Primeur 7/8 | 2022

Onafhankelijk vakblad voor de agf-handel 36ste jaargang 7-8 In dit nummer : SorteertechniekAardappelen-Wortelen juli/augustus 2022

OPTIMALISEER UW PRODUCTIE MET DE NIEUWE Microadjustable Snijkop Met 14 Snijsegmenten (SL-14) Voor het Model CC Slicer ® Urschel en het Urschel logo zijn geregistreerde handelsmerken van Urschel Laboratories, Inc U.S.A. Nr. 1 Best snijmachinesleverancierverkopendevanindustriëleterwereld.

Een Betere Manier van Snijden

Neem contact met ons op voor een gratis demonstratie met uw product. URSCHEL B.V. | nl.urschel.com

Als uw partner in productiviteit werkt Urschel met u samen om nieuwe snijtechnologie te delen en om rendabele oplossingen voor het precisie verkleinen te vinden die passen bij uw einddoelen. Elke machine is uitgevoerd in roestvrijstaal en gemaakt volgens de kwaliteisnormen van Urschel. Wij geven ondersteuning en service voor een lange levensduur van uw machine. Bediening met 1 druk op de knop bespaart tijd en arbeidskosten. De machines zijn ontworpen voor een continue, ononderbroken productie tegen een zo hoog mogelijke capaciteit. Door verschillende soorten verwisselbare snijcomponenten, kunt u uw machine aanpassen en laten meegroeien met uw productielijn. Neem contact op met Urschel om te ontdekken hoe wij u kunnen helpen met uw ontwikkeling.

Ontdek de voordelen van een Urschel snijmachine

De wereldleider in Voedsel Snijtechnologie

www.optiserve.nl +31 (0)495 588 info@optiserve.nl510 you name it, we sort it: Chips | Cubes | Slices | Wedges Rösti | Crisps | Potato flakes

Find out more about our services: WWW.OPTISERVE.NL Xcalibur - sorting | Glide - reclaim E-select - refurbishment Consulting - research & development Service & Parts

82 “Verwerkende industrie en aardappeltelers hebben elkaar nodig” Gea Bakker, Rabobank 84 “Wat brengt rust? Automatisering brengt rust. Niets anders” Johan en Jeroen Deprez van Deprez Handling Solutions 93 De hele keten gaat in transitie – u ook Opinie: André Hoogendijk 97 Aardappeloogst onder druk door droogte 98 “Positieve verwachtingen voor komend aardappelseizoen weggeveegd door aanhoudende droogte” Lewi Lathouwers 100 “We verwachten geen problemen met toelevering ondanks droogte” Jan Bijleveld 102 “Eerste nieuwe oogst goed van kwaliteit” Michiel Meijering 104 De aardappel als communicatiemiddel 109 Aardappelverwerker ontwerpt eigen snijmachine die verrassend multifunctioneel blijkt te zijn 116 Deelnemerslijst Aardappel Demodag 74 “Interne kwaliteit van avocado’s is cruciaal” Jacinto Trigo, Global Category Director, TOMRA Food 75 “Ook mindere partijen krijgen hun waarde” Wouter Bac, TechNature 77 “Optisch sorteren heeft al jaren toekomst” Wouter Blok, GeJo Grading 79 “Zelfs de kleinste defecten worden opgemerkt” Martijn Flikweert, Flikweert Vision Technologies74Special:Sorteertechniek6Visie 82Thema:Aardappelen “We moeten af van de ‘black box’ rond de prijsvorming” Gerard van den Anker, Veiling Zaltbommel 22 “De grond is hier zo goed dat bedrijven van 200 km ver bij ons peen komen telen” Simon Louwet, wortelteler uit Herstappe 25 Optimisme op de wortelmarkt na teleurstellend jaar 27 Tot op de laatste druppel: “Alles wordt gebruikt, we verspillen niets” Sander Bos, Sales Manager bij van vanRijsingencarrotconcepts 66ExtraWortelen 114PlattegrondAardappeldemondag Cateringplein PloegerAVRDewulfGrimmeROOIDEMO’SbvbaMachinesBV 136 135 132 130 128 WC plein N489-SMIDSWEG N489-SMIDSWEG 85 96 108 144110 82 83 BrestonAVRGrimmeDELOSLIJNMO’Sdemo ENTREEENTREE LEZINGEN 7071 PLATTEGRONDHOLLANDBEDRIJVENMARKTPROCESSHPP 5 4 6 40 333432 68 46 57 1920111210 141516132 616062 65 67 Ko Infobalie& = WUREHBO 49 egan

WatPietPraatvoordeéén prachtig vakantieweer oplevert, is voor de ander een bron van zorgen. De hitte en droogte in juli en augustus werpen hun schaduw vooruit op de komende oogst van onder meer aardappelen, zo laten de aardappelverpakkers weten. Ook is er aandacht voor de wortelsector waar de droogte ook gevoeld wordt, maar ook optimisme heerst over het nieuwe seizoen na een teleurstellend jaar. Waar de stikstofdiscussie het land verdeelt en naast felle protesten ook zorgt voor veel onduidelijkheid en onzekerheid, meldt André Hoogendijk, directeur van BO Akkerbouw in een opiniestuk in glasheldere taal dat dit behalve de telers ook veredelaars, handelaren en verwerkers gaat Daarnaasttreffen.nemen we de lezer onder meer mee langs in Nederland in de kas geteelde wasabi, laten we de ins en outs van de wereldhandel – Nederland is trouwens de grootse importeur – in zoete aardappelen zien en vertelt een online only supermarkt hoe zij de inkoop van bananen geheel in eigen hand nemen. Naar verwachting houdt de zomer nog wel even aan: geniet ervan! En dat kan ook op een gezonde manier. Zo laten verschillende aanbieders zien dat groenten steeds vaker te pas komen bij een barbecue en prima geschikt zijn om te grillen.

Pieter Boekhout

3AGF Primeur 7/8 • 2022 36ste jaargang • juli-augustus 2022 Vaste rubrieken 4 “Behoefte aan een herkenbaar handelsmerk voor producten die smaak en consumentenbeleving garanderen” Thimo Leukel, De Groot Fresh Group 10 Hoe verkoop je calorieën met toegevoegde waarde in gezondheid en goed gedrag? 12 Telers proberen van meloenen uit serre een blijvend segment te maken 14 Detaillisten houden hoofd koel bij stijgende energieprijzen en verplichte energiebesparing 18 “Met rode kiwi bereiken we nog meer consumenten” Moreno Armuzzi, Jingold 20 Wasabiteler vindt nieuwe teelten in kas uit 30 WAPA: Veel meer peren en iets meer appelen dan vorig jaar 32 Hoe wordt de suffe peer weer hip? 36 “Zwarte knoflook heeft zijn naam gevestigd” Anne Kuperus van Kuperus Foods 38 “Het kwalitatief goede aanbod dit seizoen was nodig, want de vraag naar courgettes neemt ieder jaar toe” Leander van de Griend, Royal ZON 39 Uienmarkt: Derde exportrecord op rij, maar de vraag is of dat dit seizoen opnieuw lukt 40 Zoete aardappelen: Wereldhandel groeit niet meer, maar import/export Nederland groeit fors 48 Groenten op en naast de grill 49 Zomerse eetgewoontes 50 Groenten van de BAQ-fiets 51 BBQ-gemaksproductenvanKoosCulinair 52 Grilli-tomaatti 54 Efficiëntie in de blauwe bessenketen 58 Goede vraag en onzekere aanvoer zorgen voor hoge prijzen op limesmarkt 60 Lokaal initiatief groeit uit tot bio-groothandel van formaat 62 Online only supermarkt start eigen import bananen 64 Moeizaam avocadoseizoenZuid-Afrikaans 68 “Ik wil het Westland een stukje gezonder maken” Thomas Vollebregt, Mealo 70 Detaillisten kunnen ook gebruikmaken van flitsbezorgers Paul van Straaten, De lokalist 72 “Discussies over verdwenen kratten zijn verleden tijd dankzij blockchaintechnologie” Demis van Kouwen, Van Gelder Groente en Fruit Inhoudsopgave

17 Inventaris: Harm Zom 37 Geswitcht 53 Hoe is het met: Harry Vervelde 56 AGF-er buitenland: Jacob van der Sluis 57 Column: Jeroen van der Weerd 67 AGF-ster: Tatjana Philtjens 71 Column: Juglen Zwaan 119 Nevenactiviteit: Walter Vroegop 120 Dick Pijpers: Jacoticaba 121 Apps en gadgets 123 Primeur 25 jaar geleden

“Behoefte aan een herkenbaar handelsmerk voor producten die smaak en consumentenbeleving garanderen”

“We zijn er al een jaar mee bezig, maar afgelopen periode hebben we weer een aantal stappen gezet”, zegt Thimo Leukel, commercial director van De Groot Fresh Group. Thimo heeft het over het nieuwe B2B groente- en fruitmerk van deze AGF-leverancier uit Hedel, Don Mario Eat Now, dat, voortbouwend op de fundamenten van het huismerk Don Mario, smaak en beleving als uitgangspunt vooropstelt.

Met de consument voor ogen, selecteert het bedrijf uit Hedel voor zijn nieuwe B2Bmerk enkel die producten die voldoen aan een hoge smaakkwaliteit en het ideale moment bieden voor een sterke consu mentenbeleving. “Bij banaan, het product waar we dit merk mee begonnen zijn, en bij avocado gaat het natuurlijk om de rijp heidsfase van het product. Citroenen en limes zijn misschien moeilijker te onder Thimo Leukel, commercial director De Groot Fresh Group:

4 AGF Primeur 7/8 • 2022 Branding

SMAAK EN MOMENT VAN BELEVING De aanvulling geeft aan dat de produc ten niet geselecteerd worden op uiter lijke kwaliteitskenmerken, specificaties, beschikbaarheid, marktbehoefte en prijs, courante parameters in de AGF-handel, maar puur op smaak en het moment van beleving. “Je kunt bijvoorbeeld al sinaas appelen beginnen leveren aan het begin van het seizoen omwille van de prijs en de behoefte van de markt, terwijl die eigenlijk nog niet helemaal geschikt zijn.

Waren of zijn de andere producten die De Groot Fresh Group aan zijn klanten levert dan van mindere kwaliteit? “Geenszins”, repliceert Thimo. “Ook onder andere labels hebben we Eat Now-waar dige producten en in alle handel die we doen richting grote retailklanten zijn we altijd met smaak bezig. Maar liefst 90% van onze producten is ongetwijfeld Eat Now-geschikt. Alleen merkten we dat er ook buiten de retail om behoefte was aan een vertrouwd product onder een her kenbaar handelsmerk voor klanten uit de groothandel, foodservice en internationa le traders. Dus hebben we voor een aantal producten, zowel groenten als fruit, een merk in het leven geroepen waarbij de woorden Eat Now worden toegevoegd aan ons huismerk Don Mario.”

EEN AARDIG ASSORTIMENT GROENTEN EN FRUIT De Groot Fresh Group heeft reeds volgen de producten onder het merk verkrijg baar: bananen, sinaasappelen, mandarij nen, druiven, meloenen, avocado’s, limes, citroenen, grapefruit, een assortiment tomaten, paprika’s en Hollandse kersen.

In dit nieuwe merk zijn wij dus iets min der handelaar, zou je kunnen stellen. Ook wanneer in het midden of op het einde van het seizoen de kwaliteit eventjes niet of niet meer voldoet, haken wij af waar vele andere merken gewoon blijven doorgaan. We doen geen toegevingen.”

“Met het nijpende arbeidstekort zijn we van het ene probleem in het andere gevallen” Dirk Dumarey (Duva Fruit) over nieuwe uitdagingen in de sector na Corona “Een ontwikkeling is wel dat de consument door de torenhoge inflatie duurdere producten laten liggen in het schap”

Danny de Leeuw (Global Fruit Point) maakt zich zorgen over de gevolgen van de verplichte koudebehandeling op Zuid-Afrikaans citrus scheiden qua smaak, maar de citroenen hebben bijvoorbeeld geen pitjes en de limes zijn zeer aromatisch. Sinaasappelen komen uit Spanje en overzee, mandarijnen halen we uit Zuid-Afrika en deze winter voor het eerst ook Spanje.”

De leverancier heeft er ook al een jaar tje opzitten met enkele vruchtgroenten. “Bij een aantal telers binnen Hoogstraten betrekken we de overheerlijke Cuisinesse trostomaat, maar we hebben ook cher rypruimtomaat en een cherrypruimmix. Daarnaast zitten ook reeds rode, gele en groene paprika’s in het assortiment, waar de focus zowel op smaak als kleur ligt. De prijsstelling is marktconform”, zegt Thi mo.

5AGF Primeur 7/8 • 2022

 thimoleukel@degrootfreshgroup.com

TEELTPARTNERS ZIJN CRUCIAAL

En dan kiezen mensen eerder voor een tros bananen dan een schaaltje frambozen, weet Sjraar Hulsman van Frankort&Koning

Om de kwaliteit en continuïteit te waar borgen, werkt De Groot Fresh Group in langetermijnrelaties samen met betrouw bare partners. “Onze teeltpartners in Nederland, België, Spanje en overzeese gebieden begrijpen de uitgangspunten goed. Daartoe hebben we toch eerst een aantal jaar getest met een paar leveran ciers. Het vergt voor ons natuurlijk ook heel wat organisatie om de producten zo lang mogelijk – en het liefst jaarrond – aan te bieden, want geeft een teeltpartner aan dat de kwaliteit wegens seizoensgebon den redenen begint af te zwakken, dan moeten we een alternatief hebben klaar staan in een ander oogstgebied. We slagen daar voor meerdere producten al aardig in en na een jaartje live te zijn gegaan zien we dat de markt ook gewoon goed reageert op dit nieuwe B2B-concept.”

STRENGE SMAAKCONTROLE IN LAB Hoewel een jaarrond aanbod voor som mige producten vooralsnog niet mogelijk blijkt, is dit voor bananen, avocado’s en citrus bijvoorbeeld geen probleem. “De exoten en bananen rijpen wij zelf. De Hass avocado is makkelijk jaarrond in te zet ten. Er vallen slechts kleine gaatjes.” Toch beperkt het bedrijf zich niet noodzakelijk tot dit ras. Dé voorwaarde bij avocado is net als bij banaan de ready to eat-kwali teit, niet het ras. Bij tomaten speelt ras dan weer wel een belangrijke rol om de smaakbeleving van Don Mario Eat Now te garanderen. “In die zin zijn we voor enkele producten ook in gesprek met een aantal veredelaars. Het product moet zich eigenlijk niet onderscheiden op esthetisch gebied, al moet het natuurlijk aan de Euro pese normen voldoen qua uitstraling. De smaak primeert en die controleren we streng in ons smaaklaboratorium, dat we overigens al veel langer gebruiken voor al onze producten”, besluit Thimo. (PB/PDC)

Q U O T E S

“Normaliter komt grapefruit met een temperatuur van 8-9 graden bij ons binnen, nu is dat door de nieuwe regeling slechts 1 graad”

6 AGF Primeur 7/8 • 2022 Visie

Gerard van den Anker, Veiling Zaltbommel over digitale kloksysteem: Begin 2022 trad Gerard van den Anker aan als directeur van Veiling Zaltbommel. Zijn eerste tijd noemt hij enerverend. “Het lijkt wel of de wereld op hol is geslagen en er in rap tempo nieuwe dilemma’s opdoemen. Het is een hele dynamische tijd.” Uit zijn politieke en bestuurlijke carrière nam hij ervaring en een netwerk mee. “Politieke ervaring en belangen behartigen komen heel mooi samen in deze functie bij Veiling Zaltbommel.” Daarnaast is hij zelf perenteler. “Dus ik weet heel goed wat je moet doen om een goed product te telen en welke inspanningen daarvoor nodig zijn. Als er weersextremen zijn, ervaar ik die ook. Het is heel mooi om dicht bij de telers te staan.” Zijn ambitie met Veiling Zaltbommel is om mee te groeien met de markt en met passie spreekt hij over het gebrek aan waardering voor telers en de noodzaak om de afstand tussen teelt en consument te verkleinen. Met Primeur deelt Gerard zijn visie als het gaat om onder meer het belang van prijstransparantie, de uitdagingen waar de teelt voor staat en de noodzaak van het behouden van de teelt van groenten en fruit in Nederland.

“We moeten af van de ‘black box’ rond de prijsvorming”

Telers vanuit het zuiden, voor zowel groen ten als fruit, zorgen ervoor dat we een breed aanbod hebben voor onze kopers zodat in een ‘one-stop-shop’ alle produc ten verkregen kunnen worden. Dat bete kent dat we ook producten aanbieden die niet in Nederland geproduceerd worden en daardoor zijn we in de unieke positie dat we vrijwel jaarrond verse aardbeien kunnen leveren. Verder lopen er gesprek ken met partijen die ons benaderen om via Veiling Zaltbommel nieuwe appel- en perenrassen in de markt te zetten. Veiling Zaltbommel is een veiling zonder fratsen, men weet Zaltbommel te vinden!”

“Het is belangrijk om te blijven groeien in de markt. We zijn groot in met name zachtfruit: aardbeien, frambozen, rode bessen. De markt daarvan groeit en onze klanten groeien, dus dat betekent ook dat je aan teeltzijde kunt en moet groeien. Als je gaat groeien moet je aan beide zijdenzowel in de teelt als aan de koperskant - zorgen voor voldoende groei; daar moet je evenwicht in zoeken. Dat gaat goed. Daarbij zitten we op een unieke locatie in Nederland, midden in het land gelegen aan de A2. Alle logistieke dienstverleners komen wel over de A2 waardoor we enorm centraal gelegen zijn. Dat biedt voor ons extra mogelijkheden zowel in de aan- als in de afvoer. Dus ook voor telers zitten we op een interessante locatie.”

“Maar de digitale klok dient ook om de prijstransparantie, die bij ons hoog in het vaandel staat, te verhogen. Telers krijgen te zien welke prijzen gemaakt worden voor hun producten en daar zit geen enke le marge tussen. Dus de prijs die de Veiling krijgt is ook de prijs die de teler krijgt. Wij nemen geen handelspositie in en er wor den geen marges toegevoegd. Zoals het hoort bij een coöperatie proberen wij voor onze telers tegen zo laag mogelijke kosten een zo hoog mogelijke prijs te realiseren. Dus de prijs gaat één op één naar de teler en ik hoor dat dit niet overal zo is.”

“Naast digitalisering van de klok, is dat het blijven binden van telers en afnemers. Dat kunnen ook leden zijn die vanuit het buitenland produceren. Dat betekent dat we onze seizoenen ook kunnen verlengen.

Zie je de klok ook als een factor in de marktmacht ten opzichte van de retail? “Ja, ik vind van wel. De klok is een eerlijk instrument en met name als er bij de start van een seizoen voor het eerst een groot volume is dat in de markt moet worden aangeboden, dan is het de vraag wat de prijs op dat moment gaat doen. Prijsvor ming kan plaatsvinden op basis van histo rische gegevens of prijzen die in het bui tenland worden gehanteerd. Maar wat is nu bijvoorbeeld de prijs van de eerst grote partij Nederlandse frambozen? De klok begint te lopen en er wordt gedrukt; op dat moment is dat de prijs van Nederland se frambozen in de markt. Die kan niet eerlijker tot stand komen dan met de klok. Die prijzen worden ook direct in de markt doorgegeven. Het is eigenlijk de graadme ter van de prijs. Hoe komt anders een prijs tot stand? Wat is daarbij je vertrekpunt?”

De consument heeft - overigens net als de telers - te maken met forse inflatie en zal keuzes moeten maken in de uitgaven. De budgetten staan onder druk. Hoe zie je kansen voor de afzet van vers fruit? “Ik zie volop kansen voor vers en voor fruit. De coronapandemie heeft het bewustzijn vergroot dat verantwoord eten toch een belangrijk fundament is voor de gezond heid. Dat biedt zeker kansen in de markt. De consument ervaart dat alles duurder is geworden terwijl er best ruimte is voor een betere margeverdeling in de keten. Een eerlijke prijs is immers een verant woordelijkheid voor de gehele keten.”

Er is heel wat te doen over de stikstofplannen van de Nederlandse overheid. Hoe leeft dat bij jullie telers en wat vind jij dat hierin de juiste weg is? “Telers zijn bezorgd. Nederland moet zijn agrarische sector koesteren om minder afhankelijk te worden en te blijven van het buitenland. Het is o zo belangrijk dat we de voedselproductie in Nederland weten te behouden, want we zien dat als we afhan kelijk worden – zoals Europa bijvoorbeeld is op het gebied van energievoorziening – we kwetsbaar zijn. Ik heb daardoor ook begrip voor de boerenacties. Maar de agrariër is ook de stoffeerder van ons bui tengebied. We kunnen enorm genieten van ons landschap, maar dat landschap moet onderhouden worden en daar slagen onze agrariërs erg goed in. Een opwaardering van de Nederlandse agrarische sector zou zeker op zijn plaats zijn. Ik verwacht dat er

De trend is dat de retail steeds meer direct wordt beleverd; hoe zie je de rol van een coöperatieve veiling?

Wat is je agenda met Veiling Zaltbommel de komende tijd?

“Versnippering voorkomen, dat staat voor op. Maar ook laten zien waar je mee bezig bent en wat er in de teelt moet gebeuren is belangrijk. Als je partijen uitnodigt in de teelt, ontstaat er meer waardering voor al hetgeen een teler moet doen om een product in het winkelschap te krijgen. Die bewustwording is voor zowel con sument als retail belangrijk. De hard- en zachtfruitdagen en ‘Kom in de kas’ spelen daarbij bijvoorbeeld een rol. De afstand van de consument tot de teelt is erg groot. Het is mooi om daar een brug te slaan en die afstand te verkleinen met daarin de verwachting dat als consumenten in de supermarkt voor het schap staan, ze ook bewust kiezen voor het product van dicht bij in plaats van een product van veraf.” Opschaling speelt een rol in de voedselketen. Is dat iets waar Veiling Zaltbommel mee bezig is, in de vorm van meer telers of in de vorm van overname/ samenwerking?

“We laten graag zien waar we mee bezig zijn; één van die zaken is prijstranspa rantie. Bij ons is de klok een belangrijk instrument en een groot goed. Op de vei lingklok komen heel transparant prijzen tot stand. Wij willen daar onderscheidend mee zijn, want wij vinden dat telers recht hebben op prijstransparantie. We zien dat de telers het weten te waarderen dat de totstandkoming van de prijzen geen 'black box' is. Maar die prijzen zijn gewoon open. Zo hoort het en daar staan we voor. Bij Vei ling Zaltbommel wordt op kavel geveild en er is geen blokvorming in partijen. De koper kan echt op telersniveau een par tij uit drukken. Dat betekent dat je een naam kunt opbouwen en iets extra's uit de markt kunt krijgen als je als teler een goed product en een goede naam hebt. Als er in blok geveild wordt, doe je als teler mee met het gemiddelde en worden extra inspanningen en kwaliteit vaak minder beloond. We merken dat onze kopers en onze telers dat weten te waarderen. Dat betekent ook dat wij gaan investeren in de klok. We gaan de klok digitaliseren om daarmee ook nog interessanter te wor den voor zowel telers als kopers. Het is een soort open marktplaats voor telers en voor kopers die daarmee ook kwalitatieve producten kunnen waarderen. Het opent ook de weg voor meer buitenlandse aan bieders en afnemers. Dat is echt groei.”

7AGF Primeur 7/8 • 2022

“Veiling Zaltbommel is een coöperatie van en voor de teler, zonder eigen handelsposi tie. Daarin maken we als Veiling Zaltbom mel het verschil. Het is een kleine orga nisatie waar de lijnen kort zijn en telers en kopers bekend zijn. We doen graag een stapje extra. De afgelopen maanden blijkt ons verhaal aan te slaan; we binden nieuwe leden en nieuwe kopers met het belangrijkste credo: kwaliteit. Daarnaast hebben we korte doorlooptijden en vers is ook echt vers. We zijn zeer flexibel. Heel veel kan in Zaltbommel en dat leidt ertoe dat we een mooie aanwas hebben van nieuwe leden en nieuwe kopers. We weten Veiling Zaltbommel in de markt goed te positioneren en dat dragen we ook uit.” Jullie hebben een digitale veilingklok in de planning. Wat is het belang nog van de klok?

8 AGF Primeur 7/8 • 2022 Visie een werkbare oplossing komt en dat is niet deze die momenteel is voorgesteld.”

Is het dan zo moeilijk om dat verhaal bij het publiek te krijgen? Nu staan voor- en tegenstanders erg tegenover elkaar. “Ja, en dat leidt tot polarisatie. Uit heel de wereld komt men in Nederland kijken hoe efficiënt en hoe innovatief wij zijn op het gebied van onze voedselproductie. De Universiteit van Wageningen en, voor wat betreft fruit, de proeftuin in Randwijk, staan goed bekend. Wij zijn koploper en vervolgens krijgen de telers met de kop loperspositie niet de waardering die ze wel zouden moeten krijgen. Fruit telen in Nederland is topsport als je kijkt naar alle uitdagingen die er zijn op het gebied van klimaat met alle weersextremen, zoals vorst, wind, hagel, droogte, hitte, water overlast. Diep respect voor de telers die onder deze omstandigheden en onder zware regelgeving - het Nederlandse voedsel is het meest veilige en wordt onder duurzame omstandigheden geteeld - pro duceren. Als je dan ziet hoe weinig waar dering er van sommige partijen is, dat raakt me echt.”

Wat zijn je verwachtingen van de biologische categorie? “Je ziet dat de groei van biologisch heel erg langzaam gaat en ook de consument zou dit eerst moeten omarmen en dat zien we op dit moment echter niet. De prijs van biologische producten is toch substan tieel hoger. De teler is degene die op het moment de risico’s neemt, want de ambi ties zijn geduid in een streefpercentage biologisch, maar je kunt de markt niet dwingen. Je ziet vaak dat ambities wor den geduid in percentages, zonder dat daarbij een impactanalyse wordt gemaakt en gekeken wordt of de consument ook daadwerkelijk bereid is om een meer prijs te gaan betalen voor een product.

Wat doet dat met het verdienmodel van de teler en de consumentenprijzen van AGF? “Met een betere margeverdeling in de keten is er meer perspectief voor de teler om mee te kunnen doen met de kosten stijgingen die er op dit moment zijn. Zo heeft LTO het project ‘Verdienen in Ketens’ opgezet - dat brengt de hele keten waaron der diverse boerenorganisaties, Rabobank en alle supermarktketens bijeen - om tot afspraken te komen. Ik hoop dat dit pro ject zijn vruchten gaat afwerpen en dat het bewustzijn vergroot wordt. Het is nog nooit zo nodig geweest als nu. Ook hier is prijstransparantie een groot goed, maak het maar inzichtelijk. We moeten een beetje af van de ‘black box’ rondom prijs vorming. Vergeet niet, we hebben elkaar nodig. Dat is ook het mooie van een vei lingcoöperatie: het is belangrijk om ver snippering te voorkomen. We moeten het echt samen doen. Ik ben van mening dat als je samenwerkt dat het echt ten goede kan komen van de individuele teler. Zowel de teler, de veiling, de retail, de markt en foodservice; we hebben elkaar allemaal nodig. Het is voor iedereen gezond als iedereen een boterham kan verdienen. Dat geeft voor alle schakels bestaansrecht en dat waarborgt ook ieders verdienmodel. Als er duurzaamheidsambities en boven wettelijke eisen op het gebied van biodi versiteit zijn, moet daar ook waardering voor zijn. Iedereen is voor biodiversiteit, maar het lijkt alsof niemand daarvoor wil betalen. Dat is heel erg gek. De teler kan daarbij - in de voedselvoorziening en als stoffeerder van het landschap - een belangrijke rol vervullen en de biodiversi teit versterken.” (MW)  G.vandenAnker@veiling-zaltbommel.nl

Gerard was eerder voorzitter van de Nederland se Fruittelers Organisatie (NFO) en is als lid van het algemeen bestuur betrokken bij het Waterschap Rivierenland. Hij geeft aan dat hij het netwerk dat hij hiermee opbouwde ook in zijn huidige functie goed kan inzetten. “Het is van belang om onder meer in de watervoorziening een vinger aan de pols te houden. Als Veiling Zaltbom mel weten we de wegen te bewandelen om de belangen van onze leden te behartigen.”

De huidige energieprijzen zijn volatiel en hoog; wat is daarvan de impact op glasteelten zoals bijvoorbeeld die van aardbeien? “Het is voor elke individuele ondernemer momenteel de vraag: hoe gaat mijn teelt plan eruitzien? En hoe ga ik dat vervolgens met energie doen? Er is nog nooit zoveel over energiekosten nagedacht als nu. Het planttijdstip was jarenlang een automa tisch ritme, terwijl telers nu zoekende zijn om met zo min mogelijk energie een teelt in te vullen. Dat is per bedrijf verschillend en dat is best spannend. Dat is echt pio nieren, want het is onduidelijk wat de gas prijs over een week of over een maand zal zijn. Het is allemaal onberekenbaar. Hoe streng zal de winter zijn? Hoe ontwikkelt de geopolitieke situatie zich? Er zijn zoveel vraagtekens, naar mijn idee is het in de teelt nog nooit zo onzeker geweest. Veel telers zijn aan het rekenen en worstelen met dilemma’s over de opbrengsten van de producten bij de huidige gasprijzen. En dit naast alle andere kostenstijgingen. Het is niet alleen energie, maar ook inflatie, bemesting, arbeid en andere kosten zoals bijvoorbeeld van onderdelen. Aan alle knoppen van kostprijsverhoging wordt op dit moment gedraaid. Het is zeker in de glasteelt moeilijk om de juiste beslissin gen te maken. Als Veiling Zaltbommel zit ten we kort op de bal en hebben we nauwe contacten met telers. Dat is gunstig, omdat we ook onze verkoopstrategie moeten aanpassen. Korte lijnen zijn daarbij een groot goed zodat we in kunnen spelen op de markt en heel duidelijk weten wanneer we wat kunnen verwachten.”

“Als we ons de vraag stellen: Willen we in Nederland fruit telen? en het antwoord daarop is ja, moet je ook de randvoor waarden weten te borgen die fruitteelt in Nederland mogelijk maken. Dat betekent een goed functionerend watersysteem, dat de teeltondersteunende voorzieningen (bijvoorbeeld een overkapping) ruimtelijk mogelijk gemaakt moeten worden, dat er een mogelijkheid moet zijn om voldoende gewasbescherming in te kunnen zetten als het natuurlijk evenwicht uit balans is. De randvoorwaarden moeten goed zijn, wil je een sector kunnen koesteren en wil je een sector bestaansrecht kunnen geven. Dat houdt in dat er toekomstbestendig beleid moet zijn en dat besluiten niet ad hoc of op basis van emotie worden genomen. En daar lijkt het soms wel op. Er moet een stip op de horizon gezet worden waar we naartoe gaan en tot die tijd moet er per spectief zijn voor de teler om te kunnen investeren en te blijven telen om ook jonge telers het mogelijk te maken om bedrij ven over te nemen. In de gehele keten die daaraan vastzit - toeleveranciers en afne mers - heeft ieder daar een belang in. Dus laten we trots uitstralen en het elkaar zo makkelijk mogelijk maken zodat de voor Nederland zo belangrijke voedselvoorzie ning behouden kan worden.” Wat zijn andere uitdagingen die de teelt raken en hoe kan Veiling Zaltbommel daarop inspelen? “Naast energie en arbeid, zijn er uitdagin gen op het gebied van gewasbescherming, zeker met alle ambities die er zijn, en de beschikbaarheid van water; nu het half juli warm en wat droger begint is worden, is dat een groot goed. De Veiling stelt voor om in 2023 weer deel te nemen aan de GMO subsidie (Gemeenschappelijke Markt Ordening) om daarmee de kosten voor onze telers te kunnen verlichten.”

