Pimeur 4 | 2022 by AGF Vormgeving

Onafhankelijk vakblad voor de agf-handel

april 2022 36ste jaargang

In dit nummer :

Kasgroenten Veredeling

NEXT GENERATION GRADING SYSTEMS EMPOWERED WITH DEEP LEARNING

Highly accurate grading of the most difficult defects. Scan the QR code for more info about TrueAl.

SUCCESVOL VERKLEINEN VAN FRUIT

Minder Snijafval, Verhoogde Winst Vertrouw op Urschel, de wereldleider in snijtechnologie, om snijoplossingen te leveren voor alle soorten ingrediënten, inclusief het verkleinen van fruit. Kwetsbare toepassingen, zoals fruit, vereisen een verfijnd snijproces om de juiste snijkwaliteit en een langere houdbaarheid te realiseren. Urschel snijmachines bieden een volledig spectrum aan verkleiningmogelijkheden. Ontdek het in blokjes snijden, het in plakken snijden, of het pureren om uw verwerkingsdoelen te bereiken.

Nr. 1 Best verkopende leverancier van industriële snijmachines ter wereld. ® Urschel und Urschel logo symbol zijn geregistreerde handelsmerken van Urschel Laboratories, Inc. U.S.A.

Wereldleider in Voedselsnijtechnologie

Neem contact met ons op voor een gratis demonstratie met uw product. Urschel B.V. | nl.urschel.com

INTERNATIONAL REFRIGERATION AND FREEZER TRANSPORT STORAGE COLD - FREEZER - INDUSTRIAL GOODS

WWW.FRIGOREXPRESS.BE Rue du Champ Lionne 8 B-7601 Peruwelz T +32 (0)69 67 22 70 info@frigorexpress.be

I.A.B.C. 5325 NL-4814 RC Breda T +31 (0)883 97 99 00 rob@frigorexpress.nl

255, Av G. Caustier F-66000 Perpignan T +33 (0)468 21 04 33 frigorexpress@orange.fr

557, Avenue des Vergers F-13750 Plan d’Orgon T +33 (0)0967 08 30 31 sebastien@frigorexpress.fr

ZI St. Michel, Rue des Cerises F-82000 Moissac T +33 (0)5 63 04 92 85 jeanluc@frigorexpress.fr

Hipokrata iela 21-38 LV-1079 RIGA T +37 (0)127 71 76 49 baltic.office@frigorexpress.lv

6 Visie

“In 2025 willen we dezelfde impact maken op onze branche als Bol.com en Amazon” Michiel Bontenbal, Chainn

Kasgroentenseizoen van start: Kan de keten de stijgende kosten dragen?

“In onze coöperatie neemt bij telers de nieuwe generatie het roer over” Christian Müller, Reichenau-Gemüse

“De grootste uitdaging voor de sector in 2022 zal zijn om de aanvoer van goederen te kunnen garanderen” Robert Sauer, Landgard

“Wij bouwen een laag intelligentie om de kas heen”

“De verkoop van kasproducten zal nog toenemen, maar zal de import niet verdringen” Dr. Hans-Christoph Behr, AMI-Gesellschaft

“Het is goed dat dit niet mijn eerste baan in de AGF-sector is” Ruud den Boer, Oxin Growers

“Door hoge gasprijzen ligt een deel van de productie stil” Maud Valstar, Bioworld

“Zodra de horeca de deuren opengooit, gaat ook voor ons de zon weer schijnen!” Johan Zwinkels, CourgetteFleur Zwinkels

62 Special: Veredeling

Thema: Kasgroenten

Extra aandacht voor tomaat in de Special Veredeling

Culinaire tomatenrassen komen steeds beter mee in productie

Kleur als smaaksignaal

“Met het aanbieden van duidelijk onderscheidende rassen willen we een vraagmarkt creëren in plaats van een duwmarkt” Wilfred Scheffers (Plantfactory) en Paul van Dijck (TomaTech)

“We hebben fast track gekozen met dit tomatenras” Erwin de Kok, BASF

Q U O T E S “We hebben als Harvest House afgelopen 1,5 jaar weer gelonkt naar diverse Nederlandse collega-producentenorganisaties. Helaas nog niet met succes. Reden waarom we dit jaar voor het eerst individuele telers zelfstandig gaan benaderen.” Jelte van Kammen reageert op de analyse van Ruud van der Vliet in de vorige Primeur. En krijgt reactie van Jan Oosterom.

“Beste Jelte, lonken naar anderen producentenorganisaties klinkt goed, maar is niet genoeg om tot bundeling te komen. Kijk naar Oxin-growers, een mooi voorbeeld van telers die de daad bij het woord hebben gevoegd.” “Goedkoper kunnen ze nu niet meer worden, want dan gaat iedereen over de kop” Louis De Cleene van Devos Group analyseert de appelmarkt.

36ste jaargang • april 2022

Inhoudsopgave 4

Beperkte beschikbaarheid diesel zorgt voor problemen Marc Harskamp, Orim Energy

Komt de Russische voedselvoorziening in gevaar?

Worden er door de hoge graanprijzen minder aardappelen geteeld? Wim van de Ree, algemeen directeur van Nedato

“Primeuraardappelen zijn echt een artikel voor de marktspecialisten geworden” Kees Schouten (Altena) en Kees Kooijman (VerDi Import)

Twee porties avocado per week verkleinen risico op hart- en vaatziekten

136 Over het algemeen is een lang seizoen, een goed seizoen

“Als we die twee kunnen kraken, zijn we er” Peter Stedman, Chiquita

142 Markt voor biologisch overzees citrus groeit ieder jaar

Golf aan recalls van enoki paddenstoelen in de VS

148 Import groenten in landen Zuidoost-Europa groeit

Zijn tomaten uit de vollegrond gezonder?

Component uit paddenstoel mogelijk werkzaam tegen Covid-19

161 Moderne appelrassen zijn groter, minder zuur, minder bitter en beter bewaarbaar dan hun wilde voorouders

Meer kleur en smaak op het bord

Van de rijpingsrevolutie van avocado’s tot de uitbreiding naar mango’s

Passiefruit: gerimpeld het lekkerst

Optimalisatie van het AGF-schap

104 Duitse groothandelsmarkten trotseren coronapandemie 110 “Bij culinaire hoogstandjes is het gebruik van kruiden pincettenwerk” Marcel Janssen, De Gerdeneer 114 Puur bio als het kan en keus in reguliere alternatieven De Groentekraam Martin & Petra Smits

122 “We zijn allemaal van oudsher vechters, die sterker worden door uitdagingen” Günther Warchola, Beierse fruithandelsorganisatie 126 Zijn groene bananen gezonder? 128 De nieuwste generatie sorteersystemen detecteert lastige defecten met hoge accuraatheid 133 Aspergeseizoen positief van start 133 “Je kunt het assortiment voor elke consument bereikbaar maken” Will Teeuwen, Teboza

147 Onzekerheid kenmerkt moeilijke periode

164 Witlofproducenten kampen met teleurstellende prijzen en concurrentie op Italiaanse markt 167 Situatie witlofmarkt in West-Europa: 175 “Voorzichtig positief gestemd over aardbeienmarkt, maar met uitdagingen” Jan Engelen, Coöperatie Hoogstraten 178 Vijf fruitsoorten die rijk zijn aan vitamine C 181 “Na twee goede maanden, is de markt voor Zuid-Afrikaanse peren volledig omgeslagen” Randolf Aaldijk, Origin Fruit Direct

118 Te veel groenten en fruit belanden in de kliko

Vaste rubrieken 74

Inventaries: Ton Theunissen

163 Nevenactiviteit: Peeters Asperges

125 AGF-ster: Milou de Haan

184 Dick Pijpers: Knolcapucien

127 Column: Rob Baan

185 Hoe is het met Adri den Dekker?

138 Geswitcht

186 Apps en gadgets

139 Social Media: Stoffels Foods

188 Primeur 25 jaar terug

PietPraat Inmiddels ligt de lang verwachte en misschien iets minder drukke, maar zeker niet minder geslaagde Fruit Logistica alweer achter ons. Wat een feest om nog eens een ‘echt’ evenement bij te wonen en velen van jullie weer te spreken! En nu weer alle aandacht voor het nieuwe groeiseizoen. Om ons heen wordt het steeds groener en we genieten van de stijgende temperaturen. Kortom, de lente kondigt zich aan. Een nieuwe lente, een nieuwe Primeur met aandacht voor vroege importaardappelen, de lentegroente bij uitstek asperges en ook de eerste zomerkoninkjes ontbreken niet. De lente betekent ook een nieuw kasgroentenseizoen. Helaas domineren daar, naast hogere prijzen, uitdagingen die te maken hebben met stijgende kosten en dreigende liquiditeitsproblemen. Lees er meer over in onze kasgroentenspecial, waarin onder andere ook aandacht voor de nieuwste rassen en bio-kasgroenten. In het Visie-interview lichten de heren van Chainn hun businessplatform toe waar transparantie, traceerbaarheid en efficiëntie de hoofdrol spelen. Daarnaast kun je in deze volle en gevarieerde april-editie van Primeur onder meer lezen over importperen, passiefruit en witlof. Pieter Boekhout

141 Column: Samantha Bilgi

AGF Primeur 4 • 2022

Logistiek

Marc Harskamp van Orim Energy waarschuwt voor dieseltekort:

Beperkte beschikbaarheid diesel zorgt voor problemen

“Diesel is gerantsoeneerd,” zegt Marc Harskamp, Trader Fuel Oil/ Risk Management bij Orim Energy gericht op de handel in, het mengen en bunkeren van laagzwavelige stookolie. Als één van de redenen voor de beperkte beschikbaarheid van diesel noemt hij het onderhoud dat aan een aantal raffinaderijen in Rotterdam en omgeving wordt verricht waardoor er niet geproduceerd wordt. Maar meer nog dan dat wijt Marc het tekort aan de boycot van Russische olie door de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Het dieseltekort wordt nu al gevoeld in Europa en de trader verwacht dat dit alleen maar nijpender zal worden.

PRIJZEN SCHIETEN OMHOOG Hoewel de EU formeel Russische olie niet sanctioneert, stelt Marc vast dat die boycot er in de praktijk wel is. “Eigenlijk is er al een boycot omdat de grote maatschappijen geen Russische olie meer durven of kunnen kopen. Bedrijven als Esso of Shell – Amerikaanse en Engelse bedrijven – mogen niet kopen en bijvoorbeeld het Franse Total wil niet kopen om hun naam en marktaandeel in de VS te beschermen.” Wat daarbij niet helpt is het weifelende beleid van de Europese Unie ten aanzien van een importverbod op Russische olie. “De oliehandel houdt niet van onduidelijkheden en daarom schieten de prijzen omhoog.” GEEN VERVANGENDE OLIE Waar er voorheen veel diesel uit Rusland kwam, vindt deze nu dus niet meer zijn

AGF Primeur 4 • 2022

en langere routes bevaren worden. “Maar de allerbelangrijkste reden is dat iedereen weet dat er geen olie is, waardoor de prijzen hoog zijn.” Die wetenschap heeft zijn invloed op de termijnmarkt die in de oliehandel een bepalende rol speelt en bij grote spelers op de markt het mijden van risico’s aanwakkert.

TERMIJNMARKT “De prijzen op de termijnmarkt lopen terug. Omdat er in Europa geen importverbod is op Russische olie, durven bijvoorbeeld mijn Maleisische collega’s hun olie niet hierheen te sturen. De Maleisische olie heeft bijvoorbeeld een waarde van 1050 USD per ton. Als het nu in Europa verkocht kan worden voor 1130 USD per ton, dan werkt het wel. Maar de boot komt pas een maand later aan en de termijnmarkt is dan gezakt naar 1080 USD per ton. Dan levert de olie niet meer genoeg op. Als iedereen er zeker van zou zijn dat het geen probleem was, zou de prijs op de termijnmarkt ook hoog zijn.”

PROBLEMEN MET DIESEL Totdat de handelsstromen andere richtingen vinden, verwacht Marc dat Europa problemen zal kennen met de beschikbaarheid van sommige olie-producten, vooral diesel. “De olie uit Rusland zal waarschijnlijk ooit naar China gaan en wij moeten dat vervangen door olie uit het Midden Oosten en andere landen.” Maar dat de situatie op de korte termijn problemen zal opleveren weg naar de Europese markt. Maar ook is duidelijk voor de trader. Hij merkt het nu ziet Marc dat maatschappijen vanwege de al. Naast het bunkeren van schepen, levert onzekerheid op de oliemarkt aarzelen om Orim Energy ook veel diesel aan de zeeelders olie in te kopen. Daarbij geeft hij scheepvaart. “Die olie is momenteel niet aan dat in Europa de focus de afgelopen 30 te koop. Wij leveren nu voor het eerst zeejaar niet op de industrie lag, waardoor er schepen met veel duurdere autodiesel. De nu onder meer een ernstig tekort aan raf- gasolie die wij aan de zeeschepen leveren finagecapaciteit is ontstaan. “Dat tekort mag hoogzwavelig zijn en heeft een hogewerd altijd opgevangen door geraffineer- re densiteit. Maar die olie is er gewoon de diesel te kopen – uit hoofdzakelijk Rus- niet, dus wordt er nu aan de zeescheepland.” vaart ook diezelfde autodiesel geleverd,” besluit Marc. (MW) RISICOMIJDEND Marc.harskamp@orim-energy.com Overigens merkt de trader dat diesel op de wereldmarkt wel beschikbaar is. “In Azië is er so wie so een overschot aan diesel omdat daar niet zo veel dieselauto’s rijden.” Dat de diesel toch niet naar Europa komt, heeft onder meer te maken met de door de oorlog gestegen vrachtprijzen – door de sancties moeten andere

INNOVATIEVE AARDAPPELCONCEPTEN Landjuweel is gespecialiseerd in het leveren van een totaalaanbod aan grootwinkelbedrijven. Wij kunnen een volledig eigen lijn voor een bedrijf ontwikkelen en hebben onze eigen huislijnen met producten waar bedrijven uit kunnen putten.

DE SPECIALIST IN HET WASSEN, SORTEREN EN VERPAKKEN VAN AARDAPPELEN.

Visie

Michiel Bontenbal, Chainn:

“In 2025 willen we dezelfde impact maken op onze branche als Bol.com en Amazon” Op 1 november 2018 ging Chainn in Barendrecht van start. Evert-Jan van Vliet, Pieter de Jong, Kees en Leo van den Heuvel - gepokt en gemazeld in de AGF-handel - lanceerden een nieuw businessplatform om aan de behoefte van afnemers en producenten naar transparantie, traceerbaarheid en efficiëntie in de keten te voldoen. Ruim drie jaar verder werken er twintig mensen bij Chainn, dat onlangs een nieuwe huisstijl heeft geïntroduceerd en de bovenste verdieping van een pand aan de A15 bij Barendrecht heeft betrokken. “We zijn het eerste AGF-bedrijf dat het mogelijk weet te maken om alle schakels in de keten open met elkaar te verbinden,” vertelt Michiel Bontenbal, die per 1 maart 2020 is aangetreden als Managing Director.

De speciaal ontwikkelde app vormt de bril waarmee je in ons systeem kijkt. Gebruikers zien exact de status van het product, of het al verkocht is, op voorraad staat of onderweg is naar de klant. Ook de kosten voor bijvoorbeeld keuring, koeling of opslag worden inzichtelijk gemaakt. Op het moment dat een product verkocht is, wordt de prijs zichtbaar. De leverancier krijgt zo exact te zien dat we bijvoorbeeld bij een retailer in Zweden 6 euro hebben afgerekend en dat hij onderaan de streep 5 euro krijgt. Daarbij verrekenen we een vooraf afgesproken marge voor Chainn. De meest ultieme afspraak - en dat moet Jullie willen naar een transparante de volledige voedselketen. Ons ultieme uiteindelijk 80% van de totale omzet worketen. Hoe doen jullie dat? model is dat we volledig open zijn, maar ze den - is dat de factuur van de leverancier Transparantie is een containerbegrip hebben zelf de keuze hoe open ze het wil- direct naar de klant wordt gestuurd. Wij geworden, maar wij zijn het echt. Bij ons len hebben. We werken met een systeem hoeven daar niet tussen te zitten. Als de kunnen producenten en afnemers name- van Oracle, een Amerikaans ERP-pakket, kweker een connectie krijgt met de afnelijk op elk moment van de keten meekijken dat we voor een groot deel hebben laten mer, dan geloven we dat de ‘incentives’ de wat er gebeurt. Met onze speciaal ontwik- customizen. Dit is een pakket dat volledig goede kant op gaan. Dan gaat de kweker kelde app hebben ze realtime inzicht in van scratch af aan in de cloud is gebouwd. namelijk snappen wat een afnemer wil en

AGF Primeur 4 • 2022

Zelfs de tafeltennistafel is in Chainn-stijl

marge overblijft, maar men weet wel dat Maak je jezelf met zo’n businessmodel de gecommuniceerde prijzen ook de echt op den duur niet overbodig? afgerekende prijzen zijn. De leverancier Ik denk dat we op een gegeven moment Jullie introduceren na drie jaar alweer en klanten geven vooraf aan hoe open ze steeds minder onze leveranciers en klaneen nieuwe huisstijl, hoe komt dat? willen zijn. Openheid geeft namelijk ook ten hoeven te ontzorgen, maar dat is ook We zagen dat het bij de start van Chainn verantwoordelijkheid. Bij hoge verkoop- niet erg, de wereld is echt groot genoeg. heel erg veel over het platform ging. Dat prijzen wil iedere teler wel open zijn, maar Als onze klant in Spanje of Marokko op zorgde voor een soort van Babylonische het model is ook transparant, ook als de bezoek is, brengen wij ze juist in contact spraakverwarring, want mensen dach- prijzen heel slecht zijn. Je krijgt niet alleen met onze leveranciers. Wij hoeven daarom ten dat we een softwareleverancier of de lusten, maar ook de lasten. Dat is best nooit met meel in onze mond met leveraneen marktplaats waren geworden. De wel een dingetje, sommige telers kunnen ciers over klanten te praten. Onze leveranstijl leek ook meer op een IT-bedrijf dan er niet mee omgaan als hun product onder ciers bouwen zelf een relatie op met de op een AGF-verbinder. We hadden wel de de kostprijs wordt verkocht. Uiteinde- klant en wij kunnen door ons specialisme goede ideeën, maar wisten er niet de juiste lijk geven de producenten vooraf aan hoe en kennis van de markt waarde toevoegen. woorden aan te geven. Na enkele strategi- open ze de keten willen inrichten. Som- Doordat dit bij ons steeds minder zal gaan sche sessies is er onder meer een nieuwe mige telers kiezen om die reden voor een kosten, kunnen we dat aanbieden voor een huisstijl uitgerold, die veel meer de passie minimale gegarandeerde prijs. Dat is ook steeds lagere marge. De handel die we uitstraalt waarmee we ons werk doen. prima en in dat geval biedt dat ook voor doen is meer een stukje service richting ons de ruimte om, als dat mogelijk is, iets de teler. Maar er zijn ook telers die ons hun Hoe reageerden de producenten op dit meer marge te maken. hele afzet van hun product toevertrouwen. businessmodel? Een mooi voorbeeld is de Spaanse teler Dat was heel verschillend. Toen we van En hoe reageerden de klanten? Berdea, bekend om de Kingcourgettes, een start gingen - zelf was ik toen nog niet Ook dat is heel verschillend. Je houdt een middelgrote courgetteteler, met een prebij Chainn betrokken - hadden we een categorie klanten die gewoon handel voor mium product. Hij wil vooral teler blijven groep telers, die direct met ons meegin- een lage prijs willen kopen. Natuurlijk en heeft ons gevraagd een gedeelte van gen, omdat ze de mensen hier vertrouw- kunnen zij ook bij ons terecht voor een zijn afzet in Europa voor onze rekening den. Zij hadden veelal nog niet eens zo’n pallet sinaasappelen of courgettes, maar te nemen. Zo’n 80-90% van de productie beeld wat er anders ging worden, maar ze dit zijn voor ons wel de minst aantrekke- wordt direct verpakt en verladen voor gaven onze mensen wel het vertrouwen. lijke klanten. Onze retailklanten willen de retailklanten, maar de courgetteplant Inmiddels haken er veel meer leveranciers graag direct met de bron praten en daar is heeft ook piekmomenten in zijn producaan. Met name voor Spaanse groenteco- ons platform, zeker in zijn meest extreme tie en produceert soms ook afwijkende öperaties blijkt dit model een uitkomst. model de oplossing voor. Nu heb ik niet maten, in dat geval worden de courgettes Zij hebben traditioneel wat moeite gehad de illusie dat veel retailers van onze app naar Nederland verladen en worden er met de afzet elders in Europa en voelden gebruik zullen maken, maar we creëren de alternatieve markten bediend. Bij citrus zich vaak gebruikt door tussenhandela- mogelijkheid voor hen wel. In de praktijk ligt dat wat anders, omdat die vaak in één ren. Voor hen is het een oplossing dat er zijn het echter vooral de kwekers, bij wie oogst in Barendrecht arriveert. Dankzij een bedrijf is opgestaan dat echt transpa- de behoefte aan een transparante keten de langere shelf life wordt die iets meer rant werkt. Dat betekent echt niet altijd het grootste is. vanuit de voorraad verkocht. Wij dragen dat er onderaan de streep een hogere risico voor de telers en voelen ons verantbegrijpt de klant veel beter de struggles waar een kweker tegenaan loopt.

AGF Primeur 4 • 2022

Visie

Pieter de Jong op bezoek bij leveranciers

woordelijk, maar het blijft wel hun product. Op het moment dat een retailer een prijs biedt, vragen we de teler of hij ermee akkoord gaat. Natuurlijk geven wij advies, maar de betreffende teler beslist uiteindelijk of hij op dat moment zijn product wil verkopen. Wij bewaken echt de marges, omdat de afgesproken percentages naar ons idee goed de waarde afspiegelt die we vertegenwoordigen. En dan bedoel ik echt niet alleen naar de bovenkant. Juist als wij een keer een hogere prijs kunnen maken, proberen we dat ook bij de teler terecht te laten komen. Zo zorgen we ervoor dat we continu waarde toevoegen en leveranciers aan ons binden. Dat kunnen we voor een relatief scherpe marge en met een goed geolied systeem voor elkaar krijgen.

Het klinkt allemaal ideaal, maar jullie hebben toch ook met tenderprijzen van supermarkten te maken? Daar doen we dus als Chainn niet aan mee. Wij willen op dat vlak geen positie innemen. En natuurlijk is dat best weleens lastig als een geïnteresseerde retailer voorbijkomt. Maar met het tenderen en werken op seizoensprijzen heb je altijd iemand in de keten die aan het verliezen is en dat is vaak aan één kant. Wij proberen uiterst efficiënt te werken, maar willen wel dat de teler een eerlijke prijs krijgt voor zijn product. Als we hieraan toegeven, dan geven we ons businessmodel op. Bij Chainn moet je niet zijn voor de goedkoopste handel. Als een teler mee wilt doen aan een tender, dan is dat natuurlijk prima. Dat risico mag een teler binnen ons systeem wel nemen als hij dat wil en daar willen we hem ook in ontzorgen, maar dat is dan zijn eigen keuze. Hoe kwam jij bij Chainn terecht? Chainn is gestart door de vier aandeelhouders, Evert-Jan van Vliet, Kees en Leo van den Heuvel en Pieter de Jong. Ze hadden de aandelen keurig evenredig verdeeld en na het eerste jaar een mooie omzet gere-

AGF Primeur 4 • 2022

aliseerd. Ze beseften echter ook dat er Hoe belangrijk is productspecialisme wel veel business werd gedaan, maar dat voor jullie? er niet aan de organisatie werd gebouwd. Heel belangrijk. Wij hebben echt een aanZe merkten dat ze snel werden onderge- tal pijlers. Voor ons zijn dat citrus, groendompeld in de dagelijkse business, wat ze ten en meloenen. In het citrus doen we ook het leukste vinden, maar hierdoor de niet zoveel in het Spaanse seizoen, omdat helikopterview misten. Daarom hebben we hier naar ons idee niet veel waarde ze mij benaderd om directeur te worden. kunnen toevoegen. Dan worden we nameWe hebben een superplatte organisatie en lijk weer handelaar en dat willen we juist werken echt als team. Het grote voordeel is niet. Vanaf het Marokkaanse tot het overdat de founders heel veel aandacht kunnen zeese seizoen doen we daarentegen weer schenken aan hun Spaanse of Zuid-Afri- flinke volumes. Voor groenten werken we kaanse leverancier of Duitse klant. Er zit dan wel weer veel meer samen met coöpeeen hoop kennis achter de knoppen. Ter- raties uit Murcia en Almeria, zowel voor wijl je bij veel bedrijven ziet dat zulke kasgroenten als vollegrondsgroenten en mensen veel meer uit het proces worden kruiden. Ook Marokko is een grote levegehaald en verantwoordelijk worden voor rancier. Vanuit dat land was er behoefte een steeds groter pakket of meer moeten aan een goede verbinder in tomaten en gaan managen, terwijl iedereen weet dat met name de trostomatenteelt is in dit een goede handelaar of accountmanager land in opkomst. Ook zijn we bepaalde niet altijd een goede people manager is. periodes erg sterk in meloenen. We hoeven niet zo nodig van alle producten een Moest intern ook de wissel om in dit jaarrond aanbieder te zijn. Waarom zounieuwe businessmodel? den wij Nederlandse kasgroenten gaan Zeker, daarin hebben we ook echt een evo- voeren? De telers worden hier keurig ontlutie doorgemaakt. Toen ik hier begon, was zorgd door de coöperaties en verkooporiedereen om kwart voor zeven op de zaak. ganisaties. Daar voegen wij niets toe. De prijzen moesten afgestemd worden en Natuurlijk kunnen wij hier een paprikatevanaf zeven uur moest het gebeuren. Tot ler aan ons binden en hij zal ook best een elf uur was iedereen dan knetterdruk met goede prijs voor zijn product krijgen, maar allerlei daghandel. En heus, het was mar- het is niet waarom wij op deze wereld zijn. getechnisch vaak beter, maar het was zaak Dat kunnen tien anderen namelijk ook. dat we elke keer weer terug gingen naar de Het productspecialisme is voor ons wel basis. En dan telkens weer de vraag stellen erg belangrijk. In de begintijd pakten we wat we aan het doen zijn. Strategische ses- alles beet als iemand zijn vinger opstak, sies hebben daarbij geholpen. En daghan- maar daar zijn we mee gestopt. Dat wil del is niet onze core business. Daarom zijn niet zeggen dat we het assortiment nooit we op een gegeven moment ook om half 8 zullen uitbreiden, maar voordat we dat begonnen. En we zijn selectief in de telers doen moet wel duidelijk zijn dat we waarmet wie we werken. We hebben echt moe- de toevoegen. Als dat zo is en we hebben ten leren dat telers niet alle handel bij ons de juiste telers en afnemers, dan kunnen naar binnen kunnen schuiven. We doen er we die stap zetten. Maar we willen geen alles aan om onze telers te helpen, maar bedrijf worden dat het hele assortiment willen geen afvoerputje zijn. aan iedereen wil verkopen. Ik geloof veel meer in af en toe nee zeggen, dan overal ja op zeggen. Mensen die alles willen verkopen, moeten op de markt gaan werken. Dat zijn semi-specialisten, die weten van alles

een beetje, maar nooit het naadje van de kous.

werken normaal bijna alleen op contract- Bio is best een redelijk onderdeel van ons basis, maar voor ons is dit de reden om pakket, maar de echte niches in bijvoorin sommige producten bewust het afge- beeld variëteiten doen we niet. Wel zoeHoe is jullie afzet verdeeld qua sproken volume te minderen. Die volumes ken we de bovenkant van de markt op in segmenten en markten? gaan echt wel onze kant opkomen, maar de producten die we voeren. Zo zijn onze Onze klanten zitten door heel Europa. als je nu alles in contracten vastlegt gaat courgettes en handsinaasappelen echt In Nederland bedienen we enkele grote iemand het gelag betalen en dan doe je het beter dan standaard in de markt. Daar retailers, maar ook de snijderijen en hore- niet goed voor je klant of voor je leveran- wordt dan ook een premiumprijs voor ca. Die drie segmenten bedienen we in veel cier. betaald. landen. Zo zijn we vooral met onze groenten goed vertegenwoordigd in de Scan- Is er nooit een leverancier geweest die Is productbeschikbaarheid een issue? dinavische landen en de Oost-Europese in Chainn wilde participeren? Dat geldt voor sommige producten zeker. markt. De meeste groeikansen met groen- Die zijn er zeker geweest, maar we hebben Zo was het meloenenaanbod dit seizoen ten zijn er voor ons op de Duitse markt. er bewust voor gekozen dat niet te doen. echt krap, de citrusaanvoer gaat tradiMet citrus zijn we weer een grote speler Als je dat zou doen, is dat om meer finan- tioneel meer met vallen en opstaan. De in de Nederlandse horeca en trekken we ciële armkracht te krijgen, maar met ons citroenenmarkt was de afgelopen jaren buiten het Spaanse seizoen ook weer meer businessmodel heb je al minder financiële redelijk goed, nu zie je weer dat er veel richting Frankrijk en Spanje. Voor de han- middelen nodig dan met het ouderwetse aangeplant is en de prijzen meer onder del die er buiten de contracten loopt, leve- model. Ook past het niet bij ons model, wij druk komen te staan. Natuurlijk hebben ren we ook aan de tussenhandelaren. Dat willen steeds dieper de keten in en zijn wij met een natuurproduct te maken, maar doen we serieus en we proberen hen ook niet op zoek naar de grootste handelspar- het is zelden zo dat wij echt in de probleboven verwachting te beleveren, maar we tijen, maar willen de teler de kans geven men komen door plotselinge tekorten. Dat bouwen daar niet ons bedrijf op. om zijn product goed af te zetten en een komt ook omdat wij zo transparant werfaire prijs te betalen. ken. Als het een keer zo geregend heeft Wat is de impact van de situatie in dat er niet geoogst kan worden, dan zie je Oekraïne op jullie handel? Je hebt ruim zestien jaar bij Looye daarom dat er meer begrip is tussen kweDat is erg spannend. Uiteindelijk geloven Kwekers gewerkt, één van de weinige ker en afnemer. We nemen de klanten ook we dat de handel zijn weg wel weer zal merkenbedrijven in onze sector. Kun je heel nadrukkelijk mee in de ontwikkelinvinden, uiteindelijk moeten de Russen en die ervaring hier toepassen? gen in de teelt, onder meer met een wekeOekraïners ook eten hebben. Overigens Dat is één van de dingen die ik wel een lijks rapportje, zodat ze weten dat ze alert deden wij nagenoeg niets in Rusland en beetje mis. Als kweker ben je zelf de baas moeten zijn als er bijvoorbeeld slecht weer ook niet heel veel handel in Oekraïne. Wat van je product en kun je ermee doen wat je op komst is. je wel ziet, is dat we nu veel worden gebeld wilt. In mijn vorige functie waren we bindoor Egyptische citrustelers die normaal nen bij nagenoeg alle retailers. Dat hebben Zou het niet fijner zijn als je een fors percentage van hun volume aan we hier niet. Wel willen we hier ook in cit- bijvoorbeeld op het handelscentrum Rusland verkochten. Normaliter zou dan rus een kwaliteitskeurmerk gaan opbou- ‘bovenop’ je handel zou zitten? de prijs omlaag gaan, maar de kosten van wen, zodat de consument gegarandeerd Als wij bovenop onze handel moesten gaan grondstoffen, transport en verpakkingen altijd een lekkere handsinaasappel heeft. zitten, dan moeten we gaan reizen, want liggen momenteel substantieel hoger. Dat Volgens mij is dat een gat in de markt. ruim 80% gaat rechtstreeks naar de klant is een duivels dilemma. Je werkt namelijk Nu fluctueert de kwaliteit van een netje en zien we hier niet terug. Dit resulteert met producenten samen waar je je ver- sinaasappelen te vaak en dan koopt de in geen tussenschakels, direct transport antwoordelijk voor voelt. In Spanje speelt consument ze een paar weken niet, omdat richting de afnemer en dus een veel verser dezelfde discussie, maar dan vooral met hij denkt dat ze op dat moment niet lekker product. Wij vinden het ook prima om een de hoge energie- en grondstofprijzen. En zijn. beetje uit de wind, onder het maaiveld te supermarkten reageren toch langzamer opereren. We hebben geen ambitie om een op prijsstijgingen dan een teler die voelt. Zoeken jullie ook de niche-producten eigen loods op te starten. Onze logistieke Offertes worden soms weer ingetrokken, op, zoals speciale rassen of bijvoorbeeld partners zitten dichtbij en zij zijn echt met omdat het gewoon niet meer uit kan. Wij bio? een andere tak van sport bezig. Weinig AGF Primeur 4 • 2022

Visie

Een deel van het team van Chainn in het nieuwe kantoor

mensen kunnen dat echt goed. Dus hierbij geldt ook, als je dat goed kunt, doe het dan alsjeblieft, dan nemen wij de diensten wel af. Wil je alles zelf doen, dan ben je in de basis vaak bezig op pakweg 80% van het niveau van een echte specialist. Chainn is ook bewust niet op het handelscentrum gevestigd. Waar je mee omgaat, word je mee besmet. Dat klinkt misschien wat vreemd, maar voor je het weet, word je met al die collega-bedrijven naast de deur gek gemaakt om toch meer als handelaar te opereren. Wij gaan uit van onze eigen kracht.

Waar letten jullie op bij het aannemen van nieuwe medewerkers? Wij kopen geen oude ervaring in. We werken heel veel met jonge mensen, waarbij we het prettig vinden als ze goed opgeleid zijn. Verder werk ik graag met veel verschillende culturen, geloven en type mensen. Als ik veel commerciële tijgers van het oude AGF-stempel zou aantrekken, trek je je terug in de ouderwetse wereld en dat willen we voorkomen. We hanteren hier het principe: wie het weet, mag het zeggen. Daarmee bedoelen we dat specialist zijn werk moet doen. Op het moment dat een junior ergens meer verstand van heeft dan een oudgediende, moet hij of zij vooral op het podium klimmen! We willen hier zo veel mogelijk plezier hebben. Daarom hebben we het nieuwe kantoor ook zo gezellig mogelijk ingericht. Iedere dag zorgt er bijvoorbeeld iemand anders voor een goede lunch en dat teamgevoel willen we graag bewaken. Onze passie zorgt ervoor dat wij onszelf blijven uitdagen en onze dienstverlening elke dag een stukje beter proberen te maken. Zo willen we graag een accountmanager voor de retail aan het team toevoegen, die het spelletje

AGF Primeur 4 • 2022

snapt. Daarbij is een stukje ervaring zeker gewenst, maar dat mag gerust in andere verssectoren zijn opgedaan.

echt een probleem. Wij hebben ook onze verantwoordelijkheid voor twintig medewerkers en hun gezinnen, maar dat is toch een heel ander kostenpatroon. We hoeven ook niet zo nodig de grootste te worden of de dikste auto’s voor de deur te hebben staan. Voor je het weet, groei je jezelf voorbij. We vinden het belangrijk om een stukje rust en planmatigheid in te bouwen. En bovendien willen we veel plezier maken. Het is toch fantastisch als je een teler in Zuid-Afrika hoort vertellen waarom hij zijn handel via ons model wil verkopen. Uiteindelijk hopen we dat bedrijven ons businessmodel zullen navolgen, want uiteindelijk heb je meer partijen nodig om deze werkwijze het nieuwe normaal te maken. Laat morgen alsjeblieft de volgende app opstaan, dat maakt ons ook weer sterker. Ons systeem werkt fantastisch, maar het is slechts een systeem dat helpt om onze doelen te bereiken. Het verschil maken wij met onze werkwijze en passie. Het is net als een wielrenner die een goede fiets nodig heeft, maar daar wint hij de Tour de France niet mee.

Wat is de impact van Corona geweest op Jullie zijn erg digitaal ingericht. Kunnen jullie bedrijf? dure implementaties niet je kop kosten? Ik ben in maart 2020 gestart en heb het En hebben jullie zelf voldoende IT-kennis bedrijf dus alleen in Corona meegemaakt. in huis? Natuurlijk met alle begrip voor mensen Als ik kijk naar ons platform, dan heeft dat die de negatieve gevolgen van Corona heb- zeker geld gekost en misschien ook wel ben ervaren, maar voor ons heeft het voor- eens te veel. Maar dat hoort er wel bij als je al positieve gevolgen gehad. We misten voorop wilt blijven lopen. Je bent er altijd een stuk gastronomie bij de afzet, maar nog zelf bij als je geld uitgeeft. Wel geloof die is bij de retailklanten ruimschoots ik erin om dingen gezamenlijk op te pakgecompenseerd. Ook was het voor mij ken om de kosten te drukken. Kennis hebideaal om twee jaar lang het hele team bij ben we zeker in huis. Zelf heb ik een beetje elkaar te hebben. Zeker nu we een nieuw ervaring met de implementatie van een model neerzetten, kun je echt bouwen aan nieuw pakket. Ook hebben we een dame in een team. Dat had anders nooit zo gekund, huis, die echt een specialist is op IT-gebied. omdat er altijd mensen op reis zijn. Hier- Maar ik hoef er niet zo nodig nog een comdoor hebben we kunnen bouwen aan een pleet IT-bedrijf naast te hebben, daar zijn sterk, hecht team. De bedrijfsfilosofie zit echt specialisten voor. van onder tot boven in onze organisatie verankerd. Ik hoef dan ook weinig te cor- Jullie hebben de afgelopen jaren redelijk rigeren op het inhoudelijke stuk. Maar in de luwte geopereerd. Is dit interview natuurlijk zijn we nu blij dat Corona weer een voorbode van meer nieuws? op zijn retour is. We hebben de mogelijk- We vonden het inderdaad prima om de heid geboden om thuis te werken, maar publiciteit niet op te zoeken, hoewel we uiteindelijk heeft iedereen toch groten- met bepaalde lijnen onze sporen in de deels op locatie gewerkt. Wel hebben we markt echt wel verdiend hebben. Dat wilerg aangemoedigd om op het werk en pri- len we ook meer gaan promoten. We hebvé de maatregelen serieus te nemen. Als ben ons als doel gesteld om in 2025 dezelfteam hebben we het eerste anderhalf jaar de impact te maken op onze branche als gelukkig geen besmettingen gehad. Bol.com en Amazon dat gedaan hebben in hun vakgebied. Zij hebben de markt echt Verwacht je niet dat meer bedrijven in een nieuw tijdperk gebracht. Wij wiljullie businessmodel zullen kopiëren? len de meest aantrekkelijke en bekendste Dat verwacht ik zeker, alleen is dat niet verbinder zijn in onze branche. Maar dan voor iedereen even makkelijk. Bedrijven moeten we wel meer de bühne op, anders met een groot team of een eigen loods heb- zijn we misschien wel steengoed, maar ben een behoorlijk kostenplaatje. Dan moet weet niemand ons te vinden. (IH) er volume door de tent. Op het moment michiel@chainn.nl dat Rusland dan een boycot instelt, heb je

Storage, checking and handling of climatecontrolled fruit

With us your fruit is in good hands. From arrival at the port to collection from our storage; we offer your product the best possible treatment. In our storage locations in Vlissingen and Kruiningen, the products are subjected to a quality check, after which they are stored and kept at the desired temperature until you want to transport the products further.

