunctie geschikte verpakkingen beschikbaar

hun medicijngebruik als gevolg van de pakketmaatregel. In

te houden. Als de comfortainers zijn uitverkocht, zul je dus

ongeveer de helft van de situaties bespraken zij niet dat ze

vaker voor de patiënten tabletten moeten uitdrukken.

met een middel waren gestopt. Uit het oogpunt van medica-

(Bron: ReumaNederland)

tieveiligheid is dit ongewenst, benadrukt Nivel. De minister gaat de uitkomsten van de monitor bespreken met beroepsgroepen, zoals de KNMP, de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV), patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars.

Meer dermatica bij kinderen met eczeem

(Bron: Pharmaceutisch Weekblad)

Voor kinderen van 0 en 1 jaar werden in 2019 4% meer medicijnen afgeleverd, meldt de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). Die toename is vooral toe te schrijven aan een toegenomen gebruik van middelen die bij eczeemklachten worden toegepast: neutrale zalven en crèmes en, in mindere mate, huidmiddelen met corticosteroïden. (Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen)

UA042020

JUBILEUMPUZZEL

EEN JAAR LANG

PUZZELEN MET UA

UA is de tiende jaargang ingegaan. Dat is wel een feestje waard. Daarom trakteren we jullie op vijf puzzels met vele prijzen, met dank aan de sponsors die de prijzen ter beschikking hebben gesteld!

In de nummers 1 t/m 5 van UA jaargang 2020 staat

WAT MOET JE DOEN?

een puzzel. Per puzzel zijn diverse prijzen te winnen.

• Los de puzzel op.

Welke dat zijn, staat bij elke puzzel vermeld. Uit de

• Ga naar www.ua.nl/nieuws/puzzel2020 en volg de aanwijzingen.

vijf puzzels volgt één overall oplossing, die kans geeft op de hoofdprijs. Puzzel jij ook mee?

Hier staat ook het puzzelreglement. • Vul de oplossing van deze puzzel én jouw gegevens op dat formulier in vóór woensdag 16 september.

Let op: je maakt alleen kans op de hoofdprijs als je

• Alles op tijd ingevuld? Dan maak je kans op een van de mooie prijzen.

de oplossingen van alle vijf de losse puzzels hebt

• Doe je mee aan alle puzzels in UA 1 t/m 5, dan maak je kans op een hoofdprijs!

ingestuurd.

• En door alleen al mee te doen, krijg je bij elke puzzel een mooie kortingscode (zie hiernaast).

UITSLAG PUZZEL UA 3: De uitkomst van de woordzoeker was: VEILIG INCIDENTEN MELDEN. Alle inzenders hebben een kortingscode ontvangen voor 10% korting op een Rebel&Rose-product. Uit de inzenders met het juiste antwoord zijn de volgende prijswinnaars getrokken. Een waardebon voor Rebel & Rose t.w.v. € 50,00: Aletta van Grootheest, Apotheek Corlaer, Nijkerk; Frans Caspers, Apotheek De Heemsteedse, Heemstede. Avène verzorgingspakket: Elsa Pampiermole, Rijnstate Poli-Apotheek, Arnhem. Louis Widmer zonbeschermingspakket: Lisette Pothoven, Apotheek Wehl & Kilder, Wehl. Eucerin Hyaluron-ﬁller verzorgingspakket: Mirjam Hettema, Apotheek Gouda Noord, Gouda. Vichy Anti-aging pakket: Kirsten van Ingen, Apotheek Beker cv, Oegstgeest. Novexpert Hyaluronzuur Booster: Mariska Bilius, Apotheek Hoge Vucht, Breda. Sukin Purely Ageless Anti-age pakket: Willemien Rigter, Apotheek Eemnes, Eemnes. Make-uppakket (CATRICE en essence): Deli Rijneveld, RIVAS Zorggroep loc. Beatrix Ziekenhuis, Gorinchem. Allemaal van harte gefeliciteerd!

UA042020

1. Laatste menstruatie 2. Huidziekte met schilfering 3. Stof die we binnen moeten krijgen, normaliter via de voeding 4. Vorm van overgevoeligheid 5. Verstopping 6. Beroepsvereniging van apothekersassistenten 7. Verslavende stof in sigaretten 8. Hoge bloeddruk 9. Was vroeger een symbool van apotheken 10. Eetstoornis 11. Farmaceutische vorm 12. Psychische aandoening, waarbij iemand zich somber, moe en vaak ook waardeloos voelt 13. Botbreuk 14. Botziekte 15. Allergie voor pollen

Dit keer een ﬁlippine. Probeer aan de hand van de omschrijvingen alle woorden te vinden. Bij een correcte invulling lees je van boven naar beneden in de gekleurde hokjes de oplossing. De letters in de oranje hokjes heb je nodig voor de eindoplossing.

DIT ZIJN DE PRIJZEN DIE JE KUNT WINNEN! De sponsors hebben fantastische prijzen ter beschikking gesteld. Met een goede oplossing maak je kans op: – verzorgingspakketten van o.a. Avène, Eucerin, Louis Widmer, Novexpert, Sukin en Vichy; – make-upsets met producten van essence en catrice; – waardebonnen voor stoere Rebel & Rose-sieraden.

www.rebelandrose.com

Heb je de eindoplossing goed, dan maak je kans op nóg mooiere pakketten van deze merken. Iedere apothekersassistent(e) die een oplossing instuurt (puzzel 1 t/m 5) ontvangt bovendien een kortingcode voor 10% korting op een Rebel & Rose-product (binnen een maand te besteden). Ga voor meer informatie over de prijzen naar www.ua.nl/nieuws/puzzelprijzen

UA042020 UA022020

OPTIMA FARMA

Herken jij jezelf in de volgende situatie? Je staat bij de drogist of supermarkt in de rij voor de kassa. Een oudere dame voor je koopt een zelfzorgmedicijn. Je ziet dat ze een doosje ibuprofen op de balie legt. “Heeft u nog vragen over dit medicijn?” vraagt het meisje achter de kassa. “Nee hoor”, zegt de mevrouw. “Ik gebruik dit middel al een tijdje!”

