30
door Jos van Dalfsen
Archeologisch onderzoek rond kasteel Eerde bij Ommen Nabij Ommen staat het monumentale kasteel Eerde. Eens was het een adellijk huis, tegenwoordig is er een internationale school gevestigd. Om hoogwaardig onderwijs te kunnen blijven geven is besloten om de tijdelijke bijgebouwen die in de jaren tachtig werden gebouwd, te vervangen door een permanent schoolgebouw. Deze uitbreiding is inmiddels gerealiseerd en staat in de tuin ten oosten van het kasteel, op een terrein dat altijd intensief is gebruikt door de kasteeleigenaren. Omdat resten in de bodem en daarmee historische informatie door de bouwwerkzaamheden verloren zouden gaan, werd in april en mei 2011 een archeologisch onderzoek uitgevoerd. et kasteel ligt op een strategische plaats, vier kilometer stroomopwaarts van het punt waar Regge en Vecht nabij Ommen samenkomen. Vanaf deze positie was het mogelijk om de schepen op de Regge te controleren en daarnaast ook invloed uit te oefenen op de vaart op de Vecht.
H
Graven in grachten Kasteelheer Evert van Essen nam die controlerende taak in de veertiende eeuw met verve op zich. Hij had het kasteel in 1350 in bezit gekregen via zijn vrouw. Zij was een dochter van Johan Rading, schout van Vollenhove en eigenaar van huize ‘Hengelere’, zoals huize Eerde voordien vermoedelijk heette. Van Essen wordt door historici omschreven als een roofridder. Als gevolg van zijn activiteiten ondervonden de steden Zwolle Kasteel Eerde anno 2012, gezien vanuit het noordoosten.
120482_MSMD_Dubbelnummer.indd.indd 30
en Deventer grote economische schade. Tezamen met de landsheer, de bisschop van Utrecht, trokken beide steden in 1380 daarom tegen deze lastige opponent ten oorlog. Na een beleg van vijf weken kreeg Van Essen een veilige doortocht aangeboden, mits hij het kasteel zou opgeven. Hij koos eieren voor zijn geld. Na zijn vertrek werd het kasteel met de grond gelijk gemaakt. In het begin van de vijftiende eeuw werd het herbouwd. In de periode tussen 1380 en 1708 wisselde het met enige regelmaat van eigenaar. In het laatste jaar kwam het in handen van Johan Warner van Pallandt, die het inmiddels vervallen kasteel verbouwde tot een landhuis met parkachtige tuin. In 1715 werd dit project afgerond. In de bijna drie eeuwen nadien is het huis praktisch onveranderd gebleven. In 1934 stond
de toenmalige baron Philip Dirk baron van Pallandt het huis af aan de Quakers, een religieuze groepering die er nog in datzelfde jaar een internationale school vestigde. Op een onderbreking tijdens de oorlogsjaren na is deze school, inmiddels onderdeel van onderwijsorganisatie Landstede, nog steeds gevestigd in het kasteel.
Vragen na twee onderzoeksfasen De geschiedenis van het kasteel is op basis van informatie uit archieven nog goed te herleiden. Een vraag is of archeologisch onderzoek nieuwe informatie kan bieden en hoe deze zich verhoudt tot de bestaande bronnen. Om die vraag te kunnen beantwoorden, werd in april en mei 2011 door De Steekproef bv uit Groningen/Utrecht een archeologisch onderzoek uitgevoerd. Het werd uitgevoerd in twee fasen. Tijdens de eerste werd, door middel van een zogeheten ‘proefsleuvenonderzoek’, circa 10% van het totale gebied onderzocht. Op die manier moest worden vastgesteld welke archeologische resten nog in de grond aanwezig waren en welke kwaliteit en waarde deze hadden. Een groot deel van de bovengrond bleek verstoord, maar het onderzoek liet ook zien, dat onder de verstoorde lagen diverse diepe sporen aanwezig waren.
14-12-12 08:26