Bijvoorbeeld bij PlanetProof zien we die meerprijs nog steeds uitblijven, ondanks alle duurzaamheidsambities die opgelegd worden tot aan bovenwettelijke eisen aan toe. Kennelijk is de retail, kennelijk is de consument en kennelijk is met name ook het buitenland - de export - niet bereid om daar een meerprijs voor te betalen. Overi gens is de teler bij Veiling Zaltbommel vrij te kiezen aan welke certificering hij deel neemt.”

#1 leverancier van Pulsed Electric Field systemen voor betere frieten en chips. Gezondere snacks, gemaakt van aardappelen, groenten en fruit met minder vet, betere smaak en betere kleur. Pulsemaster PEF-Systeem bestaat uit een PEF Transportunit in combinatie met een Pulsgenerator. Neem contact met ons op: mark.deboevere@pulsemaster.us +31 6 520 567 78 #1 leverancier van industriële PEF-apparatuur ter wereld www.pulsemaster.us

10 AGF Primeur 7/8 • 2022 Retail EFMI Business School identificeerde 25 jaar geleden vier markttrends om toegevoegde waarde te creëren in food: gemak, genieten, gezondheid en goed gedrag. In gemak en genieten is dat net iets gemakkelijker dan in gezondheid en goed gedrag. Welke rol en macht heeft de supermarkt hier? Retailprofessor en jubilerend directeur van EFMI Business School Laurens Sloot geeft zijn visie op de foodretailmarkt die onlosmakelijk verbonden is met de primaire sector en de (agro)foodindustrie.

LEAN & MEAN “Het vrije marktmodel heeft ontzettend veel welvaart gebracht en zorgt ervoor dat partijen die het iets efficiënter en beter doen de grote winnaars zijn gewor den. Dat proces is nog eens versneld na de invoering van de euro, waardoor alles nog transparanter werd. Nederland heeft door die open markt in de primaire sector een enorme exportpositie opgebouwd. Wij kunnen mainstream tomaten en paprika’s goedkoper en van een constantere kwa liteit produceren dan de meeste Spaanse en Italiaanse telers; bovendien zit Schip hol als logistiek knooppunt om de hoek. Nederland werkt leaner & meaner en heeft meer grip op de gehele keten. Dat is een model dat al richting duurzaamheid werkt, maar niet volledig. Maar wil je als politiek meer duurzaamheid, dan moet je dat voorzichtig doen. Extra investerin gen in stikstofreductie op landenniveau afdwingen in een open markt met vrije concurrentie verstoort het level playing field. Dan stuur je je eigen landbouwers naar de Olympische spelen, maar verplicht je ze wel om met een arm op de rug te zwemmen. Zo help je je eigen succes snel om zeep. Voedselproductie in Nederland is juist een voorbeeld voor de wereld waar steeds meer monden te voeden zijn en dat wil je tegen een zo laag mogelijke footprint Omdoen.”meer duurzaam te produceren en consumeren adviseert Sloot om true cost pricing in te voeren, op Europees markt niveau. “Mogelijke elementen hierin zijn CO2-emissie, stikstofemissie, methaan emissie, watergebruik en boerenwelzijn. Voor de AGF-sector zou dit voordelig kun nen zijn, omdat zij netto CO2 opnemen. De vervuiler betaalt, de schoonmaker ont vangt. Dit pakt het probleem van de hoge footprint aan de voorkant aan en houdt de vrije keuze voor de consument in stand.”

Hoe verkoop je calorieën met toegevoegde waarde in gezondheid en goed gedrag?

De inkoopkracht van de Nederland se foodretail is gebundeld in vijf inkooporganisaties. Door die sterke posi tie krijgen supermarkten veelal het ver wijt dat ze hun leveranciers onder druk zetten met als gevolg een neerwaartse prijsspiraal. Maar de gedachte dat als supermarkten wat meer gaan betalen het probleem wordt opgelost, is veel te simpel. “De essentie is dat we in een open econo mie leven. Zowel consumenten als bedrij ven kunnen op basis van het aanbod kie zen waar ze iets kopen tegen welke prijs. Op het moment dat de consument met de portemonnee stemt en bij discount de goedkoopste tomaten haalt, dan kun je dat niet zomaar negeren als je Albert Heijn of Jumbo heet,” aldus Laurens Sloot. Van de focus op prijs raken we voorlopig niet af, zeker doordat de koopkracht op dit moment stevig daalt door oplopende inflatie. EFMI ziet dat discount tot nu toe de grote disrupter in de markt is. In het Verenigd Koninkrijk, het land waar catag ory management is ‘uitgevonden’ en ze heel goed weten wat de klant wil, groeit het marktaandeel van Aldi en Lidl sterk ten koste van de servicesupers als Tesco, Sainsbury, Asda en Mor risons. Dit heeft mede tot gevolg dat de promodruk stijgt. In Nederland heeft Lidl er inmiddels voor gezorgd dat de andere retailers voor de snellopers in AGF de prijs gaan matchen.

Laurens Sloot

bijna de

Head to kiremko.com Are you up for a reduction in your: Oil CleaningTotalPowerconsumptionusagecostofownershiptime kiremko.com +31 348 47 94 00 | idahosteel.com +1 208 522 12 75 “Vers

11AGF Primeur 7/8 • 2022

Hetteroplopen.”themagezondheid is een verantwoor delijkheid die ook bij supermarkten wordt gelegd. Het percentage mensen met over gewicht groeit nog steeds en dat gaat tot grote problemen leiden in onze vergrij zende samenleving. Handel en industrie zullen iets met dit gegeven moeten doen. In meer of mindere mate zijn zij daar actief mee aan de slag, maar retail kan er niet alléén voor zorgen dat de consument meer groenten en minder vlees gaat eten. “Er ligt een taak voor de levensmiddelensector als geheel. Niet alleen de supermarkt, maar de hele voedselomgeving dus ook waar je voedsel kunt kopen en wat er in het voed sel zit. De grote vraag is hoe je op een niet betuttelende manier de mindset van men sen kunt veranderen om de gezonde en duurzame keuze te maken. Daar ligt heel veel toegevoegde waarde.” Het aantal te voeden monden zal maar beperkt groeien in Nederland en daarbij staat Nederland voor grote uitdagingen om de land- en tuinbouw vol te houden en te combine ren met een steeds veeleisende samenle ving. “Niet de vraag hoe we méér calorieën kunnen verkopen, maar hoe we calorieën met meer toegevoegde waarde kunnen verkopen staat centraal. Dat is ook goed voor zowel duurzaamheid als gezondheid. Als je als supermarkt dat goed kunt doen, dan wordt één plus één drie. Dat kunnen ze alleen niet alleen; retailers, fabrikanten en de primaire sector zullen de handen ineen moeten slaan om de volgende waar desprong te kunnen maken.” (ML)  sloot@efmi.nl is tegenwoordig goed voor helft

In Nederland hebben telers coöperaties opgericht om aanbod te bundelen. Dat is belangrijk om zowel het volume als de schaal te hebben om op een goede manier samen te werken. Ook in het buitenland verwacht Sloot dat samenwerking in vers ketens een dominant model gaat worden bij grote retailers als Edeka, Rewa, Tes co, Carrefour. Dat is reden om nog meer in ketensamenwerking en in tracking en tracing van producten te investeren. “In mijn ogen gaat dat de standaard worden, dus daarin kun je beter voorop- dan ach

van de omzet van supermarkten”

Ketensamenwerking kan ook de leve ringszekerheid voor de retailer vergroten, aldus Sloot. EFMI schrijft al sinds 2013 rapporten over het nut van strategische samenwerking in versketens. De rol van de primaire sector, die van de verwerkers en de retail kristalliseren zich steeds ver der uit. “‘Volhoudbare’ landbouw zal het nog lange tijd van ketensamenwerking, keurmerken en subsidies moeten hebben. We komen uit een open markt waarbij het idee is dat iedereen zijn eigen broek moet ophouden. Vers is tegenwoordig goed voor bijna de helft van de omzet van super markten en ik denk dat retailers steeds meer zien dat de kost voor de baat uitgaat, dus zullen ze moeten investeren in de ketens zodat partijen niet alleen een goe de, maar ook een stabiele boterham kun nen verdienen. Ik zie dat er steeds meer wordt nagedacht over hoe we die boer of teler een meerprijs kunnen geven voor de investeringen die hij doet en hoe kun je duurzamere producten beter verwaarden richting consument. Met het beter leven keurmerk en het ‘Beter voor’ concept van AH is dat heel goed gelukt, denk ik.”

Leuk, lekker en leerzaam waren de watermeloenen uit de serres bij

Teler Lynn Vermeiren en brand manager Tom Verdonck in de serre met watermeloenen

RETAILPARTNER Sinds week 25 komen opnieuw waterme loenen uit een opgeschaalde teelt en media waren er weer snel bij, en niet alleen vak pers. “Ik ben verrast over hoe snel het nieuws zich heeft verspreid,” zegt brand manager Tom Verdonck. “Het nieuws werd snel opgepikt. Het is hierdoor dit jaar direct ook weer hard gegaan, waar bij goed weer bij de start van onze oogst zeker meehielp. Als de zon schijnt, zijn watermeloenen populair.” Vorig jaar ging het vanaf het begin van de proefteelt ook hard. Destijds vertelde Tom dat de telers eerst zelf een lokale supermarkt aange schreven om als ‘leukigheidje’ de eerste ladingen watermeloenen persoonlijk uit te kunnen leveren. Ondertussen werden ook groenten- en fruitspecialisten gecon tacteerd. Zij namen direct het gros van de oogst af. Tegelijk werd de animo bij de retail gepolst. En die was er. Voor een Belgische retail partner is een teelt opgezet. “Je kunt een dergelijke speciale teelt als deze niet op grote schaal zomaar opzetten,” geeft Tom aan. “Eigenlijk net als in tomaat, waarbij je ook afzet zoekt voor de verschillende ras sen die je teelt.” De Belgische retailpartner voert momenteel de watermeloenen uit de kas naast de Spaanse. Qua brix doen de watermeloenen uit de serre niet voor de importvruchten onder, verzekert Tom ons. “Onze manier van oogsten helpt daarbij. We oogsten heel vers en we controleren elke meloen. Onze meloenen halen een brix van rond de 10. Qua smaak en textuur vind ik ze eerlijk gezegd lekkerder dan de Spaanse. Onze watermeloenen zijn veel

Telers proberen van meloenen uit serre een blijvend segment te maken

12 AGF Primeur 7/8 • 2022 Glastuinbouw

Tomeco vorig jaar al, maar of het ook een blijvertje ging zijn? Dat was vorig jaar zomer nog wel even de vraag. Inmiddels is het antwoord ‘ja’, want de van origine tomatentelers vonden een Belgische retailpartner voor de verkoop. Opnieuw zijn er hierdoor vanaf medio juni tot ver in september watermeloenen uit de serre van Tomeco bij Coöperatie Hoogstraten te krijgen. Voorzichtig is inmiddels ook met het telen van andere soorten meloenen in de Vlaamse serres begonnen. Meloenen in de serre telen is op zich niet uniek. Het gebeurt al langer, ook in Vlaanderen. De teelt van watermeloe nen aan de draad is wel heel bijzonder. De teelt vertoont gelijkenis met hoe tomaten in de serre hoog de lucht in groeien. Samen met collega-tomatenteler De Bakker West land begonnen de telers van Tomeco met de bijzondere teelt op zoek naar alterna tieve teelten. Dat leverde direct al de nodi ge media-aandacht op. Niet gek ook, want het is nieuw hier én het is een bijzonder gezicht, want zelfs het speciaal veredelde ras dat de telers telen levert nog altijd veel zwaardere vruchten op dan een gemiddel de tomatenplant. Vruchten variërend van een halve kilo tot anderhalve kilo die zon der ondersteuning gewoon blijven hangen.

13 intenser, mede door het handzame for Naastmaat.”

Tomeco wil nog steeds de focus blijven leg gen op tomaten en niet naar buiten komen als extra merk van Belgische meloenen. “Onze focus blijft tomaten. Met de water meloenen is het een bewuste keuze niet nóg een merk in het schap in te brengen. Daar zit volgens ons niemand op te wach ten.” Daarom is gekozen om Tomélon ook onder de vleugels van Coöperatie Hoog straten te brengen. “Zij dragen kwali teit hoog in het vaandel en hebben al een goede en herkenbare naam in zachtfruit.”

tom.verdonck@tomeco.be De Tomélon wordt onder de vleugels van Coöperatie Hoogstraten op de markt gebracht. De Belgische driekleur benadrukt de lokale oorsprong van het product De watermeloenen groeien in de kassen hoog in de lucht, net als de tomaten en komkommers in dezelfde kassen

Inmiddels worden er met meerdere soorten meloenen proeven gedaan. Astrid Sneyders houdt zich daar als bezigteeltverantwoordelijkesamenmeteenteam De vruchten tot wel anderhalve kilo blijven zonder ondersteuning gewoon hangen

GEEN EXTRA MERK Nu het tweede jaar met watermeloenen in volle gang is, zijn de telers ook alweer verder aan het kijken. “We zijn hiermee begonnen omdat het kan, omdat de telers willen blijven leren en zij het leuk vinden uitdagendere teelten te doen. Bovendien zijn de tomatenproducties zomers zo hoog, dat wij als tussenteelt wel kansen zien voor een lokale teelt van exotisch fruit. We hopen om hier een segment van te kunnen maken, omdat we geloven in de voordelen, te weten duurzaamheid vanwege een laag waterverbruik, beperkte transportimpact, verbeterde houdbaarheid en dus minder Inafval.”dat kader is dit jaar op kleine schaal, net als vorig jaar met de watermeloenen, een proef gestart in de serre met nog meer meloenen. “We telen in een plastic tun nelserre bij een van onze andere telers Cantaloupe-, Charantais- en Galia-meloe nen. Het is een bedekte vollegrondsteelt, waarbij we aan de hoge draad telen op ver schillende ondergronden, waaronder ook op verschillende soorten substraten. Om verder te ontwikkelen, ook in de water meloenen, hebben we nu een team mensen die doordacht bezig zijn met de teelt en de verbeteringen.” Onbeschermd meloenen telen bleek geen succes. “Daar schiet al snel niet veel meer van over.”

bovengenoemde eigenschappen is een sterk punt van de meloenen, die her kenbaar zijn aan een sticker met daarop de Belgische driekleur, de houdbaarheid. “Op kamertemperatuur blijven de water meloenen twee weken goed en gekoeld nog wel iets langer.” Een uitdaging in de nog nieuwe teelt voor de tomatenteler is een stabiele productie. “We hebben na de proeven van vorig jaar de teelt goed onder controle. Dat zie je terug in de positieve reacties en de goed lopende verkoop. De lokale teelt, uitgedrukt met een specia le sticker, is wat de consument direct bij aankoop ziet. Lokaal is ons unique selling point. De goede smaak moet daarna voor de herhalingsaankopen zorgen.”

(TT) 

Detail

Detaillisten houden hoofd koel bij stijgende energieprijzen en verplichte energiebesparing

Vanaf januari zijn ondernemers verplicht om energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder uit te voeren. Sinds 2015 is voor winkelpanden ook een energielabel verplicht.

Simon Dragt en Saes Weert zijn al lang geleden begonnen met verduurzamen en houden het hoofd koel.

14 AGF Primeur 7/8 • 2022

Diepvrieswinkel Saes Weert met aan de achterwand de diepgevroren AGF

Als de enorme stijging van de energieprijzen al geen reden is om aan de slag te gaan met energiebesparende maatregelen, dan is de invoering van de energiebesparingsplicht per 2023 er vast wel een.

De energiebesparingswet geldt voor bedrijven die per jaar vanaf 50.000 kWh of 25.000 m3 aardgas verbruiken. In de meeste AGF-winkels valt het gasver bruik mee, het stroomverbruik is een seri eus aandachtspunt en daar is het ook las tig om op te besparen. Veel ondernemers hebben geïnvesteerd in verduurzaming van hun koelmotoren en eventueel in het zelf opwekken van energie. Het toepassen van hernieuwbare energie geldt voor het RVO echter niet als energie besparende maatregel. Bij energiebespa ring gaat het om het voorkomen of vermin deren van energieverbruik. Bijvoorbeeld om het toepassen van energiebesparende technieken, zoals isoleren, het toepassen van ledverlichting en het voorkomen van onnodig gebruik. Sommige maatregelen kunnen (handige) ondernemers of hun personeel zelf uitvoeren , voor anderen is externe hulp nodig. Het is zaak deze op tijd in te schakelen. Er is namelijk een groot tekort aan installatiemonteurs en de ver wachting is dat dit de komende jaren ver dubbelt tot 40.000 mensen, meldde Nu.nl al eerder dit jaar. Door de tekorten in de branche lopen wachttijden ook op.

GEWOON BLIJVEN DOORZETTEN De Échte Groenteman Simon Dragt in Vollenhove verkoopt al jaren maaltijden, rauwkosten en andere verse gemakspro ducten vanuit de koeling. Zeven jaar gel den verbouwde en verduurzaamden ze de winkel met aangepaste koelmotoren en ledlicht. Omdat het jaarverbruik aan elek triciteit boven de grens van 50.000 kWh ligt, kreeg Simon Dragt onlangs een ener gie-audit. Op een paar punten na voldeed zijn winkel gelukkig grotendeels aan de energiebesparingsplicht en zijn er nu geen grote investeringen nodig. “Er ontbrak hier en daar wat ledverlichting, verder niets. We proberen zo zuinig mogelijk te doen. Elk dubbeltje wat je kunt verdienen op stroom is goed natuurlijk,” aldus Simon. Zeker nu de energieprijs sterk is gestegen.

“We hebben altijd een flexibel stroom contract gehad en gemiddeld kwam dat goed uit, maar nu betalen we meer aan stroom dan dat we ooit gedaan hebben. Het varieert van 1.000 tot 1.500 euro per maand extra.” Ook heeft de AGF-specialist last van de hoge benzineprijzen wat het bezorgen extra duur maakt. In de zomer komen er nog extra energiekosten bij van de airco die de winkel en de producten koel houdt. Al met al heel wat extra kos ten die de marges onder druk zetten. Maar Simon moppert niet en zoon Bert staat in de startblokken om de winkel straks over te nemen. “We zitten in een klein stadje

Bespaar op verlichting Vervang je verlichting door energiezuinige ledverlichting. Ledlampen gaan langer mee en verbruiken vijf keer minder stroom dan halogeen. Plaats bewegingssensoren zodat je ruimtes die niemand gebruikt niet onnodig verlicht.

Voorkom tocht Heb je een pand waar bezoekers of medewerkers veel in- en uitlopen? Plaats dan deurdrangers op buitendeuren zodat ze na gebruik automatisch sluiten.

IN STAPPEN VERDUURZAMEN Saes Weert is een bloem-, groen-, vers en diepvrieswinkel. In de verswinkel kun nen consumenten verse groenten en fruit, rauwkosten en salades kopen en er is keu ze uit een breed assortiment aan verse maaltijden. Saes Weert heeft twee koelcel len voor de versafdeling van samen 60m2, twee diepvriescellen van samen 29m2, 30 meter koeltoonbank en twaalf diepvries cellen van 2,5 meter per stuk voor de ver koop van frituursnacks, maar ook diepge vroren groenten en -aardappelproducten. Daarnaast is er ook voor de bloemen een koelcel van 30m2 en een koelstelling voor bloemen van 15m2. Koelen en vriezen is dus een grote kosten post voor Saes Weert. Totale elektriciteits behoefte is gemiddeld jaarlijks 280.000 kWh. De inkoop voor een zo scherp moge lijke prijs heeft Saes Weert uitbesteed aan derden. Om de winkel te verduurza men zijn twee jaar geleden zonnepanelen geïnstalleerd die jaarlijks 200.000 kWh opwekken. Netto gaat het om 80.000 kWh die nog ingekocht moet worden. “Ik heb mijn contract tot 2027 vastgelegd toen de prijs nog laag was. Dat is gezien de huidige prijzen een voordeel, maar ook een nadeel.

Foto’s bij Saes Weert, Linksboven met de klok mee: Diepgevroren groenten, Gekoelde wraps, Gekoelde broodjesbar, Veel ruimte voor bewerkt product

15AGF Primeur 7/8 • 2022 met 4.200 inwoners en daar zijn we nog de enige groenteman, dus als vakspecialist hebben we een unieke positie. Bert heeft het vak met de paplepel ingegoten gekre gen. Van kleins af aan helpt hij al zijn vaste klantjes. Als gezonde verswinkel zien we de toekomst rooskleurig tegemoet. Soms zit het mee, soms zit het tegen als onderne mer en dan moet je gewoon blijven door zetten.”

Subsidie op de zonnepanelen is gekoppeld aan de inkoopprijs en daardoor levert terug leveren aan het net ook weinig op,” vertelt eigenaar Thijs Saes. De investe ringen in zonnepanelen pakken bedrijfs Met een paar relatief eenvoudige ingrepen en lage kosten is energiebesparing al mogelijk Plaats tijdschakelaars Plaats tijdschakelaars op je verlichting en ventilatie- en stookinstallaties. Zo zorg je dat je het bedrijfspand niet onnodig verwarmt en koelt buiten werktijden. En branden er geen lampen terwijl niemand aan het werk is. Tijdschakelaars kun je ook toevoegen op andere apparatuur. Soms staan deze dag en nacht aan, terwijl oudere machines ook in ruststand ongemerkt flink wat energie verbruiken.

“Zuurzak kan mogelijk selectief kankercellen doden”

De effecten van voeding op kanker zijn nog gro tendeels onbekend, maar uit recent onderzoek is gebleken dat één vrucht, waarvan wordt beweerd dat hij geneeskrach tige eigenschappen heeft, de verspreiding van de ziekte zou kunnen vertragen. Ander onderzoek suggereert dat de vrucht de werking van tradi tionele therapieën zou kun nen verbeteren, of selectief verschillende soorten kan kercellen zou kunnen doden.

bij De Echte Groenteman Simon Dragt

Subsidies en scans

Aan verduurzamingen zit natuurlijk een kostenplaatje. Vanuit de overheid zijn er verschillende ondersteunende subsidiemogelijkheden, onder meer voor het aanvragen van energieadviezen, voor emissieloze bedrijfsauto’s, de energie-investeringsaftrek en investeringen in duurzame energie (valt niet onder de energiebesparingsplicht). Deze subsidies gaan vaak gepaard met voorwaarden en regels, dus het is goed om het gebruik hiervan met een accountant af te stem men. Branchevereniging AVN heeft in samenwerking met Omnia Energy een duurzaamheids- en energiescan ontwikkeld waar ondernemers gebruik van kunnen maken. matig uiteindelijk wel gunstig uit. “Ik heb een rendement van 20 procent, op de bank krijg je dat niet.” Zonnepanelen zijn een grote stap geweest, daarnaast voert Saes Weert maatregelen in kleine stapjes door. “Als zaken aan vervanging toe zijn, dan zorg ik wel voor het duurzame alter natief: ledverlichting, koelmotoren op propaangas, dat doe je gewoon. Ik koop dit ook zoveel mogelijk lokaal in.” Saes Weert heeft tevens onderzocht of ze kunnen overstappen naar elektrisch rijden. “We hebben drie busjes rijden voor bezorgen, maar we rijden net te veel kilometers voor wat elektrisch haalbaar is. Je wilt immers ook zeker weten dat je in de winterperiode kunt bezorgen; bovendien zijn ze nog erg duur in aanschaf.” (ML) 

16 AGF Primeur 7/8 • 2022 Detail

Artsen raden het gebruik van deze vrucht voor kankerpre ventie vooralsnog afgeraden, omdat er nog geen onderzoek op mensen is gedaan. Gravio la of zuurzak is afkomstig van de bomen van regenwouden in Afrika, Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië; de pulp van de vrucht wordt veel gebruikt in sappen en smoothies.

info@simondragt.nlinfo@saesweert.nlKoeltoonbanken

WebMD: “Zuurzak is hoog in vitamine C en antioxidanten, waarvan bekend is dat ze het immuun systeem bevorderen.” Onder zoek toont aan dat de vrucht het immuunsysteem versterkt door het vermogen te verbe teren om zich te verdedigen tegen ziekteverwekkers en door de vernietiging van vrije radicalen te bevorderen.” Som mige studies hebben de effec ten van de vrucht op kanker bestudeerd en suggereren dat het kan helpen bij het selectief doden van kwaadaardige cel len. 

Na een aantal jaar werd de stap naar retail gemaakt. “De gedachte was dat wat we in het groot voor foodservice deden, ook in kleinverpakkingen kon. Gerard Kroef besloot vier machines te kopen en ik kreeg de taak om het te laten lopen. AGF bij retail is in Nederland veelal private label gedre ven, dus we hebben toen redelijk snel de stap gezet om onze brand los te laten. Het grootste gedeelte van onze producten bij retail is onder private label, één retailer in Nederland heeft het Peka-merk in het schap. Inmiddels ben ik niet meer in retail branche werkzaam, maar verantwoor delijk voor de Foodservice en Industrie markt binnen Nederland.”

### 17AGF Primeur 7/8 • 2022 Inventaris

Van de aardappel heeft Harm nog lang niet genoeg. “Aardappelen zijn onmisbaar in de dagelijkse kost en als bijgerecht ont zettend veelzijdig. Je kunt er overal ter wereld mee terecht. Na Europa zijn we inmiddels ook in Amerika actief. We zijn de wereld aan het veroveren, elke dag weten we mensen te overtuigen van onze mooie producten.” (ML)  Harm.zom@pekakroef.com Harm Zom, Peka Kroef: “Soms heb ik het gevoel voor mijn eigen onderneming te werken”

“Om 25 jaar voor dezelfde club te werken voelt niet als een prestatie, het geeft aan dat je het naar je zin hebt. Bij ons is het: samen de schouders eronder, de directie, collega’s op kantoor en in de fabriek, we gaan er met zijn allen voor. We hebben elkaar nodig. De vrijheid die ik heb gekre gen maakt dat ik soms het gevoel krijg toch mijn eigen zaak te zijn begonnen.”

Teruggaan naar de golfwereld is niet meer aan de orde gekomen. De ontwikkelingen bij Peka Kroef zijn allemaal zo snel gegaan.

In het golfcircuit ondervond hij als zelfstandig ondernemer zakelijke tegenwind, maar bij Peka Kroef zat de wind mee. Harm Zom werkt inmiddels ruim 25 jaar bij het familiebedrijf in functies waar hij kon blijven ondernemen. “Soms heb ik weleens het gevoel voor mijn eigen onderneming te werken,” vertelt Harm. Het ondernemersbloed stroomt al van jongs af aan door zijn aderen. Na de hotelschool in België kwam hij op de golf baan terecht en heeft daar van alles aan gepakt: van grasmaaien, ballenrapen en golflessen geven tot bar draaien. Zo kwam hij op het idee om een golfwinkel te star ten. “Dat werd best een succes. Ik was de eerste in Nederland met een golfwinkel in het centrum van een stad.” Plannen voor samenwerking en uitbreiding werden ech ter gedwarsboomd en Harm besloot een sabbatical te nemen.

Peka Kroef kon hem in die tijd wel even gebruiken voor een nieuw idee dat ze in de markt wilden zetten: Peka Freshline, bedacht om groentewinkels te ontzor gen. “Ik ging elke dag met een koelbox vol proefmonsters op stap. In die tijd waren er zeker nog ongeveer 2.300 groentewinkels die geschrapte krielaardappelen verkoch ten, wat natuurlijk een heel bewerkelijk product was. Wij kwamen met een kanten-klaar geschrapt en voorgekookt kriel tje. Als ze het wat vonden, dan konden ze dat bij de groothandel bestellen.”

Freshline werd een groot succes en kwam er, via de groentemannen die vaak aan horeca leverden, een nieuwe markt bij. Ook sloegen ze de vleugels uit naar België. “Of ik ook Frans kon… ik dacht dat ik met mijn hotelschoolachtergrond qua Franse taal wel ver kon komen, maar dat bleek toch lastiger dan gedacht. Gelukkig bleken de Belgen ook wat Nederlands te kennen. Peka Kroef is inmiddels in 17 landen actief. We hebben wel overal native speakers zit ten, dat werkt het beste.”

Peka Kroef bestaat 52 jaar en de toekomst ziet er rooskleurig uit. “De vegetarische/ vegan trend is een hele belangrijke. Hoe minder vlees er wordt gegeten, hoe meer groenten en aardappelen. Daarnaast is er in veel sectoren een tekort aan personeel, zeker in horeca. Goed geschoolde koks zijn schaars en dan is de convenience die wij bieden een uitkomst. Ook in retail zie je steeds meer convenienceproducten.”

“Met rode kiwi bereiken we nog meer consumenten”

Gele kiwi wint steeds meer marktaandeel. In Italië, maar ook in het buitenland blijven bedrijven die exclusief een merk op de markt brengen hun areaal uitbreiden. Zo ook Jingold, een Italiaans bedrijf uit Cesena (Emilia Romagna), dat teeltlocaties op meerdere breedtegraden in het hele land beheert om de oogstkalender zo ruim mogelijk te houden.

“Voor het komende seizoen verwach ten we een aanzienlijke opbrengst toename van onze rassen met geel en rood vruchtvlees, vooral in Italië, ons belangrijkste teeltgebied,” vertelt More no Armuzzi, verkoopvertegenwoordiger bij Jingold. “Deze toename biedt positieve vooruitzichten op afzetgebied, want de beschikbaarheid van product is in de afge lopen seizoenen altijd lager geweest dan de marktvraag. De toename van de productie zal ons in staat stellen het merk Jingold verder te verankeren in onze belangrijk ste afzetmarkten. Voor de groene Hay ward kiwi is er nog geen officiële raming, maar we verwachten toch een stijging ten opzichte van vorig seizoen, zowel in Italië als in Griekenland, de twee belangrijkste teeltgebieden in Europa.”

