G1
De vrouw in de middeleeuwen
1
De vrouw heeft aanvankelijk rechten
BRON 1 In het oude Rome hebben mannen en vrouwen geen gelijke rechten, vrouwen staan onder het wettelijke gezag van een man, hun vader of echtgenoot. Vrouwen zijn ondergeschikt aan de man en moeten hem gehoorzamen. In navolging daarvan staan vrouwen ook in het vroege christendom onder het gezag van de man en moeten zij ook hun man gehoorzamen. Maar belangrijker is de wederzijdse liefde. Bij de Germanen heeft de vrouw een bevoorrechte plaats in het gezin.
5
4
19
±
±
17
50
50
14
±
50
0
HEDENDAAGSE TIJD
MIDDELEEUWEN
MODERNE TIJD VROEGMODERNE TIJD
huwelijk wordt de man voortaan eigenaar van de bezittingen van de vrouw. Na zijn dood wordt zij onder voogdij geplaatst van een mannelijk familielid (vader, oom, schoonvader, neef, zoon, schoonzoon ...) of gewoon aan haar lot overgelaten.
2
Vrouwen met macht
Die drie tradities versmelten en zijn bepalend voor de positie van de vrouw in de middeleeuwen. Net zoals bij de Germanen mag de vrouw bezittingen hebben. Ze mag geld beheren, grond en huizen kopen, schenkingen doen ... Als ze gehuwd is, moet de vrouw haar man gehoorzamen. Dat houdt onder meer in dat de man voortaan haar bezittingen zal beheren. Als de man sterft, komen de goederen weer onder haar beheer. Meer nog, ze mag na zijn dood zelfs vrij beschikken over zijn goederen.
Sommige vrouwenkloosters groeien uit tot centra van kennis en cultuur met een grote uitstraling naar de buitenwereld. Kloosterzusters kopiëren handschriften en miniaturen voor opdrachtgevers. Ze kunnen dus lezen en schrijven. Sommige abdissen schrijven ‘encyclopedieën’ die de nonnen vertrouwd maken met het geloof, de wetenschap (bijvoorbeeld geneeskunde) en de techniek. Op hun beurt geven zij hun kennis door aan kinderen en jongeren in kloosterscholen. Vaak zijn kloosters toegankelijk voor vrouwen en mannen. Die dubbelkloosters staan in een aantal gevallen zelfs onder leiding van een abdis. Wereldlijke en geestelijke gezagsdragers vragen hen zelfs om raad.
Vanaf de 12e eeuw bestuderen de middeleeuwers het Romeinse recht opnieuw. In de daaropvolgende eeuwen nemen de vorsten Romeinse bepalingen op in hun wetteksten. Voor de vrouwen is dat erg ongunstig. Ze worden net zoals in de Romeinse tijd volledig ondergeschikt gemaakt aan de man. Bij het
Je weet al dat er in West-Europa vanaf de 12e eeuw universiteiten ontstaan. Vrouwen zijn er niet toegelaten. Die universiteiten trekken het wetenschappelijke onderwijs naar zich toe ten nadele van de kloosterscholen. Ze verkondigen het voor de vrouw nadelige Romeinse recht.
© 184
±
KLASSIEKE OUDHEID
VA
abdis: overste van een abdij, vrouwelijke tegenhanger van een abt
OUDE NABIJE OOSTEN
N
PREHISTORIE
IN
±
±
35
0
80
0
0
v. C
v. C
.
.
Voor de Belgische wet zijn mannen en vrouwen gelijk. Bovendien beschermen bepaalde wetten vrouwen, bijvoorbeeld tegen al te zware arbeid. Welke plaats bekleden vrouwen in de middeleeuwse samenleving? Welk werk doen ze? Hoe denken middeleeuwse mannen over vrouwen?
G1 De vrouw in de middeleeuwen
