34|FOTOQRAFİKA
RƏNGLİ FOTOŞƏKİL HAQQINDA
Spektrin əsas şüalarının kəsişdiyi yerdə onların üst-üstə düşməsindən yeni rənglər yaranır (yuxarıda). Üç əsas – qırmızı, yaşıl və göy rənglərdən ikisinin qarışığından alınanlar əlavə rənglər adlanır. Bura tünd qırmızı, mavi və sarı rənglər (onları şəkildə görmək olar) aiddir. Bütün üç əsas şüaların eyni nisbətdə qarışdırılmasından ağ rəng yaranır. Sağdakı sxemdə ekrana düşən üç əsas işıq şüasının qarışdırılmasından nə alındığı göstərilmişdir. Ekranın yuxarısındakı qara zolağın altındaümumiyyətlə heç vaxt işiq düşməyən yerdə qırmızı, yaşıl və göy zolaqlar yerləşir. Bura onlar ayrı-ayrılıqda proyeksiyalandırılırlar. Sonra qırmızı şüa yaşılla qarışdırılır və sarı rəng alınır. Qırmızı və göy şüaların qarışığı tünd qırmızı, göylə yaşılın qarışığı isə mavi rəng əmələ gətirir.
Yunancadan tərcümədə “işıqla yazıram” mənasını verən “fotoqrafiya” termini XIX əsrdə cəmiyyətin ona olan marağının bir an belə azalmadıgı sənət növünə çevrilməklə hər birimizin həyatına daxil olmuşdur desək, yanılmarıq. Yarandığı gündən daima yeniləşməyə meylli olan fotoqrafiya arxada qalan duyulası zaman kəsiyində bütün mənalarda zənginləşmişdir. Bu sahədə aparılan axtarışların son və maraqlı nəticəsi isə yaranışı onsuz da möcüzə sayılan ağ-qara fotonun yenisi ilə əvəzlənməsi olmuşdur. Uzun müddət ağ-qara fotoların estetik tutumunu özünə yeganə duyğulandırıcı qaynaq hesab edən fotoqrafiya sahəsinin mütəxəssisləri nəhayət hamıya obyektivin dünyaya baxışını rənglərlə ifadə etməyə qadir olduğunu da hamıya sərgilədi. Beləliklə, bu günə kimi öz bədii imkanları ilə insanlığı duyulandırmaqda davam edən rəngli foto yarandı... Rəngli fotoqrafiya şəkli çəkilən obyektlərin daşıdıqları parlaqlığın və rəng müxtəlifliyinin müəyyən dəqiqliklə əksini köçürən, foto təsvirlərin alınmasını şərtləndirən üsulların birliyidir. Bir vaxtlar bəzi bədxahları fotoqrafiyanı yalnız texniki vasitənin ifadəsi kimi təqdim edib, onu bu kontekstdə dəyərləndirməyə çalışsalar da, zamanın axarında çox qısa müddətdə nəzəri-təcrübi yeniliklərə tapınan və həm də fərqli özünüifadə vasitəsi kimi tanınan foto sənəti bu gün zəngin və özünəməxsus bədii-estetik tutumlu mənəvi qaynaq kimi qəbul olunmaqdadır. Bu gün rəngli nümunələrlə müqayisə-də ağ-qara fotoları bu sahənin artıq arxada qalan yolu və bir daha ona qayıdışa ehtiyac olmadığını söyləyənlər heç şübhəsiz müəyyən mənada yanılırlar. Etiraf edək ki, bu gün rəngli foto kifayət qədər geniş yayılsa da, tez-tez yeni texnikanın ifadə edə bilmədiyi bədii effekti əldə etmək üçün fotoqrafiya sahəsində çalışan və davamlı olaraq yaradıcılıq axtarışları aparanlar çoxçalarlı təsvirləri monoxrom görüntüyə-
