TRZECIE MIEJSCE W KONKURSIE FAMELAB POLAND 2020 finale 9. edycji konkursu FameLab Poland 2020, który odbył się 25 kwietnia 2021 trzecie miejsce zajął dr inż. Mariusz Madej z Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego (WBBiB UJ). Podczas swojej prezentacji zatytułowanej Najbardziej śmiercionośne stworzenie na Ziemi mówił o bakteriofagach – wirusach zabijających bakterie. Zgodnie z zasadami konkursu, by w ciekawy sposób przedstawić wybrane przez siebie zagadnienie naukowe, miał na to tylko trzy minuty. Jury doceniło to, że udało mu się udowodnić, że w nauce warto wracać do niezrealizowanych pomysłów, by dać nadzieję na przyszłość. Wirusy atakują nie tylko organizmy wyższe, takie jak kręgowce, ale również te jednokomórkowe, w tym bakterie. Ten specyficzny typ wirusa zwany bakteriofagiem lub w skrócie fagiem w niczym nie przypomina wirusów, które wywołują choroby u ludzi. Składa się on z główki, która chroni materiał genetyczny, z tułowia działającego jak strzykawka oraz specjalnych wypustek, dzięki którym fag może przyczepić się do swojej ofiary. Gdy bakteria zostanie zainfekowana przez faga, produkuje ona nowe cząsteczki wirusa w tak olbrzymiej ilości, że w końcu pęka i uwalnia fagi mogące zakażać kolejne komórki. Na szczęście fagi mogą infekować jedynie komórki bak-
YouTube/Centrum Nauki Kopernik
W
Dr inż. Mariusz Madej z Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ, zdobywca 3. miejsca w konkursie FameLab Poland 2020
teryjne, są całkowicie nieszkodliwe dla człowieka. Pojawia się więc pytanie, czy fagi mogą zostać użyte do leczenia infekcji bakteryjnych u ludzi? Otóż tak. Obecnie fagi są wykorzystywane w terapiach jedynie w skrajnych przypadkach, gdy żadne inne znane lekarstwo nie było w stanie zwalczyć infekcji bakteryjnej – tłumaczy dr inż. Mariusz Madej. Jak informuje, terapia fagowa cieszy się coraz większym zainteresowaniem i cały czas prowadzone są badania nad jej udoskonaleniem. Możliwe więc, że w przyszłości stworzenie, które zabija najwięcej organizmów na Ziemi, uchroni człowieka przed superbakteriami – akcentuje dr Mariusz Madej.
W tegorocznym przedsięwzięciu, ze względu na sytuację epidemiczną zorganizowanym on-line, o miejsce na podium starało się 10 osób z 10 polskich uczelni i instytutów badawczych. Zdobywcą pierwszego miejsca został Jerzy Łątka z Politechniki Wrocławskiej, drugiego – dr Paweł Sobczuk z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Organizatorami FameLab Poland, polskiej wersji międzynarodowego konkursu dla naukowców na licencji Cheltenham Science Festival, są Centrum Nauki Kopernik i British Council. Partnerami – Fundacja Kościuszkowska, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej oraz Stowarzyszenie Rzecznicy Nauki. RPM
Mariusz Madej ukończył biotechnologię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz studia inżynierskie na kierunku inżynieria biomedyczna na Akademii Górniczo-Hutniczej. Podczas doktoratu dołączył do Zakładu Mikrobiologii UJ prof. Jana Potempy na WBBiB UJ, w którym obecnie pracuje na stanowisku post doc. Jego głównym obiektem badań jest bakteria Porphyromonas gingivalis, która wywołuje paradontozę, ale jest zaangażowana również w wiele innych chorób, jak choroba Alzheimera czy reumatoidalne zapalenie stawów. W swojej pracy bada struktury kluczowych białek błonowych P. gingivalis, które są niezbędne tej bakterii do przeżycia, ale i do wywoływania chorób u ludzi. Dzięki poznaniu tych struktur możliwe będzie zaprojektowanie nowych leków hamujących rozwój chorób wywoływanych przez P. gingivalis. Jest autorem i współautorem wielu publikacji naukowych opublikowanych w prestiżowych czasopismach, między innymi, w „Nature Microbiology”, „mBio” czy „Trends in Molecular Medicine”. Był kierownikiem grantów w programach PRELUDIUM i ETIUDA Narodowego Centrum Nauki. Dzięki finansowaniu z grantu ETIUDA odbył półroczny staż w Wielkiej Brytanii w Newcastle University w grupie światowej klasy krystalografa białek błonowych prof. Berta van den Berga. Podczas doktoratu odbył również staż w Stanach Zjednoczonych (University of Louisville). Reprezentował UJ na kilkunastu konferencjach naukowych, między innymi we Włoszech, Irlandii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych czy Australii. Czterokrotnie otrzymał stypendium projakościowe dla najlepszych doktorantów, był również stypendystą w grancie OPUS NCN. ALMA MATER nr 224 79 ŁW
