POËSTILLE
Nog even samenleven MARCEL VANSLEMBROUCK FLIRT MET GRENSGEVALLEN Renaat Ramon
Er zijn enkele literaire genres die ten onrechte ondergewaardeerd worden, vooral als ze formeel ambigue zijn en niet onder te brengen in de gebruikelijke genologie. Nochtans schreef Novalis – ik citeer het graag – ‘Nichts ist poetischer als alle Übergänge und heterogene Mischungen’. Het prozagedicht – ambiguer kan een naam niet zijn – is een bastaard van adellijke origine. Het is Aloysius Bertrand die met zijn Gaspard de la Nuit (1842) het genre introduceerde en Charles Baudelaire die het met Petits poèmes en prose Le Spleen de Paris (1869) de hybride vorm enig aanzien gegeven heeft. Prozagedichten zijn uitgelijnde teksten, zonder versificatie, die er uitzien als handpalmgedichten, maar in regel lyrische reflecties zijn die een zuinig gebruik maken van klassieke tropen. Ook de collage is een discipline die in de artistieke canon geen vooraanstaande rang bekleedt, al kende het genre notoire beoefenaars als Max Ernst. Een collage is een conglomeraat van beeldfragmenten die binnen hun kader betekenis (kunnen) krijgen, die een kritisch karakter kunnen hebben, die absurd of burlesk kunnen zijn. Het is een plastische discipline die zweemt naar poëzie. Geen wonder dus dat de dichter Marcel Vanslembrouck beide genres heeft samengebracht in zijn jongste twee bundels Geknipte portretten (2017) en Ongeziene taferelen (2019), verzorgde boekjes uitgegeven in eigen beheer. Beide hebben de ondertitel Collages en quoten meegekregen. Vanslembroucks collages tonen een beeldende ironie en zijn poëzie kenmerkt zich door een beeldende fantasie.
Voor iedereen foetsie is, vlug samenleven! Het is zover: je gaat er prat op zo afwezig mogelijk te zijn. Het klopt, je hebt nog altijd niet door tot wie je moet verworden. Loffelijke paasbloemen betalen met hun bloei een voorschot op de zomertaks. Nooit twijfelen aan tientjes en elfjes. In de wereld wemelt het van tellers en noemers. In de aula van de getallenleer heerst onvrede over de zopas besliste afronding naar beneden. Na een film- of theaterbezoek sla je met een ander soort innerlijk de straathoek om. De betekenis van sommige maanden is te vreemd voor woorden. De pluszijde is verrijkt met vaststellingen die beantwoorden aan hun verwachtingen, met grensgevallen naar de goede kant gekanteld, met publieke emoties die sporters vooruitbranden, met een gegronde tevredenheid over zichtbaar geworden besluitvorming en met mozaïeken die pleisterplaatsen opfleuren.
standige quoten en parafrases zonder dwingend verband. Eigenlijk heeft Vanslembrouck een nieuw en boeiend literair genre gecreëerd. Het eerste van de vierendertig naamloze prozagedichten die de bundel Ongeziene taferelen vormen, begint met de vaststelling ‘Indien mogelijk, geef je grif toe, grijp je naar de verbeeldingskracht, die fraaie gewaden over de werkelijkheid gooit. Soms vertoeft het innerlijk in een spiegelkabinet.’ Het spiegelkabinet als instrument en symbool van de zelfreflectie, een kenmerk van Vanslembroucks werk dat herinnert aan de stelling van W.H. Auden: gedichten zijn niet de expressie van de dichter, hij wordt door poëzie gevormd. De hierboven geciteerde tekst werd voor de heersende pandemie geschreven maar opent met een quote van een bijzondere actualiteit: ‘Voor iedereen foetsie is, nu vlug samenleven! Het is zover: je gaat er prat op zo afwezig mogelijk te zijn.’
Ook zijn teksten zijn collages, ze bestaan zoals hij zelf in de bundels aangeeft, uit ‘honderden bedenkingen, zegswijzen, uitdrukkingen, slogans, ideeën, oneliners, raadgevingen, versregels, noties, invallen, quoten, meningen, gedachten, opvattingen, beseffen, dwalingen, fantasieën, hersenschimmen, verzinsels, leuzen, vragen, zinspreuken, deviezen, motto’s, slagzinnen, uitspraken, enzovoort’, zelf-
DEGEUS
juli 2020 > 25