Kruiningen Cold Store

Vlissingen Fruit Terminal

+ 31 113 322 352 - Kruiningen | + 31 113 322 311 - Vlissingen | info@zzcoldstore.nl

www.zzcoldstores.com

THE BEST IN THE NETHERLANDS

FAIR ORGANIC FRUIT & VEGETABLES PRODUCTIONS We are a young and ambitious company with a passion for organic fruits and vegetables. Our productions are fully organic and globalgap certified (incl. a GRASP module or SMETA) WWW.TOFFBV.NL T.O.F.F. B.V. Gebroken Meeldijk 52 Barendrecht sales@toffbv.nl +31 85 070 4572

Rusland

Komt de Russische voedselvoorziening in gevaar? Heeft Rusland er rekening mee gehouden dat de militaire inval in Oekraïne de voedseltoevoer in het land ernstig onder druk zou zetten? Daar heeft het alle schijn van. Al op 20 februari – vier dagen voor de inval – stond Rosselkhoznadzor (de Russische Federale Dienst voor Veterinair en Fytosanitair Toezicht) China toe om voor het eerst sinds 2019 appelen en peren aan de Russische markt te leveren. EastFruit – een analytisch platform voor de groei van groenten- en fruitactiviteiten – signaleerde al in een publicatie van 22 februari dat de verwachtte aanscherping van internationale sancties tegen de Russische Federatie als gevolg van de Russische agressie tegen Oekraïne, een reële bedreiging vormde voor de voedselzekerheid van Rusland.

mmers het land is, nadat het in 2014 de heel veel groenten en fruit afkomstig uit Europa boycotte, nog steeds niet zelfvoorzienend. FAO meldt dat de Russische productie al jaren schommelt rond de 14 miljoen ton. Dat houdt in dat ongeveer de helft van de groenten en zo’n tien procent van het fruit geïmporteerd wordt. Zo is Rusland ’s werelds grootste appelimporteur met een jaarlijkse invoer van tussen de 700 duizend kilo en één miljoen ton. Daarvan nam China, voor 2019, zo’n 100 tot 150 duizend ton voor zijn rekening en was daarmee na Moldavië de tweede grootste handelspartner.

AGF Primeur 4 • 2022

Rusland

BOYCOT OPGEHEVEN Ook tomaten zijn een belangrijk product voor Rusland. In 2019 was het land ’s werelds vierde grootste importeur met een waarde van 611 miljoen USD. Er is dus een groot volume in te vullen en sinds kort staat Rosselkhoznadzor de import van tomaten, en in mindere mate ook paprika, toe uit veel meer landen dan voorheen: Oezbekistan, Kazachstan, Belarus, Kirgizië en Turkmenistan. Uit Azerbeidzjan worden tomaten toegestaan en Turkije kan zich opmaken voor de levering van tomaten, paprika, courgette en aubergine aan Rusland. Uit Bangladesh en Egypte is de aanvoer van aardappelen toegestaan. En waar Rosselkhoznadzor in december vorig jaar nog de invoer van groenten en fruit uit Iran beperkte, mag Iran nu opschalen naar twee miljoen ton tomaten, aubergines, komkommers, paprika’s, kruiden en appels. De huidige invoer vanuit Iran wordt geschat op 570 duizend ton. Op zijn beurt verwacht Iran ook de aanvoer van graan en oliezaden uit Rusland te vergroten van de huidige zeven miljoen ton naar 12 miljoen ton per jaar. Verder overweegt het land zijn markt open te stellen voor Russisch pluimvee, lamsvlees en andere vleesproducten. UITERST MOEIZAAM Alle extra mogelijkheden voor handel met Rusland ten spijt, het neemt niet weg dat uit berichtgeving blijkt dat het handelsverkeer uiterst moeizaam verloopt. De afkoppeling van vele Russische banken van het internationale Swift betalingssysteem, de devaluatie van de roebel en logistieke problemen liggen hieraan ten grondslag. Zo zegt Jorge Souza, project manager bij Abrafrutas, de Braziliaanse producentenorganisatie van fruit en derivaten, tegen Produce Bluebook: “Het probleem is nu dat er niemand is om de producten daarheen te brengen, omdat de schepen niet in

Rusland willen aanmeren, de rederijen de vruchten niet willen vervoeren uit angst ze niet te ontvangen. En er is geen manier om het geld te ontvangen, omdat Rusland niet meer in het Swift [bank] systeem zit.″ Fernando Moyano, salesmanager Europa en Rusland bij Salix Fruits zegt over de zendingen Zuid-Amerikaanse appelen en peren bestemd voor Rusland: ‟De meeste zendingen zijn stopgezet, nadat de oorlog uitbrak. Er heerst grote onzekerheid over de export naar Rusland, zowel in logistiek als financieel opzicht.″ Vooruitblikkend benadrukt Moyano dat een duidelijke communicatie van rederijen omtrent de voortzetting van hun reguliere diensten naar Rusland, evenals een stabilisering van de waarde van de roebel tegenover de dollar cruciaal zijn om belanghebbenden in de fruithandel meer helderheid te bieden. ‟Onder dergelijke onberekenbare omstandigheden is het vrijwel onmogelijk om zendingen te plannen,″ zegt hij.

bereikt.” Hij adviseert handelaren daarvoor contact op te nemen met de eigen bank of betaaldienstverlener. “Kijk wat zij kunnen betekenen en doe geen transacties met personen, instellingen of banken die op de sanctielijst staan.” Ook zijn er berichten dat bijvoorbeeld India en Rusland zoeken naar een alternatief betalingssysteem en scheepvaarttoegang. Hier en daar blijken er dus nog wat mogelijkheden te zijn. Maar al begin maart kondigde de Russische regering maatregelen af tegen hamsteren en door de staat gecontroleerde prijzen van enkele essentiële voedingsmiddelen, meldt Business Standard. Het laat toch vooral zien dat, hoewel onduidelijk in welke mate, er druk is op de voedselvoorziening of op zijn minst dat er op een dergelijke situatie wordt voorgesorteerd. (MW) Bronnen: Business Standard, East-Fruit, Oec.World, BNR.nl, FAO, Produce Bluebook

MOGELIJKHEDEN? Wil dat zeggen dat de handel helemaal is stilgevallen? Gezien de oproep die Polen half maart deed om alle handel met Rusland te stoppen, is dat niet het geval. En ook Betaalvereniging Nederland – organiseert namens haar leden betrouwbaar, efficiënt, veilig en toegankelijk betalingsverkeer – hoort van haar leden dat, hoewel het grootste deel van de financiële transacties met Rusland door sancties en het afsluiten van het internationale Swift betalingssysteem niet meer haalbaar is, er met maatwerk wellicht nog wel wat mogelijkheden zijn. Woordvoerder Berend Jan Beugel geeft aan dat dit afhankelijk is van het bedrijf of de bank die betrokken is bij de transactie. “De banken die van Swift zijn afgesloten, zijn niet per definitie allemaal gesanctioneerd. Banken die niet zijn gesanctioneerd, maar wel afgesloten van Swift, kunnen mogelijk nog worden

Voor al uw douane formaliteiten bij import en export

Gebroken Meeldijk 66, 2991 VD Barendrecht T. 0180 - 690500 | F. 0180 - 690503 | E. info@straytest.nl

AGF Primeur 4 • 2022

WWW.STRAYTEST.NL

AGF Primeur 4 • 2022

Aardappelen

Wim van de Ree, algemeen directeur van Nedato

Worden er door de hoge graanprijzen minder aardappelen geteeld? Oekraïne is de graanschuur van Europa. Nu het land z’n voorraad niet meer kan exporteren en er nauwelijks graan ingezaaid zal worden, is het te verwachten dat telers in de rest van Europa, aangetrokken door de hoge prijzen, een deel van hun areaal zullen voorbehouden voor dit gewas. Ten koste van aardappelen bijvoorbeeld. “Toch valt de krimp in het aardappelareaal nog mee,” zegt Wim van de Ree, algemeen directeur van aardappelcoöperatie Nedato.

werden. Net op dat moment, namelijk in september/oktober, konden de telers nog de keuze maken wintertarwe te zaaien in plaats van de percelen voor te behouden voor de aardappelteelt. Vooral in Noord-Frankrijk zagen heel wat aardappeltelers toen meer heil in tarwe.”

FRITESBEDRIJVEN VERHOGEN DE CONTRACTPRIJZEN igenlijk versterkt de oorlog in Oekra- delen, gewasbeschermingsmiddelen en Het gevolg was dat het aardappelareaal ïne gewoon de factoren die een jaar kiemremmers – zeker na het verbod op voor 2022 onder druk kwam te staan, geleden al leidden tot een krimp van het CIPC sinds 2020 – stegen gestaag sinds boven op de daling van het voorgaande Nederlandse aardappelareaal met 6%,” het uitbreken van de coronapandemie. jaar. “Managers van de fritesbedrijven vertelt Wim. “De afname van het areaal Geconfronteerd met de dalende contract- begonnen zich zorgen te maken over de werd ingezet in het voorjaar van 2021. prijzen besloten de Noordwest-Europese beschikbaarheid van grondstoffen. Dat Toen kwam er een forse reactie van de telers minder aardappelen te poten. Van was nieuw voor hen, want jarenlang aardappeltelers op het feit dat ze te wei- de ongeveer 27 miljoen ton viel er in 2021 was er eigenlijk steeds een overaanbod nig verdienden om de toegenomen pro- 6% weg. geweest. Ze besloten de contractprijzen ductiekosten en de hogere risico’s, zoals te verhogen om telers aan te zetten aarddroogte, hitte en nattigheid, af te dekken. IN NOORD-FRANKRIJK KOOS MEN appelen te poten. En dat was ineens met In december 2020 en januari 2021 daal- VOOR WINTERTARWE 3 à 4 cent, wat neerkomt op een stijging den de contractprijzen voor de industrie- “Een tweede prijsverhoging zette zich door van zo’n 20-25%. Dat is gerust historisch aardappelen immers nog maar eens en die toen vanaf augustus 2021 de economie te noemen. Het plan werkte redelijk. Veel beweging werd niet meer geaccepteerd weer aantrok en de vraag in alle sectoren telers waren bereid om voor deze prijzen door de telers. De winstmargeverdeling in een hoge vlucht nam. Er was wereldwijd consumptieaardappelen te poten, maar de keten was danig verstoord geraakt.” behoefte aan transportmiddelen en ener- zeker niet met groot enthousiasme. Maar gie, maar door schaarste op die mark- toen viel Rusland Oekraïne binnen. De Niet alleen de dieselolie, maar ook de ten, stegen de prijzen, waardoor ook alle prijs van dieselolie steeg naar € 2,60 per prijzen voor machines en machineonder- soorten grondstoffen opnieuw duurder liter en voor kunstmest betaalde je een

“E

AGF Primeur 4 • 2022

FAO-voedselprijsindex bereikt recordniveau De voedselprijzen in de wereld hebben hun hoogste niveau ooit bereikt, aldus de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties. De FAO-voedselprijsindex bedroeg in maart gemiddeld 159,3 punten, een stijging van 12,6% ten opzichte van februari, toen de index al het hoogste niveau had bereikt sinds de start in 1990. In de index worden de plantaardige olie, granen, zuivel, suiker en vlees meegewogen. Vooral de prijzen van graan en plantaardige olie zijn enorm gestegen. De FAO-prijsindex voor plantaardige olie was in maart gemiddeld 248,6 punten, 46,9 punten (23,2 procent) hoger dan in februari en bereikte een nieuw record. De forse stijging van de index was het gevolg van hogere prijzen voor zonnebloem-, palm-, soja- en koolzaadolie. De internationale noteringen voor zonnebloemolie stegen in maart aanzienlijk, aangewakkerd door verminderde exportvoorraden vanwege het aanhoudende conflict in de Zwarte Zee-regio. Ondertussen stegen ook de palm-, soja- en koolzaadolieprijzen aanzienlijk, ondersteund door de stijgende wereldwijde importvraag als gevolg van verstoringen van de aanvoer van zonnebloemolie. Bovendien, terwijl de waarde van palmolie in de wereld extra steun kreeg van de aanhoudende krapte in de bevoorrading in de belangrijkste producerende landen, werden de sojaolieprijzen geschraagd door zorgen over verminderde exportmogelijkheden in Zuid-Amerika. Opvallend was dat de volatiele en hogere waarde van ruwe olie ook steun verleende aan de internationale prijzen voor plantaardige olie. De FAO-prijsindex voor granen bedroeg in maart gemiddeld 170,1 punten, een stijging van 24,9 punten (17,1 procent) ten opzichte

van februari, het hoogste niveau sinds 1990. De stijging van deze maand weerspiegelde een stijging van de wereldprijzen van tarwe en grove granen, grotendeels veroorzaakt door conflictgerelateerde exportverstoringen uit Oekraïne en, in mindere mate, de Russische Federatie. Het verwachte exportverlies uit het Zwarte Zeegebied verergerde de toch al krappe wereldwijde beschikbaarheid van tarwe. Terwijl de bezorgdheid over de gewasomstandigheden in de Verenigde Staten van Amerika (VS) ook steun gaf, stegen de wereldtarweprijzen in maart fors, met 19,7 procent. Rusland en Oekraïne waren samen goed voor respectievelijk ongeveer 30% en 20% van de wereldwijde tarwe- en maïsexport in de afgelopen 3 jaar. De wereldtarweprijzen stegen in de loop van de maand met 19,7%, nog verergerd door zorgen over de gewasomstandigheden in de Verenigde Staten. De maïsprijzen stegen met 19,1%. Na in maart met 20,4 procent te zijn gestegen, bereikten de internationale prijzen voor grof graan een recordhoogte, waarbij de prijzen voor maïs, gerst en sorghum allemaal hun respectieve hoogste niveaus bereikten sinds 1990. Aanzienlijk verminderde verwachtingen voor de export van maïs voor Oekraïne, een belangrijke exporteur, bovenop de hoge energie- en inputkosten lag de basis voor een maand-op-maand stijging van de wereldmaïsprijzen met 19,1 procent. De kracht op de maïsmarkten had invloed op andere grove granen, waarbij de sorghumprijzen met 17,3 procent stegen, terwijl onzekerheden in het aanbod de toch al krappe gerstmarkten verder onder druk zetten, waardoor de gerstprijzen met 27,1 procent stegen ten opzichte van februari.

HOGERE WINSTMARGES IN DE MAÏSTEELT Toch plaatst Wim meteen een kanttekening bij die bevinding: “In Vlaanderen lijkt een aantal kleinere bedrijven, die hun grond normaal verhuren aan aardappeltelers, hun perVERSCHUIVING RICHTING celen nu zelf in te zaaien met FRITESAARDAPPELEN maïs. Dat komt enerzijds door Op basis van de cijfers van het pootgoed een wijziging in de subsidiedat Nedato zelf heeft ondergebracht en regelgeving in België, die stelt van de cijfers van andere bedrijven waar dat de verhuurder in plaats van de coöperatie een kijk op heeft, denkt de pachter de subsidie moet Wim dat het aardappelareaal voor 2022 aanvragen en dus ook ontin Nederland maximaal op het niveau vangt, en anderzijds doordat van vorig jaar blijft, mogelijk zelfs iets de opbrengst van de maïsteelt verder krimpt. “Dat betekent dus die momenteel hoger is dan de 94% van 2021 of minder. Maar er is wel inkomsten uit de verhuur van een verschuiving gaande. Zo zullen er de percelen. En wat in Vlaandein Noord-Nederland meer consumptie- ren aan de gang is, heeft zijn weerslag op aardappelen voor frites geteeld worden wat gebeurt in Noord-Brabant en Limburg. ten nadele van zetmeelaardappelen en in Daar is minder land beschikbaar voor Zuidwest-Nederland zie je dezelfde bewe- aardappeltelers. De positieve trend naar ging ten koste van de pootgoedteelt. Ook meer hectares voor fritesaardappelen in exportaardappelen boeten in ten gunste Noord- en Zuidwest-Nederland wordt dus van de fritesteelt. Dat zijn natuurlijk geen tenietgedaan door de keuze voor maïs in duizelingwekkende cijfers, maar het frite- Noord-Brabant en Limburg.” sareaal lijkt erop vooruit te gaan.” veelvoud. De aanvankelijke stijging van de contractprijzen paste niet meer in de nieuwe situatie en telers waren nog op tijd om de keuze te maken voor zomergraan of maïs in plaats van aardappelen. Een aantal telers heeft ook die stap gezet,” licht Wim toe.

OP NAAR EEN HERVERDELING VAN DE MARGES IN DE KETEN De dynamiek van de aardappelmarkt lijkt voor komend seizoen dus goed te zitten met een mooie balans tussen vraag en aanbod. Er wordt geen overproductie meer verwacht zoals voorgaande jaren. Dat vormt een basis voor een gezonde markt en is een goede uitgangspositie voor de telers. “Dat is goed nieuws. Hopelijk kan AGF Primeur 4 • 2022

Aardappelen

er nu ook een herverdeling van de marges in de keten plaatsvinden. Dat betekent wel dat én de verwerkingsbedrijven én de consumentenmarkt mee omhoog moeten in dat verhaal. Ik ben hoopvol, want ik zie dat momenteel toch stilaan gebeuren. Uiteindelijk kan de fabriek niet zonder de teler en de teler niet zonder de fabriek. En ook de prijzen in de winkel voor voorgebakken frites zie ik al stijgen. Er is blijkbaar een besef gekomen dat een deel van de winst bij de telers moet worden ondergebracht.”

UPDATE VAN DE CONTRACTPRIJZEN In augustus en september komt er meteen weer een cruciale periode aan voor de trie echt in een situatie van grondstoffen- zijn we als samenleving verplicht onze aardappelmarkt, weet Wim. “Dan moet er tekort belanden. Dus ik denk wel dat we aandacht weer te richten op het actief in Noordwest-Europa weer beslist wor- in september een verdere update mogen ondersteunen van het raderwerk dat den of men wintertarwe zaait of het are- verwachten over het niveau van de con- instaat voor de voldoening van onze priaal voorbehoudt voor aardappelen. En tractprijzen.” maire behoeften. En dat betekent onverdat moment komt al heel snel, net na het mijdelijk ook het naar waarde schatten rooien van de oogst van 2022. De kopers Hoewel hogere voedselprijzen slecht van de sector die ons allen voedt. “Het van aardappelen zullen de druk voelen om nieuws zijn voor de consument, wijzen ze belang van voedselproductie is weer in dan al een visie te geven over de contract- erop dat het tijd is om de voedselproductie beeld en dat is toch één positieve noot in prijzen voor 2023, terwijl dat normaal weer boven op de agenda te plaatsen. Nu deze duistere tijden,” besluit Wim. (PB/ gezien pas met Kerst gebeurt. Blijven de blijkt dat de verstoring van de productie PDC) goede prijzen van tarwe aanhouden, dan en de markt in Rusland en Oekraïne een wvanderee@nedato.nl zullen veel telers geneigd zijn straks win- gigantisch effect heeft op de voedselprotertarwe te zaaien en kan de fritesindus- ductie en -voorziening in de hele wereld,

Wilt u vers bestellen?

GESCHILDE UIEN

UIENBLOKJES

UIENRINGEN

GESCHILDE UIEN IN KRATTEN

Top Onions staat voor kwaliteit en wereldwijde uienexport. Eigen teelt, eigen verwerking en directe levering. Zo leveren wij de lekkerste vers geschilde uien. Kijk op toponions.com 0113 381 830 info@topfreshservice.com

AGF Primeur 4 • 2022

Humigator DFS.com

Zorgt voor ziektevrije opslag

WERELDPRIMEUR!

Made in USA

Haalt alle bacterien en schimmels uit de lucht van de opslag, uitsluitend met gebruik van water.

Maandenlang geen gewichtsverlies van de aardappel.

Nooit eerder heeft een machine met gebruik van alleen water, zilverschurft en zwarte spikkel uit de aardappelopslag weggehaald.

Langere bewaartijd! 10 à 12 maanden

Jebe b.v.b.a. | Jef Viaene | MOB +32 498 170 170 | contact@jebe.be

www.humigatordfs.com | www.humigation.com

Aardappelen

Naar Nicola is de meeste vraag

Kees Schouten (Altena) en Kees Kooijman (VerDi Import)

“Primeuraardappelen zijn echt een artikel voor de marktspecialisten geworden” Waren er in vroeger jaren veel partijen gespecialiseerd in de vroege aardappelen vanuit Malta, tegenwoordig is Kees Schouten van Aardappelhandel Altena uit Veen als één van de laatste der Mohikanen overgebleven. Altena werkt al sinds jaar en dag samen met het Maltezer aardappelbedrijf Quality Fruit & Vegetables, waar Raphael Scerri de scepter zwaait. “Eigenlijk zijn het alleen nog JansenDongen, Agrico en Altena die rechtstreeks importeren.”

e oogst in Malta valt dit jaar een stuk minder aanvoer is voor de prijsvorming lager uit. “Een aantal jaren zijn er te vaak wel goed, maar dit jaar had ik graag veel aardappelen uit Malta op de markt wat meer volume tot mijn beschikking geweest. Dan beuren de boeren te weinig gehad. We hadden ze momenteel goed en wordt er minder aangepoot. Alleen lig- kunnen verkopen. Maar we hebben het nu gen door het koude weer de volumes nu eenmaal niet voor het zeggen hoe het weer nog een stuk lager dan andere jaren. Ik verloopt. Als het daar koud is, valt de oogst verwacht dat er wel 20% minder volume een stuk kleiner uit.” beschikbaar is,” vertelt Kees. “Een beetje

AGF Primeur 4 • 2022

NIEUWE AARDAPPELEN EN ASPERGES “De kwantums voor de supermarkten zijn er nog niet, dus de aardappelen die er zijn gaan veelal naar de ambulante handel en de betere groentespeciaalzaken. Zeker met de feestdagen willen mensen toch graag een nieuw aardappeltje bij de asperges eten, dus ze zullen wel in de buidel moeten tasten. Andere jaren verkocht ik ze ook wel in België en Duitsland, maar dat wordt dit jaar lastig, gezien de beschikbare volumes.” Medio april is het nog alleen het ras Santé wat de klok slaat. Met drie weken verwacht Schouten ook het befaamde ras Alpha aan te kunnen bieden. De Maltezer aardappelen worden met een rooier op rijen gelegd en daarna met de hand in kratten van 25

Aardappelen uit de streek rondom Casablanca van VerDi Import

VOORKEUR VOOR LOKALE PRODUCT Primeuraardappelen uit de Mediterrane landen bekoren de consument met hun smaak, versheid en goede kookeigenschappen. Ze komen op de West-Europese markt wanneer daar zelf nog geen aardappelen van de nieuwe oogst beschikbaar zijn en men dus aangewezen is op de bewaaraardappelen. Toch kiest de Europese consument de laatste jaren steeds vaker voor het lokale product en met de rassenvernieuwing zijn de bewaaraardappelen er in kwaliteit op vooruitgegaan. Vanaf maart is er product uit Egypte, Israël, Cyprus en Marokko beschikbaar. In april sluit Malta aan en eind april begint de oogst in Andalusië. Het seizoen loopt door tot juni.

naar Spanje. Dat doen we al jaren, maar AREAAL BELANGRIJKSTE momenteel is er opvallend veel vraag. De HERKOMSTLANDEN Agria’s zijn met een kwartje bij de boer Egypte heeft een enorm areaal aardapLAGERE OOGST IN MEDITERRANE goed aan de prijs, maar de klanten komen pelen van ongeveer 175.000 hectare (priGEBIED er allemaal op terug. Verder is Afrika lang meuraardappelen en bewaaraardappelen), De hele oogst van de Mediterrane impor- goed aan de markt geweest, maar door het goed voor een export van zo’n 660.000 taardappelen valt een stuk lager uit, merkt verbod op Chloorprofam, wordt dat later ton volgens het Franse InterprofessioKees. “Ik hoor dat Cyprus momenteel zelfs in het seizoen steeds lastiger. De aardap- nele Comité van de Aardappel (CNIPT). helemaal niet wil exporteren, die hebben pelen moeten dan niet langer dan twee Rusland is de belangrijkste klant met een zelf alle aardappelen nodig. Zo verkoop weken op transport zijn, want daar wordt aanvoer van 240.000 ton en de exportpiek ik momenteel volop Hollandse Agria’s de klant niet vrolijk van en wij ook niet.” vindt begin april plaats. Ook Duitsland is kg afgevoerd naar de sorteer- en pakstations.

AGF Primeur 4 • 2022

Aardappelen

een belangrijke klant van Egypte met bijna 70.000 ton per jaar.

Spanje, waar het areaal primeuraardappelen in Andalusië ongeveer 8.000 hectare bedraagt, voert een groot deel van die volumes uit naar Duitsland, dat verder ook product betrekt uit vooral Israël en Cyprus. Israël heeft een areaal van circa 14.000 hectare (4.000 hectare minder dan een tiental jaar geleden), Cyprus van ongeveer 4.000 hectare en Malta van 600 hectare (100 minder dan 10 jaar geleden). Malta voert al ruim een eeuw aardappelen uit en de belangrijkste klant is Nederland. Door vorst is de opbrengst in Cyprus dit jaar met ongeveer 70% gekrompen. Ook Israël heeft minder productie beschikbaar door het koude weer en de maatvoering valt overwegend kleiner uit.

NICOLA UIT MAROKKO Kees Kooijman van VerDi Import uit Barendrecht haalt z’n primeuraardappelen daarentegen al jarenlang uit Marokko. “Wij voeren het vastkokende ras Nicola in, daar is de meeste vraag naar. Primeuraardappelen zijn echt een artikel voor de marktspecialisten geworden. De retail verkiest de Nederlandse bewaaraardap-

pelen tot het nieuwe seizoen weer van start gaat.”

landen. En ook de vertragingen hebben weinig impact op de houdbaarheid. Normaal duurt de zeereis tussen Marokko De Nicola aardappelen die Verdi Import en Rotterdam 4 à 5 dagen, nu is dat soms invoert komen uit het noorden van Marok- 10 dagen. Het grootste probleem is de ko, uit de streek rond Casablanca. “Onze beschikbaarheid van containers.” volumes blijven stabiel,” zegt Kees, “maar ik heb wel het gevoel dat het in het alge- Maar wie dacht dat primeuraardappemeen iets minder is geworden, de laatste len in april exclusief een Mediterrane jaren. Onze afzet loopt goed door, vooral kwestie is, heeft het fout voor. Op 1 april door het mindere aanbod uit andere her- haalde Ferdinand Eeuwes van De Groene komstlanden. Dit jaar is de logistiek, zoals Schuur uit Gelderland zijn in januari in de voor elke importeur, het grootste pro- kas gepote aardappelen uit de grond, nota bleem.” bene 20 dagen eerder dan anders. (IH/PB/ PDC) VERVOER PER SCHIP kees@altena-bv.nl De Marokkaanse aardappelen worden per kees@verdiimport.nl schip vervoerd. “We voeren ze niet per auto in, want met aardappelen heb je het probleem van het gewicht. Voor de toegestane 22 ton in een oplegger heb je slechts 14 à 15 pallets nodig, terwijl er in een volle vrachtwagen 26 passen. Dan is het vervoer per container voordeliger. De vrachttarieven zijn trouwens niet zo sterk gestegen als voor de import vanuit overzeese Nieuwe auto van Altena

Luik Natie Coldstore

The shortest way for fresh or frozen cargo from producer to customer from producer to customer in a CO2 neutral environment

AGF Primeur 4 • 2022

www.luiknatie.be

Gezondheid

Twee porties avocado per week verkleinen risico op hart- en vaatziekten

it nieuw onderzoek blijkt dat twee porties avocado per week het cardiovasculaire risico kunnen verminderen. Avocado’s zijn rijk aan meervoudig onverzadigde vetten en uit eerdere studies blijkt dat regelmatige consumptie ervan een gunstige invloed heeft op het totale cholesterolgehalte. Onlangs hebben

onderzoekers het verband ben op hart- en vaatziekten tussen avocado-consump- te hebben van 16%. Een portie en het risico op hart- en tie staat gelijk aan een halve vaatziekten en een beroerte avocado, oftewel 80 gram (g). onderzocht. Ze lieten mensen ‟Deze resultaten zijn signifivragenlijsten invullen over cant en versterken eerdere hun avocadoconsumptie en bevindingen van de gunstige doorgemaakte ziektes. Deel- invloed van avocado’s,″ aldus nemers die wekelijks 2 of Bhanu Gupta, MD, cardiomeer porties avocado aten, loog aan de Universiteit van bleken een lager risico te heb- Kansas Health System. De

onderzoekers vonden echter ook een sterk verhoogd risico op een beroerte (45%), maar er is niet bekeken of dit met de avocadoconsumptie in verband stond. Het onderzoek is gepubliceerd in het Tijdschrift van de American Heart Association (JAHA).

PREMIUM

ECO

for avocados

for avocados Results after 17 days at room temperature:

ECO

PREMIUM Let’s Grow Together

for mangos

Quality Assurance & Sustainability Manager Total Exotics:

“We were looking for an innovative way to extend the shelf life of our avocado’s. With Liquidseal we achieved this, we can deliver even better quality PREMIUM and reduce waste.”  SCAN ME Watch the video and learn more about the benefits!

forLIQUIDSEAL mangos

Chem-free postharvest product

Extends shelf life up to 40-60%

Reduces supply chain costs

Product quality remains optimal and peak freshness

ECO

is preserved General Manager Liquidseal Fruits:

for papayas

More information: visit www.totalexotics.com  +31 (0)180 644 040

 quality@totalexotics.com

CONTROL

PREMIUM for citrus

“We believe in the power offor connection. papayas Total Exotics is the perfect partner to generate more impact to fight food wastage together” More information: visit www.liquidseal.nl  info@liquidseal.nl  +31 (0)71 3014 314

ECO

for citrus

AGF Primeur 4 • 2022

Careful shipping of Fresh Transports!

Transportation providers now play a more vital role. Over the years we have built loyalty, confidence and trust with carriers of fresh goods. We support our customers by implementing best practice and adapting their transports to meet all requirements to keep operations compliant and cost-efficient. Let us also take care of your transports. Find out how we can help you make lasting improvements at

www.stenalinefreight.com

or contact us at salessupport.nl@stenaline.com

Bananen

Peter Stedman, Chiquita over vermindering van CO2 door kunstmest en energie:

“Als we die twee kunnen kraken, zijn we er” “Simpel gezegd worden we geconfronteerd met wereldwijde klimaatveranderingen die ons allemaal treffen en we voelen de noodzaak om onze stem te verenigen met degenen die oproepen tot meer actie,” verklaart Duurzaamheidsdirecteur Peter Stedman, Chiquita’s focus op het creëren van duurzame verandering. Eén van de manieren waarop dit vorm krijgt is door het verwezenlijken van Science Based Targets (wetenschappelijk onderbouwde doelstellingen).

“E

erder dit jaar kondigden we ons grote bron van onze uitstoot is stiksto- ën om het vrijkomen van stikstofoxide uit ‘30by30’ koolstofreductieprogram- foxide uit kunstmest. We staan dus voor kunstmest te onderdrukken. De proeven ma aan, een belangrijk initiatief dat tot de zeer interessante uitdaging hoe we zullen lopen tussen 2023 en 2026. “Het doel heeft de CO2-emissies van al onze de koolstofuitstoot kunnen verminderen gaat om random gecontroleerde proeven activiteiten tegen eind 2030 met 30 pro- zonder afbreuk te doen aan de opbrengst in alle vier de landen waar we bananen cent te verminderen. Chiquita is het eerste en de kwaliteit van de bananen.” telen. We gaan dit op de juiste manier fruitbedrijf ter wereld dat een strategie doen. Als we zo’n grote verandering gaan voor uitstootvermindering heeft inge- KOSTBAAR doorvoeren, willen we vrij zeker zijn van voerd die is gevalideerd door het Science Chiquita wil tegen eind 2022 bepalen wat de implicaties van die verandering.” Peter Based Targets-initiatief (SBTi).” Peter legt er getest gaat worden aan alternatieven verwacht dat technologie in dat proces een uit dat dit zich uitstrekt over de hele toele- voor het gebruik van kunstmest. De bana- sleutelrol zal spelen. “Het zal een leidraad veringsketen, die in 2025 hun eigen reduc- nenproducent onderzoekt een combinatie zijn voor onze acties, want elke korrel tiestrategie zullen hebben vastgesteld. De van verschillende voedingsschema’s die kunstmest is niet alleen duur, maar ook ‘ 30by30’-doelstelling zal resulteren in een elementen bevatten van duurzame land- kostbaar als het gaat om CO2.” Chiquita verwijdering van 30.000 ton CO2. “De echt bouw en ook het gebruik van technologie- streeft ernaar om tegen 2027 de gekozen AGF Primeur 4 • 2022

Bananen

technieken in de teelt te implementeren, zodat in 2029 met metingen kan worden begonnen

HERNIEUWBARE ENERGIE Een ander aandachtspunt is hernieuwbare energie, specifiek in Honduras en Guatemala. De bananenproducent ziet goede mogelijkheden rond zonne-energie en anaerobe vergisters als energiebron. “We ontwikkelen een investeringsplan om de reductie te ondersteunen, waarbij we altijd in gedachten houden waar we moeten komen. Soms liggen er kansen om dat te overtreffen, omdat er een fundamentele business case is om dat te doen. Als we die twee kunnen kraken, zijn we er. 2030 geeft ons de tijd om het goed te doen.” Peter noemt de langetermijnfocus een voordeel van een familiebedrijf. “We kijken heel erg naar de lange termijn, het gaat niet om kwartaalcijfers.” Ondanks het feit dat het een langdurig proces zal zijn, blijft Peter positief. “Het is geen doembeeld, we kunnen iets doen en we zullen iets doen.” In dat proces ziet hij een rol weggelegd voor de complete sector. “Hoe meer de sector hiermee aan de slag gaat en hoe meer er wordt samengewerkt, hoe beter. Want het gaat iedereen aan.” En omdat het iedereen aangaat, wil Chiquita ook de consument aan boord hebben. De duurzaamheidsdirecteur denkt dat het bieden van waarde daar de sleutel toe is. “De uitdaging voor ons is om ervoor te zorgen dat we de klant meekrijgen door ze alle reden te geven om het merk te blijven steunen. Uiteindelijk hebben we geen controle over de prijs die de consument betaalt in de supermarkt.

AGF Primeur 4 • 2022

We kunnen er alleen voor zorgen dat klanten waarderen wat er voor hen in de schappen ligt.

