zaś wzbogaca i chroni dobra kulturalne. Toteż względy gospodarcze powodują często, że dziedzictwo kulturowe staje się cennym produktem rynku turystycznego. Dziedzictwo kulturowe i turystyka są ze sobą nierozerwalne. Dziedzictwo kulturowe przyciąga turystów, a z kolei turystyka kieruje uwagę właśnie na dziedzictwo. Dziedzictwo kulturowe może być czynnikiem stymulującym rozwój turystyki, ale pod warunkiem, iż jest ono rozpoznane i odpowiednio wykorzystane. Jest ono zasobem (kapitałem) w rozumieniu ekonomicznym i społecznym. Oznacza to, że właściwa ochrona zasobów, konserwacja zabytków i ich odpowiednia adaptacja może przyczynić się do rozwoju turystyki, a także do poprawy estetyki otoczenia i tym samym stanowić niematerialny, pozaekonomiczny, psychologiczny czynnik, służący poprawie poziomu życia.
2. Dziedzictwo materialne i niematerialne Mówiąc o dziedzictwie kulturowym, ma się na myśli zarówno [Midura 2006, s.259]: • dziedzictwo narodowe – wielkie, do którego możemy zaliczyć ważne zabytki, miejsca upamiętniające historyczne wydarzenia, język polski stanowiący ważny składnik tożsamości narodowej, wybitne postacie z historii i kultury polskiej, jak i • dziedzictwo lokalne – małe, które jest ważne dla lokalnej społeczności, grupy regionalnej, mieszkańców jednej wsi itp. Są to m.in. gwara, lokalne zwyczaje, wydarzenia mające na wpływ na historię grupy. Obydwa dziedzictwa się przenikają i są od siebie zależne, a składniki kultur lokalnych mogą się stać elementami zaliczanymi do dziedzictwa narodowego [Ługowska 1996, s.7]. Dziedzictwo kulturowe każdego narodu - to nie tylko zabytki materialne, materialne świadectwa jego przeszłości i cuda przyrodnicze, ale również idee niematerialne, dziedzictwo niematerialne, które tworzy naszą zbiorową pamięć. Jeśli kultura materialna podtrzymuje tożsamość narodu to z pewnością dziedzictwo duchowe, niematerialne tworzy ją, kształtuje, wzbogaca i pobudza do materialnego wyrażania. Niematerialne wartości stanowią pierwotną wartość systemów kulturowych. Z nich sublimowały się wartości materialne dopełniające obrazu kultury każdej ludzkiej wspólnoty. Dziedzictwo niematerialne (duchowe) przekazywane jest z pokolenia na pokolenie, odtwarzane niezmiennie przez wspólnoty w korelacji z ich środowiskiem, historią i stosunkiem do otaczającej przyrody. Zwykle dla każdej społeczności dziedzictwo niematerialne jest na równi z materialnym dziedzictwem, źródłem poczucia tożsamości kulturowo-wspólnotowej oraz ciągłości ich tradycji [Ratkowska, Jędrysiak 2011, s.328]. Niematerialna część dziedzictwa kulturowego ma szczególne, często niedoceniane znaczenie dla odbiorców. Na gruncie polskim, powołany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Zespół ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego przy współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa, opracował formularz wniosku na tzw. krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo kulturowe Kociewia a turystyka
11
