Ömer Seyfettin - Sanat ve Edebiyat Yazıları

TEN KI DiN FAYDASI Edebiyatı yüksek milletlerde tenkidin mevkii pek mühimdir. Tenkit edebi cereyanlara sahih isti­ kametler verdiği gibi muhtelif sebepterin muhtelif tesirleriyle sanat sahasında baş gösterecek bozuk­ lukları, hastalıkları da tedavi eder, gizli, sakin, gürül­ tüsüz kıymetleri meydana çıkarır. Şartatanları sustu­ rur, manevi muhtekirleri iflas ettirir.

"Tenkit" olmadı mı sanatın inzibatı gevşer, zev­ ki bozan marazi inhiraflar, irticalar ortalığı kaplar.

Edebiyat sahası o vakit, tıpkı zabıtası dağa kaçmış bir şehre benzer. "İçtimai nizam" kırılınca anarşi na­ sıl başlarsa sanatın inzibatını muhafaza eden "ten­ kit" de mevkiinden düştü mü "edebi anarşi" olanca savletiyle zevklere musaHat olur. Marazi iddialar o kadar kuwetlenir ki , adeta bir hakikat gibi cemiyete kendilerini ibrama kalkarlar. Bütün bu manevi bol­ şevikliği terbiye edip normal muhiti husule getirebi­ lecek yegane "el" ilmi tenkidin bitaraf etidir. Memle­ ketimizde tenkidin tarihi pek kısa, hem de hiç iftiha­ ra şayan değildir. Bizde her tenkit karşılıklı bir mü­ cadeleye kalbolmuş, nihayet çirkin sövüşmelerle ni­ hayet bulmuştur. Bunun sebebi ise pek aşikardır.

Bizden ewelki nesil tenkidin ne olduğunu, kimin ta­ rafından, nasıl yapılacağını bilmiyordu. Ilmi endişe­ ler, ilmi umdeler zihinlerde esaslı arniller değildi.

"Tenkit" diye yapılan şeyler de -hatta gayrı ilmi- bir "fikir" bile değil , dümdüz bir "his" hükmünü iı:;ra edi­ yordu. Kemal Beyin, Muallim Naci'nin, daha sonra­ kilerin yazdıkları buna şahittir.

Biz, bu his girivesine düşmernek için , edebi va99