VERANDERING De noodzaak van verandering wordt steeds duidelijker. Peter concludeert dat hoewel verschillende regio’s en landen enigszins verschillende weersystemen hebben, Chiquita nu een verandering ziet in deze traditionele patronen. “Over het algemeen hebben we een heter en droger klimaat gezien in de bananenregio’s waar we telen. Het belangrijkste is dat we dat erkennen, de impact ervan in de gaten houden en mitigerende strategieën ontwikkelen. Dat geeft ons aanwijzingen over de richting die we op moeten en hoe de landbouw zich de komende 30 jaar op die plaats ontwikkelt.” Peter ziet ook voordelen in de klimaatverandering. “Het wordt droger en over het algemeen remt een droger klimaat sommige plagen en ziekten af.” De temperatuursverandering is echter niet de enige zorg, extreme weersomstandigheden hebben ook steeds meer invloed op de sector, constateert de directeur duurzaamheid. Hij vermeldt dat het na de orkanen Eta en Iota in 2020 in Honduras en Guatemala nog meer dan een jaar kan duren om alles wat verloren is gegaan opnieuw aan te planten. “Een aanzienlijk deel van onze productie is zeer zwaar getroffen. IMPACT MINIMALISEREN Voor Chiquita is het duidelijk dat de wereld behoefte heeft aan een duurzaam geteelde productie met een hoge opbrengst die

ervoor zorgt dat er geen regenwouden meer worden gekapt of wetlands worden uitgedroogd. Hoewel Peter denkt dat er veel te leren valt van biologische productiesystemen, is hij er niet van overtuigd dat een strikt biologische productiemethode de enige weg voorwaarts is. “Ik weet niet of de conventionele landbouw noodzakelijkerwijs al de volledige kracht van de natuur heeft benut. Helaas kunnen we de wereldvoedselvoorraad niet biologisch produceren, maar we kunnen wel meer oog hebben voor het natuurlijke systeem en manieren uitwerken om ervoor te zorgen dat het in ons voordeel werkt en dat we onze impact op het bredere milieu tot een minimum beperken.” Uit berekeningen van de CO2-voetafdruk van Chiquita blijkt dat een Chiquita-banaan - die sinds 2012 al een CO2-reductie van 29 procent heeft gerealiseerd - in feite een lagere voetafdruk heeft dan een biologische banaan. “In 2050 zullen we met 10 miljard zijn en als we de hoogwaardige ecosystemen en onze gezondheid willen behouden, zullen we meer moeten produceren op het land dat nu al in gebruik is voor landbouw. We moeten ervoor zorgen dat wanneer we iets nodig hebben dat koolstof produceert - bijvoorbeeld organische meststoffen - we die behoefte tot een minimum beperken en tegelijkertijd de opbrengst maximaliseren,” concludeert Peter. (MW) marketing@chiquita.com

Kies voor verlaging van uw: Schoonmaaktĳd Stroomverbruik Olieverbruik Total cost of ownership

Ontmoet ons op Anuga

kiremko.com +31 348 47 94 00 | idahosteel.com +1 208 522 12 75

Hertesprong 41 4874 JA Etten-Leur

T. +31 (0)75 50 35 292 M. +31 (0)65 11 88 669

fwpopma@ziggo.nl www.popmafruitexpertise.nl

crate unfolding insert inlays

(de)-palletising pallet destacking MRJS$VIMRXNIWW]WXIQW RP [[[ VIMRXNIWW]WXIQW RP

⬢ ,ERHPMRK 7]WXIQW ⬢ -RHYWXVMEP %YXSQEXMSR ⬢ 6SFSXMGW ⬢ AGF Primeur 4 • 2022

Advertorial

Hobby van

Johan Roodenrijs, supermarktmanager bij AH:

Van doelloze tiener naar Alphawolf met positieve impact Stel, je broodsnijmachine van een paar duizend euro wordt bijna door een medewerker naar de Filistijnen geholpen doordat hij er een krop sla in wil stoppen…Geef je hem een uitbrander of kijk je verder? Voor Johan Roodenrijs is het leiden van een supermarkt niet alleen een baan. Het is zijn ‘purpose’ om vanuit die rol een positieve impact te hebben op zijn omgeving. Het zijn niet alleen de klanten en de medewerkers, maar ook de stad Den Haag en haar inwoners.

‟N

aast dat we sla, tomaten en potten pindakaas verkopen wil ik aan het einde van de dag ook het idee hebben iets positief te hebben bijgedragen,” vertelt Johan. Als een medewerker dan bijna een apparaat van een duizend euro sloopt, dan is het maar hoe je ernaar kijkt. In dit geval maakte Johan er een grappig maar ook leerzaam filmpje over van kansen zien. De betreffende medewerker werd door Johan even afgebrand, maar daarna weer helemaal opgebouwd.

Johan is zelf via de AGF opgeklommen tot supermarktmanager. Nadat hij dat ‘kunstje’ onder de knie had, zocht hij naar meer uitdaging en voldoening in het werk. Dit werd ook vanuit Albert Heijn gestimuleerd en gefaciliteerd. ‟Zo ben ik bij mijn ‘purpose’ gekomen, ik wil graag verder kijken dan de vier muren van de winkel en AH geeft daar gelukkig alle ruimte voor. Zo hebben we vanuit de winkel heel is niet alleen zeer belangrijk voor de uit- veel projecten rondom maatschappelijstraling van de winkel, maar ook voor mij- ke vraagstukken gedaan, onder meer bij zelf. Ik houd ontzettend van koken en het voedselbanken, tegen eenzaamheid en op nadenken over de gerechten die ik maak, het gebied van inclusie. We organiseerden begint altijd bij AGF.” bijvoorbeeld een AH experience en zijn met een bus langs allerlei telers gegaan met als doel mensen uit hun isolement te halen.”

Opgegroeid in de Haagse Schilderwijk met het stempel ADHD weet Johan maar al te goed hoe het is om ‘afgebrand’ te worden. ‟Ik ben geen gemakkelijke jongen geweest, maar het ging nog slechter wanneer mensen me met dat vertrekpunt behandelden. Op mijn 14e werkte ik in de supermarkt en dat was een baan waar ik mijn energie in kwijt kon. Ik kreeg het vertrouwen en raakte intrinsiek gemotiveerd. Dat is het begin van een 22-jarige carrière geweest waar ik me van botervuller opwerkte tot de AGF-afde- ‟Ingezet worden op de AGF ervaren medeling tot supermarktmanager nu. Het had werkers over het algemeen als iets posiook heel anders met mij kunnen aflopen, tiefs,″ vertelt Johan. ‟Dozen op een plank de supermarkt was mijn redding.” zetten, dat kan iedereen. Maar een levend product aanbieden van topkwaliteit dat Van alle afdelingen werd AGF favoriet. ‟In klanten zien, ruiken en proeven, dat het begin werkte ik nog voor ANP-super- vraagt liefde voor een product. AGF is de markten die tot op het laatst een bediende entree van de winkel, de eerste indruk die afdeling hadden. Ik heb dus nog sperziebo- de klant krijgt. Naast een excellente execunen voor klanten in zakjes geschept, maar tie verwacht ik van medewerkers dat ze in ook de hele transformatie van de AGF-af- staat zijn om actief contact te maken met deling naar verpakken en zelfbediening de klant. Wanneer ze naar de AGF mogen, meegemaakt. AGF is een prachtige afde- dan zien ze dat als een promotie.” ling om op te werken en ik vind het nog altijd het leukste deel van de winkel. AGF

Inmiddels heeft Johan hier zoveel ervaring mee opgedaan dat hij een eigen consultancy bureau is gestart onder de noemer Alphawolf Consultancy & Projectmanagement. ‟Ik help mee bij het opzetten van publiek-private samenwerkingstrajecten in de stad Den Haag, dus met burgers, overheid en bedrijven. Voor mijn stad wil ik maximaal gaan. Heel fijn om een verbindende rol te kunnen pakken en dat ik maximaal impact kan maken op Hagenezen en Hagenaren.” (ML) Johan.roodenrijs@ah.nl

AGF Primeur 4 • 2022

Paddenstoelen

Europa blijft grotendeels gevrijwaard

Golf aan recalls van enoki paddenstoelen in de VS M

et de melding van Listeria monocyto- gedaan door de FDA (zie opsomming in ducten als gerookte zalm, (rauwmelkse) genes gevonden in enoki padden- inzet). Al deze producten zijn teruggeroe- kazen, vleesproducten of sla. stoelen in de Verenigde Staten in novem- pen. ber 2016, volgde een uitbraak die pas op GROND 9 juni 2020 geëindigd werd verklaard EUROPA Toch beveelt Food Compass, dat zich inzet door de autoriteiten. In totaal werden 36 Hoewel in veel mindere mate komen ook voor het bevorderen van de voedselveizieken gemeld van wie er 31 in het zieken- in Europa incidenteel besmettingen met ligheid van verse, onbewerkte groenten, huis belandden. Er waren vier doden te Listeria monocytogenes voor. Nog maar zo fruit en paddenstoelen, in haar Microbiobetreuren en twee zwangerschappen ken- recent als 25 maart 2022 gaf het Europe- logisch onderzoeksprogramma Verse en den een fataal einde. Uit onderzoek kwam se RASFF portaal – dat waarschuwingen Onbewerkte Groenten en Fruit van 2019 naar voren dat de besmette enoki padden- geeft voor de veiligheid van levensmid- vervolgonderzoek aan om te begrijpen hoe stoelen hoogstwaarschijnlijk afkomstig delen en diervoeders –twee waarschu- (kruis)-besmetting plaatsvindt. “Kruiden waren uit Korea. Naast de Verenigde Sta- wingen met betrekking tot enoki padden- en bladgewassen, wortelen knolgewasten kampten ook Canada en Australië met stoelen. Beiden betreffen door Nederland sen, paddenstoelen en sluitkoolachtigen uitbraken en werd ook in Indonesië Liste- geïmporteerde producten afkomstig uit zijn producten die in/dichtbij de grond ria monocytogenes op enoki aangetroffen. China en Zuid-Korea. En ook bijvoorbeeld geteeld en geoogst worden. Voor deze proOndanks dat de uitbraak als geëindigd op 17 mei 2021 was er een melding over ducten is het aannemelijk dat dit de grootwordt gezien, zijn er ook na 9 juni 2020 Listeria op Shimeji paddenstoelen geïm- ste bron van besmetting is, aangezien L. nog vele meldingen van de potentiele aan- porteerd door België. Overigens betreffen monocytogenes in de grond voorkomt. wezigheid van Listeria Monocytogenes meldingen van Listeria veel vaker pro- Dit risico zou beheerst kunnen worden door het nastreven van hygiënisch werken, waarbij gedacht moet worden aan het schoonmaken en schoonhouden van oogstListeria en verwerkingsmachines, de productieHet voedingscentrum meldt dat er jaarlijks in veroorzaken zoals bloedvergiftiging, hersenomgeving, het voorkomen van kruisbeNederland ongeveer 70 tot 100 gevallen van vliesontsteking, ontsteking van de binnensmetting etc.”

listeriabesmetting bekend zijn. Bij gezonde mensen met een normale afweer kan de ziekte zonder klachten verlopen of met milde griepachtige verschijnselen. Na besmetting met listeria duurt het 1 tot 90 dagen tot er klachten ontstaan.

wand van het hart, maagdarminfecties en infecties van huid en ogen. Bij zwangeren kan een infectie leiden tot een miskraam of vroeggeboorte. Goed koken, bakken en braden doodt de listeria-bacterie. Listeria overleeft hoge temperaturen boven de 75°C niet.

Bij mensen met een sterk verminderde weerstand kan listeria ernstige ziekten

Bron: Voedingscentrum

AGF Primeur 4 • 2022

VERSCHILLENDE NORMEN Opmerkelijk is dat in de VS er veel meer recalls van enoki paddenstoelen plaatsvinden naar aanleiding van Listeria monogytogenes dan in de EU. Wat daarbij een rol zou kunnen spelen is dat in beide continenten met verschillende normeringen wordt gewerkt ten aanzien van deze

Recalls gemeld door FDA Datum

Bedrijf

Oorsprong

23-03-2022

Wise Trade

Korea

21-03-2022

Top Quality Produce

Taiwan

19-03-2022

Fresh T Company,

China

18-03-2022

Jan Fruits Inc.

Taiwan

25-02-2022

Golden Medal Mushrooms

China

10-02-2022

Concord Farms

Korea

09-02-2022

Jan Fruits Inc.

Taiwan

de houdbaarheidstermijn.” Daarop is echter een uitzondering. “Als de producent heeft aangetoond, tot tevredenheid van de NVWA, dat het aantal L. monocytogenes gedurende de houdbaarheidstermijn niet boven de 100 kve/g zal komen, mogen er intermediaire grenswaarden worden vastgesteld die zo laag moeten zijn dat de grenswaarde van 100 kve/g gedurende de houdbaarheidstermijn niet wordt overschreden.”

PRIORITEIT Daarnaast ligt het in de lijn der verwach29-05-2021 Concord Farm Korea ting dat, na de grote uitbraak in 2016 met 28-05-2021 Marquis Worldwide Specialty meerdere doden tot gevolg, de autoritei28-05-2021 Rainfield Marketing Group Korea ten in de VS hogere prioriteit geven aan het testen van enoki paddenstoelen. Ver04-05-2021 Guan’s Mushroom China der is China ’s werelds grootste exporteur 22-04-2021 Golden Medal Mushrooms Korea van enoki en, zowel direct als via Zuid-Ko20-04-2021 Guan’s Mushroom China rea, Amerika’s enige leverancier. In Europa worden zowel enoki uit China als uit bacterie. Waar de Europese wetgeving taten tot het terugroepen van de padden- verschillende Europese origines geïmpor(2073/2005) zich baseert op een advies stoelen leiden. NVWA bevestigt dat pro- teerd. (MW) onderschreven door het Wetenschappe- ducten die mogelijk voedingsbodem zijn Bronnen: Cdc.gov, Fda.gov, Society for applied lijk Comité voor de menselijke voeding voor L. monogytogenes (categorie 1.2), microbiology, Tridge.com, Rassf, Food Compass, (WCMV) om de concentratie van Listeria volgens de 2073/2005 vrij moeten zijn van Eur-lex.europa.eu, ScienceDirect, Dr. Farber; monocytogenes in levensmiddelen onder L. monocytogenes vóór dat de producten University of Guelph, NVWA de 100 kve/g te houden, staan de Verenig- de directe controle van de producent verde Staten een ‘zero tolerance’-aanpak voor. laten en daarna geldt dat moet worden volDat houdt in dat alle positieve testresul- daan aan de eis van <100 kve/g gedurende 04-02-2022

Golden Medal Mushrooms

China

#1 provider of Pulsed Electric Field systems for French fries and chips. Healthier snacks, made from potatoes, vegetables and fruits with less fat, better taste, better colour.

www.pulsemaster.us

AGF Primeur 4 • 2022

Thema

Kasgroenten

Kasgroentenseizoen van start:

Kan de keten de stijgende kosten dragen? Wie draait er voor de stijgende kosten op? Die vraag hangt boven de kasgroentenmarkt. Aan het begin van een nieuw seizoen heeft niemand nog echt antwoord op die vraag, al lijken de kosten voorlopig vooral op het bordje van de telers te belanden. Wat zeker is, is dat die situatie niet heel lang houdbaar is. Kan de sector een vuist maken? Een verhaal zonder antwoorden.

die ver boven de gemiddelden van de afgelopen jaren liggen, met als kanttekening daarbij direct ook dat de kosten veel hoger liggen. In maart werd er voor Nederlandse tomaten twee keer zoveel betaald als een jaar eerder. Het laat zien hoe bijzonder de marktsituatie momenteel is.

Telers die er bij de start van het seizoen et kasgroentenseizoen werd eind er helemaal de brui aan te geven of gingen vroeg bij zijn, kunnen dikwijls rekenen op januari met de eerste komkommers kassen over op (sierteelt)collega’s. Deze mooie prijzen als het aanbod nog beperkt afgetrapt. Andere telers volgden met winter lagen de volumes uit de belichte is. Kasgeteeld product is dan gewild. Ook aubergines, courgettes, paprika’s en toma- tomatenteelt ongeveer de helft lager. Was in exportlanden, waar vroeg in het seizoen ten. Wie niet beter weet, zou zeggen dat er het niet vanwege leeg liggende kassen, dan nog geen of slechts beperkt eigen product niets aan de hand is. Achter de berichten wel vanwege zuiniger stoken en belichten. beschikbaar is, terwijl met veel zorg en met kakelverse, gezonde producten gaat, Ook in komkommer, inmiddels ook steeds kunde hier in verwarmde en belichte kasdit jaar meer dan ooit, echter het verhaal meer een jaarrond teelt, liepen de produc- sen productie al wel mogelijk is. De nodige schuil van een sector die zich ernstig zor- ties gevoelig terug. telers die dit jaar noodgedwongen later op gen maakt. De noodkreet dat voor vier op de markt kwamen, misten nu dit voordeelde tien Nederlandse telers acute liquidi- TE DUUR tje. Hetzelfde geldt voor handelaren. Voor teitsproblemen dreigen, vond eind maart De weerslag hiervan is medio april nog hen betekenen de lagere volumes bij de eindelijk echt gehoor. In België een verge- merkbaar in de markt. Nog altijd worste- start van het seizoen dat exporteren laslijkbaar verhaal en ook telers in veel ande- len veel telers met een noodgedwongen tiger is. Met name de daghandel heeft hier re landen voelen de gevolgen. andere manier van telen, die zijn weer- last van, zo valt te horen op de internatioslag heeft op de producties. Die zijn lager nale tuinbouwbeurs Fruit Logistica. Daar Dat de sector in crisis is, is eigenlijk al zo dan zij gewend zijn. Wat je er niet in stopt, waar er minder product is, kan er ook minsinds afgelopen najaar. Zodra de energie- krijg je er ook niet zomaar uit. Het nieuwe der weg op transport naar het buitenland. prijzen op begonnen te lopen, kwamen kasgroentenseizoen is trager van start Nog los van of het bij ook flink gestegen de eerste telers in de problemen. Teelten gegaan. De prijzen liggen hoger. Begin transportkosten nog wel recht te rekenen werden eerder gestopt en kassen bleven april gingen de tomaten nog altijd voor is. (langer) leeg. Soms besloten telers zelfs al ongeëvenaarde kiloprijzen weg. Prijzen

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

De tomaten kleurden soms later dit jaar vanwege een zuinigere teelt

In de weken voor Pasen liepen de prijzen en aubergineprijzen van boven de euro in van onder meer komkommers, aubergi- de week voor Pasen zijn uitzonderlijk. De nes en trostomaten flink op. Dat terwijl grote vraag in de markt is wat er na Pasen de prijzen, zeker van trostomaat, al hoog staat te gebeuren. Op moment van schrijlagen. In de daghandel is men er niet echt ven is de verwachting dat op dat moment, blij mee. Hoge prijzen zijn goed, maar de vanwege het uitstellen van teelten en het prijsniveaus waarop de tomaten tot aan telen in aangepaste teeltschema’s, er plotPasen werden verhandeld, maken daghan- seling veel product tegelijk op de markt del erg moeilijk, zo klonk het in de markt. komt. Op dat moment is er, kostencrisis of Het maakt dat handelaren graag zouden niet, sprake van de wet van vraag en aanzien dat de prijzen een stukje zakken. Tro- bod. De vrees is dat de prijs dan weleens stomaten van rond de 2,50 euro, dat is flink in kan storten, terwijl juist nu goede ‘voor het goede te duur’. Ook komkommer-

prijzen zo welkom zijn om de enorm gestegen kosten (enigszins) te dekken.

VOOR WELKE PRIJS LEVER JE? Die kosten zijn, ook nu de afzetcontracten voor dit seizoen gesloten zijn, nog altijd onderwerp van gesprek. Is het niet meer voor dit seizoen, dan wel voor komende winter. Aan de koperskant van de keten wil men van telers en telersverenigingen graag weten: voor welke prijs lever je? Aan de kant van telers- en telersverenigingen is vervolgens de vraag: zet je voor een heel

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

Soms wisselden telers van teelt. Onder meer de overstap van tomaat naar aardbei, of komkommer, is gemaakt.

seizoen de kosten vast? Of bouw je flexibiliteit in om, als de kosten gedurende het seizoen nog verder stijgen (of dalen, al lijkt dat momenteel onwaarschijnlijk), daarvan ook iets in de prijs terug te zien?

ten, betekent dat nog rekenen met een gas- om staatssteun te geven. Daarmee krijgen prijs van rond de 18 eurocent. Zij voelen de landen de gelegenheid om bijvoorbeeld gestegen gaskosten (nog) niet. Telers die gasintensieve sectoren zoals de glastuingeen gunstige gasposities hebben, uit hun bouw te compenseren. Of de lidstaten contract zijn gelopen, tegen daggasprijzen afzonderlijk daar gebruik van maken en in moeten stoken of geen warmtekrachtkop- hoeverre ze dat doen, dat moet nog duidepelingsinstallatie hebben, maar alleen lijk worden. Van het Nederlandse kabinet een ketel, kijken tegen heel andere ener- worden eind april maatregelen verwacht. giekosten aan. In de aanloop naar Pasen Ook in België is het nog wachten op uitgehing de gasprijs om en nabij de 1 euro per werkte plannen. Nederland heeft niet de megawattuur. Met geen enkele rekenma- gewoonte snel voor staatssteun te kiezen, chine is bij die gasprijs in de huidige markt zo worden de verwachtingen al getemperd een teelt op de lange termijn recht te reke- nog voordat de maatregelen er zijn. Met nen, zeker geen belichte winterteelt. De het vastzetten van de gasprijs ingrijpen komende maanden moeten hierover wel op de energiemarkt wordt niet direct verbesluiten worden genomen. wacht.

In dat laatste geval wordt nadrukkelijk ook naar de grote supermarktketens gekeken. Kunnen en willen deze grote afnemers van kasgroenten meer betalen voor een goed, duurzaam product uit Nederlandse of Belgische kas? Begrip voor de situatie van de telers is er. Besef over de noodzaak tot verhoging van de prijzen lijkt er ook te zijn, zoals steeds meer mensen inmiddels tot dat besef zijn gekomen. Dat neemt alleen niet weg dat bij het verhogen van de prijzen alsnog naar elke cent wordt gekeken. ZEKERHEID OVER KOSTEN Als blijkt dat de prijs niet met 15 eurocent Het is met name de onzekerheid over de maar met 10 eurocent omhoog moet om de gasprijs die een rendabele teelt in Noordkosten te dekken, zoals onlangs als voor- west-Europese kassen op losse schroebeeld genoemd werd in een item met een ven zet. Energiekosten maakten ruim supermarktdirecteur op nationale tv, dan een kwart van alle kosten uit van Nedergaat daar de voorkeur naar uit. Telers en landse glastelers in 2021. De afgelopen telersverenigingen hekelen ondertussen maanden fluctueerden de energieprijzen, dat de supermarkten ‘geen positie inne- zelfs al voor het uitbreken van de oorlog men.’ in Oekraïne, dusdanig, dat er geen peil op te trekken is. Het roept de vraag op of het Diezelfde telersverenigingen bepalen vastzetten van de gasprijs uitkomst biedt. momenteel hun eigen positie en die van In Frankrijk is het vastzetten van de gashun telers. De rekenmachines komen op prijs op 70 eurocent genoemd. Daarmee tafel en per product, per soort tomaat, zou een teler weten met welke kosten hij wordt uitgerekend wat een bij gasprijs x of of zij moet rekenen. De Europese Comy het product op moet leveren. Voor som- missie heeft lidstaten, vanwege de ‘ongemige telers, met vastliggende gascontrac- kende situatie’, veel meer ruimte gegeven

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

De vraag is ook of dat in het grotere plaatje uiteindelijk de oplossing is. Het heeft er alle schijn van dat er in de toekomst gerekend moet gaan worden met hogere kosten en op termijn ook met de kosten die komen kijken bij een teelt zonder gas. Over dat laatste wordt al langer nagedacht. De sector is ook druk bezig te verduurzamen, zo benadrukt men continu. De nodige stappen zijn al gezet. Nederlandse telers staken bijvoorbeeld zelf hun nek uit voor aardwarmte en beheren eigen installaties. Het Nieuwe Telen, een manier van telen waarbij ingezet wordt op hoge producties met een lager energieverbruik, is in het afgelopen decennium ingeburgerd geraakt. Bij het verduurzamen komen echter wel (investerings)kosten kijken.

VEELZIJDIG ASSORTIMENT Oxin Growers is de leidende telerscoöperatie in Nederland en verzorgt de afzet van groenten en fruit voor haar leden. Zij regelt daarbij de contracten, facturatie, betaling en betalingszekerheid. Alle verse producten van Oxin Growers worden met zorg en aandacht geteeld door vakkundige telers. Het veelzijdige assortiment wordt geproduceerd op teeltbedrijven in Nederland en België. VOEDSELVEILIGHEIDSCERTIFICATEN Onze aangesloten groenten- en fruittelers gaan in hun teelten zeer verantwoord om met water en voedingsstoffen voor de planten. Alle teeltbedrijven van Oxin

Growers zijn GlobalGap gecertificeerd en beschikken afhankelijk van de klanten en markten die beleverd worden, over aanvullende certificeringen. Zoals BRC of on the way to PlanetProof. Een aantal van onze leden teelt op biologische wijze en zijn Skal gecertificeerd. VERPAKKINGEN Zichtbaar zijn en blijven dat is essentieel voor versproducenten en -verkopers. Oxin Growers draagt daar graag aan bij. In overleg verwerken en verpakken onze telers de groenten en het fruit precies zoals u dat wenst. In uw eigen verpakking, in de juiste winkelsorteringen of aantallen. Ook ontwikkelen wij desgewenst verpakkingen of concepten op maat. De leden van Oxin Growers leveren de producten volledig winkelklaar af. Dit verkort de tijd tussen het oogsten en de winkelverkoop, voor optimale versheid.

+31 (0)180 203 203 - info@oxin-growers.nl - oxin-growers.nl

BENF R IED YOUR ONE-STOP BENF R IED HORTICULTURAL SUPPLIER BEN FRIED

BE N F RIED BE N F RIED WWW.BENFRIED.COM B E NF RIED • Bedrijfsbenodigdheden • Meststoffen & Gewasbescherming • Techniek • Substraten

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Visit us at Tomato Vision!

Rob Gevers

Technical Sales Representative +31 6 13 83 41 62

Geoffrey Hibbs

Technical Sales Representative +31 6 83 19 48 23

Peter Colbers

Technical Sales Representative +31 6 12 70 93 64

Pieter Stijnen

Technical Sales Representative +32 477 60 49 12

Ook de sierteelt voelt de gevolgen

Paprika’s klaar om naar de klant te gaan

gen en de kwaliteit van tomaten of paprika’s steeds beter. Nederland zou zichzelf uit de markt kunnen prijzen, lokaal product zou ingeruild kunnen worden voor (goedkopere) import. De afgelopen winter gebeurde dat al, noodgedwongen vanwege een veel lager aanbod uit de kassen hier. Zelf zuidelijker gaan telen zou een oplossing kunnen zijn, om, zoals de supermarkt graag ziet, jaarrond van één leverancier product te ontvangen.

Verduurzaming is niet gratis. Op de korte voor gas. Doorberekenen van kosten is, op termijn is het belangrijk dat telers renda- alle niveaus in de keten, onderwerp van bel hun werk kunnen blijven doen en voor gesprek. Al maanden. Eenvoudig is het ons, voor iedereen groenten en fruit, maar niet. Enerzijds omdat de keten, ondanks Zelfs áls de prijs van een komkommer niet ook bloemen en planten kunnen telen. Dan alle consolidatieslagen, nog altijd flink twee euro wordt, betalen ‘we’ vroeg of laat maar even geen sierteelt, zoals in Den versnipperd is. Dat helpt bij het voor elkaar de prijs voor de huidige crisis waarschijnHaag meermaals werd geopperd, leidde boksen van betere prijzen voor kaspro- lijk alsnog. Is het niet omdat de komkomtot grote gefronste wenkbrauwen en ver- ducten niet. Als één blok een vuist maken, mer of tomaat (veel) duurder wordt, dan bolgenheid. Door de overheid beschikbaar is moeilijk. Niet voor niets zijn telersver- wel omdat de belastingen omhooggaan gestelde overbruggingskredieten kunnen enigingen drukdoende zich te versterken om de extra overheidssteun financieel telers helpen deze moeilijke tijden door door fusies aan te gaan en/of te groeien mogelijk te maken. Ook in coronatijd werd te komen. Telers, soms van generatie op in areaal door extra telers te binden. Wie gretig gecompenseerd. Dat ‘alles’ duurgeneratie, werden geen teler om naar een groot is, staat sterker, zal de gedachte der wordt, lijkt onvermijdelijk. De inflalege kas te kijken of naar een draaiende zijn. Anderzijds lijkt iedereen zich ook te tie stijgt. Hoeveel duurder het wordt, dat warmtekrachtkoppeling om elektriciteit realiseren dat de héél snel, héél explosief is hoogst onzeker. De sector is dringend mee op te wekken om terug te leveren gestegen kosten dusdanig hoog zijn, dat gebaat bij duidelijkheid en toekomstperop het net. Voor sommige telers een fijne uiteindelijk de consument die kosten ook spectief. Bij de huidige onzekerheid in de bron van inkomsten nu de gasprijzen ook niet kan dragen. Het is namelijk crisis voor markt, ontbreekt voor velen dat perspecde elektriciteitsprijzen omhoog hebben iedereen. Ook thuis staat de verwarming tief. Soms zelfs al voor komend winterseigestuwd, maar net als hun collega’s zonder een graadje lager en moet er in steeds zoen. Daarop ligt de komende tijd bij teler dat voordeeltje telen zij uiteindelijk het meer huishoudens op de kleintjes worden en handel de focus, net als op het opnieuw, liefst groenten, fruit, bloemen en planten. gelet. Een komkommer van twee euro per na corona, bijzondere kasgroenteseizoen stuk om de kosten te dekken, dat zou te tot een goed einde te brengen. (TT) KOSTEN DOORBEREKENEN gortig zijn. En ook niet goed voor ‘onze’ Om dat te kunnen blijven doen, is het marktpositie ten opzichte van internatinodig dat zij de gestegen kosten (deels) onale concurrenten, waar de teelt minder door kunnen berekenen, en niet alleen gasintensief is, de arbeidskosten lager lig-

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

4 generations with an eye for quality

We grow our own products in our fields in Catalonia …

... and supply the supermarkets and specialist shops with the highest quality.

Acaciastraat 21 2440 Geel - Belgium T +32 (0)14 86 61 01

Cami de les Arenes s/n 43300 Mont-roig del Camp Tarragona - Espagna

info@eurogijbels.be eurogijbels.be

Christian Müller, adjunct-directeur van Reichenau-Gemüse

“In onze coöperatie neemt bij telers de nieuwe generatie het roer over” Het eiland Reichenau heeft een decennialange traditie van commerciële tuinbouw. Jaarlijks produceren de kleine en middelgrote familiebedrijven van de gelijknamige coöperatie gezamenlijk ongeveer 15.000 ton groenten en sla voor (Zuid-)Duitse retailers en groothandelsmarkten. Een aanzienlijk deel van deze gewassen groeit nu in ultramoderne kassen in Duitslands meest zuidelijke groenteteeltgebied. Er wordt ook volgens biologische richtlijnen geteeld. ‟Momenteel bedraagt ons biologische aandeel meer dan 40 procent van de totale verkoop. We hopen dit jaar de grens van 50 procent te bereiken,″ meldt Christian Müller, adjunct-directeur van de coöperatie. Dankzij de enorme ontwikkeling van de biologische sector is Reichenau-Gemüse momenteel één van de belangrijkste leveranciers van binnenlandse biologische producten in Duitsland. ‟Als bekende telerscoöperatie met als zwaartepunt ‛glastuinbouw’ wordt ook Reichenau-Gemüse geconfronteerd met de hedendaagse uitdagingen van de beschermde teelt,″ vervolgt Müller. ‟De snel stijgende energiekosten brengen de bij ons aangesloten tuinbouwbedrijven in grote problemen. De laatste, extreem zachte winter speelde ons echter in de kaart, want daardoor konden we de energiekosten drukken. Bovendien werd de energie vorig jaar aangekocht tegen lagere prijzen. De vraag die ons op dit moment bezighoudt, is hoe de huidige situatie - wat betreft de gasvoorziening en de prijsontwikkeling - zich verder zal ontwikkelen tegen de achtergrond van de oorlog in Oekraïne.″ Dit komt doordat de leden van Reichenau-Gemüse hun installaties ook gedeeltelijk verwarmen met brandstof van Russische of Oost-Europese oorsprong. In sommige gevallen, vooral in de biologische productie, wordt echter al gebruikgemaakt van bestaande biogasinstallaties die door telers worden geëxploi-

land), dat ook een beslissende rol zou kunnen spelen. ‟De consument heeft nu twee jaar van ontberingen achter de rug door de coronacrisis. Veel mensen hebben het voor het eerst zonder een nieuwe auto of andere luxegoederen moeten stellen. Daarom zou ik me kunnen voorstellen dat de mensen zich nu steeds meer gaan richten op streekproducten, eventueel ook van biologische kwaliteit, omdat ze iets goeds teerd. Bovendien zijn er concrete plannen willen doen voor zichzelf en hun gezin. In voor de bouw van een bio-verwarmings- dit opzicht denk ik dat deze ontwikkeling installatie voor de bevoorrading van de een positief effect zal hebben op de afzet.″ grootste glastuinbouwinstallatie van de vereniging. Het doel is zowel CO2 te GROEIPOTENTIEEL VOOR LOSSE besparen als onafhankelijk te worden van GROENTEN buitenlandse energieleveranciers. ‟De laatste jaren,″ zo zegt hij, ‟is het koopgedrag van de consument aanmerkelijk PRIJS IN HET SCHAP veranderd en daarmee ook de vraag naar In welke mate de kostenstijgingen uiteinde afzonderlijke groentegewassen. Ik zie delijk van invloed zullen zijn op de consu- nog steeds groeipotentieel in groentepromentenprijzen op het Point of Sale, is vol- ducten die gemakkelijk te bereiden zijn en gens Müller aan het begin van het seizoen in kleine porties worden aangeboden. Het moeilijk in te schatten. ‟Overal schrijft gaat in de eerste plaats om klassieke losde pers unaniem ‛voedsel wordt duurder se groenten, zoals tomaten, komkommers - vooral verse groenten’. Door het stijgen- en paprika’s. Naar mijn mening zal deze de minimumloon, de CO2-belasting en de tendens naar kleine porties groenten aangespannen energiesituatie is de productie houden, vooral omdat het aantal eenperduidelijk duurder geworden. Als ik afga op soonshuishoudens gestaag toeneemt en de huidige noteringen voor ingevoerde sla de consumptie van vlees steeds kritischer - of die nu uit Zuid-Europa of België komen wordt bekeken. De genoemde producten - zie ik eerlijk gezegd tot dusver niet veel beantwoorden aan deze tendens, omdat beweging in de prijsvorming. Zolang er ze geschikt zijn voor snelle tussendoorvoldoende product is, werkt het marktme- consumptie.” chanisme van vraag en aanbod nog steeds. Dit heeft een sterker effect dan de kosten- Mini-groenten blijven dan ook in de mode, situatie bij de telers. Desalniettemin mag waarbij volgens Müller de smaak doordit niet verbloemen dat de kostenstijging slaggevend is en de meerprijs kan rechtinderdaad door een prijsstijging zal moe- vaardigen. In de sector van sla daarenteten worden opgevangen. Anders is het gen is er geen trend van lagere gewichten voor de teler niet meer mogelijk om eco- per eenheid; integendeel, de laatste jaren nomisch te werken. In dit opzicht zal 2022 zijn talrijke nieuwe soorten salades op voor iedereen een beslissend jaar worden.″ de markt gebracht. ‟De Salanova wordt nog steeds geproduceerd en op de markt Müller wijst ook op het stijgende inflatie- gebracht, maar de grote hype lijkt voorcijfer (momenteel ongeveer 5% in Duits- bij te zijn. Biologische wilde kruidensaAGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

Kerncijfers van Reichenau Gemüse • Productiecapaciteit: 80 ha vollegrondsteelt, 40 ha kasteelt • Jaarlijks productievolume: ca. 15.000 ton groenten • Biologisch aandeel: 47 procent • Locaties: 4, waarvan 3 buiten het eiland (in Beuren, Aach en Mühlingen)

lades zijn momenteel erg in trek, vooral in de horecasector. Afgezien daarvan zie ik geen significante variëteitstrends wat salades betreft.″

GENERATIONELE VERSCHUIVING BIJ DE TELERS Tegelijk met al deze uitdagingen en een snel veranderende dagelijkse gang van zaken in de groenteteelt, wordt bij veel van de aangesloten telers op Reichenau het bedrijf ook nog eens overgedragen aan

een nieuwe generatie. Müller: ‟Het idee bij ons aangesloten tuinbouwbedrijven van innovatie is duidelijk aanwezig aan de komende jaren aanzienlijk afnemen. de producentenzijde, zelfs bij de oudere Hetzelfde geldt echter voor de vollegrond bedrijven. Het streven is overal om het die door onze leden wordt bebouwd en bedrijf voor te bereiden op de toekomst. die - in overeenstemming met de andere Veel bedrijven ondergaan een generatio- eisen van de toekomstige generatie telers nele wisseling, omdat meerdere telers nu - steeds meer zal worden vervangen door met pensioen gaan. Een deel van de kassen kasteelt.″ (HH) wordt overgenomen door jongere collega’s, Ch.mueller@reichenaugemuese.de die meestal bereid zijn te investeren in de nieuwste teelttechnologie, zoals irrigatieen gootsystemen. Al met al zal het aantal

e l g s e p s j i & s j i d a r t n u p e t t i w ijs, ily Fre sh R a dish! d a r e t t i w , s j i bi j Da k j i d l e g a o r m A ll e s i s R od e

Hoge Geest 25 2671 LK Naaldwijk, Nederland Tel. John: 0031 (0)6 51 59 28 38 Tel. Dennis: 0031 (0)6 54 24 44 14 info@dailyfreshradish.nl Voor verkoop: Tel: Rik Hofland 0031 (0)6 41 62 42 11 orders@dailyfreshradish.nl

www.dailyfreshradish.nl

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Uw Partner in Techniek • Engineering • Watertechniek • Elektrotechniek • Automatisering • Machinebouw

Neem contact met ons op om na te gaan wat Trintech voor uw bedrijf kan betekenen. Nijverheidsweg 10 6691 EZ Gendt The Netherlands

+31 (0) 481 421867 www.trintech.nl info@trintech.nl

ULMA SIENNA with paper film

GH-Ulma

Brandekensweg 9D 2627 Schelle (Belgium) Info@gh-ulma.com www.gh-ulma.com

MONDINI Trave® 384 Fresh

Advertentie 0322_F.indd 1

30/03/2022 18:46

Dagelijks groupage vanuit Nederland naar München en omstreken.

Vervoer van AGF met kennis van uw product en zaken

MEIJNEN INTERNATIONAL TRANSPORT BV

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Meijnen Internationaal Transport BV Edisonstraat 52 | 6902 PK Zevenaar | T. +31(0)651833399 | T. +31 314 747000 info@meijnentransport.nl

Thema

Kasgroenten

Landgard Bestuurslid Robert Sauer

“De grootste uitdaging voor de sector in 2022 zal zijn om de aanvoer van goederen te kunnen garanderen” Als een van de belangrijkste afzetorganisaties en producentencoöperaties in Duitsland kan Landgard putten uit ruim 3.000 landbouwbedrijven; zo bestrijkt de organisatie bijna de hele Duitse groenten- en fruitmarkt. Bestuurslid Robert Sauer van Landgard vertelt ons hoe het bedrijf, gevestigd in Straelen-Herongen, omgaat met actuele problemen zoals stijgende kosten, welke trends zij waarnemen en op welke projecten Landgard zich zal toeleggen. BIOLOGISCH: MEER DAN EEN TREND In de biologische sector kan de onderneming momenteel groeipercentages in de dubbele cijfers presenteren. Vooral de coronapandemie heeft geleid tot een verandering in het consumentengedrag. ‟Wij proberen de positieve effecten in de perceptie van de consumenten zo ver moge-

ber en kruiden momenteel een bijzonder belangrijke rol. Er is ook een regionale focus op courgettes, sla en rabarber,″ aldus Sauer.