HEB JIJ DAT OOK? Heb jij dat ook? Dat je je op zo’n moment in het

mineralen en paracetamol uit het pakket.

Apothekers en apothekersassistenten hebben

gesprek wilt mengen? Allerlei vragen komen bij

Optima Farma is op de achtergrond betrokken

niet voor niets een jarenlange studie gevolgd.

je boven. Je moet je echt inhouden om niet iets

geweest bij dit onderzoek en heeft diverse

Het is belangrijk dat ons werk zichtbaarder

aan deze dame te vragen.

vragen kunnen voorleggen die in het onderzoek

wordt.

Apothekersassistenten leveren een heel

zijn meegenomen. Inmiddels heeft de KNMP

Optima Farma zet zich in voor onze

belangrijke bijdrage in de keten van zorg, met

naar aanleiding van de resultaten van dit

beroepsgroep, op welke manier dan ook. Dat

name bij het begeleiden van patiënten in hun

onderzoek – met name de substitutie van

kunnen wij niet alleen. Daar hebben we jullie

medicijngebruik. Wij zijn het ons niet altijd

paracetamol naar andere pijnstillers – een brief

steun vanuit het werkveld hard voor nodig. Dat

bewust. Maar goede voorlichting, de signale-

gestuurd naar de Tweede Kamerleden. Komen

kan op diverse manieren. Wij zijn op zoek naar

rende taak die wij hebben en medicatie-

hier Kamervragen over?

vrijwilligers die zich willen inzetten voor de

bewaking, dragen ertoe bij dat we in Nederland

Maar waar het Optima Farma met name om

beroepsvereniging. Ook hebben we input nodig

goede, hoogwaardige farmaceutische zorg

gaat, is dat dit onderzoek zichtbaar heeft

vanuit het werkveld. Heb je ideeën of andere

kunnen leveren.

gemaakt dat we met deze maatregelen

dingen die je met ons wilt delen, we horen

De gezondheidszorg is duur. Om de zorg nu én

inleveren op patiëntveiligheid en medicatie-

graag van je. Om door te kunnen gaan met ons

in de toekomst te kunnen blijven leveren, is het

veiligheid. Doordat deze producten buiten de

werk hebben we ook nieuwe leden nodig. Met

begrijpelijk dat er maatregelen worden bedacht

apotheek om worden geleverd, zijn huisarts en

meer leden staan we sterker en kunnen we

en genomen om de kosten in de zorg te

apotheek niet op de hoogte van wat mensen

meer doen en meer bereiken.

drukken.

gebruiken. Natuurlijk kunnen we meegaan in de

Zo zijn er in de afgelopen jaren diverse medi-

beweegredenen van de overheid. Een patiënt

cijnen uit het basispakket gehaald. Denk aan de

heeft eigen verantwoordelijkheid, kan zelf een

PPI’s in 2012, en aan de uitstroom van parace-

beslissing nemen. Maar naar onze mening geldt

tamol, vitamines en mineralen in 2019. Optima

dit niet voor alle patiënten. Daarnaast weten

Trudy van Geffen

Farma heeft dit aangekaart bij het ministerie

we dat je als patiënt niet alles kunt overzien.

voorzitter Optima Farma

van Volksgezondheid. Begin 2019 is Nivel op aanvraag van VWS een onderzoek gestart.

CONTACTINFORMATIE

Onlangs verscheen een eindrapportage van dit onderzoek, getiteld Monitor vitaminen,

UA042020

06-57 96 72 13; maandag t/m donderdag tijdens kantooruren. secretariaat@optimafarma.nl

AMBASSADEURS IN DE REGIO BEROEPSVERENIGING VAN APOTHEKERSASSISTENTEN, FARMACEUTISCH CONSULENTEN EN FARMACEUTISCH MANAGERS

Optima Farma heeft sinds vorig jaar een aantal ambassadeurs in de regio als

CONGRES 31 OKTOBER 2020 OPTIMA FARMA CONGRES 2020

aanspreekpunt van de beroepsvereniging. Wat doen de ambassadeurs zoal? Vanwege de coronamaatregelen kon het Ze zijn aanspreekpunt voor de collega’s uit het werkveld in hun eigen regio. Ze gaan bijvoorbeeld naar de ROC’s om een gastles te geven over het beroep. Maar ze organiseren ook nascholingsavonden, in samenwerking met het verenigingsbureau. Vanwege de coronamaatregelen zijn we nu

congres van zaterdag 18 april helaas niet doorgaan. Het congres is verplaatst naar zaterdag 31 oktober.

aan het inventariseren wat de mogelijkheden zijn om ook dit najaar weer regionale nascholings-

Het programma en de sprekers blijven

avonden te organiseren.

nagenoeg hetzelfde. Zie voor de meest recente informatie onze congreswebsite:

De ambassadeurs kun je alleen bereiken via e-mail (omdat zij overdag in de apotheek

https://congressen.optimafarma.nl/

werkzaam zijn). Wil je toch iemand spreken? Bel dan naar het algemene nummer van Optima Het bestuur is in gesprek met De Reehorst

Farma M: 06-57 96 72 13 (maandag t/m donderdag)

over de vorm waarin het congres kan plaatsvinden om de risico’s van eventuele

Regio Friesland:

Thea de Jong > thea.de.jong@optimafarma.nl

Regio Overijssel:

Bertine Manenschijn: bertine.manenschijn@optimafarma.nl

Regio Flevoland:

Cathy Kersbergen: cathy.kersbergen@optimafarma.nl

Regio Gelderland:

Linda van der Velde: linda.van.der.velde@optimafarma.nl

Regio Limburg-Noord:

Maureen Gehring: maureen.gehring@optimafarma.nl

Regio Limburg-Zuid:

Kerstin Hartenberg: kerstin.hartenberg@optimafarma.nl

besmettingen te beperken. Wij hopen jullie allen te zien in oktober! Datum: zaterdag 31 oktober 2020 Locatie: De Reehorst te Ede Tijd: 09.45-17.00 uur

Niet alle regio’s zijn al bemand. We zijn dan ook nog op zoek naar collega’s die deze functie in hun

Programma: zie https://congressen.optimafarma.nl/

regio willen vervullen. Zie https://optimafarma.nl/Vacatures/.

