Sanayi, Nakliyat ve Ticaretin Artan Önemi Azerbaycan ekonomisinin canlanması ve yeraltı zenginlikleri
ı ıin çıkanlmaya başlanmasıyla öncelikle Rus tüccarların sonra da yabancı üJkelerin dikkatlerini bu ülke üzerinde yoğunlaştırmalanna sebep ohnuştur. Bu dönemde, ticaret özellikle ilk devirlerde ağırlıklı olarak Rusya ile yapılmaktadır ve Bakı1 limanı bu ticarette önemli
rol
oynamaktadır. Ticaretin deniz yoluyla yapılması gemiciliğin
Öyle ki, birçok insan bu işle uğraşmaya
�elişmesine sebep olur.
başlar ve Kafkas ve Merküri Şirketi bu dönemde kurulur. Ayrıca Nobel Kardeşler, Lebed, Şibov ve Kaspi gibi büyük şirketler de taşımacılıkla uğraşmaktadır. Nitekim XIX. Yüzyılın sonlannda BakU petrollerinin %8o'i Hazar Denizinde oluşturulan taşıma filolarıyla yapılmaktadır.101 Yine aynı dönemde, Rusya'nın dışında, İran1a
da önemli miktarda ticaret yapılmaktadır. Ancak, Azerbaycan'ın, Rusya'nın para ve ölçü birimlerine geçmesinden sonra Rusya ile olan ticareti daha da gelişmiştir. Zanaatkarlığın ve ticaretin artması Azerbaycan'da şehir hayatının canlanmasına neden olur. Mesela, Şamahı şehrinde ı 83o'lu yıllarda on bin kişi yaşarken
1840'1ı yıllarda bu sayı
20 bine çıkar. Bakı1, Gence, Nuha, Nahçıvan, Ordubat ve Kuba
şehirleri her geçen yıl gelişir. 108 Şehir ahalisinin büyük kısmını
sanatkarlar ve tüccarlar oluşturmaktadır. Bazı şehirlerde ekincilik
eÇim kaynağımdır. Şehirler gelişince yeni
ve bağcılık da bir diğer g
evler yapılmaya başlanmıştır ki, bunların bir kısmı da kalelerin dışına inşa edilmiştir. Bu dönemde, ticaretin gelişmesi ile birlikte ulaşım çok önemli hale gelmiştir. Öncelikle ülke içindeki yollar elden geçirilmiş ve yeni yollar yapılmıştır. 0zellikle
1883 yılında Baku-Tifüs ve 1900
yılında Bakı1-Vladikatkas demiryollarının inşası ülkede ticaretin
,.., Musayev, XIX. Esrin Sonlannda Bakı Şeherinin Ticareti, s. 23. '°8 İsmail, a.g.e., s. 222.
49
