Sogn Næring 2007-2022 Aage Engesæter

Aage Engesæter

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Sogn Næring 2007 - 2022 1

SOGN NÆRING 2007 - 2022

INNHALD Forord Sogn Næring 2007 - 2022 Forhistoria Skipinga Styre og stab Styret Bemanning 2007-2017, arbeidsoppgåver, relasjonar og økonomi Oppstart og strategiar Rollefordeling mellom kommunen og Sogn Næring Grunnleggjande arbeidsoppgåver Det kommunale næringsfondet Cruiseturisme Reiselivsorganisering Fjellsport og vinterturisme Kjøpesenter i Nedrehagen Sogndal lufthamn Sogn Næring og Campus Nytt innovasjonsbygg «Campus-verksemdene treng ein Hydro-kur» Nasjonalt næringshageprogram og Sognefjorden Næringshage Byregionprogrammet Svak økonomi og ny driftsmodell Forholdet til næringslivet 2017-2022, nye rammevilkår, nye oppgåver 2017 -2020, mot ein ny kommune Strategiprosessar - og nesten eit namnebyte Ideelt aksjeselskap eller reiskap for «krambu-Fjøra»?

Ny strategiplan Kommunikasjon Sogn Næring sin plass i den nye kommmunen «Ein samanhengande utviklingsstruktur» - også utover kommunegrensene Fleire oppgåver – stødigare økonomi - større stab Sognefjorden næringshage, mot ein ny programperiode Oppsummering – Sogn Næring og utviklinga i Sogndal Vedlegg 1. styremedlemer og varamedlemer Vedlegg 2. tilsette i Sogn Nærng a/s Vedlegg 3. selskap Sogn Næring a/s er eller har vore medeigar i Kjelder og litteratur

2

3 4 5 8 10 11 13 14 15 16 17 21 23 24 25 27 29 30 30 32 34 35 37 41 42 43 48 49 51 52 53 55 57 57 60 64 66 67 66

Forord

Sogndal 23.03.2022 Aage Engesæter

3

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Sogn Næring AS gav meg hausten 2021 i oppdrag å dokumentera hovudtrekk av selskapet si 15-årige historie. Dette er resultatet av arbeidet. Det er lagt vekt på å syna kva arbeidsoppgåver og utfordringar selskapet har hatt opp gjennom åra, og korleis Sogn Næring AS har utvikla og endra seg frå 2007 til 2022.

Framstillinga er i hovudsak basert på skriftlege kjelder: Arkivmateriale frå Sogn Næring AS, Sogndal kommune og artiklar i Sogn Avis. I tillegg har eg hatt samtalar med sentrale aktørar.

Oppdragsgjevaren har gitt meg frie hender i arbeidet. Det betyr at innhaldet og dei vurderingane og analysane som er gjort her fullt og heilt står for forfattaren si rekning.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

SOGN NÆRING 2007 - 2022

4

Forhistoria

Av referatet frå møtet går det fram at også kommunen hadde sett av pengar til prosjektet, og Atle Stalheim fekk i oppdrag å ta kontakt med rådmann Jostein Aanestad for å avtala møte med kommunen. Kjetil Kvåle og Kunnskapsparken fekk prosjektleiaransvaret, og fekk i praksis ansvaret for svært mykje av forarbeidet til det som skulle bli Sogn Næring AS.

5

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Etableringa av Sogn Næring A/S i 2007 hadde ei forhistorie som gjekk etter to liner, ei knytt til engasjement frå aktørar i næringslivet i Sogndal, og ei knytt til Sogndal kommune. Denne forhistoria starta hjå næringslivet og i miljøet kring Kunnskapsparken, som alt var etablert i Sogndal i 2005. Den konkrete bakgrunnen var at ein såg eit behov for å etablera eit næringsapparat i Sogndal som mellom anna kunne sikra at kommunen og verksemder i kommunen kunne få hand om midlar knytt til kompensasjon for differensiert arbeidsgivaravgift. I Sogn og Fjordane vart dei kalla INU-midlar. Sentrale aktørar var Atle Stalheim, då tilsett i Fokus bank, og Kjetil Kvåle i Kunnskapsparken.

Med seg på laget hadde dei også Arild Bøthun i Vestlandshus Sogn AS (med ei fortid som økonomisjef i Sogndal Fotball).

På ettersommaren 2005 utvikla dei ein søknad om INU-midlar til eit prosjekt kalla «Næringsutvikling og nyskaping i samarbeid. Etablering av ein felles møtestad for privat og offentleg næringsliv i Sogndal og omegn». Det var Fokus bank, med Atle Stalheim som kontaktperson, som stod som søkar, i samarbeid med Sparebanken Vest, Sogndal kommune, Sogndal næringssamskipnad, Lerum fabrikker, Vestlandshus Sogn og Byggsenteret Audun Hundere AS. Søknaden vart utarbeidd i forståing med Sogndal kommune.

Målsettinga med prosjektet var todelt: Ein skulle etablera ein felles møtestad for næringsutvikling og nyskaping i Sogndal og bidra til auka samarbeid og kompetanseutveksling mellom aktørane gjennom felles næringsutviklingstiltak og felles nyskapingsprosjekt.

Prosjektet, som etter kvart fekk namnet «Næringsprosjektet i Sogndal», fekk ei løyving på kr 100 000 av INU-midlane, og sette i gang arbeidet med eit første prosjektmøte like før jul 2005. Her vart arbeidet og målsettingane konkretiserte: «Forankring For at ein skal kunne lukkast med ein slik næringsorganisasjon, er ein avhengig av at den/dei ansvarlege for næring i kommunen er med i prosessen, og at dette har brei politisk forankring. Vidare er det av stor betydning for resultatet at næringslivsaktørar frå eit breitt utval av næringar i Sogndal engasjerer seg, og viser dette gjennom debattar og liknande. Med ei god forankring inn mot offentlege og private næringsaktørar, kan ein bygge nettverk mellom aktørane og vidare inn mot regionale, fylkeskommunale og statlege virkemiddelapparat.

Målsetjing Næringsprosjektet i Sogndal skal vere eit organ for næringslivet i Sogndal kommune.

Gjennom forpliktande samarbeid med ansvarlege for næring i Sogndal kommune, skal ”Næringsprosjektet” prioritere, utvikle, organisere og realisere prosjekt som kan skape utvikling i Sogndal. Utvikling skal skapast gjennom samhandling og nettverksbygging, tillit og dugleik.»

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Sogndal kommune var sjølvsagt ein avgjerande aktør, dersom «Næringsprosjektet i Sogndal» skulle lukkast. Kommunen hadde ikkje nokon eigen næringsetat.

Næringsarbeidet var forankra hjå ordførar, formannskap og rådmann, og hadde på langt nær same tyngda som det til dømes hadde i nabokommunen Luster, der det var forankra hjå ein eigen næringssjef, eller i Årdal, der dette arbeidet vart gjort av Årdal utvikling, ei stifting eigd av kommunen. Når Sogndal kommune ikkje hadde satsa meir på aktivt næringsarbeid, kan det tolkast som eit uttrykk for at kommunen hadde hatt ei meir positiv utvikling enn nabokommunane, og ikkje følt same behovet for kommunalt næringsarbeid. Likevel var styrking av det kommunale næringsarbeidet på dagsorden i denne tida. Prosjektgruppa for «Næringsprosjektet i Sogndal» visste å vita at «det politiske miljøet ”leitar” etter ein modell for å organisere næringsarbeidet i kommunen».

Også Sogn Avis var oppteken av kommunen sitt manglande næringsapparat. Med utgangspunkt i eit oversyn som synte at Sogndal kom dårleg ut på nyetableringar i næringslivet, tok avisa problemstillinga opp gjennom fleire reportasjar i starten av januar 2006. På leiarplass 9. januar konstaterte avisa at talet på nyetableringar var «langt under halvparten av nyetableringar som lokomotiva i Sunnfjord, Førde og Florø leverte i 2005 og langt bak ei rekke andre kommunar». «Når ein kommune som Sogndal kjem så dårleg ut som i denne undersøkinga, må noko gjerast. Og kvifor i all verda kan ikkje sogndølene læra av kommunar som gjer det bra og som har sitt eige, kommunale næringsapparat?», avslutta leiarskribenten.

Trass i desse dystre meldingane i lokalavisa, er det ikkje tvil om at det skjedde mykje i næringslivet i Sogndal på denne tida: Det store tribunebygget på Fosshaugane Campus, som dekka langsida mot Høgskulen og kortsida mot Lines, opna 7. juli 2006, og det kan argumenterast for at det på mange måtar markerte eit tidsskifte i næringslivet i Sogndal. Kjøpesenteret Sogningen sette også i gang arbeidet med ei stor utviding av senteret, så det kan neppe vera tvil om at det rådde ein optimisme i næringslivet trass dei få nyetableringane.

Som vi har sett, var kommuneleiinga alt involvert i arbeid med organisering av næringsarbeid, gjennom «Næringsprosjektet i Sogndal», og hadde også sett av midlar til det i budsjettet for 2006. Problemstillingar kring organisering av kommunalt

6

næringsarbeid var også ein del av eit nasjonalt «Stigfinnarprogram» der Sogndal kommune var med, sjølv om det ikkje ser ut til at det var dette området i programmet kommunen hadde mest merksemd på.

I januar presenterte den sjølvbestalta prosjektgruppa sine tankar om tankane sine for kommunen i større detalj, og saka vart snart sett på den formelle politiske dagsorden.

19. april vart det halde eit møte med ordførar Karen Marie Hjelmester, rådmann Jostein Aanestad, prosjektgruppa for næringsprosjektet og andre representantar for næringslivet, for å drøfta den framtidige næringsorganiseringa.

På dette møtet informerte ordførar Karen Marie Hjelmeseter om korleis kommunen arbeidde med næringsorganiseringa – mellom anna hadde formannskapet vore på ekskursjon og vorte presenterte ulike modellar for organisering av kommunalt næringsarbeid. Rådmannen peika på at dei frå kommunen si side tok utgangspunkt i fire ulike modellar for organisering: • Kommunal næringssjef, del av den kommunale administrasjon • Privat næringsselskap der kommunen evt. kjøper tjenester • Næringsselskap eigd av kommune og næringsliv i fellesskap • Ein felles ”prate-arena” der ”alle som vil” deltek (nettverksbasert).

7

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Dagen etter dette møtet sette kommunen sin Utviklingskomité ned ein sakskomité for å greia ut framtidig organisering av næringsarbeidet i kommunen. Gunnstein Flugheim, Liv Synnøve Bøyum og Torbjørn Lie vart valde, med Flugheim som saksordførar.

Dei fekk også i oppdrag å greia ut dei økonomiske følgjene av den organisasjonsmodellen dei valde, og skulle leggja fram innstillinga si for kommunestyret 26. oktober.

Det er tydeleg at prosjektgruppa for «Næringsprosjektet i Sogndal» no hadde rimeleg klare tankar om korleis dei ynskte at det framtidige næringsarbeidet burde organiserast.

I referatet frå møtet 19. april går det fram at dei ville utarbeida ein forretningsplan for eit næringsselskap, organisert som eit AS, forankra i forpliktande avtalar mellom selskap, kommune og næringsliv, mellom anna om basisfinansiering «Forretningsplan, aksjonærsamansetting og avtaleverk skal utarbeidast snarast råd.

Ein kan då presentere dette for den kommunale sakskomiteen på eit so tidleg tidspunkt som mogleg,» heitte det i referatet.

Alt til det første møtet i sakskomiteen 11. mai hadde næringsprosjektet innspel i form av ein Powerpoint-presentasjon, og i løpet av denne månaden utarbeidde Kunnskapsparken, på oppdrag frå prosjektet, eit utkast til forretningsplan for det dei alt då kalla Sogn Næring AS. Det var lagt opp til tett samarbeid mellom sakskomiteen og næringsprosjektet.

Dei hadde felles møte og drog på felles ekskursjon til Stryn i slutten av august. I oppsummeringa etter denne turen oppmoda sakskomiteen representantane frå næringslivet om å arbeida vidare med planane om eit næringsselskap. Næringsprosjektet laga utkast til vedtekter og aksjonæravtale og arbeidde for å sikra deltaking og finansiering frå næringsverksemder. Eit viktig element i planane var å få aksjonærane til å forplikta seg til å sikra basisfinansiering i fem år.

Til kommunestyremøte 26. oktober 2006 la den kommunale sakskomiteen fram innstillinga si, som vart samrøystes vedteken. Innstillinga var i all hovudsak i tråd med

dei framlegg og dei strategiar som «Næringsprosjektet i Sogndal» hadde utvikla. Den største skilnaden var at medan prosjektet hadde ønska seg eit selskap der 51% av aksjane var eigde av privat næringsliv og 49% av kommunen, ville sakskomiteen at aksjekapitalen skulle fordelast likt mellom næringsliv og kommune.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Vedtaket slo fast at selskapet burde ha følgjande oppgåver: • etablerarrettleiing • etablere og halde vedlike nettverk mellom næringsverksemder og

offentlege instansar • kompetanse om og kontakt med det regionale og statlege næringsapparatet • vertskap for ein inkubator • i samråd med kommunen ta del i større utviklingsprosjekt • marknadsføring av kommunen og regionen som lokaliseringsstad for verksemder/arbeidsplassar • handsame søknader til næringsfondet og til DAA-fondet. Dei delane av

næringsfondet som ikkje vert nytta til kommunal infrastruktur m.m. i samband

med budsjetthandsaminga bør stillast til disposisjon for selskapet, med

formannskapet som klageorgan på vedtaka.

Det heitte vidare at selskapet burde ha ein aksjekapital på minst 1 million kroner og ei årleg grunnløyving på minst 1 million kroner, der næringslivet og kommunen kvar minst bidrog med 0,5 millonar kroner.

Sjølv om verkeområdet for selskapet i utgangspunktet var Sogndal kommune, kan det vera verd å merka seg at ein alt no opna opp for at selskapet kunne utvida verksemda si til andre kommunar i Sogn.

Rådmannen fekk i oppdrag å forhandla fram framlegg til vedtekter og selskapsavtale for selskapet. Kommunen sitt engasjement i selskapet vart i samband med budsjetthandsaminga også forankra i økonomiplanen for 2007-2010, som eitt av kommunens «10-på topp»-punkt.

Kommunen sitt formelle engasjement for å få næringsselskapet opp å gå kom så i eit kort kommunestyrevedtak 8. februar 2007. Då var alle skipingsdokument klare og juridisk kvalitetssikra, og ordførar fekk «fullmakt til å representera kommunen på konstituerande generalforsamling i eit nytt næringsselskap (Sogn Næring AS).»

I saksutgreiinga går det fram at administrasjonen i samråd med «næringsprosjektet i Sogndal og sekretariatet for dette prosjektet, Kunnskapsparken i Sogn og Fjordane», hadde laga utkast til vedtekter og aksjonæravtale for selskapet. I praksis var det Næringsprosjektet som hadde utført dette arbeidet, noko dei hadde teke til med alt sommaren 2006. Parallelt med dette, arbeidde Næringsprosjektet med å sikra aksjeog driftskapital frå næringslivet, og dette var nok i all hovudsak sikra då kommunestyret gjorde sitt vedtak i februar.

Skipinga Sogn Næring AS vart formelt skipa 20. april 2007, på dagen eitt år etter at kommunen hadde sett ned sakskomiteen for å greia ut organisering av næringsarbeidet. Sogndal

8

9

SOGN NÆRING 2007 - 2022

kommune og 11 næringsaktørar i kommunen var eigarar. Den samla aksjekapitalen var på kr 1 000 000, fordelt på 100 aksjar á kr 10 000. Av dette teikna kommunen seg for halvparten, medan den dei resterande 500 000 var fordelt slik: Sogningen storsenter AS, og Sogndal Fotball AS 10 aksjar kvar; Lerum AS 5 aksjar; Nedrehagen AS, Sparebanken Vest, Indre Sogn Sparebank, Sparebanken Sogn og Fjordane, Sogndal Hotel AS, Sognatun AS og Sogndal utviklingsselskap hadde kvar 3 aksjar. Vestlandshus Sogn AS teikna seg for 2 aksjar.

Samstundes vart det vedteke ein aksjonæravtale som la til grunn at selskapet var skipa for å realisera kommunen og næringslivet sine ønskje om eit felles næringsselskap i Sogndal. I aksjonæravtalen vart det slege fast at selskapet skulle driva «næringsutvikling i regionen», dei konkrete arbeidsoppgåvene var dei same som var lista opp i kommunestyrevedtaket frå hausten før. For kommunen var nok det mest inngripande at dei delegerte sakshandsaming og løyvingar frå det kommunale næringsfondet frå eit folkevald organ til den nye aksjeselskapet.

Aksjonæravtalen la også eit økonomisk grunnlag for drifta dei første åra: Sogndal kommune forplikta seg til å tilføra selskapet ei basisfinansiering på minimum kr 500 000 årleg dei fem første åra, og dei andre aksjonærane ei forplikta seg til samla å bidra med det same, fordelt etter kvar aksjonær sin del av aksjekapitalen.

Styret skulle ha seks medlemer med kvar sin personlege varamedlem. Tre av styremedlemene skulle utpeikast av kommunen, og dei tre andre av dei andre aksjonærane. Generalforsamlinga skulle velja styreleiar.

På den konstituerande generalforsamlinga vart Atle Stalheim vald til styreleiar.

Med seg i styret fekk han Laura Kvamme, Sigurd Sætre, Arild Meisterplass, Gro Lerum Bondevik og Yngve Hallén. Dei tre første var oppnemnde av kommunen.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

STYRE OG STAB

10

Styret

11

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Det var få utskiftingar i det styret som vart valt for Sogn Næring ved etableringa av selskapet i 2007. Dette styret, med Atle Stalheim som leiar og styremedlemene Laura Kvamme, Sigurd Sætre, Gro Lerum Bondevik, Yngve Hallén og Arild Meisterplass vart sitjande uendra fram til generalforsamlinga i 2010. Då overtok Johannes Josvanger styreplassen til Meisterplass. Det året var det også litt offentleg diskusjon om styresamansetjinga. Georg Arnestad, forskingsleiar ved Høgskulen i Sogn og Fjordane, uttrykte i eit foredrag misnøye med at korkje høgskulen eller Vestlandsforsking var representert i styret for selskapet. Arnestad skulda ordføraren for å ha sett foten ned for dette, noko ordførar Jarle Aarvoll sterkt tilbakeviste i intervju med Sogn Avis.

På generalforsamlinga i 2012 kom det fleire utskiftingar. Stig Ove Ølmheim overtok styreplassen til Sigurd Sætre, og Jørgen Chr. Lindstrøm erstatta Johannes Josvanger.

Vi kan merka oss at styret framleis var utan representasjon frå høgskulemiljøet, så Arnestad sin framstøyt gav ingen resultat på styresamansetjinga.

I 2014 kom Agnar Holen inn i styret i staden for Atle Stalheim, og Stine Lilloe-Olsen erstatta Gro Lerum Bondevik. Samstundes tok Laura Kvamme over styreleiarvervet etter Atle Stalheim, som hadde vore styreleiar sidan selskapet vart etablert. Kvamme hadde også vore med i styret sidan starten. I motsetning til Stalheim var Kvamme vald inn i styret av kommunen. Ho var politikar, og frå 2011 også varaordførar i Sogndal.

Då ho var vald til styreleiar i Sogn Næring fortalde ho Sogn Avis at ho var spesielt oppteken av «å byggja vidare på det som gjer at folk trivst i bygda», og at ho ynskte seg fleire aktive eigarar som kunna bidra til finansieringa av selskapet. Næringslivet ytte no mindre driftstilskot enn i oppstarten.

Laura Kvamme sat som styreleiar fram til generalforsamlinga i 2016, då Agnar Holen tok over dette vervet. Kvamme heldt fram i styret til 2017, då vart ho erstatta av Karin Vikane. Stine Lilloe-Olsen gjekk også ut. I hennar stad kom den første representanten frå Leikanger, Cecilie Njøs, inn i styret. Ei ny endring i 2019 reflekterte den føreståande kommunesamanslåinga, då Eli Grete Høivik frå Balestrand vart styremedlem. Ho erstatta Yngve Hallén, som hadde vore med i styret for selskapet sidan starten i 2007.

Då den nye Sogndal kommune var ein realitet i 2020, kom ein ny politikarar inn i styret: Kristin Rundsveen Bøthun erstatta Cecilie Njøs, og i 2021 kom Mari Husabø inn i styret i staden for Karin Vikane.

Det er også verdt å merka seg at det har vore eit svært aktivt styre i Sogn Næring. Det var hyppige styremøte: I 2008, det første heile driftsåret, vart det halde 7 styremøte, i 2010 og i 2011 var det 8 møte. I 2012 og 2013 møttest styret heile 10 gonger. Sidan gjekk møtefrekvensen noko ned, og i åra etter har det vore mellom 3 og 6 møte i året.

Hyppige møte betydde sjølvsagt at mykje tid gjekk med til saksførebuing.

Møteinnkallingar og protokollar var formelle og skikkelege, og mykje av møtetida gjekk lenge med til å handsama søknader til det kommunale næringsfondet.

12

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Bemanning

13

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Sogn Næring starta med ei stilling, dagleg leiar Paal Fosdal, men ambisjonane var klart å bli større og kunna ha ein stab. Wilhelm Tangerud vart den første prosjekttilsette i 2009, knytt til prosjekt ved Sogndal skisenter. I 2010 slutta Paal Fosdal som dagleg leiar og Wilhelm Tangerud vart tilsett i stillinga.

Sommaren 2012 vart det på nytt leiarskifte i Sogn Næring. Wilhelm Tangerud sa opp stillinga si for ta til som senterleiar på Sogningen storsenter, og Per Odd Grevsnes vart tilsett som ny dagleg leiar. Han kom frå rådgjevarstilling hjå NAV sitt arbeidslivsenter, og hadde tidlegare mellom anna vore den første daglege leiaren for Studentsamfunnet i Sogndal, og i mange år vore tilsett i Sogndal Fotball. Wilhelm Tangerud slutta stillinga frå 31.07.2012 og Per Odd Grevsnes vart tilsett frå 01.10.2012.

Grevsnes var tilsett som dagleg leiar i selskapet til april 2018, men frå august 2016 var han leigd ut til Sogndal skisenter Drift i 50% stilling, samstundes som Torgeir Skålid vart engasjert som prosjektmedarbeidar i Sogn Næring i 50% stilling. Han heldt fram i denne stillingsdelen fram til han sommaren 2017 vart engasjert i full stilling som vikar for dagleg leiar i eitt år, då Per Odd Grevsnes vart engasjert som 100% dagleg leiar i Sogndal skisenter drift. I april 2018 sa Grevsnes opp stillinga si i Sogn Næring og ho vart lyst ut. Frå 01.01.2019 vart Torgeir Skålid tilsett som ny dagleg leiar, ei stilling han stadig har.

Paal Fosdal og Per Odd Grevsnes vart rekruttert utanfrå, medan Tangerud og Skålid gjekk inn i leiarstillingane etter først å ha vore i engasjementsstillingar i selskapet. Begge desse tilsettingane vart likevel gjort etter opne utlysingar, og det var fleire søkarar.

Då Wilhelm Tangerud tok over som dagleg leiar i 2010, uttrykte styreleiar Atle Stalheim til Sogn Avis eit mål om snart å ha to prosjekttilsette, for å styrka kapasiteten i selskapet. I første omgang vart den prosjektleiarstillinga Tangerud hadde hatt forlenga.

Ida Ulvik, tidlegare student og leiar for Studentveka i Sogndal vart tilsett våren 2010. Ho kom til å arbeida særleg mykje med å etablera den felles handelsforeininga i Sogndal, som Sogn Næring både var pådrivar for å starta og fekk sekretariatsfunksjonar for.

Ulvik skulle også arbeida med å styrka linken mellom kunnskap/utdanning og næring.

Dette kunne kanskje vera eit resultat av kritikken om manglande styrerepresentasjon frå høgskulemiljøet.

Ida Ulvik vart etterfølgd av Tore Frimannslund som prosjektmedarbeidar i 2012, og han vart i sin tur etterfølgd av Lisbeth Bringebøen i 2015, som var tilsett i selskapet til utgangen av 2018. I 2019 vart Gunn Cecilie Timberlid Hundere tilsett som ny seniorrådgivar.

Etter kommunesamanslåinga i 2020 vart den faste staben utvida med endå ei stilling, då Line Bjelde vart tilsett som forretningsutviklar. Arbeidsoppgåvene heldt fram med å veksa, og våren 2021 vart også Karoline Søvik Myklebust fast tilsett som forretningsutviklar. I tillegg hadde Sogn Næring fleire medarbeidarar tilsette på engasjementsbasis – hausten 2021 fortsette arbeidsoppgåvene og organisasjonen og veksa: Anja Fardal tilsett som strategisk rådgjevar og fleire var på veg inn i staben.

I tillegg til desse stillingane har det periodevis vore inne prosjektmedarbeidarar i mindre stillingsdeler eller for kortare tidsrom. Eit systematisk oversyn over styremedlemer og tilsette finn ein i Vedlegg 1 og 2.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

2007-2017, ARBEIDSOPPGÅVER, RELASJONAR OG ØKONOMI

14

Oppstart og strategiar

Hovudsatsingane i strategiplanen var: • Skape ein arena der næringslivsinteressene kan møtast • Reiseliv • Handel og tenestetilbod – Satsing på sentrumsutvikling Slik heldt planen seg til ynsket om tre prioriterte satsingsområde, men kvart av desse hovudpunkta hadde fleire underpunkt, og synte nok at det ikkje var så lett å halda ei streng prioritering. Det første strekpunktet inkluderte mellom anna både nettverksbygging mellom verksemder, faktainnspel og faglege innspel mot politiske prosessar, og vart sett på som eit «generelt og løpande satsingsområde».