Prijs: normaal € 150,-; leden € 100,-

DE GROTE APOTHEKERSASSISTENTEN KENNISTEST 2020 Doe mee, nu kan het nog! Wil jij weten hoe het staat met jouw kennis van je vakgebied? Dan kun je – t/m 30 augustus – nog meedoen aan de Grote Apothekersassistenten Kennistest. Je maakt kans op leuke prijzen.

GEACCREDITEERD

4 PUNTEN

SPECIALE AANBIEDING: COMBIDEAL (CONGRES EN LIDMAATSCHAP OPTIMA FARMA 2020): € 128,75

Bovendien is de Grote Apothekersassistenten Kennistest weer door

Je kunt ook gebruikmaken van de

KABIZ geaccrediteerd met 4 accreditatiepunten.

COMBIDEAL. De combideal bestaat uit het lidmaatschap van Optima Farma 1 juli-

NIEUW: CATEGORIE ZIEKENHUISFARMACIE

31 december 2020 à € 28,75 en een ticket

De categorieën Farmaceutische kennis en Communicatie en advies worden gemaakt door alle

voor het Optima Farma-congres tegen de

deelnemers. Vervolgens maak je een keuze voor Zelfzorg of Ziekenhuisfarmacie. Ook apothekers-

ledenprijs. JE BETAALT DAN IN TOTAAL

assistenten in ziekenhuizen kunnen dus nu hun kennis testen in de Grote Apothekersassistenten

€ 128,75. In de prijs van de combideal is

Kennistest 2020.

ook een abonnement van UA inbegrepen.

Voor meer informatie: zie pag. 42

UA042020

Fotograﬁe: Remie Kranendonk.

EVEN VOORSTELLEN

HAHNEMANN IN HEILOO, EEN HOMEOPATHISCHE APOTHEEK POTENTIËREN: VERDUNNEN EN SCHUDDEN Margreth Koopman en Marije Denneman in de Hahnemann Apotheek

In Heiloo staat een homeopathische apotheek: de Hahnemann apotheek, genoemd naar de grondlegger van de homeopathie. Een apotheek die bereidt voor patiënten in het hele land. Behalve een apotheek en een bereidingsafdeling is er dan ook een verpakkings- en verzendafdeling en een callcenter.

UA042020

“Tienduizenden verschillende homeopathische voorpotenties hebben we hier al gemaakt”, vertelt Margreth Koopman, hoofd van de afdeling Bereidingen. “In voorraad hebben we basisverdunningen van meer dan drieduizend middelen. Daarvan worden op recept tientallen verdere verdunningen afgeleid.” In de apothekerskast staan duizenden ﬂesjes met daarop namen als arsenicum, chlorum, colchicum autumnale, euphrasia ofﬁcinalis en ignatia amara. Maar er worden ook verdunningen bereid van reguliere geneesmiddelen – allopathica genoemd. Die worden gebruikt om patiënten die problemen met die geneesmiddelen ondervinden, die beter lichamelijk te laten verwerken. Dat wordt wel ‘ontstoren’ genoemd. “We maken bijvoorbeeld ook verdunningen van uitgangsstoffen als acetylsalicylzuur of chloordiazepoxide. En we stellen complexen samen van diverse uitgangsstoffen en planten.” Er is een balie, maar er komen weinig

Marije scant een QR-code op een recept.

patiënten in deze apotheek. De 200 tot 300 recepten die per dag worden klaargemaakt, worden voornamelijk verstuurd.

DIGITALE RECEPTEN

automatisch meegestuurd, voorzien van

Ongeveer de helft moet eerst bereid

Recepten komen over het algemeen

hetzelfde etiket als wat op het middel zit.

worden, de rest kan vanuit de voorraad

digitaal binnen. De apothekersassistent

“Zo ziet de gebruiker precies voor welk

worden afgeleverd, zoals de geregistreerde

die recepten aanneemt, verzorgt ook de

middel de waarschuwing geldt.”

homeopathische geneesmiddelen van

schriftelijke uitgifte-informatie, waaronder

Door deze telefonische contacten hebben

VSM en Weleda. Apothekersassistente

waarschuwingen. “Voor belangrijke waar-

de apothekersassistenten dus toch

Marije Denneman is betrokken bij de

schuwingen nemen we al telefonisch

patiëntencontact. “Dat vind ik wel ﬁjn”,

receptafhandeling. Ze wordt afwisselend

contact op met de patiënt voordat het

zegt Marije, “want ik ben een echt mensen-

ingeroosterd op drie taken: het aannemen

middel wordt verstuurd. Voor veel middelen

mens.” Met vragen over vergoedingen en

van recepten, de administratieve afwerking

hebben we vaste waarschuwingen.

substituties hebben ze in elk geval weinig

(‘intikken’) en het controleren van de

Daarbij zijn we strenger dan verplicht is.

te maken. En met agressie aan de balie al

leveringen (‘plakken’, genoemd naar de

Zo waarschuwen we bij veel middelen in

helemaal niet. Mensen die voor homeo-

laatste handeling: het etiket dat op de

lagere potenties dat er weinig ervaring is

pathie kiezen, hebben dit immers vaak in

goedgekeurde aﬂevering wordt geplakt).

bij zwangerschap en borstvoeding. Andere

de aanvullende verzekering of kiezen er

Verder kun je als apothekersassistent

waarschuwingen komen overeen met die

bewust voor het zelf te betalen.

werken op de bereidingsafdeling. Het

in reguliere apotheken, bijvoorbeeld de

twintigkoppige team bestaat uit tien

waarschuwingen voor mogelijke interacties

apothekersassistenten, twee analisten,

bij middelen op basis van Hypericum

en verder administratief medewerkers,

(o.a. met de anticonceptiepil) en Ginkgo

inpakkers, een homeopathisch arts,

biloba (met antistollingsmiddelen).” Bij de

twee apothekers en een manager.

