114
To społeczeństwo tworzy niepełnosprawność To my jako społeczeństwo tworzymy bariery, a następnie przez nie konstruujemy i definiujemy niepełnosprawność. W związku z tym to naszym zadaniem jest pokonywanie i znoszenie tych przeszkód. Powinniśmy skupić się na społecznym wysiłku tworzenia dostępnego świata.
Z Natalią Pamułą rozmawia Zuzanna Rokita Agnieszka Wiśniewska
W swojej pracy zajmujesz się nowym na polskim gruncie nurtem, jakim są disability studies, czyli studia o niepełnosprawności. Czego one dotyczą i dlaczego zostały wyszczególnione jako oddzielna dziedzina naukowa i badawcza?
Disability studies to podmiotowe podejście do niepełnosprawności, myślenie o niej w kategoriach praw człowieka i rozpoznawanie osób z niepełnosprawnościami jako równoprawnych obywateli i obywatelek, przed którymi społeczeństwo stawia fizyczne oraz społeczne bariery. W tej perspektywie niepełnosprawność nie sprowadza się do doświadczenia indywidualnego, ponieważ jest społecznie konstruowana. Oznacza to, że nie wynika z jednostkowych kondycji, a ma społeczne konsekwencje dla osób z niepełnosprawnościami, w postaci wykluczenia i etykietowania, których źródłem są przyjęte kulturowo normy oraz wartości. Studia o niepełnosprawności dekonstruują też tak zwany imperatyw rehabilitacyjny mówiący, że każdą niepełnosprawność należy bezwzględnie leczyć przy pomocy narzędzi i metod, których dostarcza nam zachodnia medycyna (nawet jeżeli jednostka sobie tego nie życzy).
W perspektywie disability studies niepełnosprawność to również doświadczenie, które wpływa na dostęp jednostki do zasobów, relacji, do edukacji i do równości prawnej, czego przykładem są regulacje dotyczące braku możliwości zawarcia związku małżeńskiego w przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną. W Polsce nie ma równości małżeńskiej nie tylko dla osób nieheteronormatywnych, lecz także dla pewnej grupy osób niepełnosprawnych. Akademickie treści i dyskusje są dość ekskluzywne i nie wszyscy mają do nich dostęp. Czy w takim razie disability studies mają szansę zmienić społeczne myślenie o niepełnosprawności?
Przede wszystkim disability studies nie wzięły się z akademii, tylko z aktywizmu. Idee, założenia, doświadczenia ludzi z niepełnosprawnościami, ich pisanie o sobie zostały przechwycone przez świat naukowy i dały napęd do stworzenia teorii. Dlatego należy pamiętać, że język disability studies nie jest językiem akademii. Na uniwersytetach możemy wymyślać kolejne terminy czy bardziej skomplikowane sposoby mówienia o niepełnosprawności. Uważam