Under punktet Reiseliv, var det to viktige satsingar i 2007 og 2008: Cruisetrafikk på nordsida av Sognefjorden og vinterturisme knytt til Hodlekve. Arbeidet med cruisehamn i Sogndal, «må (…) prioriterast som kan hende den konkrete oppgåva det hastar mest

15

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Det første styremøtet i Sogn Næring vart halde 16. mai 2007. For å drifta selskapet i den første tida vart det gjort avtale med Kunnskapsparken om å stå for dette arbeidet.

Det vart straks sett i gang arbeid for å rekruttera dagleg leiar, både gjennom annonsering og gjennom det dei kalla «direkte sonderingar».

Det vart også vedteke å starta forhandlingar med Sogndal Fotball AS om leigeareal i det nye tribunebygget på Fosshaugane Campus. Det låg nok i korta at det var her selskapet skulle halda til, mellom anna fordi Kunnskapsparken alt var etablert her.

I saksutgreiinga heitte det at «Andre alternativ bør sjølvsagt vurderast ut frå kostnytte prinsipp, men lokalisering med KPSF (dvs. Kunnskapsparken) på Campus vert i utgangspunktet vurdert som mest interessant fordi dette gir selskapet tilhøyrigheit til eit større næringsutviklingsmiljø.»

Det vart vidare bestemt å invitera representantar for aksjonærane og eit utval næringsdrivande i Sogndal til eit møte for utvikla «konkretisering av strategisk målsetjing i form av konkrete prioriteringar som kan legge føringar vedrørande det vidare arbeidet i selskapet».

Referatet frå dette møtet tyder på at det neppe var til så stor hjelp i arbeidet med konkrete prioriteringar. Her vart mange gode føremål løfta fram: Kompetansebygging og nettverksbygging, både mellom næringsdrivande i kommunen og til aktørar i nabokommunar som Årdal og Aurland, vart trekt fram; det same vart fokus på samferdsle og infrastruktur. Dei mest konkrete signala som kom fram på møtet var vel ynskje om å satsa på reiseliv og handel, og ikkje «byggje nye fyrtårn, men byggje fyrtårn basert på det som er her,» vidare at selskapet burde konsentrera seg om få område, med ei «Tre på topp-liste».

Arbeidet med å tilsetja dagleg leiargjekk relativt raskt. Ein hadde fått tre søkarar etter at ein hadde annonsert stillinga, og alt på styremøte 23. juli vart det vedteke å tilby stillinga til Paal Fosdal, som då var tilsett som rådgivar i staben til regionvegsjefen for Vestlandet. Han tok til i stillinga 1. oktober 2007, og var den som heldt fram strategiarbeidet som hadde starta opp med møtet i juni. Han utarbeidde framlegg til strateginotat, som etter drøftingar og justeringar i styret på møtet i oktober vart vedteke som strategiplan for 2007/2008 på styremøte 22. desember.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

med å ta tak i», heitte det i planen.

Punktet om handel, tenestetilbod og sentrumsutvikling omfatta og fleire satsingar: nyetablering og/eller utviding av kjøpesenter, småskalaindustri og kulturbasert næring.

I første omgang skulle det likevel vera «dei initiativa som allereie er teke med omsyn til nyetablering og utviding av kjøpesenter» som skulle følgjast opp.

Sogndal kommune hadde bede selskapet om å ta på seg arbeidet med å revidera kommunen sin næringsplan. Det ville styret for Sogn Næring AS ikkje. Grunngjevinga for dette var at næringsplanen ville ha tette grensesnitt mot andre kommunale planar og politiske avgjerder, og såleis måtte vera kommunen sitt ansvar. Selskapet kunne likevel «gå inn i arbeidet med næringsplanen som ein «aktiv bidragsytar og medspelar».

I følgje første styreleiar, Atle Stalheim, var styret svært medvitne om ikkje å legga seg opp i politikarane sitt arbeidsområde og ikkje meina noko om kontroversielle spørsmål, som til dømes parkeringsavgifter. I vedtaket om selskapet sin strategiplanen vart det såleis presisert at dette ikkje var ein kommunal næringsplan, men ein plan som også skulle ivareta interessene til dei andre aksjonærane i selskapet.

Sogn Næring fekk eit liknande dilemma då Sogndal kommune gjennomførte nytaksering av eigedomar for eigedomsskatt i 2016, noko som førte til stor skatteauke for mange næringsdrivande, og så stor folkeleg misnøye at heile takseringa måtte trekkast tilbake og gjennomførast på nytt. Sogn Næring engasjerte seg heller ikkje i denne saka, trass klare ynskje frå mange næringsdrivande. Dei heldt fast på den same lina som dei alltid hadde hatt om ikkje å engasjera seg i politisk kontroversielle saker.

Det som gjerde det ekstra vanskeleg for selskapet no, var at styreleiaren Laura Kvamme også var varaordførar. Kvamme trekte av dette den konklusjonen at sentrale politikarar i maktposisjon ikkje burde ha rolla som styreleiar i selskapet.

Rollefordeling mellom kommunen og Sogn Næring Ved etableringa i 2007 var det vart raskt viktig å få avklaringar på ulike problemstillingar knytt til forholdet mellom Sogndal kommune og Sogn Næring. Ei slik sak kom opp på styremøtet i oktober 2007. Dei kommunalt valde styremedlemene ynskte ei avklaring av kva rolle dei skulle ha i styret sett i høve til rolla som kommunestyrerepresentantar og politikarar.

Styret kom fram til at dei skulle ha same funksjon som dei andre styremedlemene, og at formell kontakt mellom selskapet og kommunen skulle gå frå styreleiar og/eller dagleg leiar til ordførar og/eller rådmann. Styret ynskte også at det vart etablert fast kontakt, til dømes ved faste møte, mellom selskapet og kommunen. Slike møte kom i stand, og vart halde jamleg. Likevel var forholdet ikkje utan problem.

På styremøtet i Sogn Næring i februar 2008 vart dette teke opp som ymsesak. I det store og heile var informasjonsutvekslinga god, heitte det i referatet frå møtet, men: «Likevel ser vi at i enkelte sentrale næringssaker tek interessentane direkte kontakt med ordførar og/eller rådmann og ber om at informasjonen som vert utveksla mellom dei vert halde fortruleg. Ordførar og styreleiar oppfattar dette slik at de ikkje kan informere verken styreleiar eller dagleg leiar i Sogn Næring om desse kontaktane, sjølv om informasjonen dei har fått grip direkte inn i saker eller oppgåver som næringsselskapet arbeider med. For Sogn Næring er dette ein situasjon som ikkje er haldbar, og dagleg leiar har formidla dette til både ordføraren og rådmannen. Vi kan risikere å øydeleggje både for interessentar, kommunen og Sogn Næring. Dagleg leiar har bedt ordførar og

16

rådmann om at dei aktivt avklarar Sogn Næring si involvering når interessentar ynskjer å halda informasjon fortruleg.»

Dette resulterte i at styret gjorde eit formelt samrøystes vedtak som sa at: • Sogn Næring er kommunen sitt næringsselskap og reiskap i næringsutviklinga.

Skal selskapet ivareta denne funksjonen er vi avhengig av god kommunikasjon

med leiinga i kommunen og ei open utveksling av informasjon.

• Dersom leiinga i kommunen blir kontakt næringssaker og informasjonen blir

gitt fortruleg, må dei ta opp med interessentane om denne fortrulegheita også

kan omfatte styreleiar og dagleg leiar i næringsselskapet.

• Dersom dei som tek kontakt ikkje ynskjer at informasjonen skal delast med

næringsselskapet, må ordførar og rådmann gjere denne situasjonen klar for

styreleiar og dagleg leiar i Sogn Næring, og det må vurderast om

næringsselskapet i det heile skal arbeide med den aktuelle saka, eller om den

skal handterast av leiinga i kommunen.

Dette kan i ytterste konsekvens føre til at arbeid med pågåande saker må stoppe.

Grunnleggjande arbeidsoppgåver Kva arbeidsoppgåver var det så Sogn Næring tok tak i når den første dagleg leiaren var på plass hausten 2007? Då var Paal Fosdal den einaste tilsette, og heldt til i eit kontorlokale i toppetasjen i Stadionbygget på Fosshaugane.

Han fekk både store og små arbeidsoppgåver. Det rådde nok uvisse om kva Sogn Næring eigentleg kunne bidra med, og mange småaktørar bad om råd og rettleiing som både låg innanfor og utanfor det selskapet var tenkt å driva med. Det at styret i Sogn Næring tidleg meisla ut ein klar strategi, med få satsingsområde, var viktig for å gi ei klar retning på aktiviteten. Styreleiar Atle Stalheim var svært oppteken av at ein måtte ha ei stram prioritering av arbeidsoppgåvene om selskapet skulle oppnå resultat, og dette gav den daglege leiaren mandat til å konsentrera seg om større saker. Det vart då

17

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Etter kvart gjekk nok forholdet mellom selskapet og kommunen seg til, og til tider vart tilhøvet det omvende av det som var tilfelle i starten: Kommunen brukte Sogn Næring til innleiande samtaler med personar og verksemder som ynskte konfidensialitet. Selskapet vart også mykje brukt av kommunen til å fasilitera møte og arrangement. Sogn Næring var også ein aktiv medspelar i arbeidet med å etablera «Bygdeverkstaden» i Sogndal i 2012, i samband med revisjon av kommunen sin arealplan. Dette privatinitierte – og i utgangspunktet privatfinansierte - prosjektet vart også støtta av det kommunale næringsfondet.

I åra som følgde ser det ut som at selskapet hadde eit uproblematisk forhold til kommunen. Det var jamlege og systematiske møte mellom ordførar, rådmann og dagleg leiar i selskapet. Sogn Næring vart mykje brukt av kommunen, til dømes ved etableringa av Visit Sognefjord og i arbeidet med å bygga hangar på Sogndal lufthamn.

Selskapet vart også mykje brukt av kommunen for å leggja til rette for besøk og møte til dømes frå statsrådar og departement. Kanskje vart selskapet så mykje brukt av kommunen, at det tok vekk noko av legitimiteten Sogn Næring hadde i næringslivet.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

også slik at dei store sakene selskapet arbeidde med i dei første driftsåra var godt i pakt satsingsområda i strategiplanen.

Sogn Næring hadde ein del forvaltningsoppgåver som Sogndal kommune sitt næringsapparat. Selskapet var kommunen si førstelinjeteneste, og hadde ansvaret for førstegongskontakt med etablerarar, for sakshandsaming og tildelingar frå næringsfondet til kommunen og eit eige næringsfond for ungdom. Selskapet representerte også kommunen i ulike samanhengar.

Arbeid med rekruttering har alltid vore viktig for Sogn Næring. Selskapet organiserte deltaking på Framtidsfylkets rekrutterings- og profileringsmessser for studentar i Oslo, Bergen og Trondheim, på vegne av kommunane i Sogn Regionråd. Til dette gav regionrådet øyremerka tilskot. Desse vart rekna som viktige, og det vart lagt relativt mykje arbeid og ressursar til desse. Framtidsfylket vart også rekna som ein viktig samarbeidspartnar, og Sogn Næring kjøpte seg inn på eigarsida i selskapet.

Det vart også raskt synleg resultat av dette rekrutteringsarbeidet. I 2008 vart selskapet Yast etablert av tre nyutdanna sivilingeniørar utan tilknyting til Sogndal, for å utvikla eit databasert timeregistreringssystem. Dei kom hit etter å vorte kjende med

©Line Bjelde

18

Regionsenterutvikling, utvikling av Sogndal som handelssentrum var også ei definert viktig arbeidsoppgåve for selskapet. I 2010 arrangerte dei Eplekjekke dagar i Sogndalsfjøra, og dei starta arbeidet med å skipa ei samla handels- og serviceforeining

19

SOGN NÆRING 2007 - 2022

staden på ei rekrutteringsmesse, og valde å etablera seg her fordi det var eit apparat som støtta dei straks etter avslutta studiar. Innovasjon Norge, Kunnskapsparken og Sogn Næring samarbeidde om støtte til etableringa, både økonomisk og gjennom rettleiing. Yast var startpunktet for dei eksisterande verksemdene Rocketfarm og nLink.

Etablerarrettleiing var ei anna kjerneoppgåve for Sogn Næring. Møte og oppfølging av etablerarar kravde mykje arbeidsressursar. I 2011 opna Sogn Næring eit gründerkontor på Fosshaugane Campus, med plass til fem. Dette var eit prisgunstig tilbod til gründerar som ynskte å sitja i eit arbeidsfellesskap. Kontoret vart etablert i samarbeid med huseigar Sogndal fotball A/S, ved å nytta areal på Campus som til kvar tid var ledig, og med billeg leige. Dei første tre månadene vart det gitt gratis leige for gründerverksemder. Dei første som nytta gründerkontora var Volle film, Nettpedagog Randi Elisabeth Hagen, Bre og Fjell og SGN Skis. I tillegg hadde Sogndal skisenter ein kontorplass til disposisjon. Dette gründerkontoret vart ein forløpar til det som seinare skulle bli kjent som FUS. Opphavleg kan det verka som om det var tanken at Sogn Næring skulle drifta ein lokal «inkubatornode». Inkubatorordninga var eit nasjonalt program, administrert av SIVA, som skulle bidra til etablering og utvikling av nye vekstbedrifter og skapa vekst i etablert næringsliv. Dette skulle skje gjennom å tilby rådgiving innanfor forretningsutvikling og kommersialisering, og tilby eit fagleg og sosialt miljø der gründerar, bedrifter, akademia, FoU-miljø, investorar og andre vert kopla saman.

Kunnskapsparken, som gjennom eit dotterselskap hadde ansvaret for inkubatorordninga i Sogn og Fjordane, nytta behovet for få eit lokalt vertskap for ein slik node i Sogndal som eit argument for å etablera Sogn Næring. I eit brev til Sogndal kommune 8.jui 2006 skreiv dei: «For KPSF vil etableringa av eit næringsapparat i Sogndal ha stor betydning for avgjerda om å etablere ein node til Fjord Inkubator AS i Sogndal og Sogne-regionen. (……) utan snarleg avklaring om lokal driftar i Sogndal, so er det naudsynt å sjå etter andre aktørar i Sogn (Inkubas i Årdal) som kan drifte inkubatoren.»

Inkubatornoden i Sogndal kom på plass, men Sogn Næring vart aldri direkte vertskap. På styremøtet i august 2008 vart det orientert om at det var inngått ein partnarskapsavtale med Kunnskapsparken om drifta av inkubatornoden, men det verkar som det då og heile tida har vore Kunnskapsparken som har teke hovudansvaret for dette. Sogn Næring etablerte på si side sitt gründerkontor, som vi har sett, og med tid og stunder smelta desse to tiltaka saman i det som no er kontorfellesskapet FUS.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

i kommunen. Sogn Næring var pådrivar for å etablera ei slik foreining i 2011. Bakgrunnen var nok at ein såg at næringslivet hadde behov for ein organisasjon som kunne målbera deira interesser, men også at Sogn Næring hadde behov for å ha ei samla stemme frå næringslivet å forhalda seg til.

Foreininga fekk namnet Sogndal Handel og Service, organisert som eit samvirketiltak (SA), og vart drifta som eit prosjekt av Sogn Næring i 2011 og 2012.

Både etableringa og drifta vart ei hovudarbeidsoppgåve for prosjektmedarbeidar Ida Ulvik. Foreininga fekk løyving frå det kommunale næringsfondet, slik at prosjektleiarstillinga og drifta elles kunne finansierast. Avtalen mellom Sogn Næring og handels- og serviseforeininga stod ved lag ut 2012. Då hadde ein ikkje lenger finansiering for vidareføring. Arbeidet i foreininga hadde ikkje gått som planlagt, heitte det i ei saksutgreiing til styret i Sogn Næring i januar 2013. Det ser ut til at det etter kvart vart gjensidig mistillit mellom Sogn Næring og foreininga. Ved utgangen av 2012 hadde selskapet hadde om lag kr 100 000 uteståande hjå Sogndal Handel og Service, og kravde endringar i avtaleverk og planar. Det vart det aldri noko av. Seinare i 2013 søkte foreininga om å få sletta gjelda. Saka vart i første omgang utsett av styret i Sogn Næring, og det gjekk fleire år før gjelda faktisk vart sletta.

Nettverksbygging, mellom verksemder i regionen og mellom Sogn Næring og andre utviklingsaktørar, var også heilt frå starten av ei viktig arbeidsoppgåve for selskapet. Alt frå hausten 2007 vart det til dømes arrangert lunchmøte. Dette vart raskt supplert med frukostmøte. Dette var samlingar der korte føredrag vart kombinert med uformell samtale og diskusjon. I 2010 arrangerte Sogn Næring også sin første næringslivskonferanse, i lag med Høgskulen i Sogn og Fjordane, med om lag 170 deltakarar.

Slik namnet tilseier hadde Sogn Næring heilt frå starten av ambisjonar om å kunna vera ein aktør på regionalt nivå. Selskapet si klare oppfatning var at næringsarbeidet i Sogn var for fragmentert. Det sat næringssjefar eller næringskonsulentar i mange kommunar, men dei sat åleine og hadde ansvar for sin eigen kommune, medan både arbeidsmarknaden, til liks med mange av utfordringane for næringslivet, var regional.

Sogn Næring tok straks initiativ til å halda jamlege møte med næringssjefane i regionen og det vart arbeidd med å etablera nettverk. Det første av desse møta vart halde i januar 2008. Dette var starten på eit viktig arbeid, som peikar framover mot det Sogn Næring er i dag. Denne tenkinga om næringsarbeid som noko som burde skje på tvers av kommunegrenser er noko som har vore i ei klar linje i Sogn Næring heilt fram til i dag,

20

og som i 2022 er tydlegare enn nokon gong. Årsmeldingane legg også vekt på god kommunikasjon med andre utviklingsaktørar, som Kunnskapsparken og Innovasjon Norge. Med Kunnskapsparken samarbeidde ein mellom anna om inkubatorordninga - i 2010 hadde ein til dømes fem inkubatorverksemder i Sogndal, som delvis fekk dekka husleige og fekk gratis rettleiing.

Det kommunale næringsfondet

21

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Ei særleg viktig arbeidsoppgåve har vore forvaltning av det kommunale næringsfondet. Som vi har sett, delegerte kommunen til styret for Sogn Næring å vera fondsstyre for dette fondet, som var eitt av dei få konkrete verkemiddel kommunen hadde for å stimulera næringsverksemd. Fondet var finansiert av statlege midlar som vart fordelte via fylkeskommunen, og som skulle brukast til å styrka næringsutvikling og sysselsetjing. Fondsstyret skulle følgja dei kommunale retningslinene for tildeling, og kommunen hadde laga eit eige regelverk for fondsstyret. Første gongen styret skulle fordela midlar var i mai 2008, og det låg føre to søknader, frå youlogr.com, - ei gruppe nyutdanna ingeniørar som ynskte å flytta til Sogndal og starta IT-verksemd -, og frå Jordal Kayak & Glacier. Gründerane bak youlogr.com, som faktisk var opphavet til dagens Rocketfarm og nLink, kunne ikkje støttast av det kommunalelnæringsfondet, fordi dei samstundes var i dialog med Innovasjon Norge om etablerarstipend. Den første tildelinga frå fondet som styret i Sogn Næring gjorde gjekk såleis til Jordal Kayak & Glacier. Dei fekk kr 21 000.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

I samband med denne saka drøfta også styret meir prinsipielt korleis næringsfondet burde brukast. Dei ynskte at fondet skulle brukast strategisk, og ynskte difor retningsliner som presiserte kriteria for tildeling spissare enn dei retningslinene kommunen alt hadde vedteke. Styret ynskte at ein gjennom fondet stimulerte til • Nyskaping i eksisterande eller nye verksemder • Samarbeid mellom verksemder • Utvikling som samsvarar med det Sogn Næring og Sogndal kommune har

definert som satsingsområde i næringsutviklinga • Spesifikk inndekning av kostnadselement som er tunge for alle som skal starte

opp, som t.d. marknadsføring, konkrete innsatsfaktorar og produksjonsutstyr Styret ynskte også å leggja opp til større og færre tildelingar enn det som hadde vore tilfelle, og at det vart opna for at fondet kunne tildela midlar til prosjekt i regi av Sogn Næring, som selskapet arbeidde med på vegne av kommunen.

Det var truleg ikkje så lett å følgja dei prinsipielle retningslinene styret hadde ynskt seg. Vi ser at det stadig vart gitt små tilskot, og tilskot til tiltak som nok låg i periferien i forhold til retningslinene. Personar som arbeidde med å etablera eiga verksemd fekk ofte ein mindre tilskot, og her var også eit eige ungdomsfond, der lista for å få tilskot no vart lagt lægre. Samstundes vart det løyvd større summar til selskap som Bratt Moro, Sogndal skisenter, og til fellestiltak som Framtidsfylket, SkiSogn, Reisemål Sogndal – Luster, utvikling av Fosshaugane Campus og etablering av organisasjonen Sogndal Handel og Service SA. I 2010 vart det til dømes gitt 14 tildelingar på til saman ein knapp million kroner. I tillegg vart det frå det spesielle ungdomsfondet fordelt om lag kr 120 0000 på tre verksemder. Dei årlege fondsmidlane til fordeling heldt seg på kring ein million kroner, stundom litt over og stundom litt under, og vart fordelte både til små og store aktørar, svært ofte til gründerar. I 2012, då den disponible summen for tildelingar var kr 1 180 000, vart den delt på 22 tiltak, altså med ei gjennomsnittsløyving på om lag kr 53 000.

Det låg også i vedtektene at Sogn Næring kunne disponera 5% av fondet til eiga verksemd, eller meir presist: som kompensasjon for administrasjonen av fondet.

Sogn Næring kunne også søka det kommunale næringsfondet om midlar, slik dei til dømes gjorde i 2011, då dei fekk tildelt kr 47 600 til drift av gründerkontoret som var etablert.

Forvaltninga av det kommunale næringsfondet var lenge ei av dei viktigaste oppgåve til Sogn Næring, og eitt av dei viktigaste verkemidla selskapet hadde for å stimulera til næringsutvikling. Saker om fordeling av fondsmidlar tok stor plass på styremøta, ofte meir plass og tid enn det fordelinga av småsummar fortente. Styret vedtok difor i 2016 å delegera alle løyvingar under kr 50 000 til dagleg leiar, og alle løyvingar under kr 100 000 til dagleg leiar og styreleiar i fellesskap. Det var likevel slik at styret stadfesta alle løyvingar i etterkant.

22

Cruiseturisme Nokre av dei større einskildoppgåvene Sogn Næring måtte ta tak i starten kan vera verdt å nemna. Den aller første større einskildoppgåva selskapet fekk på bordet var spørsmålet om å etablera cruisemottak i Sogndal. Denne saka vart presentert for ålmenta gjennom eit heilsides oppslag i Sogn Avis 6. september 2007, der Asbjørn Nes presenterte eit opplegg for ei fleksibel flytande kailøysing, som han hadde teke patent på. Ordførar Karen Marie Hjelmeseter uttrykte seg positivt til løysinga og peika på slakteritomta i Øyane som ein naturleg lokalitet for ein slik cruisekai. Styreleiaren i Sogn Næring, Atle Stalheim, konstaterte at no hadde kommunen gjennom dette selskapet fått eit verktøy som kunne driva ei slik sak framover. Alt på det første styremøtet til Pål Fosdal, 22. oktober, vart det vedteke å arbeida for å finansiera og organisera eit forprosjekt som kunne sjå på problemstillingar med cruisemottak i stor breidde, samstundes som styret sa nei til ein søknad om å dekka kostnader med reint tekniske berekningar for kaianlegget. Det vart arbeidd med å finansiera og organisera eit slik forprosjekt utover i 2008, men dette lukkast ikkje.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

23

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Det var delte meiningar om kor vidt det var rett å satsa på eit cruisemottak i Sogndal.

Ein rapport frå Høgskulen i Sogn og Fjordane, ført i pennen av Ståle Brandshaug, konkluderte våren 2008 med at kommunane burde samla seg om ein cruisekai i Skjolden. Saka drog ut i tid, og rann til slutt ut i sanden, mellom anna fordi det var tunge problemstillingar knytt til bruken av arealet på den gamle slakteritomta, og - slik Paal Fosdal i dag vurderer det - heller ikkje eintydig sterkt politisk engasjement for satsa på cruiseturisme.

Saka om cruiseanløp i Sogndal vart likevel halden varm, i alle fall til 2011. 20 juni dette året arrangerte Sogn Næring eit større møte med fleire innleiarar, og i etterkant bad styret dagleg leiar om å kalla inn potensielle investorar til eit møte for å sjå om det var investeringsvilje for tiltaket. Ein måtte konstatera at slik vilje ikkje fanst.

