72
Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne kształtowania koncepcji rosyjskiej polityki...
stabilnie w tempie od 4,5% do 8% aż do krachu z lata 2008 roku, który sprawił, że w roku kolejnym odnotowano ośmioprocentowy spadek. W następnych latach ponownie obserwujemy wzrost, jednak dynamika owego wzrostu maleje do 3,4% w roku 2012, 1,3% w 2013 i 0,6% w 2014. PKB za rok 2015 w początkowych kwartałach wykazywał już kurczenie się gospodarki, mimo że w skali globalnej do niczego podobnego nie dochodziło. Dla porównania PKB Polski w roku 2014 osiągnął wzrost 3,4%123. Zjawisko to można tłumaczyć znacznym spadkiem cen ropy naftowej wynikającym z dużego zwiększenia podaży w USA, które wydobywając ropę z łupków oraz gaz łupkowy i zamknięty, przestały kupować surowiec na rynkach światowych i z konsekwentnej polityki Arabii Saudyjskiej, zmierzającej poprzez utrzymywanie podaży do wypchnięcia konkurentów z rynku. Sytuacja stała się korzystna dla importerów surowców, natomiast dla państw żyjących z eksportu ropy i gazu (szczególnie w przypadku stosunkowo dużych kosztów wydobycia) niosła załamanie dochodów. Nie mogło to pozostać bez wpływu na decyzje polityczne Rosji w skali międzynarodowej.
2.1.3. Problemy etniczne i demograficzne W ostatnim spisie ludności ZSRR, przeprowadzonym w roku 1989, doliczono się 286 730 817 osób124. Mimo gospodarczego zastoju, z oczywistym wyłączeniem okresu II wojny światowej, która pociągnęła za sobą stratę około 13,71% populacji, w państwie radzieckim aż do końca występowała dodatnia dynamika przyrostu naturalnego. Z chwilą jego rozpadu dały się jednak zauważyć procesy depopulacji. Jeśli przeanalizować dane dotyczące przyrostu naturalnego na terytorium Federacji Rosyjskiej za lata 1950–2013, można zauważyć zasadnicze zmiany jego dynamiki. W 1950 roku wskaźnik rocznego przyrostu w promilach wyniósł +16,8, w 1960 +15,8, w 1970 już tylko +5,9, w 1980 +4,9, w 1990 +2,2, aby w kolejnych latach osiągać wartości ujemne: w roku 1995 –5,7, w 2000 –6,6, a w 2005 –5,9. Koniec pierwszej dekady przynosi już jednak poprawę wskaźników. W 2010 roku to –1,7, potem przyrost naturalny przebija się ponownie ku dynamice dodatniej, osiągając w roku 2013 +0,2125. 123 GDP Growth, World Bank, http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD. ZG?order=wbapi_data_value_2010+wbapi_data_value+wbapi_data_value-first&sort=asc (dostęp: 31.07.2015). 124 Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность населения СССР, РСФСР и ее территориальных единиц по полу, Демоскоп Weekly. Институт демографии национального исследовательского университета «Высшая Школа Экономики», nr 637–638, 6–19 апреля 2015, s. 1. 125 Рождаемость, смертность и естественный прирост, Федеральная служба государственной статистики. Официальная статистика, http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/ rosstat_main/rosstat/ru/statistics/population/demography/# (dostęp: 29.04.2015).