‟Ons doel is altijd om zo dicht mogelijk bij de producenten te staan. Dit komt ook overeen met de verwachtingen die de handel van ons als coöperatie heeft. Bovendien proberen wij voortdurend meer biologilijk mee te nemen in het lopende jaar. Om sche telers over te halen om lid te worden dit te bereiken moeten de waarde en de van Landgard. Ook proberen we convenduurzaamheid van groenten- en fruitpro- tionele Landgard-bedrijven te inspireren ducten in het algemeen en van biologische om over te schakelen op biologische teelt. producten in het bijzonder, verder worden De omschakelingsperiode van drie jaar is verankerd in het bewustzijn van de con- uiteraard een uitdaging voor de telers. Op sument. Onder de biologische producten middellange termijn is het ons doel om in spelen bananen, appelen, pompoen, gem- de biologische sector tot een vergelijkbaar

Marktleider in geautomatiseerde hydroponic teeltoplossingen voor bladgroenten en kruiden. www.hortiplan.com

Automated growing solutions

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

productassortiment te komen als in de conventionele teelt.″

TOEGEVOEGDE WAARDE VAN COÖPERATIES ‟Coöperaties zoals Landgard en vooral coöperatieve marketing zijn gebaseerd op een fundamenteel idee dat vandaag nog net zo relevant is als 100 jaar geleden. De organisatie biedt de leden verkoopzekerheid en allerlei diensten, en de klanten hebben een centraal toegangspunt tot gevarieerde en hoogwaardige assortimenten in grote hoeveelheden en met een hoge mate van leveringszekerheid. Dit idee inspireert meer dan 3.000 bedrijven van Landgard regionaal, nationaal en internationaal en creëert een herkenbare toegevoegde waarde voor alle deelnemers in de procesketen, nu en in de toekomst,″ aldus Sauer. Landgard ziet zichzelf ook als een ‟schakel tussen handel en producenten″. De coöperatie zet zich in voor een betere communicatie en een optimale verstandhouding tussen handel en producenten. Sauer denkt dat er op de lange termijn weliswaar minder telers op de markt zullen zijn, maar dat ze des te meer zullen uitbreiden. ‟Daartoe ondersteunen wij telers bij hun verdere ontwikkeling, bijvoorbeeld door een gerichte teeltplanning of de uitbreiding van producten en assortimenten. Wij vullen dit ledenbestand op strategische punten aan door gerichte aankopen van goederen, bijvoorbeeld in Oost-Europa en overzee. Zo kunnen we voldoen aan de wens van de handel naar complete jaarprogramma’s die het gehele productassortiment bestrijken.″ PLANNEN VOOR 2022 Er zijn ook plannen voor contractuele samenwerking met andere producenten of hun verenigingen in binnen- en buitenland. Landgard beschikt momenteel over

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

een areaal van ongeveer 10.000 hectare vollegronds- en beschermde teelt. ‟In het kader van de nationale en internationale ontwikkelingsstrategie streeft Landgard naar een verdubbeling van dit areaal.″

hier ontbreekt, is een focus op kleine en middelgrote ondernemingen, die typisch zijn voor de tuinbouw. In de maatregelen voor aanpassing aan de klimaatverandering wordt ook geen rekening gehouden met de specifieke problemen van de tuinbouw- en de landbouwproductie. Daarom bestaat de vrees dat belangrijke kwesties voor de sector door de nieuwe regering zullen worden verwaarloosd, bijvoorbeeld het gebrek aan oogstarbeiders en de sterk stijgende productiekosten,″ aldus Sauer.

Sauer benadrukt ook dat Landgard de vollegrondsteelt verder wil ontwikkelen en daarom momenteel projecten plant in Nordrhein-Westfalen, Rheinland-Pfalz en Niedersachsen. ‟De sterke expansie van de beschermde teelt van de laatste jaren zal enigszins worden afgezwakt door de stijgende energiekosten, maar zal gestaag Dergelijke problemen zouden door de doorgaan. Landgard zal doorgaan met de verhoging van het minimumloon en de ontwikkeling van zowel beschermde teelt stijgende energiekosten zodanig worden als teelt in de vollegrond. Maar de aan- verergerd dat dit voor de handel en de condacht is ook gericht op de oostelijke deel- sument nauwelijks haalbaar zou zijn. Saustaten, om het hele jaar door een aanbod er: ‟In het ergste geval dreigen er bedrijvan goederen te kunnen garanderen.″ ven te sluiten. Hier zijn oplossingen nodig om de binnenlandse productie verder te KOSTENCOMPENSATIE DOOR EEN ondersteunen, zodat deze qua prijsstelling DEGELIJKE GOEDERENSTROOM in de toekomst concurrerend blijft.″ Volgens Sauer weet Landgard ook wel raad met de extreem hoge energie-, gas- en GROOTSTE UITDAGINGEN andere kosten waar de hele sector mee te ‟Voor de hele sector zal de grootste uitmaken heeft: ‟Als teeltcoöperatie hebben daging in 2022 zeker zijn om de aanvoer we onszelf de uitdaging gesteld om effici- van goederen in de handel te garanderen, ënter te worden, om zo de gestegen kosten zodat de consument betrouwbaar, vollevoor ons en onze bedrijven zo goed moge- dig en uitgebreid kan kiezen uit een jaarlijk te compenseren en zo samen nog duur- rond programma van verse producten,″ zamer te worden. De goederenstroom aldus Sauer. Bestaande moeilijkheden in is voor ons het doorslaggevende sleutel- de supply chain - van logistiek tot verpakwoord. Het omvat de centrale punten van kingsproducten en personeelswerving Landgard Obst & Gemüse: sourcing, dis- - moeten eveneens in gedachten worden tributie, dienstverlening en logistiek. Dit gehouden. ‟Nieuwkomers op de markt biedt ook een goede gelegenheid om hoge- en algemene kostenstijgingen zullen ook re prijzen niet volledig aan de consument voor beweging blijven zorgen. Daarnaast te hoeven doorberekenen.″ zullen - ondanks de moeilijke situatie ook het behoud van natuurlijke hulpbronOPLOSSINGEN GEËIST VAN NIEUWE nen en duurzame of biologische productie REGERING belangrijke onderwerpen blijven.″ (JD) Sauer ziet ook een noodzaak voor verinfo@landgard.de dere verbeteringen voor de aangesloten bedrijven onder de nieuwe regering en noemt onder andere maatregelen tegen koolstoflekkage in de tuinbouw. ‟Wat

Eco Veg organic vegetables

Komkommer • Paprika • Zoete puntpaprika • Aubergine Ronde tomaten • Trostomaten • Pruimtomaten Coeur de boeuf tomaten • Cherry tomaten • Mini pruimtomaten • Frambozen • Bramen Snijbonen • Slasoorten

Actief sinds 1999

18 ha eigen productie in Nederland en België

Eigen verpakkingshal Mogelijkheid om op maat van de klant custom te verpakken en te labelen

Stoepestraat 5a | 9960 Assenede, België Tel. Zaakvoerder: +32 486 166 606 Tel. Verkoop: +32 471 231 569 | E-mail: info@ecoveg.be

www.ecoveg.be

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

“Wij bouwen een laag intelligentie om de kas heen” Rien Kamman, Paul Grootscholten en Ernst van Bruggen in een van de met behulp van Source.ag op basis van kunstmatige intelligentie aangedreven kassen van Agro Care

Tomatenteler Agro Care sprak begin dit jaar de ambitie uit door te willen groeien naar 1000 hectare kas in 2030. Het jubilerende bedrijf, dat dit jaar 25 jaar bestaat, valt op met deze ambitie, zoals het dat ook doet met een areaal van inmiddels 261 hectare verdeeld over 4 landen. Dit voorjaar werd een nieuwe opvallende stap gezet, toen Agro Care samen met enkele collega’s uit de glastuinbouw een investering in de Nederlandse agtech startup Source.ag deed.

aan zoveel knoppen draaien in de kas. Dat is volgens ons echt een uitdaging in deze sector. We hebben wederzijds respect en delen een grote nieuwsgierigheid. Wij passen goed bij Agro Care en zij bij ons.”

De softwareontwikkelaars kozen er bewust voor al snel hun oor te luister te leggen bij de teler, de beoogde gebruikers van het intelligente softwareplatform. et Amsterdamse Source.ag is in BESLISSINGEN NEMEN “Wij zijn niet in alle stilte eerst iets gaan november 2020 opgericht. Aan het Wat Kees tijdens die eerste kennisma- bouwen om pas op het laatste moment de roer staan twee softwarespecialisten: king met de heren dacht, weten Rien en Rien Kamman (CEO) en Ernst van Brug- Ernst niet. Feit is dat nog geen anderhalf gen (CTO). Zij deden in andere takken jaar later de tomatenteler, samen met de van sport ruime ervaring op met de inzet investeringsfondsen Acre Venture Partvan kunstmatige intelligentie voor beslis- ners, E14, Astanor Ventures, collegateler singsondersteuning. Onder meer een Rainbow Growers, coöperatie Harvest staalproducent en een luchtvaartbedrijf House en kassenbouwer Van der Hoeven, profiteerden ervan. Totdat beide vaders in totaal negen miljoen euro in het softzich afvroegen, denkend aan hun kinderen, warebedrijf investeert. “Misschien dat het waar de krachtige techniek nu eigenlijk hem wel aansprak dat wij van buiten de nog beter ingezet kon worden. Hun ant- glastuinbouw afkomstig zijn,” geeft Rien De teler krijgt dagelijks feedback op de woord was: de glastuinbouw, daar waar aan als het hem gevraagd wordt. “Bovenbelangrijkste parameters in de kas. Wanneer de ze op grote schaal de wereld van voedsel dien bouwden wij al software voor grote gemeten resultaten overeenkomen met diens voorzien. Rien en Ernst zegden hun baan bedrijven in andere sectoren waar ze ook optimale strategie, dan kleurt de tegel groen. op en kwamen al snel met Kees van Veen, elke dag weer veel belangrijke beslissinZo weet de teler precies waar moet worden CEO van Agro Care, om tafel te zitten. gen moeten nemen. Telers kunnen ook bijgestuurd

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Op locatie Wagenpad 11 stuurt vestigingsdirecteur Paul Grootscholten 6 blokken van 9 hectare kas aan. Beslissingsondersteuningssoftware van Source.ag helpt hem daarbij sinds afgelopen zomer

Het intelligente softwareplatform van Source.ag geeft inzicht in verwachte productie en kosten gerelateerd aan de teeltstrategie voor een heel seizoen

gebruiker erbij te betrekken,” zegt Rien. startkapitaal in een door het Amerikaan- systeem is in staat flink de diepte in te “Wij zijn snel bij de teler gaan kijken wat se Acre Venture Partners geleide investe- gaan als dat nodig is.” Rien komt met een de behoefte is,” vult Ernst aan. Afgelopen ringsronde maakt het mogelijk nog dit jaar mooie vergelijking. “Paul is als de vliegzomer al ging de eerste versie van het door veel meer telers kennis te laten maken met tuigbestuurder. Die stuurt het vliegtuig Source.ag ontwikkelde platform draaien het systeem. “Dat is zeker een doel voor dit ook niet aan door uit het raampje te kijken, bij de tomatenteler in de kas. Paul Groot- jaar, maar in het begin wilden we ook niet maar door de juiste beslissingen te nemen scholten, vestigingsdirecteur van de 55 te veel partners hebben. We zijn nog een op basis van alle beschikbare data. Paul zit hectare tellende locatie Wagenpad 11 in start-up en kiezen voor focus. De interesse in de verkeerstoren.” Middenmeer en mede-aandeelhouder in is echter groot.” Agro Care, zegt dat het in het begin even PUISTJE UITKNIJPEN wennen was. “Zoals dat gaat bij innova- Soms was het ‘over de schouder mee kij- Het moment van de introductie van het ties duurt het altijd even om iedereen voor ken’ heel letterlijk, maar vaak ook van op systeem van Source.ag viel samen met iets nieuws te winnen. Uiteindelijk vinden afstand. “Dat kost wat tijd en energie, maar het moment dat de energieprijzen gevoetelers innovatie echter heel vaak leuk.” het betaalt zich nu wel uit in een systeem lig begonnen op te lopen. Paul: “Wij zijn waar we al veel aan hebben,” aldus Paul. gedwongen energiezuiniger te telen. Het KENNIS VAN BUITEN “Zelf vind ik het de uitdaging om te zorgen dashboard geeft ons daarbij ondersteuVan begin af aan keken de ontwikkelaars dat alles groen is op het dashboard.” De ning. Je wilt uiteindelijk met minder enervan Source.ag over de schouder bij de teler vestigingsdirecteur zegt dat iedereen bin- gie hetzelfde resultaat of zelfs beter. Dus mee. Eerst bij eentje, maar gaandeweg bij nen Agro Care zijn eigen favoriete onder- niet minder kilo’s of een lagere kwaliteit steeds meer telers binnen Agro Care, en delen heeft in het systeem. Zelf heeft Paul vanwege een zuinigere teelt. Nu telen ‘we’ ook bij Rainbow. Inmiddels telt het bedrijf graag een groot, breed overzicht. “Ik stuur als telers volgens mij vaak nog te veel op al bijna dertig ontwikkelaars die dit kun- zes kassen van negen hectare aan. Als het gevoel. Dan hoor je ‘het voelt niet lekker nen doen. “Mensen uit heel veel verschil- vochtdeficiet in één van die kassen rood in de kas’, maar dat gevoel zegt lang niet lende sectoren, zeker niet alleen uit de kleurt, weet ik dat er iets loos is. Dan scha- alles. Dat hebben we wel geleerd sinds glastuinbouw, of soms zelfs juíst niet,” kel ik met de teeltman en zijn team en los- Source.ag ons helpt.” zegt Rien. “Zij brengen allemaal eigen, sen we het snel op.” De teeltman zelf heeft specifieke kennis in.” Het binnengehaalde vaak weer andere eisen en favorieten. “Het

IN BELGIË EN NEDERLAND

Oostnieuwkerksesteenweg 101 8800 Roeselare, Belgium T. +32 475 31 50 03 E. johan@rejofresh.be

WWW.REJOFRESH.BE

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

Cyprus en Arthur zijn de namen van de lach. “Als je nu een puistje ziet, knijp je sing die de teler neemt, heeft direct effect nieuwe digitale collega’s van Paul. Cyprus hem toch maar even uit.” en dat laten wij zien in het dashboard. is de planner op basis van kunstmatige Weegt één graad extra stoken nog wel intelligentie die de teeltstrategie opti- OPTIMALISEREN VAN EEN BEWEZEN op tegen de omzet uit de meeropbrengst maliseert onder constant wisselende OPLOSSING die je ermee behaalt? Op dat soort vraomstandigheden. Cyprus simuleert de Een verhaal over kunstmatige intelligen- gen krijgt de teler antwoord.” Rien vult balans tussen plantgroei en bijvoorbeeld tie en software doet tegenwoordig al snel aan: “Wij bouwen een laag intelligentie water- en energieverbruik. Arthur werkt denken aan autonoom telen. Dat is een om de kas heen. Die maakt het, ook voor ook op basis van kunstmatige intelligentie. veel gebezigde term die dikwijls om de iets minder ervaren telers mogelijk hun Deze digitale collega werkt nauw samen hoek komt kijken in de hightech glastuin- teelt te optimaliseren én voor telers zoals met alle systemen in de kas en voert de bouw en vertical farmingsector. Die laat- Agro Care om nog veel meer kassen goed teeltstrategie dagelijks uit, waarbij indien ste sector wekt (ook) veel interesse van en efficiënt aan te sturen.” Paul knikt: “Dit nodig de strategie aan buitenomstandig- investeerders en trekt nieuwe partijen is de toekomst, als je in de voorhoede wilt heden wordt aangepast. naar de voedingstuinbouw. Niet Source.ag. blijven.” (TT) Zij wijzen erop dat juist de glastuinbouw press@source.ag Paul: “We hebben deze winter onze maxi- al jaren een bewezen oplossing is voor kliinfo@agrocare.nl mumbuis begrensd op 45 graden Celsius maatbestendige voedselproductie. Eentje en hebben etmalen van 17 graden Celsius die bovendien grootschalig plaatsvindt. gedraaid. Een jaar terug had iedereen ons Een stijgend tekort aan telers is hier wel nog voor gek verklaard. Ook zijn we kriti- een belemmering. Toch spreken ze bij scher water gaan geven. Zeker nu we deze Source.ag niet van autonoom telen. Ernst: winter de lampen vaker uit hebben gelaten “Wij ondersteunen de teler in het optimais dat belangrijk. Op zich is het logisch dat liseren van het resultaat. En dat gaat veel als de lampen uit zijn, ook de verdamping verder dan alleen het maximaliseren van minder is, maar met het dashboard is dat de productie. Tegenwoordig heb je met nu snel en voor iedereen inzichtelijk. Het veel dynamische factoren te maken waar dashboard van Source is één grote spiegel je mee om moet gaan: de gasprijzen die die je als teler voorgehouden krijgt,” geeft hevig fluctueren, de tomatenprijzen die hij beeldend aan. Gevolgd door een harde omhoog en omlaag schieten… Elke beslis-

Uw partner voor het totale versassortiment uit België! Kaarbaan 3, B-3600 Genk, Belgium Tel: +32 (0) 89 82 00 70 • Fax: +32 (0)89 82 00 79 Mail: gemex@gemex.be • www.gemex.be

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

OUR

Created with Passion

flavor

Vollegrondspecialist

The Axia flavour range

The Axia Flavour range

T: +31 (0)228 565 500 / 566 400 F: +31 (0)228 565 548 / 566 410 E: info@jhwagenaar.nl PRODUCTS

partner voor industrie en versmarkt

FRESH CUT SALADS

www.jhwagenaar.nl

A baby leaf selection that bring freshness to the table. The different flavours create unique combinations with classic and new varieties such as edible flowers.

FlavorAx is een groep tomaten met dezelfde kenmerken en een authentieke smaakbeleving. Er zijn verschillende keuzes in vruchtgewicht van 35 tot 180 gram. Hierdoor is het FlavorAx assortiment uniek en onderscheidend ten opzichte van andere lijnen in de markt.

FlavorAx kenmerken • Dieprode vruchtkleur met donkerrood vruchtvlees • De binnenkant bestaat uit een typische groene gelei. • De tomaten hebben een traditionele platronde vorm, een stevige groene kroon en een dunne schil. • Er is een mooie balans tussen zoet en zuur en de nasmaak is kruidig.

Welkom Ben je benieuwd geworden naar de tomaten? Kom ze dan bekijken in onze demokas of belevingsruimte!

THE POWER OF FRESHNESS www.vita-verde.it | info@vita-verde.it

Italian quality products from your Italian partner

THE POWER OF FRESHNESS www.vita-verde.it | info@vita-verde.it FOLLOW US! facebook.com/vitaverde.it

Burgemeester Elsenweg 53 2671 DP Naaldwijk T +31 (0)174255255 info@axiaseeds.com www.axiaseeds.com

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Altijd vers. Sterke merken. Service gegarandeerd.

PART OF

Poeldijk, Nederland. Tel: 0174 639060

nationwideproduce.com

Thema

Kasgroenten

Dr. Hans-Christoph Behr, groenten- en fruitdeskundige bij AMI-Gesellschaft:

“De verkoop van kasproducten zal nog toenemen, maar zal de import niet verdringen” Dr. Hans-Christoph Behr is al meer dan 30 jaar werkzaam als deskundige en adviseur in de groenten- en fruitsector en is sinds jaar en dag medewerker van Agrarmarkt Informations-Gesellschaft mbH (AMI). Behr sprak met ons onder meer over de gevolgen van de huidige stijgende kosten voor de sector, de ontwikkeling van de glastuinbouw in Duitsland en andere trends die hij waarneemt. KASGROENTEN IN DUITSLAND Met het oog op de klimaatcrisis en andere weers- en klimaatgerelateerde omstandigheden neemt ook in Duitsland de behoefte aan beschermde teelt toe. Volgens Behr worden vruchtgroenten nog steeds hoofdzakelijk in kassen geteeld. ‟Wat betreft vruchtgroenten gaat het voornamelijk om komkommers, tomaten en paprika’s. Er is zeker nog veel ruimte voor verbetering op dit gebied. Maar er is wel degelijk veel belangstelling van de kant van de retailers om regionale kasproducten te kopen, omdat er maar kleine hoeveelheden van zijn.″

pend tot maximaal 6-7%. Dit zijn dan wel flinke groeipercentages, maar nog steeds weinig als we naar het grote geheel kijken.″

niet terug te vinden in de groenten- en fruitsector. ‟Als we bijvoorbeeld naar het eerste kwartaal van 2022 kijken en daarbij rekening houden met de consumentenprijzen, zien we dat fruit niet per se duurder is geworden, maar in sommige gevallen zelfs goedkoper dan in het jaar daarvoor. Het klopt dat kostenstijgingen zeker waarneembaar zijn, maar dit zijn gevolgen op lange termijn die nog geen invloed hebben op het lopende seizoen,″ zegt Behr.

Hoewel het aandeel van de kas in de groenteteelt het aandeel van de vollegrondsteelt niet zal inhalen, is er volgens hem al een sterkere tendens naar glasteelt voor afzonderlijke gewassen, zoals zachtfruit. ‟Vooral bij producten als frambozen of aardbeien zie ik meer potentieel. Dit komt gedeeltelijk doordat het moeilijk is deze producten te oogsten NIET DE KOSTEN, MAAR zonder bescherming tegen regen, voor- DE BESCHIKBAARHEID IS al in de zomermaanden. Als een aardbei, DOORSLAGGEVEND Wat de prijzen voor tomaten betreft, is framboos of braam nat wordt, ontstaan er Zo werden de vorig jaar verkochte appelen er ook een groter prijsverschil tussen problemen met de houdbaarheid. Daarom gefinancierd met de kosten voor boomde plaatselijke producten en de produc- kiezen steeds meer telers voor bescherm- verzorging, gewasbescherming en oogst, ten uit het buitenland, omdat momenteel de teelt. Bij frambozen is het zelfs al zo dat d.w.z. de lonen en kosten van het voormeer wordt betaald voor de producten uit een grotere hoeveelheid uit tunnels komt. gaande jaar. ‟De lonen zijn zeker gestegen, Duitsland zelf. Maar dit is niet het geval Met aardbeien zitten we zelfs op meer dan maar niet onoverkomelijk. Uiteindelijk is voor komkommers en paprika’s. ‟De ver- 20%. Maar voor gewone sla of bloemkool het ook een kwestie van hoeveel product koopcijfers zullen zeker stijgen, maar niet zie ik geen beschermde teelt opkomen. Het er beschikbaar is. De appeloogst in Europa zo sterk dat zij de import zullen verdrin- is te gemakkelijk om deze producten uit was dit jaar immers overvloedig, vooral in gen. Er was geen daling van de import, Bretagne of Spanje te halen.” Polen. Als gevolg hiervan kunnen we zien omdat het aandeel van de broeikasgassen dat de appelmarkt momenteel onder gronog betrekkelijk gering is. In het geval van GEVOLGEN VAN DE STIJGENDE KOSTEN te druk staat. Op lange termijn is het dus paprika’s bedraagt het in Duitsland gepro- Volgens Behr zijn de stijgende vracht-, niet voldoende om alleen op de stijgende duceerde aandeel ongeveer 3-4%, oplo- brandstof-, energie- en andere kosten nog kosten te wijzen; er moet vooral aandacht

Onze website is vernieuwd!

Vestigingsadres Langebroekstraat 42 4944 XJ Raamsdonk janneke@klootwijkagf.nl Postadres Rijksstraatweg 340 2988 BR Ridderkerk

www.klootwijkagf.nl

• Teelt van diverse eetbare bloemen, kruiden, chinese groenten, komkommers zoals: witte komkommers, gele komkommers, pepquino, olijfkomkommers, maar ook bonen zoals: paarse kouseband, gele snijbonen, berner landfrauen, diverse soorten pompoenen, pattisons, snijbiet (diverse kleuren), mosterdkool, mergkool, bloemendaalse gele- en bladgewassen • Teelt in de grond verbetert smaak, kwaliteit en houdbaarheid • Planet Proof, duurzaam

• Global gap gecertificeerd

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

worden besteed aan de beschikbare hoeveelheden,″ aldus Behr. Behr ziet momenteel geen nieuwe ‘revoluties’ wat betreft de afzetmarkten voor groenten en fruit. ‟Zeker, de online groenten- en fruithandel kent over het algemeen relatief hoge groeicijfers,″ zegt Behr. Maar het marktaandeel van de onlinehandel in groenten en fruit is nog klein. ‟Als iemand alle boodschappen laat bezorgen, zitten er zeker wat AGF-producten bij. Er moet echter een onderscheid worden gemaakt tussen volledige leveringsdiensten, zoals een Rewe-leveringsdienst of Picnic, en echte leveringsdiensten waarbij de artikelen onmiddellijk worden geleverd. De eersten zijn anders gestructureerd en volgen gewoon bepaalde routes die logistiek gezien logischer zijn.″

WINSTGEVENDHEID VAN ONLINEDIENST-VERLENERS Bedrijven als Getir, Gorillas en Picnic bijvoorbeeld hebben veel geld tot hun beschikking, maar zitten niet noodzakelijk in de zwarte cijfers. ‟Op lange termijn kan dit niet werken, vooral als je de arbeidskosten in aanmerking neemt. Dergelijke modellen kunnen heel goed werken

in landen met extreem lage lonen, maar als toenemen, zal de klimaatdiscussie naar de elke partij afzonderlijk aan elke klant moet achtergrond verdwijnen en zal de ‘strijd worden geleverd, is dit model gewoon niet om te overleven’ de overhand krijgen. winstgevend. Tenzij het bedrijf een over- Maar daar zijn we nog lang niet. Zolang we eenkomstige toeslag rekent, maar in dat er nog redelijk goed voor staan, en ik ga geval zou de klantenkring weer kunnen ervan uit dat dat zo blijft, zal het aandeel krimpen. Ik zie daarom de bomen nog niet van de biologische sector blijven groeien, tot in de hemel groeien.″ Dienstverleners omdat het ook wordt gezien als een oploswaar het probleem met de zogenaamde sing voor crises, bijvoorbeeld voor de kli‛last mile’ is opgelost, zouden intussen maatcrisis, de algemene milieucrisis, enz.″ een gezonde groei kunnen doormaken. ‟Andere dienstverleners hebben ook goe- DOELSTELLING VAN 30% TEGEN 2030 de groeicijfers.″ Tegelijkertijd constateert NIET REALISTISCH Behr ook een tegenbeweging: ‟Er zijn Ondertussen lijkt het Behr onrealistisch investeerders die deze vorm van dienst- dat het biologische aandeel tegen 2030 verlening niet meer willen steunen en in tot 30% zal groeien. ‟De vraag is natuurplaats daarvan weer winst willen zien. lijk hoe dit zal worden bewerkstelligd. Je Dan is het natuurlijk meteen afgelopen kan zoveel doelen stellen. Zo is er veel voor deze bedrijven.″ discussie over het voorbeeldkarakter van openbare instellingen, en dus ook van Behr gaat ervan uit dat ook de biologische openbare kantines, enz. Dat kan zeker sector verdere groeipercentages zal ken- ook weerstand veroorzaken. Maar op dit nen. ‟Maar als er sprake is van een sterke moment zie ik goede groeimogelijkheden recessie, met andere woorden: als de eco- voor biologische producten, omdat deze nomische groei negatief gaat worden en er worden gezien als een positieve bijdrage een crisissfeer heerst, dan zal het moeilij- aan onze levensstijl dan wel voedingspaker worden voor de biologische sector. Ik troon.″ (JD) denk echter dat we daar nog ver van verinfo@AMI-informiert.de wijderd zijn. Als het echt moeilijk wordt, zal het marktaandeel van de discounters

DE JUISTE VERPAKKING VOOR UW AGF-PRODUCT www.solidus-solutions.com info@solidus-solutions.com

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

De specialist voor geconditioneerd transport van fruit en groenten

“Groupage specialist voor Duitsland”

Insurance designed for greenhouse businesses

Hagelunie is als vooraanstaand Nederlandse verzekeraar volledig gespecialiseerd in tuinbouw en gewassen. Wij opereren wereldwijd dankzij onze toonaangevende expertise. Onze vooruitstrevende werkwijze is gebaseerd op een goede samenwerking, waarbij we slimme oplossingen gebruiken die gericht zijn op groei en continuïteit.

scan me

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

Peter Stafleu en Ruud den Boer op de Fruit Logistica

Ruud den Boer, commercieel manager Oxin Growers:

“Het is goed dat dit niet mijn eerste baan in de AGF-sector is” Ruud den Boer viel afgelopen oktober met zijn neus in de boter, zoals ze dat zeggen. De nieuwe Commercieel Manager Kasgroenten van Oxin Growers kon direct aan de bak, want het zijn roerige tijden in de kasgroentenmarkt. Gelukkig is Ruud niet onbekend met de sector.

oordat Ruud aan de slag ging bij Oxin Growers was hij werkzaam in de verpakkingsindustrie. De laatste tien jaar heeft hij diverse functies bekleed binnen de verpakkingsindustrie in de AGF-sector. “Toen verkocht ik mijn producten aan telers, nu ben ik vóór de telers aan de slag,” vat hij zelf kort samen. Ruud kwam bij de telerscoöperatie binnen op het moment dat de twee jaar geleden ingezette fusie Van Nature en Best of Four nog in volle gang was. “Na een korte periode op een tussenlocatie zijn we sinds maart in ons nieuwe kantoor, waar de samensmelting met een sneltreinvaart verdergaat.” Met het nieuwe pand is Oxin Growers nu écht Oxin Growers, vult Peter Stafleu aan. Op de Fruit Logistica, waar wij Ruud spreken, zit ook de Commercieel Manager Hard- en Zachtfruit, Biologisch en Vollegronds-

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

“Sinds mijn start heb ik al de nodige moeilijke gesprekken gevoerd.” Glimlachend: “Het is goed dat dit niet mijn eerste baan in de AGF-sector is. Ik ben wel wat gewend inmiddels.” Neemt niet weg dat de huidige marktsituatie ook voor het team van groenten aan tafel. Ruud: “Ik kende veel Oxin Growers extreem is. “Toch kijken wij telers al, evenals de handelsbedrijven en er zo tegenaan, dat wat vandaag niet kon, binnen Oxin Growers kende ik ook al de de andere dag misschien wel mogelijk is.” nodige mensen. Peter bijvoorbeeld, kende Momenteel is het, ook bij Oxin Growers, ik al. Nu zitten we in één pand, op één ver- zaak zo goed mogelijk om te gaan met alle dieping, met één kantine en hierdoor zijn externe factoren en aangesloten te zijn de lijnen nog korter. Er heerst een positie- binnen de gehele keten ondanks dat nieve vibe.” mand echt invloed lijkt te hebben. “Met de kennis van nu zou je als teler misschien In de sector is die positieve vibe er wel drukken voor een gasprijs van pakweg momenteel lang niet overal. Er zijn veel 50 eurocent. Een jaar terug zeker niet.” zorgen. Op de beurs ligt het onderwerp ‘energie’ bij vrijwel iedereen op het punt- TOEGEVOEGDE WAARDE je van de tong en los van energie, stijgen De keuze om, als een van de weinige voor nog veel meer producten de kosten. Nederlandse telerscoöperaties, wel op In zijn nieuwe rol komt Ruud er, samen de Fruit Logistica met een stand te staan met zijn team, met telers dagelijks over komt ter sprake. Ruud en Peter geven aan te spreken. Net als met handelsbedrijven, dat men door aanwezig te zijn iedereen de want ook hiervoor vervult Oxin Growers kans wil geven face-to-face actuele zaken de rol van ‘sparringspartner’, aldus Ruud. te bespreken, juist nu er veel emotie in

Fruit Logistica was voor Oxin Growers een moment om zich, juist nu, te profileren als telerscoöperatie, niet alleen voor kasgroenten. Oxin Growers biedt ook biologisch product, vollegrondsgroenten, hard- en zachtfruit aan. Met het voorjaar op komst springen asperges en aardbeien in het oog. De witte asperges kwamen bij de telerscoöperatie in de week voor Fruit Logistica op de markt. Oxin Growers heeft geen gestookte kasteelt en biedt asperges uit de vollegrond aan. Nieuw dit jaar zijn, naast wit en groen, paarse asperges. “Hier is vraag naar, waardoor een van onze leden een stukje paarse asperges heeft geplant. Je kunt ze dit jaar, tot 21 juni, het eind van het aspergeseizoen, in de schappen van de supermarkt vinden.” In aardbei ‘weinig’ veranderingen, volgens Peter. “Aardbei loopt de laatste jaren als een speer. Ons aardbeienareaal is ook gestegen.” In aardbei heeft Oxin Growers wel kasteelt, naast teelt op stellingen. “We hebben goede verwachtingen voor dit seizoen en hopen op veel zon. Dat doet de vruchten goed.” info@oxin-growers.nl

de markt zit, en dat Oxin Growers vooral ook wil laten zien welke meerwaarde men te bieden heeft. “Wij hebben toegevoegde waarde. Denk aan een stukje betalingszekerheid, gegarandeerde afzet, het eventueel zoeken van nieuwe afnemers, mocht er onverhoopt eentje wegvallen, maar ook zijn we gesprekspartner in het grotere debat dat gaande is.” Commercieel Directeur Ton van Dalen loopt even voorbij. “De huidige situatie is best wel politiek,” geeft hij aan.

er is een uitgebreide dienstverlening voor de inkoop van materialen zoals kunstmest, haken en touw om optioneel gebruik van te maken.” Bij het Connect-model zijn telers gekoppeld met groepspecifieke afspraken, legt Ruud uit. “In beide modellen ligt de

gesloten voor verkoop. “Voor het reguliere seizoen zijn de contracten al gesloten. Wel blijft het puzzelen. Gesprekken over de kosten blijven gaande. Leg je voor het hele jaar alles vast of bouw je flexibiliteit in voor als er grote dingen veranderen in de kosten?” Ondertussen richt men de blik ook al op de aankomende winter. “De eerste gesprekken over de aankomende winterteelt zullen eerdaags gaan starten,” geeft Ruud aan. “We gaan met telers en afnemers om tafel. Iedereen hoopt snel op meer duidelijkheid Ruud den Boer over onder meer de energieprijzen. Niemand weet wat die gaan doen. Dat maakt het lastig. Zeker bij belichte teelt wil je duidelijkheid geven. regie bij Oxin Growers. Bij Connect verbin- Nu is dat moeilijk.” Naast telers en afneden wij teelt en telers en worden garanties mers heeft ook de consument een rol in en risico’s gezamenlijk gedragen. Bij het het geheel. “We moeten het uiteindelijk Connect-model is er ook een collectieve met elkaar, met z’n allen doen. Het is een inkoop van verpakkingsmaterialen. Dat is zaak van de hele keten.” “Ja, zelfs van de ook mijn rol. Ik ben verantwoordelijk voor consument,″ vult Peter aan. “De stijgende inkoop van onder andere teeltbeno- de kosten zullen we op de een of andere digdheden en verpakkingen.” Ruud’s ach- manier met z’n allen samen moeten gaan tergrond in de verpakkingsindustrie komt dragen.” (TT) hierbij dus goed van pas.

“Zeker bij belichte teelt wil je duidelijkheid geven”

Voor een teler alleen, die al zijn handen vol heeft aan teelt, energie en administratie, kan hulp vanuit Oxin Growers een welkome aanvulling zijn. Of de huidige crisis telers (terug) naar een vereniging trekt, durven Ruud en Peter niet te zeggen. Wel wijzen ze graag op de voordelen van aansluiting. Allereerst op het gebied van verkoop uiteraard. Hiervoor biedt de telerscoöperatie twee stromen: telers kunnen meedoen in een collectief, via het Connect-model, of meer zelfstandig ondernemen, met het Unique-model. Ruud legt uit wat het verschil is. “Bij Unique koppelen wij een teler aan een handelsbedrijf. Binnen dit afzetmodel maken wij telerspecifieke afspraken over prijs, kwaliteit en volume met afnemers. De teler kan hier meer zelf ondernemen en

info@oxin-growers.nl

BLIK OP KOMENDE WINTER Door de verplaatsing van de beurs van februari naar april werden er in Berlijn voor dit seizoen geen contracten meer

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

Maud Valstar, commercieel manager van Bioworld:

“Door hoge gasprijzen ligt een deel van de productie stil” Biologische kasgroenten vertegenwoordigen in Nederland maar een klein deel van de totale kasteelt. Er wordt niet belicht, de planten moeten met de wortels in de bodem, maar er mag wel worden verwarmd. Ook dit segment wordt dus getroffen door de hoge gasprijzen. Door de hoge gasprijzen is er minder areaal neergezet bij Quality Life Produce. uality Life Produce (QLP) is de teeltQtak van handelsbedrijf Bioworld, dat

zelf één van de vijf ondernemingen is die onderdak vindt bij Best Fresh Group. QLP is gespecialiseerd in de teelt van kasgroenten. Sinds vorig jaar (week 35) is al het areaal biologisch en vindt de teelt plaats op één centrale locatie in Sexbierum. Vollegrondsgroenten koopt Bioworld bij strategische leveranciers in Spanje en Nederland.