verzending wordt de waarschuwingsbrief

Lees verder op pagina 40

UA042020

De apotheek bereidt voor homeopathische voorschrijvers uit het hele land (er zijn bijna 700 homeopathisch behandelaars); de meeste uitgiftes worden dan ook per post verstuurd. Maar de homeopathisch behandelaar in de buurt zorgt ook voor patiënten die hun ‘medicatie’ zelf komen halen. Ook heeft de apotheek aanloop omdat ze nog steeds uitgiftepunt zijn voor de reguliere apotheek die hier eerder was gevestigd en die is verhuisd naar een ander deel van Heiloo. “Alleen voor herhaalmedicatie; we verzorgen geen eerste-uitgiftegesprekken”, verklaart Marije. Het handverkoopassortiment – te koop in de apotheek en via de webshop – bestaat

Op de apotheekkast prijken namen als argentum, arnica en artemisia.

uit homeopathische geneesmiddelen en voedingssupplementen van diverse

nodig heeft om volledig uit zichzelf op te

Het maken van een D30-reeks duurt

merken.

rollen.”

ongeveer een halfuur. Dan zijn er ook nog K-potenties (de K van Korsakoff-methode).

HOE VERDER VERDUND, HOE SPECIFIEKER Op de bereidingsafdeling worden de

Lees meer over het principe van de homeopathie op www.ua.nl

Via een apparaat (de K-tronic) kunnen honderdvoudige verdunningen automatisch worden gemaakt tot 10MK. Bij deze metho-

verdunningsreeksen gemaakt vanuit de

de wordt één potentieerkolfje gebruikt dat

oertincturen van veel planten, mineralen,

telkens wordt leeggezogen; met de vloei-

chemische verbindingen en dierlijke

Margreth laat zien hoe het potentiëren in

stof die aan de wand blijft hangen wordt

grondstoffen. Sterke verdunningen; bij

zijn werk gaat. Vanuit de oertinctuur – dat

weer opnieuw een honderdvoudige

de homeopathie gaat het namelijk niet om

is de basisoplossing van de grondstof in

verdunning gemaakt.

de hoeveelheid aanwezige materie van de

alcohol – worden reeksen verdunningen

oorspronkelijk stof, maar om de doorge-

gemaakt. Op de ﬂes met de juiste alcohol-

GRANULES

geven informatie en energie van die stof

sterkte staat een dispenser die een vaste

Alle bereidingen worden gemaakt volgens

bij elke verdunningsstap. Die wordt ver-

hoeveelheid afgeeft van 9 ml. Bij een

het HAB (Homöopathisches Arzneibuch),

kregen door de oplossing te potentiëren.

D-reeks (telkens 10x verdund) neem je

dat is het Duitse homeopathische Farma-

Dat gebeurt door eerst te verdunnen en

een Eppendorff-pipet die 1 ml van de

copee. Hierin staat ook welke minimale

daarna krachtig te schudden. Margreth

voorgaande verdunning opzuigt; dit verdun

verdunning van een middel afgeleverd mag

legt uit: “In de homeopathie gaan we ervan

je met de 9 ml alcohol. Bij een C-reeks

worden. “Als we een verdunning aﬂeveren

uit dat de materie weliswaar bij iedere

(telkens 100x verdund) is de verdunning

van een gevaarlijke uitgangsstof, bijvoor-

stap minder wordt, maar dat de energie-

op dezelfde manier honderdvoudig.

beeld een regulier geneesmiddel of een

informatie blijft bestaan en zelfs steeds

“Zo verdunnen we steeds verder, tot we de

giftige plant, dan willen we niet dat er nog

speciﬁeker wordt. Een homeopathisch

gewenste verdunning hebben, bijvoorbeeld

een materiële werking van de oorspron-

middel geeft het lichaam een energetische

D30 – dat is 30 keer 1 op 10 verdund of

kelijke stof kan uitgaan.” Daarom wordt

prikkeling om het zelfherstellend vermogen

C200: 200 keer 1 op 100 verdund.” Het

altijd de minimale af te leveren potentie

te bevorderen of in gang te zetten. Dat is

potentiëren gebeurt door elk ﬂesje na het

aangegeven, bijvoorbeeld vanaf D6 of D12.”

dus het omgekeerde van symptoom-

verdunnen op een schudmachine te zetten

De meeste aﬂeveringen zijn in de vorm van

bestrijding. Zie het als een stofzuigersnoer,

die na een druk op de knop binnen enkele

granules: sacharosebolletjes (lactosevrij)

dat een klein rukje in de verkeerde richting

seconden honderd schudslagen maakt.

die worden besprenkeld met 1% (op

UA042020

De handverkoopopstelling.

gewichtsbasis) van de gewenste potentie

nascholing. “Op Apoweb staat bijvoorbeeld

van een middel. Door de granules regel-

een e-learning over homeopathie. Verder

matig om te zwenken wordt de vloeistof

krijgen we lunchlezingen van homeo-

goed over alle bolletjes verdeeld; vervol-

pathisch artsen en van bedrijven over

gens worden ze gedroogd in een LAF-kast

hun producten.”

waar de alcohol eruit verdampt. De granu-

Hebben Marije en Margreth er uit

les worden uitgevuld in dispensers voor

overtuiging voor gekozen om in een

4 of 10 gram. Het gebruik is doorgaans:

homeopathische apotheek te werken?

3 granules onder de tong laten smelten.

Marije wel. “Ik ben met homeopathie

Ook diluties (oplossingen in alcohol in

opgegroeid”, vertelt ze, “en zag op een

Maar ik heb geen stages gevolgd in de

een druppelﬂesje) worden veel afgeleverd,

kaartje in de supermarkt dat deze

reguliere apotheek. Dus uitgiftegesprekken

meestal in de potentie D30. Tot slot worden

apotheek een student zocht. Zo begon ik

bijvoorbeeld, heb ik alleen op school

er ook complexen, zalven en crèmes

op de afdeling inpakken en langzaamaan

geoefend.”

bereid.

ben ik meer taken gaan doen.” Vervolgens

Margreth is geen apothekersassistent,

werd haar gevraagd om de opleiding tot

maar klinisch-chemisch analist. Haar

OVERTUIGING

apothekersassistent te volgen, nadat ze

eerste baan na de studie was bij VSM.

