Przegląd Wielkopolski ● 2020 ● 4(130)
STUDENCKI POZNAŃ 1945-1968 Izabela Skórzyńska, Justyna Budzińska
Życie studenckie 1945-1989. Adaptacje, transformacje, kontestacje (część I: do Marca 1968) Życie poznańskich studentów zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej miało swoją specyfikę w całym okresie Polski Ludowej. Systemowe (polityczne, społeczne i gospodarcze) ramy istnienia i sprawstwa tej grupy społecznej cechowała właściwa tylko jej dynamika, różna i inna w okresie tuż po II wojnie światowej, w czasach stalinizmu, odwilży, stabilizacji, a w końcu kryzysu i upadku socjalistycznego państwa. Różnie też studiowało się w Warszawie i w Poznaniu, na uniwersytecie i politechnice. Wreszcie ogromne znaczenie miało to, co się studiowało, pod czyim okiem i z kim, a także, w wymiarze indywidualnym, jaką pozycję zajmowali konkretni studenci, jaki był ich status, jakie potrzeby i aspiracje, wartości i interesy, możliwości i ograniczenia. Szkic, który proponujemy, siłą rzeczy nie obejmuje wszystkich zagadnień związanych z życiem studenckim w tak rozległym czasie jak lata 1945-1989. O jego czterech obszarach chciałyśmy jednak wspomnieć. Są to: życie codzienne i bytowanie, życie (w) organizacji, życie w klubach i życie w teatrze.
Życie codzienne Wysiłki na rzecz otwarcia poznańskich uczelni wyższych po II wojnie światowej rozpoczęły się zimą 1945 roku, gdy nieliczni jeszcze akademicy rozpoczęli szacowanie strat i porządkowanie oraz przygotowania do przyjęcia pierwszych studentek i studentów. Pospiesznie odtwarzano infrastrukturę dydaktyczną, badawczą i mieszkaniową, podejmowano wysiłki, aby zapewnić społeczności akademickiej wyżywienie i opiekę zdrowotną1. W trosce o głodnych jeszcze w 1945 roku uruchomiono tymczasową jadłodajnię oraz doraźne środki na państwową pomoc materialną2. Osoby chore, zwłaszcza na powszechną po wojnie gruźlicę, miały do dyspozycji sanatorium nocne3. Od 1950 roku studenci mogli już liczyć na większą niż dotąd i bardziej systematyczną pomoc państwa, a to znaczy: partii, Związku Akademickiego Młodzieży Polskiej (ZAMP), Związku Młodzieży Polskiej (ZMP) i Zrzeszenia Studentów Polskich (ZSP)4. Wielu z nich bez tej pomocy nie było w stanie studiować, „bo też bieda studentów w tym czasie była niesłychana”5.
S. Dąbrowski, Uniwersytet Poznański 1939-1945. Przemówienie sprawozdawcze JM Rektora Uniwersytetu Poznańskiego prof. dra Stefana Dąbrowskiego na uroczystej inauguracji 2-go roku akademickiego 1945/46 w auli Uniwersytetu, Poznań 1946, s. 29. 2 Ibidem. 3 Archiwum UAM, sygn. 354/30, k. 5. Opieka zdrowotna nad Młodzieżą Akademicką, preliminarz budżetowy na r. 1948, 1949. 4 Z. Jaśkiewicz, A.A. Łuczak, O październikowcach. ZSP w latach 50., Alojzego Andrzeja Łuczaka wysłuchał Zbigniew Jaśkiewicz, „Kronika Miasta Poznania” 2005, nr 3: Odwilż ’56, s. 223-224. 5 R. Podlewski, Wydział Satyry UP Żółtodziób, „Kronika Miasta Poznania” 2005, nr 3, s. 254. 1
5