18 AGF Primeur 7/8 • 2022 Fruit

Niettemin lijdt de kiwi net als alle fruit soorten onder de huidige situatie op inter nationaal gebied. “Naast de bovengenoem de stijging van de logistieke kosten kunnen we niet anders dan rekening houden met de delicate geopolitieke situaties, te begin nen met de oorlog in Oekraïne, dat waar schijnlijk een invloed zal blijven hebben op de dynamiek van de uitwisseling van goe deren en diensten tussen de verschillende landen. Het zal ongetwijfeld ook voor wij zigingen zorgen in de commerciële strate gieën van bedrijven zoals de onze. Tegelij kertijd zetten sommige trends zich voort, zoals die van het verminderen van het

Moreno Armuzzi, Jingold: Moreno Armuzzi

Er wordt veel aandacht besteed aan de export. De afgelopen jaren heeft Jingold met zijn kiwi's praktisch de hele wereld bereikt. In Europa richt het bedrijf zich al jaren op de Belgische en Nederlandse markt. “Deze twee markten zijn de afge lopen 5 jaar exponentieel gegroeid en vandaag de dag zijn ze in alle opzichten een van onze belangrijkste markten. We werken vooral samen met de retail. Op momenten van maximale beschikbaarheid van de Italiaanse gele kiwi zijn we aanwe zig in de meeste grote supermarktketens.”

Jingold heeft vorig jaar op het gebied van de teelt positieve resultaten behaald ondanks weinig geruststellende teeltomstandighe den en ondanks de wereldwijde economi sche situatie. “De oogst van gele en groene kiwi's in 2021 in Italië werd sterk beïn vloed door klimaatproblemen die bijna alle fruitsoorten troffen. Daardoor werd onze groeitrend, gestuwd door het in productie komen van nieuwe boomgaarden, ietwat afgeremd. Daarbij komen nog de inmid dels welbekende kostenstijgingen en de logistieke uitdagingen, zowel wat betreft de afzet van het fruit als de inkoop van grondstoffen. Dit troebele scenario heeft ons er echter niet van weerhouden het sei zoen af te sluiten met zeer positieve econo mische resultaten. Zo hebben we de telers een mooi inkomen kunnen bezorgen, een van de hoogste in de sector. We denken dat de stijging van de teeltkosten grotendeels kon worden gedekt,” zegt Armuzzi.

de vraag naar gele kiwi's in nieuwe kana len en bij nieuwe consumenten te stimule ren, wat een verdere toegevoegde waarde voor de toeleveringsketen oplevert.”

Naast de gele is voor Jingold ook de rode kiwi van groot belang. “In feite zijn we van mening dat rasseninnovatie, en bijgevolg de segmentering van het aanbod, aan de basis ligt van de ontwikkeling van de con sumptie van kiwi’s. Uit de eerste commer ciële ervaringen en talrijke marktonder zoeken maken we op dat we met rode kiwi een nog groter aantal consumenten berei ken dankzij de zeer specifieke smaakken merken. We willen het teeltvolume vergro ten en dit jaar verwachten we al een zeer aanzienlijke toename. Een constante aan voer naar de schappen moet de marktpe netratie ten goede komen en zo bijdragen aan het creëren van waarde voor de hele kiwi-categorie”.

19AGF Primeur 7/8 • 2022 gebruik van plastic in groente- en fruit verpakkingen.

Toch doemen er ook problemen op en lig gen er uitdagingen in het verschiet voor de komende maanden en jaren. “Zeker in de nabije toekomst zullen we, net als ieder een, voor uitdagingen komen te staan, zowel in de teelt als vanuit commercieel en distributieoogpunt. Wat de teelt betreft, gaat het in wezen om de klimaatverande ring, en meer specifiek om voorjaarsvorst, watertekorten en nieuwe ziekteverwek kers. Op commercieel vlak wordt het zaak om alle bestemmingen te blijven bereiken, want er stellen zich zeker logistieke beper kingen; en daarnaast ook om het wereld wijde consumptieniveau te behouden of te blijven verhogen, gezien de stijging van de teeltkosten en de inflatie,” besluit Armuzzi.  www.jingold.it China, India en de VS ook in 2022 grootste groente- en fruittelers C hina bleef in 2020 met een opbrengst van 709 miljoen ton ‘s werelds grootste teler van groenten en fruit, gevolgd door India met 208 miljoen ton en de VS met 66,5 miljoen ton. Daarna komen Turkije en Bra zilië. Spanje bezet de achtste plaats, zo blijkt uit gegevens van FAO. Voornoemde landen behouden de positie die ze in 2019 bekleedden. China stond in voor 38% van de wereldwij de groente- en fruitoogst in 2020. Chinese groenten waren goed voor 479 miljoen ton. Aardappel spande er de kroon met 78 miljoen ton. Fruit klok te af op 232 miljoen ton, met watermeloen als topper met 60 miljoen ton. India volgt op grote afstand met 208 miljoen ton, wat 11% van het wereldto taal uitmaakt. De verdeling is 119 miljoen ton voor groenten en 88 miljoen ton voor fruit. De derde plaats wordt ingenomen door de VS met 66,5 miljoen ton (4% van het totaal), waar van 43 miljoen ton groenten en 23 miljoen ton fruit. Turkije was in 2020 de vierde grootste teler van groenten en fruit met 52 miljoen ton, terwijl Brazi lië met 45 miljoen ton de vijf de positie bezet. Op zes staat Mexico met 36 miljoen ton en op zeven Rusland met 35,6 miljoen ton. De achtste stek is voor Spanje met 32 miljoen ton, zo blijkt uit berekeningen van de Spaanse telersorganisatie Fepex op basis van gegevens van FAO. 

Algemeen gesteld zijn we getuige van een groeiende aandacht van de consument voor ecologische en sociale heeftzijnaandeelhaddenafgelopenlogischevertragen.vanalleendieconsumptiemigesommigegelestaatWatduurzaamheidskwesties.”betreftdeconsumentenvoorkeur,detoenamevandeconsumptievanrassennietmeerterdiscussie.“Indelenvandewereldeninsomperiodesvanhetjaarovertreftdevangelekiwi'salruimschootsvangroenekiwi’s.OpditmomentlijktdeonvoldoendebeschikbaarheidproducthetgroeiprocestekunnenEndanhebbenwenoghetbiohoofdstuk.Ookdaarinzijnwijde3jaarsterkgegroeid,wantweonstotdoelgesteldeenbiologischvan10à15%tebereiken.Daarwevorigseizoeningeslaagdenditonsondermeerinstaatgesteldom

“Je moet veel testen, althans, dat vind ik,” zegt de teler, die voordat hij de kas binnenstapte omstreeks 2016 nog IT-con sultant was. “Alleen dan kun je snel inno veren.” En innoveren, dat doet Sander. Met wasabi uit de kas is hij een van de heel weinigen, en in Nederland voor zover wij weten de enige. Sander zelf kent kaswasa bitelers uit Polen, IJsland en Engeland. Telers met gember in de kas zijn er wel meer, maar nog altijd zijn het er niet veel. “Op een bepaald moment kom je erachter dat alleen wasabi niet genoeg is, maar dat je wel een bepaalde klantengroep hebt die geïnteresseerd is in vernieuwende pro ducten. Toen er bij mij iemand langskwam met de vraag of wij gemberplantjes kon den maken, zei ik: ‘Ja hoor, dat kan ik wel.’”

Zo biedt Dutch Wasabi ook myoga aan, een Japanse gember waarvan je de bloem eet en niet de knol. “We gaan steeds meer myoga doen.” Shiso is nog zo’n onbekend Aziatisch product. Het blad uit de familie van de munt wordt echter ook door een andere teler aangeboden. “Ik denk dat wij ermee gaan stoppen. Je hebt groene, rode en ook een tweekleurige. Het is voor ons telkens zoeken, veel testen en soms moet

20 AGF Primeur 7/8 • 2022 Glastuinbouw

Passiefruit in webshop In de webshop bij Dutch Wasabi is sinds kort ook passiefruit uit de kas te krijgen. Geen product uit de kassen van Sander, maar via één van de partners van Dutch Wasabi kwam de vraag om het product aan te bieden. Inno Growers test bij Wageningen University & Research in Bleiswijk de teelt van passiefruit uit de kas. Duijvestijn Tomaten, samen met Elsgeest Potplanten partner van Dutch Wasabi, is ook bij het project van Inno Growers betrokken. Door het passiefruit op de webshop aan te bieden, testen de telers de reactie van consumenten. (TT)

Wasabiteler vindt nieuwe teelten in kas uit

Met zijn wasabi uit de Westlandse kas is Sander van Kampen van Dutch Wasabi bekend geraakt, zeker bij chefs en horecagroothandels. Tegenwoordig kan hij hen meerdere producten aanbieden, waaronder gember. Ook dit Aziatische product komt uit de kas en het is voorlopig niet het laatste innovatieve product van de teler.

Met wasabi kwam Sander voor het eerst in 2018 op de markt. “Maar eigenlijk hebben we dit jaar pas echt grotere hoeveelheden,” geeft hij aan. “Wasabi is geen makkelijke teelt om onder de knie te krijgen. Het is een lange teelt, die 1,5 jaar duurt. Je krijgt gaandeweg met veel onbekende ziekten en plagen te maken. Op basis van wat je weet en kent uit andere teelten kijk je vervol gens wat past in een nieuwe, onbekende teelt.” Datzelfde geldt eigenlijk ook voor gember. “Die teelt is korter, want je poot in het voorjaar en hebt in het najaar oogst, maar ook hier leer je veel. Gelukkig is het aantal ziekten en plagen in gember wel iets minder.” Voor beide teelten geldt dat er nog geen teeltprotocollen zijn. “Je moet alles zelf uitvinden. Dat vind ik juist leuk.”

Het product is bekender en ook minder prijzig dan wasabi.” Afnemers voor de bij zondere kasproducten van Dutch Wasabi zijn chefs en groothandels. “Soms nemen chefs producten rechtstreeks bij ons af, maar vaker kopen zij het bij groothandels die het product van ons krijgen.” Online heeft Sander ook een webshop. “Die dient vooral voor verkoop aan consumenten, maar het is ook een etalage voor chefs. Zij zien er wat wij allemaal te bieden hebben.”

GEZOND BUSINESSMODEL

De teelt van gember en wasabi zijn volgens Sander eigenlijk niet te vergelijken. Dutch Wasabi teelt beide producten ook in een andere kas. “Het zijn allebei smaakmakers, dat is wel een overeenkomst. Met gember kunnen we een breder publiek bedienen.

Lachend vervolgt Sander: “Vervolgens kwam ik erachter hoe gember eruitziet als je het net uit de grond haalt. Dat product ben ik gaan testen en de reactie van chefs en groothandels was positief. Ze vonden het een mooi en ander product dan wat ze gewend waren. Gember is heel vaak nog een importproduct.”

21AGF Primeur 7/8 • 2022 je een product ook al op de markt brengen zonder dat je weet of het echt wat wordt. Van shiso bieden we ook bloemetjes aan, maar dat kunnen we nog niet goed genoeg naar mijn zin. Dan moet je stoppen en de aandacht leggen op andere dingen.”

Wasabi als potplant aangebodenWasabiplanten in de kas bij Sander Myogaknoppen

Gemberwortel

Dutch Wasabi ziet zichzelf als Japanse/ Aziatische moestuin voor (thuis)chefs. “Met de webshop en een groeiend produc tassortiment erbij begint het stilaan een ‘gezond businessmodel’ te worden,” zegt Sander. “Het is een proces van de lange adem. Dat heb ik wel onderschat toen ik begon.” In coronatijd had de teler zijn hele kas vol wasabiplanten staan. Niet ideaal, want de horeca ging dicht. “Potplanten waren wel enorm gewild, dus toen is het idee ontstaan de wasabi, die wij in potten telen, als potplant te verkopen. Vervol gens zijn we ook gember als potplant gaan verkopen en is ook de gemberafzet gaan lopen. Door constant nieuwe dingen te blijven testen en de kosten laag te houden, hou je het langer vol.”

Sander merkt dat hij, in tegenstelling tot enkele jaren terug, opeens vragen krijgt over de CO2-voetafdruk van zijn produc ten. “Een paar jaar terug vroegen mensen

CO2-VOETAFDRUK Verwacht bij Dutch Wasabi dan ook geen gloednieuwe hightech kas. “Die hebben wij niet. We huren een kas en houden de kosten laag. De kas staat ook nog niet hele maal vol. Er is ruimte voor nieuwe dingen en die doen we ook volop.” Ook qua teelt en energieverbruik. “In de teelt van gem ber moet je best veel energie steken. Het is zeker geen koude teelt. Met wat er nu op energiegebied speelt, testen we dit jaar daarom volop hoe we goed gember kunnen telen, terwijl we er zo min mogelijk ener gie in stoppen. Ook dat is leuk om uit te vinden. De hoge gasprijs maakt je vinding rijk, het zet je aan het denken. Lastig is het wel, maar het is het wel waard.” De gember wordt in januari en februari gepoot en ver volgens is er vanaf juli tot oktober oogst. “Jaarrond bieden we het product niet aan.”

mij daar echt niet naar, nu wel. Dan hoor je: ‘Hé, hoe zit dat eigenlijk?’ De CO2-voe tafdruk wordt steeds belangrijker. Het is daarom belangrijk om te laten zien wat je allemaal doet om die zo laag mogelijk te houden. Een groot verschil bij gember maken wij in het gebruik van meststoffen. Ons gebruik ligt veel lager dan wat ze in China gebruiken. Gasverbruik hebben wij wel en zij niet, maar met wat ik weet van de CO2-voetafdruk van gember uit China denk ik dat wij een goed verhaal hebben. Ons product is lokaal en heeft een bij zondere smaak. Ik denk dat we in onze marketing in de toekomst verder ook op die CO2-voetafdruk zeker meer nadruk mogen leggen. Daarmee kunnen we ons onderscheiden, ook van andere telers.” Verder kijkt Sander ook alweer verder, naar andere producten. “Ik verwacht nu dat we volgend jaar wel weer iets nieuws in de markt kunnen gaan testen.” (TT)  sander@dutchwasabi.nl

22 AGF Primeur 7/8 • 2022 Actueel: Wortelen

“Maar daar heb ik iets op gevonden,” gaat Simon verder. “In 2018, toen het noodlot toesloeg en ik door een spijtig ongeval mijn linker onderbeen verloor, verbleef is zes weken in het UZ Leuven. Ik had toen veel tijd om na te denken over hoe het verder moest met het bedrijf. Omdat ik een voorgevoel had dat er droge jaren op komst waren, besloot ik een groot vat te kopen. Vanuit mijn ziekenhuisbed nam ik contact op met Deroo, een fabrikant van landbouwmateriaal die aaltonnen en wagens bouwt, en liet ik een ton met een capaciteit van 28.000 liter met een sproei boom van 33 meter bouwen. En zie, 2019 en 2020 waren extreem droge zomers.”

“Het heeft eens goed geregend vannacht. Gelukkig maar,” zei wortelteler Simon Louwet met een zucht van opluchting begin augustus. Simon is akkerbouwer in Herstappe, met 82 inwoners de kleinste Belgische gemeente, gelegen tussen Tongeren en Luik. Na twee droge jaren met beperkte opbrengsten en daaropvolgend een heel nat jaar – de overstromingen in onder meer het Maasbekken liggen bij iedereen nog vers in het geheugen – dreigt de wortelteelt dit seizoen weer te lijden onder een gebrek aan water.

Het hele traject van zaaien tot verpakken

Het water haalt Simon uit een lokale waterloop of uit een grote vijver dicht bij het bedrijf en vervolgens rijdt de tractor met de sproeiboom door de wortelvelden. “Voor zover ik weet, beregent niemand zijn wortelen op die manier, behalve een wor telteler uit Zeeland die de inspiratie bij ons heeft opgedaan. In de droge jaren 2019 en 2020 oogstte wie niet kon beregenen in onze streek zo’n 40 kisten per hectare, wij kwamen uit op 70 kisten. In een normaal seizoen halen we hier op onze vruchtbare

VAN 40 TOT 140 KISTEN PER HECTARE

“De grond is hier zo goed dat bedrijven van 200 km ver bij ons peen komen telen” Simon Louwet, wortelteler uit Herstappe: Dutch Carrot Group Agriport 109 1775 TA info@dutchcarrotgroup.nlwww.dutchcarrotgroup.nlMiddenmeer

VOOR VERSMARKTDE EN DE PAARDEN De wortelen van het Limburgse bedrijf zijn allemaal bestemd voor de versmarkt, er wordt niet geleverd aan de industrie. De kleinste verpakking is een formaat van 5 kg, maar er worden ook kratten van 10, 12 en 20 kg vermarkt. Het merendeel van de wortelen gaan evenwel in bigbags van 1,2 à 1,3 ton naar andere wassers en verpakkers die tekorten heb ben. Naast afzet in het binnenland expor teren Simon en Eline de peen ook naar het buitenland. De tweede keus wortelen wor den verkocht als paardenvoer.

23AGF Primeur 7/8 • 2022

VAN TEELT- NAAR SPOELBEDRIJF Het familiebedrijf uit Haspengouw zag het licht begin jaren ’90, toen de vader van Simon, die van 1994 tot en met 2015 ook nog burgemeester was van deze klein ste gemeente van België, wortelen begon te telen. “Er werden toen kilocontracten afgesloten met een spoelbedrijf. Maar omdat mijn vader zeer ondernemend was, begon het te kriebelen om zelf peen te gaan bewaren en spoelen. Al vlug werd een loods omgebouwd tot koelcel met een capaciteit voor 1.000 kisten. Het machi nepark breidde zich uit met een wortel zaaimachine en een getrokken rooier. De wortelkarren maakten we volledig zelf. Voor het wassen kochten we voornamelijk tweedehands machines aan die we dan volledig zelf in orde brachten en monteer den. Omdat ik in die periode zelf nog werk te als kraanmachinist wasten we voor namelijk in het weekend. De gewassen wortelen van mindere kwaliteit werden handmatig in zakken van 20 kg gedaan en geleverd bij paardenspeciaalzaken of maneges. De betere wortelen werden in kratten naar marktkramers en loka le handelaren gebracht. In 2008 begon ik fulltime mee te werken op het bedrijf en werd er verder uitgebreid. We bouw den eigenhandig koelcellen om nog eens 2.500 kisten te bewaren en de toenmalige waslijn, zaaimachine en getrokken rooier werd vervangen door nieuw materiaal. In 2015 nam ik samen met mijn vrouw Eline het bedrijf over. Zij neemt de belangrijkste taak voor haar rekenig, de gehele admi nistratie van hectare.”enbieten,zoalsanderetelenren.hetlandbouwbedrijfhetenwortelgebeuNaastwortelenweooknoggewassengraan,suikergerst,tarwespeltopzo’n115

KWALITEITSBEWAKING

“Het is een familiebedrijf, we werken alle maal heel hard, zo houden we het renda bel. We hebben een paar vaste klanten, niet zo heel veel, maar die nemen gedu rende 8 maanden per jaar peen van mij af. Ze geven mij steeds een mooie prijs. We verkopen niet aan warenhuizen, want dan ben je min of meer gebonden om het jaar rond te leveren. Wij zouden dit kun nen, maar kiezen er bewust voor om 3 à 4 maanden geen wortels te spoelen of ver pakken, omdat we graag zelf onze teelten opvolgen en nog tal van andere werken op ons teeltbedrijf hebben.”

10% gewoon achterge laten op het veld. We telen nu al 30 jaar wortelen, maar we hadden nog nooit meegemaakt dat al onze percelen zo veel opbrachten. Er was meer dan voldoen de regen en het weer was ideaal voor de groei van de wortelen. We haalden een gemiddelde opbrengst van 140 kisten per hectare. Op een perceel van 12 hectare konden we zelfs tot 155 kisten per hectare van het land halen. We hadden niet eens genoeg kisten voorhanden om al het peen op te slaan. We hebben een half miljoen kilo gewoon op een hoop gelegd achter het bedrijf. Toen de winter eraan kwam, dekten we het af met plastic en wanneer het begon te vriezen, ging er nog wat stro op. Die wortelen zetten we dan af als paardenvoer in zakken van 20 kg. Topop brengsten, dat klinkt positief, maar dat is het natuurlijk niet altijd. Je krijgt dan een massa aanvoer op de markt en de prijzen zakken. Trouwens, het overvloedige water van vorig jaar zorgde ook voor kwaliteit sissues in de koelcellen,” vertelt Simon.

Haspengouwse leemgrond 100 kisten per hectare. Na de twee droge jaren beslisten de telers in de streek vorig jaar wat meer peen te zetten om voldoende opbrengst te hebben. In combinatie met het overvloe dige regenwater heeft dat geresulteerd in een “Ookoveraanbod.”wijhebben

“Onze koelcapaciteit bedraagt momenteel 4.000 kisten. Dus als de prijs heel slecht is, ben ik niet verplicht om direct te leveren. Ons peen is dankzij de goede grond van uitstekende kwaliteit voor de bewaring. Er zijn andere streken waar de wortelen, eens gerooid, direct gewassen en geleverd moeten worden. De grond is hier zo goed dat bedrijven van 200 km ver bij ons peen komen telen. Die transportbeweging spa ren wij uit. Voor onze wortelen huren we zelfs grond zo dicht mogelijk bij ons teelt bedrijf. Met de kantelkarren voor 5 kisten kunnen we zo rechtstreeks naar de loods,” zet Simon als afsluiter nog even de bevoor rechte ligging van zijn bedrijf in de verf. (PB/PDC)

Terwijl de wortelteler uit Herstappe een tiende van zijn wortelen heeft moeten onderploegen, hebben de enorm hoge opbrengsten in Centraal Europa (en deels ook de Brexit-kwestie) de worteltelers in het Zuid-Spaanse Andalusië, die hoofd zakelijk op de export zijn gericht, ertoe gedwongen om 2.400 op een totaal van 2.600 hectare om te ploegen wegens een gebrek aan kopers. “Dat probleem heb ik eigenlijk nog niet gehad,” zegt Simon. “Nog nooit heb ik een hele oogst moeten weg gooien. Van alle percelen was ik ook iede re twee weken een deel van de opbrengst. Als je dan ziet dat er een partij slecht aan het komen is, dan verwerk je die het eerst. Nu is iedereen natuurlijk wat voorzichti ger geweest. Ook wij hebben wat minder gezet. We werken ook niet met contracten, alles wat we telen is vrij. Al decennialang zaaien we 50 hectare per jaar, maar dit seizoen is dat 20 hectare minder.”

 Simonlouwert@hotmail.com Dorpsstraat 1a 3717 BELGIËHerstappe T. +32 (0) 476 20 30 58 E. simonlouwet@hotmail.com BinnenlandVersmarkt-Export Verpakkingen in 5 en 10 kg. net- en plastic zakken BigBags Simon en zijn vrouw Eline met hun zonen Ferdi en Kobe

vanRijsingencarrotconcepts is al meer dan 50 jaar een van de grootste spelers in Europa actief als teler, verwerker en toeleverancier van wortels en wortelproducten aan de industrie- en versmarkt. We werken samen met de natuur aan gezonde groenteproducten. Onze groenteproducten worden verwerkt op een duurzame manier, waarin we geen verspilling accepteren en alle delen van onze groenten gebruikt worden. Zero waste. vanRijsingencarrotconcepts is dé specialist in de verwerking van Imperator, Waspeen en Winterpeen, zowel heel, gesneden en geschrapt. Na verwerking hebben we een ruim aanbod van verpakkingen, variërend van bulk tot consumentenverpakkingen.diverse vanrijsingencarrotconcepts.com commissie, handel en verpakkingsbedrijf

T. 071 401 45 www.katwijkwaspeen.nlinfo@katwijkwaspeen.nl86

24 AGF Primeur 7/8 • 2022 import & export vollegrondsgroenten Straatweg 74 8531 PZ Lemmer info@heegsmabv.nl www.heegsmabv.nl Gerstdijk 18 | 5704 RG Helmond | T. +31 (0)492 53 04 12 | info@vr-carrotconcepts.com

Export,

Half juli. Kees Heegsma staat op het punt om de percelen in de Flevopolder te bezoeken. De wortelen staan dan net boven de grond. Het nieuwe seizoen kom eraan. En de verwachtingen zijn beter dan vorig jaar. Heegsma verhandelt vollegrondsgroen ten en is gespecialiseerd in wortelen voor de export. “We beleveren veelal de versmarkt. Via de groothandel vinden onze wortelen hun weg naar de retail. Zo’n twintig procent is bestemd voor de indus trie,” laat de handelaar uit Lemmer weten. De nieuwe oogst is inmiddels begonnen. Begin augustus is in Limburg de oogst voor de B-peen afgerond, er staat daar dan nog een enkel perceel C-peen in de grond. Afgelopen weken werden de fijne worte len van de Limburgse zandgronden onder folie gerooid en ook de meeste grovere wortelen van onder folie zijn inmiddels uit de grond. Ondertussen is de oogst van de vollegrond in de Flevopolder eveneens begonnen en ook in het zuidwesten van Nederland is de oogst gestart. Tot slot worden in oktober en november de nieuwe wortelen voor de bewaring geoogst. “De laatste wortelen uit de bewaring verwachten we nog tot en met augus tus te kunnen leveren. Daarvoor worden momenteel aardige prijzen betaald. Het lange wachten wordt toch nog enigszins beloond,” merkt Kees op. Daarmee doelt hij op vorig seizoen, dat op z’n zachtst gezegd niet best was. “Het groei-jaar van 2021 was fantastisch. De opbrengst en kwaliteit waren top. Dit was echter over al zo. In alle landen om ons heen, onze belangrijkste exportmarkten, was er voldoende product. Ons afzetgebied was dus zo goed als voorzien. Het aanbod was groot, de vraag beperkt. Daar bovenop hadden we in de bewaring ook nog eens last van zwarte vlekken. Een grote dom per. Zeker ook omdat nog altijd niet goed bekend is wat hiervan de oorzaak is en wat we hieraan kunnen doen. Je begrijpt, het was een hoofdstuk om snel af te sluiten. Er zijn altijd wel golfbewegingen, maar afge lopen seizoen was wel een van de zwaar ste die ik me kan herinneren.”

MINDER WORTELEN AANGEPLANT Kees kijkt dan ook uit naar het nieuwe sei zoen, hoewel de start nog wat moeizaam verloopt. “De vroegste percelen hebben wat last van geelverkleuring in het loof. Het pastinaak-virus heeft behoorlijk huis gehouden met name in het zuidwesten van Nederland. We zien het ook in de buurlan den. Daardoor zal het aanbod de komende weken wat minder zijn, wat prijstechnisch wel gunstig is. De latere percelen hebben hier gelukkig geen last van.” Al met al is Kees positief gestemd. Dat er volgens de statistieken dit jaar zo’n 19 procent minder wortelen zijn aangeplant draagt daar zeker aan bij. De aanhoudende hoge temperaturen en droogte zouden ook een voordeel kunnen zijn. De percelen in Nederland kunnen in tegenstelling tot veel andere teeltlanden beregend worden.

Het Friese handelshuis heeft de wortelen jaarrond beschikbaar. Hoofdzakelijk Hol lands product geteeld door het hele land; van Eemshaven in de kop van Groningen tot IJzendijke in Zeeuws-Vlaanderen. “De teelt is geconcentreerd in de Flevopolder. Ook hebben we goede relaties opgebouwd in Limburg, waar de wortelen op zand worden geteeld. Aanvullend importeren we in de maanden april en mei wortelen

Optimisme op de wortelmarkt na teleurstellend jaar

25AGF Primeur 7/8 • 2022

Actueel: Wortelen S h a ke G r a d e r H a n d e l s w e g 9 , 1 6 1 9 B J , A n d i j k N o o r d H o l l a n d , T h e N e t h e r l a n d s i n f o @ a l l r o u n d v p n l + 3 1 ( 0 ) 2 2 8 5 9 7 7 7 7 A l l r o u n d V P A l l r o u n d V e g e t a b l e P r o c e s s i n g

Naast gangbare wortelen verhandelt Heegsma ook biologisch product. Het han delshuis is hiervoor SKAL, Demeter en Naturland gecertificeerd. Tevens kunnen we wortelen leveren die aan de QS-eisen voldoen. Kees geeft toe op vlak van bio een inschattingsfout te hebben gemaakt. “Ik had niet gedacht dat het zo’n vaart zou lopen met het bio-segment. Maar dankzij de opschaling van met name Duitse super markten heeft het een enorme vlucht geno men in de afgelopen tien jaar. Veel Duitse klanten vroegen om biologische wortelen. De bio-peen werd over het algemeen goed betaald. Nu lijkt het erop dat de markt zich heeft Uitdagingengestabiliseerd.”zijnerook zeker. “De vrije handel blijft altijd spannend. Iedereen wil wat verdienen. En dat lukt het ene jaar beter dan het andere. Waar wij zelf bijvoorbeeld tegenaanlopen zijn alle rand zaken, zoals de verschillende eisen waar je aan moet voldoen. Het zou veel tijd en moeite schelen als er binnen Europa meer eenheid komt, alleen al in certificeringen en de werkzame stoffen die ingezet kun nen worden. Daarnaast voelen ook wij de stijgende productiekosten, hoge energie prijzen, de wisselende klimatologische omstandigheden en dan hebben we het nog niet eens over het coronavirus gehad. Ja, het zijn wel jaren met grote bewegin gen,” besluit hij. (CH)  info@heegsmabv.nl

DENYS CARROTS bvba Grote Roeselarestraat 12, B-8760 Meulebeke t. +32 51 488 266 info@denyscarrots.be - www.denyscarrots.be • Wortelen uit eigen teelt en GlobalGapmogelijkVerschillendeWassenbewaringenverpakkenverpakkingengecertificeerd BOSPEEN WASPEEN VOERPEEN Wortelhandel D. van Klaveren BV | Zandblauwtje 43 | 2224 DZ Katwijk T. +31654203490 | E. wortelhandeldennis@gmail.com www.wortelhandel.nl

DUITSLAND MEER ZELFVOORZIENEND Belangrijke bestemmingen zijn vooral Bel gië en Duitsland. Ook exporteert Heegsma veel naar Frankrijk, het Verenigd Konink rijk, Polen, Tsjechië en Hongarije. “Er zijn wel verschuivingen merkbaar. Duitsland bijvoorbeeld wordt meer zelfvoorzienend, zowel in biologisch product als gangbaar. Tot 2014 hebben we ook handel op Rusland gedaan. We hadden voor deze handel een Russische dame in dienst. Na de annexa tie van de Krim zijn we gestopt. De laat ste jaren zien we dat met name Afrika in opkomst is. De vraag vanuit dit continent neemt vanaf de zomermaanden tot en met november elk jaar toe. Zelf exporteren we niet naar Afrika, maar er liggen daar zeker Voorgroeimogelijkheden.”deDuitsemarkt wordt veelal om schalenpeen gevraagd. Tien stuks per kg tussen de 20 en 38 millimeter verpakt op een schaaltje. Terwijl de Oost-Euro pese markt volgens hem juist om grove re peen vraagt. De wortelen gaan direct van het land, los en ongewassen, die kant op. “Vooraf kunnen we aardig inschatten welke percelen geschikt zijn voor welke markt. We komen in ieder perceel wat we verkopen, ook wanneer de wortelen net boven de grond staan. We zijn iedere dag bezig met wat er op het veld staat. En in december beoordelen we elke partij uit de bewaring om in beeld te krijgen wat we hebben. Daardoor kunnen we ook aan de specifieke eisen van klanten te voldoen.”