De speciﬁeke kennis die je in de homeo-

al jaren bijbaantjes bij deze apotheek

“Daar maakte ik kennis met de homeo-

pathische apotheek nodig hebt, verwerven

had gehad. “Ik ben opgeleid als regulier

pathie. Daarna werkte ik vijf jaar bij het

medewerkers in de apotheek en via

apothekersassistent, via de verkorte BBL.

AMC, maar toen kwamen de kinderen en

Margreth bereidt een verdunningsreeks.

wilde ik minder werken en dichter bij huis.

DE HAHNEMANN APOTHEEK

Apotheker Martin Dicke had net twee jaar daarvoor deze apotheek opgericht. Voor

De Hahnemann apotheek in Heiloo beschikt over een ruime voorraad uitgangsstoffen die niet meer in de vorm van een geregistreerd homeopathisch geneesmiddel verkrijgbaar zijn, maar wel als magistrale of ofﬁcinale bereiding door een apotheek. De apotheek werkt volgens alle vereiste apotheeknormen en is HKZ-gecertiﬁceerd.

mij een uitgesproken kans om bij deze gloednieuwe apotheek de bereidingsafdeling verder te ontwikkelen tot wat het nu geworden is.” Ze werkt hier al 18 jaar

Via de webshop kunnen daarnaast ruim 65.000 handverkoopartikelen worden besteld.

met veel plezier. “We hebben een fantas-

Veel oertincturen, uitgangsstoffen en ook medewerkers zijn afkomstig van VSM (Alkmaar),

tisch team dat goed met elkaar

omdat daar geen industriële bereiding meer plaatsvindt.

samenwerkt en voelt als familie.” <

UA042020

KENNISTEST

Elena Nita, winnares 2019

Wil jij weten hoe het staat met je kennis? Doe mee en test je kennis met de Grote Apothekersassistenten Kennistest 2020.

T/M 30 AUGUSTUS KUN JE NOG MEEDOEN MET DE GROTE APOTHEKERSASSISTENTEN KENNISTEST

WANNEER KUN JE MEEDOEN? Je bent gediplomeerd apothekersassistent en werkt in een openbare apotheek, poliklinische apotheek, ziekenhuisapotheek of apotheekhoudende huisartspraktijk. Ook als farmaceutisch consulent, farmaceutisch manager of farmakundige met als basis het diploma Apothekersassistent kun je meedoen.

MAAK KANS OP FANTASTISCHE PRIJZEN! De winnaar ontvangt in elk geval een mooie award, een gratis jaarlidmaatschap van de beroepsvereniging Optima Farma en gratis toegang tot het Optima Farma-congres. Wat de hoofdprijs en andere prijzen zijn, blijft nog even een verrassing.

VERDIEN 4 ACCREDITATIEPUNTEN! De Grote Apothekersassistenten Kennistest is geaccrediteerd voor 4 punten.

NOG RUIM 10 DAGEN • Deelname: t/m 30 augustus 2020 • Prijsuitreiking: 22 september 2020

KIJK VOOR MEER INFORMATIE, VOORWAARDEN EN AANMELDING OP: www.apoweb.nl > www.optimafarma.nl/kennistest > www.ua.nl/kennistest

De Grote Apothekersassistenten Kennistest 2020 is een gezamenlijk initiatief van:

GEACCREDITEERD

4 PUNTEN

COVERGIRL

MARJOLIJN ASSELMAN:

“IK HOUD ERVAN OM PROBLEMEN OP TE LOSSEN”

De covergirl van dit nummer, Marjolijn Asselman, kreeg begin juli van dit jaar haar diploma apothekersassistent, de afronding van haar BBL-opleiding. De eerste dagen daarna voelde het op haar werk bij apotheek Ypenburg in Den Haag alsof ze steeds iets vergat. “Ik hoefde niet meer voor alles een extra paraaf te vragen, maar mocht nu zelf aﬂeveren. Dat voelde wel gek.” Maar al snel wende ze aan de nieuwe routine.

Marjolijn koos voor de opleiding Apothekers-

niet meer de tijd kon vinden – zoals bij mijn

assistent toen ze net haar dochtertje had

eerdere BBL-opleiding in de gehandicapten-

gekregen. “Ik werkte in de gehandicapten-

zorg – om ’s avonds of op zondag even

zorg, maar daar had ik onregelmatige

lekker aan mijn opdrachten te werken.”

diensten en het werk kon uitlopen. Dat was lastig te combineren met de zorg voor mijn

AFWISSELING EN UITDAGING

dochter, zeker als ze op een bepaalde tijd

Het vak van apothekersassistent bevalt

van de opvang gehaald moest worden. Ik

goed. “Er komt veel meer bij kijken dan ik

was ook net alleenstaand. Daarom wilde ik

van tevoren dacht. Dat geeft afwisseling en

vaste uren werken. In mijn werk was ik altijd

uitdaging. Ik houd ervan om problemen op

al degene die veel met medicatie bezig was.

te lossen, bijvoorbeeld als er medicatie niet

Ik was hoofd Medicatie en nogal ‘van de

leverbaar is.” Een van haar nieuwe taken in

regeltjes’, dus apothekersassistent leek

de apotheek is die van ‘baxterdame’, zoals

me een beroep dat bij mij zou passen.”

de functie wordt genoemd: het invoeren en

Het was echter niet makkelijk om een apotheek te vinden die een BBL’er wilde

controleren van de medicatie voor medicaMarjolijn met haar pas behaalde diploma.

hebben en ook veel opleidingen boden de

tierollen die geleverd moeten worden. “Ik ben heel precies, wil alles goed regelen.

BBL niet aan bij gebrek aan leerlingen.

voor het aseptisch bereiden. Of men vergeet

Het geeft me voldoening dat ik die eigen-

Net voor de zomervakantie kreeg ze een

iets, bijvoorbeeld de oorbellen uit te doen.

schap in mijn vak goed kan gebruiken.

positieve reactie van apotheek Ypenburg

Nu hebben we de protocollen uitgevoerd

En ook is het ﬁjn als ik van patiënten hoor

in Den Haag, en kon ze zich inschrijven bij

met icoontjes en die hangen daar waar je

dat ik hun zaken goed geregeld heb.” <

het Albeda College in Rotterdam.

ze nodig hebt. In de kleedruimte, bij de LAF-kast enz.”

