ÖZEL RÖPORTAJ n Merhaba Sami bey, bir yıl aradan sonra orta gerilim ile hidrojeneratör fabrikasının bittiğini bu ziyaretimizle görmüş olduk. Bizi kırmayıp misafir ettiğiniz için teşekkür ederim. Öncelikle basınçlı hava sektöründe ciddi çalışmaların yayınlandığı AIR WORLD TÜRKİYE dergisinin 4.yılını kutluyorum. Sektörel yayıncılığın sadece reklam mecrası olmadığını teknik bilgi paylaşımının ne kadar önemli olduğunu AIR WORLD TÜRKİYE kanalıyla gördük bu geçen süreçte. Yaptığınız çalışmalar ciddi ses getiriyor. Son dönemde TOGG’da IE5 motor konusunda yaptığınız itirazlar ve akabinde teknik bilgi desteği için bizimle yaptığınız kontak neticesinde AEMOT olarak basınçlı hava sektörü için çok özel çalışmalar yaptık. Bu konuda sektör firmaları içinde bizleri arayanlarda oldu. Umarız çizginizi hiç bozmazsınız. n Basınçlı hava sektörünün olmazsa olmazı elektrik motoru. AEMOT motor tesislerinizi gezerken her birimin full çalıştığını gördüm. Bu kompresör fabrikalarında da böyle, gezdiğim bir çok fabrika kilit durumda ve pandeminin etkilemediğini görüyorum. Salgın, Türkiye için bir avantaj mı oldu? Bu dönemde Türkiye’de sizce eksikler nelerdi? Sanayinin problemi neydi? Türkiye’de bir kere kapasite problemi var Murat bey, bu çok net. Pandemide çok az bir sipariş Türkiye’ye kaydığı halde Türkiye’de fabrikalar kilitlendi. Burada şunu sormak lazım; Türkiye kimin alternatifi olabilir? Çin’in alternatifi olabilmesi için çok zaman geçmesi lazım. Yani kapasiteye yönelik çalışmalar yapılması lazım. Türkiye’nin bir kere montaj sanayiden çıkıp dikey üretim dediğimiz üretim modelini benimsemesi lazım. Üçüncüsü her zaman herkesin söylediği katma değerli ürün yapması gerekir. n Peki katma değerli ürün nasıl yapılacak? Katma değerli üründe yine globalleşerek yapılır. Sadece ben işte bugün üniversiteyi alıyım yanıma, ben bir şey üreteyim ile değil, orda da senin global ortakların olacak, ortaklaşa bir proje çıkartacaksın. Örneğin bugün hidrojeneratör üretiminde Hindistan bizden çok önde. Bugün Hindistan bizim yeni ürettiğimiz Hidrojeneratörü yıllardır üretiyor. Türkiye’de daha yok. Mesela Taiwan'da inanılmaz teknoloji şirketleri var. Burada şu olacak Murat bey; Ülkede sanayiÜniversite işbirliğinin yanına üçüncü olarak birde yabancı global bir partneri de ekleyeceksin. Hatta ülkemizdeki
üniversitelerin her birinin yabancı bir ortağı olması gerekir. Şimdi çok büyük bir fırsat var! Bu pandemiden ötürü de değil, burada Avrupalı Tüketici, “Biz tek bir tedarikçi ile gidemeyiz. Bizim mevcut tedarikçilerin yanına alternatifler koymamız lazım” dedi. Bu dönemde Türkiye, “Ben buradayım!” dedi. Pandemi döneminde küçük aksaklıklar oldu ama müşterilerin ürünlerini göndermeye devam ettik, Avrupa gibi bir anda kapatmadık. “Bakın biz Türkiye’de pandemiye rağmen ürünümüzü alabildik” dediler. Burada önemli olan şu Murat bey; Birincisi kapasiteyi kesin arttıracağız, ikincisi de katma değerli ürün yapacağız. Türkiye bu şansı yakalarsa, bu bizim için sanayi devrimi olur. Bakın Türkiye’de saatlik ücretler ne kadar? 