26 AGF Primeur 7/8 • 2022 Actueel: Wortelen uit Spanje en Frankrijk om onze Duitse klanten – die dan geen bewaarproduct meer willen – te voorzien van gewassen product.”

BIO-PEEN AAN HET PLAFOND?

NATUUR VALT NIET TE PLANNEN

ALLES GEBRUIKEN, VAN KOP TOT KONT Voortbouwend op dit initiatief is ‘vier kantsverwaarding’, dat vandaag de dag bij vanRijsingencarrotconcepts een belang rijk onderdeel vormt binnen de bedrijfs voering. “Het houdt kort gezegd in dat we alle onderdelen van de wortel, van kop tot kont, zo goed mogelijk proberen te ver waarden,” legt business manager Ruud Jonker Sanderuit.vult aan: “Vierkantsverwaarding omvat de totale denkwijze van teelt tot eindbestemming. Het is de manier waarop vanRijsingencarrotconcepts omgaat met de verschillende soorten en maten worte len die uit de grond komen. Hoe we deze producten verdelen over de markten van vers, conserven, diepvries, retail, indus trie, tot aan onze eigen ingrediëntsver werking. Alles wordt gebruikt. We accep teren geen verspilling en gebruiken alle delen van onze groenten.”

Tot op de laatste druppel:

Alle wortelen worden PlanetProof geteeld, wat betekent dat er bij de productie onder andere weinig gewasbeschermingsmid delen en kunstmest worden gebruikt. Daarnaast verwerkt vanRijsingencar rotconcepts al enkele jaren bio-wortelen. Biologisch wordt volgens de wortelpro ducent steeds belangrijker en is ook in het snacksegment een groeiende markt.

“Alles wordt gebruikt, we verspillen niets”

Feit of fabel? De babywortel is voedselverspilling. “Helemaal niet. Het is juist bedacht om dat te voorkomen,” merkt Sander Bos, Sales Manager bij van vanRijsingencarrotconcepts op. “De babywortel is een goed voorbeeld van hoe producten die anders weggegooid worden, een nieuwe bestemming krijgen. Bij ons is het zelfs zo dat echt alles wordt gebruikt, we verspillen niets.” Nog even terug naar het ontstaan van de babywortel. Deze wortel is bedacht door een Amerikaanse teler. Omdat hij zijn kromme wortelen niet verkocht kreeg, kwam hij op het idee om er een stukje af te halen en ze mooi rond te schillen. Zijn klanten waren onder de indruk, de rest is geschiedenis. Sander: “Een topidee van deze teler. Hij wist waarde toe te voegen aan zijn kromme wortelen die niemand wilde hebben.”

Sander: “Verder minimaliseren we het waterverbruik – we hebben hiervoor een eigen waterzuiveringsinstallatie - en reduceren we de CO2-uitstoot waar moge lijk. Inmiddels kennen we alle percelen op ons duimpje en is het mogelijk om de teelt steeds verder te optimaliseren. Daardoor kunnen we meer marktgericht produce ren, voor elke toepassing en eindbestem ming hebben we een product. In Neder land, België en Duitsland hebben de wat dunnere maten de voorkeur. Oost-Europa verkiest een wat dikkere wortel. Toch is het de natuur die beslist. Neem de over

27AGF Primeur 7/8 • 2022

telen.” De wortelen die bij vanRijsingen carrotconcepts worden verwerkt, komen vrijwel allemaal van de eigen “Coöperatie ve Telersvereniging De Schakel”. Het are aal voor de versmarkt telt ongeveer 400 hectare. Ruud vertelt dat deze percelen dichtbij de fabriek in Helmond liggen. Wel worden er voor risicospreiding ook wor telen geteeld in Zeeland en vlak over de grens in Duitsland en België. Dit zijn veelal wortelen voor de bewaring.

Wortelteler en -producent vanRijsingen carrotconcepts is onderdeel van van RijsingenGreen. Dit bedrijf bestaat uit vier verschillende onderdelen: VanRijsin gensource, “Allevries,verwerkendevanRijsingenfreshservicevanRijsingencarrotconcepts,envanRijsingeningredients.Gezamenlijkverwerkenzejaarlijkstussende60en70duizendtonwortelen.Dezewordengeleverdaandeindustrie(conserven,diepultravers),supermarkteningeheelEuropaenhorecaklantenindeBenelux.Dereststromenwordenverwerkttotsappen,vezels,voedings-enkleurstoffen.groentenwordenbijonstotdelaatstedruppelenvezelgebruik,zoookdewor

CENTRUMWASPEENOUWEHANDB.V.

Doornweg 4 2231 LJ Rijnsburg T. 065 114 45 48 E. waspeenwck@gmail.com

Voor een nog beter rendement heeft de wortelproducent onlangs nog geïnves teerd in een geavanceerde snijtechniek. Dankzij deze gerobotiseerde techniek wordt het snijafval verminderd. “Weder om een stap vooruit in ons streven om niets, maar dan ook niets te verspillen,” besluit Sander. (CH)  r.jonker@vr-carrotconcepts.coms.bos@vr-carrotconcepts.com

GROEIMARKTEN UITBREIDENSNACKWORTELENVOORVERDER

vaninGespecialiseerdteelt,snijdenenverwerkensnackwortelen

stromingen van afgelopen jaar. Je kunt nog zo goed mogelijk plannen, zoiets valt niet te voorspellen. De wortelen kwamen com pleet anders uit de grond dan verwacht. Daar moet je dan wel afzetkanaal voor hebben. En dat is soms topsport.”

“Corebusiness zijn onze snackwortelen,” vertelt Ruud. “Hiervoor werken we bij voorkeur met het ras Imperator. Het ras heeft een goede bewaring en is jaarrond beschikbaar. Kenmerkend is ook dat het een knapperige wortel met een bite is met een frisse oranje kleur en een zoete smaak. De babywortelen leveren we in allerlei maten en vormen en worden naar wens van de klant verpakt.” Deze producten worden veelal direct of indirect geleverd aan supermarkten in heel Europa. Ruud vertelt dat de Nederlandse markt inmid dels volwassen en stabiel is. In andere Europese landen staat het segment snack wortelen volgens hem nog in de kinder schoenen en is er zeker nog groei mogelijk. Winterpeen wordt vooral gebruikt voor industriële toepassingen. VanRijsingen carrotconcepts levert deze wortel als half fabricaat aan het grootverbruik en aan de groente-snijbedrijven voor verwerking in salades, groentemixen en maaltijden. Op het moment van schrijven is de was peenoogst in volle gang. “Een heuglijk feit,” aldus Sander. “De kwaliteit van de eerste nieuwe oogst is altijd fijn om mee te werken. Tot nu toe zijn de signalen goed. Waspeen wordt op de lichtere zandgron den geteeld. Van juni tot eind december komt de waspeen van het land. Van janu ari tot en met eind april wordt deze wortel onder het stro geteeld. Waspeen bieden we vooral onbewerkt als hele wortel aan of geschild of geschraapt.”

28 AGF Primeur 7/8 • 2022 Actueel: Wortelen

29AGF Primeur 7/8 • 2022 SPECIALIST WassenRodeWinterpeenIN:BietenvangroentenHandelingroentenGangbaarenBIO Verwerking van wortelen en rode bieten. Het rooien van wortelen, rode bieten en pioenstekken behoort ook tot de mogelijkheden. Met ons zelfontwikkelt spoelsysteem kunnen wij diverse gewassen spoelen. Neem contact op voor de mogelijkheden. Oudijk 26 - 1617 KR Westwoud - Holland - Tel. 06-12438991 info@deboerwestwoud.nl - www.deboerwestwoud.nl KALKSTIKSTOF

Dominik Wozniak, voorzitter van WAPA, noemt het een positief uitgangspunt, maar ziet ook uitdagingen en meldt dat de Euro pese oogst zich blijft aanpassen aan de variëteiten en kwaliteitsspecificaties die door de consumenten worden gevraagd.

30 AGF Primeur 7/8 • 2022 Hardfruit

Deson danks blijft Italie in de ramingen Europa’s grootste perenproducent, gevolgd door Nederland en België, terwijl Spanje en Por tugal de top vijf compleet maken.

POSITIEF UITGANGSPUNT Voor appelen verwacht Philippe dat de oogst veel meer in lijn zal liggen met de oogst van 2021. “De appelproductie in de EU27 en het VK zal naar schatting met 1% toenemen tot 12.167.887 ton ten opzichte van vorig jaar. Ook wordt verwacht dat de oogst dit jaar 9% boven het gemiddel de van 2019-2020-2021 ligt.”

Polen is met afstand de grootste producent van appe len in Europa, daarna volgen Italië, Frank rijk en Duitsland en is Spanje de hekken sluiter van de top vijf.

WAPA voorziet: Veel meer peren en iets meer appelen dan vorig jaar Hitte zorgt voor iets lagere oogst

“Er zit altijd wat ruis op de hardfruitraming en die is nu beslist groter,” antwoordt Ron Mulders, voorzitter van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO), op de vraag wat de invloed van de hitte in augustus op de hardfruitoogst zal zijn. “De teneur is wel dat over de hele linie minder grote vruchten wor den verwacht.” Ron benadrukt dat hoewel er telers zullen zijn die nadelige invloed van de warme weersomstandigheden zullen onder vinden, dit enorm zal verschillen per gebied en per teler, waardoor het moeilijk is een algemeen beeld te schetsen. “Dat is onder meer afhankelijk van de lokale temperatuur en maatregelen die de telers in een bepaald gebied kunnen nemen.” Zo geeft hij aan dat sommige telers de mogelijkheid hebben om door beregening het fruit te koelen waardoor ze hun oogst kunnen beschermen. En daarbij sluit de NFO-voorzitter niet uit dat als de weersomstandigheden in de komende weken verbeteren, ook de vooruitzichten voor de oogst van appelen en peren toch weer iets kunnen veranderen. (MW) rmulders@nfo.nl

Naar verwachting neemt de Europese perenoogst met 20% toe ten opzichte van vorig jaar en met 5% ten opzichte van het driejarig gemiddelde. Voor appelen geldt een verwachte toename van 1% in de appelproductie ten opzichte van 2021 wat overeenkomt met een plus van 9% vergeleken met de gemiddelde oogst van de afgelopen drie jaar. World Apple and Pear Association (WAPA) maakte deze cijfers bekend tijdens de 47e editie – het eerste fysieke event na twee digitale edities - van Prog nosfruit, dat plaatsvond van 3 tot 5 augus tus in Servië en mede werd georganiseerd door Serbia Does Apples. Dat er naar verwachting meer peren zul len zijn is na de record lage oogst van vorig jaar niet verwonderlijk, laat Philippe Binard van WAPA weten. “De perenoogst in de EU voor 2022 wordt geraamd op 20% meer dan de record lage oogst – de laagste sinds 10 jaar - van vorig jaar en met 5% ten opzichte van het gemiddelde over drie jaar, tot 2.077.000 ton, vooral doordat Italië en Frankrijk hun productie ten opzichte van 2021 meer dan verdubbelen (tot 473.690 ton en 137.000 ton), hoewel in Italië de oogst onder zijn potentieel blijft.”

“De vooruitzichten voor het komende sei zoen zijn positief. De sector zal wel voor bereid moeten zijn op een aantal uitda gingen, waaronder sterk stijgende kosten die van invloed zijn op het concurrentie vermogen van de sector, extreme weers omstandigheden, logistieke problemen, inflatie en moeilijkheden om aan seizoen arbeiders te komen. Het uiteindelijke doel is om de consumptie te verhogen dankzij de kwaliteit van de seizoensproducten en de recente negatieve trend om te buigen.” (MW) 

4.5004.0003.5003.0002.5002.0001.5001.0005000 Polen Italië Frankrijk Duitsland Spanje ton1000x TOP 5 Appelproductie per land (F)20212022050100150200250300350400450500 België Nederland Spanje Portugal Italië ton1000x TOP 5 Peerproductie per land (F)20212022

31AGF Primeur 6 • 2022 EU 27 en Verenigd Koninkrijk Peerproductie per land (x 1000 ton) Land 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 F 2022 (1) (2) België 315 374 369 322 310 369 332 393 356 366 3 2 Kroatië 3 2 2 1 6 4 3 2 2 2 0 -8 republiekTsjechische 7 4 10 7 4 7 6 6 7 8 10 26 Denemarken 6 6 6 6 5 6 4 6 6 7 17 31 Frankrijk 157 131 155 138 133 134 121 133 58 137 136 32 Duitsland 34 45 43 35 23 45 42 39 37 37 0 -6 Griekenland 32 37 60 47 59 60 58 80 67 101 51 48 Hongarije 36 40 33 38 35 38 32 16 16 17 4 -21 Italië 726 736 764 681 738 730 363 611 202 474 135 21 Letland 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 -3 Nederland 327 349 349 374 330 402 373 400 340 368 8 -1 Polen 65 50 80 55 40 70 70 65 70 95 36 39 Portugal 162 203 134 113 186 142 202 139 225 167 -26 -11 Roemenië 24 17 13 16 12 21 16 19 21 21 -3 10 Slowakije 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 -14 -5 Slovenië 3 4 4 1 0 5 1 1 1 2 96 85 Spanje 403 400 344 311 331 298 313 307 309 256 -17 -17 Zweden 1 1 1 1 1 2 1 2 2 2 18 28 Verenigd Koninkrijk 26 25 25 24 23 23 20 17 15 16 4 -10 TOTAAL 2.330 2.425 2.394 2.171 2.237 2.358 1.959 2.236 1.736 2.077 20 5 1) Procentueel verschil tussen F2022 en 2021 2) Procentueel verschil tussen F2022 en het gemiddelde van 2021 - 2020 - 2019 EU 27 en Verenigd Koninkrijk Appelproductie per land (x 1000 ton) Land 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 F 2022 (1) (2) Oostenrijk 155 188 177 40 67 184 146 126 120 148 23 13 België 220 318 285 234 88 231 242 168 250 219 -12 0 Kroatië 96 62 101 35 66 86 60 55 65 57 -12 -5 republiekTsjechische 121 131 156 139 102 145 103 118 110 128 16 16 Denemarken 23 26 24 24 19 24 15 24 18 24 33 26 Frankrijk 1.576 1.444 1.674 1.514 1.424 1.477 1.651 1.337 1.383 1.468 6 1 Duitsland 804 1.116 973 1.033 597 1.093 991 1.023 1.005 1.067 6 6 Griekenland 236 245 242 259 231 301 276 280 246 294 20 10 Hongarije 585 920 522 498 530 782 452 350 520 350 -33 -21 Italië 2.122 2.456 2.280 2.272 1.704 2.264 2.096 2.124 2.053 2.150 5 3 Letland 15 10 8 10 8 14 10 14 8 8 0 -25 Litouwen 40 27 46 50 48 62 26 60 32 25 -22 -36 Nederland 314 353 336 317 228 267 272 220 243 245 1 0 Polen 3.170 3.750 3.979 4.035 2.870 4.810 2.910 3.410 4.300 4.495 5 27 Portugal 284 272 329 263 314 267 354 278 368 294 -20 -12 Roemenië 387 382 336 327 230 425 327 384 444 410 -8 6 Slowakije 42 46 40 17 15 44 35 30 31 34 10 6 Slovenië 56 68 71 12 6 72 36 46 44 47 7 12 Spanje 464 505 482 495 480 476 555 425 863 431 -23 -16 Zweden 17 16 21 20 18 32 20 32 27 30 11 14 Verenigd Koninkrijk 204 206 243 239 207 219 205 196 186 245 32 25 TOTAAL 10.929 12.541 12.326 11.833 9.251 13.275 10.783 10.700 12.016 12.168 1 9 1) Procentueel verschil tussen F2022 en 2021 2) Procentueel verschil tussen F2022 en het gemiddelde van 2021 - 2020 - 2019

Hoe wordt de suffe peer weer hip?

Hoe komt het dat er wereldwijd zoveel peren worden geteeld, terwijl veel mensen denken dat het maar een klein gewas is? Atlas Big schat de wereldwijde perenoogst op bijna 24 miljoen ton per jaar. Toegegeven, dat is bij lange na niet de productie van bijvoorbeeld bananen, die bijna 117 miljoen ton bedraagt, maar het is veel meer dan de ruim 7 miljoen ton avocado’ s of de 8 miljoen ton blauwe bessen die wereldwijd worden geteeld.

Hardfruit

32 AGF Primeur 7/8 • 2022

Toch is er weinig aandacht voor de peer, constateerde Cindy van Rijswick, Spe cialist Food & Agri bij Rabobank Research, tijdens het Interpera-congres dat eind juni in Rotterdam werd gehouden. “Als je op Google op peren zoekt, krijg je 357 miljoen hits en voor avocado is dat 200 miljoen hits meer. Dus dat geeft wel aan hoeveel enthousiasme er voor het fruit is en wat voor werk de perensector te doen heeft.”

“We zien momenteel dat de piek van de inflatie nog steeds niet helemaal is bereikt.” De Rabobank verwacht dat de inflatie de komende maanden zal aanhou den, vooral voor voedsel, omdat veel van de kosten voor telers en producenten nog niet zijn doorberekend in de toeleverings keten. “In de afgelopen 12 maanden zijn de productiekosten in de eurozone gemid deld met 53 procent gestegen. De produ centenprijzen waren 20 procent hoger en de consumenten betaalden slechts 8 procent meer. Er is dus een kloof en de mensen nemen krappere marges voor lief, maar deze situatie kan niet eeuwig voort duren. Daarom verwachten we dat er meer inflatie zal komen op producenten- en consumentenniveau.”

Een van de vragen rond inflatie is hoe dit het consumentengedrag zal beïnvloeden. “We zien verschillende dingen. Aan de ene kant zijn consumenten erg bezorgd: het consumentenvertrouwen is in bijna alle Europese landen op een zeer laag niveau. De lage inkomensgroepen moeten echt besparen omdat hun budgetten erg krap zijn. In sommige landen zien we dat consu menten al veranderen en meer bij discoun ters kopen. Tegelijkertijd zijn de uitgaven

Cindy van Rijswick, Specialist Food & Agri bij Rabobank Research: “Peren passen goed in een dieet dat gezond is voor mens en planeet. De CO2-voetafdruk, zeker van lokaal geteelde peren, is heel, heel laag in vergelijking met welk ander voedingsproduct of zelfs ander fruit dan ook. Dat positieve verhaal moet meer en meer worden verteld.”

Cindy vermeldt dat in 2023 een daling van de inflatie wordt verwacht. RECESSIE?

Interpera focust op vraag:

Rabobank ziet de oorlog in Oekraïne, ver storingen in de toeleveringsketen, een krappe arbeidsmarkt, aanhoudend hoge vrachttarieven, een lage betrouwbaar heid van de scheepvaart en inflatie als uitdagende factoren die de markt beïn vloeden.

Cindy van Rijswick van Rabobank vindt dat peren een positef verhaal hebben te vertellen

Turkey18 is

Het leidt ertoe dat Rabobank in verschillende landen een recessie verwacht. Wat de Nederlandse bestedingen aan groenten en fruit betreft, ziet Cindy dat deze afnemen en terugkeren naar het normale, pre-Covid-niveau. “Al zien we in sommige landen nu al dat de fruitaankopen iets onder het niveau van 2019 zakken.” Rabobank verwacht dat con sumenten minder besteden, van kanaal zullen wisselen en meer acties of huismerkpro ducten gaan kopen. “Het is niet altijd duidelijk of consumenten minder of minder premium producten kopen. Dat zullen we moeten afwachten.” Speci fiek voor peren is het moeilijk te voorzien wat de impact op de markt zal zijn, concludeert de Rabobank-onderzoeker. on the decline gaining market share, Argentine and RSA will be most affected by Ukraine war

European pear imports are

33AGF Primeur 7/8 • 2022 voor vakanties en restaurants zeer hoog. We zien hier dus een tegenstrijdigheid. Ook zijn er nog steeds veel Covid-spaar gelden bij de consumenten en is de werkloosheid in veel landen zeer laag. Maar wij ver wachten dat na de zomer een einde zal komen aan deze posi tieve Covid-bestedingen. Con sumenten zullen meer oog voor de realiteit krijgen en minder uitgeven aan restaurants en vakanties en meer aan verwar ming zodra het koud wordt.”

Russian fresh pear imports 250200150100500 2016 2021 Thousandtons SouthChileArgentinaTurkeyChinaOtherAfrica EU (incl UK) imports of fresh pears 300250200150100500 2016 2020 Thousandtons BosniaSerbiaOther Herzegovina ArgentinaSouthBelarusTurkeyChileAfrica Sources: UN Comtrade, Rabobank, 2022 From a more long-term perspective: the pear market has entered a phase of stagnancy 3.5003.0002.5002.0001.5001.000500-Thousandtons 17 • Global pear production has become fairly aligned with the stagnant global market • More local for local (<1000 km) production? • Major import markets show declining imports Global fresh pear exports Trendline Sources: FAO, UN Comtrade, Rabobank, 2022

Hardfruit “De consumptie van peren hangt samen met verschillende factoren, waaronder de beschikbaarheid en prijzen van vervan gend fruit.”

“Er wordt minder fruit gekocht,” zegt Hel wig Schwartau, Division Manager Horti culture bij AMI, de in Duitsland gevestigde Agricultural Market Information Com pany. Helwig geeft de Oekraïense oorlog de schuld van de dip in de fruitverkoop en hoopt dat 2023 een betere situatie zal brengen. Naast minder consumptie ziet Helwig Schwartau van AMI voorziet een uitdagend komend perenseizoen

Voor de Nederlandse appel- en perensec tor neemt Rabobank enkele serieuze uit dagingen waar. “Al langere tijd is de winst gevendheid voor telers laag. De risico’s zijn niet in balans met de opbrengsten en dat is een groot probleem.” Cindy dringt erop aan om de P van profit naast People en Planet niet te vergeten. “Zonder winst gevende telers is het moeilijk om toch een duurzame sector te krijgen.” Ze benadrukt ook de noodzaak om meer enthousiasme voor peren te creëren voor een positiever perspectief. Desondanks ziet de Rabo bank-researcher, niettegenstaande meer uitdagingen op het gebied van gewasbe scherming, water, arbeid en biodiversiteit, dat de perensector een positief verhaal te vertellen heeft. “Peren passen goed in een dieet dat gezond is voor mens en pla neet. De CO2-voetafdruk, zeker van lokaal geteelde peren, is heel, heel laag in verge lijking met welk ander voedingsproduct of zelfs ander fruit dan ook. Dat positieve verhaal moet meer en meer worden ver teld.”

Since February less fruit consumption Weekly penetration of fruit buy volume (household) in Germany 35 38 41 44 47 50 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 2019/202020/212021/22 2018/19 Source: AMI nach GfK Haushaltspanel© AMI 2022/OG 225 | AMI informiert.de War in Ukraine Pears more and more club varieties European production, in tons 2020 2023 Total 41.550 66.800 Variety/brand 2018 2020 2021f 2023f 2025f Xenia 8.550 13.750 15.000 20.000 26.000 Celina/QTee 2.100 8.300 9.000 15.000 22.500 Cipuna/Migo 5.000 7.000 8.000 10.000 12.000 Sweet Sensation 7.000 9.500 9.000 10.300 11.500 Gepa/Early Desire 2.000 2.500 5.000 Red Conference 1.000 1.000 2.000 CH 201/Fred 6.500 EU 27 Pear exports in 2020/21 (Aug. April), comparison to 2019/20 34.000 t (40.600 t) (10.80010.500Easttt) Source: Eurostat Eastern(144.500131.1000Europett) Middle(16.30014.000Easttt) (42.100AmericaLatin24.700tt) (116.000106.000Belarustt) 83.300UK t (74.300 t) 268.0002021/22t 64.0002021/22t

Hoewel de import van peren uit Argenti nië in de EU afneemt, weten ze hun markt aandeel in Brazilië, de VS en Canada rede lijk goed te behouden.

POSITIEF VERHAAL TE VERTELLEN Dat is dus mogelijk een minder positief perspectief. Ook de wereldhandel laat een minder veelbelovend toekomstbeeld zien.

34 AGF Primeur 7/8 • 2022

“Teelt en export vertonen een vergelijk bare trend. De groei is echt afgevlakt en we zijn in een fase van stagnatie beland.” Bovendien constateert Cindy meer lokale handel en een dalende trend in belangrijke importmarkten als de VS, Canada en Mexi co. Een uitzondering is Indonesië waarvan de import van peren, voornamelijk uit China, sinds 2016 meer dan verdubbeld is.

AMI CONSTATEERT MINDER CONSUMPTIE EN MEER PRODUCTIE; EEN UITDAGING VOOR HET KOMENDE SEIZOEN

35AGF Primeur 7/8 • 2022 hij de dalende export naar Oost-Europa, hogere vrachtkosten, exploderende kos ten van huishoudens als factoren die de wereldwijde goederenstroom beïnvloe den. Vreemd genoeg zijn de prijzen van groenten en fruit in de supermarkten in Duitsland in mei met respectievelijk 4,6 en 3,4 procent gedaald ten opzichte van mei vorig jaar. Voor de meeste andere voedingsmiddelen, zoals melk (+20,9 %) of rundvlees (+21,7 %), stegen de retail prijzen daarentegen aanzienlijk. Helwig ziet dat het grote aanbod van fruit - er zijn veel appelen, peren, aardbeien en een aan zienlijke oogst van zoete kersen - ervoor zorgt dat de retailprijzen dalen, terwijl de teler/producent juist hogere prijzen nodig heeft omdat de kosten stijgen. “Als we een volle perenoogst hebben, hebben we een probleem voor de toekomst.”

Wat de perenteelt betreft, blijkt uit cijfers dat vorst steeds vaker voor schommelin gen in de productie zorgt. Van 2015 tot 2018 was het oogstvolume min of meer stabiel. Vanaf 2019 waren er schommelin gen zichtbaar. Maar naast deze door het weer veroorzaakte schommelingen heeft de perenteelt in de EU te maken met een afnemend areaal. Waar België, Nederland en Frankrijk tussen 2016 en 2020 een toe name van het areaal laten zien, geldt dit niet voor de perentelende landen Polen, Spanje en Italië. Dit leidt tot een totale daling in de EU van 1,5 procent, wat neer komt op ruim 108.000 hectare. Voor 2022 verwacht Helwig een goede oogst van ongeveer 2,3 miljoen ton. Daarmee wordt niet het volledige EU-potentieel gereali seerd dat AMI berekent op 2,45 miljoen ton. Een ander aspect van de Europese perenteelt dat Helwig constateert is de toenemende populariteit van clubrassen. Waar in Europa in 2018 slechts 22.650 ton werd geoogst, verwacht AMI in 2025 een opbrengst van 78.500 ton. Koplopers zijn QTee en Xenia, gevolgd door de ras sen Migo en Sweet Sensation. “Dat zijn de belangrijkste rassen voor de komende tijd. Ik denk dat ze een goede positie zullen hebben. De situatie van Abate Fetel gaat iets naar beneden en we zullen een gat hebben op het hoogste prijsniveau bij de Waarretailers.”het over consumptie gaat, ziet Hel wig dat die in veel Europese landen daalt, terwijl de consumptie van andere fruit soorten, voornamelijk bessen, stijgt. In 2021 bedroeg de consumptie 781.000 ton in de belangrijkste perenconsumerende landen in Europa. Dat is min of meer het zelfde niveau als in 2019, maar sinds 2016 (925.000 ton) is een dalende trend zicht baar. De peer van voorkeur in veel landen is Conference met een marktaandeel tus

sen ruwweg 60 en 70 procent en hoger. Dit is met uitzondering van Duitsland waar het marktaandeel van Conference groeit, maar niet domineert; Abate Fetel, Pack hams en andere variëteiten zijn bijvoor beeld ook populair. “Voor het volgende seizoen 2022/2023 hebben we voor Confe rence de consumptiepiek van 2021 nodig. Dat is ook een uitdaging voor Nederland of voor België.” Daarbovenop komen de 50.000 ton die Nederland, België en Spanje naar Italië exporteerden vanwege de zeer lage lokale oogst. “Zij zullen een andere markt nodig hebben.”

