KOLEJNY DAR DLA MUZEUM HISTORII MEDYCYNY UJ CM zy nasza generacja – ludzi, którzy przeżyli koszmar ostatniej wojny, potrafiła przekazać młodemu pokoleniu całą prawdę o tych czasach tak, by mogli z nich wyciągnąć wnioski pozwalające lepiej urządzić świat? – zastanawiał się w Kartkach z dziennika doktora Twardego prof. Julian Aleksandrowicz (1908–1988), wybitny lekarz hematolog, a jednocześnie wielki humanista, łączący wiedzę medyczną z rozważaniami filozoficznymi i refleksją ekologiczną, człowiek doświadczony przez los, który starał się przeciwstawiać okrucieństwu nazizmu i tragedii Holocaustu nadzieję czerpaną z wiary w naukę i ludzkość. Jako osoba pełna niezwykłej energii i siły wewnętrznej prof. Aleksandrowicz spieszył z pomocą potrzebującym także w chwilach wielkich dziejowych nawałnic. Brał udział w kampanii wrześniowej jako oficer rezerwy – lekarz. Mimo że został naznaczony przez niemieckiego okupanta piętnem „gorszego rasowo”, nadal ratował ludzi: najpierw w Szpitalu Żydowskim przy ul. Skawińskiej 8, później, już w getcie, w szpitalu przy ul. Józefińskiej 10. W trakcie likwidacji krakowskiego getta w dniach 13–14 marca 1943 prof. Aleksandrowiczowi udało się uciec wraz z żoną i synkiem. Ocalił również rękopis podręcznika do hematologii swojego autorstwa, którego istnienie uznawał za równie ważne jak los swój i swoich najbliższych. Resztę wojny spędził, walcząc w szeregach Armii Krajowej w Okręgu Radomsko-Kieleckim ZWZ-AK „Jodła”. Po wojnie kontynuował swą misję niesienia pomocy chorym. Od roku 1950 kierował utworzoną przez siebie III Kliniką Chorób Wewnętrznych, która w 1970 roku przekształciła się w Klinikę Hematologii. Prezentując hipokratejskie podejście do medycyny, traktował chorego i jego cierpienie w sposób holistyczny, uwzględniając szerokie spektrum przyczyn choroby, między innymi dietę, wpływ środowiska czy styl życia pacjenta.
Uczeń prof. Juliana Aleksandrowicza i wieloletni kierownik Kliniki Hematologii UJ CM prof. Aleksander Skotnicki przekazał do Muzeum Historii Medycyny / Muzeum Wydziału Lekarskiego UJ CM szczególny dar, upamiętniający złożoną i bogatą biografię prof. Aleksandrowicza: kolekcję jego odznaczeń i medali. Zbiór zawiera ich ponad dwadzieścia, w tym najwyższe odznaczenia państwowe i wojskowe: Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyż Komandorski oraz Krzyż Kawa- Prof. Aleksander Skotnicki przekazuje kolekcję odznaczeń i melerski Orderu Odrodzenia Polski, dali prof. Juliana Aleksandrowicza do Muzeum Historii Medycyny / Muzeum Wydziału Lekarskiego UJ CM Krzyż Walecznych, Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, a także wiele dziwnego. Jest lekarzem, który z niespożytą innych wyróżnień resortowych i wojsko- pasją i energią działa również na niwie hiwych, które prof. Aleksandrowicz otrzymał storycznej, niestrudzenie poszukując śladów za zasługi, zarówno jako znakomity lekarz dawnego Krakowa, a przede wszystkim i uczony, jak i żołnierz oraz obrońca ojczy- jego żydowskiej społeczności, pochłoniętej zny. Odznaczenia te, pierwotnie umieszczo- przez Zagładę. Wiele publikacji i wystaw ne przez sekretarkę prof. Aleksandrowicza organizowanych przez Profesora spotkało się Hannę Sinczak w oszklonej gablocie, przez z zainteresowaniem dawnych mieszkańców lata zdobiły gabinet kierownika Kliniki He- przedwojennego Krakowa i ich potomków, matologii UJ CM. Budowa nowej siedziby żyjących dziś w różnych krajach świata. Szpitala Uniwersyteckiego oraz planowana Równie mocno prof. Skotnicki dba o pamięć przeprowadzka kliniki spowodowały, że ludzi, którzy podczas wojny nieśli pomoc prof. Aleksander Skotnicki zdecydował się drugiemu człowiekowi, nie zważając na jego poszukać dla nich nowego miejsca. Prze- religię czy narodowość. Z empatią i ogromną kazując odznaczenia do zbiorów Muzeum estymą przypomina także o swoim mistrzu Wydziału Lekarskiego, nawiązał do celów, – prof. Julianie Aleksandrowiczu, człowieku które w 1900 roku określił Walery Jawor- o wielkim umyśle i wielkim sercu. ski w Programie Muzeum Historycznego Dar prof. Aleksandra Skotnickiego dla dla Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Muzeum Wydziału Lekarskiego UJ CM Jagiellońskiego. Wśród nich znalazło się po stosownym opracowaniu uzupełni stałą [...] wierne przedstawienie historycznego ekspozycję Muzeum, dając świadectwo o lurozwoju, działalności i wpływu Wydziału dziach, którzy walczyli o człowieczeństwo Lek. U.J. na naukę i społeczeństwo polskie, i prawdę w tamtych nieludzkich czasach. zabezpieczenie czynności Wydziału Lek. Muzealnik może mieć tylko nadzieję, że przed nienależytym uwzględnieniem go w li- to świadectwo posłuży współczesnym za teraturze lekarskiej, jako też przed rychłem drogowskaz w codziennym życiu. zapomnieniem zasług dawniejszych pokoleń. Każdy, kto miał okazję poznać prof. Michał Chlipała Katedra Historii Medycyny UJ CM Aleksandra Skotnickiego, uzna, że nic w tym Paulina Najbar
C
ALMA MATER nr 224
109
