10
Słowo wstępne
nie da się powiedzieć o wielu strategicznych partnerach FR3. Stało się tak głównie za sprawą dynamicznie rozwijających się narodów muzułmańskich, w tym północnokaukaskich. Ciągle też trudno (mimo oczywistego regresu w tej dziedzinie) mówić o całkowitej katastrofie edukacyjnej, która mogłaby w sposób fundamentalny zmniejszyć potencjał społeczny państwa. Federacja Rosyjska wyrastała w pierwszym ćwierćwieczu po komunizmie najpierw na podmiot pogrążony w głębokim kryzysie i niepewny swej międzynarodowej pozycji, a następnie na coraz bardziej asertywny, gotowy nawet do używania sił zbrojnych na obszarach uważanych za własną strefę wpływów. Dowiodła tego m.in. poprzez utrzymywanie wojsk w Abchazji oraz Osetii Południowej, wojnę z Gruzją w 2008 roku, aneksję Krymu w roku 2014, oficjalnie negowane, ale niezaprzeczalne wsparcie zbrojne dla separatystów Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej czy intensywne naloty na pozycje sił wrogich reżimowi Baszara al-Asada, począwszy od 30 września 2015 roku. Jakkolwiek zatem spojrzeć na Federację Rosyjską, stała się ona po upływie pierwszego ćwierćwiecza podmiotem nie tylko o wzrastającym potencjale, ale także zauważalnym, a dla niektórych państw, takich jak Ukraina, Gruzja czy kraje bałtyckie, wręcz natrętnie się narzucającym. Stanowi w pewnym sensie ekwiwalent aktywizmu amerykańskiego, a przeciwieństwo Indii czy Chin, które jako inne kluczowe podmioty międzynarodowej sceny potrafiły z powodzeniem realizować swe cele bez specjalnego rozgłosu. Można więc spierać się o rzeczywistą wartość potencjału rosyjskiego, m.in. w gospodarce, jednak zasadniczej kontrowersji na temat tego, czy Rosja stała się znaczącym podmiotem stosunków międzynarodowych, szczególnie dla państw europejskich czy Stanów Zjednoczonych, z pewnością nie ma.
Specyfika badanego obszaru Inną kwestią jest jednak sfera celów, które państwo to przed sobą stawiało. W dyplomatycznej retoryce używano wielu argumentów i zróżnicowanego języka, jednak pełnej jasności co do kierunku, w którym Federacja Rosyjska zmierzała, stanowczo brakuje. Można to przypisać z jednej strony pewnej charakterystycznej manierze myślenia o Rosji, właściwej zarówno Rosjanom, jak i ludziom Zachodu. Jej rosyjskim wyrazem jest krótki wiersz poety i myśliciela politycznego Fiodora Tiutczewa (1803–1873), który stwierdzał,
Analogiczne dane dla Niemiec mówią o spadku wynoszącym aż 0,18%, zatem sześciokrotnie większym. Germany, CIA World Factbook, https://www.cia.gov/library/publications/ the-world-factbook/geos/gm.html (dostęp: 31.07.2015). 3