hanlıklann ekonomik ve sosyal yapılan vb. bu isteklerinde sonuca ulaşmalanna engel olmuştur. 27
Hanlıkların Rusya Tarafından işgali
XIX. yüzyılın başlannda Rusya'mn dış siyasetinde, Güney Kafkasya önemli bir yer tutmaktadır. Yayılma siyaseti yürüterek, imparatorluk arazisini genişleten ve halklan esaret altına alan Rusya, Güney Kafkasya'da planlarını gerçekleştirmek için geniş hazırlıklar yapmaktadır. Bu hazırlık, Gürcistan'ın Rusya'nın hi mayesine girdiğini ilan eden 18 Aralık 1800 tarihli manifesto ile sona erer. Böylelikle Güney Kafkasya'da aktif askeri müdahalenin temeli atılmış olur ve Doğu Gürcistan, güneyde yeni topraklara sahip olmaya çalışan Rusya'nın bir askeri üssüne dönüşür. Rusya, Doğu Gürcistan'la beraber Kazalı ve Şemsedil Sultanlıklarını da işgal edince, Azerbaycan topraklarına girmek için ilk adımı atmıştır.28 Çarlık Rusyası Gürcistan'ın işgalinden sonra Kafkasya'daki ilerleyişine hız vermiştir. Gürcistan'da bir üs kuran Rusya'nın bundan sonraki hedefi Azerbaycan topraklandır. 29 I. Aleksandr'ın Sisianov'a Aralık 1802'de verdiği emirde "Hazar Deıllzi'nde sadece Rusya'mn bayrağı dalgalanmalıdır" denilmektedir.J0 Nitekim I. Aleksandr tarafından siyasi olarak dağınık halde bulunan bölgeyi ele geçirmek için çeşitli planlar yapılmaya başlanır. Rus ordusu 1803
yılında Alazan (Gamg) Nehri geçidinde ve Balaken yakınlannda 27 Azerbaycan Tarihi, Bakı, Azerbaycan Dövlet Neşriyyab, 1994, s. 569. •9 Azerbaycan Tarihi, Bakı, Elm Neşriyyab, 1993, s. 203. 29 Okan Yeşilot, "Çarlık Yönetiminde Azerbaycan", Türkler, Yeni Türkiye Yayınlan, C: 18, 2002, s. 541. ao Umidov Vidadi Umudoğlu, Şimali Azerbaycan'ın Çar Rusiyası Tara
fından İşgal Olunması ve Müstemlekecilik Aleyhine Mübarize (18011826), (Avtoreferat), Bakı, Azerbaycan Respublikası Elmler Akademi yası Şarkşunaslık İnstitutu, 1996, s. 14.
26