EÉN SEGMENT EN ÉÉN LOCATIE “We hebben een state-of-the-art en toekomstbestendig bedrijf voor ogen dat focust op één segment en zich op één locatie bevindt. Het segment is de bioteelt en

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

momenteel de helft is aangeplant met komkommers, tomaten en paprika’s. Sinds begin maart zijn er al komkommers beschikbaar, de eerste tomaten en paprika’s komen half/eind april op de markt. Aangezien de kassen voor de verwarming afhankelijk zijn van gastoevoer, werd vanwege de hoge prijzen besloten een deel van het areaal stil te leggen. De 8 hectares, de plaats van het gebeuren is Sexbierum,” die vorig jaar nog werden gebruikt voor zegt Maud Valstar, commercieel manager de conventionele teelt, komen binnenkort van Bioworld. “Vorig jaar hadden we nog beschikbaar voor de bioteelt. “Al zullen we kassen op andere locaties, maar die heb- nog even wachten met de aanplant, de gasben we verkocht of verhuurd. Daarnaast prijzen liggen nog te hoog,” vertelt Maud. hebben we weer meer areaal in Sexbierum beschikbaar door het conventionele HOGERE PRODUCTIEKOSTEN deel, wat we vorig jaar nog teelden, om om Normaal zijn bioproducten in het schap te schakelen naar biologisch. Zo blijft het zo’n 30% duurder dan conventioneel aantal hectare ongeveer hetzelfde, maar geteelde kasgroenten. “Maar op dit vindt alles plaats op één locatie. In Sex- moment ligt de marktprijs voor gangbare bierum willen we verder blijven groeien komkommers hoger,” weet Maud. “Het is in bio.” schrikbarend, maar wel heel uitzonderlijk. Dat zal wel weer omslaan. Normaal is bioHELFT VAN HET AREAAL LIGT BRAAK logisch altijd duurder dan conventioneel. Het bedrijf beschikt in Friesland over De productiekosten voor biologische teelt ongeveer 30 hectare kassen, waarvan liggen namelijk meer dan 30% hoger en

ook ligt de productie per m2 wat lager dan de gangbare teelt.”

voor onze vaste klanten via bijkomende partnerschappen met leveranciers.”

schap, al is de trend van local for local iets wat we nu veel vaker horen en belangrijker geworden dan de vraag naar bioproducten,” weet Maud.

Al zou daar met de Green Deal van de Euro- SPANJE IS GROOT IN DE BIOTEELT pese Commissie en de nationale strategie In Nederland is QLP een van de grote waar minister Staghouwer aan werkt om telers van bio-kasgroenten, in Spanje is VRAAG NAAR LOKALE PRODUCTEN bioproductie en -consumptie te stimu- het bedrijf slechts een van de vele spe- NEEMT TOE leren wel verandering in kunnen komen. lers op de markt. “Daar is de bioteelt veel Het belang van lokale producties lijkt nu “Inderdaad, het feit dat de EU streeft naar omvangrijker. Klanten proberen nu ook ook op de politieke agenda te komen met een toename van het bio-areaal tot 25% vooral bio uit Spanje te halen, omdat het het aanzwengelende debat over de voedvan het totale landbouwareaal tegen 2030 Nederlandse product duurder is door de selzekerheid en -onafhankelijkheid naar en dat ook de Nederlandse overheid aan- gasprijzen. En daar kunnen wij met onze aanleiding van de oorlog in Oekraïne. dacht heeft voor bio-consumptie speelt in eigen teelt in Spanje en met de partner- “Toch gaan we ervan uit dat bio binnenons voordeel. Op lange termijn denk ik dat schappen goed op inspelen. Veel klanten kort zijn groei weer verderzet. Misschien we de goede keuze aan het maken zijn, al beleveren we in het winterseizoen met zal dat niet meteen meer met de sterke wordt het voor de consument met de infla- Spaans product, in de zomer met Neder- groeicijfers van de laatste jaren gebeuren, tie nu toch even lastiger om de duurdere landse groenten.” maar met een gestage vooruitgang, mede bio-producten te kopen. Echt overtuiggestuwd door de beleidslijnen die de Eurode mensen zullen voor bio blijven kiezen, CLAUSULES TEGEN STIJGENDE pese Unie uitzet,” besluit Maud. (PB/PDC) terwijl de occasionele kopers pas zullen GASPRIJZEN m.valstar@bioworld.nl terugkeren wanneer de economie weer in Om zich in te dekken tegen verliezen door rustiger vaarwater terechtkomt.” de sterk schommelende gasprijzen, bouwt Bioworld in de langlopende contracten LICHTE DALING NEDERLANDS AREAAL met klanten clausules in, die stellen dat Maud verwacht dat het areaal bio-kas- de verkoopprijzen mogen stijgen wanneer groenten in Nederland ongeveer op peil de gasprijzen op een gegeven moment te is gebleven dit jaar. “Misschien is het iets snel toenemen. gekrompen. Wij telen wat minder – en Ook de klant kan Transportweg 20, 2676 LL Maasdijk we zijn toch een belangrijke speler –, er een prijsverlaging Transportweg LL Maasdijk T 0174-52514020, | F2676 0174-517981 zijn ook enkele kleinere biotelers gestopt, bekomen wanneer T | F 0174-517981 E 0174-525140 info@transtolk.nl | www.transtolk.nl maar daartegenover staat dan weer dat de gasprijs fors E info@transtolk.nl | www.transtolk.nl er een aantal telers is overgeschakeld van gedaald is in vergeconventioneel naar bio.” lijking met de prijs op het moment van EIGEN TEELT EN CONTRACTTELERS de ondertekening Bakker Barendrecht is een belangrijke van het contract. Fijne kerstdagen klant van QLP. Bioworld verhandelt voor Bioworld stelt en een voorspoedig 60% producten van QLP, de overige 40% contracten op met nieuwjaar! wordt bijgekocht. “Daarvoor gaan we klanten in het Versamenwerkingen aan met telers, zowel in enigd Koninkrijk, Internationaal transport door geheel Internationaal transportbedrijf | Koel- en verwarmd Nederland als in Spanje, met wie we con- Scandinavië, DuitsDuitsland Frankrijk en de Benelux tracten afsluiten voor de afname van de land en Nederland. transport | Groenten- en fruitvervoer volledige oogst. We willen ook ons assorti- “In die landen doet ment vollegrondsgroenten nog verbreden bio het goed in het

GROUPAGE-DIENSTEN OP- EN EN OVERSLAG OVERSLAG GROUPAGE-DIENSTEN || OP-

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Thema

Kasgroenten

Johan Zwinkels, CourgetteFleur Zwinkels:

“Zodra de horeca de deuren opengooit, gaat ook voor ons de zon weer schijnen!” Voor wie zich als kasteler toelegt op specialty’s – de echte specialty’s, het product dat bijna alleen maar naar de betere restaurants gaat – was het de laatste twee jaar een bijzondere tijd. Dat is toch het woord dat Johan Zwinkels gebruikt om de handel in courgettefleur in de voorbije coronatijd te beschrijven. “Maar toen de horeca de deuren opengooide, ging ook voor ons de zon weer schijnen!”

“W

e hebben twee bijzondere jaren achter de rug. In 2020 begonnen we nog voortvarend, maar toen kwam de lockdown en de handel viel volledig stil.” Johan Zwinkels van CourgetteFleur

CourgetteFleur Zwinkels Pruimenlaan 4 2691 JR 's-Gravenzande

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

GROEN VERSUS GEEL Groene courgettes zijn mainstream, gele courgettes zijn meer een nicheproduct: ze zijn minder bekend bij het brede publiek, minder lang houdbaar en duurder. “Normaal gezien zijn gele courgettes duurder, al was dat in het begin van de lockdown even anders. Als horecaproduct zakten de prijzen van gele courgettes in elkaar Zwinkels uit ‘s-Gravenzande heeft traditi- en trok de prijs van groene courgettes oneel vanaf begin februari groene en gele wegens transportproblemen in Spanje aan. courgettefleur, Fioretta en groene en gele Dat was de omgekeerde wereld,” herinnert minicourgettes beschikbaar. In het eerste Johan zich. “De huidige seizoenstart voor coronajaar heeft hij dus niet lang kunnen gele courgettes is goed geweest, omdat profiteren van de veel telers later hebben aangeplant en er goede vraag vanuit dus minder product beschikbaar is. Die de horeca en speci- gunstige marktsituatie is inmiddels omgeaalzaken. “Maar wat slagen met het mooie weer. De productie is vandaag een bloem ineens op gang gekomen, er is overaanbod is, is zes dagen later en de prijzen halen nauwelijks een kwarteen courgette. Dat je. Dat is onder de kostprijs,” vertelt Johan. was voor ons een goed alternatief. Zo HET VERSCHIL TUSSEN zijn we in het eerste COURGETTEFLEUR EN FIORETTA coronajaar overge- Maar de echte nicheproducten zijn de schakeld van spe- courgettefleurs (vrouwelijke bloem, altijd cialty’s naar stan- geel, met een kleine groene of gele courdaard courgette.” gette eraan vast), Fioretta (gele mannelijke bloem met steeltje in plaats van een T. +31 (0)6-51988291 info@courgettefleur.nl jonge courgette) en de minicourgettes www.courgettefleur.nl (courgettes van ongeveer 8 cm lang, zoncourgettefleur der bloem, gesneden op de 2de dag). “Bol-

courgettes doen we niet meer. De afzet is heel moeilijk. Zo’n 3-4 jaar geleden was er veel vraag naar. Het jaar daarop hadden we meer aangeplant, maar er was opeens geen interesse meer in.”

populair en je vindt het ook in de Franse keuken. Je kan de bloem koken, stomen, grillen, (roer)bakken of frituren. De kleurrijke bloem geeft het gerecht een feestelijk tintje. Voor de supermarkt is het product nog te klein. Ik vermoed dat de horeca Met de heropening van de horeca zagen ook iets minder zou afnemen mocht het de verwachtingen er weer prima uit voor een gangbaar artikel worden in het schap, dit jaar. “En toen brak de oorlog in Oek- want een chef-kok wil zich toch onderraïne uit, met enorme prijsstijgingen van scheiden met speciale producten.” gas, elektriciteit, kunstmest, kratten en plastic tot gevolg. Het is soms moeilijk die BLOEMETJES OOGSTEN verhogingen door te rekenen in de onder- De bloemetjes oogsten is handenarbeid. handelde contractprijzen. Niet elke klant “Dat kan niet met robots. We willen de gaat akkoord met een stijging van 20 à 30 kwaliteit ook perfect controleren. Nu procent. Sommigen schermen met het feit hebben we nog genoeg arbeidskrachten, dat er ook product uit Spanje beschikbaar misschien wordt het volgende maand iets is. Maar we willen niet klagen, het is een lastiger om extra personeel te vinden. We neveneffect van een oorlog. Onze moeilijk- plukken de courgettefleur enkel op bestelheden wegen niet op tegen de ellende van ling om een zo vers mogelijk product te de door de oorlog getroffen mensen.” leveren. Al onze nicheproducten kunnen tot eind november worden geleverd. Wij POPULAIR IN ITALIAANSE EN FRANSE zijn er klaar voor, laat de bestellingen KEUKEN maar komen,” zegt Johan. Het merendeel van de courgettefleurs is voor de horeca bestemd. Daar worden ze AL 10 JAAR HETZELFDE RAS bijvoorbeeld gevuld met risotto, door een De veredeling zet volgens Johan niet in beslagje gehaald en kort in de olie gedom- op courgettefleur, wel op courgettes zelf. peld. “Het wordt natuurlijk niet in elke “Wij werken nu al tien jaar met hetzelfde keuken gebezigd. In Italië is het product ras. Komt er een nieuw ras op de markt,

dan proberen we het uiteraard. Maar het is al een tijdje geleden dat we overgeschakeld zijn van variëteit. Ik zie in de veredeling vooral nog mogelijkheden voor minder schimmelgevoeligheid. Ook kan er misschien toegewerkt worden naar een hoger rendement voor de gele courgettes.”

CourgetteFleur Zwinkels levert aan handelaren in de regio, die het product ook exporteren. Er is veel vraag uit Engeland, maar ook verre bestemmingen als het Midden-Oosten, Azië en Noord-Amerika behoren tot de mogelijkheden. Alle producten van CourgetteFleur Zwinkels zijn GlobalGAP en GRASP en PlanetProof gecertificeerd. Ze zijn leverbaar in verschillende verpakkingen en voorzien van een bar- en QR-code. (PB/PDC) info@courgettefleur.nl

Veilige logistiek voor kwetsbare producten Goede luchtcirculatie door geperforeerde wanden en speciale bodem

50% besparing in transport en magazijnruimte Mogelijkheid tot integratie RFID 2 kleuren voor identiﬁcatie en vereenvoudigde handling

NIEUW Nestbare bakken voor groenten en fruit

Contacteer ons vrijblijvend voor meer informatie! Kurt Van Rooy +32 488 99 47 16 • info@didak.be

Industrieweg 1 2280 Grobbendonk België www.didak.be

AGF Primeur 4 • Kasgroenten • 2022

Special

Veredeling

Extra aandacht voor tomaat in de Special Veredeling Veredelen is een proces van jaren. Van de ene op de andere dag iets inkruisen of aanpassen gaat niet. Dat wil niet zeggen dat veredelingsbedrijven stilzitten. Integendeel, veredelaars spelen in op actuele vraagstukken, waarbij resistenties vandaag de dag veelgevraagd

zijn. Vooral naar resistentie tegen het Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV) gaat veel aandacht uit, zo valt te lezen in deze Special Veredeling met veel aandacht voor tomaat. Vier veredelingsbedrijven komen aan het woord over resistenties, maar ook over onder-

scheidende aspecten van nieuwe rassen en het inspelen op marktwensen, -kansen en -trends.

De iets plattere vorm en donkerrode kleur geven het ras HTL1907547 een culinaire uitstraling

Culinaire tomatenrassen komen steeds beter mee in productie In het tomatenschap is de keuze al jaren reuze. De ‘gewone’ ronde rode tomaat is er in groten getale te vinden, maar supermarktketens voeren ook steeds vaker speciale premiumlijnen. Daarmee willen zij zich onderscheiden met tomaten die nét iets extra’s hebben. Aan veredelingsbedrijven zoals Axia Vegetable Seeds om hiervoor rassen te ontwikkelen. Rassen die het bestaande assortiment niet zozeer verbreden, maar meer verdieping geven. Het Westlandse veredelingsbedrijf zet hierbij in op smaakbeleving met haar Flaxoraxlijn. Die lijn heeft er dit seizoen twee nieuwe rassen bij, zo was begin april op Fruit Logistica in de rijk met tomaten uitgeruste stand te zien. In totaal telt de lijn er nu zes.

et gaat om twee rassen in het wat grovere segment, een 110-grams trostomaat en een trostomaat van 130 gram, middelgrof. Beide rassen hebben, zoals

Business Initiator bij Axia, pakt de HTL 1907547 op, een 110-grams tomaat. “Kijk, deze tomaat is iets platter van vorm en heeft een donkerrode kleur, wat hem een culinaire uitstraling geeft. Hierdoor heeft deze tomaat de uitstraling die past bij tomaat in een premiumlijn in het retailschap. In supermarkten is tros middelgrof vaak een smaaksegment.” Axia biedt het ras voor zowel de onbelichte als de belichte teelt aan. William ziet onder meer kansen bij de Duitse supermarkten. “Daar zijn ze bereid extra te betalen voor goede smaaktomaten in dit segment.”

alle rassen in de lijn, de interne, dieprode Ook de HTL1907548, het grove trosras van kleur met donkerrood vruchtvlees. Maar 130 gram, valt met die platronde vorm op ook aan de buitenkant, zelfs voor de leek, en, eenmaal opengesneden, met de dieprois er verschil te zien. William van der Riet, de kleur van het vruchtvlees en de groene

AGF Primeur 4 • Special Veredeling • 2022

tint van de gelei. De referentierassen in dit segment in de markt hebben vaak een rondere vorm, weet William. “Deze tomaten liggen ook verpakt in het schap. Met de speciale vruchtvorm springt dit ras eruit. Het is een ras met net iets meer identiteit en karakter.”

GROVERE SOORTEN MET EEN PREMIUM UITSTRALING Belangrijk is wel dat de rassen met een culinaire uitstraling ook goed te telen zijn. “Naast de smaak en de vorm die goed moeten zijn, moet ook de productiviteit hoog zijn,” geeft William aan. “Een iets lagere productie qua kilo’s kan nog wel in een premiumlijn, omdat de prijs hier iets compenseert voor de soms wat lagere productie, net zoals soms bij specialties. Qua productiviteit mag het ras echter ook weer niet te ver uit de pas lopen.” De veredelaars hebben voor de Flavoraxlijn daarom afgelopen jaar ingezet op een stabielere teelt en presentatie. Dit jaar volgen praktijkproeven met de nieuwe rassen in de lijn. “De feedback uit de markt die dat oplevert, is heel waardevol.” Met alle actuele ontwikkelingen is het voor veredelingsbedrijven een spannend

jaar. Niet alleen omdat de eigen kassen verwarmd en belicht worden, maar vooral ook omdat het de vraag is wat de consument gaat doen als die pijn in de portemonnee gaat voelen. “Kiest de markt voor ‘standaard’ eten of voor iets culinairder?” vraagt William zich hardop af. Het antwoord op die vraag heeft hij niet, al hoopt hij wel op een bepaalde uitWilliam van der Riet op Fruit Logistica 2022 met het ras HTL1907547 komst. “Misschien gaan we in de markt de keuze maken voor de hoge kosten moeilijk blijft, een meer meer value for money, met misschien wel traditioneel teeltpatroon gaan volgen, iets grovere tomatenrassen dan de veelal dan komen de commodity rassen extra in iets fijnere soorten nu in de markt, maar beeld, verwacht William. Ook hier heeft dan wel grovere soorten met een premium Axia een breed assortiment, met comuitstraling en dito vorm en vooral smaak.” modity rassen zoals Xandor en Macxize, de veel geteelde grove trostomaat uit het Op die smaak en uitstraling zet Axia met assortiment. (TT) de Flavoraxlijn in ieder geval vol in. Mocht william@axiaseeds.com de markt echter, als de belichte teelt door

cept van kleur, smaak en aroma biedt. “We hebben Full Red in alle segmenten en maten geïntroduceerd, van pruim tot cherry los en tros, van cocktail tot grove tros en vleestomaten. Naast dat deze rassen goed te telen en productief zijn, staat als een paal boven water dat de smaak en kleur van onze rassen, vooral de inwendige kleur, altijd van zeer hoge kwaliteit zijn. Dat betekent dat de brixwaarde van de standaardrassen een halve tot een hele punt boven die van vergelijkbare rassen liggen. Dat is een groot verschil en dat proef je,” vertelt business developer Jan Kamper van Bayer. “Eten doe je niet alleen met je mond, ook met je ogen. Daarom zorgen we voor intense kleuring van de rassen, zowel inwendig als uitwendig. De tomaten zijn tot in de kern diep rood Sinds de ‘Wasserbombe’-affaire is er veel veranderd in het zodat de beleving bij iedere hap goed is. Kwaliteit en herkenbaarheid verleiden tomatenassortiment. Het heeft naast diversificatie ook geleid tot consumenten tot herhalingsaankopen.” hogere eisen en verwachtingen aan het basisassortiment qua smaak. Een product dat de consument een goede Bayers Full Red koppelen smaak aan kleur, de tomaten die tot in de ervaring biedt, heeft daarmee extra waarkern rood zijn, zijn ook zoeter dan vergelijkbare standaardrassen. de voor de retailer, omdat de frequentie van herhaalaankopen zal toenemen. UitNaast rood is ook roze een kleur die een smaaksignaal afgeeft. Roze eindelijk profiteert ook de teler daarvan. tomaten zijn hartiger en hebben die speciale umamismaak. Zowel in de premium segmenten zoals tros cherry, waarbij een betere kleur en ayer heeft heel veel geïnvesteerd in als sappiger en verser ervaren. Daar- smaak essentieel zijn, heeft Full Red ook onderzoek in combinatie met smaak- om heeft Bayer tomatenrassen met Full voordeel in het basisassortiment, waar proeven bij consumenten. Daaruit blijkt Red-garantie. Een lijn van tomatenrassen het meer om productie en lage kostprijs dat consumenten volledig rode tomaten die de consument een herkenbaar con- gaat. “In het geval van overaanbod in de

Kleur als smaaksignaal

AGF Primeur 4 • Actueel Bananen • 2022

Special

Marinice

Veredeling

Muchoo Tomimaru

Pink Bayer

markt onderscheiden deze tomaten zich tenties. “Wij zijn er bijzonder trots op dat tomen meer laten zien en het virus zich in in smaak en dan is het makkelijker om een wij in vrijwel alle segmenten tomaten met de plant niet meer kan vermeerderen.” afnemer voor deze kwalitatief betere pro- een IR meeldauwresistentie hebben. Niet ducten te krijgen,” aldus Jan. voor niets zijn wij marktleider in toma- KOMKOMMERS ZONDER PLASTIC HOES tenrassen voor de herfstteelt, belichte In de komkommerteelt schakelen steeds Naast Full Red-type tomaten focust Bayer teelt en jaarronde teelt. Bayer heeft ook meer telers over op energiezuinige zich ook op roze gekleurde tomaten. Dat de eerste stappen kunnen zetten richting led-verlichting en hoge draadteelt. Bayer zijn 160 – 170 grams vleestomaten die betere resistenties tegen het gevrees- bouwt momenteel aan een nieuwe ondervooral gewild zijn in Polen/Oost-Europa. de ToBRFV-virus. Hiervoor is een twee- zoekskas met deze nieuwe teelttechnieJan verwacht dat deze type tomaten door trapsraket ontwikkeld. De eerste trap zijn ken waar straks vele honderden rassen hun herkenbare kleur ook interessant rassen met zogenaamde intermediaire kunnen worden ontwikkeld en getest. De zijn voor de Nederlandse en Duitse markt. resistentie. De eerste zijn inmiddels com- focus zal liggen op pre-commerciële ras“Wat de roze rassen zo interessant maakt mercieel beschikbaar met als voordeel dat, sen: het ontwikkelen en testen van een voor de markt is dat ze wat hartiger zijn ook al is er een besmetting met het virus sterke pijplijn voor de toekomst. Daarbij en de umamismaak aan gerechten geven. in de plant opgetreden, de teler deze toch ligt naast productie en resistentie de focus Polen vinden dat erg lekker, maar ik denk langer door kan blijven telen. De effecten op houdbaarheid in de keten. De markt dit ook voor de West-Europese markt inte- van het virus op de tomaat zijn minder en wil namelijk af van de in plastic verpakte ressant is.” een groter deel van de oogst blijft verhan- komkommers en Bayer zoekt in de nieuwe delbaar. Met de kennis en het materiaal kas ook naar rassen die langer vers blijven. Tomaat is een zeer competitieve markt van de IR resistente rassen zetten we nu (ML) voor de telers. Veredelaars verbeteren ook alles op alles om te komen tot hoog jan.kamper@bayer.com daarom voortdurend eigenschappen als resistentie rassen, de tweede trap, waarproducties, belichting en arbeid, en resis- door de planten bij een infectie geen symp-

Wilfred Scheffers (Plantfactory) en Paul van Dijck (TomaTech)

“Met het aanbieden van duidelijk onderscheidende rassen willen we een vraagmarkt creëren in plaats van een duwmarkt” In de Nederlandse hightech kassen worden niet alleen meer hoog productieve rassen geteeld; er is steeds meer ruimte voor noviteiten en speciale rassen. Smaak is een ervaring die pas na aankoop wordt ervaren, maar kleur, uiterlijk en vorm zorgen voor herkenbaarheid en meerwaarde in het schap. uist dat soort rassen worden door “JTomaTech ontwikkeld,” vertelt Paul

van Dijck van TomaTech. “Met het aanbieden van duidelijk onderscheidende rassen willen we een vraagmarkt creëren in plaats van een duwmarkt.” De rassen van TomaTech worden in Nederland vertegenwoordigd door distributeur Plantfactory.

“TomaTech heeft een heel creatieve insteek, anders dan de gevestigde orde. Deze rassen zijn echt een aanvulling op het reguliere aanbod in de hightech tomatensector en de bestaande ‘tomatencultuur’ in Nederland,” aldus een enthousiaste Wilfred Scheffers van Plantfactory.

AGF Primeur 4 • Special Veredeling • 2022

Tomelody

Pom Sweet Candy

Pom Sweet Candy is een voorbeeld van zo een ras. Wilfred: “Pom Sweet Candy heeft een groen kroontje dat iets is opgekruld en het ras heeft een karakteristiek puntje aan de onderkant. Dat maakt deze tomaat heel herkenbaar voor de consument. Als de aromatische smaak hem bevalt, en dat zal zeker, want die is super, zal diegene eerder overgaan tot een herhaalaankoop, want juist door de markante vorm is het product gemakkelijker terug te vinden in het schap.”

In de afgelopen jaren is het tomatenschap al behoorlijk ver gediversifieerd en verdiept. Om een nieuwe tomaat succesvol in de markt te zetten, zoeken TomaTech en Plantfactory bewust partners op in de keten. Wilfred: “We zijn een klein bedrijf en kunnen echt als team met ketenpartijen samenwerken. Wij als veredelaar zorgen dat smaak, houdbaarheid en de productie goed in orde zijn. Dan kun je vervolgens met marktpartijen verkennen wat de mogelijkheden van dat ras zijn en vandaaruit vraag creëren naar onze rassen. Zo heeft Stoffels tomaten de exclusiviteit gekregen voor een van onze rassen waarbij zij het merk TomAmuse hebben ontwikkeld en in de markt gezet.”

TomaTech is wereldwijd actief en kan gemakkelijk trends oppakken die mogelijk interessant zijn voor de Europese markt. “Op de Noord-Amerikaanse markt groeien we bijvoorbeeld heel hard in snoeptomaten/losse pruimtomaten. We hebben deze in álle kleuren beschikbaar: geel, bruin, oranje, roze, rood, violet en deze worden in allerlei verpakkingen en maten aangeboden aan de consument,” vertelt Paul. “In Nederland associëren consumenten tomaten nog vooral met de kleur rood, maar in landen om ons heen is dat al verder doorontwikkeld. Gekleurde snoeptomaten zijn goed te telen in Nederland en binnenkort

ook te zien in onze demokas in Monster,” vult Wilfred aan. “Deze showroom is dus niet alleen interessant voor telers, maar zeker ook voor ketenpartijen die op zoek zijn naar rassen die meerwaarde kunnen brengen in het retailschap en voor de horeca.”

tomaten met dezelfde eigenschappen kunnen leveren en hierover goede afspraken kunnen maken met afnemers.”

Het ToBRFV-virus veroorzaakt sinds 2014 wereldwijd grote schade aan tomaten en vormt een aanzienlijke bedreiging voor tomatentelers. Virusresistentie is een van Naast noviteiten hebben leveringszeker- de belangrijke R&D-doelen van TomaTech heid en beschikbaarheid zeker ook de en het bedrijf introduceerde als een van focus, niet alleen in veredeling, maar ook de eerste intermediaire resistente rassen. als partner in de keten. Paul: “Grote telers “TomaTech beschikt inmiddels over rassen en afzetorganisaties willen jaarrond kun- in diverse segmenten die bewezen sterker nen leveren. Door de constante kwaliteit zijn tegen infecties. Ook al zijn de planten te leveren bouwen zij betrouwbaarheid geïnfecteerd, deze blijven functioneren en op. Afhankelijk van hun strategie kunnen produceren.” ze ervoor kiezen om volledig in Nederland te telen onder belichting en met warmte De genetica om ToBRFV (hr) resistentie of in de wintermaanden over te schake- in rassen te ontwikkelen is beschikbaar len naar Spaanse productie tegen lagere bij Tomatech. “Nu is het wachten op het kosten. Wij beschikken over verschillen- inkruisen van deze genetica en de resulde rassen met dezelfde karakteristieken, taten analyseren. Daarna gaan we zo snel waarbij het ene ras meer geschikt is voor mogelijk met goede rassen op de markt teelt in mediterrane omstandigheden en komen.” (ML) het ander juist geschikt voor bijvoorbeeld paul@tomatech.com belichte herfstteelt. Door deze kennis wilfred.scheffers@theplantfactory.nl kunnen we telers en afzetorganisaties goed adviseren over de juiste combinatie en kosten van teelten zodat zij jaarrond

Chockberry

Tom Violet

AGF Primeur 4 • Actueel Bananen • 2022

Special

Veredeling

Het ras NUN09398 heeft een intermediaire resistentie tegen ToBRFV

Erwin de Kok, Sales Specialist Tomaat BASF

“We hebben fast track gekozen met dit tomatenras” “Dit ras is eigenlijk ontstaan uit een probleem,” zegt Erwin de Kok, Sales Specialist Tomaat bij het veredelingsbedrijf van BASF, over het tomatenras NUN 09 398. De nieuwe cherrytrostomaat in het assortiment is uitgerust met een intermediaire resistentie (IR) tegen het gevreesde Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV). Erwin nam het ras onlangs mee naar Fruit Logistica, waar het, naast het in het oog springende tomatenconcept RedNoir, de nodige aandacht van de kenners trok. Resistente rassen, die zijn namelijk gewild na twee jaar van alsmaar toenemende virusproblematiek.

en tomatenteler uit de Benelux zet vember volgt de planting bij de teler. “We deze winter in één klap al acht hec- hebben ‘fast track’ gekozen met dit ras, tare van het nieuwe ondersteund door data,” geeft Erwin aan. ras. Het ras moet “Dat betekent dat we voor een snelle markzelfs nog een naam tintroductie gaan.” krijgen. Die naam volgt deze zomer. “ToBRFV is in de markt vooral het ‘proIn oktober-no- bleem van de teler’, niet van de retailer,” merkt de Sales Specialist op, die met beide kanten van de keten te maken heeft. “Het zijn de telers die zekerheid willen over het kunnen telen van een ras zonder uitval vanwege virus. Supermark ten willen tomaten met een stabiele, goede kwaliteit en smaak. Wij proberen beide te bieden, waarbij we bij

66 AGF Primeur 4 • Special Veredeling • 2022

Erwin en Carlos met tomatenconcept RedNoir op Fruit Logistica

het toevoegen van resistenties niet willen inboeten op de sterke punten van een ras.”

Het nieuwe ras zit in hetzelfde segment als het ras Adorion bij het veredelingsbedrijf. “We hebben, in antwoord op het probleem uit de markt, een unieke oplossing ontwikkeld die voldoet aan de beschikbaarheid en betrouwbaarheid die de markt wenst.” Het nieuwe ras is volgens Erwin sterk in uniformiteit. “Dat is, naast resistentie, een belangrijk punt in de veredeling. Een uniform ras zorgt voor besparing op arbeid, zowel in de teelt, bij het verwerken als bij het verpakken.” Later dit jaar verwacht BASF nog meer resistente rassen te presenteren. LOWTECHMARKT De fijnere tomatensoorten worden met grote regelmaat in Zuid-Europa en Noord-Afrika geteeld. Vaak een arbeidskostenkwestie. Voor de soorten aan de tros, is dat nog minder het geval. “De

Het ras NUN09398 in de kas

houdbaarheid van de groene delen van de we cocktailtomaat met glanzend zwarte De tomaat heeft een wat vastere structros is hier soms nog een struikelblok bij schil en rode binnenkant werd vorig jaar tuur, heeft een lange houdbaarheid van transport van daar naar hier. De groene geïntroduceerd. “Het geeft de tomaat een tot wel drie weken en geeft geen geklieder delen moeten versheid uitstralen. De win- luxe uitstraling.” als je hem opensnijdt. Ouders van kindeterteelten houden hierdoor bij de trossen ren waarderen dit zeer, ontdekten we al.” in de concurrentie met het Zuiden meer Het ras staat momenteel ook bij Europese Gezond is de tomaat ook, geeft Carlos aan. stand.” telers op proef. Daarmee probeert BASF “De tomaat is een bron van antioxidande stap naar de hightechmarkt te maken. ten zoals vitamine C en van lycopeen en De teelt in Zuid-Europa en Noord-Afrika is Carlos Bonilla, Crop Marketing Manager: anthocyanen.” (TT) lang niet altijd hightech in glazen kassen. “Wij zijn als BASF al sterk met ToBRFV-reerwin.dekok@vegetableseeds.basf.com Dat neemt niet weg dat er ook daar continu sistente pruimtomaten in de lowtechnieuwe rassen doorkomen. RedNoir, een markt zoals Azovian en introduceren nu tomatenconcept van BASF, is bijvoorbeeld ook een ronde cocktailtomaat met hoge uit deze lowtechmarkt afkomstig. De nieu- kwaliteitseigenschappen.

AGF Primeur 4 • Actueel Bananen • 2022

Divers

Plantaardig voedingspatroon verlaagt kans op diabetes

olgens een nieuwe studie vermindert een voeding die rijk is aan groenten, fruit, noten, koffie, peulvruchten en andere plantaardige voedingsproducten het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2. In het Verenigd Koninkrijk lijden naar schatting ruim vier miljoen mensen aan diabetes type 2, waarvan ongeveer één miljoen hier nog geen weet van heeft. De ziekte wordt veelal veroorzaakt door ongezonde eetgewoonten, genetische aanleg en levensstijlfactoren, zoals een gebrek aan beweging, overgewicht en obesitas. Er wordt echter meer en meer bewezen dat het eten van voldoende volkorengranen, groenten en fruit en het vermijden van suikerrijke dranken en geraffineerde graanproducten, zoals witte rijst en witbrood, echt een verschil kunnen maken. Professor Frank Hu van de universiteit

van Harvard: "Gezonde plantaardige voedingsmiddelen, zoals noten en zaden, zijn rijk aan vezels, mineralen, antioxidanten, vitaminen en gezonde vetten. Deze voedingsstoffen verminderen de insulineresistentie en chronische ontstekingen die nauw gerelateerd zijn aan het ontstaan van

diabetes." De afgelopen twee decennia is het aantal gevallen van diabetes onder volwassenen wereldwijd meer dan verdrievoudigd, van zo'n 150 miljoen in 2000 naar meer dan 450 miljoen in 2019. In 2045 zal dit aantal naar verwachting opgelopen zijn tot 700 miljoen. Aan het onderzoek, dat

werd gepubliceerd in het blad Diabetologia, werkten 10,682 mensen mee.

Verdacht gaslek blijkt durian te zijn

n Douglas, de hoofdstad en grootste stad van het eiland Man, werden brandweerlieden naar een flatgebouw geroepen op zoek naar een gaslek. Wat ze in werkelijkheid vonden, was een durian. Rond 4 uur in de ochtend werden blusploegen naar een appartementencomplex in de stad gestuurd om het gemelde lek te onderzoeken. De ploegen controleerden de gangen, ondergrondse parkeergarage en verschillende appartementen met gasdetectie appara-

AGF Primeur 4 • 2022

tuur maar de metingen waren normaal. Toen kwam de aap uit de mouw, toen bleek dat het ging om de exotische vrucht durian. Durian, dat in tropisch Zuidoost-Azië wordt gekweekt, staat bekend om zijn bitterzoete smaak. Mensen die minder van het doordringende product houden, vergelijken de geur van deze fruitsoort met rottend afval, of in dit geval een gaslek. De vrucht verspreidt een zeer doordringende geur en kan over grote afstand waaien.

Advertorial

Ribbstyle is een bedrijf uit Zuidwest-Nederland dat al jarenlang bedrijven en projecten helpt met zijn coatingsystemen. Door de focus compleet op coatings te hebben zijn ze gespecialiseerd in de applicatie en technische details van elk project. Het is geen bijproduct, maar juist een heel belangrijk onderdeel wat voor veel bedrijven tijd en moeite bespaart en waarmee een betere kwaliteit gehaald kan worden in de bedrijfsprocessen.

Hoe is Ribbstyle actief in de AGF branche? Het gasdicht maken van bewaarruimtes hoort er voor Ribbstyle al jaren bij. Hierbij moet men denken aan CA/ULOkoelcellen, maar ook aan rijpkamers voor bananen en avocado’s. Door de ruimte luchtdicht te maken met onze coatingsystemen is er een gehele controle over het klimaat in de ruimte. De gasdichte coatings passen wij ook toe in ruimtes waar bulkgoed zoals rijst of cacao wordt opgeslagen of behandeld tegen de aantasting door insecten. Dit kunnen ruimtes zijn waar gefumigeerd wordt of ruimtes waar de Controlled Atmosphere techniek wordt toegepast. Daarnaast zorgt de coating voor een hygiënische afwerking. Door deze hygiënische toevoeging worden onze coatings ook steeds meer in voedselverwerkende bedrijven toegepast. Dit kunnen hele cellenbetonwanden zijn die anders poreus zijn en daardoor lastig schoon te maken, maar ook het afdichten van wand/vloer verbindingen. Met de coating behandelen we de wanden of plafonds volgens de eisen van de klant en bieden we een maatwerk oplossing. Het voordeel van een coating ten opzichte van een standaard verfsysteem is de duurzaamheid. Het systeem droogt niet

uit of krimpt niet door de elasticiteit en bestendigheid. Waarom wordt er voor Ribbstyle gekozen? De langdurigheid van het systeem. Het systeem gaat namelijk echt jarenlang mee. Het jaarlijks bijwerken van paneelnaden of wandoppervlakken is verleden tijd. Daar zit de winst voor de klant en dat is ook het fundamentele idee achter de coatingsystemen, om klanten van een lange-termijn oplossing te voorzien zodat ze zich niet elk jaar druk hoeven maken om de staat van hun bedrijfsruimtes. Welke oplossing willen jullie uitlichten in de AGF branche? We willen graag onze vloeroplossingen onder de aandacht brengen. We zijn gecertificeerd applicateur van Solidlux Instant Coating. Door middel van een UV lamp kunnen we razendsnel vloerbelijning en vloercoating aanbrengen. Hierdoor heeft de klant minder overlast en kunnen werkzaamheden zoveel mogelijk doorgaan. Bij onderhoud moeten de gewone werkzaamheden vaak toch onderbroken worden en dit wil je graag beperken. Wel willen we meegeven dat het zich loont om een keer tijd uit te trekken voor onderhoud en één keer een goed systeem te kiezen, omdat daarmee simpelweg betere resultaten

bereikt kunnen worden. Voor een fruitteler is het bijvoorbeeld de koelcel die op regime blijft. Voor een bedrijf dat voedingsmiddelen verwerkt is het de eenvoud waarmee de ruimte kan worden schoongemaakt of schoon blijft. Voor een koelbedrijf is het de energie die hij bespaart, omdat hij onze zonreflecterende dakcoating heeft toegepast. We horen vaak van klanten “hadden we dit maar veel eerder gedaan”. Wat willen jullie nog bereiken? Zoveel mogelijk klanten helpen met onze producten en ze daarmee een kwalitatieve en langdurige oplossing aanbieden. En goede referenties, zoals deze! “Top-voorbereiding door professionals die 100% achter hun product staan, en niet stoppen totdat het eindproduct van perfecte kwaliteit is.”

