Vatansevertik Haklondaki Düşünceleri Zerdabi iyi bir vatanseverdir.309 Onun nazarında vatanını ve milletini yürekten sevmeyen, vatanın terakkisi için çalışmayan insanı "sözün esas manasıyla adam kabul etmek" doğru değildir. O vatanseverlik hislerinden uzak alanlan çok keskin bir şekilde tenkit etmiştir. Onun vatanseverlik anlayışı sadece vatanı ve milleti kuru kuruya sevmek değildir. Kişi milletini seviyorsa bunu davranışlarıyla ve yaptığı icraatlarla göstermelidir. Yani hamasi duygularla vatanı sevmek yetmez, onun yükselmesi için canla-başla çalışmak gerekir. Onun vatanseverlik filainin temellerini; milletinin tarihi, örf ve adeti, inancı, ana dili, türküler, vatan toprağının her bir parçasına duyduğu sevgi oluşturmaktadır.3 10 Yazar vatan sevgisini en yüksek ahlaki değerlerden biri kabul eder. Gençlere seslendiği bir yazısında, "beş günlük dünya hayatının lezzeti için milleti ve kardeşlerinizi unutmayınız" der.311 Zerdabi vatan ve millet uğruna çalışanların karşılık beklememelerini hatta bir teşekkür bile istemeden gayret göstermelerini ister. Ona göre, vatansever insanlar vatan ve millet için çalışırken hiçbir şeyden ve kimseden çekinmeden yoluna devam etmelidir. O, gençlere karşılarına çıkacak engelleri cesaretleriyle, azimleriyle aşacaklarını söyler ve onlara bu yolda mücadeleden asla vazgeçmemelerini öğütler.312 Yazarın vatanseverlik anlayışında kendisinden olmayan millet lere zulüm etmek ve anlan aşağılamak yoktur. Tam aksine bütün milletlerin insanca ve dostça yaşamasını ister. Bakll'ye çalışmak için gelmiş farklı milletlerden olan işçilere iyi davranılmasını ve 309
3•0 311 3••
M.A Pavlov'un Vospominaniya Metallurga adlı eserinde; Zerdabi'nin milliyetçi olduğu hatta Azerbaycan'da milliyetçilere önderlik ettiği yazıl maktadır. Göyüşov, Azerbaycan Maarifçi/erinin Etik Görüşleri, s. 165. Zerdabi, Seçilmiş Eserleri, s. 50. Ekinci, Yıl: 2, No: 11, 11 Haziran 1876, s. 2. Ekinci, Yıl: 2, No: 11, 11 Haziran 1876, s. ı.
125
