TEKNİK MAKALE Basınçlı hava hattını doğru boyutlandırmak için daima hesaplama yapılmalıdır. Temel olarak kabul, kompresörün devreye giriş-çıkış basınç farkı ile standart basınçlı hava şartlandırması (soğutucu kurutucu) dahil olarak, kompresörle basınçlı hava tüketen cihazlar arasında maksimum 1 bar’lık bir basınç düşüşü olmasıdır.
İdeal Basınç Kayıpları: Ana hat: Dağıtım hattı: Tüketim besleme hattı: Soğutucu kurutucu: Servis ve hortumlar Toplam basınç kaybı:
0.03 bar +0.03 bar -0.04 bar +0.2 bar +0.5 bar 0.8 bar
Son kullanım noktasına havayı iletene kadar hattaki kondensi bertaraf etmek oldukça önemlidir. Bu sebeple aşağıdaki resimde de görüldüğü üzere hatlara yapılan inişleri kuğu boynu şeklinde, branşmanları hattın üstünden iniş yapacak şekilde planlamalıyız. Ayrıca hattın dönüş yaptığı yere kadar hattı 2 0/00 eğimle planlayabilir ve tam dönüş noktalarına su tuzakları kurarak hattan kondensin alınmasını sağlayabiliriz.
Malzeme
Avantaj -Pas yok, iyi hava Paslanmaz kalitesi Çelik -Düşük basınç kaybı -Korozyona dayanıklı ve kolay kurulum Alüminyum -Düşük işçilik maliyeti, hafif malzeme. -Düşük basınç kaybı Bakır
-Pas yok, iyi hava kalitesi -Düşük basınç kaybı
Galvaniz
-Makul malzeme maliyeti -Farklı çaplarda kolay kurulum -Biraz pas koruması
Siyah Boru
-Makul malzeme maliyeti -Farklı çaplarda kolay kurulum
PVC
-Hafif ve ucuz malzeme maliyeti
Dezavantaj -Yüksek kurulum(işçilik ve malzeme) maliyeti -Sınırlı basınç değeri -Yüksek malzeme maliyetleri -Sızıntıları önlemek için gerekli kalitede lehimleme yapılmalı. -Termal döngüye duyarlı -Kurulum sırasında açık alev ortaya çıkar. -Yüksek işçilik maliyetleri -İlerleyen yıllarda, iç yüzey yapısında oluşabilecek kir sebebiyle basınç kaybı. -Bağlantı noktalarında paslanma ve kaçak riski. -Yüksek işçilik maliyetleri -Paslanabilir ve sızıntı olabilir -İlerleyen yıllarda, iç yüzey yapısında oluşabilecek kir sebebiyle basınç kaybı. - Patlama riski sebebiyle düşük güvenilirlik. - Statik yükler taşır. - Yapıştırıcıların, kompresör yağları ile uyumsuz olması
4) Kaçakların Minimize Edilmesi
Hat çapları ve kompresör seçimi yapılmadan önce mevcut tesisteki hava kaçaklarının minimize edilmesi çok önemlidir. Basınçlı hava hattı boyunca borular ultrasonik cihazlarla (bu ölçümleri teknik ekiplerimiz yapıyor, aynı zamanda bu cihazları temin ediyoruz) dinlenerek kaçak noktaları belirlenebilir.
Kompresör Yük-Boş Süresi İle Kaçak Miktarının Belirlenmesi
3) Boru Hattı Malzeme Seçimi
Basınçlı hava tesisatı planlarken yatırım bütçesinin azaltılması gerektiğinde boru malzemesine dikkat edilmeyip, ucuz olan malzemeye yönelimi görmekteyiz. Fakat boru malzemesi seçimi basınç düşüşünü, hava kalitesini ve kaçakları büyük ölçüde etkilemektedir. En yaygın boru malzemeleri paslanmaz çelik, alüminyum, bakır, galvaniz, siyah boru ve PVC’dir. Aşağıdaki tablo, her birinin avantajlarını ve dezavantajlarını listelemektedir. 78 › AIR WORLD TÜRKİYE / OCAK-ŞUBAT-MART 2021
VL = Kaçak akış hacmi (m3/dk) VK = kompresör kapasitesi (m3/dk) tX = Kompresörün yükte çalışma sürelerinin toplamı T = Toplam ölçüm süresi Örnek: VK = 3 m3/dk tX = t1 + t2 + t3…= 120 sn T = 600 sn
Özetle;
Basınçlı hava tesisatı planlaması yapılırken, boru hattının doğru boyutlandırılması (basınç kaybının önlenmesi), dal şebekelerin ring veya kombine sistemlere bağlanması, boru hattında sistem basıncının azami % 1,5’i kadar basınç kaybı olmasına dikkat edilmesi, kaçakların önlemesi, nemli sistemlerin önlenmesi için eğim veya drenajlı planlama, gereksinime göre boru malzeme seçimi ve dış boru hatlarının donmaya karşı korunması önemlidir.