AMI vermeldt dat de EU-perenexport daalde van 510.000 ton in 2014/2015 (voor de sluiting van de Russi sche grens) naar 330.000 ton in 2020 en zelfs 268.000 in 2021/2022. “We hebben meer export nodig. De uitdaging van alle Europese landen.” De algemene situatie brengt Helwig tot de conclusie dat er meer perenconsumptie nodig is. SUPERUNIE ZIET MOGELIJKHEDEN VOOR CONSUMPTIE VAN PEREN OP VERSCHILLENDE MOMENTEN VAN DE DAG Daar lijken kansen voor te zijn. André Boer, versinkoper bij inkooporganisatie Supe runie, ziet dat peren het goed doen, maar merkt ook op dat, omdat peren vooral als tussendoortje worden geconsumeerd door gepensioneerden en gezinnen met jonge kinderen, er ruimte is voor andere eetmo menten en dat het moeilijk is om jongeren te bereiken. Hij noemt peren in ontbijty oghurt als een ander eetmoment. Supe runie vertegenwoordigt 13 zelfstandige retailorganisaties in Nederland en heeft een marktaandeel van bijna 30 procent. Hoewel André denkt dat de inflatie de verkoop van fruit zal beïnvloeden en dus een uitdaging zal zijn voor de Nederland se peer, ziet hij ook een kans. “Nederland se peren hebben niet al te veel transport nodig, dus we kunnen ze goedkoper krij gen dan bijvoorbeeld kiwi’s, blauwe bes sen of citrus.” Toch observeert de inkoper dat supermarkten ook behoefte hebben aan geïmporteerd exotisch fruit om het assortiment compleet te maken. “Het is beter om een goed assortiment te hebben dat aantrekkelijk is voor alle consumenten dan te zeggen ‘we importeren niet’. Er is vraag van consumenten naar producten als avocado’s, mango’s of blauwe bessen die wij vervullen en die niet vervangen kan worden door Nederlandse appels en peren.” Verder concludeert André dat Nederlandse appelen en peren niet het hele hardfruitassortiment beslaan. Als voorbeeld noemt hij dat Granny Smith-ap pelen niet in Nederland geteeld worden. André merkt op dat er ruimte is voor nieu we perenrassen in het assortiment, maar alleen als de peer echt een andere smaak heeft, er aantrekkelijk uitziet, goed houd baar is en voor langere tijd verkrijgbaar is. “Het is niet makkelijk om een plekje in het schap te krijgen.” Overigens is 85 procent van het assortiment gevuld met Conference-peren. De supermarktinkoper denkt ook dat promotie een rol kan spe len bij het vergroten van de populariteit van de peer. Hij benadrukt dat dit samen moet gebeuren, waarbij de peer in het algemeen wordt gepromoot en niet alleen club- of specifieke rassen, en dat de voor keur van de consument het uitgangspunt moet zijn. “Eerst de consument kennen en dan de consument voorlichten.” En hij ziet dat deze aanpak goed heeft gewerkt met bijvoorbeeld aubergine, ooit een heel moeilijk en onbekend product. “Nu is het populair geworden. Aubergine werd op alle niveaus gepromoot. Dan zie je dat je consumenten zo ver kunt krijgen dat ze aubergine gaan eten.” (MW)  Bron:atlasbig.com

André Boer van Superunie ziet mogelijkheden voor andere eetmomenten voor peren

UMAMIBOM

Het begon voor Anne allemaal toen hij bij na 14 jaar geleden een artikel in de New York Times las over ‘black garlic’. “Ik had destijds net ontslag genomen en zat tussen twee banen in. Ik ben altijd een liefhebber geweest van koken. Toen ik het artikel las over een type knoflook met unieke sma ken, maar zonder de nadelen, zoals de geur, werd ik eigenlijk vrijwel gelijk enthousiast. Met mijn achtergrond in de handel besloot ik onderzoek te doen naar de mogelijkheid het hierheen te importeren. Uiteindelijk is de eerste kilo niet veel later uit Zuid-Ko rea binnengekomen en ben ik gelijk op pad gegaan naar met name het hogere segment restaurants.” Zoals aangegeven was het voor diverse partijen nog wel even wennen om de pikzwarte knoflook te zien, maar toch bleef Anne vechten voor het bestaansrecht van deze knoflook. “Zeker als je het nog nooit gezien hebt, is het natuurlijk een bijzondere vertoning. Ik ben echter heilig overtuigd van de smaak en wanneer mensen het probeerden, volg den de enthousiaste berichten snel. Ver volgens kwam er vrij vlot interesse vanuit de groothandels en zo is het balletje een beetje gaan rollen tot ik op een punt kwam dat ik me volledig kon gaan richten op de handel in zwarte knoflook.” Tegenwoor dig belevert Kuperus Foods vrijwel alle grote horecagroothandels in Nederland en exporteert het bovendien naar onder andere het Midden-Oosten, Singapore en Japan. Waar de eerste kilo’s knoflook uit Zuid-Ko rea kwamen, is het assortiment nu volle dig uit Spaanse teelt. “Daar wordt het voor ons bij een vaste kweker geteeld, gefer menteerd en verpakt, waarna het naar Nederland komt,” legt Anne uit. De zwarte knoflook start namelijk als witte knoflook. “Op het moment van telen is het gewoon witte knoflook. Vervolgens gaat het na de oogst zo’n 40 dagen in ovens, waarin het met een gecontroleerde temperatuur en vochtigheid wordt gefermenteerd. Het proces verschilt overigens per knoflook. Het resultaat van dit fermentatieproces is echter dat de suikers en zuren de wel bekende knoflooksmaak in een zwarte, zachte ‘umamibom’ veranderen, met sma ken vergelijkbaar als soja en balsamico.” Bovendien is het, zo stelt de handelaar, twee keer zo gezond als ‘normale’ witte

Anne Kuperus van Kuperus Foods:

Het bedrijf is zo’n 14 jaar geleden één van de grondleggers van de zwarte knoflook in Nederland geweest en ver handelt het tegenwoordig over de hele wereld. “In het begin dachten sommige horecagroothandels en restaurants nog weleens dat ik een grapje met ze uithaal de, maar inmiddels heeft het zijn naam wel gevestigd in de industrie en horeca.”

36 AGF Primeur 7/8 • 2022 Knoflook

“Zwarte knoflook heeft zijn naam gevestigd”

Anne Kuperus Zwarte knoflook; het blijft voor velen bijzonder klinken. Toch wordt het product meer en meer als smaakmaker in de keuken of in andere producten verwerkt. De smaak van deze gefermenteerde vorm van knoflook is, zo stelt Anne Kuperus van Kuperus Foods, echt uniek.

we

van

Geef ze

ZWARTE UI Naast de zwarte knoflook biedt het bedrijf nog meer van dergelijke nicheproducten aan, zoals zwarte lime, zwarte ui en is ook de zwarte gember onderweg. Boven dien leveren ze witte knoflookpuree aan voornamelijk de industrie. “De zwarte ui hebben we sinds vorig jaar in ons assor timent. Deze worden op dezelfde manier gefermenteerd als de knoflook. Het pro ces is overigens wel iets anders; omdat de uien groter en vochtiger zijn neemt de fermentatie meer tijd in beslag. Het resul teert in een ui die heel fris van smaak is en mooi oplost in soepen of sauzen.” Ook hier ziet Anne de vraag van stijgen. “Het is nog zeker niet te vergelijken met die van de zwarte knoflook, maar steeds meer men sen raken er bekend mee.” Voor de zwarte gember en zwarte lime is er daarentegen geen sprake van eenzelfde fermentatie proces. “De zwarte gember is gewoon een andere soort gember en de zwarte lime importeren we uit Somalië. Daar wordt het op grote velden gedroogd in de zon. Zo gaan de limes van groen naar geel en ver volgens naar zwart. De buitenkant wordt hard en het vruchtvlees wordt droog. Dit levert een smaakmaker op met een mooi zuurtje en lichte umamismaak. De droom is om het grote publiek steeds bekender en bekender te maken met deze unieke pro ducten. Bovendien zullen we altijd op de uitkijk zijn naar mooie uitbreiding van ons assortiment,” besluit Anne. (JF)  a.kuperus@kuperusfoods.com

Wie werkt waar sinds juli vermelden de AGF-switchers die de overstap hebben gemaakt naar een ander AGF-bedrijf. Heb je een switch jezelf of namens je bedrijf te melden? door aan: staat Total “Zwarte knoflook is gezonder de witte vanwege de hoeveel heid Aan het product zijn geen smaak- of conserveermiddel toege voegd. Knoflook is het enige ingrediënt. Door de zachte, geleiachtige textuur en rijke smaak kan het gegeten worden als een ingrediënt of gewoon als een gezon de snack.” Kuperus Foods biedt het aan in complete bollen, (on)gepelde teentjes, puree, granulaat of poeder.

Produce Leraar basisonderwijs knoflook.

dan

dubbele

2022? Maandelijks

er de volgende keer bij. Geswitcht Van Naar Alexander Hofman HDG RedStar Yannick Kraamer Fairtrasa Stichting Milieukeur Leo Bresser The Greenery Hollander Barendrecht Juan Pablo Salmón Fruta del Huerto Exsa Europe Niels Deenen Agristo Hessing Supervers Ben van der Linden Asica Group Eurofresh V&F Sjoerd Dekker Unilever Hessing Supervers Danny van der Have H.Z. Logistics Lehmann & Troost Marcel Jacobs Vezet Kramer Food Family Jason Koot Nature's Pride LinkThings Femke Arts Jan Linders Jumbo Danielle Stijntjes Aqui Fruit & Greens Gemeente Eindhoven Wim Pollux Gorillas Jumbo Yeliz Kaya Eminent Vita Verde Floris-Jan van Os HillFresh International Coroos Eduard Horlings Rungis Looye Kwekers Wouter de Bruin Dirk van den Broek Zelfstandig commercieel consultant Roy Slikker Normec Foodcare Zelfstandig QC Specialist Deniz Korkmaz Eminent Food Vitaal Europe Egon Verstraeten Instock Koppert Cress Sven Van De Voorde Ahold Delhaize Tikabi Roland Gels Levarht Weyers Group Daan van der Pols

antioxidanten.

marjet@agfprimeur.nl en hij

37AGF Primeur 7/8 • 2022

De populariteit van courgettes neemt de laatste jaren in Nederland steeds meer toe. Deze trend ziet Leander van de Griend van Royal ZON. “Courgettes zijn een betaalbaar en veelzijdig product.”

De reden voor deze populariteit ligt zoals aangegeven in de betaalbaarheid en veel zijdigheid van het product. “Courgette is een gezond product, wat je in uitermate veel recepten kwijt kan. Tijdens de pande mie zijn veel consumenten meer en meer thuis gaan koken. Courgette is tegenwoor dig eigenlijk in elk verspakket te vinden. Bovendien is Nederland een multicultu reel land en kennen veel van deze Neder landers het product uit de keuken van het land van herkomst.”

Leander van de Griend, Royal ZON:

Leander.van.de.griend@royalzon.com

“Het kwalitatief goede aanbod dit seizoen was nodig, want de vraag naar courgettes neemt ieder jaar toe”

Het vollegrondscourgetteseizoen heeft, zo stelt de Product Manager, echter wel de nodige uitdagingen gehad. “Wij werken met onder andere teler Paul Jans sen van Tuinderij de Beegdenhof, die onge veer 100 hectare courgettes teelt. Hij heeft in het begin van het jaar veel last gehad van het onstuimige weer zoals hagel, waardoor de start lastig was. Gelukkig is courgette een snel product wat zich goed kan herstellen. Bij een natuurproduct ben je afhankelijk van de weersomstandighe den en dit betekende dat hij te maken had met veel productieverlies. Gelukkig zijn we vervolgens verwend met groeizaam weer, zodat het daarna wel de goede kant op is gegaan.”

38 AGF Primeur 7/8 • 2022 Groenten

De recente droogte heeft het er allemaal niet makkelijker op gemaakt. “Toch heb ben telers liever droogte dan regen. Je kunt namelijk beter water ergens naartoe brengen dan dat je het weg moet pompen. Te veel regenbuien in korte tijd kunnen voor veel problemen zorgen. Bovendien vliegen de bijen bij regen niet en dat is niet goed voor de bestuiving van de bloemen.

Maar 35 graden en hittegolven is iets wat niemand graag ziet. Gelukkig is het teelt proces onder controle kunnen blijven en is de kwaliteit dit seizoen gewoon dik in Ditorde.”kwalitatief goede aanbod was ook wel nodig, want de vraag naar courgettes neemt ieder jaar toe. “Zeker de Neder landse vollegrondscourgettes zijn heel erg in trek. Zodra het natuurproduct uit Nederland op de markt komt, merk ik dat het Spaanse product zo goed als wegblijft. Natuurlijk zijn er nog wel retailers die er lang mee door zijn gegaan, maar het aan bod verschuift vrij snel naar de Neder landse courgettes. Zo beleveren we, samen met Paul, al jarenlang vaste retailers en groentesnijderijen. Die lijnen blijven elk jaar groeien, waardoor wij organisch met hen meegroeien.”

Waar het de courgettes uit vollegrond voor de wind gaat, is het een moeilijker verhaal voor de courgettes in de kas. “Voorheen had ZON ook veel groene courgettes uit kassen, maar door de gasprijzen zijn er afgelopen jaar weinig tot geen courget tes in de kas gezet. Kastelers ontvangen vollegrondsprijzen, waardoor de marges uitzonderlijk krap zijn. Er zijn alleen nog een aantal telers die gele courgettes heb ben gezet, omdat deze beter gewaardeerd worden in prijs dan het groene product. Deze courgettes worden veel in de hore ca gebruikt. Het nadeel wat hier echter weer om de hoek komt kijken, is dat gele courgettes toch nog vaak als luxeproduct worden gezien. Al met al is het een prach tig product wat kleur op het bord geeft en is het mooi om te zien dat deze steeds meer onder de aandacht van de consument komt,” besluit Leander. (JF) 



de kar trekken met ruim de helft van het totale exportvolume en deze markt blijft fors groeien de komende jaren, zo is de verwachting. Ivoorkust nam de plek van Senegal over als grootste afne mer. Het land neemt vrijwel jaarrond uien af, terwijl Senegal de grens sluit zodra eigen oogst voorhanden is. Ook andere West-Afrikaanse landen blijven de Hol landse ui, die jaarrond en kwalitatief goed beschikbaar is, waarderen. Na een relatief goede opkomst brak een langdurige periode van grote droogte en extreme hitte aan, die nog steeds niet helemaal voorbij lijkt te zijn. De oogst staat intussen voor de deur en dat bete kent dat het gewas, als er nog regen valt hier amper voordeel van zal behalen. In het Zuidwestelijke zeekleigebied zijn de verliezen groot en zullen een fors aantal telers niet meer dan 20 ton oogsten. De geoogste uitjes zijn bovendien klein en zullen naar verwachting niet lang houd baar blijven. De trend in dit gebied om afscheid te nemen van de relatief dure en risicovolle uienteelt zal daarmee onge twijfeld doorzetten. Noordelijker lijkt het gewas minder schade te hebben opgelo pen van de weersextremen, maar ook daar zal het geen topoogst zijn. Met een fors kleiner uienareaal rijst daarom de vraag of er komend seizoen voldoende uien zullen zijn om het expor trecord überhaupt te kunnen verbreken. Met 27.318 hectare rode en gele zaaiuien (22.460 ha geel (82%) en 4.857 ha rood (18%)) en een opbrengst tussen de 45 tot 48 ton betekent dat de bruto opbrengst ergens tussen de 1,2 en 1,3 miljoen ton zal uitkomen. Wanneer daarvan 80-85 procent terugkomt in de officiële export cijfers betekent het een beschikbaar exportvolume van 1 tot 1,1 miljoen ton. De resterende 15-20 procent bestaat uit (vocht)tarra, binnenlandse consumptie, industrie- en veldsgewasleveringen rich ting onder andere Polen, die allemaal niet terugkomen in de gepubliceerde cijfers. De plantuienoogst was wisselend, maar ken de alleen toppers bij degenen die voldoen de zoet water beschikbaar hadden voor irrigatie. De plantuienmarkt was dan ook nagenoeg leeg voordat de zaaiuienoogst goed op gang komt. Het is lang geleden dat dit het geval was. De komende weken zal meer duidelijk worden in welke richting de oogstramin gen gaan. Het kan vriezen, het kan dooien zogezegd. Naast de beschikbare volumes uien blijft het opnieuw spannend hoe de economische omstandigheden uitpakken wat betreft beschikbaarheid van contai ners en conventioneel transport, brand stofkosten, valutakoersen en de koop krachtontwikkeling op de verschillende bestemmingen. Uiteindelijk blijft Neder land vooral afhankelijk van het hele gro te buitenland. Afgelopen seizoen wisten maar liefst 129 verschillende landen de Hollandse ui als basisvoedsel en smaak maker te waarderen. Wanneer ook het buitenland minder uien heeft, liggen er kansen. Echter, heel nuchter gesteld moet je dan wel uien van het land kunnen halen om te verkopen. En dat is de komende weken de meest bepalende vraag die de sector bezighoudt.

Een man in Indonesie deed aangifte bij de politie, nadat hij was opgelicht door drugsdealers. Ze verkochten hem selderij in plaats van wiet. In een onmiskenbaar grappige video die op Instagram is gedeeld, is te horen dat politieagenten die met de man praten, lachen terwijl de man het pakket ontvouwt en de selderij onthult. Ook de man zelf ziet eruit alsof hij de grappige kant van de situatie kan zien. Na flink wat gelach vertellen de agenten de man dat het bezit van wiet strafbaar is, maar dat ze uiteindelijk besloten de man te laten gaan. Of de politie achter de drugsdealers is aangegaan is onbekend.

Man geeft drugsdealers aan voor verkopen selderij in plaats van wiet

39AGF Primeur 7/8 • 2022

18 augustus, De magische grens van 1,3 miljoen is overschreden, waarbij voor het derde seizoen op rij een seizoenrecord is gevestigd. Een prestatie van formaat die aantoont dat er volop perspectief is voor de Hollandse ui op de wereldmarkt. Vrij wel alle uien worden wereldwijd geteeld voor lokale consumptie. Slechts zo’n 8 procent is beschikbaar voor internationa le handel. De exportrecords betekenen dat een steeds groter volume Hollandse uien wordt afgezet, maar de rentabiliteit in de Hollandse sector staat wel onder druk. Er wordt de laatste jaren over de hele keten weinig winst gemaakt waardoor het in de uiensector vooral ‘har voor weinig’ is. Niet alleen meer van hetzelfde, maar vernieu wende businessmodellen, duurzame han delsrelaties, onderscheid in kwaliteit, een lage milieu footprint en andere producten procesinnovaties zullen moeten zorgen dat de sector in Nederland toekomstbe stendig West-Afrikablijft.blijft

Derde exportrecord op rij, maar de vraag is of dat dit seizoen opnieuw lukt Uienmarkt

Ontwikkeling wereldhandel Import Ned. Export

40 AGF Primeur 7/8 • 2022 Wereldhandel

2022 350.000300.000250.000200.000150.000100.00050.0002012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 TONNEN Zoete

De wereldhandel in zoete aardappelen is al een aantal jaren stabiel tot dalend. Dat geldt zowel voor de export vanuit de Ver enigde Staten als vanuit andere landen. Het geldt echter zeker niet voor de import (en re-export) van Nederland. Die groeit maar door. In het afgelopen jaar werd er in Nederland bijna 180.000 ton zoete aard appel ingevoerd. Daarmee was Nederland wereldwijd gezien met afstand het belang rijkste importland. In 2017 werd voor het eerst de kaap van 100.000 ton gepasseerd. Nederland is voor zoete aardappelen belangrijk voor de import op de Europese markt. Het overgrote deel van de import, in het afgelopen jaar 150.000 ton, was bestemd voor re-export. De wereldhandel bestaat vrijwel uitslui tend uit vers product. Daarnaast wordt er nog in diepgevroren zoete aardappelen gehandeld. China is internationaal gezien de belangrijkste leverancier van dit pro duct.

Staten Export rest wereld ex. Ned. 800.000700.000 Zoete aardappelen: Export wereldwijd Factsheet ZOET AARDAPPELEN; juli 2022 350.000300.000250.000200.000150.000100.00050.0002012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 TONNEN Zoete

wereldhandel Import Ned. Export Ver Staten Export rest wereld ex. Ned. 800.000700.000600.000500.000400.000300.000200.000100.0002012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 TONNEN Zoete aardappelen: Export wereldwijd Ver Staten Egypte Rest ex. Nederland Zoete aardappelen: Wereldhandel groeit niet meer, maar import/export Nederland groeit fors Nederland met afstand de grootste importeur, vooral bestemd voor re-export

DE VERENIGDE STATEN NOG STEEDS DOMINANT, MAAR EXPORT DAALT Op de lijst van exportlanden komt Neder land na de Verenigde Staten op de twee de plek. De Verenigde Staten is veruit de belangrijkste exporteur van zoete aard appelen. De Amerikaanse export bereikte in 2018 een piek met bijna 300.000 ton. Die hoeveelheid werd daarna niet meer bereikt. In het afgelopen jaar exporteer de de Verenigde Staten 268.000 ton. In de eerste vier maanden van dit jaar viel de Factsheet ZOET AARDAPPELEN; juli aardappelen: Ver aardappelen: Ontwikkeling

SEIZOENEN VERENIGDE STATEN EN EGYPTE VULLEN ELKAAR AAN De beide grote exportlanden, de Verenigde Staten en Egyp te, leveren jaarrond, maar er is wel sprake van seizoenen. De Verenigde Staten expor teert vooral in de periode november-juli terwijl Egypte in de maanden juli-december de meeste zoete aardappelen levert. GROOTSTE EGYPTISCHGROEIPRODUCT Nederland is met afstand het belangrijkste importland van zoete aardappelen met de aardappelen: Export wereldwijd (in

41AGF Primeur 7/8 • 2022 Factsheet ZOET AARDAPPELEN; juli 2022 Ver Staten; 31% Nederland; 17% Spanje; 5% Egypte; 13% Canada; 5% Vietnam; 4% Laos; Honduras3%; 3% China; Portugal2%;Overige2%; 15% Zoete aardappelen: Export 2021 Ver Staten Nederland Spanje Egypte Canada Vietnam Laos Honduras China Portugal Overige export weer behoorlijk (-16%) Inmiddelsterug. is Egypte ook een grote exporteur van zoete aardappelen. Naar schatting exporteert Egypte jaarlijks nu zo’n 110.000 ton. Andere exporteurs zijn: Spanje, Cana da, Vietnam, Laos, Honduras, China, Portugal en Zuid-Afrika. Binnen de EU zijn naast re-ex porteur Nederland verder alleen Spanje en Portugal die redelijke hoeveelheden zoete aardappelen exporteren. De export van andere landen blijft (ruim) onder de 10.000 ton en schommelt nogal van jaar-opjaar.

tonnen) Bron: Diverse 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Totaal 363.508 549.596 662.139 686.127 682.801 705.861 697.560 Nederland 1) 29.277 37.159 62.725 94.260 130.517 132.294 152.113 Rest 334.231 512.438 599.414 591.866 552.284 573.567 545.447 Ver Staten 1) 179.525 234.339 288.383 297.787 259.086 261.415 267.578 Egypte M 22.632 26.522 28.774 46.874 70.704 105.378 109.235 Spanje 1) 18.873 25.433 37.025 41.372 48.845 49.879 43.212 Canada 11.668 22.864 30.291 36.961 42.245 42.996 40.990 Vietnam 18.170 54.078 78.628 54.705 28.890 50.160 32.889 Laos 2.422 16.848 8.810 8.380 21.666 23.657 25.415 Honduras 17.636 18.380 23.792 15.045 15.952 14.453 22.647 China 15.286 20.239 44.253 49.657 39.718 22.768 20.438 Portugal 1) 1.923 3.544 2.189 4.048 8.694 11.902 14.440 Zuid-Afrika 3.110 2.766 3.041 1.541 5.263 7.512 14.340 Peru 3.487 4.316 5.156 6.289 7.503 11.523 13.442 Indonesië 11.873 9.540 11.194 10.856 10.816 11.928 12.674 Dom Rep 8.938 8.465 8.902 12.359 10.272 7.856 9.171 Ver Kon 7.773 15.784 15.107 11.268 11.158 10.907 7.191 Brazilië 1.829 20.237 3.905 9.714 8.865 11.911 6.870 Japan 1.640 2.291 2.652 3.520 4.347 5.268 5.603 Mali 20.955 25.532 24.160 29.587 6.562 5.454 België 1) 2.507 2.674 9.975 10.572 9.072 8.467 5.291 Guatemala 303 198 445 1.173 2.833 2.929 4.289 Slovenië 1) 27 111 151 511 473 849 4.222 Duitsland 2.019 2.490 2.499 3.263 3.068 3.340 3.117 Frankrijk 2.517 3.410 3.242 2.031 1.900 2.594 3.088 Maleisië 1.085 1.160 1.004 868 1.142 1.406 2.282 Argentinië 10 3 10 - - 855 1.683 Oeganda 100 10 926 358 27 683 1.503 Costa Rica 375 502 349 570 735 1.022 1.483 Australië 809 712 1.008 1.114 2.306 1.700 1.461 Jamaica 1.276 1.525 1.290 1.385 1.361 1.404 1.414 Italië 1.137 3.219 1.004 1.415 651 1.117 1.333 Malawi - - - 245 9 235 1.104 Hongarije 83 86 128 208 910 770 900 Polen 12 30 326 2.218 6.852 1.324 571 Overige 24.463 26.865 22.147 25.659 27.850 21.092 12.229 1) Uitsluitend vers product (CNcode 07142010); M=MIRROR data Factsheet ZOET AARDAPPELEN; juli 2022 20.00015.00010.0005.000jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec TONNEN Nederland: Import zoete aardappelen in 2021 Ver Staten Egypte België Spanje Zuid Afrika Honduras Brazilië Overige 60.00050.00040.00030.00020.00010.000Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec TONNEN Export zoete aardappelen in 2021 (excl. re export) USA Egypte Spanje Canada China Portugal Honduras Indonesië Peru Zuid Afrka Brazilië Dom Rep

Zoete

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 IMPORT 122.749 178.624 248.903 285.051 330.485 367.987 380.207 Nederland 55.491 79.856 104.375 126.165 153.094 165.868 177.144 Frankrijk 19.774 28.243 43.714 43.289 49.771 49.855 47.059 België 4.472 14.657 32.228 38.153 44.041 45.015 42.302 Duitsland 15.762 20.471 27.404 28.985 31.395 39.213 35.085 Italië 8.186 6.329 6.934 9.080 11.532 13.561 18.140 Spanje 1.070 1.503 1.523 3.388 4.679 12.285 11.660 Polen 1.528 2.517 3.682 3.632 4.427 5.290 7.616 Zweden 1.891 2.852 4.569 4.741 4.626 4.636 4.797 Ierland 4.618 8.380 7.210 5.680 4.188 3.033 4.706 Hongarije 565 828 1.706 2.172 2.638 3.725 3.991 Portugal 523 1.274 1.007 1.983 1.490 2.394 3.780 Finland 3.789 4.509 4.973 5.244 4.364 4.414 3.632 Oostenrijk 1.342 1.949 2.800 2.804 3.175 3.559 3.432 Roemenië 359 824 911 1.269 1.486 2.102 2.926 Tsjechië 507 765 1.280 1.583 1.967 2.778 2.625 Denemarken 1.260 1.042 1.443 2.328 2.694 2.598 2.454 Slovenië 100 216 203 615 645 1.087 2.192 Slowakije 216 412 218 232 499 2.106 1.815 Overige 1.296 1.999 2.723 3.707 3.774 4.469 4.851 EXPORT 64.384 79.256 121.659 161.920 212.976 216.137 230.918 Nederland 29.277 37.159 62.725 94.260 130.517 132.294 152.113 Spanje 18.873 25.433 37.025 41.372 48.845 49.879 43.212 Portugal 1.923 3.544 2.189 4.048 8.694 11.902 14.440 België 2.507 2.674 9.975 10.572 9.072 8.467 5.291 Slovenië 27 111 151 511 473 849 4.222 Duitsland 2.019 2.490 2.499 3.263 3.068 3.340 3.117 Frankrijk 2.517 3.410 3.242 2.031 1.900 2.594 3.088 Italië 1.137 3.219 1.004 1.415 651 1.117 1.333 Hongarije 83 86 128 208 910 770 900 Tsjechië 88 188 192 131 120 381 632 Polen 12 30 326 2.218 6.852 1.324 571 Denemarken 5.545 49 1.711 752 448 1.484 490 Overige 376 863 490 1.139 1.426 1.736 1.508 Zoete aardappelen: Import in Nederland en export naar Nederland in 2021 (in tonnen) Import in Nederland(Eurostat) Export naar(TradeMap)Nederland Wereld 177.144 167.529 Ver Staten 96.695 84.813 Egypte 36.291 11.458 België 10.676 3.197 Spanje 7.508 6.404 Zuid-Afrika 6.257 6.961 Honduras 5.358 3.692 Brazilië 3.969 4.047 Guatemala 1.946 1.927 Frankrijk 1.458 560 Israël 1.446 1.000 Argentinië 1.231 Duitsland 1.205 863 Portugal 1.199 3.777 VK 405 3.831 Peru 315 1.419 China 275 1.027 Senegal 21 21 Canada - 32.292 Overige 888 260 Factsheet ZOET AARDAPPELEN; juli 2022 4 20.00015.00010.0005.000jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec TONNEN Nederland: Import zoete aardappelen in 2021 Ver Staten Egypte België Spanje Zuid Afrika Honduras Brazilië Overige 60.00050.00040.00030.00020.00010.000Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec TONNEN Export zoete aardappelen in 2021 (excl. re export) USA Egypte Spanje Canada China Portugal Honduras Indonesië Peru Zuid Afrka Brazilië Dom Rep

42 AGF Primeur 7/8 • 2022 Wereldhandel

vers product Bron:

Verenigde Staten als veruit de belangrijkste leverancier.

Omgekeerd is Nederland de belangrijkste afnemer van zoe te aardappelen uit de States. Volgens Eurostat/CBS cijfers wordt er in Nederland nog elk jaar meer uit de Verenigde Sta ten ingevoerd. In het afgelopen jaar ging het om bijna 100.000 ton.Ook de import uit Egypte groeit. De afgelopen drie jaar telkens met zo’n 10.000 ton naar 36.000 ton in 2021. Voor Egypte is Nederland ook de belangrijkste afnemer, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk en BelgiëSaoedi-Arabië.wasinhet afgelopen jaar de derde leverancier voor Nederland met ruim 10.000 ton. De hoeveelheden die via België in Nederland aankomen variëren de laatste jaren sterk. Ook de import uit Spanje vari eert van jaar-op-jaar behoor lijk. In het afgelopen jaar ging het om 7.500 ton. Wel duide lijke groei zit er in de import uit Zuid-Afrika; in 2021 ruim 6.000 ton. Verder worden er nog noemenswaardige hoe veelheden ingevoerd uit Hon duras, Brazilië, Guatemala, Frankrijk, Israël, Argentinië, Duitsland en Portugal. Na de Zoete aardappelen: Import en export EU-landen (in tonnen) Uitsluitend Eurostat

760.725

WEINIG HANDEL IN DIEPGEVROREN PRODUCT; MEEST UIT CHINA Naast de handel in vers product importeert en (re-)exporteert Nederland ook diepgevroren product. Die handel groeit; in het afgelopen jaar naar 13.000 ton import en 10.000 ton export. China is de belang rijkste leverancier, gevolgd door Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Peru. De Verenigde Staten expor teert een bescheiden 2.000 ton diepgevroren zoete aardappe len.