Bent u ook geïnteresseerd in een coatingsysteem of wilt u informeren naar de mogelijkheden? Neem dan contact op met Ribbstyle: Ribbstyle B.V. Columbusweg 16, 4462 HB Goes, Tel: 0113-622533, E-mail: info@ribbstyle.com, Linkedin: https://nl.linkedin.com/company/ribbstyle

AGF Primeur 4 • 2022

Complete Vegetable Solutions designed for your business

•

Produce Handling & Storage

•

Peeling, Grading, Washing

•

Electroporation

•

Value-added Processing

•

Product Handling

•

Metal Detection

Across industries and applications, we design specialised solutions. Bringing together leading brands in processing and metal detection equipment for the vegetable industries. Our solutions set the standard for yield, efficiency, and safety across a wide range of industries. Whatever your product needs, we can meet it with expertise and passion.

info@heatandcontrol.nl

heatandcontrol.com

Divers

Lippenstift uit rode bieten Veganistische in plaats van dierlijke inhoudsstoffen in cosmeticaproducten zijn een trend Aan het begin van het jaar waren niet alleen diervrije producten op het menu een trend, ook veganistische cosmetica wordt steeds populairder. Voor Duitsland voorspellen mark tonderzoeksinstituten in de komende jaren een groei van tot wel 3,2 procent. Cosmetica die uit planten gewonnen wordt, is in tegenstelling tot bio-cosmetica compleet vrij van dierlijke inhoudsstoffen, en is daarbij kwalitatief gezien net zo goed.

“Veganistische cosmetica voldoet aan dezelfde eisen als conventionele producten. Een dagcrème bijvoorbeeld biedt bescherming en vocht voor de huid,” legt Lisa Görk, farmaceutisch-technisch assistent en schoonheidsspecialiste in een apotheek in Fulda, uit in het gezondheidsmaga-

zine ‘Apotheken Umschau’. Voor talrijke dierlijke inhoudsstoffen bestaan er plantaardige alternatieven. Hyaluronzu-

ren wint men tegenwoordig bijvoorbeeld biotechnologisch uit tarweproteïnen in plaats van uit hanenkammen, collageen uit algen in plaats van

uit pezen. En voor mooie rode lippen en nagels hoeft men geen gebruik meer te maken van karmijn uit schildluizen,

maar kan men ook kleurpigmenten uit rode bieten gebruiken. Soms zijn inhoudsstoffen in veganistische cosmetica echter niet zo stabiel en deze

kunnen met de tijd veranderen. Daarom wordt aangeraden om de producten droog, koel en donker te bewaren, zo snel mogelijk te gebruiken en op de houdbaarheidsdatum te letten.

Lisa Görks adviseert: oogcrèmes in de koelkast bewaren, zodat ze nog beter helpen tegen zwellingen. En: lippenstiften liever niet in de warme broekzak bewaren. De natuurlijke wassen en oliën kunnen snel oplossen. Bovendien kan er net als bij ieder ander cosmeticaproduct ook overgevoeligheid optreden, bijvoorbeeld tegen etherische oliën. Daarom moet men de huid tijd geven bij het overstappen op een nieuw verzorgingsproduct.

HYTT Vacuüm Transport Systemen: dé hygiënische transportoplossing voor uw afval en bijproducten Op basis van jarenlange praktijkervaring leveren wij klant specifieke oplossingen om vrijkomende productstromen uit uw productieproces op een hygiënische en kostenbesparende manier te transporteren. Wat kan HYTT voor u betekenen? • Het verwaarden van uw afval en bijproducten • Onze oplossing zuigt het afval direct weg uit de werkomgeving • Verbeterd gebruik van uw productieruimte • U hoeft geen afval uit de high care te rijden • Een betere hygiëne in de productie omgeving • Een betrouwbare kennispartner aan uw zijde met innovatieve, efficiënte en duurzame oplossingen • U bent voorbereid op de meest veeleisende klanten • HYTT beschikt over een eigen installatie in Borne waar we samen met u uw producten kunnen transporteren

Wat zijn de voordelen van onze HYTT-transportsystemen? • Verbeterde hygiëne • Geen vloergoten (open riool) • Geen kruisbesmetting door interne transportmiddelen • Vermindering van de interne transportkosten • Veiligere en schonere werkomgeving • Reductie van waterverbruik • Efficiëntere manier van werken

AGF Primeur 4 • 2022

SMAKELIJK VERPAKKEN IS ONZE PASSIE

Kartonnen AGF-verpakkingen zetten uw producten op een duurzame en moderne manier in de schijnwerpers.

SEALTRAYS

KLANTSPECIFIEKE VERPAKKINGEN

HANGETIKETTEN EN BANDEROLLEN

Onze plasticvrije sealtrays voor het

Graag ontwikkelen we voor u een

We bieden een breed scala aan

veilig verpakken van bijv. kruiden,

passende oplossing. We verheugen ons

hangetiketten en (zelfklevende) bande-

fruit en groenten. De trays kunnen

op uw aanvraag.

rollen. Tevens door verschillende opties eenvoudig te bevestigen.

AKV

KKE

Walter-Werning-Straße 5

Tel. +49-521-9 2406-0

info@weroca.de

33699 Bielefeld

Fax +49-521-9 2406-20

www.weroca.de

WEROCA Kartonagen GmbH & Co. KG

met elke heatsealer worden geseald.

DE PAPIERVERPAKKING VOOR SLA EN KRUIDEN

IG TEND S E B R WATE 100% R PAPIE D E L YC GEREC

R MET E I P A P E RRIÈR A B BIO

ZONDER PLASTIC - ZONDER KUNSTSTOF COATING

bloom guard PERGAMIJN

bloom guard MIXED PAPER

bloom guard CLEAN BASE

100% papier, 100% recyclebaar, goede zichtbaarheid van de plant.

100% papier - waterbestendig waar nodig. Kruiden blijven in de hoes tijdens gieten.

Schoon en hygiënisch op de kassaband. Ook als Mixed Paper mogelijk.

De ideale verpakking om sla en kruiden te beschermen en te verkopen Hoge printkwaliteit met maximaal 10 kleuren (waterbasis) Flexibiliteit in maat, vorm en kwaliteit

WEBER Verpackungen GmbH & Co. KG Westerhaar 38 58739 Wickede/Ruhr - Germany Tel. +49-2377-80 99-0 bloomguard@weberverpackungen.de www.bloomguard.de

Inventaris

Ton Theunissen 30 jaar aan boord bij Zespri Ton Theunissen maakt al 30 jaar de show met kiwi’s voor Zespri en nog altijd vindt hij aanknopingspunten voor nieuwe ideeën. Coronatijd betekende dat hij “veel op zijn handen moest zitten”. Niets voor Ton, liever gaat hij op bezoek bij afnemers in zijn werkgebied de Benelux waar hij als Retail Account Executive Zespri vertegenwoordigt. Deze zomer is hijzelf of zijn promotieteam onder meer te vinden op markten door heel Nederland. Iets waar hij enorm naar uitziet.

Luxton van Zespri die iemand zocht voor de buitendienst in de Benelux.”

Van de 7 buitendienstmedewerkers die toen starten, is Ton als enige nog in dienst. De afdeling is inmiddels enorm gegroeid, met een lokale vertegenwoordiging in alle Europese landen. Ton zelf kreeg versterking in de Benelux, twee collega’s nemen alle retailers voor hun rekening. Ton is het gezicht voor groot-, klein- en markthandel. Ton: “Zespri is gegroeid, maar voelt rgens op zijn 16e rolde Ton via een vallen door de shows die hij als groente- nog als familie, we weten elkaar altijd te bijbaantje de AGF in. Al snel werd hij man maakte. “Ik zit al 47 jaar in het vak vinden en helpen elkaar vooruit. Ik moet gegrepen door alle mogelijkheden die en heb vijf jaar lang een eigen groente- nog 5 jaar voordat ik met pensioen ga. Om dat de bieden had. “Het trok me enorm winkel gehad. Ik deed telkens mee met gezondheidsredenen heb ik een stapje aan, vooral de speciale producten. Kiwi wedstrijden en heb in die tijd wel 35 prij- teruggedaan, maar verder voel ik me fit. was toen echt nog een exoot, nu is het een zen gewonnen, ook met kiwi’s zat ik in de bulkproduct.” Dat laatste komt mede door prijzen. Zo kwam ik in contact met Pieter In die 30 jaar van groei zijn er vele mijlpazijn eigen inzet voor Zespri. Ton was opgelen. “Zoals de enorm succesvolle introduc-

E 74

AGF Primeur 4 • 2022

tie in 2000 van de gold kiwi die de belofte niet waar kon maken, door ziektedruk (PSA) zakte de productie in. Gelukkig had Zespri een eigen variëteit ontwikkeld, de SunGold, die ze in 2010 op de markt konden brengen. Ook startten ze met het vermarkten van Europese Zespri Green kiwi’s, zodat deze 12 maanden per jaar beschikbaar zijn. Deze ambitie is er ook nog steeds voor Zespri SunGold kiwi’s. Daarnaast investeren we veel in innovaties, maar dat doen we op een natuurlijke manier en dat vraagt geduld. Centraal in ons innovatieprogramma staat de samenwerking met onze researchpartner Plant & Food Research in Nieuw-Zeeland. Samen met hen investeren we in de ontwikkeling van nieuwe kiwisoorten binnen het grootste kiwiteeltprogramma ter wereld. Als het gaat om productontwikkeling blijven we uitsluitend actief binnen het kiwi-segment. Daarbinnen zijn we expert en er is op dat gebied voldoende te doen.” De show maken is ‘zijn ding’. “Ik heb heel veel gekke dingen gedaan. Bijvoorbeeld met gigantisch grote opblaas kiwivogels uitgepakt. In Gent hingen we die ooit op een pand uit 1700, wat veel bekijks gaf. Een opblaasvogel plaatsten we bovenop

het Windig-gebouw [destijds een bekende groothandel op Food Center Amsterdam, red.] zodat hij vanaf alle windrichtingen te zien was voor groentemannen die kwamen inkopen. De grootste display die we maakten was 500m2, daar hadden we 4 vrachtwagens vol kiwidozen voor nodig.” De meeste shows maakte hij op kleinere schaal, op beurzen, bij groothandels, bij groentemannen. “Ik probeerde dat zo low budget mogelijk te doen, met materiaal van daar en ik liet vooral de kiwi als product de show stelen.”

deze bruine, harige vruchten er niet altijd zo aantrekkelijk uitzien in vergelijking met andere gekleurde vruchten. Daarom introduceren we nu de krathouders, wat dit verschil tussen de gele en groene Zespri kiwi’s duidelijker weergeeft. De houder bedekt de blauwe of zwarte randen van de kisten. Op deze manier hopen we de shopper te overtuigen en de Zespri kiwi-verkoop in de winkels te stimuleren.”

Binnenkort start Ton ook met het verder uitrollen van Zespri promotiecampagnes op markten. De ervaring leert dat niet Veel groentemannen zullen Ton ook ken- alleen de AGF-verkopers, maar de hele nen van de kerstshow van hun groothandel markt daar blij mee is vanwege de extra waar Ton in ‘billentikpak’ aan het magic beleving die zo’n team biedt. “Wij hangen wiel draaide voor prijzen. “Die shows zijn de slingers op en zorgen voor een feestje. er bijna niet meer, helaas. In de beginjaren We raden de AGF-handelaren vanaf dan had ik soms wel 15 tot 20 kerstmarkten. flink kiwi’s in te kopen, want die gaan dan Een hele leuke tijd, waar ik veel groente- heel hard lopen, ook in de weken daarna. mannen en hun hele familie heb leren ken- Daarnaast ondersteunen we de Zespri nen.” Afgelopen jaar, tijdens coronatijd, kiwi-verkopen bij de groot- en kleinhandel waren er al helemaal geen shows en is veel door middel van diverse acties. Het belooft energie gestoken in het ontwikkelen van weer een mooi seizoen te worden.” (ML) duurzame, herbruikbare POS materialen. Ton.theunissen@zespi.com Deze komen binnenkort beschikbaar. “Uit onderzoeken blijkt dat shoppers vaak in de winkel kiezen welk fruit ze aankopen en dan niet altijd voor kiwi’s kiezen, omdat AGF Primeur 4 • 2022

Groenten

Zijn tomaten uit de vollegrond gezonder? Marco van Es, oprichter Bac2nature: “Sinds de industriële revolutie komen we steeds minder in contact met de hoge diversiteit aan bacteriën uit de natuur. Dit veroorzaakt een verarming van ons microbioom en daarmee een verhoogd risico op (chronische) ontstekingsziektes. Deze ontwikkeling wordt ook wel de biodiversiteitshypothese voor gezondheid genoemd. Bac2nature zet zich in om onderzoek te stimuleren naar oplossingen om het contact met diverse bacteriën uit de natuur op een moderne manier te herstellen.”

Hebben tomaten van de vollegrond een hogere diversiteit aan microbiomen dan tomaten geteeld op substraat? En draagt de diversiteit aan deze bacteriën in tomaten bij aan de diversiteit in de darm en daarmee aan een weerbaardere gezondheid bij de mens? Kortom: is er verschil in de bodem waarop gewassen worden geteeld en heeft dat effect op de menselijke gezondheid? Op die vragen moet een nieuw pilot-onderzoek antwoord geven.

ezondere landbouwbodems, herstel van biodiversiteit in de landbouw en een hogere weerbaarheid van humane gezondheid zijn mogelijk aan elkaar gekoppeld. Kennis over deze koppeling heeft veel maatschappelijke en economische potentie. Voor een pilot onderzoek hierover hebben het Louis Bolk Instituut, stichting Bac2nature en Universiteit Maastricht een subsidie ontvangen van de Zweedse Ekhaga stichting. In dit onderzoek zal voor het eerst gekeken gaan worden naar de mogelijke relatie tussen een vitale bodem, het voedselgewas en de humane gezondheid. Deze relatie wordt onderzocht door te meten welke bacteriën uit de grond via de geconsumeerde tomaten in mensen terecht komen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een kunstmatig maagdarmmodel bij de Universiteit van Maastricht, waarbij de bacteriën (microbiomen) van tomaten geteeld in volle grond worden vergeleken met die van hydroculturen. De onderzoeksvragen zijn:

AGF Primeur 4 • 2022

Peter Keijzer, Louis Bolk Instituut: “Dit is het eerste onderzoek naar de directe relatie tussen verschillen in microbioom in bodem, het voedsel dat daarop wordt geteeld en het effect wat dat kan hebben op de menselijke gezondheid. Dit onderzoek borduurt voort op een literatuurstudie door Louis Bolk Instituut verricht voor het ministerie van LNV waarin werd geconcludeerd dat voor een dergelijke relatie weinig tot geen eenduidig bewijs is. Inzicht in een dergelijke relatie kan van groot belang zijn voor bijvoorbeeld het bodembeleid van de overheid, de marktpropositie van agrarische ondernemers, voedingsmiddelenproducenten en retailers, maar kan ook impact hebben op gezondheidsbeleid van overheden en zorgaanbieders.”

Koen Venema, Universiteit Maastricht: Hebben tomaten van de volle grond een “Door gebruik te maken van een gevahogere diversiteit aan micro-organismen lideerd model dat nauwkeurig het dan tomaten geteeld op substraat? maagdarmkanaal nabootst kan bestudeerd worden of de micro-organismen Draagt de diversiteit aan bacteriën aanwezig in tomaten geteeld op volle in tomaten bij aan de diversiteit in de grond of tomaten geteeld met behulp van darm en daarmee aan een weerbaardere hydrocultuur passage door de darmen gezondheid bij de mens? overleven en een interactie aan kunnen gaan met de microflora in de dikke darm, Belangrijkste doel van dit onderzoek is die cruciaal is voor gezondheid. Een groom dit thema op de onderzoeks- en investe verscheidenheid aan verschillende teringsagenda’s van overheden en bedrij- micro-organismen biedt naar men denkt ven te krijgen door middel van het leveren betere bescherming dan een lage divervan dit eerste conceptuele bewijs. siteit. De verwachting is dat gewassen geteeld op volle grond meer verschillenAANSLUITING OP EERDER ONDERZOEK de soorten bacteriën (en schimmels?) Het onderzoek sluit o.a. aan op recente zullen bevatten dan gewassen geteeld op wetenschappelijke publicaties over micro- een meer steriel substraat. Als we op die bioom onderzoek in appels (Wassermann manier gezondheid van de maatschappij et al.) en aardbeien (Cybulska et al.) van kunnen beïnvloeden is dat natuurlijk fangangbare en biologische oorsprong. Daar- tastisch.” bij werd gevonden dat de diversiteit aan bacteriën en schimmels in biologische appels en aardbeien groter is dan in gangbaar geteelde, en bij aardbeien ook de hoeveelheid bacteriën en schimmels.

PALLETISING SOLUTIONS The Complete Portfolio

Clever design based on the latest technologies In-house manufacturing Seamless project management & install 50+ years of experience

Looking for advice on how to Automate?

Get in touch with us! +32 (0) 55 33 57 57 info@scottautomation.be www.scottautomation.be

AGF Primeur 4 • 2022

Divers

Component uit paddenstoel mogelijk werkzaam tegen Covid-19

oor een recente studie screenden en valideerden onderzoekers moleculen uit passenstoelen op hun werkzaamheid tegen de voornaamste protease (Mpro) van severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2).

De Covid-19-pandemie is nog steeds niet voorbij en blijft wereldwijd grote druk op de zorgsector uitoefenen. Het ontstaan van gemuteerde SARS-Cov-2-varianten en het gebrek aan universeel geautoriseerde therapeutische mid-

delen dragen eraan bij dat het aantal aan SARS-Cov-2 gerelateerde ziekte- en sterfgevallen blijft stijgen. Het Mpro van SARS-Cov-2 is een belangrijke therapeutisch doel voor de ontwikkeling van medicijnen tegen Covid-19. Paddenstoe-

len, en bestanddelen die hieruit worden gewonnen, staan bekend om hun medicinale eigenschappen. Ze bezitten ontstekingsremmende, antibacteriële en antivirale eigenschappen. Desondanks werd de werkzaamheid van bestanddelen uit paddenstoelen voor de behandeling van SARS-CoV-2 nog niet uitgebreid onderzocht. Voor het betreffende onderzoek werd de bindingsaffiniteit met SARS-CoV-2 Mpro van bestanddelen uit de C. militaris (een paddenstoelensoort) onderzocht en het bestanddeel met de sterkste affiniteit geselecteerd. De Cordycepin-interactie werd beoordeeld aan de hand van MD-simulatie. Uit de resultaten bleek dat het Cordycepin uit de C. militaris de actiefste molecuul tegen het SARS-CoV-2 Mpro was.

Passion for Conference Pears Kweker van van hoge kwaliteit ConferenCE Aan- en verkoop van peren verpakking volgens wensen van de klant

Kieldrechtsebaan 85 - 9130 Verrebroek - Tel: 0032477777736 - Email: info@vanhaelstfruit.be - www.vanhaelstfruit.be

AGF Primeur 4 • 2022

Vollegrondsgroenten

“Veel mensen weten niet eens dat deze mooie producten gewoon in ons eigen land groeien”

Meer kleur en smaak op het bord Dertien jaar geleden liet Martin Topper bezoekers van een foodfestival paarse peen proeven. De vraag waar deze gekleurde groente vandaan kwam, liet hem niet los. Al snel besloot hij zelf gekleurde wortelen te gaan telen. Inmiddels produceert Zonneheerdt een breed assortiment aan gekleurde en vergeten groenten.

een groot deel van de producten jaarrond te kunnen leveren. Soms koopt hij product bij, als service of wanneer klanten specifiek om bepaalde producten vragen. “Een deel van onze producten is jaarrond beschikbaar uit de opslag, maar wortelpeterselie bijvoorbeeld kun je niet het hele jaar bewaren. Dat kopen we voor onze vaste klanten tijdelijk elders in. Voorop staat dat Zonneheerdt consumenten de echte smaak van groenten wil laten proeven. Dit doen we door smaakvolle gekleurde groenten zo duurzaam mogelijk te telen. Dat we hier in de Flevopolder op vruchtbare gronden telen is een groot voordeel.”

artin begon in 2010 met het telen bieden.” Vanuit het bedrijf in Dronten vervan de gekleurde wortelen. Hij is de zorgt Zonneheerdt het gehele productiederde generatie van het akkerbouwbe- proces vanaf het zaaien tot aan de oogst, drijf Zonneheerdt dat naast de teelt en evenals het wassen, sorteren en verpakverwerking van gekleurde en vergeten ken.” groenten ook actief is in het verbouwen van onder andere aardappelen en uien. “In DE ECHTE SMAAK VAN GROENTEN eerste instantie begon ik alleen met de Het assortiment omvat paarse, gele, witte, teelt van gekleurde wortelen, later volg- purple haze, rode peen, rode, gele en wit- De verschuiving die gaande is van vlees den ook gekleurde bieten, babygroenten, te bieten, chioggia bieten en mini bieten, naar groenten is volgens hem een goede pastinaak en wortelpeterselie. Het areaal pastinaak en wortelpeterselie. “Rode peen ontwikkeling. “Consumenten zijn over beslaat momenteel zo’n 65 hectare. Wat telen we nog niet zo heel lang, de produc- het algemeen steeds bewuster bezig productie en verwerking betreft passen tie neemt nog elk jaar toe. Rode peen is met gezondheid en willen meer kleur en de vollegrondsgroenten allemaal prima onder andere in India heel populair, maar smaak op het bord. Chioggia biet is bijbij elkaar passen en we kunnen hiermee we merken nu ook een stijgende vraag voorbeeld enorm populair als carpaceen totaalpakket aan gekleurde groenten vanuit de Europese markt.” Martin vertelt cio, rode bieten worden veel verwerkt

AGF Primeur 4 • 2022

Martin startte in 2010 met de teelt van gekleurde groenten in de Flevopolder

in sappen, smoothies en salades en gele wortelen doen het goed in wokmixen. Bijzonder is ook dat de groenten specifieke gezondheidsbevorderende eigenschappen hebben, wat ik zelf ook graag benoem. Gezonde voeding is toch het beste medicijn. Zo bevat paarse peen anthocyanen, een natuurlijke kleurstof en antioxidant en zijn gele wortelen rijk aan luteïne, een stof die de ogen beschermt.”

eigen label van Zonneheerdt de deur uit. konden doen, in verspakketten bijvoorNaast de binnenlandse markt zijn onder beeld. Juist in deze periode wilden mensen andere Duitsland, het Verenigd Konink- geïnspireerd worden en uitpakken in de rijk, Frankrijk en Scandinavië belangrij- keuken. Daarbij komt dat consumenten ke bestemmingen. Onze groenten gaan juist in coronatijd werden aangespoord bijvoorbeeld ook naar Dubai en het Ver- bewuste keuzes te maken, steeds meer re Oosten. In Frankrijk en het VK zijn de mensen willen weten waar hun product groenten vooral een aanvulling op het vandaan komt. Dat is toch echt wel een eigen seizoen, in het Verenigd Konink- positief gevolg van de coronapandemie. rijk zijn ze gek op onze bietjes en in Japan De rol van lokale en eerlijke producten worden onze gekleurde groenten gebruikt wordt daarmee onderstreept.” FLEVO-GROENTEN IN JAPANSE SUSHI voor de bereiding van sushi.” Waar kunnen we de gekleurde groenten PROMOTIE GEKLEURDE GROENTEN van Zonneheerdt zoal tegenkomen? De Ook bij Zonneheerdt heeft de coronapan- GAAT DOOR bewerkte en onbewerkte groenten vinden demie haar sporen nagelaten. Martin zag In het verleden was Martin al actief met via distributeurs hun weg naar de retail, de afgelopen twee jaar met name vanuit het promoten van vollegrondsgroenten en foodservice en de verwerkende indus- de foodservice de vraag naar gekleur- het verbeteren van het imago in de agraritrie. De producten gaan veelal in houten de groenten drastisch dalen. “Daar staat sche sector. Hij zet zich er nog altijd graag kistjes van vijf of tien kilogram onder het tegenover dat we weer meer richting retail voor in om mensen te informeren over de

THOMASOL GESTIÓN, S.L. ALICANTE – ESPAÑA WWW.THOMASOL.EU T: +34 965 060 305 M: +34 669 636 873

Uw volledige transparante en discrete partner, lokaal gevestigd in Spanje voor directe en persoonlijke sourcing van al uw Spaanse producten.

AGF Primeur 4 • 2022

Vollegrondsgroenten

prachtige producten die Nederland, en Flevoland in het bijzonder, te bieden heeft. Niet verwonderlijk dat Martin dit jaar met zijn gekleurde groenten te vinden is op de Floriade Expo in Almere. “Gekleurde groenten zijn mijn passie en specialiteit. Veel mensen weten niet eens dat deze mooie producten gewoon in ons eigen land groeien.” Martin vind het leuk én nodig om zoveel mogelijk mensen groenten met kleur en smaak te laten proeven, zodat ze ervaren hoe de groenten echt smaken. “Door onze afgevlakte smaken weet men niet meer

hoe producten van is hij positief gestemd. Zo haalt Martin oorsprong echt veel energie uit samenwerkingen en inismaken. Daarnaast tiatieven waarbij de zorg voor mensen en blijft informatie het milieu centraal staan. Zonneheerdt is over de herkomst onder andere aangesloten bij Boeren voor van groenten en het Buren. Dit is een stichting zonder winverkorten van de stoogmerk die voedselpakketten samenketen erg belang- stelt voor mensen met een klein budget rijk. We kunnen en op deze manier verbinding legt tussen producten van over het platteland en de stad. “Ook voedselde hele wereld verspilling verminderen door meerwaarimporteren, dan de te creëren uit reststromen heeft onze zijn ze misschien wel biologisch geteeld, aandacht. We hebben al een heerlijke gele maar is het ook duurzaam? Sowieso groei- bietenchutney en paarse wortelsap onten we als gangbare landbouw steeds meer wikkeld en momenteel werken we aan de in de richting van biologisch. We gebrui- limonadelijn met groenten.” (CH) ken zo min mogelijk gewasbeschermingstopper@zonneheerdt.nl middelen. En dat kan ook. Als je goed voedsel hebt, zijn er weinig middelen nodig. Zie het als een aspirientje bij pijnbestrijding. Dat gebruiken we toch ook alleen als het nodig is?!”

ZORG VOOR MENS EN MILIEU Stijgende productiekosten, de macht van de supermarkten, dreigende personeelstekorten; het baart ook Martin zorgen. Toch

UW PARTNER VOOR HANDEL EN TEELT • IMPORT • EXPORT CONSUMPTIE- EN POOTAARDAPPELEN Kleinjan’s aardappelhandel B.V. Zuidoordseweg 6 • 3267 LW Goudswaard • Tel.: 0186-692900 • Fax.: 0186-691491 E-mail: info@kleinjansaardappelhandel.nl • Internet: www.kleinjansaardappelhandel.nl

AGF Primeur 4 • 2022

Samen bouwen aan toekomstbestendige personeelshuisvesting?

HomeFlex komt graag met u in gesprek Heeft u weleens nagedacht over het samen realiseren van sociaal verantwoorde huisvesting? Met het oog op de toekomst biedt het ontwikkelen van eigen woningbouwlocaties dé oplossing voor huisvesting van flexwerkers. Een constructieve samenwerking tussen verschillende partijen is essentieel om kwalitatieve en passende huisvesting te realiseren. Wilt u weten wat HomeFlex voor u kan betekenen? Neem contact met ons op.

Flexibele personeelshuisvesting in compleet ingerichte woningen

Uitstekende beheerservice o.a. 2-wekelijkse inspecties en 24/7 bereikbaarheid

Willem Weggeman w.weggeman@homeflex.nl

HomeFlex B.V. | Molendijk 16 | 3361 EN Sliedrecht | 0184-820082 | info@homeflex.nl

ADVOCATEN / LAWYERS

Specialisten in AGF-recht

Weena 614, 3012 CN Rotterdam • T: +31 - 10 201 29 39 E: info@borsboomhamm.nl • I: www.borsboomhamm.nl

KLEUR MET MEER SMAAK www.zonneheerdt.nl

zonneheerdt

AGF Primeur 4 • 2022

Divers

Kool-appelsap kan gevaarlijk buikvet snel verminderen

ij zwaarlijvige mensen omringt visceraal vet vitale organen, zoals de lever, nieren en darmen. Deze lastige locatie en de eigenschappen van het vet kunnen het risico op diabetes, dementie en bepaalde vormen van kanker verhogen. In tegenstelling tot onderhuids vet, is visceraal vet niet de malse substantie vlak onder de huid die je kunt knijpen; dit type vet zit diep verborgen in de buik. Daar kan het leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Volgens een onderzoek dat is gepubliceerd in het tijdschrift Nutrients, is het drankje dat kan helpen het gevaarlijke buikvet te verminderen appel-koolsap. Uit het onderzoek bleek dat de fruiten groentedrank in staat was visceraal vet te verminderen. De onderzoekers keken naar de effecten van kool-appelsap

op zwaarlijvigheid bij rattenmodellen. Gefermenteerde voedingsmiddelen zijn eerder in verband gebracht met een lagere hoeveelheid visceraal vet. Van zuurkool tot kimchi, gefermenteerde voedingsmiddelen maken gebruik van anaerobe processen waarbij micro-organismen, zoals gist en bacteriën, voedselcomponenten afbreken.

Microbiomen op vers en onbewerkt fruit blijken essentieel voor menselijke gezondheid

Roel Wellner Fruit BV Esterweg 12a, 4185NN Est M +31(0)655 17 51 69 T +31(0)345 56 94 32 info@roelwellnerfruitbv.nl www.maribelle-appel.nl

AGF Primeur 4 • 2022

e Zuid Afrikaanse hoogleraar Lise Korsten aan de Universiteit van Pretoria, heeft gereageerd op een onlangs gepubliceerde studie die laat zien hoe het microbioom en resistoom van appelen veranderen in de periode na de oogst. Korsten vertelt dat de studie aantoont dat nuttige microben op appelen overheersen. "Uit andere studies blijkt dat verschillende soorten het darmmicrobioom ten goede komen en bijdragen tot gezondheid en welzijn. Het oude gezegde "een appel per dag houdt de dokter weg" is dus echt waar. In ons artikel hebben we aangetoond dat deze populaties veel voorkomen op onze lokaal geteelde appelen. In andere studies is ook aangetoond dat deze gunstige microbioompopulaties de opname van voedingsstoffen in de darm verbeteren en men kan dus parallellen trek-

ken tussen verse appelen die een gezond darmmicrobioom bevorderen en andere voedingsproducten zoals bewerkte voeding die vaak verstoken is van gezonde microben en dus niet bijdraagt aan het behoud van een gezonde darm," aldus Korsten. De studie suggereert ook dat de groeiende trend om plantaardig te eten meer is dan een modegril. De wetenschap toont nu aan dat we meer halen uit het eten van rauwe en verse groenten en fruit dan alleen de som van hun voedingsstoffen en dat de positieve rol die de microscopische organismen spelen in ons darmmicrobioom steeds belangrijker wordt voor onze gezondheid.

TOMRA 5C

TOMRA 5A

Transforming global food production to maximize food safety and minimize food loss by making sure Every Resource Counts.

www.tomra.com/food AGF Primeur 4 • 2022

Advertorial

Door CBI uitgekozen bedrijven scoren op Fruit Logistica Dit jaar presenteerde CBI zorgvuldig gekozen kwaliteitsleveranciers afkomstig uit Guatemala, Panama, Honduras, Costa Rica en Jordanië. Locatie: Fruit Logistica in Berlijn, van 5 tot en met 7 april 2022. Fruit Logistica is ‘s werelds de grootste handelsbeurs voor verse producten. Ook door CBI gecoachte bedrijven van het onlangs gesloten project Agrofood Moldova waren aanwezig. Alle bedrijven hebben hun producten met succes gepresenteerd. Estuardo Cobo, manager van Amadeo Export uit Guatemala, zei: “De beurs was een fantastische manier om nieuwe klanten te ontmoeten en weer in contact te komen met mensen die ik door de pandemie niet meer had gezien.” Midden-Amerikaans succes Dit jaar stelde CBI vier bedrijven voor die meededen aan het project CBI Connecting Central America: Panafruit met papaja’s uit Panama, Amadeo Export met mango’s uit Guatemala, Agrícola Antar met okra uit Honduras en Tropifoods met cassave, zoete aardappel en meer producten uit Costa Rica. Alle vier bedrijven waren heel enthousiast over Fruit Logistica en hebben er veel goede contacten opgedaan. Panafruit wordt gerund door Hormoz Safi en zijn dochter Maryan. Ze maakten al een week na afloop van de beurs plannen om zaken te doen met een bedrijf waarmee ze in Berlijn in contact waren gekomen.

Estuardo Cobo, manager van Amadeo Export, was heel blij met wat hij had bereikt in de drie dagen durende beurs. Hij had al zijn doelen behaald. “Het mooiste van Fruit Logistica dit jaar was dat ik er nieuwe bedrijven heb leren kennen en weer in contact ben gekomen met klanten die ik door de pandemie niet meer had gezien. Ik heb ook klanten gevonden die zaken met me willen gaan doen, en twee mogelijke partners waar ik in wil investeren.” Estuardo zei ook dat hij op deze editie van Fruit Logistica heeft gekeken naar mogelijke nieuwe exportmarkten.

Hij was CBI heel dankbaar voor de hulp bij het vinden van de juiste klanten. “Het is soms best moeilijk om te bepalen met welke bedrijven je het best zaken kan doen; de CBI experts hebben me daarbij goed geholpen. Dat soort marktkennis kun je met geld niet kopen.” Business export coaching expert Piet Schotel raadt importeurs aan om voor bedrijven te gaan die worden ondersteund door CBI. “CBI bereidt ondernemingen voor op de Europese markt. Importeurs die voor deze bedrijven kiezen, weten van tevoren dat ze betrouwbaar en professioneel zijn.” Koning van de dadels Jordanië heeft als leverancier van verse groente en fruit een concurrentievoordeel. Dat komt door het langere productieseizoen in de Jordaanvallei en de korte afstand tot Europa. Het land staat bekend om zijn hoge kwaliteit aardbeien en paprika’s. Maar Jordanië heeft nog een andere troef: de Medjoul dadel, bekend als de koning van de dadels. De Jordaanse vereniging van exporteurs en producenten (JEPA) sprong er ook dit jaar weer uit op Fruit Logistica. Er waren dit jaar zeven aanbieders van heerlijke Medjoul dadels die steun krijgen van CBI. Veel potentiële klanten en inkopers kwamen langs om de verrukkelijke dadels te proeven en contacten te leggen met de bedrijven. Tamer Abu Jodom van Five Dates vond het “heerlijk om weer op een beurs te kunnen staan. Ik heb heel wat mensen ontmoet die dadels naar de Europese markt willen exporteren. Ik heb er goede contacten

aan overgehouden.” Ook zei hij: “Fruit Logistica is meer dan alleen je product verkopen of contacten leggen. Je bent aan het netwerken met gelijksoortige bedrijven en concurrenten, op zoek naar mogelijkheden om samen te werken.” Als je deelneemt aan een handelsbeurs, moet je goed weten wat jouw bedrijf onderscheidt van de anderen. Tamer zegt dat hij dankzij het Fresh Fruits and Vegetables Jordan project van CBI heeft geleerd zijn bedrijf te onderscheiden van de rest en hoe je de concurrentie aangaat. Op naar het volgende niveau Moldavië is een vruchtbaar land met een lange traditie van fruitteelt. Met moderne technologie worden er onder meer appels, druiven, kersen, abrikozen, pruimen en andere steenvruchten geteeld en geëxporteerd. In de afgelopen vijf jaar heeft CBI samengewerkt met Moldova Fruct, de landelijke associatie van producten en exporteurs van fruit. Het CBI-project Agrofood Moldova liep van 2018 tot 2021. Achttien telers van vers fruit, fruitverwerkers en honingproducenten kregen coaching van CBI. Ze werden geholpen bij het voldoen aan de markteisen van de Europese Unie (EU), het verbeteren van productiemethoden en het betreden van de EU-markt. Op Fruit Logistica van dit jaar stonden sommige door CBI gecoachte bedrijven die bij Moldova Fruct zijn aangesloten. Valeria Caduc, manager van SMARTA, heeft deelgenomen aan het CBI-project. Haar bedrijf verkoopt verschillende soorten appels. Ze

vertelt dat haar bedrijf al veel profijt heeft gehad van het project: “CBI heeft ons geholpen bij het zetten van de volgende stap in ons bedrijf door marktonderzoek en het opstellen van een exportplan.” Voordat ze zich aansloot bij het CBI-project had Valerie al eens deelgenomen aan beurzen en een paar klanten binnengehaald. Maar nadat ze door CBI was geadviseerd, merkte ze het verschil op de beurzen die ze daarna bezocht. “We deden marktonderzoek en kwamen er zo achter waar ons product in de markt past. Hierdoor vonden we meer leads en klanten voor ons product.” Dit jaar bezocht ze Fruit Logistica zonder CBI, “maar dankzij het project wist ik nu wat ik moest doen. Ik heb gesproken met mogelijke inkopers en met eerdere contacten. CBI gaf ons het vertrouwen de volgende stap met ons bedrijf te zetten.” Iurie Fala, directeur van Moldova Fruct, kijkt terug op een succesvolle samenwerking met CBI. “CBI heeft bedrijven in het project geholpen met hun professionalisering, hoe ze nieuwe markten konden aanboren en voorbereiden op uitdagingen. Er zijn dit jaar op Fruit Logistica bedrijven aanwezig die CBI ondersteunde. Je ziet hoe professioneel ze te werk gaan.”