Reiselivsorganisering I Sogndal hadde denne næringa sin eigen organisasjon, Reisemål Sogndal og Luster AS. Det var problemstillingar kring grensedraging mellom oppgåvene til Sogn Næring og denne etablerte organisasjonen. Sogn Næring la til grunn at grensetilfelle måtte avklarast mellom selskapa, utan at dette skulle vera til hinder for at Sogn Næring kunne engasjera seg i næringsutviklingstiltak innanfor reiseliv i Sogndal. Dagleg leiar i Sogn Næring sat som observatør i styret og medlem i «strategigruppa» deira.

Det var nok ei oppfatning av at organiseringa av reisemålsnæringa ikkje var optimal, og i mars 2010 kunne Wilhelm Tangerud rapportera til styret i Sogn Næring at dei hadde fått oppdrag av rådmannen «angåande reisemålssatsinga i Sogndal». Reiselivsnæringa i Sogn var splitta opp i åtte destinasjonsselskap/reiselivslag, og i tillegg hadde ein det

24

felles marknadsføringsselskapet Visit Sognefjord. I 2012 deltok Sogn Næring aktivt i arbeidet med å etablera eit nytt selskap med namnet Visit Sognefjord, samstundes som det vart arbeidd med å leggja ned selskapet Reisemål Sogndal og Luster AS. Det var Sogn Regionråd som var organisator og prosjekteigar i arbeidet med å etablera Visit Sognefjord. Arbeidet var ikkje uproblematisk. Det var mange interesser som måtte samordnast, og – ikkje uventa – var det usemje om kvar hovudkontoret for det nye selskapet skulle lokaliserast. Aurland, som var den klart største reiselivskommunen i distriktet, ville ha det lokalisert der, medan aktørane på nordsida av Sognefjorden ville ha hovudkontoret i Sogndal. Det enda med lokalisering i Sogndal og eit eige turistkontor i Aurland. I denne situasjonen vart Sogn Næring gjennom eit strategisk aksjekjøp av 260 aksjar ein av dei største eigarane i det nye destinasjonsselskapet i Sogn. Det ser ut til at dette aksjekjøpet langt på veg vart gjort på vegne av kommunane Sogndal, Leikanger og Luster, for i styremøte i Sogn Næring i september 2014 vart det orientert om dette:

Styret bad administrasjonen om «å finne løysingar på tvers av dei 3 kommunane som kan medføre at ein kan få attende noko av desse midlane.» Dette har aldri skjedd, kanskje like mykje fordi det etter kvart vart oppfatta som viktig for Sogn Næring å ha eigarposten i selskapet, som av motvilje hjå kommunane til å kompensera Sogn Næring for aksjekjøpet.

Fjellsport og vinterturisme Sogn Næring arbeidde også aktivt for utvikling eit meir naturbasert reiseliv.

Dette var langt på veg saker som låg i grenselandet mellom næringsselskapet og reiselivsselskapet: Vinterturisme i Hodlekve og den første Fjellsportfestivalen, som vart arrangert i 2008 av det då nyetablerte Bratt Moro, med Tor Yttri i spissen. Dette var saker med god framdrift og som gav synlege resultat. Sogn Næring gjekk inn som aktiv medspelar i arbeidet med den første festivalen, og etter initiativ frå skisenteret vart det i 2008 arbeidd fram eit utviklingsprosjekt som skulle «vidareutvikle Hodlekve skisenter og Sogndalsdalen som rekreasjonsområde og destinasjon for vinterturisme». Prosjektet skulle gå i to år, og vart finansiert av Sogndal kommune og Innovasjon Norge, saman med Hodlekve skisenter. Dette prosjektet gav Sogn Næring sin første prosjekttilsette medarbeidar, Wilhelm Tangerud, som tok til i stillinga mars 2009. Dette var skisenteret sitt prosjekt og hadde – i alle fall formelt - ingenting å gjera med planane om å etablera hyttefelt i Hodlekve. Det første synlege resultatet kom raskt: Alt til desember 2009 kunne skisenteret opna eit nytt barneskitrekk.

25

SOGN NÆRING 2007 - 2022

«I forkant av prosessen med kjøp av aksjar i Visit Sognefjord, vart det gjennomført samtalar mellom rådmenn og politisk nivå i Luster, Leikanger og Sogndal. Sogn Næring var verktøykassa som ein valde å nytte for å sikre ein balansert eigarskap i selskapet. Det vart samstundes gitt uttrykk for at dette skulle kompenserast i ettertid. For Sogn Næring er det til tider utfordrande likviditets messig. Det er derfor ynskjeleg at ein får inn at noko av desse midlane.»

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Også i åra som følgde var Sogn Næring ein aktiv og viktig medspelar for skisenteret og aktivitetane i Hodlekve. I 2011 arbeidde selskapet for å etablera eit grunneigarlag i Sogndalsdalen, og styret vedtok å bruka eit månadsverk «opp mot arbeidet for planlegging og utvikling i Sogndalsdalen». Skisenteret fekk også fleire gonger støtte frå det kommunale næringsfondet, mellom anna støtte til å kunna tilsetja dagleg leiar på heilårsbasis.

Også selskapet Bratt moro fekk støtte, mellom anna til marknadsføring etter at Vist Norway og magasinet UTE hadde kåra Sogndal til Norges beste utestad i 2011.

Sogn Næring arbeidde også aktivt for utvikling eit meir naturbasert reiseliv, gjennom samarbeid med Bratt Moro for å etablera eit fjell- og fjordsportssenter på den gamle dampskipskaien i Sogndal i 2012, gjennom samarbeid med høgskulen og Bratt Moro om eit stort seminar om temaet i 2013 og med ein større «International Adventure Conference» i

26

Kjøpesenter i Nedrehagen I juni 2007 presenterte den profilerte investoren Ola Mæle planar om å byggja eit nytt kjøpesenter på meir enn 40 000m2 i Nedrehagen, saman med lokale investorar i selskapet Nedrehagen AS. Dette selskapet var også med som skipar og aksjeeigar i Sogn Næring. Dette vart ei stor og kontroversiell politisk sak i Sogndal, og også eitt av dei prosjekta Sogn Næring fekk i fanget i startåret.

Det ser ikkje ut til at selskapet var særleg mykje involvert i arbeidet med dette senteret. Dette hadde nok samanheng med at det her var tale om ein stor og profesjonell investorgruppe, som hadde sitt eige apparat til å driva saka framover. Det kunne også ha noko samanheng med at mykje av den politiske striden kring det planlagde senteret stod om kor vidt det skulle få fritak frå den kommunale parkeringsordninga. Styret vart utfordra av kommunen til å koma med synspunkt på dette, men det ynskte ikkje styret i Sogn Næring. Dei heldt fast på sitt prinsipielle standpunkt om ikkje å ta stilling i saker dei rekna som politiske, noko dei formulerte i følgjande vedtak i oktober 2008: «Styret

27

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Sogndal hausten 2014.

Arbeidet med Hodlekve og naturbasert reiseliv var også i samsvar med kommunens strategiar og prioriteringar. Utviklinga i Hodlekve har - som vi alle veit – vore formidabel.

Bratt Moro og Fjellsportfestivalen fekk verkeleg sett Sogndalsdalen på det nasjonale skikartet. Den storstila hytteutbygginga som starta i 2012 har hatt store ringverknader, og det er rimeleg konsensus om at profileringa av Sogndal som ski- og friluftseldorado har vore ein vesentleg faktor bak den sterke folketalsveksten i bygda.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

i Sogn Næring ser på parkeringsordninga i Sogndal som eit spørsmål om infrastruktur, som ligg utanfor selskapet sitt verkeområde. Det er eit politisk spørsmål, som må i sin heilskap handterast av dei folkevalde organa».

Men i alle fall stod Sogn Næring som vertskap for eit informasjonsmøte på Fosshaugane Campus 17.september 2008, der Ola Mæle orienterte om planane for om lag 30 frammøtte. Møtet vart i etterkant kritisert i Sogn Avis av spaltisten Georg Arnestad, forskingsleiar ved Høgskulen i Sogn og Fjordane. Han karakteriserte det som «eit lukka møte i det anonyme selskapet Sogn Næring». Dette og andre debattinnlegg

28

frå Arnestad var både dagleg leiar styret lite nøgde med. På styremøtet 21. oktober vart dette teke opp. Styret var redd for at Arnestad sine kritiske avisinnlegg kunne utvikla seg til eit omdømeproblem og konkluderte drøftinga med at dei framleis ville «leggje vekt på profilere Sogn Næring gjennom positivt vinkla saker i media».

Med omsyn til den konkrete saka om kjøpesenteret i Nedrehagen, vart det eit prosjekt og ei politisk sak som gjekk over mange år. Ikkje før i 2013 vart det klart at dei storstila planane ikkje kom til å bli realiserte.

Sogndal Lufthamn I 2014 var det frykt for framtida til Sogndal Lufthamn. Samferdsledepartementet hadde gitt AVINOR oppdrag om å koma med framlegg til ny flyplass-struktur, med større og meir konkurransedyktige lufthamner. Sogndal kommune tok initiativ til ei mobilisering for flyplassen på Haukåsen, både frå kommunar, offentleg etatar og næringslivet. Konkret kom eit fram til at å få ein hangar som kunne gjera at ein kunne omNyhende natta nn i Sogndal, og såleis få betre regularitet på morgonrutene, 4 få eit fly stasjonertnn nn Nyhende nn ville vera eit godt tiltak for å sikra framtida til flyplassen.

Tre køyrde med overlast To hadde sikra lasta Bussjåfør meld til politiet Mobilbruk Førarkortet rauk Stakk frå kontroll dårlegei viktig rolle i dette arbeidet, både gjennom gav bøterå koordinera innspel Sogn Næringforfekk frå næringslivet til AVINOR sitt planarbeid og gjennom aktivt arbeid for å finansiera ein Laurdag 17. august 2019 • sogn avis

Ein førar av ein turbuss blei meld til politiet då han ikkje stogga for skilta trafikkontroll. Dette skjedde under Statens vegvesen sin kontroll på Håbakken i Lærdal onsdag. Vegvesenet delte i tillegg ut to overlastgebyr for buss på 2.450 kroner kvar og to for vogntog på høvesvis 7.400 kroner og 6.500 kroner.

Ein sjåfør fekk gebyr grunna manglande førarkort med under køyring. I tillegg vart det varsla om manglande betalt vektårsavgift.

lærdal:

Under ein kontroll på Håbakken onsdag kveld og natt til torsdag fekk to køyretøy bruksforbod grunna dårleg sikring av lasta. Det vart også gitt tre bruksforbod grunna overlast, melder vegvesenet. Eit føretak fekk gebyr for overlast. Ein førar som ikkje stogga for kontroll, blir meld til politiet, vert det opplyst. Totalt var det 102 køyretøy inne på kontrollplassen, 17 av desse vart plukka ut for kontroll.

lærdal:

sogndal: Sju bilførarar vart torsdag kveld ilagde 1.700 kroner og to prikkar under UP-kontroll i Sogndal.

Reaksjonane kom etter bruk av handhalden mobiltelefon, opplyser UP.

lærdal:

Ein førar av eit vogntog blei meld til politiet under ein kontroll på Håbakken i Lærdal torsdag. Føraren stogga ikkje for skilta trafikkontroll. statens vegvesen opplyser at det i kontrollen blei skrive ut eitt overlastgebyr for semitralle på 3.350 kroner.

Det var 76 køyretøy inne på kontrollplassen og åtte køyretøy blei kontrollerte.

sogndal: Ein ung bilførar mista onsdag kveld førarkortet under køyring i Sogndal sentrum. UP oppdaga at sjåføren brukte mobilen under køyringa. – Dei som har hatt førarkortet mindre enn to år er ekstra sårbare i prøveperioden.

Føraren har vore borti forhold tidlegare og no fått såpass mange prikkar at han mista førarkortet, seier politibetjent

Erik Skjerdal i UP. Han ein blir belasta med d prikkar i prøveperiode ein to prikkar ved bru Denne unge, mannle fire i dag og var derm kar, seier Skjerdal. Fe fekk forenkla førelegg under same kontroll.

bygging Nyetablering gjer bygging av hangar mogleg nn –– Ein Ein milepæl milepæl nn PÅ PLASS: Torsdag var ein stor dag for dei som har jobba for å få etablert hangar på Haukåsen. Her er nokre av dei, saman med dei to pilotane som skal ha base i Sogndal. F.v. Jørgen Christian Lindstrøm (styreleiar i Hangar Sogndal AS og direktør på Quality Hotel Sogndal), Svein Sanden (styreleiar i Hangar Sogndal AS), Jarle Aarvoll (ordførar i Sogndal kommune), Sunniva Nordberg (pilot), Øystein Skovro (pilot) og Ivar Kvalen (ordførar i Luster og leiar for samferdslegruppa for Sogn regionråd).

nn –– Målretta Målretta arbeid arbeid har hargjeve gjeveresultat resultat nn

nn Skal Skalstå ståklar klari idesember desember nn

kaupanger: Nord Helikopter AS etablerer seg på Sogndal lufthamn Haukåsen. Det gjer bygging av hangar mogleg.

leikanger: Sparebanken Sogn og Fjordane opplev sterk utlånsauke til næringslivet.

Oppstart Nord Helikopter AS etablerer base og personell i Sogndal. Avtalen med helikopterselskapet, som vil leiga hangaren, gjer det mogleg å setja i gang med bygginga av hangaren som det i mange år har blitt jobba for å få etablert.

– Oppstartsmøtet og rigging vil vera neste veke, fortel Sanden.

Avinor vil ikkje leiga hangaren fordi dei ikkje har behov for det før det blir nattstasjonert fly på Haukåsen. Nord Helikopter sin leigeavtalen er det som difor gjer det mogleg å realisera hangaren.

– Det viser optimisme i regionen, seier Trond Teigene, administrerande direktør i Sparebanken Sogn og Fjordane.

– Godt resultat Samla sett viser tala frå årets andre kvartal eit godt resultat for Sparebanken Sogn og Fjordane. Låge utlånstap, god vekst i netto renteinntekter og eit godt resultat frå finansielle investeringar, gjer til at totalresultatet til no i 2019 er på 243 millionar kroner.

Det er opp 23 millionar frå same periode i fjor, går det fram av ei pressemelding frå banken.

– At me leverer gode resultat, er svært gledeleg for oss. Me er veldig nøgde med at me vinn kampen om kundane og er konkurransedyktige, både i privat- og bedriftsmarknaden, seier Trond Teigene, administre-

To pilotar

ETABLERER SEG: Nord Helikopter etablerer seg på Sogndal lufthamn Haukåsen. Det er gjer bygging av hangar mogleg. Torsdag kom helikoptera på plass.

HANGAR: Hangaren skal plasserast på grusplassen til venstre i bilete.

GODT RESULTAT: Direktør for bedriftsmarknad (t.v.) og adm.dir. Trond Teigene i Sparebanken Sog melder eit godt resultat i årets andre kvartal.

Sterk vekst i utlå til næringslivet

– Dette er ein milepæl. No er me i gang.

Det seier Svein Sanden, styreleiar i Hangar Sogndal AS.

INFORMERTE: Svein Sanden i Hangar Sogndal AS informerte om Hangar-prosjektet.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Under ein kontroll på Håbakken i Lærdal torsdag kveld avdekte Statens vegvesen at tre av dei 15 kontrollerte køyretøya var overlasta. Desse måtte lasta om før vidare køyring. Eitt av dei vart pålagt overlastgebyr og måtte fjerna sikthindrande gjenstandar i frontruta før køyretøyet kunne køyra vidare. I tillegg hadde eitt vogntog tekniske manglar med bremser på bil og hengar. Det var totalt 134 køyretøy som var inne på kontrollplassen.

lærdal:

sogn avis • Laurdag 17. august 2019

Nord Helikopter vil satsa mot bedriftsmarknaden, men òg spesielle anledningar som til dømes utdrikkingslag, og etter kvart kanskje òg turisme, fortel Sunniva Nordberg. Ho vil vera basesjef for Nord Helikopter på Haukåsen. Med seg har ho pilot Øystein Skovro.

– Me har blitt veldig godt tekne i mot og gler oss til å byrja samarbeidet, seier dei to.

EIN EINSTOR STORDAG: DAG:Ivar IvarKvalen, Kvalen,(ordførar (ordførari Luster i Lusterog ogleiar leiarfor forsamferdselsgruppa samferdselsgruppafor for Nord Helikopter har sidan ––Veldig Veldigkjekt. kjekt.Dette Detteererein einstor stordag, dag,seier seierdei. dei.Bak Bakstår stårTorgeir TorgeirSkålid, Skålid,dagleg daglegleiar leiar 2007 vore landsdekkjande leverandør av helikoptertenester, lufthamn Haukåsen. Markerin– Å få hangar på Sogndal luftsom mellom anna transport av ga av at bygginga av hangaren hamn har vore ei av hovudsakepersonell og materiell, bygging kan starta vart difor feira med ne for alle kommunane i Sogn. av kraftlinjer, og film- og fotojo- kake.

Det er viktig for nabokommunar, bbar. Selskapet har basar i Ber– Dette er ein milepæl som næringsliv og bedrifter, seier gen og Ålesund, og samarbeids- viser at mange år med målretta Ivar Kvalen, leiar for samferdpartnarar over heile landet. arbeid gjev resultat. Eg vil rosa selsgruppa for Sogn regionråd, – Å få etablert ein base i Sogn- mine partikollegaer som har eit samarbeidsorgan for komdal vil vera veldig bra. Me har stått på for dette, seier Jarle munane Aurland, Balestrand, flydd ein del her i området før, Aarvoll, ordførar i Sogndal kom- Høyanger, Leikanger, Luster, mune, som er vertskommune for Lærdal, Sogndal, Vik og Årdal. seier Øystein Skovro. hangaren.

– Ein hangar er eit avgjerande Målretta arbeid – Skal me kunne utvikla fly- steg for å få nattstasjonert fly.

I Sogn har det over lang tid vore plassen vidare må me ha ein Det styrkar òg Haukåsen sin poeit mål å få etablert ein hangar, hangar. sisjon som flyplass, noko som er som eit ledd i kampen om å få Hangaren kjem ikkje berre avgjerande for næringsliv og benattstasjonerte fly på Sogndal Sogndal kommune til gode. drifter. Flyplassen er viktig for

29

Sogn Aarvoll (ordførar i Sogndal) fekk seg einein turtur med helikopteret som skal haha base i Sogndal.

Sognregionråd) regionråd)ogogJarle Jarle Aarvoll (ordførar i Sogndal) fekk seg med helikopteret som skal base i Sogndal. i Sogn i SognNæring Næringogogtek tekbilete. bilete.

folk som skal reisa, men òg for å få folk hit, seier Kvalen.

Sjølv om hangaren blir bygd, er det likevel uvisst kva tid eit nattstasjonert fly vil vera realitet på Haukåsen.

– Hangaren aktualiserer det og viser at me har styrkja oss.

Det er mange faktorar og forhold som spelar inn for å få dette på plass, men me skal stå på for å få det til. Me gjev oss ikkje, seier Aarvoll.

Større utvikling Styreleiar i Hangar Sogndal AS, Svein Sanden, meiner etable-

ringa av hangaren vil få positive ringverknadar.

– Etableringa av helikopter her gjer at me får opp hangaren. Om nokre år kan me utvida byggjeaktiviteten på lufthamna, noko som vil gjera det mogleg med større aktivitet i framtida.

– Styrkar flyplassen Sjef for lokale lufthamner (Avinor), Asbjørn Grebstad, seier dette er ein flott dag.

– Det er ikkje kvar dag det blir bygd hangar på ein lokal lufthamn. Nord Helikopter har behov for fasilitetar og vel å

satsa i området. På Haukåsen er det bra kapasitet til å ta i mot.

Dette understrekar behovet for flyplass her, og vil vera med å styrkja Sogndal lufthamn.

Klar i desember Hangaren er venta å kosta totalt 7,7 millionar kroner, og er eit spleiselag mellom fylkeskommunen, kommunar og næringsliv i Indre Sogn. Den skal etter planen stå klar i desember i år.

Sigrid Nese Thue sigrid@sognavis.no

Køyrde i 101 km/t i 50-sona

Ein 30 år gamal mann, busett i Sunnfjord, var noko hard på gasspedalen då han var på austlandstur. I ein fotoboks i 50-sona vart han målt til 101 km/t. Han vedgjekk syndene sine i Sogn og Fjordane tingrett og fekk ei straff på fengsel i 14 dagar og tap av førarkortet i seks månader.

tingretten:

rande direkt ken Sogn og

God utlån

Teigene nem næringslivet vore høg akt kvartal. Dei nadane har b utlånsvekst nar kroner ti i fylket.

– Med 12,6 lån til bedrif ken styrka si leverandør av nester i Sogn legg han til.

Ei av næri ser god utvik brukssektore utlånsvekste over ti pros millionar kro månadane.

Gir tilbak

Gode resulta bake til lok fylket, vert d pressemeldin Om lag 45 ner av banke blir i år gitt s

Mariann S

mariann@sogn

Kirkeva

Valg av bis Kirkemø

La k være

Stem

ny hangar, delvis på vegne av Sogndal Næringsforeining.

Dette arbeidet gjekk over fleire år. I 2018 gjorde selskapet stordelen av jobben med å skipa Hangar Sogndal AS, saman med Sogndal kommune. Sogn Næring gjekk inn med ein aksjekapital på kr 400 000, og fekk ein eigardel på 33,3% i hangarselskapet. Jørgen Chr. Lindstrøm vart selskapet sin representant i styret.

Enno tok det tid før hangaren vart realisert, men hausten 2019 stod han ferdig, rett nok utan lovnader om stasjonert nattfly, men likevel som ein viktig premiss for Widerøe sitt rutetilbod. I staden fekk hangaren ein helikopterbase som leigetakar.

Dette både sikra hangarselskapet inntekter og gav regionen nytt servicetilbod og nye arbeidsplassar.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Sogn Næring og Campus Sogn Næring har alltid halde til på Fosshaugane Campus - eller Campus Sogndal, som det no heiter - og har i lang tid hatt ansvar for fellestiltak. Ei stadig tilbakevendande sak på styremøta i 2010 og 2011 var noko ein kalla Prosjekt Campus. Dette var eit prosjekt som Sogn Næring ynskte å starta saman med dei andre aktørane på Fosshaugane, for å utvikla samhandlinga og aktivitetane på Campus. Ein hadde fleire rundar med søknader og møte med fylkeskommunen for å prøva å finansiera eit slik prosjekt, med ei prosjektleiarstilling. Dette lukkast ikkje.

Sogn Næring og Kunnskapsparken fekk i staden finansiert eit forprosjekt gjennom det kommunane næringsfondet og fylkeskommunen, og laga ein rapport som vart lagt framfor styret våren 2012. Her vart det skissert ulike modellar for korleis fellesskapet på Campus kunne styrkast, til dømes med felles nettside, felles resepsjon/kontaktpunkt, miljøskapande arbeid, marknadsføring og så vidare. Sogn Næring ynskte at ein på Campus kunne få til finansiering av ei felles stilling. Dette lukkast ein heller ikkje med.

Dei store eigarane hadde for ulike interesser og sine eigne apparat for å handtera mange av dei oppgåvene ei slik stilling var tiltenkt.

Dei store eigarane på Campus vedtok likevel å laga ei felles nettside gjennom eit spleiselag, og Sogn Næring tok ansvaret for dette. Selskapet fekk sekretariatsansvar for den såkalla Eigargruppa på Campus, eit viktig fellesskap mellom alle dei store eigarane i området, med kommunen som leiar. Gruppa har initiert og teke ansvar for mange fellestiltak, og er stadig eit viktig organ for utviklinga av Campus Sogndal. Som sekretariatsanvarleg for gruppa spelar Sogn Næring her ei viktig rolle, og etter kvart gjekk driftinga av denne eigargruppa inn i kommunen si basisfinansiering i selskapet.

Nytt innovasjonsbygg I januar 2015 lanserte Sogndal Fotball planar om eit nytt bygg på Fosshaugane, som dei kalla «innovasjonsbygg», der ein hovudidé var at det skulle vera plass til gründerar og innovasjonsverksemder. Desse planane vart svært godt mottekne hjå Sogn Næring.

Per Odd Grevsnes sa til Sogn Avis at det var «full fyr» i innovasjonsmiljøet på campus

30

SOGN NÆRING 2007 - 2022

31

SOGN NÆRING 2007 - 2022

etter at planane om det det nye innovasjonssenteret vart kjende, og dei vart inviterte til å koma med innspel. «Dei fremste innovatørane våre spring rundt med millimeterpapir og planlegg», kunne han vidare fortelja.

Det vart klart at Sogn Næring og Kunnskapsparken skulle samlokaliserast i det nye Innovasjonsbygget. I april 2017 kunne dagleg leiar informera styret om at dei hadde starta arbeidet med å finna ut korleis dei to selskapa kunne samarbeida betre i åra som kom. I dette måtte det liggja ei oppfatning om at samarbeidet til då ikkje hadde vore optimalt.