Ver Kon 1) 135.022 142.369 140.197 133.361 122.344 130.292 117.255 Canada 55.628 62.734 66.247 72.402 68.554 76.255 81.274 Frankrijk 19.774 28.243 43.714 43.289 49.771 49.855 47.059 België 1) 4.472 14.657 32.228 38.153 44.041 45.015 42.302 Duitsland 1) 15.762 20.471 27.404 28.985 31.395 39.213 35.085 Ver Staten 1) 17.298 11.212 10.612 13.195 11.273 9.143 38.520 Thailand 21.480 17.070 18.796 21.030 19.433 21.192 33.191 Italië 1) 8.186 6.329 6.934 9.080 11.532 13.561 18.140 Maleisië 11.725 12.179 11.500 11.490 13.786 19.034 17.300 Saoedi-Arabië 7.936 8.711 10.126 10.962 9.121 20.622 16.048 Chili 6.468 6.603 7.534 10.401 10.669 10.423 15.622 Vietnam 85 17 115 600 146 27 14.891 Spanje 1) 1.070 1.503 1.523 3.388 4.679 12.285 11.660 Japan 16.143 16.181 18.411 15.640 14.667 13.348 12.824 Singapore 9.165 9.341 9.257 9.624 10.150 13.000 11.351 Polen 1) 1.528 2.517 3.682 3.632 4.427 5.290 7.616 Hong Kong 2.268 2.973 3.403 3.743 4.858 7.348 8.102 Mauritanië 294 1.035 569 17.971 4.715 7.185 6.223 Zwitserland 2.159 2.878 3.519 3.652 4.115 5.683 5.874 Finland 1) 3.789 4.509 4.973 5.244 4.364 4.414 3.632 Ierland 1) 4.618 8.380 7.210 5.680 4.188 3.033 4.706 Zweden 1.891 2.852 4.569 4.741 4.626 4.636 4.797 Ver Arab Em 3.368 3.404 4.341 6.600 6.348 7.820 4.690 Hongarije 1) 565 828 1.706 2.172 2.638 3.725 3.991 Oostenrijk 1) 1.342 1.949 2.800 2.804 3.175 3.559 3.432 Noorwegen 3.395 4.094 4.330 4.243 4.094 4.123 3.920 Rusland 188 268 476 575 1.002 2.251 2.960 Overige 27.054 56.549 38.286 53.056 48.903 62.526 48.625 Nederland: Import en export diepgevroren zoete aardappelen (in tonnen) Bron: Eurostat 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 WereldIMPORT 4.008 4.500 5.870 3.618 5.748 8.754 13.032 China 3.580 2.376 3.457 2.539 4.356 5.972 4.401 Duitsland 0 1.479 138 47 13 439 3.177 Ver Kon 2 549 1 97 116 2.450 Peru 316 51 127 222 698 1.085 1.272 België 0 12 29 259 151 281 493 Spanje 23 210 1.188 2 24 46 360 Denemarken 7 14 0 1 142 39 294 Overige 81 356 382 547 268 775 584 WereldEXPORT 797 7.286 8.437 6.842 5.258 7.728 10.259 Duitsland 471 5.826 5.279 4.068 4.210 2.600 6.764 Frankrijk 119 129 108 212 125 81 793 Ver Kon 41 251 186 5 164 3.364 570 België 8 75 169 296 132 350 526 Spanje 0 1 56 223 190 434 511 Zweden 1 3 2 6 4 122 442 Tsjechië 4 163 757 1.069 144 46 198 Hongarije 0 184 480 341 1 57 53 Overige 152 654 1.400 621 288 673 402

Zoete aardappelen: Import wereldwijd (in tonnen) Bron: Diverse 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Totaal 438.164 529.711 588.837

43AGF Primeur 7/8 • 2022

VERENIGD KONINKRIJK IS OOK GROTE IMPORTEUR, MAAR HET IS MINDER GEWORDEN Na Nederland is het Verenigd Koninkrijk de andere echte grote importeur van zoete aardappelen. Op een beschei den 7.000 ton na importeert het Verenigd Koninkrijk vooral uit niet-EU landen. Overigens is de import uit EU-landen na de Brexit wel bijna gehalveerd. De Verenigde Staten is veruit de belangrijkste leverancier, maar ook daar vandaan kwam er in het afgelopen jaar minder dan daarvoor. Een paar jaar terug importeerde het Ver enigd Koninkrijk nog meer dan 110.000 ton Amerikaans pro duct. In 2020 was het 80.000 ton, maar vorig jaar nog maar 70.000 ton. De Britse import uit Egypte nam aanvankelijk fors toe, van 5.000 ton in 2016 naar 26.000 ton in 2020, maar die groei kon in het afgelopen jaar niet doorgezet worden. De import 661.878 672.107 798.233 153.094 165.868 177.144

Nederland 1) 55.491 79.856 104.375 126.165

Brexit is de doorvoer van zoe te aardappelen vanuit het Ver enigd Koninkrijk naar Neder land gekelderd van 15.000 naar 400 ton. De (re-)export van zoete aardappelen via Nederland is vrijwel uitsluitend gericht op EU-landen. België, Duits land en Frankrijk zijn de drie belangrijkste afnemers. Dan volgen Polen, Roemenië, Tsje chië, Hongarije en Spanje.

Nederland: Import en export verse zoete aardappelen (in tonnen)

STEEDS MEER IN EUROPA GETEELD

In diverse EU-landen worden wel steeds meer zoete aardap pelen geteeld, maar meestal gaat dat om bescheiden hoe veelheden. Wereldwijd gezien is China veruit de belangrijk ste producent met een oogst van ca. 50 miljoen ton. Diver se Afrikaanse landen telen ook veel zoete aardappelen, vrijwel uitsluitend voor de binnenlandse markt. Grootex porteur de Verenigde Staten is pas de zevende producent (1,4 miljoen ton) en Egypte de nr. 17 (0,5 miljoen ton), Zuid-Afri ka is de nr. 44 (< 100.000 ton). Spanje is in Europa de belang rijkste producent. Tot 2020 groeide de Spaanse export in rap tempo naar 50.000 ton. In het afgelopen jaar was het met 43.000 ton echter minder. Frankrijk is de belangrijkste afnemer met jaarlijks rond de 20.000 ton. Nederland, Duits land en het Verenigd Konink rijk zijn de volgende met hoe veelheden van 4 tot 6.000 ton.

EXPORT VERENIGDE STATEN OOK BEGIN DIT JAAR VERDER GEDAALD Nederland en Canada zijn de beide grote afnemers van zoete aardappelen uit de Ver enigde Staten. Beide landen waren in 2021 goed voor meer dan 80.000 ton. In de eerste vier maanden van dit jaar viel de export naar Nederland behoorlijk terug, terwijl die naar Canada op peil bleef. Het Verenigd Koninkrijk is de derde grote afnemer. In 2021 viel de export daarnaartoe al behoorlijk terug en in de eer ste vier maanden van dit jaar was het weer een kwart minder. Er zijn wel wat verschillen tussen de diver se nationale statistieken wat betreft de onderlinge handel. Dat valt vooral op bij de handel tussen Nederland en Canada. Volgens de Canadese exportstatistiek zou er in het afgelopen jaar ruim 30.000 naar Nederland zijn uitgevoerd. Eurostat geeft echter nauwelijks import in Nederland vanuit Canada. Iets dergelijks valt ook op wat betreft de handel tussen de Verenigde Staten en Chi na. De Amerikaanse importstatistiek geeft een import vanuit China van 30.000 ton, terwijl China nauwelijks export naar de Verenigde Staten aangeeft. Kees Boon Fruit and Vegetable www.fruitandvegetablefacts.comFactsfruitvegfacts@gmail.com

 Jan

Bron: Eurostat 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 WereldIMPORT 55.491 79.856 104.375 126.165 153.094 165.868 177.144 EU27 extra 52.456 70.789 92.008 105.731 117.816 148.176 154.684 EU27 landen 3.035 9.067 12.366 20.434 35.279 17.692 22.460 Ver Staten 39.259 53.635 72.236 85.134 78.023 90.595 96.695 Egypte 3.007 3.803 3.479 7.365 17.264 27.339 36.291 België 1.077 2.909 5.890 13.284 15.983 3.754 10.676 Spanje 1.391 4.243 3.371 4.249 15.355 10.406 7.508 Zuid-Afrika 1.187 1.193 1.415 516 1.831 6.257 Honduras 4.861 5.372 6.232 4.133 5.121 4.282 5.358 Brazilië 396 492 1.239 1.448 2.854 3.274 3.969 Guatemala 157 1.021 1.858 1.421 1.946 Frankrijk 184 354 756 1.184 1.908 1.485 1.458 Israël 1.680 1.677 1.704 1.272 1.275 1.045 1.446 Argentinië 3 95 535 1.231 Duitsland 139 848 1.070 431 1.098 1.016 1.205 Portugal 174 471 474 806 449 835 1.199 Ver Kon 1.534 3.694 2.867 2.681 7.715 15.338 405 Peru 19 17 13 37 164 315 China 239 392 564 694 818 792 275 Senegal 18 791 909 57 21 Australië 0 568 127 0 Overige 324 757 2.117 1.041 788 3.459 888 WereldEXPORT 29.277 37.159 62.725 94.260 130.517 132.294 152.113 EU27 landen 25.097 33.193 56.002 85.782 120.864 121.266 142.297 EU27 extra 4.180 3.966 6.723 8.479 9.653 11.028 9.816 België 1.472 2.058 9.474 18.067 21.690 13.006 29.289 Duitsland 7.375 11.462 19.177 25.362 27.262 30.752 28.136 Frankrijk 4.361 4.962 11.155 16.596 28.908 26.334 25.589 Polen 332 543 1.155 2.874 11.455 14.231 16.401 Roemenië 174 370 512 859 3.514 3.956 6.771 Tsjechië 278 499 852 926 3.419 4.896 5.330 Hongarije 429 815 673 1.636 3.828 3.743 4.905 Spanje 1.363 746 910 2.751 4.224 4.316 4.535 Zweden 1.820 3.560 4.452 4.532 3.756 4.297 4.182 Slowakije 52 135 374 563 2.038 3.113 3.949 Noorwegen 267 503 3.163 3.545 3.770 3.748 3.593 Zwitserland 575 943 1.371 1.143 1.916 2.691 2.629 Italië 691 860 982 1.727 1.931 1.943 2.214 Finland 2.209 3.552 1.778 2.833 2.986 3.065 2.084 Ver Kon 3.053 2.014 1.561 2.562 3.009 3.227 1.691 Ierland 1.977 437 482 583 372 1.483 1.645 Oostenrijk 745 989 1.427 1.409 1.458 1.145 1.537 Litouwen 32 60 228 479 634 737 1.198 Denemarken 1.167 1.099 912 824 814 999 936 Overige 905 1.551 2.086 4.987 3.532 4.613 5.499

44 AGF Primeur 7/8 • 2022 Wereldhandel uit Zuid-Afrika is wel blijven groeien, maar met 6.500 ton is dit land vooralsnog een kleine speler op de Britse markt van zoete aardappelen.

45AGF Primeur 7/8 • 2022 Nederland: Import verse zoete aardappelen in 2021 (in tonnen) Bron: Eurostat jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec JAAR Wereld 10.357 12.655 19.069 19.566 18.378 20.101 17.545 11.997 10.750 8.857 11.966 15.902 177.144 Ver Staten 5.680 8.877 14.607 15.394 13.732 14.075 9.240 3.128 953 1.215 3.453 6.342 96.695 Egypte 2.117 1.330 866 709 294 391 1.963 4.726 7.149 5.482 6.185 5.079 36.291 België 278 206 363 677 1.308 1.565 1.651 1.434 179 755 868 1.391 10.676 Spanje 922 374 821 384 297 143 99 94 887 546 920 2.020 7.508 Zuid-Afrika 152 1.024 1.446 2.219 903 470 43 6.257 Honduras 207 530 669 509 306 879 979 290 148 189 193 460 5.358 Brazilië 337 409 516 493 470 452 243 248 221 233 96 252 3.969 Guatemala 101 178 210 254 215 254 218 124 218 58 38 78 1.946 Frankrijk 64 116 110 150 165 76 142 311 106 119 53 44 1.458 Israël 113 245 265 423 209 76 96 20 1.446 Argentinië 44 183 320 459 156 71 1.231 Duitsland 71 124 137 132 106 92 109 109 107 85 53 80 1.205 Portugal 278 194 283 190 36 38 20 8 8 29 46 67 1.199 Ver Kon 112 11 120 0 21 19 36 15 45 0 26 0 405 Peru 19 206 89 315 China 19 11 49 53 25 5 55 35 1 23 275 Costa Rica 6 9 15 5 35 125 48 2 5 5 1 2 256 Overige 53 42 37 41 72 77 20 93 98 27 32 62 654 Wereldwijd: Export zoete aardappelen in 2021 (in tonnen) Kolom1 Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec USA 25.489 29.840 33.495 33.679 33.148 25.351 16.447 8.797 9.230 13.219 18.713 23.710 Egypte 4.880 2.766 2.130 1.589 980 917 3.519 10.495 18.112 14.237 15.408 11.600 Spanje 5.373 5.098 5.648 3.055 1.508 909 1.368 1.325 4.699 5.136 6.972 5.535 Canada 3.039 3.096 3.148 3.930 1.969 4.474 3.782 2.885 3.318 3.636 3.725 3.990 China 546 577 619 453 395 427 967 1.913 3.310 5.992 5.199 3.506 Portugal 2.652 2.013 2.304 1.043 713 425 400 327 768 1.823 2.933 2.181 Honduras 1.407 2.584 2.331 2.044 4.643 4.358 1.030 391 290 772 1.188 1.609 Indonesië 971 881 1.245 1.131 1.031 1.347 1.033 1.019 1.077 1.065 1.104 771 Peru 1.011 1.309 1.234 959 874 1.123 809 999 1.089 - -Zuid-Afrika 112 57 150 1.189 3.271 4.455 2.336 1.933 545 132 109 52 Brazilië 1.122 549 723 719 625 682 285 413 433 299 230 790 Dom Rep 736 705 822 795 939 781 686 850 727 911 596 622 Export zoete aardappelen naar Nederland (in tonnen) Bron: TM 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Samen 93.572 123.789 162.111 159.191 153.051 167.472 Ver Staten 50.951 69.724 95.534 76.218 77.571 84.813 Canada 18.316 25.051 29.586 34.048 33.888 32.292 Egypte 1.522 3.689 7.994 19.677 9.836 11.458 Zuid-Afrika 1.324 1.555 557 1.767 2.778 6.961 Spanje 4.886 4.908 9.560 8.356 9.475 6.404 Brazilië 586 1.380 1.384 2.833 3.555 4.047 Ver Kon 6.745 6.276 4.584 4.778 3.720 3.831 Portugal 387 247 786 1.675 2.867 3.777 Honduras 4.555 5.870 2.119 2.172 2.511 3.692 België 160 480 3.138 2.198 1.133 3.197 Guatemala 141 875 1.193 1.437 1.927 Peru 72 159 117 384 1.069 1.419 China 1.429 1.276 1.166 1.018 1.175 1.027 Israël 1.643 1.498 1.226 871 1.057 1.000 Duitsland 161 166 116 43 300 863 Frankrijk 270 253 377 132 33 560 Senegal 976 54 21 Nicaragua 77 741 1.372 Hungary 467 5 1 Australia 618 108 Overige 488 375 644 689 533 182 China: Export verse zoete aardappelen (in tonnen) Bron: TradeMap 2016 2017 2018 2019 2020 2021 21 MIR Totaal 20.239 44.253 49.657 39.718 22.768 20.438 82.069 Vietnam 6.024 10.588 18.277 14.343 14.737 143 Hong Kong 11.983 29.322 31.469 15.657 3.312 1.100 92 Macao 513 674 665 821 1.368 1.086 1.350 Nederland 1.429 1.276 1.166 1.018 1.175 1.027 4.499 Korea 515 246 220 179 195 568 84 Maleisië 416 358 454 518 383 518 1.303 Japan 2.444 2.353 1.546 1.022 458 491 6.436 Canada 684 911 697 360 465 263 686 Ver Kon 599 804 952 1.161 579 154 24.623 Thailand 50 10 29 58 142 144 450 Nieuw-Zeeland 87 232 189 272 85 123 118 Rusland 53 95 100 142 103 110 118 Filipijnen 1 39 63 Ver Arab Em 13 2 4 2 45 21 75 Ver Staten 30 279 196 6 17 21 30.231 Australië 14 1 7 5 1.059 Brunei 11 1 - 3 4 40 Singapore 46 64 38 18 40 4 1.214 Duitsland 1.302 1.500 1.250 118 6.693 België 1.349 Overige 64 87 93 82 16 - 1.506

46 AGF Primeur 7/8 • 2022 Wereldhandel België: Import en export verse zoete aardappelen (in tonnen) Bron: Eurostat 2016 2017 2018 2019 2020 2021 WereldIMPORT 14.657 32.228 38.153 44.041 45.015 42.302 EU27 landen 9.311 16.326 24.356 28.867 29.349 37.161 EU27 extra 5.346 15.902 13.798 15.174 15.666 5.141 Nederland 7.719 14.568 23.331 27.472 26.825 34.985 Ver Staten 966 8.451 8.952 6.841 6.166 2.925 Egypte 342 163 42 684 489 1.143 Spanje 168 287 393 575 1.434 903 Duitsland 157 258 3 12 688 872 Zuid-Afrika 80 299 596 Frankrijk 985 868 206 189 286 340 Oeganda 188 213 246 340 493 241 Dom. Rep. 1 83 Nigeria 0 1 61 Kameroen 149 144 125 104 59 59 Senegal 78 1.002 354 Ver Kon 3.526 5.769 3.903 6.879 7.939 Portugal 257 291 393 100 74 Overige 122 213 204 764 264 93 WereldEXPORT 2.674 9.975 10.572 9.072 8.467 5.291 EU27 landen 2.525 8.845 10.022 8.441 7.614 4.869 EU27 extra 149 1.130 550 631 853 422 Nederland 113 385 3.001 2.409 907 1.844 Frankrijk 1.894 8.119 6.450 4.922 5.618 1.309 Luxemburg 139 152 198 170 151 779 Duitsland 23 22 27 317 231 618 Rusland 85 259 320 426 290 Spanje 44 1 196 469 382 124 Finland 175 83 64 80 71 76 Noorwegen 67 135 247 140 82 75 Overige 219 992 129 245 600 178 Duitsland: Import verse zoete aardappelen (in tonnen) Bron: SBA 2016 2017 2018 2019 2020 2021SBA EUROST.2021 Totaal 20.471 27.404 28.985 31.395 39.213 35.105 35.085 Ver Staten 10.144 15.746 18.060 11.580 15.069 12.670 1.787 Nederland 4.885 3.796 2.185 6.774 9.837 7.689 24.026 Spanje 3.223 5.377 5.594 7.235 7.104 5.631 5.451 Egypte 180 182 508 1.622 2.311 3.456 502 Portugal 780 875 1.367 1.555 2.057 3.169 1.940 Zuid-Afrika 1 5 8 222 479 912Frankrijk 62 52 223 202 349 473 604 Italië 314 344 294 374 388 403 419 Honduras 388 442 162 73 104 172Israël 279 229 130 232 165 91België 29 32 40 75 91 90 142 Overige 188 324 414 1.452 1.258 350 214 Verenigde Staten: Teelt en export van zoete aardappelen Bron: USDA Areaal (1000 ha) Productie(miljoenWaardedollar) Teelers prijs (dollar per ton) Productie (ton) Export (ton) a) Aandeel export 2001 38 223 338 658.389 23.735 4% 2002 33 215 370 580.553 21.400 4% 2003 37 305 424 720.804 22.757 3% 2004 38 282 385 730.828 30.684 4% 2005 36 284 398 713.501 24.426 3% 2006 35 298 401 743.937 39.458 5% 2007 39 330 403 819.641 40.560 5% 2008 39 391 467 836.560 54.040 6% 2009 39 424 480 883.099 67.194 8% 2010 47 472 437 1.081.591 91.613 8% 2011 52 506 414 1.223.066 104.713 9% 2012 51 462 384 1.201.203 111.396 9% 2013 46 596 531 1.122.596 128.173 11% 2014 54 704 527 1.336.465 141.043 11% 2015 62 676 480 1.406.862 183.764 13% 2016 66 652 455 1.430.902 237.935 17% 2017 64 657 406 1.616.875 292.350 18% 2018 58 634 511 1.241.845 300.968 24% 2019 59 662 456 1.450.248 261.354 18% 2020 63 668 489 1.366.583 262.994 19% 2021 62 680 520 1.308.727 271.118 21% Zuid-Afrika: Export verse zoete aardappelen (in tonnen) Bron: TM 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Totaal 2.766 3.041 1.541 5.263 7.512 14.340 Nederland 1.324 1.555 557 1.767 2.778 6.961 Ver Kon 370 392 109 1.721 3.059 6.047 Botswana 358 242 209 459 456 491 Namibië 372 421 422 717 619 400 Ver Arab Em 28 93 4 144 118 241 België 244 Frankrijk 46 Overige 314 338 240 409 238 200

47AGF Primeur 7/8 • 2022 Verenigd Koninkrijk: Import verse zoete aardappelen (in tonnen) Bron: HMRC/Eurost 2017 2018 2019 2020 2021 Samen 140.197 133.361 122.344 130.292 117.255 Import niet-EU 130.320 122.763 109.645 118.749 110.447 Ver Staten 112.579 101.325 75.539 78.079 70.919 Egypte 6.490 12.694 24.229 26.518 25.335 Zuid-Afrika 344 454 1.931 2.795 6.456 Honduras 5.682 4.642 5.168 4.179 2.979 Argentinië 94 1.507 1.794 Brazilië 802 733 899 1.134 867 Guatemala 352 820 859 Jamaica 118 110 306 921 516 Oeganda 198 236 386 382 497 Costa Rica 120 4 22 97 China 368 598 405 243 82 Israël 271 73 112 2 24 Senegal 3.194 1.268 125 Overig niet-EU 155 630 96 2.147 21 EU EXPORT naar Verenigd Koninkrijk EU27 totaal 9.877 10.597 12.699 11.543 6.807 Spanje 6.814 7.342 8.891 6.900 4.318 Nederland 1.561 2.562 3.009 3.227 1.691 Frankrijk 378 131 245 76 410 Ierland 60 12 215 246 241 Portugal 163 94 73 667 78 Polen 5 0 66 België 896 33 135 299 3 Bulgarije 340 115 Overige 1 83 17 126Verenigde Staten: Import en export verse zoete aardappelen (in tonnen) Bron: FAS 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Jan - Apr 2021 Jan - Apr 2022 +/- in % TotaalIMPORT 11.212 10.612 13.195 11.273 9.143 38.520 3.113 22.563 +++ China 1.230 1.063 1.462 514 673 30.229 183 19.149 +++ Dom Rep 6.677 7.070 9.271 7.658 6.088 6.744 2.318 2.837 +22% Peru 2.129 1.285 1.166 801 794 855 304 246 -19% Canada 1.000 1.153 608 844 600 612 291 301 +4% Mexico 31 15 - 36 - 49 15 25 +69% Honduras 7 9 659 1.384 946 - -Overige 138 18 30 35 43 30 2 4 +120% TotaalEXPORT 234.339 288.383 297.787 259.086 261.415 267.578 121.409 101.939 -16% Nederland 50.695 69.669 95.216 76.177 77.571 84.793 37.902 30.868 -19% Canada 61.594 64.680 71.112 68.940 77.801 82.405 29.764 29.328 -1% Ver Kon 99.712 112.168 102.980 80.075 82.136 74.202 41.734 31.748 -24% België 10.991 23.684 11.330 17.732 7.583 9.236 4.075 4.178 +3% Mexico 1.401 2.603 4.005 4.792 3.798 5.002 1.679 1.039 -38% Ierland 6.230 4.603 2.903 1.372 1.338 2.818 1.403 994 -29% Spanje 42 83 701 1.597 2.501 2.249 1.208 973 -19% Frankrijk 849 3.401 2.739 1.973 3.560 2.248 1.337 543 -59% Duitsland 1.352 2.586 2.442 1.817 1.721 1.562 928 602 -35% Roemenië - - - 62 674 864 557 497 -11% IJsland 497 964 901 550 737 579 204 272 33% Ver Arab Em 14 11 78 22 125 503 267 223 -16% Denemarken 108 555 882 1.334 805 282 95 143 51% Bahama’s 39 57 83 165 220 173 27 59 119% Portugal - - 20 - - 123 98 46 -53% Italië - - 65 354 84 116 -Singapore 123 164 144 123 123 111 21 23 12% Finland 326 1.486 998 766 143 22 22Overige 367 1.670 1.189 1.238 497 290 89 404 +353% Frankrijk: Import en export verse zoete aardappelen )in tonnen) Bron: Eurostat 2016 2017 2018 2019 2020 2021 WereldIMPORT 28.243 43.714 43.289 49.771 49.855 47.059 EU27 landen 18.976 35.271 34.784 43.833 42.995 40.004 EU27 extra 9.267 8.443 8.505 5.938 6.860 7.055 Spanje 11.614 14.512 11.122 13.308 16.672 17.179 Nederland 4.816 8.686 10.897 11.783 11.183 14.961 Portugal 507 3.173 3.122 6.149 6.379 5.507 Egypte 1.131 810 1.679 1.981 2.171 3.327 Honduras 1.276 1.401 1.066 1.302 2.000 1.777 België 1.760 8.463 9.057 12.246 8.342 1.647 Ver Staten 694 1.640 401 158 639 775 Israël 5.273 2.352 3.843 1.837 1.357 712 Senegal 1.703 1.166 203 Overige 1.172 973 935 804 1.113 1.175 WereldEXPORT 3.410 3.242 2.031 1.900 2.594 3.088 EU27 extra 1.186 1.172 763 1.157 1.680 1.648 EU27 landen 2.224 2.070 1.268 743 914 1.440 Zwitserland 609 757 612 888 1.593 1.233 Nederland 269 194 297 53 4 536 Ver Kon 543 378 131 245 76 410 Duitsland 576 499 475 187 260 380 Italië 261 128 155 178 304 179 België 887 638 108 151 159 120 Overige 7.086 7.130 4.317 4.000 5.387 6.407

48 AGF Primeur 7/8 • 2022 Groenten

Groenten op en naast de grill

Lekker koken in de buitenlucht het wordt steeds populairder. In het kielzog van die barbecue-trend krijgen ‘groenten op de grill’ ook een boost. In de online receptenbanken van retailers vind je talloze recepten, van aubergine-rozemarijnspiesjes tot gegrilde prei en van bietenburgers tot maïskolven met mangosalsa. Maaltijdboxleverancier HelloFresh ziet dat barbecue favoriet is en dat daar meer groenten bij gebruikt worden. Bij de in barbecue gespecialiseerde cateraar Joeri Kruize van BAQ-fiets draait alles om de groenten. Detaillist Koos Culinair experimenteert met gemakkelijke barbecue-pakketten, maar biedt vooral producten aan die heel goed bij de barbecue passen. In Finland zijn ze ook dol op barbecueën en RedStar speelt daarop in met hun Grilli-tomaatti. (ML)

Groenten zorgen voor kleur op de barbecuetafel, foto HelloFresh

49AGF Primeur 7/8 • 2022

Verder kiest 41% voor meer aperitief hapjes dan in de winter, en dit vooral in het gezelschap van anderen: bijna één derde (29%) eet vaker samen met gezel schap in vergelijking met de winter. In de buitenlucht vertoeven tijdens het eten heeft voor zes op de tien Vlamin gen (62%) duidelijk de voorkeur in de zomer. De klok is ook een factor: 41% kiest er bewust voor om korter in de keuken te staan. Dat zien we ook terug in de menukeuze: Vlamingen eten in ver gelijking met de winter veel vaker koude gerechten (60%). Vooral salades nemen de bovenhand, want 67% kiest steevast voor meer slaatjes in de zomer.  www.hellofresh.nl

HelloFresh. DE NEDERLANDERS De eetgewoontes in de zomer worden in Nederland gekenmerkt door de barbecue en de maaltijdsalade. Ook de borrelplank is favoriet. Bijna de helft (44%) van de Nederlanders zet namelijk vaker een bor relplankje op tafel in de zomermaanden in vergelijking met de wintermaanden.

GroentenHelloFreshzijneen belangrijke ingrediënten in de barbecueboxen van HelloFresh

GEZONDER Naast meer groenten op de barbecue zien we dat Vlamingen van een gezonder eet patroon houden tijdens de zomer. 31% beweert gezonder te eten, in vergelijking met de wintermaanden. Hierbij verkiest 31% van de Vlamingen tijdens de zomer maaltijden met minder calorieën. Tot slot geeft men in de zomer vaker dan in de winter de voorkeur aan een vers gekook te maaltijd (39%).

Mooi weer en hoge temperaturen maken dat het eetpatroon van consumenten in de zomer heel anders is dan in de wintermaanden. In België zijn eetgewoontes net weer anders dan in Nederland, maar in beide landen is de barbecue favoriet en daar liggen ook meer groenten op, blijkt uit onderzoek van maaltijdboxleverancier

De maiskolf is een typische barbecuegroente, foto

Zomerse eetgewoontes

Daarnaast maakt een ruime meerder heid (65%) vaker een salade klaar als de zon wat meer schijnt. Ook kiest de Neder lander minder voor vlees: 26 procent van de Nederlanders geeft aan dit vaker te laten staan bij hogere temperaturen. Een maaltijd overslaan is in de zomer gebruikelijker dan in de winter; maar liefst de helft (50%) van de Nederlan ders geeft aan dit te doen. Daarbij is de lunch (35%) de maaltijd die het vaakst wordt geskipt, voor des sert (4%), borrel (9%) en diner (20%) is nog steeds ruimte. MEER GROENTEN De barbecue blijft favo riet in de zomer. Een groot deel (42%) van de Nederlanders is evenveel blijven barbecueën ten opzichte van voorgaande jaren. Meer dan één der de is afgelopen jaren zelfs meer gaan barbecueën (39%). Naast vlees weten steeds vaker andere pro ducten de weg naar het rooster te vinden. Bijna een kwart (24%) van de Nederlanders is namelijk met minder vlees gaan barbecueën. Ook legt 35 procent meer groenten op de barbecue. Ruth, recep tontwikkelaar bij Hel loFresh: “Wij zien dat de keuze voor een vegetari sche maaltijd steeds vaker wordt gemaakt. Uit cijfers van vorig jaar blijkt dat 33 procent van alle bestelde gerechten in Nederland vegetarisch was. Daarmee was het de meest gekozen recept cate gorie van dat jaar.” De keuze voor vlees vervangers wordt minder vaak gemaakt. Slechts 15 procent van de Nederlanders is in de afgelopen jaren meer met vege tarische alternatieven gaan barbecueën.

DE VLAMINGEN Ook de Vlaming is in de zomer grote fan van de barbecue. Eén derde (32%) geeft aan nog vaker te barbecueën dan de jaren voordien. Opvallend daarbij is dat men ook steeds vaker kiest voor meer groenten op de barbecue (36%). Vegeta rische alternatieven slaan nog niet echt aan: Slechts 12% van de Vlamingen is de afgelopen jaren aan de slag gegaan met meer vleesvervangers op de grill.

In de ontwikkeling van gerechten is Joeri vooral uit op smaak en het vermijden van zout. “Maak het spannend door lekker veel verse kruiden te gebruiken, voor het zuur zijn allerlei citrussoor ten geschikt en neem voor het zoet basalmico, dan heb je haast geen zout nodig.” Met barbecuetechnieken kun je groenten zeer smaakvol maken. Maar dat vergt tijd en aandacht, want even op de grillen kan met de meeste groenten niet. Daarom bereidt Joeri groenten vooraf in zijn productiekeuken en verwerkt ze in salades. Daar staan verschillende soorten barbecues die groen ten een typische barbecuesmaak geven. “Ik doe heel veel met op houtskool gegrilde bloemkool en venkel als basis voor salades en pof courgettes, pompoen, meiknol en wortel. Paddenstoelen, als ze maar stevig zijn, zijn ook heel geschikt. Kool is ook een mooi product. De bladeren gebruik ik om pakketjes te maken, gevuld met groenten, vlees of vega. Die kun je inbinden en slow op de barbecue laten garen.” Er is trouwens een groente die perfect is om te grillen en waar Joeri persoonlijk dol op is: Calçots. “Deze komen uit Catalonië en lijken op een lente-uitjes. Die grillen ze met tientallen gelijk op de barbecue die ze met een heerlijk huisgemaakte dip van bijvoor beeld geroosterde paprika en aioli opeten. Helaas is dit product maar beperkt beschikbaar en nauwelijks te krijgen in Nederland.

Voor deze techniek gebruik ik zelf vaak prei. Je laat de buitenkant dan helemaal zwart blakeren, daarna haal je de buitenste blade ren eraf en eet het binnenst op. Ook heel erg lekker.”  info@baq-fiets.nl

In de catering draait een barbecue niet alleen meer om vlees. “Veel klanten vragen naar een barbecue met de helft vega. 30-30-30, vlees-vis-vega is ook populair,” vertelt Joeri Kruize, eigenaar van BAQ-fiets. Hoewel je een bloemkoolsteak of knol selderijshoarma bij hem niet snel zult aantreffen, draaien zijn menu’s vooral om groenten. “Daaromheen maak ik het gerecht,” vertelt hij. Inspelen op trends doet hij niet echt, die komen en gaan en liever gaat hij uit van zijn eigen creativiteit. Het hoeft van hem ook niet vernieuwend te zijn. Op dit moment is Joeri bezig met het uit het stof halen van een aloude bekende: de sjas liek. “Het is een uitdaging om deze geheel goed gaar te krijgen zonder dat de stukjes ui en paprika verbranden.”

