WYBITNY GEOGRAF, WSPANIAŁY CZŁOWIEK Wspomnienie o prof. Bronisławie Kortusie (2 czerwca 1927 – 23 czerwca 2020) czerwca 2020 zmarł w Krakowie w wieku 93 lat nestor polskiej geografii prof. Bronisław Kortus. Był wybitnym geografem społeczno-ekonomicznym, współtwórcą krakowskiej szkoły geografii przemysłu, dyrektorem Instytutu Geografii UJ w latach 1981–1991. Urodził się 2 czerwca 1927 w Adamowicach, niewielkiej miejscowości na Górnym Śląsku, w powiecie rybnickim. Ojciec, Antoni, poznaniak, pracował jako strażnik polskich granic z Niemcami (rejon rybnicki, a po 1938 roku na Zaolziu w Bohuminie) oraz z Czechosłowacją (Zebrzydowice). Bronisław szkołę powszechną ukończył w Bohuminie. W mieście tym pracował podczas wojny jako robotnik w hucie. Po wojnie podjął naukę w Liceum Pedagogicznym w Raciborzu, którą ukończył w 1949 roku. Tam rozpoczął pracę jako nauczyciel w szkole powszechnej. Do końca życia czuł się Ślązakiem. Zawsze z dumą podkreślał, że jego matka, Bronisława (z domu Wardęga), była rodowitą Ślązaczką i córką górnika. W 1949 roku rozpoczął wymarzone studia geograficzne na Uniwersytecie Wrocławskim. Zetknął się wtedy z Antonim Wrzoskiem, wybitnym geografem, badaczem Śląska, współtwórcą polskiej antropogeografii, geografii turyzmu, geografii regionalnej oraz planowania przestrzennego i regionalnego. Po 1945 roku pełnił on odpowiedzialną funkcję rzeczoznawcy rządowego do spraw delimitacji naszych granic zachodnich oraz dyrektora Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzennego we Wrocławiu. Odegrał ważną rolę w ustalaniu nazewnictwa polskiego na Ziemiach Odzyskanych. Bronisław Kortus zawsze uznawał go za swojego mistrza, pisanego przez duże „M”. Pod jego wpływem
70
ALMA MATER nr 219
geograf ofertę tę przyjął natychmiast, uważając pracę obok swego mistrza, i to na najstarszej polskiej uczelni, za wielkie wyróżnienie. Od 1955 roku swoje losy związał z Uniwersytetem Jagiellońskim, uzyskując tutaj stopień naukowy doktora (1960) i doktora habilitowanego (1968). Tytuł profesora otrzymał w 1983 roku. W 1997 roku przeszedł na emeryturę, ale jeszcze przez kilka lat prowadził zajęcia zlecone. 6 października 2014 w Collegium Maius odbyła się podniosła uroczystość związana z odnowieniem po pięćdziesięciu latach doktoratu prof. Bronisława Kortusa (a także profesorów Ryszarda Gradzińskiego i Adama Jelonka). Ceremonię prowadził rektor UJ prof. Wojciech Nowak w obecności prorektorów, członków Senatu UJ, przyjaciół i rodziny. Profesor Kortus pełnił na Uniwersytecie wiele funkcji: zastępcy dyrektora Instytutu Geografii ds. dydaktycznych (1970–1974), kierownika Zakładu Geografii Regionalnej (od 1976) oraz Zakładu Geografii Przemysłu (od 1979), a także dyrektora Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej (1981–1991). Wybory na dyrektora Instytutu, które odbyły się wiosną 1981 roku, miały charakter wyjątkowy. Były powszechne, a uczestniczyli w nich wszyscy pracownicy Instytutu oraz liczna reprezentacja studentów. Były to pierwsze od wielu lat wolne wybory władz uczelni. Konkurentem wyborczym był prof. Mieczysław Hess, ówczesny rektor UJ i dyrektor Instytutu Geografii, członek PZPR, który zgodził się na tę formę wyborów, będąc zapewne przekonanym, że elekcję wygra. Tymczasem zdecydowanym zwycięzcą został Bronisław Kortus. Okazał się świetnym dyrektorem. W tym trudnym okresie umiał znakomicie łagodzić napięcia Konrad K. Pollesch
23
zdecydował się specjalizować w zakresie geografii ekonomicznej. Ponieważ w tamtym czasie geografia wrocławska nie posiadała tej specjalizacji, studia magisterskie (1952–1954) odbywał na Uniwersytecie Warszawskim. Po uzyskaniu dyplomu powrócił do Wrocławia. Został zatrudniony (1954) na tamtejszym uniwersytecie jako asystent prof. Wrzoska. W 1955 roku jego mistrz podjął decyzję o powrocie na Uniwersytet Jagielloński, aby objąć Katedrę Geografii Ekonomicznej. Nie zapomniał jednak o swym uzdolnionym i ulubionym uczniu, proponując Kortusowi pracę w swojej krakowskiej katedrze. Młody