Ein ynskte også å samla all gründeraktivitet i eitt område. Kommunen hadde signalisert at byggherren – Sogndal Fotball AS – kunne forventa finansiering av gründerkontor gjennom løyvingar frå næringsfondet. Ein var opptekne av at senteret måtte bli eit regionalt nav i næringsutviklinga, og ville vurdera å organisera gründersenteret som eit aksjeselskap, eigd i fellesskap av Sogn Næring og Kunnskapsparken. Seinare dette året løyvde styret kr 200 000 til senteret, kr 100 000 i aksjekapital og kr 100 000 i tilskot. Like før jul vart aksjeselskapet FUS Sogndal skipa, ved at Sogn Næring sitt gründerkontor og Kunnskapsparken sitt inkubatorkontor vart slått saman, med 50/50-eigarskap mellom Kunnskapsparken i Sogn og Fjordane og Sogn Næring. Kjetil Kvåle vart styreleiar og Torgeir Skålid styremedlem. Lisbeth Bringebøen fungerte er som prosjektleiar, utleigd frå Sogn Næring i 800 timar. Namnet FUS spelar på uttrykket «fus», som i følgje heimesida til organisasjonen er eit «Uttrykk som vert nytta mellom vener/søsken for å erklære førsterett til noko, den som er førstemann.»

«Campus-verksemdene treng ein Hydro-kur» Campus-miljøet, med ei rekke nye oppstartsverksemder var godt synlege i det lokale mediebiletet. Likevel var desse verksemdene i ein oppstartsfase og hadde ikkje hadde stor inntening. Dette greip historikaren og samfunnsdebattanten Johs. B. Thue tak i.

«Campus-verksemdene treng ein Hydro-kur» var overskrifta på eit innlegg han skreiv i Sogn Avis i februar 2015. Her stilte han seg kritisk til dei mange innovasjonsbedriftene på Campus som han las så mykje om, men som han hadde funne ut at ikkje tente pengar: «Til og med motoren i etableringane, Sogn Næring har gått med underskot i alle år, aldri betalt eitt øre i selskapsskatt. Kva for rollemodell er dette?» skreiv han.

Hovudpoenget til Thue var at dei store innteningsverksemdene var knytte til oljerelaterte aktivitetar, til havbruk og industri, som han meinte i alt for liten grad hadde gått inn på skrytelistene til politikarar.

Per Odd Grevsnes svara Thue i avisa. Han klargjorde at Sogn Næring var eit selskap langt på veg finansiert ved driftstilskot, som han gjerne hadde sett var større, og med ein ideell vedtekstfesta formålsparagraf. Han måtte medgi at ikkje alle dei nye verksemdene på Campus tente pengar, mange var nye og i ein startfase. Der, som elles i landet, var det heller ikkje alle nystarta verksemder som kom til å overleva. Grevsnes var likevel klar på at han trudde den største veksten i næringslivet i regionen ville koma i form av nyetableringar og knoppskyting. Til det meinte han at campus-miljøet var ein god verktøykasse.

Grevsnes fekk støtte av Olav Hjelle, regionbanksjef i Sparebanken Vest. I Sogn Avis karakteriserte han Campus-miljøet i Sogndal som truleg «det mest innovative miljøet vi finn i Sogn og Fjordane, og på fleire område blant dei mest innovative vi har i Norge».

32

målet om flest mogleg – lengst

KKJE MINST er mogleg – og heller ikkje til allsvinkelen og best mogleg.

Kva har vi å halde oss til i udspørsmålet som Morten mberg & Co stiller før et viktig: Vil denne munereforma skapa nye idsplassar?

rette idrettstilboda barna, skapsløysa som rår,for elles er er velforventa. dette å rekne for krimiKven åset dagsorden for kva nalitet utsetje vegfarande som er viktigDet for som barna? for livsfare. undrar

målet om brei breittsak må takast oppbasis, som eiga rørslegrunnlag og variert, allpå stortinget. Erstatning for sidig opplæring i ein idrett?

Vi statleg inkompetanse på vegmeiner atDet det er i praksis ikkje er bygging. langt rime-

Anne Leversund Organisasjonssjef Sogn og Fjordane Idrettskrins

Det er interes sant at ein fø vel å byggje e ny base for A til over 200 m onar kroner, f å foreslå å fly den til Berge

ebatt nn ebatt nn

Campus-verksemdene nn Debatt nn treng ein Hydro-kur Rasfarlege vegar Rasfarlege vegar Rasfarlege Viktig møte vegar Trenden ser bra i Vikjahalli ut, Johs. B. Thue

Sei meininga di om leiaren på sognatreff.no

redaksjon

sognavis.no

Trenden Trenden ser ser bra bra Trenden ser bra ut, ut, Johs.

Johs. B. B. Thue Thue ut, Johs. B. Thue

SOGN NÆRING 2007 - 2022

mest er at denne etaten ikkje legare å bygge ny rassikker veg med ein standard som lærer av feil og gjer noko for har ei køyrebane i kvar retå rette opp feila. No er det ning, i staden for å sette opp rett nok komme eit forslag ubrukelege vegar som det er om å byggje ny samanhenOnsdag 25.langs februar 2015 • SOGN AVIS trafikk på. gane tunnel heile E POENGET MED ei reform Onsdag 25. februar 2015 • SOGN AVIS Kjøsnesfjorden, men som Onsdag 25. februar 2015 der • SOGN AVIS Assisterande f dette må jo vera å gjera livet Asbjørn Massnes, Bjordal andre stader manglar det Jacob A a betre for folk rundt om Leiar Kystpartiet Sogn og pengar for å rette opp kunnFjordane skapsløysa somervegvesenet det. Same kvar deiPåverknaden bur og mange tilsette, rett og slett vår gjennom deprimerande nett-søking. e kva dei driv medordinære, – må detpolitiske kanalar Underskot, underskot heile mot sentrale styremakter rdna målsetjing atopp reforma og deira som skal I Sogn og Fjordane er det vegen.

Tilgeologar og med motoren i er no redusert til eit minimum tenester og ein betre Det kveler alt og deira geologar som skal I Sogn og Fjordane er det utgjere på mange rasfarlege vegar. etableringane, Sognsom Næring og har vel vore lægre. og deirafagkompetansen geologar skal I Sogn og aldri Fjordane er det nad enn me har i dag. utgjere fagkompetansen på mange rasfarlege vegar. på botnen. H vegbygging har bygd.

Desse vegane er planlagde av AS, har gått med underskot Kva gjer vi så?

Den mest utgjere fagkompetansen på mange rasfarlege vegar.

Desse vegane er planlagde av vegbygging har bygd.

Detår,eraldri på har tide at eitt stortingsStatensvegane vegvesen og vedteke alle betalt øre skjønelege arbeidsmåten for av ivegbygging fjorden var fu bygd.

Desse er planlagde Det er på tide at stortingsStatens vegvesen og vedteke ETTE er i fokus – kva skulle fråfor fylket av politikarar i kommunar, irepresentantane selskapsskatt.

Kva rolåStatens promotera fylket måvedteke vera å Det er på tide at stortingsvegvesen og av finmalen f representantane frå fylket av politikarar i kommunar, tek opp dette på stortinget, fylke og storting.

Anten verker lemodell er dette?

Stort betre ipolitikarar bordet medi kommunar, lønsame get med reforma? slå representantane frå fylket av VIK VENSTRE VIL haåfart i den lokale masse. tek opp dette på stortinget, fylke og storting. Anten er er heller ikkje semder, som er med på sikra og syter for atFramtidsfylket staten sikrar desse personane kunnskapstek opp dette på stortinget, fylke og storting.

Anten er og syter for at staten sikrar desse personane kunnskapsdebatten om kommunereforma.

Ograsfarlege det AS. Av ein omsetnad på mest velferdsgrunnlaget for oss desse vegane som lause om rasfare, eller så alle. er Erling Svendsen frå og syter for at staten sikrar desse personane kunnskapsmde med Vik Venstre om desse rasfarlege vegane som lause om rasfare, eller så er om kons fem millionar kroner sat selVi har svært mange lønsame er all om mogleg grunn til å helsa initiativet deira eigne inkompetente vegane bygde rasfarlege desse rasfarlege vegane som lause rasfare, eller såmed er erande viktig å setja dette av fjo vegane bygde rasfarlege med deira eigne inkompetente skapet i har 2013den att med skarve verksemder langs fjorden.

Dei fagfolk påført vegfarande vitende og vilje. om eit ope møte om reforma iIdeira Vikjahjalli i 23.

Sogneigne Avis februar inkompetente vegane bygde rasfarlege med pørsmål på dagsorden før fagfolk har påført vegfarande vitende og vilje.

37.000 kroner i overskot. harMe alle dagleg fokus på inntei SognJohs. og Fjordane. måogtru det ervelkomen. kunnskriv B. Thue vegfarande atDette morgon fagfolk har påført vitende vilje.

CAMPUSFOKUS: Johser B.kunnThue si oppmoding til Georg Arnestad Dette er at han sett ut i livet. Etterpå vil det somdrift.

Rollemodell? ning og effektiv Mange i Sogn og Fjordane.

Me må tru det takast opp som eiga sak skapsløysa elles er Campus-verksemdene treng imå Sogn og Fjordane.

Dette Me må tru detrår, er kunnser på verksemdene på Campus og gjev ein analyse dei.sak Georg Arnestad som utan kallar sliktådagleg fokus for måøkonomisk takast opp somav eiga skapsløysa som rår, elles er a for seint, altfor seint. på stortinget.

Erstatning for vel dette rekne forelles krimiein Hydro-kur. må takast opp som eiga sak skapsløysa som rår, er OG IKKJE MINST er tvil har bidratt mest forpå å få ein Hydro-kur.

Deivegfarande store inntepå stortinget.

Erstatning for vel dette å rekne for krimistatleg inkompetanse vegnalitet å utsetje Fosshaugane Campus påPå stortinget.

Erstatning for vel dette åinnfallsvinkelen rekne for krimidebattsida oljerelatert verksemd og på veg- På alle.

Eg kjenner ikkje alle samfunnsdebattar i fylket knyter seg og til statleg inkompetanse nalitet å utsetje vegfarande kan du seia di meining. bygging.

Detrespekt er langt rimefor livsfare.

Det som undrar KTSKOMMUNANEnings-verksemdene er har me stor for statleg inkompetanse på veg- firmanamna. nalitet åtil utsetje vegfarande industri.

Dette har ikkje gått gjennom mange år, har i det primært oljerelaterte aktiviSend innlegget til hovudspørsmålet som Morten bygging.

Det er langt rimefor livsfare.

Det som undrar legare å bygge ny rassikker mest er at denne etaten ikkje Hydro og ikkje minst teke av alt åVil ta vare på bygging.

Det er langt rimefor livsfare.

Det som undrar dennetetar, hos alle, og verksemder Min er etaten likevel ikkjeinnlegare siste også skrive gode analytil havbruk og industri. å bygge ny rassikker mestkonklusjon er at denne Holmberg & Co stiller før veg med ein standard som lærerminst avat feil og gjer noko for redaksjon sogna nologisenteret iny Årdal. legare å bygge rassikker mest er denne etaten ikkje ane ein har, men ikkje desse næringsområda klår: Storparten av gjer verksemsar av reiselivsverksemder og Nyetableringane på Campus kommuneremed ein standard finst som lærer av feil og noko for på veg møtet viktig: Vil har køyrebane i kvar retå retteav feila.

No noko er det Campus-verksemdene samveg ei med ein standard som lærer feil og gjer fordenne Bruk helst maskinskrivne i alt for liten grad på skrydene på Campus treng ein investeringsselskap.

Analysane har fått mykje nye og spennandeFosshaugane nok opp har ei køyrebane i kvar retå rette opp feila.

No er det ning, i staden for å sette opp rett nok komme eit forslag manuskript om du sender forma skapa kommunereforma skapa nye arbeider gjerne har ei skrivne køyrebane i kvar retå rette oppog feila.

No er det politikarar og opp skikkeleg Dersom er slik at tettare alle harmed ros i media i politiske krinar. i posten. ning, i til staden for å sette rett nokHydro-kur. komme eit forslag telistene ubrukelege vegar som det er om å byggje ny samanhendei, men eg er usikker på arbeidsplassar? ning, ilesa staden sette opp rettMen noktener komme eit firma, forslag nye arbeidsFramtidsfylket AS. industrifolk i Årdal, Høyanger kunna dei.for Mi åoppmosar. desse ubrukelege vegar som det er Innlegg kan bli korta ned, s om å byggje ny samanhentrafikk på. vegar gane tunnel langs heile om ein rette ubrukelege som detpå er om å aksjeselskap, byggje ny samanhenmaks 4000 teikn inkl. mell og Vik blir spurde om å bistå, ding til Hydro-kur Georg er at er han ser desse pengar? plassar? trafikk på. gane tunnel langs heile SBYGDA VIK er detEit kanskje og 6000 inkl. mellomrom f Kjøsnesfjorden, men dernetsomMED medisinen. trafikk på. på Campus og gane tunnel langs heile gjer dei nok det. Vår ære verksemdene snøgt gjennomsyn på HEILE POENGET ei reform nikk.

Kjøsnesfjorden, men der som rleg at nettopp landbruket Asbjørn Massnes, Bjordal andre manglar detsom gjev Dei verksemdene på Kjøsnesfjorden, men der og vår makt er i dag stort ein økonomisk analyse av tet overstader rekneskapstal for som dette må jo vera å gjera livet Lesarinnlegg skal signeras Asbjørn Massnes, Bjordal andre stader manglar det Leiar Kystpartiet Sogn og pengar for å rette opp kunntrum på eit møte som dette.

Campus som detvore kan innom vere Johs. B. Thue sett berre knytt til havbruk, dei.

Eg har ikkje nokre verksemder der, med Asbjørn Massnes, Bjordal andre stader manglar det fullt namn. å levavegvesenet betre for folk rundt om å sjå på,Fjordane Leiar Kystpartiet Sogn og pengar for å rette opp kunnskapsløysa interessante vil kannviterte mjølkebonde og for åsom Leiar Kystpartiet Sogn og pengar rette opp kunnFjordane skapsløysa som vegvesenet i landet.

Same kvar dei bur og skje vere dei private selskapa Fjordane esentant Andre N.skapsløysa Skjelstad som vegvesenet same kva dei driv med må det som–held til der. Sogn Næring vera ei overordna målsetjingderimot at reforma lever av driftstilskot lokale verksemder og skal gje betre tenester og ein frå betre GT BLIR gamalosten arbeidsmarknad enn me harSogndal i dag. kommune, og har r det skal snakkast om vedtektsfesta idell formålspai Vik kommune, på same Du kan lære meir om VISS IKKJE DETTE er i fokus –ragraf. kva skulle kt- og bærnæringa og dei Sogn Næring på nettsidene då vera poenget med reforma? våre. At me gjerne skulle ha øndene i kommunen. Dette er hatt fleire verksemder med heilt sikkert viktig.

OG ME ER samde med Vik Venstre om på spleiselaget er ei anna I Sogn Avis den 23. februar at det er avgjerande viktig å setja sak. dette som t.d. Lerum og Nortura.

ST spennande, framtidsretta I Sogn Avis den 23. februar Johs.

Thue I lesarinnlegget spør du Desse er svært viktige for og liknande spørsmål på dagsorden før Iskriv Sogn AvisB. den 23. at februar e som skjer i Vik for tida er skrivmen Johs.

B.forventar Thue at Campus-verksemdene om Campus-verksemdene bygda, me skriv Johs.blir B. Thue at itreng reforma sett ut livet. Etterpå vil det Campus-verksemdene treng dbruket. Det står selskapet ein Hydro-kur. tenar pengar. Svaret til det at den største veksten i vår Campus-verksemdene trengaltfor garantert vera for seint, seint. ein Hydro-kur.

Fosshaugane Campus og dersom Vik Venstre er både ja og nei, gjerne litt region kjem i form av nyetaeinPåHydro-kur.

På Fosshaugane Campus har stor respektCampus for kjer å setja etablering avhengig av kor langt dei er bleringar og knoppskytingar.

Påme UTE IFosshaugane DISTRIKTSKOMMUNANE er meerstor respekt for Hydro ikkje minst tekkomne i etableringsfasen.

Tilhar dette Campus-miljøet har meog stor respekt for av nye arbeidsplassar Hydro og ikkje minst tekdet viktigaste av alttekå ta vareMange på nologisenteret Årdal. av verksemdene på ei god verktøykasse der små Hydro og ikkjeiminst dagsorden, også etter nologisenteret i Årdal. arbeidsplassane ein samhar, menCampus ikkje minst Campus-verksemdene er små og nystarta verksemder kan jobbe i eit nologisenteret i Årdal. orma, så burde velarbeider historiagjerne til tettare med Campus-verksemdene av alt å skapa nye ogsamspennande (frå nok null til fem år). Dei som større fellesskap, med allesamCampus-verksemdene e nemnt? dei, men eg er usikker har vore med på å starta deiarbeider positive gjerne sidene tettare dette med arbeidsplassar. arbeider gjerne tettarepå med dei, men eg er usikker på om Hydro-kur er rette verksemd, veit at det ofte er medfører. dei,ein men eg er usikker på om ein Hydro-kur er rette SOM UTVIKLAR grafisk medisinen. nokre tronge år i starten. Tala Det er bra driv på Campus ein Hydro-kur er rette Iom JORDBRUKSBYGDA VIK er det kanskje Dei verksemdene på visualisera data direkte for 2014 er ikkje klare endå, formedisinen. tida, me opplever positiv medisinen. ikkje så underleg at nettopp landbruket Dei verksemdene på Campus som det kanpå vere har mange av dei største men trenden for dei private merksemd både frå regjering Dei verksemdene blir sett i sentrum møteverksemdene som dette. på Campus ser som det kan sjåkan på,på vileit kanog Campus nasjonale media.

Dei vere har Campus som ådet vere loden som kundar.interessante Me interessante å sjå på, vil kanVikjene inviterte skje verehar deiåprivate med sjølvsyn gått bak tala interessante sjå på,selskapa vilmjølkebonde kan- bra ut! og Vik Næringssamskipnad skje veresom dei er private selskapa stortingsrepresentant Andre N. Skjelstad som held til der.

Sogn Næring Så er det ikkje alle verkog sett kva i emning skje vereblir dei private selskapa det kan godt vera at dette held Sogndal til der. Sogn Næring derimot av Sogn driftstilskot til Vikjahalli. på som Campus. er me som heldlever til der.

Næring semdene på Campus som derimot lever av frå lokale verksemder og kjem til å lukkast, og slik er stolte av Campus ogdriftstilskot den derimot lever av driftstilskot frå lokale verksemder Sogndal kommune, og har det også i resten av landet. samarbeidsmodellen somog me frå lokale verksemder oggamalosten OG SJØLVSAGT BLIR Sogndal ogMe har uansett eit underordna vedtektsfesta idell formålspaUtanom at me skal slå oss for i saman harkommune, fått til i lag.

Sogndal kommune, harsnakkast trekt fram når detog skal vedtektsfesta idell formålsparagraf.

Du kan lære meir om nne samanheng – det viktige på brystet, er det slik ser no at det er fleire som vedtektsfesta idell formålspanæringslivet i Vik kommune,kraftig på same ragraf. kan lære meirog om Sogn Næring nettsidene at me har vesentleg betre ynskjer å Du etablere seg her, stre set konsekvensar av ragraf.

Du kanpå lære meir om måte som og bærnæringa og dei Sogn Næring nettsidene våre.

At mefruktgjerne skulle ha r overlevingsrate på Campus Sogndal Fotball på svarar med Næring på nettsidene orma på dagsordenSogn i eigen våre.

At me gjerne skulle ha mange sauebøndene i kommunen.

Dette er hatt fleire med enn i landet elles. på planleggje nybygg!

At meverksemder gjerne skulle ha r ventar spent påvåre. en neste. hatt fleire verksemder med på er ei sikkert anna vel og braverksemder og heilt I Sogndal har me ikkje hattspleiselaget fleire med viktig. på spleiselaget er Grevsnes ei anna som t.d.men Lerum og Nortura. sak.

Hydro, me har andre Per-Odd på spleiselaget er ei anna som t.d. Lerum og Nortura. sak.

Desse erLerum svært viktige for I lesarinnlegget spør du solide hjørnesteinsbedrifter Dagleg leiar i Sogn Næring MEN DET MEST spennande, framtidsretta som t.d. og Nortura. sak.

Desse er svært viktige for I lesarinnlegget spør du bygda, men forventar omIinnovative Campus-verksemdene er svært for lesarinnlegget spør du i VikDesse og som skjer for tida er me viktige bygda, men me forventar om Campus-verksemdene at den største i vår tenar pengar. Svaret til det bygda, men meveksten forventar om Campus-verksemdene jo ikkje i landbruket.

Det står selskapet at den største veksten i vår tenar pengar.

Svaret til det region kjem i form av nyetaer både ja og nei, gjerne litt at den største veksten i vår tenar pengar.

Svaret til det Highsoft for,kor og dersom Vik Venstre region kjem i form av nyetaer både ja og nei, gjerne litt bleringar og iknoppskytingar. avhengig deilitt er region kjem form av nyetaer både jaav og nei,langt gjerne verkeleg ynskjer å setja etablering bleringar og knoppskytingar. avhengig av kor langt dei er Til dette er komne i etableringsfasen. bleringar ogCampus-miljøet knoppskytingar. avhengig av kor langt dei er Til dette er Campus-miljøet komne i etableringsfasen. og utvikling av nye arbeidsplassar ei verktøykasse der små Mange verksemdene på Tilgod dette er Campus-miljøet komne iav etableringsfasen. ei god verktøykasse der små Mange av verksemdene på verksemder kan jobbe Campus små og nystarta iMange distrikta på dagsorden, etter god verktøykasse deri eit små 33 aververksemdene på ogsåei il verksemder kan jobbe i eit Campus er små og nystarta større fellesskap, med alle (frå null er til små fem og år).nystarta Dei som kommunereforma, så burde vel historia til verksemder kan jobbe i eit Campus il større fellesskap, med alle (frå null til fem år). Dei som

Det var likevel eit faktum at mange av dei nye verksemdene sleit med mangel på kapital. Når den første etableringsfasen var over, der det offentlege verkemiddelapparatet kunne bidra, var tilgangen på kapital ofte avgjerande. Grevsnes etterlyste i Sogn Avis lokal kapital som kunne hjelpa verksemder i denne overgangsfasen. Det er eit faktum at det ikkje er flust med risikovillig kapital i regionen vår, men – i følgje Torgeir Skålid – har mange av dei nye verksemdene etter kvart lært seg metodar for å sikra seg ekstern kapital.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Nasjonalt næringshageprogram og Sognefjorden Næringshage Næringshageprogrammet er eit nasjonalt program administrert av SIVA (Selskapet for industrivekstanlegg), med delvis statleg finansiering. Programmet starta opp i 1998, og i 2011 vart det bestemt å vidareføra det for ei ny tiårsperiode (2012 – 2022). Kjernen i ein næringshage skulle vera eit utviklings- og nyskapingsmiljø med fleire verksemder som hadde tydlege fellesinteresser, men som kunne vera fysisk lokalisert på ulike stader.

Sogn Næring ynskte å verta deltakar i programmet, som både kunne gi midlar til auka aktivitet, og tilgang til utdanningsprogram, kurs, nettverk, metodikk, malar og beste praksis for forretningsutvikling og kommersialisering. Selskapet tok initiativ til ein samla næringshage for Sogn, og kalla alle næringssjefane i distriktet inn til drøfting rundt programmet. Ikkje minst såg ein på næringshageprogrammet som eit godt verkemiddel til å arbeida mot etablerte verksemder.

Det synte seg at Aurland næringshage også hadde ynskje om å søka deltaking i programmet, men også dei aksepterte at ein felles næringshage for Sogn kunne organiserast av Sogn Næring. Slik gjekk det likevel ikkje. Slik kriteria for opptak i programmet var, meinte SIVA og fylkeskommunen at Aurland næringshage var det naturlege kontaktpunktet i forhold til næringshageprogrammet. Aurland næringshage vert såleis omgjort til Sognefjorden næringshage og næringshageprogrammet drifta frå Aurland, men gjennom ein avtale som sa at miljøa i Aurland og Sogndal skulle samarbeida som «likeverdige partar i forvaltninga Næringshagestatusen». Opplegget var at næringshagen skulle kjøpa tenester frå Sogn Næring innan IT og teknologi. Dette var ei løysing styret i Sogn Næring var nøgd med, og i praksis vart samarbeidet mellom Næringshagen og Sogn Næring tett, men også problematisk. I 2014 gav SIVA klart uttrykk for at dei ikkje var nøgde med måten næringshageprogrammet i Sogn var organisert på og korleis det fungerte. Avtalen mellom Sognefjorden næringshage og Sogn Næring vart reforhandla i 2015, med klarare formuleringar om at det var Sognefjorden næringshage i Aurland som var navet i arbeidet, men også at dagleg leiar for næringshagen skulle ha 40% av stillinga si i Sogndal. Avtalen kunne reforhandlast kvart år. Næringshagen i Aurland sleit med bemanning, mellom anna grunna sjukemeldingar, og Per Odd Grevsnes måtte i periodar også ha ansvaret for dagleg leiing i næringshagen.

For Sogn Næring har arbeidet knytt til næringshageprogrammet vore viktig, og er det framleis. Ein har kunna jobba konkret med oppfølging av etablerte verksemder, og ein hatt ressursar til å gjennomføra møte og studieturar, både i inn- og utland.

34

i So

Flo

Fjøre

kl kl

I dag 09:59 22:14

I morgon 10:41 22:58

kl kl

03:40 16:00

04:22 16:42

Sola opp/ned

Opp kl Ned kl

Månen opp/ned I dag

I morgon

08.12 16.17

08.15 16.14

Opp kl Ned kl

I dag

I morgon

16.23 07.11

16.52 08.34

Data frå Kartverket sjødivisjonen. Tnr 13/G725

Overskya, men mest opphald.