### 50 AGF Primeur 7/8 • 2022

Groenten van de BAQ-fiets

Net als prei kun je bonen laten zwartblakeren en vervolgens pellen Harde groenten zoals venkel en asperges zijn geschikt om te barbecuen maar dienen wel eerst voorgegaard te worden Joeri Kruize, Grillmeister en eigenaar van BAQ-fiets Gepofte pompoen in zijn geheel op de barbacueEen hele bloemkool op de grill en daarna gaat die in de salade De Hasselback, terug van weggeweest

Koos Culinair ontwikkelde een aantal gemaksconcepten voor op de barbecue Aantrekkelijke barbecuepakketten met vlees maken een trip naar de slager overbodig

Groenten op en naast de grill

BBQ-gemaksproducten van Koos Culinair

51AGF Primeur 7/8 • 2022

Met een Green Egg voor de deur trekt Koos Culinair klanten naar binnen die op zoek zijn naar een meer culinaire bar becue. Als chef-kok werkt Pascal Lanting sinds twee jaar in de zaak om het culinaire toe te voegen. Hij vindt het super leuk om samen met het team producten te maken en ter plekke recepten te ontwikkelen die passen bij het seizoen, het weer en de produc ten die ‘over’ zijn in de winkel. “In de horeca ben je gebonden aan een recept op de kaart. In de winkel heb ik alle vrijheid. Bij mooi weer maak ik een lekkere salade en bij regen een stamppot.” Voor het barbecueseizoen bedenkt hij allerlei gemaksconcepten waar onder aluminium schaaltjes met een mix van gesneden groen ten, kruidenboter en een takje rozemarijn. “Je kunt de schaaltjes meteen op de barbecue zetten en even laten grillen. De kruiden boter mengt zich over de groenten, super lekker,” vertelt Pascal.

Naar meer out-of-the box groenten ideeën als bloemkoolsteaks en knolselderijburgers is (nog) geen vraag in het nabij Gronin gen gelegen Paterswolde. “Ik heb daar wel over nagedacht, maar eigenlijk geen tijd om ermee aan de slag te gaan. Je moet hier ook eerst goed nadenken of een nieuw product kans heeft te gaan lopen, want hier in de regio geldt nog sterk: wat de boer niet kent, dat eet hij niet.” De hoop is dat het barbecuepakket met vlees van de slager, groenteschaaltjes en gesneden repen ananas om te gril len, aanslaat deze zomer. “Bij de introductie hebben we gemerkt dat je er op tijd aandacht voor moet vragen. We hadden een foto van de pakketten laat op de vrijdagochtend gepost op Facebook en Instagram, dat was eigenlijk nét te laat. Veel klanten waren er heel enthousiast over, maar hadden al bedacht wat ze zouden eten en kopen daarop in.”

Overigens hoef je als AGF-speciaalzaak niet zozeer een plekje óp de barbecue te veroveren. Koos Culinair biedt een hele range aan producten die heel goed bij de barbecue passen: huzarensalade, pesto’s, tapenades, een lekkere salade met watermeloen feta en munt maken de barbecue ook culinair.  info@koosculinair.nl

In Nederland associëren we barbecueën vooral met de zomer en eten in de buitenlucht. In Noordelijkere streken als Finland zijn ze ook dol op de barbecues maak. Barbecueën doen de Finnen vaak in een kota, een blokhut met een ingebouwde BBQ-vuurplaats waar ze ook met minder goed weer kunnen genieten van het Grillimakkara,buitenleven.gegrilde worstjes, is een populair gerecht. Daarnaast hebben ook tomaten van RedStar hun weg naar de Finse grill gevonden. RedStar ontwik kelde hiervoor een gemaksproduct op basis van hun Romantic tomaten in een aluminium verpakt bakje (zie foto). “Deze tomaten zijn bijzonder geschikt voor ver hitting. Daarbij hebben we in samenwerking met een chefkok een kruidenmelange samengesteld en dat aan gevuld met Italiaanse extra Virgin Olijfolie.” Het is een product dat al 7 jaar op de markt is en voor al een succes is bij de Finse supermarktketen Kesko.

“Maar andere landen doen ook mee met een BBQ-the ma,” laat Martijn van Keulen van RedStar weten. “Steeds meer mensen barbecueën ook in de winter, waar het dus heel goed is in te passen. Dit bakje kan overigens ook in de oven.”  m.keulen@redstar.nl

52 AGF Primeur 7/8 • 2022 Zachtfruit Groenten op en naast de grill

Grilli-tomaatti

Als coach heeft Harry een zogenaamde integratieve benadering. Binnen de Inte gratieve zienswijze wordt een gezond mens gezien als een geïntegreerd geheel van lichaam, ziel en geest. Voor Harry is het leven van Jezus Christus leidraad en kompas. “Ik tracht zijn handen en voeten te zijn in deze wereld. Van daaruit heb ik altijd keuzes gemaakt.” Dat AGF’ers zich laten coachen is niet van zelfsprekend. “Coaching is een container begrip. Vanuit de AGF-wereld wordt daar met een schuin oog naar gekeken. AGF is een vrij harde hectisch wereld waar vaak snel over gevoelens heen gegaan wordt. Maar de vraag ‘hoe voel je je nu?’ wordt in die wereld eigenlijk niet gesteld. Veel mensen denken dat ze het zelf wel uit kunnen zoeken of stoppen het weg. Het onderdrukken van gevoelens kan echter tot problemen leiden die je misschien niet makkelijk zelf oplost maar waarvoor je een klankbord nodig hebt of iemand die je begeleidt bij het geven van een plekje van een bepaalde emotie of gebeurtenis in je leven. Met mijn achtergrond wil ik dat zeker voor AGF’ers zijn.” (ML)  coaching@harryvervelde.nl

FairFields dat ketens opzette voor groen ten onder het Fairtrade keurmerk om met name kleinschalige Afrikaanse telers de kans te geven zich te ontwikkelen. Het vol doen aan de hoge standaarden van Fair trade en voedselveiligheid in combinatie met de prijs die supermarkten bereid waren te betalen, bleek een hele lastige.

Het kan eenzaam zijn aan de top, maar ook wanneer je als jongere een beroepskeuze moet maken. Wel of niet in de voetsporen van je ouders treden? Een eigen onderneming starten? Harry Vervelde heeft al deze situaties doorleefd en weet wat je in de AGF-sector kunt aantreffen: van product, tot (internationale) handels- en verwerkingsketen tot mens. Met meer dan 40 jaar ervaring in de rugzak coacht hij tegenwoordig jong en oud en houdt via 4Potato Holland nog altijd feeling met de sector.

Toch werd het een carrière in de internati onale (overzeese) AGF-handel. “De eerste baan bij een verzekeringsagent bleek veel te saai. Binnen Vebruco, het bedrijf van mijn vader, kreeg ik de kans aan de slag te gaan met de import van Spaans pro duct, groenten als komkommers, toma ten, paprika courgettes, aubergines en snijbonen, en meloenen uit Almeria.” Hij begon daar onderaan, in een pakhuis in El Ejido. Via een aantal tussenstappen kwam hij bij Hagé International terecht en werd later mede-eigenaar van Van Oers United (sinds kort opererend onder de naam Pri meale). Verschil van inzicht en de wens om meer dan alleen commerciële toege voegde waarde te leveren, leidde ertoe dat Harry zijn eigen weg koos. In 2009 leidde dat tot de oprichting van zijn eigen bedrijf

Al die jaren in de AGF-handel, groeide de affiniteit met de menselijke kant van het vak. “Ik ben geen ras-verkoper, maar meer een relatie-man. Met retailinkopers ben ik vaak op reis geweest en tijdens zo’n trip deel je vaak heel wat meer met elkaar dan alleen het zakelijke. Dat heeft me altijd ontzettend geboeid. Als leidinggevende vond ik het altijd belangrijk dat medewer kers goed in hun vel zaten. Daardoor ont staan immers een prettige werksfeer en goede prestaties.”

uit een ondernemersgezin in de AGF-handel wilde Harry in eer ste instantie niet gaan werken in de AGF. “Mijn vader, ooms en tantes waren altijd keihard aan het werken. Ik wilde daarom liever een 9 tot 5 baan in plaats van 5 tot 9.”

### 53AGF Primeur 7/8 • 2022 Hoe is het met

Na het stoppen met FairFields rond 2015 zit Harry zoals hij dat zegt in de ‘ruststand’ wat betreft de AGF-handel en is hij zich gaan focussen op coaching. De AGF-han del heeft hij niet geheel vaarwel gezegd. “Ik houd ervan te pionieren en om nieuwe dingen op te zetten. Dat heb ik altijd kun nen doen in de AGF, maar het vraagt ook veel inzet. Met name in high perishables zit heel veel dynamiek en is er altijd wel een issue om op te lossen. Je kunt niet verslappen, je bent zo goed als je laatste levering. Momenteel werk ik deels voor 4Potato Holland op zo’n manier dat ik de combinatie kan maken met mijn coaching Alspraktrijk.”coach en loopbaanbegeleider heeft Harry al heel wat mensen geholpen, zeker ook vanuit zijn netwerk in de AGF. “Zoons of dochters van AGF’ers heb ik bijvoor beeld begeleid in hun studiekeuze, maar ik ben ook gesprekspartner en klankbord ten behoeve van heling en ontwikkeling van de ondernemer, de zelfstandige en zijn en haar medewerkers.”

Komende

“In de handel wordt de vraag ‘hoe voel je je nu?’ eigenlijk niet gesteld” Harry Vervelde

Potentieel voldoende dus. Toch ervaart Stefan ook druk op de markt door infla tie en onzekerheden. “Het is dus belang rijk dat de keten heel effectief en efficiënt wordt ingericht, omdat er minder ruimte is in de marge. De euro van vorig jaar is misschien nu nog maar 85 cent waard en als je die ook nog moet delen met meer partijen, dan wordt het heel moeilijk om daar met een tevreden gevoel op terug te kijken.” Transparantie is daarbij belang rijk en de reden dat Agrovision als teler in de value chain klimt, laat Stefan weten. “Met onze partners en ons uitgebouwde team werken we heel gericht aan een ser vicemodel. Zodat we een end-to-endop lossing zijn van teler tot klant. Daarmee kunnen we waarborgen wat de klant wil en vanuit daar hebben we ook een hele korte lijn waarbij er niets onnodig aan de strijkstok blijft hangen.”

“Ik denk dat er ondanks alles nog veel ruimte in de markt is om met blauwe bessen de weg naar voren in te zetten.” Zo ziet Stefan bijvoorbeeld dat in Duitsland de consumptie van blauwe bessen erg in opkomst is. “De 125 grams verpakking wordt daar al nagenoeg niet meer gevoerd, terwijl dat in andere landen nog wel het geval is. Je ziet daar doorontwikkeling.” Agrovision richt zich bij de marktont wikkeling vooral op het doorontwikke len van de Noordwest-Europese markt en houdt daarnaast Zuid- en Oost-Europese landen ook zeker in het oog. Stefan geeft aan dat bijvoorbeeld Frankrijk – dat wat consumptie van blauwe bessen betreft nog onderontwikkeld is – vanwege dat groeipotentieel en het hoge inwonertal een interessante markt is. Ook een inge wikkelde markt, omdat cultureel gezien blauwe bessen een onbekend product is en de logistieke organisatie zeker niet de eenvoudigste is. “Het heeft tijd nodig en je moet er hard voor werken om het pro duct in de spotlight te zetten en daarmee de drempel om het voor de eerste keer te kopen, weg te nemen.”

Het heeft er onder andere toe geleid dat Agrovision onlangs naast de teelt in Peru ook in Mexico en Marokko is gestart. “Dit dekt de markt van juli tot april af voor zowel de Noord-Amerikaanse als Europe se markt.” Ook richt het de blik op Euro pa voor de teelt van blauwe bessen om de periode van april tot juli te kunnen invullen. “We zijn actief op zoek in Europa. Daarbij komen landen als Frankrijk, Span je en Portugal in beeld, maar zeker ook landen in Oost-Europa zijn interessant en onderzoeken we.” Ook op andere plekken is lokale teelt een focus. Zo geeft Stefan aan dat in India en China wordt gekeken naar de opstart van eigen blauwe bessen teelt. Daarnaast richt Agrovision zich op de aanplant van bramen en frambozen. “We willen een invloedrijke speler worden in de globale zachtfruitmarkt. Dat heeft zeker potentieel.” Stefan laat weten dat met de aanplant van frambozen en bra men in Mexico en Marokko een eerste stap is gezet. “In Europa wordt er ook gekeken naar teelt in Portugal, Spanje en Oost-Eu ropa om het productiegat te dichten en zo snel mogelijk, maar op verantwoorde wijze, door te ontwikkelen naar een jaar ronde teelt.”

Hoewel Stefan Spanjaard, Algemeen Directeur van Agrovision Europe nog volop potentieel ziet voor de groei van de blauwe bessencategorie, merkt hij ook dat er door alle geopolitieke en economische stormen die in de wereld woeden, druk op de ketel staat. Het maakt efficiëntie steeds belangrijker en onvermijdelijk, vindt Stefan. En dat is ook de reden dat Agrovision als teler steeds verder in de waardeketen klimt.

MINDER RUIMTE

Efficiëntie in de blauwe bessenketen

ECONOMISCH HAALBAAR Overigens merkt Stefan dat onder de hui dige omstandigheden er zeker een vraag is naar lokale teelt van blauwe bessen: “We willen de ‘local for local’ behoefte zeker invullen, maar enkel als onderdeel van een groter plan. Het moet kunnen renderen en daar ligt nu voor velen een redelijk grote uitdaging. Dan moet je een gedegen retail partner erachter hebben staan en samen vanuit commitment dat kunnen optuigen. Agrovision zet in op:

54 AGF Primeur 7/8 • 2022 Zachtfruit

Daarbij noemt Stefan het kostprijs-plus model als leidend. “Het inzetten van lokale teelt moet vraaggestuurd zijn en met rele vantie voor zowel de teler als de afnemer.”

Wouw Agro akkerbouw opslag koeling wassen uitzouten sorteren Kruiningen Ronald van de Wouw 0653-724 302

Stefan.spanjaard@agrovisionfresh.com

Stefan geeft aan dat Agrovision in de laatste drie seizoenen een transitie heeft doorgemaakt van 30 procent naar 70 procent ‘proprietary varieties’ en vult die noodzaak tot ‘premiumificatie’ van de categorie met name in met grote focus op blauwe bessen uit de Sekoya-lijn van het Fall Creek breeding programma. “Die ras sen zijn qua grootte, structuur en smaak anders dan wat de huidige standaard is en hebben een uitstekende shelflife. Die verschuiving naar betere rassen gaat in de komende jaren meer en meer plaats vinden, waarbij ik verwacht dat wat nu een specialty is over een aantal jaren mis schien wel de nieuwe standaard is en de kwaliteit in de categorie zich gaat evolu eren wat uiteindelijk de consumptie blijft triggeren en op peil houdt in lijn met de toenemende productie.” (MW) 

Stefan ziet dat er kwalitatief meer ver schillen in de markt ontstaan. “Meer en meer retailers en klanten realiseren zich dat het verkopen van een blauwe bes an sich niet meer genoeg is, met de verschei denheid in mogelijkheden en opties die er zijn.”

55AGF Primeur 7/8 • 2022 MetalenWWW.STAPELBED.COMWWW.STAPELBED.COMstapelbarebedden,alsenkelofalsdubbelbed Kwaliteit: Hufter- en Hooligan proof!! Prijs op aanvraag lockerkastenMetalennieuwe Kantinetafels&StoelenMatrassen&Kussens Een-deurs Twee-deurs45x50x185kastkast60x50x185 Industrieweg 30B 2382 info@stapelbed.comTel:ZoeterwoudeNW071-5230184 •SNF•hang-legnorm á E 169,á E 199,Stapelbed com pr4 NL VS2 geel.indd 1 20-4-2020 12:51:08 Stapelbed.indd 1 28/05/2020 10:45 Het thema volgende maand : Paddenstoelen Reserveer nu uw advertentie: Andries Gunter T. +31 (0)166 69 82 andries@agfprimeur.nl32 Prijs geeft vaak nog altijd de doorslag en dan komen import blauwe bessen eerder in beeld, omdat het economisch makke lijker haalbaar is.” Dat neemt niet weg dat Agrovision op diverse plekken kijkt of lokale blauwe bessenteelt haalbaar is.

‟Via Portugese vrienden in Nederland leerden we Portugal kennen. Na een paar vakanties zijn we in 1987 geëmi greerd.” Een avontuur, laat Jacob weten. ‟In het begin woonden we in Santarém, mid den Portugal. Daar ben ik begonnen met de import en distributie van onder andere vee en agrarische producten. Mijn vrouw begon als accountant een eigen kantoor Nedergeste Lda voor onder andere Neder landse ondernemers met investeringen in de landbouw, bloemen en groenteteelt. Door de toename van investeringen aan de zuidwestkust en in de Algarve zijn we na 20 jaar verhuisd naar Loulé. Daar wonen en werken we nu 15 jaar.”

Ned-Services Lda is een accountantskan toor met een consultancytak waarin Jacob actief is. Hij adviseert de laatste jaren vooral bedrijven die willen investeren in avocado en citrus. ‟Ik probeer Portugese producenten te motiveren om de export van met name citrus en avocado te ver beteren. Het gaat om topproducten met

Jacob van der Sluis over zaken doen in terughoudend Portugal

56 AGF Primeur 7/8 • 2022 ###AGF-er buitenland

Als er iets is dat Jacob als Nederlander van de Portugezen heeft geleerd en overgeno men is het: komt tijd, komt raad. Ook houdt hij erg van hun geschiedenis en literatuur, beide heel interessant ook voor Nederlan ders om zich in te verdiepen. Het meest geleerd heeft hij van één bepaal de Portugees. ‟Mijn beste compagnon was een boer, analfabeet, met een geheugen als een olifant. Ik noteerde alles, hij niet. Alles zat in zijn koppetje. Signeerde che ques met een duimafdruk. Een hele kiene zakelijke man met een groot hart en een gigantisch netwerk. Als vondeling groot gebracht door een welvarende familie en gestorven als multimiljonair door grond te winnen aan de rivier voor de verbouw van rijst. Kon dag en nacht bij hem terecht. Hij heeft zijn bezittingen geschonken aan de kerk. In het niets begonnen, in het niets geëindigd.” (ML)  jvandersluis@ned-services.com

een te laag profiel op de Europese markt. Citrus is meer geschikt voor de handel, export. Avocado voor export en lokale productie. De meeste investeerders zijn Nederlandse ondernemingen in de bloe menteelt, onder meer Florensis, Van Schie, Cresco, Van Eyck maar ook in groenten en fruit, zoals Atlantic Growers en Marc van Steenoven. Wij hebben ook Portugese, Duitse en Belgische klanten in de AGF-sec tor.”

VOORZICHTIG ‟Het is niet gemakkelijk om tot zaken te komen met Portugezen. Portugezen zijn afwachtend, voorzichtig, je moet vertrou wen winnen. Een echte dialoog is lastig. Portugezen zijn terughoudend. Ik vind wat dit betreft dat Portugezen ook wel eens wat meer hun nek mogen uitsteken en ver trouwen geven. Met de jongere generatie gaat het steeds beter. Met Nederlanders is het gemakkelij ker zaken doen. Nederlanders zijn meer ondernemer, hebben over het algemeen veel meer kennis van zaken en werken binnen een bestaand netwerk van vraag en aanbod en kijken alsmaar vooruit naar de dag, week of jaar van morgen. Dat zit Portugezen niet in het bloed, behalve in de industriële sectoren van Noord-Portu gal die beter dan in de land- en tuinbouw gewend zijn over de grens te kijken.”

Hij woont er al 35 jaar maar zakendoen met Portugezen is, hoewel het wel beter wordt, nog altijd niet gemakkelijk, vertelt Jacob van der Sluis. Samen met zijn vrouw Jos bouwden ze er hun avontuurlijke bestaan op. De laatste jaren probeert Jacob Portugese producenten te motiveren om de export van met name citrus en avocado te verbeteren en de handel met onder andere Nederland op gang te brengen.

Onze zuider buren zijn gewoonweg gewend om meer te betalen voor voed sel. Er zal in mijn beleving iets moeten veranderen in de ‘mindset’ van de consument waar het gaat om prijs voor goed voedsel. Meer bewustzijn van kwaliteit en duurzaamheid zijn daarbij belangrijk. Consu menten moeten veel bewuster keuzes maken, bewust zijn van waar producten vandaan komen. Wil ik wel sperziebonen uit Marokko eten? Of aardbeien uit Spanje? Of knoflook uit Chi na? Of kies ik liever voor meer seizoensgebonden Nederlandse Supermarktenteelt?

Column 57AGF Primeur 7/8 • 2022

profiteren daarvan door rela tief weinig te betalen voor voedsel. Vanuit dat perspec tief is het ook niet vreemd dat Albert Heijn in België erg sterk op prijs kan concurreren, ter wijl de formule in Nederland juist het tegengestelde is van een prijsvechter.

supermarkt die heel goed snapt dat het in de winkel moet gaan om productbeleving en zich onderscheidt met hoge kwa liteit én een verhaal, is Landmarkt aan de Schellingwouderdijk in Amsterdam. Ik ken deze winkel al geruime tijd, maar steeds weer is het een belevenis om deze winkel te bezoeken. De agra rische sector is voelbaar in de winkel, al is het maar vanwege de blauwe tractor die midden in de winkel staat. De product presentatie is dik op orde en het winkelbeeld straalt vooral kwaliteit uit. Het assortiment is enorm breed, met name zui velproducten. De prijs ligt natuurlijk hoger dan in de ‘gewone’ supermarkt, maar dat is prima, omdat je weet dat de kwaliteit ook hoger is. In een tijd dat veel consumenten te maken hebben met hoge inflatie is het natuurlijk moeilijker om minder prijsbewust te zijn. Toch ontkomen we er volgens mij niet aan om bereid te moeten zijn om meer te betalen voor goed voedsel en ook duurder te exporteren. Pas dan wordt schaalvergroting en kostenreductie voor boeren minder noodzakelijk, kan land bouw extensiever dan nu en kunnen we uit met meer boeren en minder vee. Mogelijk kan de overheid een handje helpen door bijvoorbeeld uitsluitend Nederlandse groenten en fruit vrij te stellen van btw en dit te betalen door accijnzen op drank en tabak te verhogen, evenals de btw op vlees. Supermarkten staan midden in de maatschappij en ontwikke lingen in de samenleving beïnvloeden direct het productaan bod in de supermarkt. Consumenten en supermarkten kunnen helpen in de noodzakelijke transitie van de landbouw door hogere prijzen te accepteren, mits daar hoogwaardige kwa liteit tegenover staat. Landmarkt is daar wat mij betreft een mooi voorbeeld van met de directe belevering van groenten en fruit van de boer of tuinder aan de winkel. Een mooi concept, dat als tegenhanger van de traditionele supermarkten ook wel wordt getypeerd als ‘boerendochter met appelwangen’.

Landmarkt: boerendochter met appelwangen

Het kan je niet zijn ontgaan. De boeren domineerden het nieuws in de afgelopen weken. De uitstoot van stikstof moet drastisch omlaag van het kabinet en de landbouw moet daar zeer fors aan bijdragen. Feitelijk is de hele discussie rond om stikstof en boeren een onderdeel van een belangrijke en noodzakelijke transitie in de manier hoe wij consumeren en produceren. Nederlandse consumenten zijn gewend aan lage voedselprijzen. De landbouw is veel te lang gericht geweest op schaalvergroting, efficiency en subsidies om de prijzen zo laag mogelijk te houden. Dankzij innovatie en veel kennis groei de Nederland wereldwijd uit tot het tweede exportland van Nederlandselandbouwproducten.consumenten

Jeroen van der Weerd www.bureauvanderweerd,nl

hebben hier een belangrijke taak door te laten zien welke voordelen het heeft om producten uit eigen land, regio of streek te consumeren en deze producten nog nadruk kelijker dan nu in het assortiment op te nemen. Als consumen ten veel bewuster Nederlandse producten van hoge kwaliteit zien én het verhaal achter het product meekrijgen, dan wil een groot deel volgens mij wel degelijk meer betalen. Voor full ser vice supermarkten biedt dit wellicht een kans om nog meer onderscheidend vermogen op vers aan het format toe te voe Eengen.

58 AGF Primeur 7/8 • Citrus2022

BREDE AFZET Traditioneel is er na de zomer, vanaf sep tember, een afname in de afzet van limes, geeft René aan. Hij verwacht dat als de consument de lime nog meer zal ontdek ken vanwege de smaak en de gezond heidsaspecten, de vraag gedurende het jaar constanter zal worden. “Meer mensen raken bekend met de lime en in de afgelo pen jaren zien we een gestage groei in de

Waar het aanbod van limes wat achter blijft, neemt de vraag juist toe, merkt René. “Het is nog lang niet zo dat de limes naast de appelen en de sinaasappels liggen in de supermarkt, maar het is ook niet meer een heel onbekend product. Consumenten weten wel wat je met een lime kunt doen.

TOENEMENDE VRAAG

Peter Bouman vult aan dat behalve aan horecagroothandels steeds meer limes richting retail gaan. Hij constateert dat de lime vooral in de zomer erg populair is. “Met name in de zomer liggen de afna me-volumes van horecagroothandels, vooral in Zuid-Europa, heel hoog. Het zomereffect en het toerisme hebben een belangrijke invloed op de afzet van limes. Daarnaast zien we ook steeds meer afzet van limes via het supermarktkanaal en die gaan rechtstreeks naar de consument die het niet alleen in de Caiprinha’s of Mojito’s gebruiken.”

René kan zich niet herinneren dat de markt ooit zo lang goed is geweest en ziet hiervoor een aantal oorzaken. Zo noemt hij de vertragingen op logistiek gebied. “Dat creëerde bijna wekelijks een tekort aan limes, waardoor de markt leeg raakte en de prijs omhoog werd gedreven. De afgelopen twee maanden is dat steeds het geval geweest.” Daarnaast geeft hij aan dat er een fytosanitair probleem speelt in Brazilië waardoor containers werden afgekeurd en niet binnen Europa konden worden verkocht, waardoor het aanbod afnam. Verder ziet René dat niet alleen de Europese markt, maar ook de limesmarkt in de VS goed is geweest met als gevolg dat veel limes uit landen als Mexico of Colombia vaker richting de VS werden geëxporteerd, terwijl dat volume normaal gesproken ook deels naar Europa komt. “Al met al was de aanvoer onzeker bij een goede vraag waardoor de prijzen ook op een goed niveau bleven.”

De volgende stap is dat mensen naast de cocktails ook de limes bij de bereiding van voedsel gebruiken: op vlees, in salades, bij vis, in desserts of in gebak. Het is een pro duct met heel veel gebruiksdoeleinden.”

René en Peter Bouman

Goede vraag en onzekere aanvoer zorgen voor hoge prijzen op limesmarkt

“De limesmarkt is de afgelopen twee maanden erg goed geweest,” vat René Bouman begin augustus de markt samen. Hij staat samen met broer Peter aan het roer van FMI, dat zich naast exoten voornamelijk richt op citroenen en limes.

59AGF Primeur 7/8 • 2022 limeconsumptie. Er zijn voor limes nog mogelijkheden zat om te ontwikkelen tot een volksproduct.” Doel van FMI is om een zo breed mogelijke afzet voor limes te realiseren, geeft Peter aan. “Wij leveren door heel Europa en proberen op diverse markten in de breedte te groeien. Er is voor ons nog heel veel te winnen in het supermarktkanaal en we zien dat er ook op diverse plekken in de afzet aan hore cagroothandels nog genoeg mogelijkhe den zijn. Er is voor ons nog heel veel groei mogelijk.”

FYTOSANITAIR BELEID Naast optimisme op het gebied van vraag, ziet Peter dat er ook veel uitdagingen zijn. Eén daarvan is het fytosanitaire beleid van de EU. “Europa voert een heel streng, misschien wel protectionistisch, fytosani tair beleid op onder meer citrus. Dat zie je bij sinaasappelen en citroenen en als bijef fect ook bij limes. Ik denk niet dat de limes het doel zijn, maar deze worden ook door het beleid geraakt.” FMI merkt het in de controles die het bedrijf streng en rigide Denoemt.stijgende kosten zijn een andere uitda ging die Peter benoemt. “De kosten voor bijvoorbeeld zeevracht, karton en mest stoffen stijgen drastisch. Alles neemt toe in prijs en dat merken wij ook. Wij moeten meer betalen voor de limes uit Zuid-Ameri ka. Uiteindelijk moet dat een effect hebben in de verkoopprijs, maar de verkoopprijs wordt bepaald door vraag en aanbod en niet zozeer door de kosten. Dus als vraag en aanbod maar in evenwicht zijn, betaalt de markt die prijs. Maar als er teveel limes op de markt zijn, trekt de marktprijs zich niet zoveel aan van de inflatie.” Daarbij kan Peter vaststellen dat door het huidige krappe aanbod de prijs de kosten kan bij houden. (MW)  p.bouman@fmibv.nlr.bouman@fmibv.nl

Het thema volgende maand : Paddenstoelen Reserveer nu uw advertentie: Andries Gunter T. +31 (0)166 69 82 32 - andries@agfprimeur.nl Peter en René inspecteren limes in BraziliëLimes zijn ook heel geschikt als ingrediënt bij de bereiding van vis, vlees of in salades

GEBR.www.troostpallethandel.nlTROOST

FMI richt zich voornamelijk op limes en citroenen ABC Westland 622, 2685 DH Poeldijk | M. 06 - 43 00 03 15 ∙ E. aram-troost@live.nl

60 AGF Primeur 7/8 • 2022 Bio Had je hem tien jaar geleden verteld dat hij nu een flinke groothandel in biologische voeding zou leiden, hij zou je niet hebben geloofd. Een grote verandering in zijn leven bracht hem ertoe om toch aan de slag te gaan op De Almershof, het biologisch akkerbouwbedrijf waar hij opgroeide. Sinds 2017 verkoopt Paul Noordermeer biologische groenten en fruit en in de afgelopen jaren is zijn bedrijf flink gegroeid.