Importmogelijkheden Connecting Central America Wilt u meer weten over de ze bedrijven en mogelijkheden voor import? Neem contact op met de projecten van Connecting Central America door een email te sturen naar cca@cbi.eu Fresh Fruit and Vegetables Jordan Om contact op te nemen met het Fresh Fruit and Vegetables Jordan project, stuur een email naar agriculture@cbi.eu Agrofood Moldova Voor meer informatie over de bedijven van Agrofood Moldova, ga naar www.moldovafruct.md/eng of stuur een mail naar agriculture@cbi.eu

ON THE LEFTBANK WITH EXCELLENT CONNECTIONS TO HINTERLAND DESTINATIONS VIA MAINROADS AND SUFFICIENT BARGE CONNECTIONS TO THE IMPORTANT EUROPEAN PORTS. ©wimsuy

EFP being specialized in handling fruit and perishables (mainly bananas) situated at a multi purpose water related terminal containing: • 13600 sqm coldstore • 8100 sqm dry warehouse for export • Container hub & repair site of 17500 sqm and 500 reefer plugs STRENGTHS: • Expertise in stevedoring • Liable in Warehouse Management • Excellent Warehouse Management system with barcode scanning for track and trace • FAVV approved • Experienced and skilled employees to •

For further info do not hesitate to contact EFP directly on info@eurofruitports.com · www.eurofruitports.com

Pepper Decore System

AGF Primeur 4 • 2022

Economie

Instituut Thünen: meer groenten en fruit, minder vee

Land- en tuinbouwsubsidies in andere banen leiden tuinbouwproducten (in de OESO-landen -1,7 %, in de niet-OESO-landen -0,2 %).

De consumptie van groenten en fruit zou aanzienlijk stijgen als gevolg van de verandering in het aanbod: met 10% in de OESO-landen en met 5% in de niet-OESO-landen. Volgens de berekeningen zou dit de voedingsgerelateerde mortaliteit met ongeveer 440.000 mensen per jaar verminderen.

Wetenschappers van de Universiteit van Oxford en het Braunschweig Thünen Instituut hebben onderzocht hoe een gezondere en klimaatvriendelijker landen tuinbouwsituatie kan worden ontwikkeld door landen tuinbouwsubsidies wereldwijd anders in te richten. De resultaten zijn nu gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications.

ereldwijd wordt jaarlijks meer dan 200 miljard dollar uitgegeven aan overheidsdiensten voor de landen tuinbouw. De nadruk ligt vooral op de ondersteuning van bestaande landen tuinbouwsystemen en landen tuinbouwbedrijven, en minder op de teelt en productie van gezond en klimaatvriendelijk voedsel. Aangezien de landen tuinbouw, met inbegrip van vervoer, de verwerking en de distributie van voedsel, verantwoordelijk is voor een derde van alle broeikasgasemissies en veel ernstige ziekten terug te voeren zijn op onevenwichtige voeding, lijkt het de moeite waard het huidige systeem te heroverwegen. In een nieuwe studie hebben dr. Marco Springmann van de Universiteit van Oxford en dr. Florian Freund van het Thünen-instituut voor marktanalyse onderzocht hoe de landen tuinbouwsubsidies kunnen worden hervormd om de klimaatvriendelijke productie en de volksgezondheid te stimuleren. Aan de hand van modellen hebben ze verschillende varianten uitgedacht, die allemaal gemeen hebben dat een deel van de subsidies wordt

gekoppeld aan de teelt van zowel gezond als duurzaam geproduceerd voedsel. Dit betekent: meer tuinbouwproducten zoals groenten, fruit, noten en peulvruchten en minder vee.

Momenteel wordt slechts een kwart van de landen tuinbouwsubsidies gebruikt voor tuinbouwproducten. De rest gaat naar granen en oliehoudende zaden (ongeveer een derde), waarvan een groot deel wordt gebruikt als veevoer, of rechtstreeks naar de veeteelt gaat (vlees- en melkveehouderij). Als landen tuinbouwsubsidies volledig zouden worden gebruikt om voedingsmiddelen met gunstige gezondheids- en milieueigenschappen te bevorderen, zou dat leiden tot een stijging van de productie van groenten, fruit, noten en peulvruchten met 19% in de OESO-landen (waaronder de EU, de VS en Japan) en met 3% in niet-OESO-landen zoals China, Rusland of India. De broeikasgasemissies zouden licht dalen, hoofdzakelijk door de verminderde consumptie van vlees en zuivelproducten en van basisvoedingsmiddelen in combinatie met de toename van

TEGENSTRIJDIGE DOELSTELLINGEN Uit de resultaten blijkt echter ook dat er een aantal wisselwerkingen zijn. Een volledige afschaffing van de landen tuinbouwsubsidies zou economisch en ecologisch gunstig kunnen zijn, maar negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de bevolking. Daarentegen zou het ombuigen van alle subsidies naar de productie van gezond voedsel dat op een klimaatvriendelijke manier is geproduceerd, de gezondheid van de bevolking verbeteren en de uitstoot van broeikasgassen verminderen, maar een negatief economisch effect hebben. De meest veelbelovende aanpak was de subsidies gelijkmatiger over de landen te verdelen en alle betalingen te koppelen aan de productie van gezond en klimaatvriendelijk voedsel. Maar zelfs als de landen hun huidige nationale subsidieniveaus zouden handhaven en slechts de helft van de betalingen zouden koppelen, zou dit bijdragen tot een betere gezondheid en meer duurzaamheid.

Of en in welke mate de landen tuinbouwsubsidies worden hervormd, hangt af van de wil van de beleidsmakers, het publiek en de diverse belangengroepen. De moeizame onderhandelingen over de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) van de EU geven een idee van hoe moeilijk een dergelijke onderneming is. In brede kringen in de EU en het VK wordt nu echter gepleit voor een “overheidsgeld voor collectieve voorzieningen”-aanpak, waarbij landen tuinbouwers meer worden beloond voor hun milieubewuste optreden. Wetenschappelijke modelberekeningen zoals die in de thans gepubliceerde studie kunnen de beleidsmakers in dit verband een belangrijk oriëntatiekader bieden. florian.freund@thuenen.de

AGF Primeur 4 • 2022

Bedrijfsnieuws

Steve Barnard, CEO en oprichter van Mission Produce

De bijna 40-jarige evolutie van Mission Produce

Van de rijpingsrevolutie van avocado’s tot de uitbreiding naar mango’s Mission Produce werd opgericht in 1983, in een periode waarin de consumptie van avocado’s niet erg hoog lag. De jaarlijkse consumptie in de VS bedroeg minder dan één kilo per persoon, en er waren weinig tot geen gegevens over de Europese consumptie bekend. In die tijd waren er greenskins op de markt, maar er kwam steeds meer interesse voor de Hass-variëteit vanwege zijn veelzijdige smaakprofiel. “In de afgelopen vier decennia is er veel veranderd in de AGF-sector wereldwijd, in de avocado-sector en in ons bedrijf,” zegt Steve Barnard, CEO en oprichter van Mission Produce. ‟In de begindagen van Mission hadden we echt niet kunnen voorspellen dat we vandaag de dag werkzaam zouden zijn in zoveel regio’s, verspreid over de hele

AGF Primeur 4 • 2022

wereld,” deelt hij mee. Desalniettemin is Mission vanaf het allereerste begin internationaal georiënteerd geweest. In het eerste jaar sprak Barnard een grote

distributeur in Japan en vroeg hem: ‟Hoe krijgen we al jullie handel?″ Het antwoord was: ‟Zorg dat we nooit zonder komen te zitten. Garandeer een goede bevoorrading, het hele jaar door.″

UITBREIDING BUITEN DE VS ‟Daarom hebben we in 1985 activiteiten in Mexico opgezet om fruit te leveren tijdens het laagseizoen in Californië.″ Kort daarna begon het bedrijf met de distributie naar andere klanten in Azië, Europa en Canada. ‟Sindsdien bleven we prominent aanwezig in alle opkomende markten.″ Aangezien de vraag naar avocado’s wereldwijd groter blijft dan het aanbod, blijft Mission zoeken naar mogelijkheden om extra volume

aan te kopen. ‟Wij werken samen met een wereldwijd netwerk van telers om het hele jaar door, uit meerdere bronnen, te kunnen leveren,″ aldus Barnard. Deze bevoorradingsstrategie heeft Mission naar de beste teeltgebieden over de hele wereld gebracht, waaronder Californië, Mexico, Guatemala, de Dominicaanse Republiek, Colombia, Peru, Ecuador, Brazilië, Chili, Israël, Kenia en Zuid-Afrika. Buiten de VS bezit Mission plantages in Peru, Colombia en Zuid-Afrika. ‟Verticale integratie geeft ons meer controle over onze eigen productie en biedt ons de mogelijkheid om te profiteren van extra beschikbaarheid van fruit. Zo kunnen we tekorten in het aanbod verminderen en de leveringsbetrouwbaarheid voor klanten over de hele wereld garanderen.”

ry in 2000 en zagen een stijging van 300 en volgens voorlopige cijfers is de avocaprocent in hun verkoop in het eerste jaar. doconsumptie in de EU en het VK in 2021 Toen konden we losgaan!″ De ‛rijpings- met nog eens 8 procent gestegen. revolutie’ was geboren en zo startte de wereldwijde avocado-trend. Sindsdien is Toen de rijpingsrevolutie op gang kwam, de consumptie per hoofd van de bevol- realiseerde Mission zich dat er behoefking gegroeid van minder dan één kilo te was aan meer avocado’s in de perioper capita tot meer dan 4 kilo in de VS in de mei-september. ‟Dus zijn we in 2012 2021. Daarnaast is het aanbod van avo- begonnen met het ontwikkelen van 5.000 cado’s in Mexico, Peru, de Dominicaanse hectare in Peru om in deze behoefte te Republiek en Colombia toegenomen. ‟Ons voorzien.″ Het groeipotentieel voor avorijpingsprogramma was zo succesvol dat cado’s in Europa is afhankelijk van de we uiteindelijk nog eens elf ultramoderne toegang tot meer fruit. ‟Als de grootste rijpingscentra hebben geopend, waarvan wereldwijde distributeur van avocado’s er één strategisch is gelegen in Nederland, zijn wij uniek gepositioneerd om te voorin Breda,″ aldus Barnard. zien in de toenemende marktvraag.″

EUROPA ALS SUBSTANTIËLE MARKT UITBREIDING NAAR MANGO’S Hoewel veel mensen de groeiende mondi- ‟Ons succes in het beheren van de recordale avocado-trend associëren met Mexico, hoeveelheden avocado’s stimuleerde RIJPINGSPROGRAMMA Zuid- en Midden-Amerika en de VS, zien ons om ons wereldwijde netwerk, onze Al tijdens de eerste stappen, op weg naar experts uit de sector in dat Europa een ultramoderne infrastructuur en onze rijeen wereldwijde expansie, zag Missi- substantiële markt is. Daar is een groeien- pingscapaciteiten te benutten om nog een on een kans om in te spelen op de vraag de consumptie en er is nog potentieel om extra product aan onze portefeuille toe te naar rijpe avocado’s. ‟We ontwikkelden meer af te zetten. In 2013, toen Mission voegen: mango’s,″ aldus Barnard. Na een avocado-specifieke rijpingstechnolo- haar rijpingscentrum in Breda bouwde, jaar werd het mangoprogramma van het gie en bouwden een rijpingscentrum in bedroeg de jaarlijkse avocadoconsump- bedrijf verder uitgebreid. Begin 2022 werd Oxnard, Californië. We testten het eerste tie in Europa minder dan 100.000 ton. In de afzet in de VS uitgebreid met extra disrijpingsprogramma met Ralphs Groce- 2020 steeg de consumptie tot 670.000 ton, tributie in Nederland, Duitsland, Frank-

AGF Primeur 4 • 2022

TopTec V2.0 Ripe Technology • • • • • • • • • • • •

Better taste Long Shelf life Great quality Maturing uniformly Perfect colour Weight stabilization during ripening Suitable for banana’s,mango, avocado and other fruits Energy saving Fast ripening Easy cleaning Perfectly controlled bij Proba 5 Our fans meet ErP 2015 standards

Cooling Systems Holland uses natural refrigerants in it’s cooling cycle.

coolingsystemsholland.nl Zoltstede 10, 8431 HM Oosterwolde • The Netherlands Telefoon +31 (0)592 530 310 info@coolingsystemsholland.nl

Rijpingskamers voor avocado’s in het ultramoderne distributiecentrum van Mission Produce in Breda, Nederland. Steve Barnard, CEO en oprichter van Mission Produce, voor de palletiseer- en verpakkingslijnen in de meest geavanceerde avocadoverpakkingsfaciliteit van Noord-Amerika in Oxnard, Californië.

rijk, Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Van 2010 tot 2020 is de wereldwijde mangoproductie bijna verdubbeld, wat aangeeft dat hier grote kansen liggen. ‟We verheugen ons erop om een leidende rol te spelen op de markten in de stijgende populariteit van de vrucht.″ Een tweede Europees verkoopkantoor werd geopend om de marktpositie van Mission te versterken. ‟De locatie in

het Verenigd Koninkrijk is een aanvul- we rijpingsprogramma’s op maat voor ling op onze bestaande aanwezigheid retailers en bieden we innovatieve merin Nederland en is bedoeld om nieuwe, chandising om aan de unieke behoeften directe retailrelaties te ondersteunen en van consumenten te voldoen.″ (MH) onze klantenservice uit te breiden. Op dit moment zijn we het hele jaar door de belangrijkste leverancier van avocado’s op de Europese markt, en we streven ernaar hetzelfde te doen met mango’s. Door gebruik te maken van ons geavanceerde netwerk en infrastructuur, ontwikkelen

SWEET AND SEEDLESS VALENCIANA AND MOLLAR POMEGRANATES

T: + 34 966637488 | WWW.CAMBAYAS.COM

AGF Primeur 4 • 2022

Divers

Costa Ricaanse landbouwcoöperatie verzet zich tegen uitbreiding grootschalige ananasplantages Mensen uit de Costa Ricaanse gemeenschap, dorp en landbouwcoöperatie Longo Maï – ook bekend als Finca Sonador – zijn vastbesloten zich te verzetten tegen de uitbreiding van de ananasplantages van een multinational om de land-, water- en arbeidsrechten van de lokale gemeenschap te verdedigen.

e gemeenschap van Longo Maï beschikt over 900 hectare grond. Meer dan de helft van het land wordt voorbehouden als natuurreservaat, terwijl de rest door de bewoners wordt gebruikt voor de teelt van maïs, bonen, cassave, bananen en meerdere fruitsoorten en de productie van vlees, melk en eieren voor lokale consumptie. In verschillende Costa Ricaanse plattelandsgemeenschappen, waaronder Longo Maï, heeft de monocultuur van ananas geleid tot conflicten met een sociaal en ecologisch karakter. Een Oxfam-rapport stelt vast dat de uitbreiding en intensivering van ananasplantages heeft geleid tot verontreiniging van het oppervlakte- en grondwater, bodemerosie, rivieromleidingen en de ophoping van sediment in rivieren.

Longo Maï – wat “lang leven” betekent in het Occitaans, een met Catalaans verwante taal uit Zuid-Frankrijk – is een beweging en een landbouwcoöperatie die in 1973 in Zwitserland is ontstaan. In die tijd probeerden jongeren in het naoorlogse Oostenrijk, Zwitserland, Duitsland en Frankrijk het land en de bodem weer te beschouwen als een middel om zelfvoorzienend te worden en als bron van een alternatief voor het kapitalistische economische model. In 1979 richtten de Europese coöperaties van Longo Maï met steun van de Verenigde Naties een landbouwcoöperatie in Costa Rica op om vluchtelingen te helpen die de door de Verenigde Staten gesteunde Somoza-dictatuur in Nicaragua ontvluchtten. Kort nadat de nationale bevrijdingsbeweging de oorlog in Nicaragua had gewonnen, keerden veel Nicaraguanen terug naar huis. En toen de bur-

AGF Primeur 4 • 2022

geroorlog in El Salvador in de jaren tachtig verergerde, vestigden veel vluchtelingen uit dat Centraal-Amerikaanse land zich in Longo Maï. Het dorp werd al snel een thuis voor mensen op de vlucht en arme landloze Costa Ricaanse boeren. De eerste stappen van de coöperatie in Costa Rica vielen samen met de komst van het Amerikaanse bedrijf Fresh Del Monte Produce. Via de Pineapple Development Corporation (PINDECO), een dochteronderneming van Fresh Del Monte, monopoliseerde het bedrijf de export van verse ananas uit het zuiden van Costa Rica, zo blijkt uit onderzoek van de ecologistenvereniging La Ceiba (COECOCeiba).

Térraba-Sierpe, die zich vlak bij Longo Maï bevinden.

“De verontreiniging in het drasland van Térraba-Sierpe, dat overigens een Ramsargebied is, heeft het ecosysteem ontwricht en de lokale economie volledig veranderd”, vertelt Oscar Beita, die samen met Longo Maï op milieukwesties werkt. Beita is ook lid van de Levende Rivieren Beweging in Costa Rica.

Beita, Kiser, Spendlingwimmer en andere inwoners van Longo Maï en omliggende gemeenschappen voeren een protestcampagne tegen de verdere uitbreiding van de ananasplantages in de buurt van Térraba-Sierpe. In 2019 besliste het Costa Ricaanse ministerie van Milieu en Energie (MINAE) een project op te schorten dat voorzag in een 500 hectare grote ananasplantage in de buurt van het waardevolle watergebied. De coöperatie zet nu haar strijd voort en richt zich op een driejarig partnerschap tussen Fresh Del Monte en GIZ, het internationale ontwikkelingsagentschap van de Duitse regering, dat tot doel heeft een project voor duurzaam stroomgebiedbeheer te ontwikkelen. “Dit project en andere soortgelijke projecten worden gepresenteerd als een globaal model om watervoorraden veilig te stellen voor bedrijven”, zegt Kiser. Nu de kwestie van het waterbeheer opduikt, vertelt Beita aan Food Tank dat de gemeenschap “de aandacht wil vestigen” op het probleem. “Het zal een lang en complex proces worden omdat Fresh Del Monte al tientallen jaren actief is in de regio en in bijna elk facet van het leven in dit gebied is doorgedrongen.”

Toen Fresh Del Monte ook activiteiten in Buenos Aires opstartte, “vernietigde het bedrijf de natuur om intensieve ananasteelt mogelijk te maken”, vertelt Spendlingwimmer, medeoprichter en directeur van het Longo Maï-project, aan het online Om het bewustzijn rond milieukwesties te magazine Food Tank. “De mensen die op vergroten en ideeën uit te wisselen voor de plantages werken, worden ook bloot- het versterken van voedsel- en waterzegesteld aan chemicaliën en hebben zware kerheid, verwelkomt Longo Maï academiwerkomstandigheden te verduren. Dat ci en universiteitsstudenten om samen te gaat nu al 40 jaar onverminderd door op werken aan projecten voor natuurbehoud deze manier. De Costa Ricaanse regering en gemeenschapsontwikkeling. “Longo trekt zelf dit soort bedrijven aan om werk- Maï fungeert als een psychologische en gelegenheid te genereren, maar dit model spirituele ruimte voor moeilijke gesprekis het tegenovergestelde van wat Longo ken over water en het milieu”, zegt Kiser. Maï promoot.” “Longo Maï doet meer dan alleen maar voedsel telen, het is ook een haven waar Longo Maï maakt zich vooral zorgen over mensen een nieuwe manier van denken het watergebruik van PINDECO en de kunnen omarmen.” vervuiling van nabijgelegen rivieren. Een studie van de Universiteit van Costa Rica vond sporen van zes verschillende gewasbeschermingsmiddelen in de moeren van

Rese arch a nd Innovat ion of strawberries and berries

E QP C

AGF Primeur 4 • 2022

Exoten

Passiefruit: gerimpeld het lekkerst

Passiefruit van Cebon, het eigen merk van de Group Achiel De Witte voor topkwaliteit producten

Passiefruit is in opmars. Hoewel de vrucht nog altijd tot de exoten behoort, neemt de populariteit de laatste jaren toe. Passiefruit ligt jaarrrond in het fruitschap, is heel gezond en wordt steeds vaker gebruikt als kleurrijke smaakmaker.

tarfruit, onderdeel van Group A. De weersomstandigheden. Passiefruit heeft Witte, is gespecialiseerd in de import temperatuurverschillen nodig om goed te van exoten en overzeese producten. De kleuren. Het verschil tussen dag en nacht Brusselse groothandel biedt een scala moet groot zijn.” gelijking met tien jaar geleden, is de aanaan producten. Van alom bekende ananas, voer vanuit Colombia per boot een stuk avocado en banaan tot exotische produc- Ive merkt op dat met name Vietnam een aantrekkelijker geworden. De omstandigten als carambola, pitaya en ramboetan. belangrijk teeltland is voor de import van heden om het product tijdens de overtocht Eind maart vertelt algemeen manager Ive passiefruit. “De vrucht wordt daar vrijwel goed te bewaren zijn sterk verbeterd en de Lambert ons over passiefruit. De vraag het hele jaar door geteeld. Alleen in maart volumes zijn groter. Aanvoer per zeevracht naar de tropische vrucht is op dat moment is er een korte periode dat het te koud is, was tot voor kort verhoudingsgewijs goednog redelijk goed. “Traditiegetrouw is de en ook in juni en juli wordt er iets min- koper dan toen. De laatste maanden zijn consumptie van passiefruit het grootst der geoogst vanwege het regenseizoen. de kosten echter voor de containers weer in het najaar en de winter, met een hoge Passiefruit vanuit Vietnam komt altijd fors gestegen, en met de huidige situatie in piek rondom de kerstperiode. We zien de per luchtvracht, wat de kwaliteit van het Oekraïne en Rusland zit er direct nog geen vraag nu zachtjesaan teruglopen. Zodra product ten goede komt. Het product kan beterschap in. We ontvangen wekelijks het eerste zomerfruit verschijnt, loopt de namelijk later en dus iets rijper geoogst per container passiefruit vanuit Colombia.” verkoop terug. Vervolgens trekt de markt worden. Het Vietnamese passiefruit an vanaf eind augustus weer aan.” sich is ook iets groter dan bijvoorbeeld het Aanvullend importeert Starfruit paspassiefruit uit Colombia, heeft wat don- siefruit uit Zimbabwe en Zuid-Afrika, waar GROTE TEMPERATUURVERSCHILLEN kerder vruchtvlees en is beter van smaak. het seizoen iets korter is. In Zuid-Afrika VEREIST Vietnamees passiefruit is echt een premi- wordt veelal passiefruit van de variëteit Passiefruit komt van oorsprong uit um product.” Ester geteeld. De meest bekende soort Zuid-Amerika en wordt tegenwoordig voor de Europese markt is de Edulis, ook vooral geïmporteerd uit landen als Colom- AANVOER PER BOOT IS GOEDKOPER wel paars passiefruit genoemd. De vrucht bia, Vietnam en Zimbabwe. “In principe is GEWORDEN is wat groter, enigszins eivorming en heeft passiefruit jaarrond beschikbaar, maar je De aanvoer van Colombiaans passiefruit een rijke zoetzure smaak. “Het wat duurblijft vanzelfsprekend altijd afhankelijk gaat per zeevracht, heeft een langere tran- dere gevlogen passiefruit uit Vietnam gaat van de natuur. Zimbabwe bijvoorbeeld sittijd en wordt daarom eerder geoogst. meer naar speciaalzaken. Deze worden heeft een paar lastige jaren achter de rug, Het product is volgens de exotenspecia- veelal per stuk verkocht, terwijl het promet te weinig zon en te warme nachten. list overigens goed. “Het heeft een prima duct uit Colombia meest gangbaar met zes Ook Colombia kampte met ongunstige prijs-kwaliteitsverhouding. Zeker in ver- stuks op een schaaltje worden verpakt.

AGF Primeur 4 • 2022

de vrucht. Passiefruit heeft naast de harde buitenschil nog een binnenschil voor de bescherming van het vruchtvlees. Een deel van de gerimpelde vruchten belandt nog altijd in de afvalcontainer, maar dat is dus helemaal niet nodig. Deze zijn juist het lekkers. Zeker in de strijd tegen foodwaste is het goed om consumenten hierover te blijven informeren. Sowieso is het goed om meer aandacht te vragen voor passiefruit. We verhandelen het fruit richting alle is heel gezond, de vrucht zit vol vitamines Er is nog zoveel onbekend, ook rondom kanalen in binnen- en buitenland: groot- en mineralen en is heel vezelrijk. Daar- vele gezondheidsvoordelen bijvoorbeeld. handel, retail, detailhandel, foodservice.” naast heeft passiefruit een typische ietwat Kortom, volop mogelijkheden om de verintense smaak en een bijzondere textuur koop van deze tropische lekkernij verder GROEIENDE POPULARITEIT van kleine zaadjes met een geleiachtig te stimuleren.” (CH) BEVORDERT CONSUMPTIE vruchtvlees.” ive@starfruit.be Eind jaren ‘80 importeerde de groothandel de eerste volumes passiefruit. Sinds Wat veel consumenten niet weten is dat die tijd is de afzet op de Europese markt de vrucht het lekkerst is als de schil gaat gestaag gegroeid. Vooral de laatste jaren rimpelen. “Mensen laten lelijke groenten is passiefruit in opmars. De vrucht heeft en fruit vaak links liggen. Dat is natuurlijk inmiddels ook een vaste plek veroverd zonde, want met het product zelf is meestin het supermarktschap. Ive ziet over het al niets aan de hand,” laat de handelaar algemeen een toenemende consumptie. weten. “Zeker in het geval van passiefruit Zo is passiefruit een populaire kleuren geldt juist dat de gerimpelde vruchten het smaaktoevoeging in smoothies, bowls, meest rijp zijn en zijn ze veel zoeter van salades en desserts. “Consumenten zijn smaak dan die met een gladde schil. Goed steeds bewuster bezig met eten en willen om te weten is ook dat de gerimpelde schil echt kleur en smaak ervaren. Passiefruit geen invloed heeft op de binnenkant van

“Passiefruit heeft temperatuurverschillen nodig om goed te kleuren, het verschil tussen dag en nacht moet groot zijn”

AGF Primeur 4 • 2022

Retail

Optimalisatie van het AGF-schap De meest bewerkelijke afdeling van een supermarkt is de AGFafdeling, die ook nog eens gezien wordt als het visitekaartje. Bovendien geldt, net als voor de andere afdelingen in een supermarkt, dat elke centimeter op het schap moet renderen. Kleinere supermarkten hebben geen AGF-chef op de werkvloer, maar Spar heeft Ronald Ruitenbeek van Smeding Groenten en Fruit, die samen met zijn collega Tjacco van den Barg, vol passie dagelijks de ondernemers ondersteunt bij de AGF-verkoop. Nederland telt ruim 450 zelfstandige SPAR-winkels (is inclusief de 110 neutrale winkels), gerund door zelfstandig ondernemers. Daarnaast maken zo’n honderd neutrale winkels gebruik van het logistieke proces van inkoop en distributie van Spar. “Onze core business is het ondersteunen van de AGF-afdeling van deze winkels, kennis over te dragen en de omzet te vergroten,” vertelt Ronald. Hij is Senior Presentatie Specialist en winkelbegeleider bij Smeding. “Er is haast geen vakkennis aanwezig op de winkelvloer en ondernemers hebben maar weinig tijd om zich echt in AGF te verdiepen. Ze krijgen bovendien een steeds breder assortiment, bijvoorbeeld het verkopen van vers belegde broodjes.”

provincies zijn bijvoorbeeld aardappelen prominenter aanwezig dan in Noord-Brabant waar minder aardappelen worden gegeten. Smeding ontzorgt de winkels zoveel mogelijk. “Ons doel is om elke winkel minstens twee keer per jaar te bezoeken en te helpen. Ongeveer 70 procent van mijn tijd ben ik op de winkelvloer aanwezig. Verder doe ik marktonderzoek voor de winkels om de AGF-afdeling af te stemmen op het marktgebied en de concurrentie,” vertelt Ronald.

heeft altijd aandacht, dus moeten medewerkers leren dat ze, telkens als ze langs Het doel is dat de AGF-afdeling qua rendede AGF lopen, deze recht trekken en con- ment minimaal het landelijk gemiddelde troleren. Op een checklijstje bij de weeg- haalt. Maar Ronald en zijn collega gaan schaal kun je dat bijhouden, net zoals je natuurlijk voor meer. Een AGF-afdeling weleens ziet in toiletruimtes die schoon- waarin de presentatie zo mooi mogelijk gehouden moeten worden.” is, de schappen zo ontworpen zijn dat margerijke producten het beste gepositioOm ondernemers te motiveren het bes- neerd staan, maar ook de minste derving te uit hun AGF-afdeling te houden post optreedt. Ronald: “Ik zie nog heel vaak Ronald veel voorbeeldfoto’s op LinkedIn. kiwi’s naast de bananen liggen waardoor “We zijn bezig met een ombouw van Spar- deze sneller bederven dan nodig of stawinkels en wij helpen daarbij de AGF-af- peling van producten. Hopen doet wel delingen op te bouwen. Als we klaar zijn verkopen, maar bergen doet bederven, je zet ik een berichtje op LinkedIn, vooral om kunt beter met één laag werken.” Ronald andere ondernemers te triggeren de afde- betreurt het dat er zo weinig kennis is over ling zo mooi en strak te houden. Een ande- AGF in de gemiddelde supermarkt. “Het re manier om hen te helpen is het visueel is een soort tic van me om supermarktmaken van schappenplannen met behulp medewerkers aan te spreken wanneer ik Samen met zijn collega rijdt Ronald door van voorbeeldfoto’s.” bijvoorbeeld zie dat ze een bananendoos heel Nederland om winkels te bezoeken. verkeerd openmaken of ruw met handel Veel ondernemers moeten afstappen van Schappenplannen worden vier keer per omgaan. Ze vinden me misschien maf, het idee dat de AGF-afdeling ’s ochtends jaar opgesteld en aangepast aan het sei- maar ik hoop dat ze er wat van leren.” gevuld kan worden en ’s avonds leegge- zoen. De schappenplannen zien er per haald moet worden. “Een AGF-afdeling regio verschillend uit. In de noordelijke

AGF Primeur 4 • 2022

“Elke centimeter in het schap moet renderen”

Kennis is key als het gaat om het verko- van kleur door het koude weer, waardoor pen van groenten en fruit. Ronald ziet ze er minder fris uitzien en misschien al die relatie terug in de verkoopcijfers. Een weggegooid worden terwijl dat niet nodig ondernemer die zijn AGF-afdeling fris en is.” vers houdt behaalt vaak een hogere omzet. Ronald probeert hen daarom altijd te Zelf leert hij ook nog graag bij, ook al zit hij enthousiasmeren en te voorzien van actu- vanaf zijn 16e (43 jaar!) in het vak. “Mijn ele kennis. “In de afgelopen weken is de ouders verkochten bloemen. Toen ik aan Spaanse broccoli bijvoorbeeld wat grijzer mijn eerste bijbaantje als vakkenvuller

begon, werd ik meteen op de AGF-afdeling geplaatst, omdat ik “verstand had van vers”, dachten ze. Er ontstond al snel een klik en voor ik het wist zat ik er fulltime in. Ik heb ooit een uitstapje naar de beveiliging gemaakt, maar ben toch weer teruggekeerd naar AGF in retail en later ook een periode aan de andere kant van de handel gewerkt bij een groothandel. Nog elke dag

Export - Import - Teelt Specialiteiten:

Conventionele teelt Biologische teelt voor industrie en verse markt

WITTE- EN RODE KOOL ALLE WORTELEN RODE BIETEN KNOLSELDERIJ AARDAPPELEN UIEN (GELE-RODE) SJALOTTEN IJSBERGSLA

Handelsweg 2, 1619 BJ Andijk, T.: +31 22 85 91 222 | M.: +31 653 167022 E-mail: info@hortica.nl | www.hortica.nl

AGF Primeur 4 • 2022

###

ook kan onderscheiden als formule. Er zijn inmiddels gele en rode kiwi’s, platte perziken en nectarines en vele soorten tomaten. Naast de adviserende rol richting de winkels is er ook een lijn richting de catagorymanager van Spar. Spar voert een volwaardig, maar niet heel diep assortiment. Het vloeroppervlak van een Spar-winkel is 200 tot 800 m2, terwijl dat voor een gemiddelde supermarkt al snel minimaal 1.800 m2 is. ‟Spar gaat voor smaak en niet zozeer voor de prijsknallers,″ vertelt Ronald. “Spar gaat natuurlijk zijn eigen weg in de categorie. Wij volgen welke kant zij op willen en adviseren over trends. Deze volgen wij op de voet en omdat we ook horecaleverancier zijn kunnen we Meer verdieping dan vernieuwingen in het schap trends die ook voor consumenten interessant zijn snel oppikken. Zo heeft Spar leer ik bij. Laatst heb ik 5 keurmeestercer- was toen groentechef bij Dirk-supermark- twee zoete puntpaprika’s opgenomen in tificaten gehaald en daar nieuwe dingen ten en bestelde 20 kisten met een grote het assortiment, kleine oranje puntpapriopgepikt.” display erbij. In de winkel liet ik mensen ka’s in de shaker om te snacken en de proeven. Dat werd een succes en zo ben ik lange rode voor in de keuken, toen haast Het succesvol introduceren van echt nieu- later door kunnen rollen naar de functie niemand daar nog van had gehoord.” (ML) we producten in de AGF is niet makkelijk. van AGF-manager.” rruitenbeek@smeding.nl Wat de boer niet kent...“Je moet daar echt energie in steken en mensen enthousiast Over het algemeen ziet Ronald weinig échmaken. Ik weet nog goed dat we de eerste te vernieuwingen in het retailschap, maar kiwi’s kregen, zo’n harig groen ding. Ik wel steeds meer verdieping waardoor je je

100

AGF Primeur 4 • 2022

A d vAedrvt eo rr ti o a lr i a l

De DeLimelon Limelonisisniet nietmeer meeruit uitons ons assortimentweg wegte tedenken! denken! assortiment Drie Drie seizoenen seizoenen na na de de lancering lancering vanvan de de Limelon Limelon heeft heeft hethet product product zijnzijn plafond plafond nognog nietniet bereikt. bereikt. DeDe vraag vraag naar naar de de unieke unieke specialty specialty meloen meloen blijft blijft groeien. groeien. De De Limelon, Limelon, eeneen unieke unieke meloen meloen metmet eeneen verrassend verrassend frisse frisse bitebite De De Limelon Limelon is niet is niet te te vergelijken vergelijken metmet enig enig andere andere meloen meloen diedie nu nu op op de de markt markt is. is. De De meloen meloen kankan hethet best best omschreven omschreven worden worden als als zoet zoet en en sappig sappig metmet eeneen friszure friszure smaak. smaak. Deze Deze friszure friszure smaak smaak kankan vergeleken vergeleken worden worden metmet de de smaak smaak vanvan limoen, limoen, vandaar vandaar ookook de de naam naam Limelon. Limelon.Daarnaast Daarnaast heeft heeft de de Limelon Limelon eeneen brixbrix vanvan 13-14 13-14 en en eeneen lange lange shelflife shelflife vanvan meer meer dandan 3 weken 3 weken waardoor waardoor hethet eeneen waardevolle waardevolle toevoeging toevoeging in in de de meloenenmarkt. meloenenmarkt. De De unieke unieke smaakervaring smaakervaring maakt maakt hethet eeneen bijzonder bijzonder en en verrassend verrassend product product voor voor de de consument. consument. ‘’Wanneer ‘’Wanneer mensen mensen de de Limelon Limelon voor voor hethet eerst eerst proeven proeven zijnzijn ze ze altijd altijd heel heel ergerg verbaasd verbaasd over over de de unieke unieke combinatie combinatie vanvan zoet zoet en en friszuur friszuur in in eeneen meloen.’’ meloen.’’ Aldus Aldus Geerten Geerten vanvan Luttikhuizen, Luttikhuizen, accountmanager accountmanager Limelon Limelon bij bij HillFresh HillFresh International. International. Teelt Teelt en en beschikbaarheid beschikbaarheid ‘’De‘’De grootste grootste uitdagingen uitdagingen voor voor de de Limelon Limelon liggen liggen momenteel momenteel op op hethet gebied gebied vanvan de de beschikbaarheid beschikbaarheid en en de de teelt. teelt. WeWe willen willen klanten klanten jaarrond jaarrond de de beste beste kwaliteit kwaliteit Limelon Limelon leveren leveren en en daarom daarom hebben hebben wijwij als als doel doel omom de de Limelon Limelon jaarrond jaarrond te te kunnen kunnen telen telen op op meerdere meerdere continenten. continenten. Afgelopen Afgelopen jaarjaar is HillFresh is HillFresh bezig bezig geweest geweest metmet trials trials in in Marokko, Marokko, Brazilië. Brazilië. Honduras Honduras en en Costa Costa Rica’’. Rica’’. ‘’We ‘’We zijnzijn constant constant bezig bezig omom de de keten keten vanvan de de Limelon Limelon te te perfectioneren. perfectioneren. WeWe hebben hebben gezien gezien datdat ieder ieder land land en en continent continent verschillende verschillende uitdagingen uitdagingen metmet zichzich mee mee brengt brengt voor voor de de teelt teelt vanvan de de Limelon. Limelon. HetHet is daarom is daarom belangrijk belangrijk omom continue continue te innoveren te innoveren en en nietniet stilstil te vallen te vallen in het in het proces’’ proces’’ zegt zegt Geerten. Geerten. Met Met hunhun jarenlange jarenlange ervaring ervaring in in hethet leveren leveren vanvan kwaliteitsmeloenen kwaliteitsmeloenen werkt werkt HillFresh HillFresh samen samen metmet hunhun beste beste teeltpartners. teeltpartners. DitDit omom ervoor ervoor te zorgen te zorgen datdat de de volumes volumes vanvan de de Limelon Limelon vanvan uitmuntende uitmuntende kwaliteit kwaliteit zijn.zijn. ‘’Voor ‘’Voor hethet telen telen vanvan eeneen nieuwe nieuwe meloen meloen hebheb je je partners partners nodig nodig diedie liefde liefde voor voor hethet vakvak hebben. hebben. HetHet ontwikkelen ontwikkelen vanvan eeneen goed goed product product metmet eeneen constante constante kwaliteit kwaliteit gaat gaat verder verder dandan hethet planten planten vanvan eeneen zaadje. zaadje. Daar Daar zijnzijn bevlogen bevlogen teeltpartners teeltpartners voor voor nodig nodig diedie de de teelt teelt nauwlettend nauwlettend in de in de gaten gaten houden’’ houden’’ Aldus Aldus Geerten. Geerten. Kwaliteit Kwaliteit is de is de sleutel sleutel tottot succes succes ‘’Het ‘’Het is ontzettend is ontzettend mooi mooi omom te zien te zien datdat allealle tijdtijd diedie in in de de Limelon Limelon geïnvesteerd geïnvesteerd wordt wordt zijnzijn vruchten vruchten af begint af begint te werpen. te werpen. Voor Voor hethet derde derde seizoen seizoen op op rij hebben rij hebben wewe

1 1

AGF AGF Primeur Primeur 4 • 42021 • 2021

onze onzekwaliteit kwaliteitgoed goed weten weten te te borgen. borgen. Want Want alleen alleen metmet eeneen constante constante kwaliteit kwaliteit is isde deconsument consumentte te overtuigen overtuigen omom de de Limelon Limelonaf af te te nemen. nemen. Iedere Iedere dagdag streven streven wewe metmet onze onze partners partners ernaar ernaar omom hethet telkens telkens weer weer netnet watwat beter beter dandan gisteren gisteren te doen te doen omom zo zo onze onze klanten klanten te voorzien te voorzien vanvan de de beste beste kwaliteitsproducten.’’ kwaliteitsproducten.’’