Sundag

Måndag

0/+5

0/+5

Får nye impulsar på storsamling i Dublin nn

Verdas største

sogndal: I desse

nn

Mange frå Sogn

dagar er ei rekkje verksemder frå Sogn på verdas største samling for «utviklingsretta bedrifter» i Dublin.

Samlinga som heiter ‹‹WEB SUMMIT›› er eit årleg arrangement og i år er om lag 22.000 deltakar på plass.

Mykje variert

Mange frå Sogn

Motivasjon – Det har og vore arbeidd med å få på plass bedriftsbesøk.

Sognedelegasjonen har såleis

BESØKTE GOOGLE: Representantar frå Avery Dennison NTP, Rocketfarm, Digital Etikett, Vestlandsforsking, Gasta, Bluefjords, Avinett, Sognefjorden Næringshage og Vardahei IT, Innovasjon Norge i Sogn og Fjordane og næringssjefane i Sogndal og Luster etter bedriftsbesøk på google.

(Foto: Privat)

fått organisert bedriftsbesøk med møte, til både Google og Facebook. Begge desse verksemdene har bygd opp store avdelingar i Dublin, avdelingar som er i rask vekst, seier Grevsnes.

Målsetjinga med opplegget er å få ny kunnskap og motivasjon.

– Verksemdene som deltek vil òg få høve til å møta og utvikla samarbeidsrelasjonar med andre bedrifter som er

Bosch Car Service

Din lokale

elektriker

med på Web Summit. Sognabedriftene vil òg utnytte tida i saman til å vidareutvikla samarbeidsrelasjonane seg i mellom. Fleire av desse har forretningmessig samarbeid i dag.

Turen er eit resultat av ulike samarbeidsprosjekt der Sognefjorden Næringshage er ein sentral aktør.

Morten Sortland

morten@sognavis.no

Løysing SUDOKU:

Sogndal, Leikanger, Årdal og omegn Byregionprogrammet

sud_cs1491a.tif

4 Best Bensinstasjon 4 Bosch Car Service 4 Best Oljesenter 4 Bilutleige 4 Lakk og 4 NAF/Falk Karosseriverkstad redningsteneste

I mai 2014 kunne Sogn Avis melda at Sogndal, Luster og Leikanger «Tek Vikvidare».

Bil as Telefon: 97 76 77 33 næringsarbeidet eit steg Tlf. 57 69 84 00Bakgrunnen var at dei tre kommunane hadde www.solbergelservice.no gått saman om deltaking i «Byregionprogrammet», eit utviklingsprogram i regi av MMS/SMS: E-post: kommunaldepartementet som skulle om korleis by og Sentralbord: omland «SOtips» tilauka 1982 kunnskapen desk@sognavis.no 57 65 60 00 kunne jobba saman og styrka regional vekstkraft. Avisa fortalde at Sogndal, Luster og Leikanger ville laga eit eige næringsprogram, og finna ut korleis dei kunne utvikla seg, på tvers av kommunegrensene. Sogn Næring hadde ansvaret for gjennomføringa av programmet, som hadde to fasar, med Tore Frimannslund som prosjektleiar i den første fasen og Lisbeth Bringebøen i den andre fasen.

Solberg el-service_62x40 mm.indd 1

26.09.2014 11:53:29

35

© & Distribution: www.knightfeatures.com / www.pib.dk

Frå Sogn stiller fylgjande verksemder: Avery Dennison NTP, Rocketfarm, Digital Etikett, Vestlandsforsking, Gasta, Bluefjords, Avinett, Sognefjorden Næringshage og Vardahei IT. Innovasjon Norge i Sogn og Fjordane og næringssjefane i Sogndal og Luster deltek òg.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

– Det er ulike innleiarar på mange ulike tema, og mange leiarar frå dei mest ekspansive bedriftene i verda skal halde innleiingar. Det er òg seminar med mindre verksemder som er i oppstart og vekstfase, nettbasert bedriftsutvikling og innovasjon er hovudfokus, seier Per-Odd Grevsnes, Dagleg leiar i Sogn Næring AS.

i fire nye år?

– For meg er det viktig å arbeida for bygdene og kommunen og å få ting til. Det motiverer meg til å stå på. I kommunestyret har me eit godt klima og samarbeidet er godt på tvers av alle parti. Viljen til

var at kommunen er inne i ei positiv utvikling, men den vidstrekte kraftkommunen møter òg utfordringar.

– Eg ynskjer å vera med og forsterka denne utviklinga vidare i alle bygdene vår, men samstundes har me uløyste

har diverre går ned.

Med nebb og klør Kraftkommunen har satsa og kan dei siste åra visa til ei god næringsutvikling og høg aktivitet.

– Men det er ikkje til å stik-

munereforma som Regjeringa legg opp til. Kvalen ynskjer å vera med og losa kommunen gjennom det krevjande arbeidet som ventar politikarane.

– Eg vil kjempa med nebb og klør for at Luster skal vera ein eigen kommune også i

– Eg ynskjer å vera ein ordførar for alle, og ein samlande ordførar for kommunestyret.

Sigrid Svartefoss

sigrid.svartefoss@sognavis.no

Tek næringsarbeidet eit steg vidare sogndal: Sogndal,

Leikanger og Luster skal finna ut kva dei gjer rett. Så skal dei kartleggja kva som hindrar dei i å utvikla seg vidare.

Dei tre kommunane har funne saman i byregionprogrammet, noko som raskt lanserer det forslitte uttrykket samarbeid.

Men det er litt meir enn det.

Dei vil laga eit felles næringsprogram og finna ut korleis dei kan utvikla seg vidare på tvers av kommunegrenser.

Ikkje krangla

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Lokaliseringsstridar må dempast kraftig.

– Alle tre kommunar kan ha

nytte av at ei bedrift etablerer seg. Problemet er at me slåst om dei same tinga. Me må gjera ting i lag. Dette er litt utfordringa – det kan vera meir nyttig at me får bedrifta i ein av kommunane, enn at ingen får det, seier leikangerordførar Olav Lunden (Ap).

Sist veke møttest partane og noterte seg område som skal få spesiell merksemd i arbeidet framover. Sogn Næring er ein vesentleg aktør i programmet. Første fase blir gjennomført i 2014, og det er dette det er gitt midlar til no. Denne fasen er retta mot kunnskapsinnhenting om dei ulike byregionane, etablering av samarbeid og val av tema som skal arbeidast vidare med.

Flyttemønster Tema som denne regionen

skal sjå på er: Flyttestraumar.

Eksisterer det eit asymmetrisk forhold mellom naudsynt arbeidskraft hjå bedriftene og den tilgjengelege arbeidskraft. Nøkkelpersonar og kompetansearbeidskraft. Er det viktige fagområde som er særleg vanskeleg å rekruttera til, kva kan i tilfelle gjerast for å løysa dette? Kartleggja utvida område der det trengst betre samordning/samarbeid mellom offentlege institusjonar og private verksemder for å få ei betre utvikling.

Utvikling av handelsmønster. Korleis handlar befolkninga i regionen? Korleis går pengestraumane? Nye tilflyttingsgrupper til regionen. Korleis arbeider kommunane med desse gruppene, og korleis kan arbeidet utviklast vidare. Regionen er i ferd med å bli at-

STERKARE SAMAN: Tre kommunar skal styrka næringssamarbeidet.

F.v. Olav Grov (Luster), Per-Odd Grevsnes (Sogn Næring), Per Holen (Leikanger), Tore Frimanslund (Sogn Næring), Jarle Aarvoll (Sogndal) og Olav Lunden (Leikanger).

traktiv for såkalla «livsstilflyttarar». Kor mange er dette?

Kvifor Sogn er attraktivt og korleis regionen kan bli meir

attraktiv.

Keth Øren

keth@sognavis.no

Første fase fokuserte på å etablere ei felles forståing av utfordringar og mogelegheiter i dei tre kommunane. Dette enda opp med ein samfunnsanalyse med tre temaområde som kommunane var særskild opptekne av: • Korleis utnytta tilflyttingspotensialet og næringspotensialet knytt til

nye former for friluftsliv og aktivitetsbasert reiseliv?

• Korleis bidra til å sikre eksisterande, og leggje til rette for nye, statlege og

fylkeskommunale arbeidsplassar i kommunane?

• Korleis kople og utnytte kompetansemiljøa i kommunane til innovasjon

og nyskaping?

Desse områda vart lagt til grunn for arbeidet i den andre fasen av prosjektet, der fokus var arbeid med konkrete tiltak knytt til dei ulike satsingsområda.

Dette var eit stort prosjekt med ei samla utgiftramme på kring 4,5 millionar kroner.

Planen var at prosjektet skulle gå ut 2018, men på grunn av kommunereforma, som med vedtak i 2017 slo saman Sogndal, Leikanger og Balestrand med tvang, med verknad frå 2020, medan Luster heldt fram som eigen kommune, vart programmet avslutta i 2017.

Det kan vera naturleg å sjå heile det nasjonale byregionprogrammet som eit instrument for å førebu kommunereforma.

Oppsummeringa av prosjektet tyder på at alle dei tre kommunane såg på det som vellukka, sjølv om dei konkrete resultata neppe kan seist å vera oppsiktsvekkande, og sjølv om prosjektkommunane ikkje fann saman i ein ny kommune. Politisk og administrativ leiing i kommunane var komne tettare på kvarandre, og ein meinte å ha lagt eit breitt forankra kunnskapsgrunnlag og ei felles forståing av utfordringar og mogelegheiter på område som til dømes arbeidet med offentlege arbeidsplassar.

Det aller mest konkrete resultatet av prosjektet var at Sogndal og Leikanger vart samde om å ei felles organisering av næringsarbeidet i kommunane. Frå 01.01.2017 tok Leikanger kommune til å kjøpa tenester frå Sogn Næring og det vart etablert ei felles førstelinjeteneste. Næringsfonda for Sogndal og Leikanger vart også slegne saman, og forvalta av Sogn Næring. Dette hadde, som vi skal sjå, også andre årsaker enn berre

36

deltakinga i byregionprogrammet.

Eit anna konkret resultat var eit prosjekt knytt til som arbeidde med problemstillingar knytt til det å vera vertskap for offentlege arbeidsplassar.

Sogn Næring engasjerte Oddvar Flæte og Jostein Fondenes til å arbeida med dette. Dei leverte rapport ved årsskiftet 2017/18, der dei på bakgrunn av kunnskapsinnhenting og analysar mellom anna kom med framlegg til mål og strategi for god vertskommunepolitikk.

Sogn Næring ynskte straks å starta eit prosjekt for å arbeida vidare med dei framlegga rapporten kom med. Slik vart det likevel ikkje. Den nye kommunen trengde meir tid. Analysane i rapporten ligg likevel framleis til grunn for Sogndal kommune sin politikk på dette området.

Sogn Næring starta opp med ein aksjekapital på 1 million kroner, og ein eit årleg driftstilskot på den same summen, garantert i fire år. Dette gav ein stabil og føreseieleg driftssituasjon, sjølv om det ikkje gav mykje armslag til kjøp av tenester, eller konkrete støttetiltak. I 2007, i praksis med drift berre halve året, hadde ein ei inntektsside på kr 600 000 – 500 000 frå aksjonærane og kr 100 000 i tilskot frå Innovasjon Norge.

Forbruket var mindre, sik at selskapet gjekk med eit driftsoverskot på om lag kr 73 500. I 2008, det første heile driftsåret, hadde ein inntekter på om lag kr 1 000 000. I tillegg til driftstilskot frå aksjonærane selde ein dette året også tenester for kr 47 000.

Likevel kom selskapet ut med eit negativt resultat på om lag kr 57 500. I 2009 hadde inntektene auka til nesten kr 1 700 000, av desse var knapt kr 860 000 inntekter frå sal av tenester. Dette året kom ein ut med eit positivt resultat på kr 35 000. Året etter vart det eit negativt resultat på om lag kr 23 500.

I 2011 gjekk selskapet med eit driftsunderskot på kr 9 000. Trass i at stordelen av aksjekapitalen var intakt, var styret no nøydde til å ta økonomiproblemstillingar på stort alvor, då dei opphavlege selskapsavtalane gjekk ut i 2012. Det var desse som skapte basisfinansieringa av selskapet. Difor vart det bestemt at det skulle lagast ein presentasjon om verksemda som skulle leggjast fram for eigarane og syna kva næringsaktivitet selskapet hadde vore med å skapa. Ikkje alle aksjonæravtalane vart vidareførte som dei var, og nye eigarar vart inviterte inn. Då rapporten var klar, fekk

37

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Svak økonomi og ny driftsmodell

SOGN NÆRING 2007 - 2022

dagleg leiar i oppdrag å ta kontakt med eigarane og reforhandla aksjonæravtalane, og også gjera klar emisjon til eventuelle nye eigarar.

Det var absolutt behov for å styrka økonomien i selskapet, for rekneskapen for 2012 synte eit negativt årsresultat på nesten kr 136 000. Ein hadde ikkje klart å halda oppe nivået på driftsstøtta frå aksjonærane, som no berre bidrog med kr 875 000.

Den opphavlege driftsmodellen til Sogn Næring, som gjekk ut på at selskapet skulle ha ei basisfinansiering med driftstilskot på 1 million kroner, likt fordelt mellom Sogndal kommune og dei private eigarane, viste seg vanskeleg å gjennomføra. Driftstilskota frå næringslivet utreblei gradvis, etter at den første avtaleperioden på fem år var over. Årsmeldinga frå 2013 måtte konstatera at «ein del av dagens eigarar har redusert sine driftsavtalar.» Det vart arbeidd med å fornya driftsavtalar i fleire år, men med dårleg resultat. Generalforsamlinga i 2016 måtte erkjenna at selskapet då sat att med berre ein underskriven driftsavtale for 2016, og at det trass mange førespurnader ikkje hadde lukkast å få meir driftsstøtte. Det var ikkje nett slik Johs. B. Thue skreiv i 2015, at «Sogn Næring har gått med underskot i alle år», men generalforsamlinga i 2016 kom til at selskapet måtte finna andre måtar for finansiering dersom drifta skulle halda fram.

Sogn Næring AS fekk då også eit negativt årsresultat på kr 218 000 i 2016.

Fleire alternativ kunne vera aktuelle: • Meir prosjektfinansiering, med eksisterande selskapsstruktur • Samarbeid med nabokommunar om førstelinjeteneste • Fusjon med Sognefjorden Næringshage • Avvikling av selskapet.

Styret fekk i oppdrag av generalforsamlinga å arbeida vidare med modellane, og slo fast at ein ny driftsmodell måtte vera på plass til årsskiftet 2016/17. Etter ein statusgjennomgang av arbeidet i slutten av september, valde styret å konsentrera seg om dei to første alternativa.

Det er neppe tvil om at selskapet no var i ei alvorleg krise, både fordi ein ikkje klarte å få drifta til å gå i balanse, men også fordi ein måtte erkjenna – slik saksutgreiinga om framtida til selskapet til styremøtet i november 2016 uttrykte det – at ein ikkje hadde klart å involvera næringslivet og jobba for næringslivet sine interesser slik intensjonen var. Det eine hang sjølvsagt saman med det andre, for når ein ikkje klarte å halda fram driftsavtalane med dei private eigarane, smuldra den økonomiske basisen til selskapet opp.

Torgeir Skålid vart engasjert i selskapet på ettersommaren 2016, og i tillegg til å ta over ein del av dagleg leiar sine oppgåver, sidan Grevsnes no gjekk ut i 50% permisjon, fekk han i oppdrag å arbeida med mulege framtidige forretningsområde for Sogn Næring, og korleis desse kunne finansierast.

Til styremøte i november la han fram ein plan for framtidig drift, der han føreslo å etablera ei felles førstelinjeteneste for kommunane Luster, Leikanger og Balestrand. Ein ville også invitera kommunane inn som eigarar i selskapet, samstundes som dei private eigarane overlet sine eigarinteresser til ei næringsforeining. For å skapa ein stabil driftssituasjon vart det også gjort framlegg om at eigarane, gjennom rammeavtalar, skulle forplikta seg til å kjøpa tenester hjå selskapet, i staden for å inngå driftsavtalar.

38

Dyr bacardi

sogndal: Sogndølen i 20-åra var litt for langfingra i baren på Lægreidspuben ei januarnatt i år. Han forsynte seg med ei flaske brennevin av merket Bacardi Razz. Det kosta han 2.000 kroner i bot.

Klimakonferanse

sogndal/lærdal: Me må bli smartare, grønare og tryggare. Det er overskrifta for den nasjonale klimakonferansen som blir halden i Sogndal 29 til 31 august. Konferansen startar opp med ei synfaring i Lærdal tysdag 29. august, der deltakarane mellom anna får sjå og høyra om erfaringane etter skadeflaumen ved Kuvelda på Ljøsne (biletet), på Håbakken og ved sjukehusbrua i oktober 2014. Onsdag 30. og torsdag 31. august

er sjølve konferansedagane, som går av stabelen på Quality Sogndal hotel. Innleiarar på konferansen blir professor Dag O. Hessen, direktør i DSB Cecilie Daae, Idar Kreutzer frå Finans Norge, Kjersti Aalbu frå Det Norske Veritas/Germanischer Lloyd, høgsterettsadvokat Pål W Lorentzen, Per Sanderud frå NVE, Inger Solberg, Innovasjon Noreg, Steinar Talle frå NorSun, Åshild Hauge, SINTEF og Carlo Aall frå Vestlandsforsking.

Tek over som leiar for Sogn Næring nn Eitt års vikariat sogndal: Per Odd

Grevsnes har fått permisjon frå stillinga som næringssjef og dagleg leiar i Sogn Næring. Torgeir Skålid tek over.

Hodlekve Skålid vart henta inn i ei prosjektstilling i Sogn Næring frå Bratt Moro i fjor. Han tek no over stillinga til Per Odd Grevsnes, som har fått permisjon i eitt år. Grevsnes skal jobba fulltid som dagleg leiar

SOLSKJERMING

– Naturleg Ifølgje Grevsnes var det naturleg at Skålid gjekk inn i toppstillinga i Sogn Næring.

– Sidan det er eit kort vikariat på eitt år var det ikkje aktuelt å lysa ut jobben, seier Grevsnes.

Sogn Næring er eigd i fellesskap av Sogndal kommune og næringslivet i Sogndal. Sogn Næring har inngått ein avtale med Leikanger kommune, og dei to kommunane har no felles næringsfond og felles førstelineteneste.

Mariann Skau mariann@sognavis.no

MYKJE å Ta TaK I: Organisering av næringsarbeidet i den nye storkommunen, er noko av det Sogn Næring skal ta føre seg framover, fortel Torgeir Skålid.

(Arkivfoto)

Nye legar til Lærdal lærdal: Lærdal

kommune har tilsett Linnea Halle (29) og Adam Ledwon (32) som nye allmennlegar. Alle legane blir no samla ved helsesenteret i kommunen.

Det skriv kommunen i ei pressemelding.

– Kommunen har i tilsetjingsprosessen fått veldig godt inntrykk av begge to. Dei kan også syne til gode referansar frå der dei har hatt praksis. Vidare er det gledeleg at ein av legane våre no er kvinneleg, seier kommunalsjef for helse og omsorg i Lærdal kommune, Arne Johansen.

Lærdal kommune har vore

med i ALIS-prosjektet (Allmennlege i Spesialisering) – eit femårig prosjekt i regi av Bergen kommune, men med deltaking frå kommunar i Hordaland og Sogn og Fjordane.

Dette prosjektet er eit løp med fem års legeteneste kombinert med rettleiing, samlingar og sjukehuspraksis.

– Deltakinga i prosjektet har hjelpt på for at kommunen no får ein stabil situasjon med kommunelegar etter ein periode med vikarbruk. Lærdal var fyrst inne med ein lege i prosjektet, men fekk etter kvart også inn lege nummer to. At me kom med i dette prosjektet har vore viktig for å klara å rekruttera nye legar til kommunen. Alle kommunane, også Lærdal, har opplevd mykje større søknad til ALIS-stillingane enn ved andre utlysingar

av ordinære stillingar.

Helsesenteret Av pressemeldinga går det fram at kommunen no har vald å samla alle legane ved Lærdal helsesenter.

– Dette gjer me av fleire grunnar, styrking av fagmiljøet blant legane i kommunen er ein viktig grunn. Meir effektiv bruk av støttefunksjonar er ein annan viktig grunn. At folk skal kunne vende seg til ein stad når dei har bruk for legetenester er sjølvsagt også ein viktig grunn.

På Plass: Lærdal kommune har fått to ny allmennlegar på plass, opplyser kommunalsjef Arne Johansen.

(Foto: Arkiv)

Styret støtta3Skålid sin plan, og gav dagleg leiar i oppgåve «å halde fram arbeidet med muneoverlege og skal, i tillegg 0% til dei samfunnsmedisinske rabatt * å utvide ansvarsområdet og samarbeidet med nabokommunar». Ein burde i første hand oppgåvene, ha ansvar for oppbygging og implementering av *På utvalgte produkte kter Mentor kvalitetssystem for legeteneskonsentrere Gratis befaring: seg 04990 om å formalisere samarbeidet med Leikanger kommune, heitte det i Tidlegare i år har Lærdal kom- tene. Øverland vil få spesielt mune tilsett Hans Johan Brei- ansvar som mentor for nye styrevedtaket. dablik og Geir Berge Øverland legar ved kontoret, heiter det. kvar si 20 prosent stilling for Ambisjonane om å få med seg kommune Luster ogieitt Balestrand seg urealistiske, år ved helsesenteret.viste BreiJan Egil Fimreite dablikk skal fungera som komwww.scandic.no men grunntanken i planen, å sikra basisfinansiering gjennom meir sal av tenester, synte seg å verta vegen framover. Hausten 2016 hadde Sogn Næring sju ulike prosjekt som gav større eller mindre inntekter, og ein hadde innleidd samtalar med Leikanger kommune om framtidig samarbeid.

Då styret handsama denne saka i november hadde det vore møte mellom Sogndal og Leikanger kommune, og Leikanger hadde fått eit formelt tilbod om å kjøpa seg inn i selskapet, bidra med basisfinansiering, kjøpa minst 200 timar tenester, og etablera eit felles næringsfond. inntil

39

jan.egil.fimreite@sognavis.no

SOGN NÆRING 2007 - 2022

– Det skjer veldig mykje spennande i næringslivet rundt oss, og eg håper dei vil bruka oss slik at me kan få til gode ting, seier Torgeir Skålid.

Måndag har han første dag på jobb som næringssjef og dagleg leiar for Sogn Næring.

– Me har veldig mange viktige oppgåver å gjennomføra framover. Me har fått i oppdrag å sjå på korleis ein kan organisera næringslivsarbeidet i den nye storkommunen med Sogndal, Leikanger og Balestrand – både fram til og etter samanslåinga. I det nye innovasjonsbygget på Campus skal me saman med Kunnskapsparken etablera eit innovasjonssenter, noko som er ein stor jobb. Me skal også jobba meir med eksisterande næringsliv både i Sogndal, Leikanger og regionen elles, seier den ferske næringssjefen.

nn Håper å bli brukt av næringslivet

for Sogndal skisenter.

– Eg byrja ved skisenteret i august i fjor med å leiga meg ut i 50 prosent stilling. Då me såg at det var bruk for meir ressursar her oppe, søkte eg permisjon frå Sogn Næring, fortel Grevsnes.

Han fortel at styret for skisenteret har lagt ein plan for ulike utviklingsprosjekt dei skal jobba med.

– Me skal prøva å løfta produktet. Me skal utvikla oss til å bli betre på alle område både vinter og sommar.

Det vart semje om ein avtale. Leikanger kommune gjekk rett nok ikkje inn som eigarar av Sogn Næring, men frå 1. januar 2017 utførte Sogn Næring førstelinjeteneste i næringsarbeidet for både Sogndal og Leikanger, og forvalta eit felles næringsfond.

Den viktigaste grunnen til at ikkje Leikanger då gjekk inn på eigarsida var eit ynskje frå næringslivet om å halda fast på fordelinga med 50% privat og 50% kommunalt eigarskap.

Modellen for driftsstøtte frå Sogndal kommune vart også endra. I staden for eit fast bidrag, vart også denne no knytt til ein fast avtale om kjøp av tenester.

Dette var eit viktig utviklingssteg for Sogn Næring, i retning av å utvikla dei regionale køyrefOrbOd: Eit vogntog fekk køyreforbod for manglande løyvedokument.

(Illustrasjonsfoto) ambisjonane selskapet hadde hatt sidan starten, og sikra eit betre økonomisk fundament.

Selskapet vart i praksis to kommunar sitt organ for utvikling av næringslivet. Å få til slikt interkommunalt samarbeid var også ein delStatens av målet av det store byregionprogrammet, vegvesen skal legløyvedokumenta på koma til håbakken: Eit vogntog gje til rette for at ferdsel på der, men den kommunen Håbakken før sjåføren kan kommune som er omtala tidlegare.

Også Luster var med fekk køyreforbod køyra vidare. veg kan skje i eit effektivt vegetter manglande system utan at trafikantar misynskte likevel ikkje å overlata næringsarbeidet til Sogn Næring.

