SOLIDARNOŚĆ UCZONYCH WOBEC PRZEŚLADOWAŃ ierwszy w Polsce stypendysta sieci Scholars at Risk – represjonowany turecki historyk prof. Candan Badem rozpoczął w grudniu 2020 roku naukowy pobyt w Krakowie. W ramach programu realizowanego przez Instytut Kultury Willa Decjusza, miasto Kraków i Uniwersytet Jagielloński uczony kontynuuje swoje badania oraz ma możliwość nawiązania współpracy naukowej. W swojej ojczyźnie, rządowym dekretem, został pozbawiony możliwości pracy w jakimkolwiek publicznym uniwersytecie i urzędzie państwowym. Represje wobec prof. Badema są związane z działalnością organizacji The Academics for Peace (Barış İçin Akademisyenler). Zrzeszeni w niej naukowcy wspierają pokojowe rozwiązanie konfliktu kurdyjsko-tureckiego od 2012 roku, kiedy w tureckich więzieniach blisko 10 tysięcy więźniów podjęło strajk głodowy, postulując rozpoczęcie negocjacji pokojowych między Turcją a Partią Pracujących Kurdystanu, obronę w języku kurdyjskim podczas procesu i poprawę warunków przetrzymywania Abdullaha Öcalana, lidera Partii Pracujących Kurdystanu. Proces pokojowy zakończył się po kilku latach. Wobec nasilającego się konfliktu i łamania praw człowieka w 2016 roku ponad 1000 uczonych z 80 tureckich uczelni, w tym prof. Badem, oraz 300 uczonych zagranicznych podpisało petycję Nie będziemy stroną tej zbrodni! Po nieudanym puczu tureckich sił zbrojnych na początku 2016 roku, którego celem było przywrócenie porządku konstytucyjnego, praw człowieka, wolności, rządów prawa, nasiliły się represje, również wobec uczonych. W tym czasie rozprawiania się z sektorem szkolnictwa wyższego zamknięto wiele uniwersytetów. W sierpniu 2016 roku wielu naukowców zostało zwolnionych z uczelni, zakazano im opuszczania kraju. Rząd turecki nakazał aresztowanie kilkudziesięciu sygnatariuszy petycji i oskarżył ich o propagandę na rzecz organizacji terrorystycznej. Wobec wszystkich wszczęto dochodzenia. Ponad
64
ALMA MATER nr 222–223
P. Mazur, ©IKWD
P
Prof. Candan Badem
600 sygnatariuszy zostało oskarżonych. W procesach zakończonych wyrokiem, uczonych skazano na kary pozbawienia wolności. Większość wyroków została zawieszona. Działalność organizacji The Academics for Peace została dostrzeżona i wyróżniona nagrodami przez międzynarodową społeczność akademicką: w 2016 roku otrzymała MESA Academic Freedom Award of the Middle Eastern Studies Association, a w 2018 – Courage to Think Defender Award of the Scholars at Risk. Ponadto sieć Scholars at Risk zaoferowała stypendia uczonym. Misją sieci, zrzeszającej 507 instytucji akademickich z 39 krajów, jest ochrona prześladowanych członków społeczności uniwersyteckiej oraz promocja wolności akademickiej. Poprzez organizację tymczasowych miejsc pracy na uczelniach zapewnia bezpieczeństwo zagrożonym akademikom, którzy mogą kontynuować badania do czasu poprawy sytuacji w krajach pochodzenia. Organizacja doradza także uczonym i instytucjom goszczącym, prowadzi kampanie na rzecz uwięzionych czy represjonowanych badaczy, monitoruje ataki na społeczność akademicką na
całym świecie oraz proponuje wdrażanie nowych narzędzi i strategii promowania wolności akademickiej. Krakowskie instytucje dołączyły do sieci jako pierwsze i do tej pory jedyne w Polsce. Profesor Candan Badem, tuż po przybyciu do Krakowa, gdzie został powitany przez rektora UJ prof. Jacka Popiela, wyraził wdzięczność sieci Scholars at Risk za pomoc prześladowanym, wygnanym i w inny sposób represjonowanym naukowcom z całego świata. – Jestem szczęśliwy, że udało mi się trafić do pięknego Krakowa. Zamierzam kontynuować tu moje badania i nawiązać współpracę z polskimi akademikami. Chciałbym również, o ile to będzie możliwe, dotrzeć do zbiorów polskich archiwów. Jestem niezmiernie wdzięczny władzom Uniwersytetu Jagiellońskiego i Instytutowi Kultury Willa Decjusza za umożliwienie mi pobytu i pracy naukowej – mówił. Przedstawicielka UJ w SAR, rzeczniczka praw i wartości akademickich dr hab. Beata Kowalska, profesor UJ, przekonuje, że jakość naszych badań zależy od otwartej, nieskrępowanej, krytycznej debaty naukowej, pobudzanej wielością idei i perspektyw oraz świadomością
