12
Słowo wstępne
systemu politycznego, ale zaistniała także przed nią konieczność znalezienia nowego miejsca na światowej scenie. Schematy prowadzenia polityki zagranicznej pozostawały jednak na podorędziu, w tym schemat partnerstwa strategicznego. Rosja mogła, rzecz jasna, zrezygnować z przyzwyczajeń przeszłości w każdym wymiarze. Mogła, po pierwsze, porzucić ideę mocarstwową, po drugie – przyzwyczajenie do ideologicznego charakteru państwa, po trzecie wreszcie, mogła też porzucić myśl o strategicznym partnerstwie, wzorując się chociażby na innych państwach BRICS, które prowadziły politykę wielowektorową. Tak jednak się nie stało, być może dlatego, że zarówno narody, jak i ich polityczne reprezentacje cechują się pewną statycznością w swych preferencjach. Rosjanie zatem, w odróżnieniu od wielu innych znaczących graczy na światowej scenie, z różnych powodów obficie epatowali pojęciem partnerstwa strategicznego. Inną charakterystyczną cechą myślenia politycznego Rosjan w kontekście stosunków międzynarodowych jest przywiązanie do geopolityki, pozostające w pewnej analogii do dziewiętnastowiecznego przywiązania do historiozofii. Skłonność rosyjskich ideologów, a następnie aparatu państwowego, do rozumowania w kategoriach geopolitycznych widoczna była już od połowy XIX stulecia, gdy tworzono wizje gigantycznych imperiów i związków państw. Pełny rozkwit rosyjskiej geopolityki przypada jednak dopiero na kolejny wiek, w którym doszło m.in. do powstania doktryny eurazjatystycznej, bezpośrednio nawiązującej do schematów Halforda Mackindera czy Karla Haushofera. Trudno się dziwić, że prezydent Putin w swym orędziu z 2005 roku świadomie używa pojęcia geopolityki w celu opisania sytuacji kraju po 1991 roku.
Cel projektu Skoro zatem rosyjska polityka zagraniczna, a można posunąć się nawet do stwierdzenia, że i cała koncepcja działania państwa, opiera się na myśleniu geopolitycznym w tonacji de facto militarnej, zaś trwałą cechą rosyjskiego otwarcia na scenę międzynarodową jest poszukiwanie partnera strategicznego, ideą nader pożyteczną wydaje się odnalezienie przedmiotu (o ile takowy istnieje) lub przynajmniej celu owego geostrategicznego wyboru Rosji na początku XXI wieku. Takie właśnie zadanie przyświecało wykonawcom projektu badawczego, którego owoc stanowi niniejsza złożona monografia. Innymi słowy, głównym zadaniem badawczym stawianym przez jej autorów jest odpowiedź na fundamentalne pytanie o to, czy w świetle zarówno tradycji, jak i współczesnej retoryki głoszącej ideę partnerstwa strategicznego i geopolitycznego wyboru da się stwierdzić istotę takiego wyboru w początkowych latach XXI stulecia, które upłynęły pod znakiem prezydentury i rządów Wła-