Luster hadde kommunal Bremsar ter livet eller blir hardt skadd. løyvedokument Under kontrollen fekk tre Kontroll på veg erøkonomi viktig for næringssjef i full stilling, og også ein betre kommunal enn Sogndal og Leikanger. under ein kontroll på vogntog bruksforbod på grunn at alle trafikantar skal kome trygtviktig fram saman, seier Håliav for lang last. Eit Arbeidet byregionprogrammet varvogntog nok ein grunn til at Leikanger hadde fått tillit Håbakken imåndag fekk bruksforbod på grunn av en, som legg til at dei skal ha og nattNæring til tysdag.kunne tilkveld at Sogn ein god også for dei. faste utekontrollar fleire gonoverlastvera og manglande kjet-reiskap Sjåføren synte løyvedokument ting. Eit vogntog hadde feil ger i veka både dag og natt. måtil også at dette arbeidet gjekk føre segti- parallelt med arbeidet med – Me skal dekka opp alle ABS-bremsen og mangla i somVi høyrde eit anna merka trans- på oss portføretak. tillegg brems på eit hjul. mane i døgnet og alle dagane i den store kommunereforma.

Den som viav veit, med – Det var eit nytt firma som – Vedkomande fekkenda, man- veka i løpet ein periode på at Sogndal, Leikanger og hadde kjøpt bilen der dei gellapp. Ein sjåfør fekk også seks veker. Det er tre grupper Balestrand vart vedteke tvangssamanslegne i 2017, med på verknad frå 01.01.2020. som rullerer gamle løyvedokumenta låg skriftleg åtvaring på grunn av på Håbakken

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Køyrde utan løyve

teikn for distriktslandbruket her i landet.

Fire hovudmål Høl trekte elles fram fire sentrale hovudmål for Arbeidarpartiet framover. Arbeid til alle, med ein næringspolitikk som verkar, ein god skule for alle, med nok lærarar til å sikra tidleg innsats og tilpassa opplæring, tryggleik for alle, med eit moderne helsevesen og god eldrepolitikk og utvikling av nye, klimavenlege næringar.

– Her har me gode føresetnader.

Jan Egil Fimreite jan.egil.fimreite@sognavis.no

att i bilen, seier Frode Hålien, inspektør i Statens vegvesen.

Sjåføren sa han hadde nye løyvedokument i Bergen, men Hålien seier at dei originale

brot på køyre- og kviletida.

arbeidet. Må ha litt fri også.

Effektivt Det vart også delt ut to gebyr for manglande vognkort.

Jan Egil Fimreite jan.egil.fimreite@sognavis.no

Fleirtal for felles næringsselskap leikanger: Følgjer kommunestyret fleirtalsframlegget frå formannskapet blir Leikanger ein del av Sogn Næring.

Innstillinga frå rådmannen var negativ og Senterpartiet sin representant røysta nei. Eit fleirtal på fire i formannskapet hadde eit anna syn og rår kommunestyret til å vedta at Leikanger skal kjøpa seg inn på eigarsida i Sogn Næring.

POSITIV: Ordførar Jon Håkon Odd meiner det vil vera viktig for Leikanger å få eit felles næringsselskap i lag med Sogndal.

350.000 Det vil i so fall bety at Sogndal og Leikanger får felles næringsselskap. Og prisen for Leikanger sin del er på 350.000 kroner i året.

– Me vil nok kjøpa nokre aksjar i tillegg, seier ordførar Jon Håkon Odd.

– Positivt Ordføraren meiner det vil vera

ein styrke for næringsarbeidet i Leikanger om kommunestyret følgjer fleirtalstilrådinga frå formannskapet.

– Eg trur det er viktig at Leikanger og Sogndal får eitt felles næringsselskap.

– På kva måte?

– Me er ein felles bu- og arbeidsmarknad. På Tinghuset har me eit lite miljø til å jobba

40

med næringsutvikling. Går me inn i Sogn Næring får me felles førstelinjeteneste inn mot gründerar og det etablerte næringslivet. Det vil også bli felles fordeling av næringsfond, seier Odd. Kai Martin Brekke kai.martin.brekke@sognavis.no

Forholdet til næringslivet

41

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Det er vanskeleg å gi noko eintydig svar på kva forhold selskapet har hatt til det etablerte næringslivet i denne perioden. Sogn Næring hadde opphav i næringslivet og mange verksemder som eigarar. Eigarane bidrog også med driftsfinansiering i dei fem første åra. Det synte seg likevel vanskeleg å få fornya driftsavtalane. Det må vi tolka som at entusiasmen for selskapet ikkje var så stor i det etablerte næringslivet i 2013 og framover. Årsmeldinga frå 2013 måtte konstatera at «ein del av dagens eigarar har redusert sine driftsavtalar.» Det vart arbeidd med å fornya driftsavtalar i fleire år, men med dårleg resultat. Generalforsamlinga i 2016 måtte erkjenna at selskapet då sat att med berre ein underskriven driftsavtale for 2016, og at det trass mange førespurnader ikkje hadde lukkast å få meir driftsstøtte.

Det kan vera fleire grunnar til dette. Ei av Sogn Næring sine basisoppgåver var å ha rolla som førstelinjeteneste mot gründerar og folk som ynskte å starta opp næringsverksemd. Det var jamt tilsig av slike, og det gjorde at selskapet fekk sterkt fokus på denne rolla. Aktiviteten mot gründerar fekk også merksemd i lokale media.

Mange av gründerverksedene var knytt til det veksande ski- sykkel- og friluftsmiljøet, og mykje kunne sjå ut til dreia seg om «campus». Dette gjorde nok at Sogn Næring av mange vart sett på som mindre relevant for det etablerte næringslivet. Agnar Holen, som sat i styret frå 2014 og som styreleiar frå 2016, hadde inntrykk av at det i delar av næringslivet rådde ei oppfatning om at Sogn Næring var ein del av eit «campus-miljø» som var mest oppteke av seg sjølv.

Det må også seiast at Sogn Næring hadde relativt få verkemiddel til å følgja opp etablert næringsliv. Det kommunale næringsfondet i Sogndal var ikkje stort. Ein måtte mykje konsentrera arbeidet sitt om nettverksbygging, kurs og seminar.

Då finansieringa frå dei private eigarane gradvis forsvann, medan det kommunale driftstilskotet stod ved lag, var ein gjerne inne i ein vond sirkel, der selskapet i større grad utførte oppgåver for kommunen, og såleis vart oppfatta som kommunestyrt og endå mindre relevant for mange i næringslivet. Per Odd Grevsnes, som leia selskapet i denne tida, si vurdering i dag er at dei store verksemdene var lojale og positive til Sogn Næring, medan det var meir skepsis i ein del mindre og mellomstore verksemder.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

2017-2022, NYE RAMMEVILKÅR, NYE OPPGÅVER

42

Med ny driftsmodell og styrka finansiering vart Sogn Næring eit offensivt selskap.

Våren 2017 vart selskapet invitert til møte med Balestrand kommune om framtidig samarbeid om næringsutvikling, og som strategisak på styremøte i Sogn Næring i april vart det vedtaksført at «Sogn Næring har ambisjonar om å bli eit regionalt næringsselskap og er positive til å samarbeide med Balestrand kommune om næringsutvikling».

På styremøtet i august drøfta styret «Regionalisering av næringsarbeidet». I protokollen heiter det at dagleg leiar orienterte og møtet gav innspel. Drøftinga vart oppsummert slik: • Vil samarbeide meir med andre aktørar • Større einingar er tenleg • Gründersenteret på Campus må vende seg mot heile regionen • Næringslivet er samstemte om å sjå utover kommunegrenser i næringsarbeidet • Samarbeid er viktig, men vi bør ikkje bruke krefter på dei som ikkje vil • Er vi gode nok kjem dei andre til oss

2017 -2020, mot ein ny kommune 2017 markerer på mange vis starten på ein ny fase i Sogn Næring si historie. Selskapet kunne flytta inn i nye kontorlokale, i delvis kontorfellesskap med Kunnskapsparken, i det nye bygget på Campus Sogndal, kalla for Innovasjonsbygget. I den første etasjen her kunne ein også opna nytt og større gründersenter.

Det som likevel først og fremst varsla ein ny epoke var at det no vart bestemt at Sogndal, Leikanger og Balestrand kommunar skulle bli ein ny kommune frå 01.01.2020.

Korkje Leikanger eller Balestrand ynskte samanslåing, så den nye kommunen vart etablert ved tvang frå staten.

Mykje arbeid måtte gjerast for å rigga den nye kommunen, mellom anna måtte ein finna modell for korleis næringsarbeidet skulle drivast. Sogn Næring fekk ein viktig rolle i dette arbeidet. Rådmennene i Leikanger, Balestrand og Sogndal gav selskapet i oppdrag å skissera vegen fram mot 2020 og koma med framlegg til korleis næringsarbeidet i den nye kommunen kunne drivast og organiserast. Oppdraget hadde eit omfang på om

43

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Det vart også arbeidd med å omorganisera eigarskapet i selskapet. I 2017 vart Sogndal Næringsforeining etablert som ein medlemsorganisasjon for næringslivet i heile kommunen, og nok med ambisjon om å femna om næringslivet i ein ny og større kommune. Tanken var at denne foreininga skulle kunna ta over aksjane til dei private eigarane i Sogn Næring. Dette skjedde i 2020, samstundes med at gamle Sogndal kommune overførte sine aksjar til den nye Sogndal kommune.

Det er eit klart inntrykk at Sogn Næring frå 2017 og framover vart eit stadig meir profesjonelt selskap, med høgt ambisjonsnivå, med mange initiativ og høg aktivitet, trass stadig låg bemanning. Her var berre to faste årsverk etter at Grevsnes gjekk ut i full permisjon i 2017. Dette hindra likevel ikkje at selskapet også deltok i arbeid utanfor kjerneområdet til selskapet. Torgeir Skålid vart med prosjektgruppa for eit forprosjektet for utvikling av Kristianhus, båtmotormuseet i Vik, noko som kan peika fram mot det engasjementet Sogn Næring seinare har fått i denne kommunen. Ekstern arbeidskraft med høg kompetanse vart henta inn til spesielle prosjekt.

SOGNDAL FOTBALL

SOGNDAL FOTBALL

Nærmar seg

OPNING AV NY BOLTREPLASS TEKST: Endre Romøren

1. oktober skjer det. Den nye leikegrinda til Campus-miljøet står klar til bruk.

D

å opnar Innovasjonsbygget, med 1700 kvadratmeter boltreplass fordelt over tre etasjar. Dei private aktørane Norconsult og 4b har sikra seg toppetasjen, medan linken mellom dei to nedste vil bli av det svært tette slaget: Kunnskapsparken, Sogn Næring og Innovasjon Norge flyttar inn på nivå to, medan første etasje blir eit gründerkontor med opne dører for oppstartsbedrifter med friske idéar.

– Sogndal Fotball AS leiger ut bygget, men det er det som blir skapt inni som er viktig for oss som eigedomsutviklingsaktør. Her vil det bli lagt til rette for at nye bedrifter kan starta opp, seier dagleg leiar i Sogndal Fotball AS, Yngve Hallén.

– At Kunnskapsparken og Sogn Næring tek på seg denne oppgåva betyr ikkje mykje berre for oss, men for heile regionen. Dette blir ei vekst me ønskjer å vera med på, seier han.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Inspirerande Første etasje vil bli eit ope kontorlandskap av den moderne sorten, der idéar kan flyta fritt utan å bli innestengd bak ei kontordør.

– Dette blir ein stad der ein kan koma med gode idéar, uansett om ein er ei etablert bedrift eller har ein plan om å starta ei bedrift. Det skal vera mykje meir

20

enn eit kontorlokale. Dei som kjem hit vil få ei full pakke rundt seg, med tilgang på gode tenester og det å vera del av eit inspirerande miljø. Målet er at dette skal gjera prosessen frå å tenkja på idéen til å realisera den så enkel som mogleg, seier Torgeir Skålid i Sogn Næring, som er prosjektleiar for det nye innovasjonssenteret.

Attraktivt Han fortel at slike senter er vanleg i storbyane, og ser fram til å kunne ha det same tilbodet her i Sogndal.

– Det har ikkje vore sett i system på denne måten her før. Her vil me jobba strukturert med å utvikla næring, og då blir Sogndal ein attraktiv stad å starta opp ting. Det er viktig for bygda, seier Skålid.

– Det kjem òg mykje ut av Høgskulen som me må bli flinkare til å foredla lokalt. Så i staden for at dei reiser ein anna stad må me ta dei inn her hjå oss. Å samordna verkemidla til Kunnskapsparken, Sogn Næring og Innovasjon Norge vil ha ein klar effekt, då eit meir samla miljø vil yta ein sterkare innsats.

På tvers Leiar i Kunnskapsparken, Kjetil Kvåle, meiner det vil ha stor verdi å få samla

fleire ulike bedrifter, kompetanse og idéar under same tak.

– Me har etterlyst meir plass. No får me samla det inn, og vil laga eit spennande miljø og eit bygg med innhald.

Utleigebygg er det rikeleg av, men det er innhaldet her som vil ha ein klar meirverdi. Den vil me selja ut, og den vil gjera det attraktivt å vera ein del av dette, seier Kvåle.

– Viss me klarar å få synergiar på tvers av selskapsnamnet, der organisasjonsnummeret ikkje betyr noko, då har me lukkast. Til meir me klarar å riva ned skotta, til meir bransjeoverskridande blir me.

Stort potensial Han meiner potensialet for samarbeid mellom dei ulike selskapa i bygget og området er stort.

– Tenk deg Sogndal Fotball med det tilfanget dei har av næringslivsaktørar.

Det er enormt, ingen i fylket har liknande. Innovasjon Norge har tilskotsordningar for oppstart og vidareutvikling av bedrifter, me har eit regionalt næringsselskap i Sogn Næring, og så har du Kunnskapsparken med statlege midlar, og me har eit eige investeringsfond for oppstartsbedrifter. Då har me heile sirkelen av verkemiddel for å kunne skapa eit

REVANSJE: SNART KLART: Kjetil Kvåle (leiar i Kunnskapsparken), Torgeir Skålid (Sogn Næring) og Yngve Hallén (dagleg leiar i Sogndal Fotball AS) gler seg til at det nye Innovasjonsbygget på Fosshaugane Campus opnar 1. oktober.

skikkeleg innovasjonsbygg, seier Kvåle.

Skålid meiner det nye bygget vil bli unikt i sitt område på landsbasis.

– Det er ingen anna stad i Noreg der verkemiddelapparatet er samlokalisert

Stao no pao

på denne måten, med så mange krefter i eitt bygg. Det gjev oss gode føresetnader for å lukkast. Eit problem her dei siste åra har vore at ein har vore avhengig av ledig kapasitet. Det kan ikkje vera slik at

ein må stå i kø for å koma inn på innovasjonssenteret. Det må alltid vera plass til den neste. Slik blir det no. Pang, rett inn, seier Skålid.

Stao no pao

lag 270 timar, og resulterte i ein fyldig rapport.

Utgangspunktet i dei tre kommunane var ulikt. Gamle Sogndal hadde forankra arbeidet i eit aksjeselskap, i Leikanger kommune hadde næringsarbeidet fram til 2017 lege til ei kombinert stilling som plan- og næringssjef, men – som vi har sett – tok Leikanger kommune då til å kjøpa ein del tenester hjå Sogn Næring. Balestrand kommune hadde fram til 2017 hatt ein eigen kommunal næringssjef, som då vart erstatta av ein «nærings- og samfunnsutviklar».

Både kommunane, næringslivet, næringslivet sine organisasjonar og det offentlege verkemiddelapparatet vart involvert i arbeidet med rapporten. Han konkluderte med at valet av organisasjonsform for næringsarbeidet var avhengig av kva oppgåver som er viktig for kommunen i næringssaker: «Dersom næringsarbeidet handlar om å vere ein pådrivar i høve bustadtomtar og næringsareal er det viktig med ei sterk planavdeling som har fokus på næringsliv.

Dersom målet er å engasjere bedrifter i næringslivet, talar det for å ha eit eige næringsapparat. Det er delte meningar om kva organisasjonsform kommunane bør velje. Fylkeskommunen tilrår at kjerneoppgåver som areal, forvaltning og bustad må stå i fokus, og det talar for kommunal organisering tett på rådmann. Det optimale kan vere å ha nok ressursar til at planavdelinga kan arbeide godt med næringssaker, og at eit næringsselskap kan arbeide bedriftsretta.»

44

21

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Intervjua med næringsliv og verkemiddelapparat synte at det var store forventingar til det framtidige lokale næringsapparatet, og at forventningane stort sett gjekk same retninga: «Næringsapparatet skal kjenne til næringslivet og verkemiddel og i kraft av dette kunne rettleie gründerar og bedrifter i rett retning. Det er forventa at lokalt næringsapparat skal samarbeida med resterande verkemiddelapparat om å finne midlar til prosjekt.»

Rapporten konkluderte med at det var ynskjeleg å sjå utover også dei nye kommunegrensene og tilrådde at det vart forsøkt å starta eit prosjekt kalla «Næringsvenleg region», saman med dei kommunane i Sogn som ynskte å delta. Målet med prosjektet skulle vera å få gjort ei grundig kartlegging av det totale verkemiddelapparatet, «vurdere om det er grunnlag for å vidareutvikledagens organisering av arbeidet, og jobbe fram gode strategiar for næringsutvikling i det aktuelle området». Bak dette låg

45

SOGN NÆRING 2007 - 2022

den erkjenninga som heile tida hadde vore sentral for Sogn Næring: at arbeid med næringsutvikling burde skje regionalt for å ha optimal effekt. Kommunegrensene var ikkje naturlege rammer for slikt arbeid. Dersom det ikkje lukkast å få med andre kommunar i dette arbeidet, skulle Balestrand kommune, Leikanger kommune og Sogn Næring uansett gjennomføra felles strategi- og planprosessar, for å smelta saman næringsarbeidet i dei tre kommunane.

Felles næringsfond og førstelinjeteneste måtte etablerast snarast råd. Kommunane sine eigarpostar i og driftsstøtte til Visit Sognefjord, Kunnskapsparken i Sogn og Fjordane og eventuelle andre liknande selskap burde også samordnast raskt.

Rapporten tilrådde også at ein fekk ei felles organisering av næringslivet i den nye kommunen, som kunne bli ein viktig medspelar for det offentlege verkemiddelapparatet.

Den framtidige organiseringa av det kommunale næringsarbeidet såg rapporten for seg slik: • Nye Sogndal kommune bør ha ei høgt kompetent og ressurssterk

planavdeling innan den kommunale strukturen som kjenner næringslivet sine

behov godt og har fokus på tilrettelegging.

• Nye Sogndal kommune bør saman med det lokale næringslivet utvikle ein

robust,høgtkompetent, ressurssterk og raus organisasjon for næringsutvikling

utanfor den kommunale strukturen.

Rapporten såg nok for seg at Sogn Næring AS skulle vera denne organisasjonen.

Han burde vera «sterk nok til å vere fagleg spissa og til stades både geografisk og ressursmessig for eit offensivt næringsliv». Dei regionale ambisjonane som Sogn Næring alltid hadde hatt vart forsterka: Organisasjonen «skal vere søkande og open for samhandling i regionen og skal kunne ta på seg fleire og større oppgåver frå det som i dag ligg på andre nivå og strukturar i forvaltninga.» Han skulle vere «ei drivkraft for utviklingsarbeidet i Sogn.» Næringslivet burde gjennom næringsforeiningar vera eigar og pådrivar i organisasjonen, saman med kommunen.

I hovudsak kom næringsarbeidet i nye Sogndal kommune til å bli organisert slik rapporten skisserte. Det synte seg at alle som arbeidde med næringsutvikling i kommunane var samde om at alt bedriftsretta arbeid i framtida burde løysast gjennom Sogn Næring.

Men dei regionale ambisjonane som låg til grunn for planen om prosjektet «Næringsvenleg region» rann meir eller mindre ut i sanden. I første omgang ville korkje Leikanger kommune eller fellesnemnda for nye Sogndal kommune vera med, men hausten 2018 kom likevel fellesnemnda til at dei ville vera med på eit forprosjekt, og det vart halde to møte om prosjektet med næringssjefane i Lærdal, Sogndal, Leikanger, Luster, Balestrand og Vik våren 2019. Prosjektet vart tydelegvis oppfatta som for omfattande, og konklusjonen på møta vart kort og godt: «Forprosjektet næringsvenleg region vert ikkje starta opp». I staden vart ein samde om å satsa meir på det eksisterande nettverket mellom næringssjefane.

46

SOGN NÆRING 2007 - 2022

47

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Strategiprosessar - og nesten eit namnebyte Sogn Næring hadde strategiplanar som gjekk i treårsbolkar. Då planperioden 20142017 var avslutta, vart det i 2018 sett i gang ein prosess for ein ny handlingsplan.

Administrasjonen la opp til ein relativt omfattande planprosess, der både kommunar og næringsliv skulle bli involverte.

Dei ynskte også at nytt strategidokument skulle ta omsyn til at selskapet kunne få ei anna rolle ved etablering av nye Sogndal kommune, og at den nye strategien skulle reflektera dette, sjølv om det enno ikkje var klart korleis kommunen ville organisera næringsarbeidet.

Styret gav aksept for å hyra inn ekstern, profesjonell hjelp til dette arbeidet. Den vart likevel ikkje meir ekstern enn at det vart gjort avtale med konsulentselskapet Grow, ved ein av initiativtakarane til Sogn Næring og første styreleiaren, Atle Stalheim.

Opphavleg var det tanken at strategiarbeidet skulle gå føre seg og bli avslutta i 2018, men på grunn av arbeidet å etablera den nye Sogndal kommune, og enn så lenge eit uavklara spørsmål om kva rolle Sogn Næring skulle ha i den nye kommunen, vart det arbeidd med strategien gjennom heile 2019. Ikkje før 1. april 2020 vart den nye strategien for perioden 2020 – 25 vedteken.

I startfasen av arbeidet vart det gjort framlegg om å endra namnet på selskapet til «Brui», noko som vart applaudert av dei lokale kommunikasjonsbyråa Gasta og Dropla.

I følgje dei kunne samhandlinga mellom offentleg og privat sektor bli betre om ein gjekk vekk frå namnet «næring», og i tillegg meinte dei det ville vera smart å gå vekk frå eit geografisk namn med ein ny kommunestruktur på trappene. Det ville lettare «gje folk i alle tre kommunar eit eigarskap til prosjekta».

Det er ikkje utan vidare lett å skjøna grunngjevinga for desse konklusjonane, men i alle fall gjorde styret for Sogn Næring hausten 2018 vedtak om å føreslå for generalforsamlinga i 2019 å gjennomføre namnebyte i selskapet.

Noko slikt framlegg kom likevel ikkje, det vart stilt kring namnebytet. Torgeir Skålid var ikkje tilhengar av å kalla selskapet for «Brui», og – som vi veit – Sogn Næring heiter stadig Sogn Næring.

Strategiarbeidet i selskapet vart nøye kopla saman med nye Sogndal kommune sitt strategiarbeid for samfunns- og næringsutvikling. Den nye kommunelova som kom i 2018 gjorde kommunane si rolle som samfunnsutviklarar tydlegare enn før. Lova slo fast at ei av kommunane sine hovudfunksjonar skulle vera å «drive samfunnsutvikling til beste for innbyggerne». I mars 2019 vedtok fellesnemnda for den nye kommunen om at kommunen skulle driva «eit heilskapleg samfunns- og næringsutviklingsarbeid forankra i kommunen sitt planverk, og særskilt i ein strategisk plan for samfunns- og næringsutvikling». Fellesnemnda vedtok at hovudprinsippet i nye Sogndal kommune skulle vera at samfunnsutviklingsarbeidet vart etablert i den kommunale organisasjonen, og det næringsretta utviklingsarbeidet i Sogn Næring.

I vedtaket heitte det vidare: • Sogn Næring og nye Sogndal kommune skal etablere eit tett samarbeid,

med faste møtepunkt og god informasjonsflyt mellom organisasjonane • Sogn Næring sitt arbeid skal vere tydeleg forankra i definerte handlingsplanar

og mandat som føl bestillinga frå nye Sogndal kommune

48

•

•

Det skal etablerast ein samanhengande struktur for utviklingsmiljø i heile den nye kommunen, med utgangspunkt i FUS på Campus, Skaparstova i Balestrand, Vitensenteret på Kaupanger og Leikanger Næringshage Ein stiller seg positiv til prosessen med å overføre den private eigarskapen i Sogn Næring til ei næringsforeining som har representasjon frå heile den nye kommunen.

Dette vedtaket la dei viktigaste premissane på plass for selskapet sitt eige strategiarbeid. Det var heilt i tråd med konklusjonane i Sogn Næring sin rapport frå 2017, og fall nok i svært god jord hjå leiing og styre i selskapet.

Ideelt aksjeselskap eller reiskap for «krambu-Fjøra»?

49

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Det fall ikkje i like god jord hjå samfunnsdebattanten og balestrendingen Johs. B. Thue. I Sogn Avis 23. mai 2019 fyrte han av ei breiside mot Sogn Næring og selskapet si tiltenkte rolle i den nye kommunen. Hans tolking av det som hadde skjedd var at Sogn Næring AS no var tiltenkt ei monopolrolle i utviklingsarbeidet i «nye» Sogndal kommune, og at selskapet hadde sikra seg denne rolla «på ein halvfrekk måte gjennom eit utgreiingsprosjekt frå 2017». Denne utgreiinga hadde dei selt inn i det politiske miljøet «og fått fullstendig gjennomslag, utan ein einaste kritisk tanke».