VISUELE PROTOCOLLEN Een stageopdracht die Marjolijn heeft

RUST

uitgevoerd (het verbeterplan) was het

Dat Marjolijn nu haar diploma heeft, geeft

maken van visuele protocollen, die goed in

ook rust. “Niet meer een dag in de week naar

het zicht hangen daar waar ze nodig zijn.

school, geen opdrachten meer voor school.

“We merkten dat iemand wel eens onzeker

Zo heb ik meer tijd voor mezelf en voor mijn

kan zijn over de volgorde van bepaalde

dochter.” Want de combinatie werk-school-

stappen, bijvoorbeeld bij het omkleden

dochter was best zwaar. “Ik merkte dat ik UA042020

VERZORGING

INTIEME

VERZORGING

De juiste intieme verzorging kan helpen om vaginale infecties te voorkomen. Vrouwen die last hebben van vaginale infecties kunnen adviezen voor intieme verzorging dan ook goed gebruiken. Het is een onderwerp dat je misschien niet gauw aan de balie bespreekt: intieme verzorging. Ga voor het doorgeven van deze adviezen gerust naar de spreekkamer.

De uitwendige geslachtsdelen bij mannen en

verwijderd moet worden. Bij mannen zit het

smegma te lang blijft zitten, kan het een

vrouwen zijn tamelijk gevoelig. Wassen met

op de eikel onder de voorhuid, bij vrouwen

voedingsbodem zijn voor bacteriĂŤn en

zeep is dan ook af te raden. Hiervan droogt

kan het in de plooien van de schaamlippen

ontstekingen veroorzaken.

de huid uit en bovendien raakt de huidďŹ&#x201A;ora

zitten. Smegma is opgehoopte talgafschei-

Het kan pijnlijk worden en kan ook infecties

uit balans. Daarom moeten de

ding, vermengd met huidcellen en vocht. De

overdragen bij het vrijen. Gebruik alleen

geslachtsdelen niet vaker worden gewassen

talgafscheiding is bedoeld om de huid soepel

water en de handen om het smegma te

dan twee keer per dag. Bij mannen en

te houden en te smeren. Het mengsel kan

verwijderen. Mannen kunnen eventueel

vrouwen kan zich smegma ophopen dat

echter onaangenaam gaan ruiken en als

een milde zeep gebruiken, maar moeten

UA042020

daarna overvloedig met water spoelen om

veel dingen niet te doen:

buiten de vagina te houden. Haren zorgen

zeepresten te verwijderen. Niet alleen voor

• niet met zeep wassen;

er ook voor dat de vulva niet rechtstreeks

bescherming van de eigen huid, maar ook

• geen geparfumeerde producten

in contact komt met de kleding en vangt zo

om te voorkomen dat je bij het vrijen zeep in de vagina brengt. Dat zou het microbioom van de vagina verstoren.

gebruiken; • geen strak, synthetisch ondergoed dragen.

In het kader vind je alle wastips op een rij.

de wrijving en schokken op. En niet alleen wrijving en schokken met kleding… bij het vrijen kan het ook het tegen elkaar schuren van lichamen verzachten.

Candida vermenigvuldigt zich in een zuur

Toch kiezen veel vrouwen ervoor om de

VOOR EN NA HET VRIJEN

milieu (het is daarom een fabel dat een

intieme delen te ontharen. Met waxen,

Veel mensen vinden het prettig om ‘schoon’

tampon met – zure – yoghurt zou kunnen

scheren of epileren. Dan is het belangrijk

te zijn voordat ze gaan vrijen. Ook dan geldt:

helpen tegen candida). Als je een was-

dat de huid goed schoon is. Na de ontharing

niet té schoon: gebruik geen zeep of andere

vloeistof gebruikt, dan mag deze bij een

kan een ongeparfumeerde kalmerende

agressieve of parfumhoudende producten.

candida-infectie dus iets basisch (pH >7)

crème of gel worden gebruikt. <

Om medische redenen hoeft van tevoren

zijn.

schoonmaken niet, maar het kan wel zorgen dat iemand zich prettiger voelt.

HAARTJES

Ook na het vrijen is het medisch gezien niet

Haargroei rond de vulva is er niet voor niets:

nodig om je te wassen. Wel kan het prettig

het helpt om infecterende organismen

zijn om lichaams- en transpiratievocht weg te spoelen. Inwendige reiniging wordt afgeraden. Bij vrouwen kan plassen na de coïtus het

JOUW ADVIES VOOR HET WASSEN VAN DE GESLACHTSORGANEN

JOUW ES ADVI

risico op een blaasontsteking verminderen.

Voor vrouwen:

‘VROUWELIJKE HYGIËNE’ Als een vrouw ongesteld is, is het belangrijk

› Waarmee wassen? Met water of met een speciaal product met de juiste pH voor de uitwendige geslachtsdelen en de anale regio.

om maandverband of tampons regelmatig te

› Wat niet gebruiken? Zeep, agressieve wasproducten, (intieme) deodorant,

vervangen (om de 2-4 uur). Bloedresten kun

intiemspray, parfumhoudende middelen, vaginale douche, washandjes.

je verwijderen met warm water. Zo zorg je

Washandjes zijn broedplaatsen voor bacteriën en kunnen de huid

ervoor dat je fris blijft ruiken.

kapotschuren. › Hoe? Was de regio van de vulva en de anale zone van voor naar achter.

Met een inlegkruisje kan een vrouw zich

Dat voorkomt dat verkeerde bacteriën worden verplaatst naar de vagina.

‘veiliger’ voelen: afscheiding wordt

Gebruik de vingers om alle plooien schoon te maken. Je kunt ook de

opgenomen door het inleggertje en zal minder geur afgeven. Maar inlegkruisjes kunnen schuren en broeien en dat kan infecties bevorderen. Dus bij gebruik van inlegkruisjes geldt: • kies een kruisje zonder plastic laagje; • gebruik ze alleen op dagen met verhoogde afscheiding; • en verwissel ze regelmatig (zeker elke 4-6 uur).

