200
Strefa wyłącznych wpływów
go zamrażania konfliktu. Przykładem tego jest postawa Rosji i całego układu w stosunku do Górskiego Karabachu405.
Problem stosunków z państwami kaukaskimi Nawet jednak najzatwardzialsi zwolennicy integracji i wzmacniania rosyjskiej kontroli nad obszarem Kaukazu Południowego stwierdzają, że Rosja zasadniczo nie wypracowała jednolitej koncepcji swej polityki w stosunku do tego regionu406. Potwierdzeniem tej tezy mogą być jej słodko-gorzkie relacje z Azerbejdżanem. Państwo to stanowi przykład swoistej demokratury klanowej, będąc rządzone najpierw (po przewrocie w 1993 roku) przez prezydenta Hejdara Alijewa, a następnie, po stabilnej dekadzie, odstąpione jego synowi, Ilhamowi. Rosja miała zatem do czynienia ze stosunkowo wygodnym dla siebie partnerem: przewidywalnym, żyjącym z eksportu surowców, niepozwalającym sobie na „kolorowe rewolucje”, kontrolującym przepływy gospodarcze, pragmatycznie nastawionym do stosunków z innymi podmiotami. Pewnym cieniem na tej stabilności kładł się konflikt ormiańsko-azerski w Górskim Karabachu. Rosja była i jest tradycyjnie postrzegana jako obrońca interesów ormiańskich, ale nie przeszkodziło to w 1997 roku w podpisaniu przez Azerbejdżan z Federacją Rosyjską umowy o przyjaźni, współpracy i bezpieczeństwie. Państwu azerskiemu niepotrzebny był jakikolwiek konflikt z Rosją, chociażby ze względu na fakt skomplikowanych stosunków z Iranem (gdzie notabene mieszka więcej Azerów niż w Azerbejdżanie) i z powodu kłopotów z transportem ropy naftowej. Jeden ze służących temu celowi rurociągów, prowadzący do gruzińskiej Supsy, był już technicznie niewydolny, drugi natomiast przebiegał przez Czeczenię, która do początków pierwszej dekady nowego stulecia pozostawała terenem skrajnie niestabilnym. Podpisanie w 2001 roku przez Hejdara Alijewa i Władimira Putina Deklaracji bakijskiej stanowiło ważny krok w uregulowaniu stosunków dwustronnych. Tekst dokumentu oprócz konwencjonalnych banałów zawiera istotne zapewnienie o dążeniu do rozwiązania konfliktu karabachskiego w duchu Karty Narodów Zjednoczonych oraz, co jeszcze bardziej istotne, o współpracy w zakresie zwalczania terroryzmu i ekstremizmu407. Korzyść z takiego brzmienia Deklaracji była obopólna. Z jednej strony Rosjanie zyskiwali pewność unikania przez muzułmański Azerbejdżan zbytniego poparcia dla Михайленко А.Н., Политика России на постсоветском пространстве, [w:] Внешняя политика России. Теория и практика, s. 201–223. 406 Захаров В.А., Арешев А.Г., Кавказ после 08.08.08: старые игроки в новой расставке сил, Квадрига, Москва 2010, s. 133. 407 Бакинская декларация принята Президентом России Владимиром Путиным и Президентом Азербайджана Гейдаром Алиевым в Баку 9 января 2001 года, Президент России, http://archive.kremlin.ru/events/articles/2001/01/130538/133329.shtml (dostęp: 17.08.2015). 405
