30
Museost maddârijd ucâmin Ko mun porgâškuottim sämimuseo Siidast ive 2018
tui Mattus-suuvâ suhâmuorâ, mon Uccpárnáá Vuoli Il-
kiđđuv, te muu mielâst lâi eromâš suotâs peessâđ kol-
mar lâi nuurrâm, já tobbeen mun kavnim-uv sunnuu:
liđ taid fiijnâ hirsâtááluid masa jo kuás peri. Mun jur-
Movsháá táálu vuáđudeijeeh láin muu äijih äijih (eeji
dâččim, ete museost vissásávt kávnojeh puoh tiäđuh
eeji eeji eeji) vanhimeh.
Movsháá tuuvij historjást. Viijmâg mun opâččim, mii lâi tábáhtum äijih perrui.
Jis mun lijjim jo ovdil-uv tubdâm merhâšittee aldavuođâ toi tuvijguin, te tot tobdo penttâ nanosmij ko
Museo arkkâduvâin kávnojii-uv tiäđuh Movsháá táálu
mun kavnim taam uđđâ suhâkoskâvuođâ. Tast ovdâs-
historjá aalgâst 1800-lovvoost, já loppâkeejist ivveest
kulij mun lam keččâlâm kavnâđ nuuvt ennuv tiäđuid
1939 ovdâskulij meiddei Inneehvääri táálust. Kuittâg
Movsháá historjást ko máhđulâš. Já vuoi mon ennuv
tagareh tiäđuh, main mun lijjim kiddiistum, iä kav-
mun lam kavnâm.
num ennuvgin. Inneehvääri tuve oovdâst lâi ain kolbâ, mon mieldi tupe huksejui ive 1939 stuorrâjuávu ohtâ-
Enâmus mun halijdim tiettiđ tom, ete kuás Inneehvää-
vuođâst já ton vuossâmuuh omâsteijeeh láin Matti já
ri tupe lâi eštuu huksejum, maggaar lâi lamaš äijih
Briitta Mattus. Ijhân tot heivim ollágin oohtân muu
pärnivuođâ päikki, já mii tábáhtui tuuveest ton maŋa
tiäduiguin! Mun tiettim, ete äijih lâi šoddâm ton tuu-
ko äijih vanhimeh jaamijn já párnááh karttii varriđ
veest ive 1907. Tiettim, ete sust láin aainâs-uv ohtâ uáb-
meddâl. Mii lâi suijân toos, ete museost iä lamaš
bi já ohtâ viljâ, ete sii vaanhimeh jaamijn espanjataav-
tiäđuh Inneehvääri tuuveest ovdil ive 1939? Tai aašij
dân ive 1920 já ete párnááh karttii vyelgiđ Rivdulân
lasseen mun lam oppâm uáli jo ennuv Aanaar kuávlu
párnáipááikán. Historjátiäđuin oroi lemin räigi 1900-
historjást, mon eres ulmuuh láá tutkâm. Maaŋgâlágá-
lovo aalgâbeln. Uccâ totkeš muu siste koccái.
neh almoneh já moiveh láá vaikuttâm sehe Movsháást já eres kuávluin Anarist. Tágáreh almoneh lijjii om.
Mun jiem kuittâg lah historjátotkee. Jiem lah luuhâm
uđâstáálui vuáđudem 1800-lovo pelimuddoost, 1900-
ollâopâttuvvâst historjá, mut luándutiäđuid, eromâ
lovo vuossâmui iheluuvij ääigi meccikonstušem (su.
šávt pirâstiäđu. Tondiet must kale lâi mottoomlágán
metsäkeinottelu), espanjatavdâ já stuorrâjuáhu. Muu
máttu tutkâđ historjálâš äššikiirjijd, mutâ mun fertte-
uccâ suhâtutkâmušâst lâi šoddâm historjá oppâtijme.
jim oppâđ kavnâđ já luuhâđ kirhokiirjijd, puáris kieđáin čallum ruotâkielâg äššikiirjijd já suhâtutkâ-
Aalgâst mun uápásmuvvim toid materiaaláid, moh
mušâid. Algâ ij lamaš älkkee, mutâ must lâi korrâ
museost kávnojii. Tobbeen lijjii eres lasseen kopioh
mohtâ oppâđ.
ruotâkielâlâš vuáđudemkiirjijn já eres pápárijn, moh lohtâseh táálu vuáđđudmân. Toi lasseen ohtâ tehálâš
Must lâi kale meiddei eromâš šiev máhđulâšvuotâ
käldee lâi čielgiittâs Movsháá uđâstáálu historjást ive
uuccâđ tiäđuid tuuvij historjást tondiet ko mun lijjim
1960 räi. Tot lâi čallum ive 1991, já tast lâi fáárust meid
sehe sämimuseo pargee já Movsháá tuuvij tovlái ässei
táálun kullee suhâmuorâ. Čielgiittâsâst lijjii kale uáli
maajeeldpuáttee. Siidast mun lijjim oppâm, ete Movs
jo ruossâlâs tiäđuh Movsháá omâsteijein 1920-lov-
háá uđâstáálu vuossâmuuh omâsteijeeh láin Hans
voost, mutâ tast mun finnejim oonâid, vâi puohtim
Iisakkandâ Mattus já Ánná Paadar. Muu vanhimij
usâškyettiđ lasetiäđuid.
vuárhást lijjii ain ive 1992 Anarâš-loostah, main almos-