NOORD-HOLLANDSE AARDAPPELEN EN OVERZEESE BANANEN De Almershof is gevestigd in Avenhorn en levert voornamelijk aan winkels, markten en boerderijwinkels. Daarnaast is er een webshop waar consumenten groenten- en fruitpakketten en heel veel andere streek producten kunnen bestellen. Begin 2020 nam het bedrijf twee biologische winkels over, in Schagen en Purmerend. Ook is er nog een klein stukje eigen teelt. In een koude kas worden tomaten, courgette, bonen, paksoi, kropsla en kruiden geteeld die in de webshop worden verkocht. Het assortiment van De Almershof is de afgelopen jaren steeds breder geworden. Zo zijn er kiwi’s, sinaasappelen en bana nen bijgekomen. Paul: “Als je alleen lokale producten levert, heb je in de winter niet veel meer dan pompoenen, bieten en aard appelen. Daarnaast kregen we van klanten de vraag of we ook sinaasappelen konden leveren. Gemak is heel belangrijk in deze tijd. Onze klanten willen hun producten zoveel mogelijk bij één winkel halen en dus willen wij hen een totaal assortiment Tochbieden.”blijft de focus op producten uit de streek. En dat reikt verder dan alleen groenten en fruit. Het bedrijf verkoopt ook zaken als broodbeleg, granen, zuivel en koekjes. “Onze visie is gezonde voe ding voor iedereen en dus willen we ook andere voedingsmiddelen beschikbaar stellen. Daar is veel vraag naar en hier en daar kunnen we onderscheidende artike len leveren. Zo hebben we bijvoorbeeld de gemberdrank van Paulies Ginger. Dat bedrijf zit in Haarlem en is in omschake ling naar biologisch. Wij leveren aan hen citroenen en kurkuma en andersom ver kopen wij hun drank.”

“Het was helemaal niet mijn bedoeling om dit te gaan doen. Ik was juist bezig met allerlei dingen die het daglicht niet kunnen verdragen,” blikt Paul terug. “Maar toen ben ik tot geloof gekomen en kreeg ik veel interesse in gezondheid, duurzaamheid en biologische voeding. Naast mijn studie ben ik toen gestart met het verkopen van de wortelen, aardappe len en kool die mijn vader teelde, aan biolo gische speciaalzaken in de buurt. Algauw ging ik ook de producten van andere biolo gische telers inkopen en op den duur ver kocht ik de producten van zo’n tien telers uit de buurt. Mijn idee was om lokale pro ducten voor mensen in Noord-Holland beschikbaar te maken.”

PIEK IN CORONATIJD Veel boerderijwinkels zagen het aantal klanten gedurende de coronacrisis enorm toenemen. Dat was ook bij De Almershof goed te merken. “Vooral in het begin van de crisis zagen we een enorme piek, bij zowel onze biologische winkels als onze webshop. We konden de druk haast niet aan en hadden op een bepaald moment een flinke wachtrij. In de tijd erna is het wel wat rustiger geworden. Nu moeten we zorgen dat het niet verder afzakt. Want

Lokaal initiatief groeit uit tot bio-groothandel van formaat

Paul NoordermeerDe Almershof levert groenten- en fruitboxen

GROEIEN OM NOG MEER IMPACT TE MAKEN Het plan is dan ook om in de toekomst nog verder uit te breiden. “We zijn nu vooral intern bezig om nieuwe structuren aan te brengen in onze bedrijfsvoering. Zodat we klaar zijn om meer klanten te beleve ren. We willen onze groothandelsacti viteiten uitbreiden en hier in Avenhorn een nieuwe winkel openen. Verder willen we ons ook gaan richten op de horeca in Noord-Holland. We merken dat er vanuit horecaondernemers steeds meer vraag is naar biologische producten. We maken hen er bijvoorbeeld ook bewust van dat wanneer je een citroen raspt, je daarvoor echt een biologische citroen nodig hebt en geen gangbare. Voor veel horecabedrijven is het lastig om volledig biologisch te wer ken. Niet alle grondstoffen zijn biologisch beschikbaar op de manier die zij willen. We hopen dat wij daar een rol in kunnen spe len.” Paul wil zijn bedrijf laten groeien om zoveel mogelijk impact te maken. “Dat doe ik vanuit mijn geloof. De Bijbeltekst ‘Proef en zie dat de HEERE goed is’, uit Psalm 34, is mijn motto. Alles wat God gemaakt heeft groeit, alles wat mensen gemaakt hebben staat stil. God heeft ook de natuur perfect gemaakt en biologisch betekent eigenlijk natuurlijk. Ik hoop dat ik daarmee mensen kan bemoedigen.” (JH)  algemeen@almershof.nl

andLemonsLimesmorewww.fmibv.comVisit standouratHALL 10 G09A

61AGF Primeur 7/8 • 2022 mensen willen het wel: gezonde, lokale en biologische voeding, maar soms moet je hen er even aan herinneren. Het is de taak van de retail en detailhandel om mensen die kant op te sturen.”

Zijn eigen klanten blijven producten afne men omdat de visie van het bedrijf hen aanspreekt, merkt Paul. “Mensen vinden het mooi dat we proberen de keten zo kort en transparant mogelijk te maken. Ik probeer me niet zozeer te onderscheiden van anderen. Wij willen de beste voeding voor iedereen beschikbaar maken. En als de concurrent dat ook doet, is dat niet erg. Qua biologisch marktaandeel valt er in Nederland nog veel te winnen.”

De duurste mango's ter wereld zijn paars Voor wie zich afvraagt wat ‘s werelds duurste mango ras is: een Indiase teler deelde foto’s van ‘s werelds “duurste” mango’s. De Mizyazaki mango, zo wordt gezegd, is een zeld zaam mangoras dat vooral in Japan wordt geteeld. Deze variëteit wordt zelden in India geteeld. Een buitengewoon kenmerk van de vrucht is zijn unieke paarse kleur. Helaas moeten deze mango’s tegen dieven worden beschermd; wie ze in India teelt, moet vei ligheidsmaatregelen treffen om diefstallen te voorkomen. De teler uit wiens boomgaard de foto’s zijn genomen, heeft drie bewakers en zes honden ingehuurd om zijn teeltbedrijf te beschermen. 

Bananen is ook bij Crisp één van de grootste artikelen op de fruitafdeling. Veel supermarkten gebruiken de bananen als lokkertje door met lage prijzen te stun ten. “Bij Crisp zijn we daar altijd voorzich tig mee geweest, we hebben nooit bananen van een euro gehad. Uiteindelijk wordt die marge ergens betaald. Negen van de tien keer is dat bij de teler.”

62 AGF Primeur 7/8 • Retail2022

De Crisp-banaan is vergelijkbaar in prijs met de gemiddelde supermarktbanaan, maar berekent een geringe hidden cost premie door. Half juli variëren die volgens Supermarktscanner tussen de 30 cent per stuk voor een reguliere en 40 cent voor een bio-fairtrade banaan. De eigen geïm porteerde banaan van Crisp kost €2,19 per 5 stuks en komt dan omgerekend uit op 44 cent per stuk. Met 4 ct meer per banaan draagt de consument hiermee bij aan een duurzamere keten. “Wij zijn een open samenwerking aange gaan met alle ketenpartijen en hebben alle kosten inzichtelijk gemaakt en met elkaar gedeeld. Er is gekeken wat de telers betaald krijgen, teeltkosten, CO2-com pensatie, de logistieke kosten, rijpings kosten, onze kosten aan order picking en bezorgen et cetera. Op basis van die inkoopprijs hebben wij een verkoopprijs gezet die niet te ver af ligt van de markt prijzen. Dat betekende dat we ze met iets minder marge kunnen verkopen dan voor heen. Uiteindelijk is ons doel om vooral het AGF-assortiment beter te maken, het beter te doen voor de wereld en zo de consument een smaakvol en verantwoord product te Crispbieden.”koopt zoveel mogelijk producten in bij de bron. “Wat je eet moet je kun nen vertrouwen. Bij Crisp vind je geen producten van anonieme bedrijven. Ons eten komt van mensen die we zelf kennen. Samen met hen gaan we voor de hoogste kwaliteit. We proeven tot we tevreden zijn en praten over een eerlijke prijs. Dat wilden we ook waarmaken voor onze bananen,” licht Biorella toe. “Voor ons is het logisch om verantwoordelijkheid te nemen op productniveau; het sluit aan bij onze missie om beter eten zonder omwe gen mogelijk te maken. Eerst hadden we twee soorten bananen maar nu hebben we bewust gekozen voor één banaan waar we trots op zijn. Doordat we het in eigen hand hebben, houden we grip op de keten en op de perfecte rijping van een banaan. Kort om: de allerbeste keten en de allerbeste Desmaak.”Crisp-banaan vervangt de reguliere Turbana-banaan en volgt de true price banaan van BeFrank op. Het initiatief van oud-Chiquita directeur Franklin Ginus om de bananenketen onder het merk BeFrank eerlijk en transparant te maken, stopte eind vorig jaar. “Met BeFrank konden we

Online only supermarkt start eigen import bananen

Crisp kiest bewust voor minder marge op de bananen Crisp heeft een primeur met bananen onder private label

Bananen, het is een van de belangrijkste producten op de AGFafdeling voor een retailer, maar ook een hoog risico productcategorie als het gaat om misstanden in de keten en milieubelasting. Online only supermarkt Crisp wil daarvan af. Zij besloten de inkoop geheel in eigen hand te nemen. Dat kost henzelf wel wat marge, vertelt AGFcategory manager Biorella Hooi.

TV-arts Michael Mosley heeft de talrijke voordelen van het eten van appels onthuld, waaronder een verlaagd over lijdensrisico. Hij beweert dat mensen zichzelf naar een lan ger leven kunnen eten. Hoewel er geen perfect voedingsmid del is dat een lange, gezonde levensduur garandeert, lijkt een bepaald tussendoortje aardig in de buurt te komen.

Bananen worden ingekocht bij Asoguabo, een coöperatie van tien bananenfarms in Ecuador ‘Eet dagelijks een appel om risico op overlijden met 35% te verlagen’

onze klanten al transparantie bieden over de bananenketen en de prijsvorming daar van. Wij waren naast enkele detaillisten de enige supermarkt die was aangehaakt.

Toen BeFrank aangaf te stoppen, hebben we dit als aanleiding genomen om te kij ken hoe we het zelf het allerbeste alter natief konden sourcen.” Het is een span nende stap om te nemen. Zeker in deze tijd waarin de logistieke kosten oplopen en de eurodollarkoers zich ongunstig ontwik kelt. “Het lijkt misschien een complexer proces, maar het weegt niet op tegen de voordelen. In Agrofair hebben we een hele goede partij gevonden, waarmee we nauw als ketenpartners samenwerken.”

63AGF Primeur 7/8 • 2022

De Crisp-banaan wordt ingekocht bij Asoguabo, een coöperatie van bana nenfarms in Ecuador. Agrofair regelt de inkoop, het overzees transport en heeft kwaliteitsmedewerkers ter plekke om de kwaliteit te garanderen. De Crisp-ba naan voert met de combinatie biologisch, fairtrade én de tegemoetkoming in de verborgen kosten een nieuwe duurzaam heidsstandaard. De tien families die de Crisp-bananen telen, kunnen beschikken over biologische mest en schone grond. Daarnaast worden eventuele ziektekos ten voor de telers gedekt, het verbod op kinderarbeid bewaakt en lokale projec ten, zoals schoonwaterinitiatieven en het verbeteren van arbeidsomstandigheden, gestimuleerd. “Voor ons was het direct kunnen samenwerken met lokale telers een belangrijk criterium. Wij weten dus precies welke families voor ons telen en dit communiceren we ook weer met onze klanten via de app.” De rijping van bananen is een cruciale stap voor de uiteindelijke smaak van de banaan. Hierbij wordt samengewerkt met Van der Lem in Uitgeest. “Boodschappen kunnen bij ons in de app tot 2 weken van tevoren worden gedaan, dus we hebben een groot deel al inzichtelijk en een deel gebeurt op Aanpassingeninschatting.” in zo’n belangrijk product voor de consument zijn goed ontvangen, ziet Biorella. Ondanks de hogere prijs zijn de verkopen op niveau gebleven. “Onze klanten waren natuurlijk al bekend met de BeFrank-bananen, ook een verantwoord en eerlijk product. We hebben onze klan ten uitgelegd waarom we nog maar één banaan in onze app hebben staan, en dat is heel positief ontvangen.” (ML)  wwwcrisp.nl

Van een hoog cholesterolge halte tot een hoge bloeddruk, de appel is in staat om ver schillende aandoeningen in toom te houden en tegelijker tijd je risico op overlijden te verlagen. Dr Mosley, op zijn podcast Just One Thing: “Het is vroeg in de middag en ik heb een beetje trek. Dus, ik sta op het punt om een heerlijke snack te nemen die mijn bloed stroom kan verbeteren, mijn hersenen een boost kan geven en mijn buikomvang kan ver minderen.” Bovenop al deze voordelen, bleek dit kleine voedingsmiddel ook nog eens het risico op overlijden met 35 procent te verlagen. Dr Mosley vervolgde: “Het is niet een of ander exotisch supervoedsel; het gaat om een gewone appel.” De podcaster zei: “Een van de redenen dat deze fruitsoort zo goed voor ons is, is dat de schil vol zit met verbindingen flavonoïden genaamd. Het eten van een appel per dag heeft aangetoond dat het de bloeddruk verbetert, mensen helpt gewicht te verliezen en is zelfs gekoppeld aan een langer leven.” 

“De sector heeft het potentieel om de komende jaren met meer dan 800 hectare per jaar te groeien,” zegt Derek Donkin, CEO van Subtrop, de overkoe pelende organisatie voor subtropisch fruit waartoe ook de South African Avo cado Growers’ Association behoort. “Of dat gerealiseerd wordt, hangt af van de Eenmarktomstandigheden.”tellingbinnendesector in 2021 stel de het Zuid-Afrikaanse avocado-areaal momenteel op 15.500 hectare. Anders dan in de citrussector zijn er niet veel hectares voorzien van beschermende netten. Nieu we boomgaarden worden meestal aange plant met hoge plantdichtheden. “Wat we steeds vaker zien, is dat telers op zoek zijn naar vroege of late rassen, zodat niet

al het fruit beschikbaar komt in het hoog seizoen, wat ook het piekseizoen van Peru is,” zegt Derek. “Telers in een vroeg gebied, zoals bijvoorbeeld Levubu, proberen nog vroeger op de markt te komen, en telers in een laat gebied, zoals KwaZulu-Natal of de Zuidkaap, zetten in op zo laat mogelijke rassen.”

Dit jaar zorgde een recordoogst in Israël en Spanje ervoor dat hat aanbod uit het Middellandse Zeegebied groter was dan aanvankelijk verwacht en dat het product uit die gebieden ook langer beschikbaar was op de markt. Daardoor konden de Zuid-Afrikaanse telers, in tegenstelling tot andere jaren, niet profiteren van een periode met een onderbevoorrade markt en mooie inkomsten. Bovendien zorgde de Russische invasie van Oekraïne ervoor dat zowel Israëlische als Zuid-Afrikaanse greenskins van Rusland naar Europa wer den omgeleid, waardoor de markt verder onder druk kwam te staan. In maart, niet lang nadat het Zuid-Afrikaanse export seizoen van start was gegaan, vertelden telers in de vroege gebieden aan Fresh Plaza dat het een “armzalig” seizoen was: containers met greenskins onderweg naar Rusland moesten worden omgeleid naar Europa en de export was volledig gedesta biliseerd. Telers zeggen dat de winstmar ges op de export de laagste in jaren zijn.

In de Zuid-Afrikaanse avocadosector heerst een nuchtere stemming na een moeizaam seizoen, zowel in binnen- als buitenland. Aanzienlijke hagelschade aan de gewassen in de buurt van Tzaneen heeft geleid tot een afname van klasse I-avocado’s, maar er was ook heel wat onzekerheid over de exportmogelijkheden, een verzadigde binnenlandse markt en stijgende teeltkosten. Vorig jaar werd het avocado-areaal in Zuid-Afrika met 800 hectare uitgebreid.

64 AGF Primeur 7/8 • 2022

De witte stronken zijn bomen bedekt met telgen van de Maluma Hass-variëteit in Tzaneen, provincie Limpopo Avocado

Moeizaam avocadoseizoenZuid-Afrikaans

EXPORTVENSTER IN EUROPA WORDT SMALLER Inmiddels heeft de oogst zich verlegd naar de late gebieden. De export, die momen teel op z’n einde loopt, zal naar verwach ting afklokken op 15,5 miljoen kartons van 4 kg. De zendingen van Zuid-Afrika naar Europa en het VK worden beïnvloed door wat Peru doet, en dit jaar was daar op geen uitzondering. Waar de rijpheid van het fruit het toeliet, werd er zo vroeg mogelijk geoogst om de markt te betreden vóór de komst van de Peruaanse volumes.

Avocado’s voor het Midden-Oosten wor den naar de haven van Durban gebracht en in de toekomst kan ook de nieuwe fruitterminal in de haven van Maputo, Mozambique, een rol spelen in de export van Zuid-Afrikaanse avocado’s.

VERSTIKT DOOR MARKTTOEGANGBEPERKTE

65AGF Primeur 6 • 2022

Op verkoop onrijpe durian staat 3 jaar gevangenisstraf

Pakstationmedewerkers Kiepersol, MpamalangaProvince

SUPERMARKTEN SCHROEVEN INKOPEN TERUG “Het resultaat van de oorlog en de logis tieke problemen was dat er meer volumes in Zuid-Afrika bleven dan verwacht,” zegt Derek. Sindsdien hebben supermarkten, in een poging om de binnenlandse prij zen te stabiliseren, hun avocado-inkopen in sommige gevallen met maar liefst 50% teruggedrongen. De South African Avoca do Growers’ Association zette haar gene rieke promoties voort en wees extra bud get toe aan een billboard-campagne om de lokale vraag naar avocado te vergroten.

blijft de belangrijkste haven voor avocado’s, de laatste stop op de rou tes voordat de schepen terugkeren naar het noorden. Op dit moment worden er geen avocado’s per spoor naar de haven vervoerd. Derek merkt op dat als de betrouwbaarheid van het Zuid-Afrikaanse spoor kon worden gegarandeerd, expor teurs dit als een optie zouden beschouwen.

Durian staat bekend als de ‘koning van het fruit’ met een doordringende geur die zo sterk is dat het in veel hotels en in het openbare leven van Bangkok verboden is. Terwijl rijpe durian een unieke smaak heeft die wel vergeleken wordt met vanillevla, knoflook, ui en schimmelkaas, wat niet erg smakelijk klinkt, maar wel zeer gewaardeerd wordt, smaken onrijpe durians met bleek vruchtvlees helemaal niet goed. Het oogstmoment is belangrijk, omdat durian niet narijpt; als deze te vroeg wordt geplukt, stopt het rijpingsproces ook. Aan de buitenkant is niet te zien of de durian al dan niet rijp is. Daarom hebben autoriteiten minimale droogheid van het vruchtvlees vastgesteld om de versheid van elke varieteit te bepalen. Voorafgaande aan het oogstseizoen waarschuwt de regering telers dat ze tot drie jaar gevangenisstraf kunnen krijgen voor het verkopen van onrijpe durian, recidivisten zullen zelfs zwaardere straffen krijgen.

Zuid-Afrika heeft een ‘ontsnappingsroute’ nodig voor zijn steeds grotere oogst, ver tellen telers al jaren aan FreshPlaza. De belangrijkste markten zijn nog steeds het Verenigd Koninkrijk en de EU. “De export naar het Midden-Oosten is de afgelopen zes jaar redelijk stabiel gebleven,” merkt Derek op. “Kenia levert behoorlijk wat volumes aan het Midden-Oosten.” Avocado staat nu bovenaan de lijst van fruit waar voor wordt onderhandeld over markttoe gang tot China, Japan en India. “We zijn goed op weg, er is beweging in de juiste richting. Het is moeilijk te zeggen wan neer we toegang krijgen, maar we hebben regelmatig contact met het ministerie van Landbouw,” zegt hij. “Wat de sector de afgelopen jaren heeft gekenmerkt, is een optimistische stemming over de toe komst. Nieuwe markten bieden een enorm Degroeipotentieel.”goedeavocadoprijzen van de afgelopen jaren hebben de sectorpartners aange moedigd om positief te denken. “Momen teel zijn de prijzen in Europa laag vanwege een groot aanbod en ook omwille van het economische klimaat dat de koopkracht vermindert,” stelt hij. “De prijzen zijn lager dan vorig jaar rond deze tijd en de kosten zijn over de hele linie omhooggeschoten: grondstoffen, kunstmest, gewasbescher mingsmiddelen, landbouwdiesel en trans portkosten naar de haven. Dat vreet aan de winstmarges.” Derek constateert dat op korte termijn de nuchtere kijk domi neert binnen de sector, maar gezien de aard van het fruit en het feit dat de con sumptie per hoofd van de bevolking nog steeds wordt geacht groeimarge te heb ben, is de kijk op de middellange en lange termijn nog steeds positief. (CJ) 

KENIAANSE AVOCADO’S DOMINEREN HET MIDDEN-OOSTEN Derek wijst erop dat Kenia sinds 2017 meer tonnen avocado’s heeft geëxpor teerd dan Zuid-Afrika. Kenia is ideaal gele gen ten opzichte van het Midden-Oosten, na Europa de tweede grootste markt voor de avocadosector van dit Oost-Afrikaan se land. In Kenia is er een mix van enkele grote commerciële teeltbedrijven en veel kleinschalige telers. Hoeveel interactie is er tussen de sectoren van beide landen? In Zuid-Afrika is de avocadosector bijna volledig verticaal geïntegreerd: telers-ex porteurs met eigen verpakkingsfacilitei ten. Een aantal belangrijke Zuid-Afrikaan se spelers telen of kopen ook avocado’s in elders op het zuidelijk en noordelijk half Kaapstadrond.

info@heatandcontrol.nl | heatandcontrol.com Across industries and applications, we design specialised solutions. Bringing together leading brands in processing and metal detection equipment for the vegetable industries. Our solutions set the standard for yield, efficiency, and safety across a wide range of industries. Whatever your product needs, we can meet it with expertise and passion. • Produce Handling & Storage • Peeling, Grading, Washing • Electroporation • Value-added Processing • Product Handling • Metal SolutionsVegetableCompleteDetection businessfordesignedyour

Tijdens de coronaperiode, toen personeel niet naar kantoor kon komen om te wer ken, kozen veel bedrijven ervoor hen toch te voorzien van thuisfruit. “Heel mooi om te zien wat bedrijven in tijden van crisis doen voor hun medewerkers. Niet alle bedrijven kozen ervoor, dus het was wel rustiger. Wij hebben die periode aange grepen om te investeren in de toekomst van Fruitsnacks. Net voor corona had den we besloten met het ERP-systeem te gaan werken. Nu staat dat systeem er en weten we welke kanten we er nog mee op kunnen.” De hele bedrijfsvoering is in die periode verder gestroomlijnd. “Als je ver anderingen wilt doorvoeren, zijn er veel stakeholders waar je rekening mee moet houden. Iedereen in dezelfde richting krij gen is best wel een uitdaging. Daarom pro beer ik op voorhand een helicopterview te doen. Eerst goed in kaart brengen hoe het allemaal in elkaar steekt en op wie de verandering van invloed is, zodat we zeker weten dat we iedereen mee krijgen door te laten zien dat de nieuwe werkwijze een positief verschil gaat maken. Het ERP-sys teem was hiervan de basis en geeft ons de mogelijkheid om verder te groeien. We hebben al een paar efficiëntie-maatregels kunnen toepassen met een grote impact op de manier van werken. Als door col lega’s dan bevestigd wordt dat het werk voor hen gemakkelijker is geworden, is die terugkoppeling wel heel fijn.”

De AGF-sector wordt gedomineerd door mannen. Met name op de commerciële afdeling en in managementfuncties zijn vrouwen sterk in de minderheid. Reden genoeg om AGF-vrouwen eens te vragen hoe zij zich staande houden in deze mannenwereld. Deze maand Tatjana Philtjens, Operational manager bij Fruitsnacks. Het is waarschijnlijk een uitzon dering in de AGF-sector, maar de man-vrouwverhouding bij Fruitsnacks is ongeveer 50-50% verdeeld; zowel op kan toor als in de productie werken evenveel mannen als vrouwen. Niet heel bewust overigens. “Het is ook niet het geslacht wat ertoe doet, maar het is een kwestie van de juiste persoon op de juiste plaats te krij gen,” vertelt Tatjana. “Iedereen heeft zijn capaciteiten. Als we die krachten kunnen bundelen, merk je dat je als bedrijf vooruit kunt Tatjanagaan.”stapte vier jaar geleden vanuit de bouwwereld over naar Fruitsnacks, wat meer een mannenwereld was. De overstap naar AGF is goed bevallen, met name de werkomgeving midden in de natuur, het werken met mooie gezonde producten en blije klanten. In eerste instantie ging Tatjana aan de slag als sales & marketing assistent waarnaast ze projectmatig aan de slag ging met de implementatie van het nieuw aangeschafte ERP-systeem. “Heel mooi dat ik deze kans heb gekregen. Ik kreeg meteen veel vrijheid en verant woordelijkheid en heb me verder kunnen ontwikkelen tot Operationeel manager en veel geleerd. Vooral dat je genoegen moet nemen met het zetten van kleine stapjes. Je wilt graag zo snel mogelijk gaan, maar dat lukt pas als je iedereen mee hebt.”

67AGF Primeur 7/8 • 2022 AGF-ster

Fruitsnacks is naast werkfruitleverancier ook een fruitteeltbedrijf van appelen en peren. “Dat is een hele mooie combina tie. Het eigen fruit is al een mooi product om mee te werken. Onze vrolijke manden worden altijd zeer goed onthaald en dra gen bij aan een gezonder leven. Je kunt daarmee echt het verschil maken. Klanten kijken altijd heel erg uit naar de levering. Tijdens de vakantieperiode leveren we een week niet uit en dan merk je dat klanten dat heel jammer vinden. Ze zitten er echt op de wachten.”

Teamwork is een belangrijke basis van het succes van Fruitsnacks. Om dat te verster ken en elkaar beter te leren kennen, plan nen ze minstens twee keer per jaar een activiteit. “Daardoor ga je elkaar ook beter begrijpen en vervagen onderlinge ver schillen. De ene keer doen we iets leuks, de andere keer iets leerzaams.” Onlangs was de kartbaan uitgekozen als teamuitje. “Het bleek echt wel een mannending, vooral bij hen kwam de onderlinge competitie naar boven, maar iedereen heeft meegedaan bij ons en heel verrassend kwam ik als snel ste uit de bus. Dat wil maar zeggen dat, ook als iets een typische mannenwereld is, het niet wil zeggen dat mannen er beter in zijn….”, besluit Tatjana lachend. (ML) fruit@fruitsnacks.be “Het is een kwestie van de juiste persoon op de juiste plaats” Tatjana Philtjens, Fruitsnacks:

“Ik wil het Westland een stukje maken”

Thomas Vollebregt

Thomas werkte het idee voor Mealo uit tijdens zijn opleiding Horticulture en Agribusiness in Delft. Mealo is een online only restaurant met een gezonde menu kaart dat zich richt op mensen woonach tig in het Westland. In plaats van pizza’s, chinees of patat kunnen zij via Thuis bezorgd.nl en/of de website van Mealo gemakkelijker kiezen voor gezond én ‘eigen’ producten. De gezonde maaltijden worden dagelijks vers gemaakt en bestaan uit veel groenten die grotendeels ‘om de hoek’ geteeld worden. Zo worden bijvoor beeld de puntpaprika’s in de Poké Bowls van Mealo gehaald bij zijn studievriend Leander van Onselen, met een kwekerij van ruim 5 hectare aan paprikateelt. Hoe wel het grootste deel aan puntpaprika’s bestemd is voor export, vindt Leander het wel ‘heel mooi’ dat er op deze manier een deel ervan in het Westland blijft voor lokale consumptie. Een andere Westland se leverancier van Mealo is Boerengoed, een initiatief dat producten van Westland se telers en producten afzet via diverse verkooppunten in het Westland, de zoge naamde Farmshops. De vraag naar maaltijdbezorging groeit landelijk sterk. Hierbinnen ziet Thomas

68 AGF Primeur 7/8 • 2022

gezonder

Bewerkte AGF

iets gemakkelijks, lekker en gezonds wil len Aaneten.”een verse gemakkelijke maaltijd hangt een prijskaartje. “Inclusief bezor ging ligt een maaltijd nu rond de 15 euro per persoon. We merken dat mensen onze prijs-kwaliteitsverhouding goed vinden en voor deze prijs kunnen wij ook een boterham verdienen. We zijn begonnen met een maaltijdtarief van 10 euro in gedachten, maar dat bleek niet haalbaar. Die prijs staat in geen verhouding tot het inkopen, bereiden, afwas etc. De huidige prijs heb je, in vergelijking met gemiddel de uurtarief van een ZZP’er, al snel terug verdiend.”Dekrachtvan Mealo is dat alles vers wordt bereid. Poké Bowls kun je ook heel goed mise-en-place voorbereiden door alvast rijst te koken en alle ingrediënten vooraf klaar te maken. Mealo doet dat juist niet. “Ik geloof niet in kant-en-klaarmaaltijden of halffabricaten. We starten elke keer van scratch. Wanneer er een bestelling voor een Poké Bowl met kip binnenkomt, dan gaan we op dat moment aan de slag. Bij aflevering is het nog lauwwarm en dat maakt een groot verschil met een Poké Bowl die uit de koeling komt.” Mealo maakte twee jaar geleden in coro natijd een vliegende opstart. Hij was nog druk aan het nadenken over zijn concept toen de eerste lockdown werd afgekon Thomas Vollebregt, Mealo:

Traditioneel ligt het accent in het Westland op de teelt en export van producten. Maar waarom liggen deze niet op het bord van de Westlanders zelf? Thomas Vollebregt (27) brengt daar verandering in:

TOPDRUKTE Een gemakkelijke maaltijd bestellen doen de meeste mensen in het weekend en op die dagen is het ook topdrukte voor Mea lo. Ook door de week ziet Thomas de vraag toenemen. “Er zitten al hele goede dagen tussen. Sommige mensen bestellen elke dinsdag op dezelfde tijd 2 Poké Bowls omdat ze dan geen tijd of zin hebben om te koken vanwege sport bijvoorbeeld. Ook zie je dat mensen op hun verjaardag graag

“We telen zulke mooie en gezonde producten, maar we weten deze niet zo goed te vermarkten in het Westland zelf. Ook zag ik dat er een gezonde maaltijdbezorger in het Westland ontbrak. Met Mealo wil ik het Westland een stukje gezonder maken, een eerlijke prijs voor de producten en een gezonde maaltijd voor de inwoners.”

een vraag naar gezond die nog niet goed is ingevuld. “Het aanbod aan bezorging van warme maaltijden is hoofdzakelijk fast food met weinig gezondheidswaarde. Wij vullen heel bewust dat gezonde stukje in en daar is zeker behoefte aan in het West land. Iets dat in steden heel erg opkomt is Poké Bowls en dat is ook een van onze meest verkopende gerechten,” vertelt Thomas. Zijn overtuiging is dat de vraag naar gezond gemak alleen maar zal toe nemen. “Je merkt dat er een enorme focus is op gezond voedsel. Dat begint al op jon ge leeftijd. Kinderen op de basisschool worden opgevoed met aandacht voor een gezondere leefstijl. Ongezond trakteren in de klas mag vaak al niet meer op scholen en ook het pakje Fristi is dikwijls al taboe.”