Het ‘succes’ van Roosendaal en Bergen op Zoom
Jongleren met cijfers Door: Nicole Maalsté
In september 2009 zijn in Bergen op Zoom (B.O.Z.) en Roosendaal alle (acht) coffeeshops gesloten. Ruim een jaar later worden de eerste resultaten van deze maatregel gepresenteerd. Daarbij zijn de superlatieven niet van de lucht. Volgens de burgemeesters is de maatregel zeer succesvol. Zij spreken van een spectaculaire afname van drugstoeristen en de overlast zou ook grotendeels zijn verdwenen. Maar op welke onderzoeken baseren de burgemeesters hun uitspraken eigenlijk? Hoe zijn de onderzoekers te werk gegaan en hoe betrouwbaar zijn de bevindingen? En had het sluiten van de coffeeshops inderdaad alleen maar positieve gevolgen, of waren er ook negatieve gevolgen? Toen de acht coffeeshops nog open waren,
studenten die via een uitzendbureau waren
kwamen er in beide gemeenten samen
ingehuurd van 9 uur ’s ochtends tot 10 uur
25.830 drugstoeristen per week: 12.194 in
’s avonds op verschillende toegangswe-
B.O.Z. en 13.636 in Roosendaal. Een jaar
gen het aantal inzittenden van ‘verdachte’
na de sluiting van de coffeeshops worden
auto’s te tellen. In eerste instantie waren
beide gemeenten nog door 2039 drugs-
alle auto’s met een Belgisch of Frans ken-
toeristen bezocht (1072 in B.O.Z.en 967 in
teken verdacht. Voor elke gemeente waren
Roosendaal). Dat roept allerlei vragen op:
drie toegangswegen geselecteerd. Een deel
Hoe weten ze dat zo precies? Waar zijn al
van die auto’s (ongeveer 10%) werd ge-
die andere drugstoeristen gebleven? En wie
volgd door een politieteam om te kijken of
komen er dan nog wel: zijn dat consumen-
de auto inderdaad een verdachte bestem-
ten of handelaren? En komen die alleen
ming opzocht. In 2008 was dat natuurlijk
maar voor wiet of ook voor andere drugs?
een stuk eenvoudiger, omdat je toen alleen maar hoefde te kijken of een auto naar een
Al deze vragen en nog veel meer worden
van de coffeeshops reed. In 2010 werden
beantwoord in de ‘Drugsscan B.O.Z.-Roo-
ook auto’s die zich verdacht gedroegen of
sendaal’ (2011), die terug te vinden is op
die naar ‘bekende illegale panden’ reden
de website van www.courage.nu. In deze
meegeteld. Of de inzittenden van een auto
Drugsscan zijn de belangrijkste resultaten
uiteindelijk als drugstoeristen werden be-
beschreven. Voor de ¿jnproever wordt er
stempeld, werd dus overgelaten aan het in-
ook nog verwezen naar een aantal achter-
schattingsvermogen van de politie. Volgens
liggende rapportages, die duidelijk maken
de politie was ongeveer 10% van de Bel-
hoe de onderzoekers te werk zijn gegaan.
gische en Franse bezoeken aan B.O.Z. en
Zo zijn er twee rapportages, waarin nauw-
Roosendaal drugsgerelateerd. Alle andere
gezet is beschreven hoe het tellen van
Belgen en Fransen bleken locaties te be-
drugstoeristen in zijn werk is gegaan. Deze
zoeken die bij de politie niet bekend staan
tellingen hebben in 2008, dus vóór de slui-
als illegaal drugspand. (De HEMA, Meneer
ting van de coffeeshops plaatsgevonden,
Jamin, het Doedelzakmuseum, familie).
en zijn in 2010 herhaald. En er is ook nog een rapportage die beschrijft hoe de overlast die bewoners ervaren is gemeten.
Kanttekeningen In de rapportage ‘Tellingen na de valreep’
‘Verdachte’ auto’s
(2010) geven de onderzoekers terecht aan dat het uitgevoerde veldwerk slechts een
Laten we eerst eens kijken naar de tellin-
idee geeft van het aantal drugstoeristen,
gen. Hoe tel je het aantal drugstoeristen?
maar dat het geen betrouwbaar beeld op-
Dat ging als volgt. Twee weken lang zaten
levert. Zij plaatsen elf kanttekeningen bij
Probleem drugstoerisme visueel opgelost Omdat uit het onderzoek toch wel de nodige vraagtekens oprijzen, hebben we een van de onderzoekers om een reactie gevraagd. Criminoloog Edward van der Torre zegt zelf ook verbaasd te zijn over de omvang van de positieve effecten van de sluiting van coffeeshops: “Dit onderzoek weerlegt voor Roosendaal en Bergen op Zoom eenvoudige beelden over een ernstige toename van de illegale markt.” Dat er nu zoveel meer gewone toeristen komen was tijdens het onderzoek een belangrijk punt van aandacht, maar is niet interessant meer omdat heel duidelijk is geworden dat het reguliere toeristen zijn. Hij is er zeker van dat de toeristen bijna allemaal naar winkels - zoals de Outlet - reden en dus niet voor drugs kwamen. Het lijkt hem onwaarschijnlijk dat zij nog een tweede bestemming hadden. De onderzoekers zagen ze later gewoon weer via dezelfde route de stad verlaten. Hij kan zo een lijstje nadelen opsommen, maar visueel en feitelijk is er in ieder geval nauwelijks nog sprake van drugstoerisme. Mocht er al illegale drugshandel zijn, dan is die niet zo goed zichtbaar in het straatbeeld. Van der Torre: “De gewone doodeenvoudige Belg die voorheen wiet kwam kopen bij de coffeeshop is nagenoeg verdwenen. Wat er nu nog komt om drugs te kopen is vaak tuig van de richel. Op hun voorhoofd staat ‘Ik deug niet’. Ze lopen verdachte panden binnen en zwaaien naar de camera, maar ze zijn lastig te pakken, omdat ze de deal losgekoppeld hebben van de transactie. Dus ze rijden met een lege auto weer terug de grens over.” Van der Torre verbaast zichzelf ook over de toename van vermogensdelicten: “Het is niet duidelijk of de jongens die nu inbraken plegen, voorheen in de drugshandel zaten. Maar misschien zijn het wel jongens die anders drugsrunner zouden zijn geworden. We volgen dit dossier het komend jaar op de voet. Ik vind dat de overheid die jongens een kans moet geven. De drugshandel helpt hun schoolcarrière om zeep. Het zijn voor een deel slimme jongens die misschien wel een Havo of VWO zouden kunnen afmaken.”
37