INFECTIES VOORKOMEN Infecties zijn te voorkomen door bij het vrijen condooms te gebruiken en door

waterstraal van de douche erop richten. › De vagina hoef je nooit van binnen te reinigen. De vagina reinigt zichzelf. Overmatig reinigen zou de vulvovaginale ﬂora uit balans kunnen brengen, met infecties of bacteriële overgroei tot gevolg. › Last van vaginale droogheid? Dan geldt nog sterker: geen wasproducten gebruiken. Voor mannen: › Voor mannen is het vooral belangrijk om de eikel te wassen. Daarbij trek je de voorhuid naar boven om eronder te kunnen wassen. Zo voorkom je dat zich onder de voorhuid slecht ruikende afscheiding (smegma) ophoopt. › De rest van de penis, de ballen en de anale regio kunnen gewassen worden met milde zeep.

UA042020

VERZORGING MOOI DOOR MARIEKE

HUIDVERANDERINGEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP Tijdens de zwangerschap verandert er onder invloed van hormonen van alles in je lijf. Heel nuttig natuurlijk voor de groei van de baby, maar soms zorgt het ook voor ongemakken.

BLOEDVATEN

liefst producten zonder korrel om de toch al

aangemaakt in de pigmentcellen. Zo kunnen

Tijdens de zwangerschap hebben de bloed-

gevoelige huid niet te beschadigen of te

er meer moedervlekken ontstaan, bestaan-

vaten het zwaarder te verduren. Dit komt

irriteren. Behalve schoon, is het heel belang-

de moedervlekken kunnen donkerder

door veranderingen in de hormoonbalans,

rijk om de huid gehydrateerd te houden.

worden of er kunnen plaatselijk donkere

door gewichtstoename en doordat het

Omdat bacteriën een grote rol spelen bij

vlekken ontstaan, het zwangerschaps-

bloedvolume met ongeveer 20% toeneemt.

de ontwikkeling van acne, is het bovendien

masker of melasma. Soms trekken deze

Dit alles kan zorgen voor gesprongen of

verstandig zo min mogelijk met de handen

vlekken na de bevalling vanzelf weg, maar

verwijde adertjes (spinnaevi) of zelfs spat-

aan het gezicht te komen en om het sloop

niet altijd. Ook een behandeling verwijdert

aders, maar ook voor vochtophopingen en

van het hoofdkussen dagelijks te verscho-

het zwangerschapsmasker niet altijd

vermoeide benen en voeten.

nen. N.B. Vitamine A (retinol)-houdende

deﬁnitief en het komt makkelijk terug zodra

Soms trekken de ‘spinnetjes’ (spinnaevi) in

producten mogen niet gebruikt worden

de huid weer aan de zon wordt blootgesteld.

het gezicht na de bevalling vanzelf weer weg.

tijdens de zwangerschap omdat deze

Als je geen vlekken wilt, is het dus extra

Soms ook niet en dan kunnen deze na de

schadelijk zijn voor het ongeboren kind.

belangrijk om je huid tijdens de zwanger-

zwangerschap eenvoudig verwijderd worden door een huidspecialist.

schap – en als je melasma hebt gehad,

STRIAE

ook daarna – extreem goed tegen de zon

Door de groeiende buik komt er steeds meer

te beschermen.

JEUK

spanning op de huid te staan. Dit kan zorgen

Omdat het bloedvolume toeneemt, verbruikt

voor scheuren in de dermis net onder de

GEVOELIGE HUID

een zwangere meer vocht. Tijdens de

opperhuid en in het onderhuids bindweefsel.

Last but not least, zie ik in de praktijk dat

zwangerschap is het dan ook nog belang-

In eerste instantie ontstaan er roodpaarse

de huid bij bijna alle zwangeren gevoeliger

rijker dan anders om veel water te drinken.

strepen en later huidkleurige/witte strepen,

is geworden. Daarom is het beter dat

Vochttekort kan leiden tot een droge huid,

striae genaamd. Bewezen is het niet, maar

zwangeren milde producten gebruiken

jeuk, spierkrampen, verhoogde talgaanmaak

de buik meerdere malen per dag insmeren

met weinig parfum en zonder al te heftige

en het vasthouden van vocht.

met een voedende lotion of olie – ook nog

ingrediënten. <

enige tijd na de bevalling – kan er mogelijk

ACNE

voor zorgen dat de huid soepel en elastisch

Onder invloed van hormoonschommelingen

blijft en dus beter uit kan rekken zonder te

én door het vochttekort kan de talgproductie

scheuren.

tijdens de zwangerschap toenemen. Hierdoor kunnen er meer puistjes (acne) ont-

PIGMENT

staan. Het is belangrijk om de huid schoon te

Onder invloed van de hormonen oestrogeen

houden met milde reinigingsproducten, het

en progesteron wordt er meer pigment

www.mooidoormarieke.nl

UA042020

Beschermingsmiddelen en huidverzorging Nu mensen als infectiepreventie meer hun handen wassen, handschoenen dragen en gezichtsmaskers dragen, heeft de huid onder deze beschermingsmiddelen meer te verduren. Welke tips kun je geven?

Gezichtsproblemen Mensen die langdurig een gezichtsmasker dragen, kunnen aan het eind van de dag te maken krijgen met irritatie van de huid die onder het masker heeft gezeten. De huid kan droog, rood of gevoelig zijn, jeuken, schilferen, of ontsierd worden door puistjes. De meeste irritatie komt voor op de neusbrug, waar het gezichtsmasker op rust. Dat is vooral het geval bij de medische mond-neusmaskers met strakke pasvorm. Druk op de huid, wrijving en ophoping van vocht onder het masker (vooral rond de mond) zijn de boosdoeners.

