Iran – islamska alternatywa cywilizacyjna
237
tym terenie, a szczególny niepokój budzi w nich fenomen Państwa Islamskiego, który w dalekosiężnej perspektywie może być groźny dla południowych sąsiadów Rosji z grona państw WNP, a nawet dla Kaukazu Północnego jako atrakcyjna oferta cywilizacyjna. Polityka Moskwy zmierza zatem do wzmocnienia coraz mniej zamożnych dyktatur w celu oddalenia niebezpieczeństwa. Paradoksalnie wszak, wzmacniając w ten sposób swą pozycję na Bliskim Wschodzie, Rosjanie częściowo uwalniają od tego ciężaru Stany Zjednoczone, sami narażając się na powstanie nowych kredytów, których nikt nie będzie im w stanie spłacić ze względu na niestabilność sytuacji politycznej i gospodarczej w skali zarówno wewnątrzpaństwowej, jak i regionalnej.
6.2. Iran – islamska alternatywa cywilizacyjna Zupełnie inaczej miała się rzecz z pespektywami reżimu irańskiego. Stosunki z Iranem były dla państwa rosyjskiego tematem ważnym z jednej strony ze względu na fakt geograficznej bliskości, z drugiej zaś z powodu dużego znaczenia perskiego mocarstwa na arenie międzynarodowej. W okresie radzieckim miały one zróżnicowany charakter, trudno jednak nie docenić współpracy obu krajów w zakresie przemysłu. Tuż przed II wojną światową ZSRR był najważniejszym partnerem handlowym Irańczyków, przypadało nań około 40% wymiany towarowej. Z kolei w latach 1950–1980 radzieccy specjaliści zbudowali dla partnera irańskiego ponad 200 zakładów, w tym kombinat metalurgiczny w Isfahanie, zakłady mechaniczne w Araku, elektrownię wodną na Araksie, gazociąg Chaczsaran-Astara czy elektrownie cieplne Ramin oraz Szachid Montazeri. Współpraca ta była kontynuowana, mimo że Iran przystąpił w 1955 roku do CENTO, a nawet (w roku 1959) podpisał ze Stanami Zjednoczonymi umowę pozwalającą na wprowadzenie wojsk tego państwa na własne terytorium. ZSRR był dla Iranu ważnym dostawcą uzbrojenia, eksportował m.in. czołgi T-55 i PT-76, wozy bojowe BMP-1, transportery opancerzone BTP-50PK, BTP-60 i BTP-152, zestawy przeciwpancerne Malutka, samochody wojskowe GAZ, ZiŁ, MAZ, KrAZ, UAZ, samobieżne zestawy rakietowe Strieła-1M, Strieła-2. Pod Teheranem zbudowano zakład serwisowy sprzętu wojskowego Babek, który także później stanowił główny ośrodek remontowy sprzętu bojowego wojsk lądowych. Jak podaje Władimir Jewsiejew, w latach 1964–1979 w Związku Radzieckim wyszkolono 500 irańskich oficerów503. Rewolucja islamska 1979 roku otwarła nowy rozdział w historii stosunków obu państw. Kierownictwo KPZR odnosiło się do zmiany w sposób 503 Евсеев В.В., Российско-иранское «настороженное партнерство», „Вестник Кавказа”, 5.07.2010, http://www.vestikavkaza.ru/analytics/politika/22111.html (dostęp: 29.07.2015).
