Maja Orzechowska
Łodyżki i korzonki W
44
egetarianizm stał się ostatnio bardzo popularnym sposobem odżywiania wśród wielu ludzi na Zachodzie. Jednak, czy zastanawialiście się kiedykolwiek, skąd wzięła się sama idea bezmięsnej diety? Otóż – jak przeczytać możemy w książce Tristrama Stuarta Bezkrwawa rewolucja. Historia wegetarianizmu od 1600 roku do czasów współczesnych – sięga swoimi korzeniami czasów jeszcze przed narodzinami Chrystusa. Unikanie potraw mięsnych jako strategia żywieniowa ideowo „ewoluowało” i rozprzestrzeniało się przez wieki wśród różnych społeczności ludzkich i kultur. Co zaś się tyczy współczesności, człowiek przełomu XX i XXI wieku coraz częściej decyduje się na zmianę swoich nawyków żywieniowych – i to w dużej części przypadków z pobudek nie tyle ekonomicznych, ile ideologicznych. Wróćmy jednak do początków. Okazuje się, że już w starożytności istniały społeczności żyjące w zgodzie i harmonii z naturą do tego stopnia, że obywały się bez zabijania zwierząt i spożywania ich mięsa. Pitagorejczycy jedli liście, korzonki, owoce i warzywa, które sami wyhodowali. Prawdopodobnie inspiracją dla ich stylu życia byli indyjscy kapłani – gymnosofiści. Mieli oni bardzo rygorystyczną dietę – nie spożywali mięsa zwierząt, pili jedynie wodę i posilali się roślinami. Pitagoras podczas swojej wędrówki do Indii poznał społeczność duchownych i postanowił po powrocie do Europy wdrożyć ich idee do swojego życia. Dużo później – już w okresie renesansowych odkryć geograficznych w XV i XVI wieku to Indie stały się dla Europejczyków źródłem nowych nurtów wegetarianizmu. Mieszkający tam bramini – następcy gymnosofistów nie jedli mięsa od kilkunastu wieków. Hindusi byli w bliskiej relacji ze zwierzętami, budowali dla nich szpitale oraz oddawali im cześć w niektórych świątyniach.
Dlaczego rezygnowano z mięsa? Otóż, częste spożywanie dużych ilości mięsa bywało – jak twierdzili „pierwsi dietetycy” – przyczyną problemów zdrowotnych. Tacy myśliciele jak John Evelyn czy Thomas Tryon zachęcali do wzbogacenia diety o warzywa i owoce. Pierwszy z nich był niezwykle barwną postacią siedemnastowiecznej Anglii. Należał do elitarnego Towarzystwa Królewskiego, w którym pełnił funkcję sekretarza. W czasach Olivera Cromwella odsunął się od władzy i osiadł na wsi, aby uprawiać własny ogród. W swojej książce Acetaria. Rozprawa o sałatach zawarł informacje o pielęgnacji roślin oraz wskazał, jakie produkty spożywać, aby zadbać o swój organizm. Pragnął zmotywować w ten sposób czytelników do wprowadzenia zieleniny do potraw. Jego dzieło miało również charakter teologiczny. Evelyn chciał, aby ludzkość zbliżyła swoja dietę do tej pierwotnej. Uważał, że „Adam i jego niewinna wciąż małżonka żywili się warzywami i innymi produktami ogrodu przed swoim fatalnym wypadkiem”. Zatem wegetarianizm był najbardziej nieskalanym sposobem pożywiania się. Jeśli ludzkość miała nawrócić się ku Bogu, powinna, tak jak Adam, posilać się surowymi warzywami i owocami. Natomiast publikacje Thomasa Tryona dotyczące zarządzania gospodarstwem, zdrowia, czy ogólnych zasad „dobrego życia” były niezwykle popularne w Anglii XVII wieku. Sprzedał on więcej egzemplarzy swoich prac niż Isaac Newton czy John Locke, wspominał je nawet Daniel Defoe w swoich powieściach. Zwany „brytyjskim braminem” wywyższał wiarę hinduistyczną ponad chrześcijańską. Pragnął powrotu człowieka do pierwotnego sposobu życia, jaki reprezentowali bramini. Wskazywał na ich wrażliwość względem zwierząt: ratowanie przed rzezią, leczenie w zbudowanych dla nich szpitalach oraz niespotykany dotąd w Eu-