Tips om dit te voorkomen • Houd de huid schoon en gehydrateerd. • Was de huid voor en na het opzetten van het masker om vet, vuil en bacteriën te verwijderen. • Gebruik pH-neutrale wasvloeistof en boen het gezicht niet, maar dep zachtjes. • Breng onmiddellijk na het wassen en drogen een hydraterende crème aan. • Zorg ervoor dat reiniger en hydraterende crème geurvrij en niet-comedogeen zijn en dat ze de huid niet irriteren. Gebruik liefst een product waar je al goede ervaring mee hebt. • Uitdroging is tegen te gaan met een product dat belemmert dat de huid vocht verliest, bijvoorbeeld vaseline of ‘luieruitslagcrème’ met zink. • Gebruik geen make-up zoals foundation of concealers. Oogmake-up kan eventueel wel.

UA042020

Tips tegen acne of dermatitis Tegen ontstekingsverschijnselen onder het masker, zoals acne of dermatitis, kan een product met een ontstekingsremmende stof worden gebruikt zoals niacinamide of (op recept) azelaĂŻnezuur.

Kijk voor tips tegen ruwe en droge handen op

www.ua.nl/nieuws/tips-tegen-huidproblemen-van-de-handen UA042020

INFORMATIE Colofon

Vormgeving: designworkscreative.nl

Waarom UA?

UA – Uitsluitend voor apothekersassistenten – is een onafhankelijk multimediaal vakblad speciaal voor apothekersassistenten, farmaceutisch consulenten en farmaceutisch managers. UA geeft branche-informatie, praktijktips, scholings- en trainingsnieuws en relevante productbeschrijvingen. UA belicht trends en laat mensen uit het vak aan het woord over hun aanpak en ervaringen. UA wordt gerealiseerd door een keur aan specialisten, journalisten en andere deskundigen.

UA, hét vakblad voor apothekersassistenten.

Anneke Angenent, Claudia Demmers,

Redactie en uitgever zijn niet

Marieke Ettema, Winifred Hazelhoff

aansprakelijk voor de inhoud van de

Roelfzema, Elena van der Hall-Nita,

onder auteursnaam opgenomen

Marjam Overmars, Suzan Tuinier,

artikelen en van de advertenties.

Monique Versleijen (docent FPZ)

mag zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd,

Margot van Gils

opgeslagen in een documentatiesysteem of openbaar gemaakt, noch met

Cover:

elektronische, noch met mechanische

– fotograﬁe: Marco ter Beek

methoden, door fotokopie, opname of

- visagie: Paul van der Wal; assistent-

anderszins.

– model: Marjolijn Asselman,

de apothekersassistenten in een

Vlotbrugweg 1b

makkelijk leesbare vorm te voorzien

1332 AE Almere

Abonnementen (alleen binnen Nederland):

van achtergrondinformatie en

6x per jaar gratis 1 exemplaar per

088-44 55 930

info@ua.nl www.ua.nl

over de producten in de apotheek,

apotheek. Thuisontvangst via collectief abonnement: per 20 assistenten

Directeur-uitgever:

per kalenderjaar € 55,00 (incl. btw).

gebruik van de producten, hogere

Niek Petstra

Privéabonnement: € 19,50 per

klanttevredenheid en een verbeterde

kalenderjaar (incl. btw). Winifred Hazelhoff Roelfzema Accountmanagement: Elisabeth Lopes Escudeiro

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Facturatie per volledig kalenderjaar. Opzeggen mogelijk tot 31 december van het lopende jaar.

geven van zowel achtergrond- en productinformatie als handige tips.

Ook uw vacature of advertentie plaatsen?

Hoofdredactie:

Voorts wordt de kwaliteit van het

thekersassistent verhoogd door het

ISSN 2211-0941

Apotheek Ypenburg, Den Haag

met als uiteindelijk resultaat: beter

verkoopadviesgesprek van de apo-

Geen enkel onderdeel van deze uitgave

Eindredactie:

H&B Multimedia B.V.

therapietrouw.

Annette Leijen (apotheker),

visagist: Shaymea Ben El Caid Redactiesecretariaat en administratie:

ze klanten beter kunnen adviseren

vindt geen verrekening plaats.

Auteurs:

Het vakblad heeft als doelstelling

praktische feitjes en weetjes, zodat

Bij opzegging binnen het kalenderjaar

In het volgende nummer onder meer:

Onze accountmanager Elisabeth Lopes Escudeiro spreekt graag de advertentie- en andere zakelijke mogelijkheden met u door.

088-44 55 931

elisabeth@hbmultimedia.nl

› Luchtwegen › Psoriasis

Advertenties voor UR-geneesmiddelen

› Trombose

ten behoren namelijk tot de

› Pigment

in de Geneesmiddelenwet. Zie hiervoor

zijn ook mogelijk. Apothekersassisten-

beroepsbeoefenaren zoals gedeﬁnieerd

Hoofdstuk 9 Geneesmiddelenwet.

Disclaimer. De meningen die in deze uitgave

Desalniettemin zijn onvolkomenheden niet altijd

informatie, noch voor enige schade en/of letsel

producten. De lezer wordt aanbevolen om

worden geuit, zijn die van de geïnterviewden of

te vermijden, mede door de snelle ontwikke-

aan personen en/of goederen uit hoofde van

de besproken diagnoses, behandelingen en

geraadpleegde bronnen en niet noodzakelijker-

lingen in de medische wereld. De redacteuren

productaansprakelijkheid, onjuiste of onvolledige

productaanwijzingen altijd te controleren in het

wijs die van de uitgever. De inhoud van deze

en uitgever aanvaarden geen enkele aan-

informatie of ontstaan door het toepassen van

licht van de nieuwste publicaties. Personen op

uitgave is met grote zorg samengesteld.

sprakelijkheid voor de juistheid van de

de in deze uitgave genoemde methoden of

foto’s komen niet per se in de artikelen voor.

UA042020

UA 4 2020

Articles inside

Intieme verzorging

Mooi door Marieke

Covergirl

Nieuws van Optima Farma

Puzzel

Aan het woord

Menstruele migraine

Supplement

Stoptober

Zelfzorgnieuws

M/V nieuws

Bijwerking belicht

Alles over

Elena’s verhaal

Vergeleken

Annekedotes

Visie