Inleiding / pensioenhervorming
De stille crisis
voor een ouder wordende bevolking zijn, samen met de klimaatstrijd, een van de belangrijkste schulden die niet in de overheidsboekhouding staan. Jaarlijks stijgen de uitgaven van de federale overheid daarvoor met meer dan 1 miljard euro. Of, om het in een breder perspectief te zetten: tenzij ze elders bespaart, heeft de overheid tegen 2050 meer dan 10 procent extra middelen nodig dan vandaag om de pensioen- en ziektekosten te blijven betalen. Afgezet tegen het huidige bruto binnenlands product (bbp) komt dat neer op een meeruitgave van zo’n 25 miljard euro. Een enorme uitdaging. Het is alsof we tegen 2050 het budget voor defensie zouden verzesvoudigen. Alsof we het budget voor alle kleuterscholen, lagere scholen, hogescholen en universiteiten in heel België zowat zouden verdubbelen. Zelfs als we het volledige huidige budget voor ziekenhuizen zouden vermenigvuldigen met twee, is de inspanning kleiner dan deze die qua vergrijzing op ons wacht. Die opdracht is de voorbije jaren zo mogelijk nog moeilijker geworden. Waarom? Events, my dear boy, events. Ook de defensie-uitgaven zullen wellicht weer moeten stijgen om de Russische dreiging af te houden. Ook de belastingen op energie gaan omlaag, om de stijgende facturen voor gezinnen enigszins te temperen. Ook de ongeziene miljardenuitgaven om de coronaklap te incasseren moeten nog worden terugbetaald. We zouden dat doen met een economisch herstel dat door de Oekraïne-oorlog alweer gefnuikt dreigt te worden.
Het lijkt alsof de pensioenhervorming helemaal van de politieke agenda is verdwenen. De oorzaak? Een reeks nóg urgentere crisissen. Intussen blijft de pensioenfactuur jaarlijks met 1 miljard aandikken.
Minimumpensioen
Tekst: Bart Haeck
A
ls er geen wereldwijde pandemie woedt, dan is er wel een oorlog in Oekraïne. Het is vandaag moeilijk om níét aan de woorden te denken die de Britse premier Harold MacMillan zestig jaar geleden zou hebben uitgesproken toen hem werd gevraagd waarin de echte test van staatsmanschap ligt. Het antwoord luidde: ‘Events, dear boy, events’. Al die ontwrichtende gebeurtenissen doen echter niet plots de problemen van gisteren en eergisteren verdwijnen. Een van die historische opdrachten voor de regering is de oplopende sociale factuur van een vergrijzende bevolking betaalbaar maken. De beloftes om de pensioenen te blijven uitbetalen en de ziektekosten te financieren
80% Zowel het pensioenplan van minister Karine Lalieux (PS) als dat van de CD&V stoelt op de assumptie dat de federale regering erin slaagt 80 procent van de bevolking tussen 20 en 64 jaar aan het werk te krijgen.
Onder druk van de colère die uit de verkiezingsuitslag was af te lezen, verhoogde de regering bovendien nog de uitgaven, door de minimumpensioenen op te tillen tot 1500 euro per maand. De uitdaging om de vergrijzingsuitgaven te blijven betalen wordt daardoor eerder groter dan kleiner, merkte de Vergrijzingscommissie vorige zomer op. Blijven de pensioenen betaalbaar? In de regering zijn alle pogingen daartoe voorlopig een slag in het water gebleken. Federaal minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) stelde vorig jaar een hervormingsplan voor dat werd afgeschoten. De voorzitter van de Vergrijzingscommissie concludeerde dat het plan-Lalieux de factuur nog zwaarder maakte in plaats van lichter. Uit onvrede met het plan besliste premier Alexander De Croo (Open VLD) de discussie toen uit te stellen tot Nieuwjaar. Lalieux diende uiteindelijk in januari een plan in dat volgens haar woordvoerder in grote lijnen hetzelfde was als dat van de eerste poging in september. Het debat moet, met andere woorden, nog altijd beginnen. ‘De onderhandelingen lopen’ is het enige wat het kabinet-Lalieux vandaag kwijt wil.
Onverdraaglijke gedachte De inzet van die strijd is wél duidelijk: de vraag is in welke mate iemand moet werken om een pensioen te krijgen. De liberalen en CD&V willen die band versterken, zodat wie langer aan de slag was op zijn oude dag ook meer pensioen krijgt. Het omgekeerde – dat wie niet werkte hetzelfde pensioen krijgt – is voor hen een onverdraaglijke discriminatie. De socialisten en de groenen houden die band lichter, omdat ze ook wie werkloos was, deeltijds werkte
6 I NETTO MAART 2022
NET_11_006_20220326_Intro.indd 6
3/23/2022 11:26:49 AM