5 - 6 Euro civarı. Bunun içinde maaş, elektrik, su ve diğer giderlerin hepsi var. Başka ülkeler ile karşılaştırdığınızda Türkiye’nin avantajını göreceksiniz. Buna rağmen yatırımcı niye Türkiye’ye gelmiyor, onu sorgulamak lazım. Burada en büyük sıkıntı kapasite. Türkiye’deki firmaların kapasitesi belli. Yabancı bir firma gelip, “Bütün bir yılı kapatıyorum” dese, bizim gibi firmaların yıllık olarak başka yere üretim yapma şansı kalmaz. Demek ki bu tarz işler için önce kapasite. Peki kapasiteyi nasıl arttıracak insanlar? Yatırım. Peki yatırım nasıl olacak? Finans nerede? İşte orada devlet girecek devreye. Bakın Murat bey, size şunu anlatayım. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarında devlet, "Yerli üretim olursa, tesis sahibine teşvik veriyorum" dedi. Bu çok güzel bir şey. n Alım garantisi veriyor yani.. Aynen hem alım garantisi veriyor, hem de yerli kullanırsan sana bu kadar da fazladan para veriyorum diyor. Şimdi Devlet diyeceğini demiş, çok güzel ama şu olmuş, Yerli üreticiler olarak bu avantajı kullanmamışız, aksine yabancı firmalar bu açığımızı kapatmış. Asıl soru şu; devlet bu kadar güzel destek vermişte niye biz bu üretime girmemişiz? Niye biz üretmemişiz? Demek ki sektörel bir iletişimsizlik var. Kurumlar tarafından belki bunun üreticilere bir lansman gibi anlatılması, belki de fabrikalara gelip o açığı bize anlatıp bakın bu üretime girin, bu işlere girin denilmesi gerekiyordu. n İşleyişte bir sıkıntı mı var? Yani herşey var Aynen işleyişte bir sıkıntı var. n Basınçlı hava sektörü olarak MİB'te Aslı Saraçoğlu döneminde çok aktif olarak çalışmalar yapıldı. Birçok karar alındı bakanlıkça. Alınan
kararlarda, firmalara müfettişlerin ziyareti olacaktı. Sektör firmaları ile konuşuyoruz ne gelen var ne giden... Yani Sami bey, kararlar alınıyor, yasalar çıkıyor fakat uygulamada sıkıntılar oluyor bununla ilgili çözüm önerileriniz nedir? Murat bey, bir iletişim eksikliği var. Özel sektör tarafında da devlet tarafında da. Demek ki bizler çok gidip gelmiyoruz bakanlığa, kurumlara hem de oradan bir eksiklik var bu çok net. İkincisi teşvikler çok güzel ama Türkiye’nin sorunu ne istihdam değil mi? İstihdamı sen nasıl yaparsın, üreterek yaparsın. Hizmet sektörünü gördük. Pandemide her yer kapandı hizmet sektöründe. Çözüm üretimden geçiyor. Peki sen nasıl bu üretimi yapacaksın? Yatırım yapacaksın uzman kadron olacak ve katma değerli ürün üreteceksin. Teşvikler çok güzel, Ne diyor orada “Yerli alırsan sana bu kadar teşvik veririm”. Tamam çok güzel tesis sahibi yerli almaya teşvik ediliyor. Çok iyi ama kompanent üreticileri, makine üreticileri, kompresör ve bu jeneratör vs. gibi ürünleri üretenler bundan yararlanmıyor. Doğrudan yararlanmıyor. Doğrudan yararlansa, misal bugün verilen teşvikin bir kısmı da üreticiye verilse burada istihdam yaratılır. "Ben 10 yıl size 200 kişi garanti veriyorum” diyebiliriz. Normalde bir elektrik üretim tesisinde kaç kişi çalışıyor? 5-10 kişi değil mi? Halbuki üreticiye verse teşviki 100-200 kişi istihdam eder üretici. Burada Teşvik veriliyor ama teşvik doğru dağıtılmıyor. Tekrar ediyorum Devletimizin hamleleri yerinde. Ama hem özel sektör hem de kurumlar iç içe çalışarak bu teşvikleri daha verimli hale getirebiliriz. Bu konuyla ilgili kapsamlı bir föy hazırlıyoruz, Bakanlığa sunacağız.
8 2021 OCAK-ŞUBAT-MART AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 103
