TEKNİK MAKALE Çoklu kompresör kontrol sistemi (Master Kumanda) olmayan sistemlerde, Resim 4.’deki gibi geniş bir basınç bandı ile minimum basınç ihtiyacından oldukça yüksek basınçta hava üretimi gerçekleşir. 1 barlık basınç artışının; enerji sarfiyatını yaklaşık %7 oranında yükselttiği düşünüldüğünde, önemli bir oranda elektrik tüketimi artışı olması kaçınılmazdır (bkz. Resim 5.). Sistemde 5 adet 110 kW’lık kompresör örneğine bakıldığında; %7’lik artış toplamda yaklaşık 40 kW’lık bir sarfiyata sebep olurken, yıllık 7.200 saat çalışan bir işletme için 288.000 kWh/yıl fazladan tüketim anlamına gelecektir.
Resim 5. Kaskad (Cascade) Kontrol Modu Enerji Tüketimi Kademeli olarak ayarlanan basınç set değerleri ile yükselen basınç bandını azaltmak amacıyla kullanılabilecek Master Kumanda sistemi ile ciddi oranda enerji tasarrufu sağlanabilir. (bkz. Resim 6.)
Resim 6. Master Kumanda ile Enerji Tasarrufu Master Kumanda sistemleri temel olarak şu şekilde çalışır: Belli bir noktada bulunan bir basınç sensöründen (örneğin kompresör istasyonu çıkışı) hat basınç bilgisi alınır. Bu noktada basıncı olabildiğince sabit tutmak için sinyaller üzerinden haberleşerek kontrol ettiği kompresörleri, mümkün olan en verimli şekilde yönlendirerek istenen basınçlı havayı üretmek için geliştirilmiştir. Özel olarak geliştirilen akıllı ve adapte olabilen yazılım algoritması sayesinde; sistemdeki kompresörlerin performans verileri bilgisi ile mümkün olan en sabit, en düşük basınçtaki havayı, en verimli kombinasyonu seçerek (bkz. Resim 7.) üretilmesini sağlamaktadır. Resim 6.’daki örnekte; üst basınç limiti 7,5 bardan 6,7 bara indirerek, 0,8 barlık daha düşük bir basınç bandı sağlanmış olmaktadır. Basınç bandı düşürülerek yaklaşık %5-6 civarında enerji tasarrufu sağlanmış olur. Farklı sistemlerde bu rakam %20-25’lere çıkarılabilir.
Resim 7. Master kumanda ile verimli kombinasyonun seçilmesi 52 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2021
Master kumanda ile kompresörler ve diğer ekipmanlar; RS485, Modbus, Profibus, Ethernet gibi ara yüzlerle haberleşebilirler. Ayrıca hat üzerinde; basınç, çiğlenme noktası, sıcaklık sensörü, debimetre gibi noktalardan da bilgi toplama ve kaydetme amacıyla analog bağlantı yapılabilir. Kompresörler kontrol edilerek daha verimli çalışırken, aynı zamanda transfer edilen veriler kaydedilerek, gerçek zamanlı takip ve analiz olanağı da sağlamış olur. Geçmişe dönük uyarı, arıza ve çalışma performans parametreleri, hava tüketim trendleri, basınç eğrileri kaydedilerek, detaylı analize olanak sağlar. Genel olarak Ethernet ile PC’ye kolayca bağlantı yapılarak, ek bir yazılım gereksinimi duyulmadan, web browser üzerinden anlık bilgilerin ve verilerin aktarımı ile incelenmesi sağlanabilir. Tüm sistemin izlenmesi ve analizinin yanı sıra bağlı ekipmanların bireysel olarak incelenmesi de mümkündür. (bkz. Resim 8.)
Resim 8. Master kumanda web server görüntüsü Haberleşme sağlanarak; kontrol edilen ve bilgi transfer edilen veriler, işletmelerin kendi otomasyon sistemlerine entegre edilebilirler. (bkz. Resim 8.)
Resim 9. Master kumanda bağlantı ve haberleşme Bağlı tüm ekipmanların çalışma performans verileri haricinde, arıza bilgileri de e-posta ve/veya SMS olarak kullanıcıya iletilerek hızlı bir şekilde bilgilendirme sağlanır.
Özet olarak; Master Kumanda kontrol sistemi kullanımı ile sağlanabilecek faydalar şu şekildedir:
+ Akıllı algoritma ile en verimli kompresör kombinasyonunun çalıştırılması + Enerji yönetim sistemi entegrasyon + Dar basınç bandı ile düşük elektrik tüketimi + Eş yaşlandırma ile optimum bakım maliyeti + Veri kaydı + Veri takibi, izleme ve analiz + Kestirimci bakım + Hızlı arıza müdahale