Han frykta at Sogn Næring ville bli ein reiskap for snevre handelsinteresser i Sogndal – «Krambu-Fjøra» - som han kalla det, og stilte det retoriske spørsmålet «Kan ideen og vedtaket om Sogn Næring AS, med slike snevre eigar-interesser, og som monopolisert utviklingsaktør i heile kommunen, frå Tusviki til Årøysvingane, gå i lengda?».

Han følgde opp med eit nytt innlegg 5. juni: «Rolleblandingsrøra må på bana».

Her var hovudpoenget at «Utan særleg debatt har Sogn Næring AS, sprekkeferdig av kommersielle særinteresser, overtatt forvaltninga av dei offentlege næringsfonda i Sogndal og på Leikanger.»

Det er vel ikkje å undrast over at spørsmål kring rollar og eigarinteresser no dukka opp. Dei hadde også vore lufta tidlegare i Sogn Avis, av Georg Arnestad i mai 2017. Han trekte fram «driftige og utolmodige» Yngve Hallén, den lengstsitjande styremedlemen i Sogn Næring, den «idérike og kreative» Torgeir Skålid og «den pågåande sunnmøringen» Per-Odd Grevsnes. Han konstaterte at desse tre fylte «fleire av dei vesentlege posisjonane i og for den moderne utviklinga av Sogndal.» Han kalla dei «ektefødde born av Fosshaugane Campus». Innlegget hans var positivt vinkla, men slo fast at «i 2017 er makta også meir enn nokon gong plassert på Campus.» Alle tre hadde, eller hadde hatt, sentrale rollar i Sogn Næring. Dette var noko av bakteppet for Johs B. Thue sin skepsis til selskapet og til det godt synlege «campus-miljøet».

Thue sitt utspel vart følgd opp av avisa. 11 juni vart ordførarane i Sogndal og Leikanger, Jarle Aarvoll og Jon Håkon Odd, utfordra, og dei forsvarte begge fellesnemnda si avgjerd om å la Sogn Næring ta hand om det bedriftsretta næringsarbeidet i nyekommunen.

Jarle Aarvoll var klar på at næringsselskapet hadde gjeve svært gode resultat i Sogndal: «– Me har hatt ei svært positiv utvikling, og fleire av etablerarane seier dei ikkje hadde fått dette til utan hjelpa Sogn Næring har bidrege med.»

SOGN NÆRING 2007 - 2022

sogn avis • Torsdag 23. mai 2019

9

nn Debatt nn

forklaringsproblem: Johs B. Thue (innfelt) meiner at fleire politikarar i dagens Sogndal har forklaringsproblem om tilknyting til Fosshaugane Campus-miljøet.

Eigarskap og særinteresser i Sogn Næring AS. Kan Leikanger og Balestrand vera med på dette?

Folk spør meg kva som skjer i Sogndal Ap. Det blir skrive avisinnlegg om det same, seinast poengtert og stilsikkert av Trine Nylehn her i avisa. Eg kjenner ikkje Trine Nylehn og anar heller ikkje kva som skjer i Sogndal Ap, men veit av røynsle at det sjeldan oppstår røyk utan eld. Difor tok eg i bruk ein journalistisk metode for å sjå på nokre Sogndals-selskap.

Desse var: Kunnskapsparken Sogn og Fjordane AS, Sogn Næring AS, Sogndal Skisenter Eigedom AS, Sogndal Fotball AS, Sogndal Utviklingsselskap AS, Hangaren AS, FUS Sogndal AS. Fleire kunne ha blitt sett på.

Konklusjonen må vera at koplingar mellom selskap og personar i desse selskapa krev ei forklaring, elles blir det ikkje stilt. Forklaringar må aktørane sjølve koma med, sjølvsagt.

Desse aktørane har både næringsroller og politiske roller.

Etter kvart stogga eg mest opp med det kommersielle selskapet Sogn Næring AS, som er tiltenkt ei monopolrolle i utviklingsarbeidet i «nye» Sogndal kommune. Denne monopolrolla har selskapet sjølv tatt initiativ til å sikra seg på ein halvfrekk måte gjennom eit utgreiingsprosjekt frå 2017. Denne utgreiinga betalte selskapet sjølv, heiter det i årsmeldinga.

Monopolstatus har dei så selt inn i det politiske miljøet og fått fullstendig gjennomslag, utan ein einaste kritisk tanke.

Kven eig Sogn Næring AS? Dei tre største aksjonærane i selskapet er Sogndal kommune, Sogndal Fotball AS og Sogningen Storsenter AS. Desse tre aktørane rår til saman over 70 prosent av aksjane og kontrollerer såleis i praksis selskapet. Sidan Sogn Næring AS i framtida skal driva utviklingsarbeid i bygdene i nye Sogndal, føreset det høg parts- og stadsnøytralitet.

Er Sogndal Fotball AS og eit handelshus i Fjøra, objektive, nøytrale?

Sjølvsagt ikkje. Heimesida til Sogn Næring AS opplyser dessutan at eit nytt selskap med røter i KrambuFjøra snart skal nyorganisera seg ved at dei andre private aksjonærane i Sogn Næring AS, med ein eigarpost på 30 prosent, skal samlast under ein paraply. Det nye fellesnamnet på paraplyorganisasjonen skal vera Sogndal Næringsforening (KrambuFjøra), som Sogn Næring AS, av alle subjektive roller, utfører sekretariatsfunksjonar for i dag.

Kan ideen og vedtaket om Sogn Næring AS, med slike snevre eigarinteresser, og som monopolisert utvi-

50

klingsaktør i heile kommunen, frå Tusviki til Årøysvingane, gå i lengda?

Offentlege oppdrag over ein viss storleik skal etter norske og internasjonale reglar/lover lysast ut på tilbod.

På ein privatisert marknad, og truleg med ein godt løynd rammeavtale der Sogn Nærings AS får monopol-status, kan snøgt alle bli taparar på grunn av mangel på korrektiv til oppdragspris.

Betre blir ikkje saka av den snevre eigarkrinsen i Sogn Næring AS, lokaliserte til Campus/ KrambuFjøra. Eitt anna uklart forhold: Sogn Næring AS eig 33,3 prosent av aksjane i Hangaren AS, som nyss forsynte seg grådig av statlege fellesmidlar til den nye kommunen. Desse midlane til subsidiar av flyreiser for primært offentlege tilsette og klimaforskarar har Balestrand null nytte av på grunn av ferjefrekvens, elendige vegar. Kan såleis eit monopolisert tiltaks-selskap i ein kommune ha eigarpostar i andre selskap, driva aktiv, politisk lobbyverksemd for sitt eige, del-eigde selskap?

Hangaren Sogndal AS skal ha plass til fly på Haukåsen. Denne plassen kan snøgt bli fortrengd av rom for bukkar og havresekker.

Oppsummert: Fleire sentrale politikarar i «gamle» Sogndal kommune

har i beste fall eit forklaringsproblem på den røyken og elden som går ut frå Campus i dag og inn i Sogndal Ap, og som nedfeller seg i ein rykteflaum utan sidestykke. Tre toppkandidatar til kommunevallistene (Ap, Sp, Venstre) kjem frå Campus-miljøet.

Med bakgrunn i den stads-subjektive eigarstrukturen i Sogn Næring AS må sjølvsagt næringsinteressene Balestrand og Leikanger, for si eiga framtid si skuld, organisera seg annleis enn gjennom det snevre Fotball- og Krambu-Fjøra selskapet Sogn Næring AS. Avgrensa særinteresser kan vera ok, men ikkje der ein kommune kjøper monopol-tenester.

Sogn Næring AS si verksemd er dessutan sentralisering av arbeidsplassar til Sogndal, stikk i strid med intensjonane om at administrasjonen i den nye kommunen skal vera på Leikanger. Allment næringsarbeid i ein kommune er administrasjon. Skal denne intensjonen no undergravast av sær- og maktinteresser i Sogndal sentrum?

Johs B. Thue Balestrand

Ny strategiplan Fram gjennom 2019 førebudde Sogn Næring seg på den rollen det ville få i nye Sogndal kommune. I lag med kommunen vart det arbeidd med ein strategisk plan for nærings- og samfunnsutvikling. Denne planen ville vera avgjerande for kva oppgåver Sogn Næring skulle få. Parallelt vart det arbeidd med gjennomgang og vurderingar rundt retningsliner, rutinar og praksis i selskapet, med bakgrunn i dei oppgåvene ein forventa at til selskapet kom til å få i den nye kommunen.

På nyåret 2020 avslutta også selskapet arbeidet med sin eigen strategiplan fram mot 2025. Den nye strategiplanen starta, i tidstypisk ånd, med formuleringar om visjon og verdiar. Visjonen skulle vera at «Sogn Næring skal vere best på næringsutvikling i Vestland», og dei grunnleggjande verdiane skulle vera «initiativ, handlekraft og samspel».

Planen slo fast at kommunen var selskapet sin viktigaste oppdragsgivar og samarbeidspartnar. Dei grunnleggjande arbeidsoppgåvene såg ikkje ut til å skilja seg mykje frå det ein tidlegare hadde arbeidd med, men ein var nok endå meir eksplisitt

51

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Leikangerordføraren følgde opp, han såg «på Sogn Næring som eit viktig tannhjul for å sikra veksten i innbyggjartal og næringsliv i dei tre kommunane, som ved nyttår blir til ein. – Me ser resultata. Leikanger er no den kommunen med mest gaselleverksemder, eg trur me skal få det til i den nye kommunen også.»

I eit avisoppslag 25. juni vedgjekk styreleiaren i Sogn Næring, Agnar Holen, og tenesteleiaren for nærings- og samfunnsutvikling i den nye Sogndal kommune, Joakim Systaddal, at dei hadde vore for dårlege til å informera om korleis nye Sogndal skulle arbeida med næringsutvikling, og om Sogn Næring si rolle i dette. Agnar Holen la vekt på at «Sogn Næring er eit ideelt aksjeselskap og skal ikkje vera til berikelse for eigarane.

Overskotet kan ikkje takast ut, men skal brukast i selskapet. (…) Det er ikkje sant at eigarane er opptekne av å eiga aksjar og eigen vinning, dei er opptekne av å utvikla næringslivet i heile nye Sogndal kommune.»

For å betra på informasjonen og få innspel skulle kommunen og næringsselskapet no arrangera temamøte om nærings- og samfunnsutvikling både i Balestrand, Leikanger, Sogndal og Kaupanger.

Spørsmålet om korleis det private eigarskapet i Sogn Næring skulle organiserast hadde lenge vore på dagsordenen. Alt i 2012 såg ein utfordringane med den opphavlege modellen, der dei private eigarane skulle yta årlege driftstilskot og i 2016 var det definitivt klart at denne modellen ikkje var liv laga. Då tenkte ein seg i staden at dei skulle forplikta seg til å kjøpa tenester. Slike avtalar kom likevel berre i stand med Sogndal og Leikanger kommunar. Heilt frå starten av var det klart at investeringane i aksjar i Sogn Næring ikkje var gjorde for å få avkastning. Vedtektene slo klart fast at det ikkje var høve til å dela ut utbytte frå selskapet, og alt frå 2016 tok ein til å arbeida for at dei private aksjane skulle kunna overtakast av ei næringsforeining. Dette skjedde 28. februar 2020. Då overførde alle dei private aksjonærane i selskapet sine aksjar til Sogndal Næringsforeining. Denne var då organisert som ein paraplyorganisasjon for lokale næringaforeiningar, både i Sogndal sentrum Kaupanger, Fjærland, Leikanger og Balestrand.

på den regionale dimensjonen i arbeidet enn ein hadde vore tidlegare. «Næringslivet kjenner ikkje kommunegrenser», heiter det i planen. «Å sjå heile regionen som ein felles bu- og arbeidsmarknad vil vere viktig for vidare utvikling av næringslivet og for å utnytte det samla potensialet i regionen.»

Også «berekraft», i ei vid tyding, vart løfta fram: «Sogn Næring skal bidra til å forsterke regionen sine komparative fortrinn og skape framtidsretta arbeidsplassar som er sosialt, økonomisk og miljømessig berekraftige.»

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Kommunikasjon Den nye planen la også større vekt på kommunikasjon enn tidlegare planar hadde gjort. Dei skulle «framsnakke næringslivet i Sogn, og vise dei gode historiane.» Dei skulle også syte føre at «næringslivet får relevant offentleg informasjon», t.d. om verkemiddelapparat og planprosessar. Sogn Næring hadde sjølvsagt alltid kommunisert med omverda, i form av eiga nettside, oppslag i lokalmedia, og – etter kvart med eigne nyheitsbrev og aktivitet på sosiale media som Facebook og Linkedin.

Den nye strategiplanen si vekt på kommunikasjon førde til at det i 2021 vart laga ein eigen kommunikasjonsplan for selskapet. Dei etablerte kommunikasjonskanalane skulle framleis vera dei primære, med særleg vekt på sosiale media. Kommunikasjonen skulle mellom anna brukast til å synleggjera selskapet og det dei arbeidde med, skapa dialog med omverda, arbeida med omdømmebygging og skapa engasjement kring næringsutvikling.

Planen slo også fast at det alltid skulle skrivast på nynorsk, ein skulle kommunisera ærleg og tydleg, bruka klart språk og gjera informasjonen så forståeleg som muleg.

Strategiplanen er følgd opp, og kommunikasjon er ein viktig del av arbeidet til selskapet. Inntrykket er at Sogn Næring no kommuniserer godt med omverda på moderne måtar.

52

Sogn Næring sin plass i den nye kommmunen

53

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Sjølv om «gamle» Sogndal kommune og Sogn Næring i det store og heile hadde eit greitt og uproblematisk forhold, er kontakten og samarbeidet på eit heilt anna nivå med den nye Sogndal kommune.

Det har sjølvsagt å gjera med den nye kommunen si sterkare satsing på samfunnsutviklingsarbeid.

Nye Sogndal kommune fekk ei eiga avdeling for «Samfunn og næring», med Joakim Systaddal som leiar på kommunalsjefnivå. Dette gav Sogn Næring eit kommunalt apparat å samarbeida med, som ein no til no hadde mangla. Gamle Sogndal kommune hadde inga eiga avdeling for samfunnsutvikling.

Det vart lagt opp til ei arbeidsdeling mellom kommunen og Sogn Næring, slik vedtaket i den nye kommunen si fellesnemnd hadde slege fast i 2019, og som ser ut til å ha gitt selskapet ein meir strukturert og avklara rolle.

Styret i Sogn Næring fekk ikkje lenger ansvaret for å fordela midlar frå det kommunale næringsfondet til nye Sogndal kommune, men selskapet fekk i oppdrag å ta seg av mykje av det praktiske arbeidet med næringsfondet. Sogn Næring hadde i 2020 ansvar for utlysing, søknadsadministrasjon og regionalt sakshandsaming, medan kommuneadministrasjonen og formannskapet hadde ansvaret for vedtak om tildelingar og informasjon til søkarar.

Samarbeidet mellom den kommunale avdelinga «Samfunn og næring» og selskapet Sogn Næring har vore tett, mellom anna ved at kommunalt tilsette i periodar har hatt arbeidsstad hjå Sogn Næring. Dette har sjølvsagt letta kommunikasjonen, og truleg ført til at kommunalt tilsette og tilsette i Sogn Næring har kunna sett på seg sjølve som delar av eit felles team.

At det ser ut til å ha vore god personkjemi mellom kommunalsjef Systaddal og dagleg leiar Skålid, skal heller ikkje undervurderast.

Tett kopling mellom kommune og næringsselskap kan likevel vera problematisk. Aksjeselskapet Sogn Næring kan ha andre interesser å ivareta enn dei kommunale. Selskapet si historie har synt at for tett kopling til kommunen kan resultera i skepsis i næringslivet.

54

SOGN NÆRING 2007 - 2022

«Ein samanhengande utviklingsstruktur» - også utover kommunegrensene

55

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Fellesnemnda for nye Sogndal kommune vedtok i 2019 at det skulle etablerast det som byråkratspråket kalla «ein samanhengande struktur for utviklingsmiljø» i heile den nye kommunen, «med utgangspunkt i FUS på Campus, Skaparstova i Balestrand, Vitensenteret på Kaupanger og Leikanger Næringshage». Sogn Næring tok tak i dette, og utvikla i 2020 skisse for eit forprosjekt som skulle klarleggja kva innhald ein slik «utviklingsstruktur» kunne ha, og sjå på kva konkrete, fysiske tilhøve som måtte på plass for å nå kommunen sine mål. Ein «samanhengane utviklingsstruktur» betydde då tydelegvis primært tilgjengelege kontorarbeidsplassar for gründerar og andre.

Det vart ikkje løyvd midlar til noko forprosjekt på kommunebudsjettet for 2021, anna enn husleigemidlar til FUS-arealet på Campus Sogndal. Torgeir Skålid kunne likevel konstatera at det var stor vilje til å få FUS opp å gå også i dei andre delane av kommunen, og Sogn Næring drog i gang dette arbeidet utan å gå vegen om noko forprosjekt. I løpet av 2021 vart det opna FUS-areal både på Leikanger og i ViteMeir i Kaupanger, og i januar 2022 vart eit tilsvarande areal opna i Vik. Midt i mars vart det opna areal i Lærdal, og eit FUS-kontorfellesskap er også på trappene i Balestrand.

Kritiske røyster har stilt spørsmål om korleis slike små «FUS-einingar» vil kunna fungera.

Vil ein kunna få arbeidsfellesskap med synergieffektar, eller vil det berre bli halvtome kontorlandskap?

FUS hadde vore organisert som eit eige aksjeselskap, med Sogn Næring og Kunnskapsparken som eigarar, men i 2020 vart aksjeselskapet avvikla. No vart kontorfellesskapa organisert slik at kommunane betalte husleige i ulike leigde kontorlokale. FUS vart no eit merkenamn for Sogn Næring si satsing på gründerkontor, mellom anna med eiga nettside, der det vert marknadsført som «FUS – arbeidsfellesskap i Sogn», som eit tilbod både til gründerar, til folk som ynskjer å ta med seg jobben til Sogn, eller studentar frå andre stader i landet, som ynskjer å bu her.

FUS vert kalla «det distribuerte saumlause arbeidsfellesskapet i Sogn». I tillegg til å tilby kontorarbeidsplassar og møterom, er tanken at «FUS skal vere ein møteplass i lokalsamfunnet ha regelmessige faglege- og sosiale arrangement». Det heile vert organisert og drifta av Sogn Næring.

I den nye strategiplanen vart dei regionale ambisjonane til Sogn Næring – som alltid hadde vore der – forsterka. I botnen for dette låg ei erkjenning av at det å sjå heile regionen som ein felles bu- og arbeidsmarknad ville vera viktig for vidare utvikling av næringslivet, og for å utnytta det samla potensialet i distriktet. Det viktigaste regionale arbeidet Sogn Næring no dreiv var arbeidet med Sognefjorden Næringshage. Her arbeidde selskapet aktivt med bedrifter i heile regionen.

I 2020 var Torgeir Skålid også leiar i næringsnettverket i Sogn, eit nettverk av næringsmedarbeidarane i regionen, i regi av regionrådet, og det var eit eksplisitt mål for Sogn Næring å bidra til auka samarbeid mellom kommunane om arbeid med næringsutvikling. Eit større arbeidsområde ville sjølvsagt også styrka Sogn Næring som selskap.

Mest konkret vart arbeidet utanfor nye Sogndal kommune i Vik. I november 2020 kunne dagleg leiar informera styret om at ein var i god dialog med Vik kommune om eit samarbeid. Sogn Næring hadde gitt Vik eit framlegg om sal av tenester til kommunen

SOGN NÆRING 2007 - 2022

på 1.4 millionar kroner. Som ein første innsats hadde dei handsama saker for det kommunale næringsfondet og i slutten januar 2021 vart avtalen formelt godkjent av formannskapet i Vik. Då byrja samarbeidet med Vik kommune for fullt, mellom anna med fullt ansvar for førstelinjetenesta i kommunen.

Også kring rekrutteringsarbeid tenkte selskapet regionalt. Ein måtte synleggjere kvalitetane i Sogndal og Sogn, både for potensielle arbeidstakarar, studentar og ulike typar turistar. Torgeir Skålid måtte konstatera at det ikkje var vilje til noko stor satsing rundt dette regionalt. For likevel å gjera noko regionalt, starta Sogn Næring i 2021 opp nettportalen sogn.no, med utgangspunkt i kommunane Luster, Vik og Sogndal. Denne presenterer Sogn som ein felles marknad for arbeidskraft og arbeidsplassar.

Sogn Næring var også med i fleire andre regionale prosjekt, dei fleste med utspring i Sogn regionråd. Men som saksutgreiinga om regionalt samarbeid til styremøte i april 2021 lakonisk kunne fastslå: «Samarbeid regionalt er ikkje ei lett øving». Ein kan ana frustrasjon med måten det regionale næringsnettverket fungerte på. Dette var «truleg ikkje den rette arenaen å løfte regionale prosjekt frå», meinte Skålid. I staden ville ein utvikla samarbeid med utgangspunkt i Sogndal kommune, som i sin samfunnsplan la «stor vekt på å spele på lag med resten av regionen på felt der nabokommunane ynskjer det.» Slik ville Sogn Næring også gjera det: «Me inviterer difor dei andre kommunane med i prosjekt vi allereie jobbar med. Slik kan vi arbeide vidare samen med dei som vil, og sleppe å samarbeide med dei som ikkje vil.»

I denne samanhengen er det naturleg å trekka fram at Sogn Næring alltid har hatt eit godt samarbeid med Luster. Der har næringsarbeidet vore organisert som del av den kommunale administrasjonen, med eigen næringssjef, Olav Grov. Han har vore ein nestor i næringsarbeidet i distriktet, som også Sogn Næring har drege god nytte av.

56

Fleire oppgåver – stødigare økonomi - større stab

Sognefjorden Næringshage, mot ein ny programperiode Som vi har sett, har arbeidet i næringshageprogrammet heilt sidan programmet starta vore ein viktig del av arbeidet til Sogn Næring. Næringshagen har vore eitt av selskapets viktigaste verktøy for arbeid mot etablerte verksemder, og i årsmeldingar og

57

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Frå 2017 og framover har Sogn Næring kvart år hatt positivt driftsresultat, sjølv om dei har svinga mykje. I 2017 kom ein ut med eit dritsoveskot på om lag kr 400 00, medan resultata i 2018 og 2019 var nær null. I 2020 var det igjen eit rimeleg stort driftsoverskot, samstundes som driftsinntektene hadde auka til i overkant av kr 3 500 000, over ein million meir enn året før. Dei største oppdragsgivarane dette året var nye Sogndal kommune, Vik kommune og Sognefjorden Næringshage.

Nye oppgåver skapte også behov for større stab, og i dei siste åra har den auka mykje. Så seint som i 2019 var det berre to faste medarbeidarar i selskapet, i 2020 kom den tredje, og 2021 vart det tilsett tre nye faste medarbeidarar, slik at Sogn Næring no har ein fast stab på seks medarbeidarar. I tillegg har ein – som tidlegare – hatt prosjektmedarbeidarar i mindre stillingsdelar, eller for kortare periodar. Dette gjer Sogn Næring til det klart største miljøet som arbeider med næringsutvikling i Sogn.

Denne veksten har skjedd trass i at korona-pandemien sjølvsagt påverka Sogn Næring, til liks med resten av samfunnet. Årsmeldinga for 2020 kunne rapportera at «2020 har vore eit krevjande år», der selskapet brukte mykje tid på å rettleie bedrifter som ynskte å bruke krisetida til omstilling. Pandemien gav også nye arbeidsoppgåver.

Selskapet fekk ansvaret administrasjon og sakshandsaming av dei kommunale næringsfonda knytt til Covid-19 i Sogndal og Vik. Frå næringslivshald er det gitt uttrykk for at dette var ei oppgåve Sogn Næring løyste på ein effektiv og god måte.

Sjølvsagt vart det mindre av fysiske møte og arrangement under pandemien, men det vart gjennomført både digitale kurs og «webinar» - nettbaserte seminar.

halvparten av koronapasientane slit med pusten i månadsvis KORONA: Tal frå Norsk pandemiregister viser at halvparten av dei som vart lagde inn på sjukehus med koronavirus, slit med pusten tre månader seinare.

Sigrid NeSe Thue

sigrid.nese@sognavis.no

Bergens Tidende melder at pandemiregisteret er klar med dei første resultata sine etter gjennomgangen av 417 pasientar frå heile landet som har vore innlagde med koronaviruset. Der ser legane to tydelege tendensar hos pasientane tre månader etter innlegging: Halvparten av pasientane seier at dei slit med åndenød og tung pust, og like

mange føler seg så slitne at dei slit med å gjera daglegdagse aktivitetar. Forskarane vil no sjå på om det er nokon forskjell på dei som var innlagde på intensivbehandling og dei som låg på vanleg sengepost.

Det vil bli gjennomført nye undersøkingar av pasientgruppa etter seks, tolv og tjuefire månader. Ein av pasientane

som blir undersøkte, Mariann Hevrøy, seier til BT at ho framleis er sjukmeld, rundt seks månader etter at ho vart innlagd.

– I kvardagen klarer eg ganske mykje, sjølv om eg iblant får litt problem med pusten. Men eg kan ikkje springe, seier Hevrøy.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

TeK i MoT SØKnADeR: Gunn Cecilie Timberlid Hundere, Torgeir Skålid og Line Bjelde i Sogn Næring tek i mot søknadane som kjem inn.

