Melkorka Gunborg Briansdóttir
Heilbrigði er afstætt Af hvíldarlækningum og hoknum konum á bak við veggfóður Health Is Relative
Þýðing / Translation Lísa Margrét Gunnarsdóttir
The Rest Cure and Hunched Women behind Wallpapers
Mynd / Photo Charlotte Perkins Gilman (1860-1935). Wikipedia.
Grein / Article
Þema þessa tölublaðs Stúdentablaðsins er heilsa, viðfangsefni sem á sér margar hliðar og viðkemur flestum þáttum daglegs lífs. Hugmyndir um heilsu hafa fylgt mannkyninu frá upphafi, valdið kvíða og ótta en líka veitt okkur þekkingu. Vegna þess hve heilsan er mikilvæg manninum eru hugmyndir okkar um hana líka afstæðar: þær taka mið af þeim tíðaranda og samfélagsskipulagi sem er ríkjandi hverju sinni. Mig langar að snúa hugmyndinni um „heilsu“ aðeins á haus og skoða ákveðið dæmi frá lokum 19. aldar. Það sýnir sig nefnilega að „heilbrigði“ og „óheilbrigði“ eru allt annað en stöðug hugtök.
This edition of the Student Paper is focused on health, a multi faceted topic which relates to most aspects of our daily lives. Since the dawn of mankind, we’ve speculated about health, and our ideas have induced anxiety and fear but also resulted in knowledge. The importance of health to mankind causes our ideas regarding it to become somewhat relative: they are influenced by the current zeitgeist. I want to turn the idea of “health” on its head and look into an example from the late 19th century, to demonstrate how “health” and “illness” are indeed fluctuating phenomena.
„TÍMABUNDIN TAUGAVEIKLUN OG ÞUNGLYNDI“ Árið 1892 kom út smásaga eftir bandaríska rithöfundinn Charlotte Perkins Gilman, Gula veggfóðrið (e. The Yellow Wallpaper). Aðal persóna og vitundarmiðja sögunnar er nafnlaus ung kona sem er nýbúin að eignast sitt fyrsta barn, en þjáist af vanlíðan og getur ekki myndað tengsl við það. Í meginatriðum lýsir sagan á táknrænan hátt sárri reynslu konunnar af fæðingarþunglyndi og þeirri meðferð sem hún var látin sæta af hennar völdum. Eiginmaður konunnar, sem er læknir, bregður á það ráð að þau hjónin dvelji á sveitasetri yfir sumarið til að hún fái hvíld. Það sem í dag væri hiklaust talið fæðingarþunglyndi kallar maðurinn hennar „tímabundna tauga veiklun og þunglyndi – væga hysteríska tilhneigingu.“ Hann skipar henni að drekka heilsubætandi drykki, fara í göngutúra og fá nóg af fersku lofti og hreyfingu. Það sem reynist konunni erfiðast er þó annað skilyrði meðferðarinnar: Hún má ekki undir nokkrum kringum stæðum vinna, skrifa né taka þátt í örvandi samræðum fyrr en hún hefur náð bata. Konan ver mestum tíma sínum í yfirgefnu barnaherbergi á efri hæð hússins, þar sem líðan hennar versnar stöðugt. Veggir her bergisins eru þaktir tættu, gulu veggfóðri sem veldur henni gríðar legu hugarangri og heltekur hana smám saman. Með tímanum sannfærist hún um að á bak við veggfóðrið leynist hokin skuggavera, kona sem skríður og læðist meðfram veggjunum á næturnar og vill komast þaðan út. Að lokum ákveður hún að frelsa konuna undan veggfóðrinu með því að tæta það í sundur. Það tekst og þar endar sagan, en þó með ákveðnum viðsnúningi. Í síðustu setningunum renna konurnar tvær saman og verða að einni og sömu konunni sem skríður hokin og sturluð hring eftir hring um herbergið. Í augum nútímalesandans er það greinilega hjónabandið og staða ungu konunnar innan þess sem gerir hana veika, en ekki „tímabundin taugaveiklun.“ Þegar hér er komið sögu er ómögulegt að líta framhjá því samhengi sem smásagan sprettur úr, því við skrifin sótti Gilman í eigin reynslu af erfiðu fæðingarþunglyndi. Saga hennar er vægast sagt ótrúleg, en í ljósi hennar drýpur háð og reiði af hverri setningu Gula veggfóðursins.
“TEMPORARY NERVOUS DEPRESSION” In 1892, the American author Charlotte Perkins Gilman published a short story titled The Yellow Wallpaper. Its protagonist and central figure is a young woman of no name, who has just had her first child, but is distressed and finds herself unable to connect with her newborn. The story’s main plot symbolically describes the woman’s painful experience of postpartum depression and the treatment she endures as a result. The woman’s husband, who is a physician, rents an old mansion for the summer to ensure his wife gets some rest. Modern physicians would diagnose the woman’s symptoms as clear signs of postpartum depression, but her husband describes them as a “temporary nervous depression – a slight hysterical tendency.” He instructs her to drink health tonics and embark on journeys to ensure she gets enough fresh air and exercise. The second condition of the treatment proves most difficult for the woman: she is absolutely forbidden to work, write, and partake in stimulating conversation until she becomes better. The woman spends most of her time in an abandoned children’s room on the mansion’s upper floor, where her condition steadily deteriorates. The room’s walls are covered with frayed, yellow wallpaper which upsets her greatly and slowly consumes all of her attention. In time, she becomes convinced that a hunched shadowy figure hides behind the wallpaper, a woman who crawls and sneaks along the walls at night and longs to escape. Finally, the protagonist decides to free the woman from under the wall paper by tearing it to shreds. She succeeds, which concludes the story, albeit the ending takes somewhat of a dark turn. The last sentences describe the two women merging into one woman who crawls round and round the room, hunched and demented. In the eyes of the modern reader, the marriage and the young woman’s position within it clearly affect her mental condition, not “temporary nervous depression”. To understand the story on a deeper level it’s essential to note the environment in which it is written, because Gilman herself had experienced postpartum depression and used fiction to express it. Her true story is hard to believe, but knowing the author’s background allows the reader
THE STUDENT PAPER
15
