Istnieją dwa skrajne podejścia do turystyki kulturowej. W wąskim rozumieniu jej zainteresowanie ogranicza się praktycznie wyłącznie do zabytków kultury materialnej. Podejście szerokie pozwala na uwzględnienie wszystkich przejawów kultury, a zatem jest bardziej odpowiednie do charakteryzowania współczesnego ruchu turystycznego, w którym ważnym elementem są często współcześnie wykreowane atrakcje [Małek 2003, s.21-23].
5. Turystyka kulturowa i jej rodzaje Termin „turystyka kulturowa” jest określeniem obejmującym wszelkie formy podróży, których głównym motywem jest chęć kontaktu z kulturą i jej współtworzenie, dlatego najkrócej można określić, że turystyka kulturowa jest formą turystyki, która zawiera oferty kulturalne, takie jak zwiedzanie obiektów kultury i/lub poznawanie zwyczajów danej społeczności. Warto podkreślić, że turystyka kulturowa oparta na dziedzictwie kulturowym jest jednym z najstarszych rodzajów turystyki, a jednocześnie jedną z tych, która w ostatnich latach rozwija się najszybciej. Związana jest ona z szeroko rozumianą kulturą, która od zarania dziejów ludzkości towarzyszyła człowiekowi. Turystyka kulturowa opiera się na kontaktach i poznawaniu duchowego oraz materialnego dziedzictwa kulturowego różnych społeczności na całym świecie. Turystyka nie tylko prezentuje, przedstawia, interpretuje kulturę, a zwłaszcza dziedzictwo kulturowe, lecz także wytwarza kulturę. Dziedzictwo kulturowe jest wielką wartością i zawiera różnorodność treści kulturowych, które odnoszą się do przyrody, ludzi i ich wytworów. Turyści chcą być świadkami atrakcyjnych wydarzeń: wysłuchać koncertu, zobaczyć spektakl, uczestniczyć w festiwalach folklorystycznych, świętach regionalnych, zobaczyć i poznać obiekty dziedzictwa kulturowego i spróbować przy tym przysmaków kuchni regionalnej. W ten sposób powstaje przestrzeń kulturowa, która jest atrakcyjna dla turystów, a przy dobrym zagospodarowaniu może stać się źródłem dochodów dla społeczności regionu i kraju. Głównym celem turystów zainteresowanych turystyką kulturową jest zwiedzanie obiektów dziedzictwa kulturowego, zabytków architektury, miejsc związanych z ważnymi wydarzeniami i postaciami historycznymi, obiektów militarnych, obiektów kultu religijnego, zespołów budownictwa wiejskiego i ośrodków sztuki ludowej, muzeów, skansenów itp. Celem turystyki kulturowej jest także uczestnictwo w uroczystościach religijnych, festiwalach folklorystycznych, przeglądach piosenki, regionalnych świętach i innych. Dużą atrakcją dla turystów mogą stać się zabytki związane z kulturą mniejszości religijnych i etnicznych: kościoły, cerkwie, synagogi, stare cmentarze. Tego typu podróże są połączone także z wycieczkami po muzeach, odwiedzaniem wystaw, teatrów, miejsc związanych ze sławnymi postaciami, itp. [Jędrysiak 2008, s.10]. Cele współczesnej turystyki kulturowej są głownie realizowane w miastach, z uwagi na dużą koncentrację w nich obiektów historycznych i kulturalnych, nowoczesnej architektury, rozwiązań urbanistycznych i wielu form rozrywki. Obok materialnych dóbr historycznych kulturowych ważnym elementem przyciągającym turystów jest chęć poznania życia codziennego mieszkańców danego miasta, obszaru wiejskiego oraz uczestniczenie w wydarzeniach związanych z obrzędami, obyczajami, świętami, organizowanymi festiwalami muzycznymi, inscenizacjami dawnych bitew czy pokazami starych technologii i technik wytwórczych [Helnerska 2012, s.41]. Dziedzictwo kulturowe Kociewia a turystyka
23