FoTo: SigRiD neSe ThUe

no kan næringslivet søkja om midlar SOGNDAL: Pengane skal motverka skader for næringslivet som følgje av koronaviruset.

Sigrid NeSe Thue

sigrid.nese@sognavis.no

– Me håpar at alle som ønskjer å utvikla verksemda si, investera og har eit prosjekt eller ein idé søkjer om midlar.

Det seier Gunn Cecilie Timberlid Hundere (seniorrådgjevar), Torgeir Skålid (dagleg leiar), og Line Bjelde (forretningsutviklar), i Sogn Næring.

I samband med koronakrisa har Sogndal kommune fått tilført om lag 2,4 millionar kroner frå Vestland fylkeskommune til kommunalt næringsfond. Målgruppa for krisemidlane er bedrifter, etablerarar og andre

næringsaktørar.

Det er Sogn Næring som vurderer og innstiller søknadane etter kvart som dei kjem inn. Så skal administrasjonen i kommunen dela ut tilskot under 200.000 kroner, medan høgare løyvingar skal opp i formannskapet.

– Midlane blir delt ut så lenge det er pengar. Det er løpande sakshandsaming, så her er det førstemann til mølla.

Utvikling og investering Det kan søkjast om midlar til bedriftsutvikling og investeringar, men det er visse føringar, fortel gjengen i Sogn Næring.

– Tiltaket må ikkje vera starta opp før tilskotet er innvilga og maksimalt tilskot til investeringar er 100.000 kroner per prosjekt. Det er ikkje beløpsgrense for bedriftsutviklingstilskot.

I vurderinga av søknadane

skal det særskilt leggjast vekt på: - I kor stor grad tiltaket fremjar auka aktivitet, sysselsetjing og verdiskaping basert på lokale utfordringar, behov og potensial.

- I kor stor grad ein reknar med at tiltaket vil kunne motverka dei negative verknadane av covid-19-utbrotet.

- Kor raskt tiltaket kan setjast i gang.

Kriterium Tilskotet til kommunale næringsfond er ei eingongsløyving knytt til korona-situasjonen og formannskapet i Sogndal kommune har vedteke eigne retningslinjer for bruken av midlane.

Dette er Sogndal kommune sine kriterium: Prosjekt med stor sysselset-

tingseffekt skal prioriterast. I tillegg er det eit overordna mål å bidra til meir regionalt samarbeid i næringslivet og næringsutviklingsarbeidet.

60 prosent skal gå til verksemder heimehøyrande i Sogndal innan dei næringane som er prioriterte i retningslinjene.

20 prosent skal til prosjekt med regionalt nedslagsfelt og med prosjekteigarar frå minst to kommunar.

20 prosent til mobilisering til utviklingstiltak og fellesprosjekt som kurs, opplæring, tilrettelegging, og forstudiar.

har fått nokre søknader Sogn Næring har alt motteke nokre søknader, og fleire spør om rettleiing.

– Kva spør dei om?

– Dei ønskjer å søkja, men lurer på om det dei tenkjer er innanfor denne ordninga. Som of-

tast er det ja, men viss ikkje ser me på om det er andre støtteordningar som kan nyttast. Det finst mange nye støtteordningar som følgje av koronaviruset. No er det også lågare terskel enn vanleg og betre vilkår for å søkja enn for eitt år sidan, og difor gode moglegheiter for dei som har kapasitet. Målet på sikt er at desse midlane skal vera med å generera fleire arbeidsplassar.

Til dei som kvir seg for å skriva ein søknad har Sogn Næring denne oppmodinga.

– Å skriva ein søknad er gjerne noko mange kvir seg til fordi det verkar komplisert og omfattande. Men ein treng ikkje vera verdsmeister i søknadsskriving for å få dette til. Ta gjerne kontakt med oss på om det er spørsmål eller ønske om rettleiing i søknadsprosessen.

rapportar har ein har gitt uttrykk for at samarbeidet med næringshagen i Aurland har fungert godt. «Det er saumlaus samhandling mellom dei to organisasjonane.

Sogn Næring har i hovudsak fokus på bedrifter på nordsida av Sognefjorden og Vik», skriv Sognefjorden Næringshage no på sine heimesider.

Likevel er det tydeleg at Sogn Næring har ynskt ein større plass i programmet.

Dette vart svært tydeleg då ein i 2021 tok til å arbeida for å få vera med i det nasjonale næringshageprogrammet i ein ny tiårsperiode. Dette vart først drøfta på styremøte i Sogn Næring i september 2021. I saksutgreiinga heitte det at «vi har i lengre tid uttrykt at vi ønskjer ei enda tydelegare rolle / eigarskap til programmet og at dette kan vere nøkkel til samarbeid i regionen.». Torgeir Skålid

58

59

SOGN NÆRING 2007 - 2022

var klar på at Sogn Næring var betre rusta til å ha det operative ansvaret for næringshageprogrammet enn Sognefjorden Næringshage, som var eit mindre selskap, med smalare aktivitetsprofil. Primært gjekk han no inn for «organisatorisk samordning av dei selskapa med felles styre, aktivitetar, dagleg leiing, tilsette, merkenamn og kontorstruktur.» Men om ein ikkje vart samde om samarbeid med næringshagen i Aurland, meinte Skålid at Sogn Næring burde søka om status som næringshage med utgangspunkt i eigen organisasjon, eller i allianse med andre aktørar. Han fekk styret med seg på denne strategien, og utover hausten vart det møte mellom styreleiarar og daglege leiarar i dei to selskapa. Styreleiar i Sognefjorden Næringshage var Atle Stalheim, ein av initiativtakarane til Sogn Næring, og den første styreleiaren i selskapet. No sat han på den andre sida av bordet. Næringshagen ynskte å drøfta fusjon, på bestemte vilkår, mellom anna at selskapet måtte få eit nytt namn, og at partane skulle gå inn samtalane som likeverdige partar.

Etter å ha rådført seg med eigarane av Sogn Næring, gav Skålid tilbakemelding om at dei ikkje ynskte fusjon av dei to selskapa. Han meinte eigarstrukturen i Sognefjorden Næringshage var for komplisert, og lite tenleg som plattform for å utvikle ein regional utviklingskapasitet. I tilbakemeldinga heitte det mellom anna vidare: «Sogn Næring har i dag ei stor og robust oppgåveportefølje med alt frå kommunal førstelinjeteneste for fleire kommunar, næringshagetenester, regionale funksjonar og oppgåver og ei stor prosjektbase. Sognefjorden Næringshage baserer i stor grad sin aktivitet på å operere næringshageprogrammet. (……) Å handsame dei to selskapa likt inn i ein samordningsprosess, vil difor ikkje vere aktuelt for Sogn Næring.» Dialogen mellom selskapa heldt likevel fram, med sikte på å få til ein felles søknad til det nasjonale næringshageprogrammet.

Dette var ikkje enkelt. Det var tydelege interessemotsetningar mellom dei to selskapa, og heilt på tampen av 2021 vart Torgeir Skålid og dagleg leiar i Sognefjord Næringshage, Mette Bakketun, samde om eit utkast til intensjonsavtale. Avtalen la til grunn at dei to selskapa var likestilte partar, og at «den av partnarane som er best rigga for oppdraget får status som programoperatør.» Dette kunne ikkje styret i næringshagen godta. Dei heldt fast på at operatøransvaret også i framtida måtte liggja hjå Sognefjord Næringshage.

Etter dette møtte styreleiar Agnar Holen, styremedlem Eli Grete Høyvik og Line Bjelde frå administrasjonen i Sogn Næring styreleiar, styremedlem og dagleg leiar i Sognefjorden Næringshage 12. januar. Dei vart då samde om at selskapa skulle vera likeverdige partnarar i samarbeidet, og at Sognefjorden Næringshage vart definert som operatør av næringshageprogrammet. Saka var likevel ikkje avslutta med det. Ein klarte ikkje å koma til semje om kva det ville seia å vera «likeverdige partar», og slik det ser ut no, kjem Sogn Næring til å senda sin eigen søknad om å få operera det nasjonale næringshageprogrammet i Sogn.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Foto frå friluftsliv og/eller urbane aktivitetar (t.d. restaurant)

OPPSUMMERING –SOGN NÆRING OG UTVIKLINGA I SOGNDAL

60

61

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Det er vanskeleg – ja, sjølvsagt uråd – å gi noko presist svar på kva Sogn Næring har hatt å seia for utviklinga i Sogndal dei åra selskapet har eksistert. Det vi alle veit, er at kommunen har hatt ein formidabel vekst i desse åra. Folketalet i «gamle» Sogndal auka frå 6822 i 2007 til 8191 i 2019, ein auke på 20%.

Samstundes hadde Leikanger ein folkeauke på 6% og Balestrand ein nedgang i folketal på 8,6% . I 2022 hadde det samla folketalet i den nye kommunen auka frå 11801 i 2019 til 12097 i 2022, ein auke på 2,8%.

Dette er ikkje staden for ein grundig analyse av bakgrunnen for denne veksten.

Han skuldast sjølvsagt at mange av dei store arbeidsplassane, og særleg dei offentlege arbeidsplassane hadde stor vekst. I rapporten Oddvar Flæte og Jostein Fondenes laga for Sogn Næring kan ein sjå at talet på offentlege arbeidsplassar i gamle Sogndal kommune auka med 382, eller 32% frå 2005 til 2016. I Leikanger var auken 360, men prosentvis heile 42%. Også talet på arbeidsplassar i privat sektor auka, om enn ikkje like mykje som dei offentlege. I Sogndal var auken 313, eller 11,9%, i Leikanger var han berre 42, noko som likevel utgjorde ein auke på 9,5%. Balestrand, som hadde minkande folketal, hadde også nedgang både i offentlege og private arbeidsplassar.

Sjølv om det i media og elles har vore stor merksemd kring gründerar og gründerverksemder i Sogndal, ser det ikkje ut til at talet på nyetablerte verksemder her har endra seg så mykje i desse 15 åra Sogn Næring har eksistert.

I 2007 var det i følgje offentleg statistikk 101 nyetablerte verksemder i Sogndal, i 2019 var talet 126. Bortsett frå 2009, då der berre var 62 nyetableringar, har talet vore kring 100, pluss/minus 20, pr år. Svært mange av slike nyetablerte selskap har kort levetid, slik har det også vore i Sogndal. Det ser heller ikkje ut til at talet på verksemder som har overlevd har endra seg særleg på dei femten åra Sogn Næring har eksistert. Statistisk sentralbyrå har tal på dette for gamle Sogndal kommune. Dei viser at 45,5% av dei 101 føretaka som vart starta opp der i 2007 var i drift fem år etter. Av dei 86 som var starta opp i 2014 eksisterte 39,5% også fem år seinare. Vi kan berre følgja denne statistikken til 2019, det siste driftsåret for gamle Sogndal kommune, men han syner at berre 48% av dei selskapa som vart etablert i kommunen i 2018 var i live eitt år etter.

Trass fråfallet av nye selskap vart det sjølvsagt skapt mange arbeidsplassar i dei som overlevde. Det er lett å sjå at veksten i Sogndal både kom som følgje av vekst i etablert næringsliv, og som følgje av mange gründerverksemder, sjølv om vi ikkje har gode data som kan kvantifisera dette.

Kva så med Sogn Næring AS i dette biletet? Sogndal har frå etableringa av Sogn Næring i 2007 hatt eit lokalt verkemiddelapparat for næringsutvikling som har gitt gründerar støtte og hjelp i oppstartsfasen av verksemder. Likevel ser det altså ikkje ut til at dette har ført til store endringar korkje i talet på nyetableringar, eller talet på nye verksemder som har vore levedyktige over tid.

Denne statistikken fortel likevel ikkje alt. For å ha vekstkraft i det moderne samfunnet er det nødvendig med tilgang på det som med eit fint ord vert kalla for kompetansearbeidsplassar - spesialiserte arbeidsplassar med krav til høgare utdanning. Det ser ut til at mange av dei levedyktige gründerverksemdene

SOGN NÆRING 2007 - 2022

nettopp har gitt slike arbeidsplassar. Dei som har vakse seg størst er Rocketfarm, nLink og Rekkje stiutvikling. Innovasjonsmiljøet på Fosshaugane, der Sogn Næring har hatt ei sentral rolle, har vore ramma for desse og mange andre vellukka bedriftsetableringar av dette slaget.

Styreleiar Agnar Holen er lite glad i å skilja mellom «gründerar» og «etablert næringsliv». Han meiner det har vore fokusert for mykje på dette skiljet, og meiner ein bør kalla alt for «næringsliv».

Arbeidet til Sogn Næring utan tvil vore av betydning for utviklinga. Selskapet har bidrege til nettverk mellom verksemder, til å gje merksemd om betydninga av vertskapsrolla for offentlege arbeidsplassar, har vore eit bindeledd mellom næringsliv og kommune, og har alltid drive aktivt rekrutteringsarbeid for både Sogndal og sogneregionen. Dei jamlege lunch- og frukostmøta selskapet har hatt heilt sidan starten har vore viktige treffpunkt for næringsdrivande.

Det er også viktig å merka seg at Sogn Næring er ein del av eit større, men fragmentert og til dels uoversiktleg verkemiddelapparat for næringsutvikling.

Selskapet er meir eller mindre samlokalisert på Fosshaugane med Kunnskapsparken Vestland og avdelingskontor for Innovasjon Norge. Her held også reisemålselskapet Visit Sognefjord til. Dette er alle selskap som Sogn Næring har eitt eller anna grensesnitt mot. I tillegg må selskapet forhalda seg til fylkeskommunen, til SIVA og til sentrale styresmakter. Dette fragmenterte landskapet gjer truleg at den rolla Sogn Næring har som førstelinjeteneste for næringslivet har vore viktig. Det er ikkje enkelt for næringsverksemder å orientera seg i det offentlege og halvoffentlege verkemiddelapparatet.

Skal ein peika på ein grunnleggjande, bakanforliggjande faktor for den positive utviklinga i Sogndal, må det vera at Sogndal vart ei høgskulebygd på 1970-talet, og at høgskulen har utvikla seg og vokse. «Å bli studiestad var å skyta gullfuglen», skriv Terje Bjelle i ein rapport frå 2019. NOU 2020:15, «Det handler om Norge», dreg same konklusjon, og listar opp ti ulike positive effektar eit universitet eller ein høgskule kan ha for eit lokalsamfunn. I Sogndal har høgskulen gitt mange kompetansearbeidsplassar, skapt ei ung befolkning, bidrege til at ungdom frå heile landet har kome hit – og nokre av dei har alltid vorte verande her - i tillegg til dei reine økonomiske effektane.

Like klart er det truleg at denne veksten både i folketal og arbeidsplassar skuldast at Sogndal for mange står fram som ein attraktiv plass å bu. Sogndal har drive ei svært vellukka omdømebygging, mykje fokusert på moderne friluftsliv, men også på urbane kvalitetar. Det har ikkje skjedd gjennom floskelprega slagord, utvikla av ein høgt gasjert konsulentbransje, men av det ulike lokale miljø faktisk har gjort og utvikla. Sogndal Fotball si rolle i dette er openberr. At «laussnø» skulle bli noko av det som lokka folk til å busetja seg her, var på ingen måte gitt, men gjennom arbeidet til Bratt Moro og Fjellsportfestivalen, er dette no ein realitet.

I 2012 publiserte Telemarksforsking ein rapport kalla «Suksessrike distriktskommuner». Her argumenterer dei for at suksessen til ein stad ser ut til å

62

63

SOGN NÆRING 2007 - 2022

handla mykje om kulturen til staden. Ein offensiv og optimistisk utviklingskultur er viktig. Rapporten peikar vidare på det dei kallar ”smådriftsfordeler”, at det er kort veg mellom idear og avgjerder, at desse vegane vert utnytta, og at det er tillit og kunnskapsdeling på tvers av fag og sektorgrenser.

Rapporten dokumenterer også betydninga av lokale entreprenørar – eller eldsjeler. Dei finn mange døme på kor viktig einskildpersonar har vore for betydningsfulle tiltak, nyskapingsinitiativ eller nye vegval. Oftast handlar det om «enkeltpersoner i næringslivet eller fra det sivile samfunnet, som gjennom det handlingsrommet de har tatt, og fått, er blitt opphav til ny utvikling. Vi ser også at de kommunene som lykkes har benyttet anledninger som er kommet.»

Det går an å kjenna att mykje av det som har skjedd i Sogndal innafor denne analyseramma.

Rapporten frå Telemarksforsking konkluderer med at måten næringsarbeidet er organisert på i ein kommune ikkje ser ut til ha stor betydning. Nokre av suksesskommunane hadde eige utviklingsselskap, nokre hadde organisert seg i interkommunale næringsutviklingsselskap. Nokre kommunar hadde næringssjef, andre hadde plassert ansvaret for næringspolitikken saman med andre oppgåver; slik som ”Plan og næring”. «Hvordan man har organisert sin næringspolitikk spiller med andre ord langt mindre rolle enn hvordan man utfører sin næringspolitikk.».

Sogndal kommune valde i 2007 organisasjonsforma med eit aksjeselskap for næringsarbeidet sitt. Næringslivet fekk gjennom denne organiseringa ei direkte hand på rattet i næringsarbeidet til kommunen, og kommunen fekk ein reiskap som på mange vis kunne operera friare enn kommunal etat kunne gjera.

Selskapet har hatt både opp- og nedturar, og stod i 2016 i reell fare for å bli avvikla.

Selskapet vart berga, og nye Sogndal kommune valde å vidareføra modellen frå gamlekommunen. Det må ein ta som eit teikn på at denne organisasjonsmodellen vart oppfatta som vellukka. Sogn Næring står no for det bedriftsretta næringsarbeidet, samstundes som den kommunale verksemda er styrka med ein eigen etat for nærings- og samfunnsutvikling. Vilkåra for å driva ein god næringspolitikk ser ut til å vera til stades. Det verkar som at nye Sogndal kommune har eit medvite forhold til den regionale rolla denne store kommunen må ha. Sogn Næring AS – som gjennom valet av namn alltid har signalisert ynskje om ei regional rolle - har også teke steg ut av kommunen. Kanskje vil selskapet si rolle framover i endå større grad vera å utføra utviklingsarbeid på vegne av heile regionen. Med den auken ein har hatt både i stab og kompetanse, kan dette vera ei naturleg utvikling.

SOGN NÆRING 2007 - 2022

VEDLEGG 1. STYREMEDLEMER OG VARAMEDLEMER 2007-2008 • Atle Stalheim, leiar • Laura Kvamme, nestleiar • Arild Meisterplass • Gro Lerum Bondevik • Yngve Hallén • Sigurd Sætre

2010-2012 • Atle Stalheim, leiar • Laura Kvamme, nestleiar • Johannes Josvanger • Gro Lerum Bondevik • Sigurd Sætre • Yngve Hallén

Varamedlemer: • Jan Trygve Tollefsen • Arild Bøthun • Liv Synnøve Bøyum • Gunnstein Flugheim • Karin Vikane • Kjetil Kvåle

Varamedlemer: • Monica Hundere • Gunnstein Flugheim • Arild Bøthun • Kjetil Kvåle • Oddbjørn Bukve • Karin Vikane

2008-2010 • Atle Stalheim, leiar • Laura Kvamme, nestleiar • Arild Meisterplass • Gro Lerum Bondevik • Yngve Hallén • Sigurd Sætre

2012-2013 • Atle Stalheim, leiar • Laura Kvamme, nestleiar • Gro Lerum Bondevik • Yngve Hallén • Stig Ove Ølmheim • Jørgen Christian Lindstrøm

Varamedlemer: • Asle Roar Hundere • Arild Bøthun • Liv Synnøve Bøyum • Gunnstein Flugheim • Karin Vikane • Kjetil Kvåle

Varamedlemer: • Monica Hundere • Gunnstein Flugheim • Johannes Josvanger • Eirik Rygg • Oddbjørn Bukve • Karin Vikane

64

2019-2020 • Agnar Holen, leiar • Stig Ove Ølmheim • Jørgen Christian Lindstrøm • Cecilie Njøs Høgheim • Karin Vikane • Eli Grete Høyvik

Varamedlemer: • Johannes Josvanger • Karin Vikane • Erik Kyrkjebø • Rita Navarsete

Varamedlemer: • Rita Navarsete • Jan Petter Vadheim • Anders Bjærke

2017-2018 • Agnar Holen, leiar • Yngve Hallén • Stig Ove Ølmheim • Jørgen Christian Lindstrøm • Karin Vikane • Cecilie Njøs

2020-2021 • Agnar Holen, leiar • Kristin Rundsveen Bøtun, nestleiar • Stig Ove Ølmheim • Jørgen Christian Lindstrøm • Karin Vikane • Eli Grete Høyvik

Varamedlemer: • Johannes Josvanger • Karin Vikane • Rita Navarsete

Varamedlemer: • Rita Navarsete • Gudvin Steinar Haraldsson • Frode Bøthun • Emilie Anne Pellegrino

2018-2019 • Agnar Holen, leiar • Yngve Hallén • Stig Ove Ølmheim • Jørgen Christian Lindstrøm • Cecilie Njøs • Karin Vikane

2021• Agnar Holen, leiar • Kristin Rundsveen Bøtun, nestleiar • Stig Ove Ølmheim • Jørgen Christian Lindstrøm • Eli Grete Høyvik • Mari Husabø

Varamedlemer: • Rita Navarsete • Jan Petter Vadheim • Anders Bjærke

Varamedlemer: • Gudvin Steinar Haraldsson • Frode Bøthun • Emilie Anne Pellegrino • Jorunn Åsfrid Røyrvik

65

SOGN NÆRING 2007 - 2022

2014-2017 • Laura Kvamme, leiar til 2016 • Yngve Hallén • Stig Ove Ølmheim • Jørgen Christian Lindstrøm • Agnar Holen, leiar frå 2016 • Stine Lilloe-Olsen

VEDLEGG 2.

TILSETTE I SOGN NÆRNG A/S Daglege leiarar: Paal Fosdal Wilheim Fredrik Tangerud Per-Odd Grevsnes Torgeir Skålid

01.08.2007 . 28.02.2010 01.03.2010 - 31.07.2012 01.08.2012 - 31.07.2017 01.08.2017 -

SOGN NÆRING 2007 - 2022

Tilsette i over 6 månader: Bård Huseby Ida Ulvik Tore Frimanslund Lisbeth Bringebøen Gunn-Cecilie Timberlid Hundere

Tilsette i selskapet no: Line Bjelde Karoline Søvik Myklebust May-Lene Steinheim Lunden Anja Fardal Birgitte Karlstrøm Stian Hofslundsengen Knut Erlend Rosvold

Forretningsutviklar Forretningsutviklar Forretningsutviklar Strategisk rådgjevar Rådgjevar Rådgjevar Forretningsutviklar

Samtalar med:

KJELDER OG LITTERATUR Arkivmateriale frå Sogndal kommune Arkivmateriale frå Sogn Næring AS Arkivmateriale frå Kunnskapsparken AS Referat frå styremøte og generalforsamlingar i Sogn Næring AS Årsmeldingar frå Sogn Næring AS Avisartiklar frå Sogn Avis

66

Atle Stalheim Kjetil Kvåle Gunnstein Flugheim Liv Synnøve Bøyum Paal Fosdal Wilhelm Tangerud Per Odd Grevsnes Laura Kvamme Agnar Holen Torgeir Skålid Arne Glenn Flåten

VEDLEGG 3. SELSKAP SOGN NÆRING A/S ER ELLER HAR VORE MEDEIGAR I. •

Gründerkontoret – Gründersenteret FUS - Eigardel: 50% - Andre eigarar: Kunnskapsparken i Sogn og Fjordane

Selskapet er avvikla, aktivitet vidareført i eigen organisasjon.

Vitensenteret i Sogn og Fjordane - Eigardel: 6,5% - Andre eigarar: Næringsliv og offentleg verksemd

•

Hangar Sogndal AS - Eigardel: 33,3% - Andre eigarar: Sogndal kommune

•

Visit Sognefjord - Eigardel: 12,15% - Andre eigarar: Kommunar og reiselivsbedrifter i Sogn

•

Framtidsfylket - Eigardel: 2,78% - Andre eigarar: Næringsliv og offentlege verksemder i Vestland

Litteratur:

Terje Bjelle: Om tre små studiestadar i Norge. Høgskulen på Vestlandet 2019.

Ståle Brandshaug: Vurdering av potensialet for cruiseturisme i kommunane Sogndal, Luster og Leikanger.

Vestlandsforsking 2008.

Lisbeth Bringebøen. Sluttrapport Byregionprogrammet for Luster, Leikanger og Sogndal. Sogn Næring 2018.

Gro Sandkjær Hanssen, Ann Karin T. Holmen, Ståle Opedal, Inger Marie Stigen: Søkelys på stifinnerkommunene. Ein dokumentasjon av stifinnerkommunenes arbeid med Kommunal- og regionaldepartementets Stifinnerprogram 2004-2006. Arbeidsnotat IRIS-2007/051).

Lars U. Kobro, Knut Vareide, Morten Hatling: Suksessrike distriktskommuner. En studie av kjennetegn ved 15 norske distriktskommuner. Telemarksforsking 2012

Nettressursar:

www.ssb.no/statbank www.kommuneprofilen.no Foto: Håvard Nesbø, Aina Thomassen, Line Bjelde, KDD | Faksmiler: Sogn Avis | Design: gasta.no | Trykk Printfarm.no

67

SOGN NÆRING 2007 - 2022

•

2022

68

SOGN NÆRING 2007 - 2022