Dawcy idei
151
owa asertywność określona została jako postawa „wara” (не замай). Czwartą wreszcie cechą narodu rosyjskiego, stanowiącą gwarancję działań dośrodkowych, jest umiejętność działania w imię wspólnego dobra, która pozwala nawet takiej władzy rosyjskiej, która utraciła więź z narodem, wykorzystywać go zgodnie ze swoimi celami, nie licząc się z liczbą ofiar. Cecha ta umożliwiła niesłychaną mobilizację w czasie II wojny światowej, ale nie zadziałała podczas dramatycznych i wyniszczających przemian lat 1991–1993266. Myśl Igora Szafariewicza w ogólnym podsumowaniu skupia się przede wszystkim na konieczności takich działań i postaw jak odzyskanie przez Rosjan wiary w siebie na wzór Serbów, rezygnacja z propozycji słabnącego Zachodu, mobilizacja społeczna, rozwój umiejętności współżycia z innymi narodami, a nade wszystko przezwyciężenie patrzenia na własne losy cudzymi oczyma.
Cymburski i jego Wyspa Rosja Jednym z najciekawszych geopolitycznych projektów Rosji XXI stulecia jest niewątpliwie idea izolacjonistyczna Wadima Leonidowicza Cymburskiego (1957–2009), nietuzinkowego językoznawcy i kulturologa. Cymburski stronił od czynnego udziału w polityce. Z wykształcenia był filologiem klasycznym, studia na tym kierunku ukończył na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym. Do końca życia pracował w Akademii Nauk, najpierw do 1995 roku w Instytucie Badań Wschodnich, a następnie w Instytucie Filozofii. Na rynku licznych w Rosji idei geopolitycznych zaistniał jako autor zaprezentowanej w 2007 roku książki Wyspa Rosja (Остров Россия), zawierającej teksty Cymburskiego na temat miejsca Rosji na mapie Eurazji w przeszłości i na przełomie tysiącleci267. Idea Rosji-Wyspy w pewnym stopniu wyróżnia się spośród innych współczesnych doktryn geopolitycznych. Jej charakterystyczną cechą jest bowiem pewien dystans do rzeczywistości połączony z tradycyjną rosyjską niechęcią do wtrącania się w jej wewnętrzne sprawy. Z czasem jego koncepcja zaczęła wzbudzać coraz większe zainteresowanie znaczących politologów, nawiązujących do idei myśliciela przy różnych okazjach, przede wszystkim zaś wówczas, gdy poruszano kwestię strefy wpływów. Koncepcja Cymburskiego nie była pomysłem całkowicie oryginalnym, bowiem izolacjonizm był znacząco wkomponowany w historię rosyjskich doktryn politycznych. Do izolacjonistów należeli w znacznym stopniu sło Шафаревич И.Р., Что с нами будет?, [w:] idem, Мы и они, Алгоритм, Москва 2010, s. 19–20. 267 Цымбурский В.Л., Остров Россия. Геополитические и хронополитические работы 1993–2006, РОССПЭН, Москва 2007. 266