Start Start vanvan hethet Spaanse Spaanse meloenenseizoen meloenenseizoen ‘’Het ‘’Het Spaanse Spaanse seizoen seizoen staat staat voor voor de de deur deur en en tottot zover zover zietziet hethet ernaar ernaar uit uit datdat wewe eeneen mooie mooie zomer zomer gaan gaan beleven beleven metmet de de Limelon’’ Limelon’’ vertelt vertelt Geerten. Geerten. ‘’Het ‘’Het merendeel merendeel vanvan de volumes de volumes zal zal naar naar onze onze vaste vaste Limelon Limelon afnemers afnemers gaan. gaan. Voor Voor degenen degenen diedie geïnteresseerd geïnteresseerd zijnzijn in in eeneen sample, sample, neem neem contact contact metmet onsons op op viavia onderstaande onderstaande informatie informatie of of scan scan de de QRQR code code op op de de achterkant achterkant vanvan hethet magazine. magazine. Voor Voor meer meer informatie informatie over over de de Limelon: Limelon: Geerten Geerten vanvan Luttikhuizen Luttikhuizen HillFresh HillFresh International International B.V.B.V. Tel:Tel: +31(0)180-898060 +31(0)180-898060 geerten@hillfresh.eu geerten@hillfresh.eu www.hillfresh.eu www.hillfresh.eu

AGF Primeur 4 • 2022

101

BIOLOGISCHE GROEI BEGINT MET EEN STERK MERK Met I AM Organic breng je heel het jaar door verse biologische groenten, fruit en kruiden. Met de lekkerste smaak en volledig CO2neutraal. Wij geloven in minder verpakking en meer communicatie. Met een uniek digitaal paspoort per product vertellen we alles wat een consument wil weten. Om biologisch écht te laten groeien, moet je de voordelen ervan uitleggen. Wij doen dat bewust met een merk. Ja, ook in AGF. Noem het lef; wij noemen het visie. Wil je meer weten, maak direct een afspraak. Tel. 085 0410 008.

IAM.ORGANIC

ALLES

WETEN

N A C S > > > ?

CODE R Q DE TOGETHER WE CAN

Gezondheid

Recycling van aardappelschillen om prebiotica te maken

et is een ongelofelijke tragedie dat een derde van alle voeding in de wereld wordt verspild. Om dat in perspectief te plaatsen: er zou een gebied ter grootte van China nodig zijn om zoveel voeding te telen en als voedselverspilling een land zou zijn, zou het de op twee na grootste uitstoter van broeikasgassen ter wereld zijn.

Het terugdringen van de hoeveelheid voeding die we weggooien is een absolute noodzaak; het is een grote bedreiging voor ons klimaat, de voedselzekerheid en de wereldeconomie. Iedereen kan een rol spelen in de aanpak van dit probleem door onnodige voedselverspilling tegen te gaan. Maar ondanks al onze inspanningen zal er altijd wat overblijven en het is echt belangrijk dat we er zo goed mogelijk gebruik van maken.

Een manier om dit doel te bereiken is het hanteren van een juiste ordening voor het beheer van voedselverspilling. De eerste prioriteit is het minimaliseren van verspilling (bijvoorbeeld door restjes op te maken of klasse II groenten en fruit te kopen) of het her-

verdelen van onvermijdelijk afval onder hongerige mensen of dieren.

Een groot deel van het voedselafval is echter niet eetbaar, omdat het bedorven of besmet is, of omdat het een niet-eetbaar bijproduct van de voedingssector is, zoals uienschillen of cacaobonendoppen. Deze producten worden dan

ofwel gerecycleerd voor relatief laagwaardige doeleinden (zoals het maken van meststoffen of het opwekken van energie) ofwel gestort. Maar in deze ordening is een nieuwe categorie in opkomst: recycling waarbij de waarde van de voedselmoleculen behouden blijft, zodat ze nog steeds kunnen worden gebruikt voor het beoogde

doel, namelijk het leveren van gezondheids- en voedingsvoordelen. Een voorbeeld hiervan is de productie van prebiotica.

VOEDING VOOR DE DARMEN Prebiotica zijn voedingsstoffen (meestal koolhydraten) die bestand zijn tegen de zure omstandigheden in de menselijke darm en de groei van

nuttige bacteriën bevorderen. Verschillende soorten van deze niet-verteerbare koolhydraten komen van nature voor in groenten en fruit, zoals asperges, cichorei, artisjokken, bonen, kikkererwten, bananen en appelen. Menselijke melk is ook rijk aan prebiotische oligosacchariden (een enkelvoudige suiker), waarvan is aangetoond dat ze een specifieke groep gunstige micro-organis-

men in de darmen, de bifidobacteriën, bevorderen.

Het is aangetoond dat de consumptie van prebiotica de algehele gezondheid van de spijsvertering bevordert door de absorptie van microvoedingsstoffen zoals calcium te verbeteren, de snelheid te veranderen waarmee bepaalde voedingsmiddelen leiden tot pieken in de bloedsuikerspiegel en de barrièrefunctie van de darm te verbeteren.

Het belangrijkste is dat prebiotica het immuunsysteem ondersteunen door het aantal beschermende micro-organismen in de darm te verhogen en het aantal schadelijke bacteriën te verminderen. En daar houden de voordelen niet op; de groei van gezonde bacteriën die prebiotica als energiebron gebruiken, leidt tot de productie van kleine moleculen, de zogeheten vetzuren met een korte keten, die in de bloedsomloop terechtkomen en het immuunsysteem, het cardiovasculaire systeem en het centrale zenuwstelsel ten goede komen.

Ruziende celgenoten in de (aardappel)puree Twee vrouwelijke gevangenen in een Duitse gevangenis hebben een fikse boete gekregen voor een vechtpa rtij die begon met een voedselgevecht. De celgenoten begonnen na een verschil van mening aardappelpuree naar elkaar te gooien. Dat liep steeds verder uit de hand. Toen er geen aardappelpuree meer voorha nden was, gooide één van de vrouwen haar hele bord naar de andere, die vervolgens op dezelfde wijze reageerde. Het incident werd voor de rechter gebracht, die de beide vrouwen veroordeelde. De ene beklaagde kreeg een boete van 2.700 euro, de andere werd veroordeeld tot het betalen van 1.800 euro. Wanneer vrouwen niet betalen, moeten ze respectievelijk 180 of 120 dagen langer achter de tralies. AGF Primeur 4 • 2022

103

Groothandelsmarkt

Dortmund

Düsseldorf

Duitse groothandelsmarkten trotseren coronapandemie Met de versoepelingen van de coronamaatregelen lijkt het dieptepunt dat door de pandemie werd veroorzaakt, nu langzaam voorbij te zijn. We blikken terug op de afgelopen twee crisisjaren en leggen de nadruk op de Duitse versmarkten. Wij spraken vorig jaar met tal van groothandelsbedrijven over de situatie en de stemming in de lokale verscentra. MEI 2021: “WE HEBBEN ONS AAN DE SITUATIE AANGEPAST” “Wij hebben gelukkig geen noemenswaardige omzetverliezen hoeven te noteren. In de retail hebben we vorig jaar 10-20 procent meer verkocht dan in 2019. Na een moeilijke fase in maart/april 2020 hebben de mensen zich aan de situatie kunnen aanpassen,” aldus Ziya Sizgin van de in Wenen gevestigde fruithandelsonderneming UVA Fruit. Ook de situatie in Turkije, de belangrijkste leverancier UVA Fruit, is nu onder controle.

cado’s. “Maar dat ik avocado’s per pallet verkocht tijdens een pandemie, waarin ik slechts 20% van de oorspronkelijke omzet behaalde, daar had ik niet van durven dromen.”

NOVEMBER 2021: “SNELLE TOENAME VAN DE VRAAG IN TIJDEN VAN TEKORT AAN ARBEIDSKRACHTEN” 2021 JULI: “WE HEBBEN DE SCHADE De daling van de consumptie in de horeca IN IEDER GEVAL EEN BEETJE KUNNEN was ook merkbaar in de afzet van kantOPVANGEN” en-klare groenten-, fruiten aardappel“Door de coronamaatregelen zijn de producten. “Wij hebben ook zware verlieto-go-aanbiedingen van met name de res- zen geleden in de verkoop van gesneden taurantsector erg populair geworden. In producten tijdens de lockdown. Over het dat opzicht hebben restaurants die voor- geheel genomen hebben we de laatste heen al goede klanten waren, ons nu plots jaren echter een snelle stijging van de een kleine meevaller gegeven, waardoor vraag gezien, die duidelijk verband houdt we de schade een beetje hebben kunnen met het tekort aan arbeidskrachten bij beperken.” Volgens Roland Tolls van de catering en kantines,” meldt het team van Düsseldorfse groothandelsmarkt kwam Ludwig Schenk & Co, een gespecialiseerd dit vooral tot uiting in de vraag naar avo-

freshconnection.be

104

AGF Primeur 4 • 2022

Karlsruhe

groentesnijbedrijf op de groothandelsmarkt van Karlsruhe.

DECEMBER 2021: “VEEL KLANTEN UIT DE HORECA HEBBEN DE CRISIS ZONDER PROBLEMEN DOORSTAAN” “Op de groothandelsmarkt van Freiburg heeft men vrij veel vertrouwen in de toekomst,” zegt Volkan Günes van Sun Früchte. “We zagen een omzetdaling van ongeveer 20%, dus de financiële schade

is beperkt. Veel van onze horecaklanten hebben de crisis relatief goed doorstaan. Ik durf echter geen voorspellingen meer te doen met betrekking tot Corona, omdat je de situatie totaal niet kan voorspellen.”

DECEMBER 2021: “WELKE KOOPWAAR NODIG IS, KAN IK NOG STEEDS KRIJGEN” “Met de 2G-regeling is het in ieder geval nog mogelijk om af en toe goederen te ver-

München

kopen,” zegt Jörn Reimers van het in Hamburg gevestigde ARUS. De sluiting van de kerstmarkten betekende dat een andere voorname afzetmarkt ontbrak. De klanten van Reimers zijn echter voornamelijk retailers en leveranciers voor de cateringsector. “Er zullen drastisch minder goederen zijn. Maar wat ik nodig heb voor ons bedrijf, kan ik nog steeds krijgen.”

AGF Primeur 4 • 2022

105

Groothandelsmarkt

Neurenberg

DECEMBER 2021: “UITBETALINGSPROCES SLEEPT ZICH AL MAANDEN VOORT” Begin 2021 zag het er voor Früchte Franz op de Berlijnse groothandelsmarkt niet bijzonder rooskleurig uit. “We hadden Corona-subsidies moeten ontvangen, maar de betalingsprocedure sleepte zich maanden voort. Daardoor vreesden we dat we ons bedrijf zouden moeten sluiten. Als de subsidies nog later waren gekomen, hadden we ons bedrijf niet in de lucht kunnen houden,” aldus bedrijfsleider Thomas Franz. In juli/augustus en oktober/november was hij in staat om genoeg omzet te creëren en weer op eigen benen te staan. “Maar sinds december 2021 ziet het er weer somber uit.”

Wenen

artikelen soms moeilijk te krijgen. Bij de seizoenswisseling was er een tekort aan paprika’s en komkommers, maar intussen is de voorzieningssituatie weer enigszins gestabiliseerd.”

FEBRUARI 2022: “OP DIT MOMENT ZIEN WE AL EEN SPRONG VOORWAARTS” Volgens Matthias Oertel is de situatie in 2021 weer wat gekalmeerd. “Dit is ook te wijten aan het feit dat de kostenstructuur van een kleine gespecialiseerde groentewinkel niet vergelijkbaar is met de kosten van een discounter of een grote keten. De klanten verschoven in het afgelopen jaar dan ook meer in de richting van discounters en retailers,” zegt de groothandelaar uit Leipzig. “Op dit moment zien we al een sprong voorwaarts; de verkoop is iets beter dan in 2021, althans in de horeca.”

JANUARI 2022: “VOLLEDIGE ASSORTIMENT LIJKT DUURDER TE WORDEN” “De algemene voorwaarden voor de inkoop FEBRUARI 2022: “WE ZIJN TEVREDEN van goederen zijn in tijden van Corona een MET WAT WE HEBBEN” uitdaging geworden,” aldus Heinz Karst- “Wij, als groothandelaren in fruit, maken ner, directeur van de in Dortmund geves- deel uit van een relevante bedrijfstak en tigde groothandel Gebr. Gottschalk. “Het hebben tot op zekere hoogte van de situhele assortiment lijkt duurder te worden. atie kunnen profiteren, vooral aan het Dus wat de prijs betreft, zou de situatie begin van de pandemie. De aanhoudende beter kunnen zijn. Intussen zijn bepaalde onzekerheid heeft de zaken echter weer

op een laag pitje gezet,” aldus de directie van Peter Brozulat op de groothandelsmarkt van München. “We zijn genoodzaakt onze bestellingen ruim op tijd in te plannen, zodat we niet in de kou komen te staan. Toch mogen we niet klagen. We zijn gewoon tevreden met wat we hebben.”

FEBRUARI 2022: “DE SOEPELE TOELEVERINGSKETEN BESTAAT TEGENWOORDIG NIET MEER” Op de groothandelsmarkt van Neurenberg is de stemming volgens Stefan Ziegler “betrekkelijk goed.” “In de horeca zie ik een zekere ‘last minute mentaliteit’. In de tijd voor Corona kon je van alles een extra krat krijgen, maar tegenwoordig koop je alles precies wanneer je het nodig hebt. Dit is merkbaar in de aangekochte hoeveelheden: sommige restaurants in het stadscentrum zijn alleen ’s avonds open en hebben daarom ongeveer de helft minder producten nodig. Dit stelt ons op onze beurt voor grote uitdagingen op het gebied van inkoop; de flexibele toeleveringsketen bestaat tegenwoordig niet meer.”

Kwaliteit is iets goed doen, zonder dat iemand het ziet. Maar onze referenties adviseren: Inducoat, maak je zelf beter bekend. Het enige schimmelwerende verfsysteem voorzien van toelatingsnummers van het CTGB Sterke referenties sinds 2008

Unieke praktijk prestaties van onze kit Inclusief bescherming van de droge film tegen zowel schimmels als bacteriën

www.inducoat.com

106

AGF Primeur 4 • 2022

Ask about our certificates

Fresh Herbs

A world of green and colour! Fresh and packed how you want. VISIT OUR

HARVEST

Edible Flowers

WEBSITE — WWW.TASTEUP.BE

IMPORT

PACKAGING

EXPORT Taste Up bvba Brusselstraat 150 B-1702 Groot-Bijgaarden

Zero waste for the ultimate spicy Taste!

—— IN KENYA ——

T. +32 (0) 477 87 94 40 T. +32 (0) 496 44 54 38 E. orders@tasteup.be

tasteupbvba taste_up

Divers

Dole maakt van bananenafval bruikbare vezels Dole Sunshine Company (DSC) is de samenwerking met de sociale onderneming Musa Fabric aangegaan om bananenafval om te zetten in bruikbare vezels. In het kader van Dole's belofte om de verspilling van fruit uit te bannen, hetgeen noodzakelijk is om klimaatneutraal te worden, werken DSC en Musa Fabric samen met de Kasilak Foundation om gemarginaliseerde gemeenschappen nieuwe vaardigheden bij te brengen op het gebied van textielproductie voor mode-items. Een capsulegarderobe maakte in februari 2022 al haar debuut tijdens de New York Fashion Week. Samenwerking leidt tot circulaire en duurzame alternatieven voor de mode-industrie. De bananenvezels ondersteunen een meer circulair en duurzaam alternatief, zowel

voor de makers, consument als onze planeet. Door 4,4 mln (200.000 ton) bananenafval van de vuilnisbelt te redden, kan de CO2-uistoot met 258.720 ton worden vermin-

derd en ter waarde van ruim €45 mln aan fashionitems worden vervaardigd, waar honderden gezinnen van profiteren. Tassen, kleding en andere mode-artikelen, die werden

gemaakt van Musa Fabric op basis van de bananenvezels van DSC, maakten hun debuut op de catwalk tijdens de laatste editie van de New York Fashion Week.

Passionately serving our growers to connect with the best customers globally for sustainable fruit supply Origin Fruit Direct is a specialist in Citrus, Grapes & Pomegranates. It is our mission to be the sustainable connection between our growers and customers with optimal service.

Origin Fruit Direct B.V. • Albert Plesmanweg 250 • Havennr. 2450 • 3088 GD Rotterdam +31 (0)88 244 9300 • info@originfruitdirect.nl • www.originfruitdirect.nl

108

AGF Primeur 4 • 2022

Thank you for visiting us in Berlin

• Located in Ridderkerk & port of Rotterdam • Transport and Trucking • Coldstorage / warehousing Ridderkerk & Rotterdam • Quality control • Customs facilities • Re-pack services • IT services Track and Trace, EDI, Web portals

R&M Forwarding Handelsweg 120 2988 DC Ridderkerk The Netherlands

Telefoon: 010-2444040 Fax: 010-4766530 Email: info@rmforwarding.com Internet: www.rmforwarding.com

Certiﬁcates: ISO9001-2008, HACCP, IFS Logistics, SKAL Bio controle

AGF Primeur 4 • Actueel Bananen • 2022

109

Kruiden

Marcel Janssen, De Gerdeneer

“Bij culinaire hoogstandjes is het gebruik van kruiden pincettenwerk” Het hoge culinaire segment is een dankbare markt voor kruiden, maar de volumes zijn klein. Op couverts waaraan minstens 25 handelingen aan voorafgaan is het gebruik van kruiden pincettenwerk, weet Marcel Janssen van De Gerdeneer. Hij specialiseerde zich in afzet in de korte keten naar het hoge segment horeca, maar bouwt dat langzamerhand af. Voor de derde keer gooit hij het businessmodel ingrijpend om.

anaf 1998 tot aan 2013 teelde Marcel veldsla en produceerde groentezaad op de ruim 3 hectare van het bedrijf. Toen de markt voor groentezaadproductie ontaarde in een prijzenslag schakelde hij over naar kruidenteelt en richtte zich daarbij op het hogere horecasegment. Zij willen

110

AGF Primeur 4 • 2022

de markt. “Op het hoogtepunt had ik 80 soorten kruiden en eetbare bloemen. Deze werden ook bijna allemaal afgenomen.”

Ook belangrijk is om dagvers product te kunnen leveren. De Gerdeneer snijdt de kruiden op bestelling en levert via korte lijnen direct aan restaurants. Het bedrijf ligt nabij de hubs op Greenport Venlo en heeft dus een gunstige uitvalsbasis. “Wat de beste kwaliteit en smaak. “Bijna alle ik oogst is binnen 24 uur geconsumeerd.” kruiden teel ik vanuit zaad in de volle- Voor Marcel en het team betekent dat grond. Langzame teelt, dat geeft de beste dagelijks op de knieën door de kas om de smaak.” Welke soorten te telen was in het bestellingen te snijden en voortdurend bij begin zoeken, heel veel proberen en weg- schakelen. Wat om 8 uur ’s ochtends nog gooien. Door koks uit te nodigen in de kas, een controleerbaar proces lijkt, kan om kreeg Marcel steeds betere feeling met 9 uur heel anders zijn. “Soms is het per

Smakelijke kruiden en eetbare bloemen uit de vollegrond

minuut bijschakelen, vraag niet hoe, maar tiedruk toenemen. De Gerdeneer kwam Door corona kwam de kruidenmarkt plotuiteindelijk redden we het altijd weer,” bijvoorbeeld als één van de eerste op de seling bijna helemaal op zijn gat te liggen. lacht Marcel. markt met eetbare bloemen, maar inmid- Gelukkig had De Gerdeneer een lijflijn: dels zijn er veel partijen die dat aan bieden cider. “Met het maken van cider zijn we De kruiden en eetbare bloemen vinden en kom je eetbare bloemen soms zelfs in al in 2015 begonnen uit liefhebberij. In hun weg direct naar de meest chique de supermarkt tegen. “Je ziet dat kruiden coronatijd richtten we daar onze aandacht restaurants in Oostenrijk, Zwitserland, een massaproduct aan het worden is met op en is dat echt substantieel uitgegroeid. Duitsland, Luxemburg en de Randstad. Zij ook buitenlandse partijen die de markt Cider is van oudsher geen bekend product stellen zeer hoge eisen aan het product. agressief benaderen.” in Nederland, maar dat begint te veranAan de smaak op de eerste plaats, maar daarnaast mag er ook geen enkel beestje Wat is polycultuur of plekje op zitten. Maar niet alleen de producteisen maakt het tot een uitdagende Polyculturen in de kas is een teeltsysteem dat de productie van verschillende soorten groenten en fruit in polycultuur combineert met eiwitrijke producten zoals paddenstoelen, eieren, kipmarkt. “De chef-koks op het hoge niveau penvlees en vissen. De afvalstof van het ene product is de grondstof voor het andere product. zijn makkelijke klanten, maar ze nemen Door de gesloten kringloop op het bedrijf en door de beperkte behoefte aan input is de teelt niet veel af. Hoe hoger in aanzien, des te duurzaam en efficiënt. Door de grote diversiteit in het productaanbod kan de teler de consumeer ze je producten weten te waarderen, ment voorzien van een compleet aanbod van groenten, fruit en eiwitrijke producten. Door maar des te minder kruiden ze gebruiken kringlopen te sluiten, opbrengsten te maximaliseren en input te verminderen is potentieel een per couvert. Dat is echt pincettenwerk, hoog rendement haalbaar. Het uitgangspunt hierin is om de natuur het werk te laten doen in een blaadje hier en een bloemetje daar….”. efficiënt ontworpen systemen.

Toch voelt ook Marcel in deze markt, net als destijds bij veldsla, de concurren-

Bron: Stichting Innovatieve Glastuinbouw

1800 AE ALKMAAR/Holland Postbus 220 | Kennemerstraatweg 83 Tel.: 072 - 5 122 122 | Fax: 072 - 5 122 125 info@vdbosch.nl | www.vdbosch.nl

Gespecialiseerd in appelen en peren voor industrie! Aankoop - Verkoop

AGF Primeur 4 • 2022

111

Kruiden

Marcel Janssen met zijn lifeline in coronatijd

deren. Via de webshop leveren we rechter zelfs de bodemsoort voor smaakver- verschillende oude appelrassen voor onze streeks aan particulieren, maar ook aan schillen zorgt. Net als druiven proef je bij cider en bouwen we een streekwinkel om slijterijen en horeca. Het begint echt iets ciders de terroir. Dezelfde appelsoorten onze producten te verkopen. In een jaar of te worden.” Ook in de cidermarkt wil De van even oude bomen geteeld op verschil- vijf willen we zijn overgeschakeld,” besluit Gerdeneer zich onderscheiden in kwaliteit lende gronden, geven afhankelijk van de Marcel. (ML) en smaak. “In de afgelopen 7 jaar hebben bodemsoort een unieke smaak af.” info@degerdeneer.nl we veel getest, geleerd, geproefd, nog meer getest met verschillende appelsoorten, In coronatijd besloten ze dat de toekomst verschillende manieren van bottelen, vervan De Gerdeneer lokaal is. Daarmee wilschillende gisten, etc. en hebben we kennis len ze inspelen op de duurzaamheidtrends en informatie vergaard van over heel de en de grotere interesse van consumenten wereld. We zijn inmiddels in staat om een in de herkomst van hun voedsel. De Geraantal heerlijke ciders te maken. In eerste derneer ligt op een fiets- en wandelroute instantie maakten we cider van klasse II in een toeristisch gebied waardoor ze ook appels, maar het was echt een ontdekking veel consumenten kunnen bereiken. “In dat met name de oude en kleinere appel- Covid-tijd hebben we veel nieuwe ideerassen uit historische hoogstamboom- ën opgedaan en plannen gemaakt. We gaarden als het Gronsvelder Klumpe en gaan het kassencomplex ombouwen tot de Ananas Reinette totaal verschillende een polycultuur, een soort voedselbos smaken ciders opleveren. Kroontje op ons onder glas. Daarnaast zijn we bezig met werk was dat we erachter kwamen dat het planten van een appelboomgaard met

Fruit & Vegetable Wedger Trays voor twee, vier of vijf wedges Hoge capaciteit Producten blijven in de tray Voor kool, pompoen, meloen etc. Voldoet een Europese standaards Prima Return on Investment

112

AGF Primeur 4 • 2022

113

Detail

low carb huzarensalade

Team van De Groentekraam Martin en Petra Smits: Tyara, Jetse, Martin en Petra

De Groentekraam (van) Martin & Petra Smits:

Puur bio als het kan en keus in reguliere alternatieven Op de markt is je gulden een daalder waard. Groentekraam Martin & Petra Smits brengen dat in praktijk en bieden een zo duurzaam mogelijk assortiment. Daarom voeren ze, als dat prijstechnisch en kwalitatief kan, zoveel mogelijk biologische producten en daarnaast bieden ze reguliere alternatieven. De klant blijft koning. De Groentekraam Martin & Petra Smits koopt heel bewust in. “Toen we begonnen op de markt was het nog lastig om aan mooie verse goed betaalbare biologische handel te komen. Het werd een stuk eenvoudiger nadat onze zoon startte met de opleiding biodynamische landbouw van Aeres Warmonderhof. Door hem hebben we veel boeren en tuinders in Flevoland leren kennen, waar we onze producten nu halen,” vertelt Petra.

zijn hoge kosten verbonden en je moet heel veel tijd open zijn. Omdat onze spullen zo vers en goed zijn, kopen mensen voor een week in. Dat is wat anders dan een winkel waar klanten iedere dag verwachten te kunnen shoppen.” Tegenwoordig staan Martin en Petra wekelijks op twee markten, nog altijd die in Voorburg, de andere standplaats is Hazerswoude-Dorp.

het milieu. Dan gaat het onder andere om aardappelen, uien, penen, bieten, tomaten én bananen. Komkommers en aardbeien bieden we alleen ’s zomers biologisch aan. In de winter worden deze producten in Nederland niet biologisch geteeld, dus dan bieden we reguliere Hollandse uit de kas aan. Ook bieden we biologische komkommers uit Spanje aan. We geven dat duidelijk aan op kaartjes zodat de klant dan zelf kan kiezen. Spaanse (biologische) aardbeien bieden we ’s winters overigens niet aan, die zijn in verhouding met de Hollandse niet zo smakelijk. In sinaasappelen en mandarijnen bieden we ook keus in bio en regulier omwille van de kwaliteit, zo hebben we gangbare Israëlische, die kwalitatief altijd zeer goed zijn en Italiaanse biologische, die in kwaliteit nog weleens kunnen wisselen.”

Vanaf het begin is de doelstelling geweest om zoveel mogelijk biologische producten Voordat ze marktkramers werden, hadden aan te bieden voor een scherpe prijs. “Niet Martin en Petra een groentewinkel waar alle handel is biologisch goed verkrijgbaar. Ook met verpakken gaat De Groentekraam ze deels eigen geteelde biologische pro- Daarom hebben we ook gangbare handel Martin & Petra Smits heel bewust om. Alle ducten verkochten. Ruim 20 jaar geleden erbij. Sommige producten bieden we dub- producten liggen los in kisten op de kraam. konden ze een vaste zaterdagstandplaats bel aan zodat de klant de keus heeft. Een Bio wordt vanuit gecertificeerde kisten overnemen in Voorburg. “Verkopen op de aantal producten bieden we alleen biolo- verkocht en hoeven dus niet via verpakmarkt bleek zoveel beter bij ons te passen, gisch aan, omdat het in prijs vaak maar king onderscheiden te worden van het dat we besloten met de winkel te stoppen weinig scheelt, biologische producten reguliere assortiment. De klant krijgt de en markten te gaan doen. Aan een winkel lekkerder zijn en het veel beter is voor keus hoe ze het meenemen. “Veel mensen

114

AGF Primeur 4 • 2022

Biologische soepen en maaltijden lopen goed en ook smoothies, groenteboosters en gekleurde snoeptomaten zijn hardlopers

komen met hun eigen tassen waarin we het los meegeven, sommigen willen een papieren zak, maar voor de houdbaarheid adviseren we ook wel geperforeerde plastic zakjes aan klanten. We laten de keus bij hen.”

De lente laat de laatste dagen haar herfstige kant zien en daarom neemt Groentekraam Martin & Petra Smits een van de herfsthardlopers, de biologische paddenstoelenragout, weer mee. Op verzoek van klanten verkopen ze al een aantal jaren zelfgemaakte biologische maaltijden. Sinds vorig jaar september zijn daar ook zelfgemaakte koudgeperste biologische sappen en groenteboosters bijgekomen. De Oersterk beweging van Richard de Leth is een inspiratiebron. Voor de komende Paasdagen heeft ze bijvoorbeeld een lowcarb huzarensalade ontwikkeld op

basis van bloemkool in plaats van aardappelen met zelfgemaakte mayonaise die zo op tafel kan bij de Paasbrunch.

De maaltijden kwamen op verzoek van de consument in het assortiment. “We doen dat zo’n 15 jaar nu. Klanten waarderen een 100 procent biologische kant-en-klaarmaaltijd enorm. Het is zeker weten een gezond en lekker product dat ze alleen maar even hoeven op te warmen. De meeste gerechten zijn ook vegetarisch. Hardloper is de paddenstoelenragout. Wij zijn echte liefhebbers van paddenstoelen en zoeken deze ook in het wild. Het eekhoorntjesbrood dat we afgelopen herfst hebben geplukt, hebben we gedroogd en gebruiken we in deze ragout. Klanten vinden dat heel leuk.” Er is een brede klantenkring voor de maaltijden. “Het zijn jonge gezinnen die volledig bio bij ons kopen en

daarbij voor één dag in de week de maaltijden meenemen om wat makkelijker en toch gezond klaar te zijn. Maar het is ook die alleenstaande dame die het zo lekker en makkelijk vindt.” De flesjes in alle kleuren van de regenboog trekken sinds kort ook steeds meer de aandacht van klanten. Het zijn de biologische koudgeperste sappen en groenteboosters die ontwikkeld zijn door zoon Jetse en schoondochter Tyara. Zij maken sinds kort ook deel uit van het familiebedrijf. (ML) gedoetje67@gmail.com

WIJ HUILEN VOOR U

VERS GESNEDEN GELE UIEN, RODE UIEN & SJALOTTEN

WWW.SMITSUIEN.NL

AGF Primeur 4 • 2022

115

Ontwerp & Productie Verpakkings- & Palletiseersystemen

De specialisten in palletizers voor de agrarische sector Nieuwe Generatie Palletiseren Rotax Palletiseerkop positioneersnelheden tot 50 zakken/minuut

gepatenteerde technologie

symach.nl

T: +31 (0)115 685625

Onze producten Nesco is een bedrijf van mensen en voor mensen. Bij ons worden biologische paddenstoelen geteeld vanuit echt vakmanschap. Vakmensen met veel verstand van zaken en aandacht voor het mooie vak van paddenstoelen telen.

• Witte en bruine champignons • Shiitake • Portabello • Paddenstoelenmix • Oesterzwammen • Eryngii • Diverse exoten

Statenweg 6b, 5427 HC Boekel T +31 (0)85 7731088 nescopaddenstoelen

nescopaddenstoelen.nl

116

AGF Primeur 4 • 2022

iedereen happy.

Noten

California Walnuts lanceert campagne voor belang van omega-3-inname Een handje walnoten per dag ondersteunt algehele gezondheid Volgens een onderzoek dat onlangs in het Nutrition Journal werd gepubliceerd, krijgt ruim 90% van de Amerikanen te weinig omega-3 binnen via hun voeding. De California Walnut Commission lanceert daarom voor het derde achtereenvolgende jaar de wereldwijde ‘Power of 3’-marketingcampagne, waarmee zij het bewustzijn rondom de gezondheidsvoordelen van omega-3 wil verhogen en consumenten erop wil wijzen dat walnoten een uitstekende bron van plantaardige ALA (Alfa-linoleenzuur) omega-3 zijn. Walnoten zijn toegankelijk, veelzijdig toepasbaar in maaltijden en tussendoortjes, en een smakelijke manier voor consumenten om aan hun dagelijks aanbevolen hoeveelheid plantaardige ALA ome-

ga-3 te komen (de ADH voor mannen bedraagt 1,6 gr, en die voor vrouwen 1,1 gr).

walnoten aan hun dagelijkse voeding toe te voegen. De campagne loopt in de maand maart op meerdere continenten tegelijk en zal onder meer bestaan uit retailaanbiedingen, advertenties, recepten en video’s.

Walnoten zijn de enige noten die een aanzienlijke hoeveelheid ALA omega-3 bevatten (2,5gr per 28gr), dat volgens onderzoeken de gezondheid van het hart en de hersenen ondersteunt. Er zijn drie vor- “De afgelopen twee jaar was men van omega-3, waaronder de Power of 3-campagne een EPA en DHA, die voornamelijk groot succes en we zijn blij in vis te vinden zijn, en ALA, om deze campagne in 2022 een essentieel plantaardig vet- opnieuw te lanceren,” zegt zuur dat aangetroffen wordt in Pam Graviet, marketingdireconder andere walnoten, lijn- teur van de California Walnut zaad en chiazaad. De unieke Commission. “Nu steeds meer gezonde eigenschappen van mensen kiezen voor een plantALA komen tijdens studies aardig voedingspatroon is het steeds vaker aan het licht. een uitstekend moment om hen te laten zien hoe walnoDe campagne moedigt consu- ten bij kunnen dragen aan het menten over de hele wereld verwezenlijken van hun peraan om simpelweg een handje soonlijke doelen. Het is altijd

weer mooi om te zien welke persoonlijke ervaringen met Californische walnoten consumenten met ons delen.”

Consumenten kunnen laten zien wat zij doen voor hun gezondheid door op zijn tijd een een handje walnoten te eten en dit te delen op social media, hashtag #SharethePowerof3. walnuts.org

AGF Primeur 4 • 2022

117

Voedselverspilling

Te veel groenten en fruit belanden in de kliko Volgens een uitgebreid rapport van het Voedingscentrum wordt bijna 10% van het voedsel in de Nederlandse huishoudens verspild. Naast brood en zuivel worden vooral groenten, fruit en aardappelen het meest verspild. Per persoon wordt er jaarlijks bijna 4 kilo groenten, 3 kilo fruit en 2,9 kilo aardappelen weggegooid. Merendeel hiervan belandt in de GFTbak. In de column van deze maand bespreken we hoe we deze verspilling van aardappelen, groenten en fruit kunnen terugdringen.

elangrijk is dat je je voedsel op de water tot een voedzame en smaakvolle juiste manier bewaart. Komkommers, bouillon omtoveren. tomaten, knoflook en aardappelen horen niet in de koelkast thuis. Fruit dat het Producten met een THT, tenminste houdrijpingsgas ethyleen produceert, kun je baar tot, zijn vaak nog lange tijd na het beter niet bij aardappelen, appelen, bes- overschrijden van de datum prima te sen en bladgroen leggen. Dit zijn onder gebruiken. Vooral houdbare voedingsmidmeer bananen, avocado’s, tomaten, peren, delen, zoals rijst, lenen zich hier goed voor. perziken en meloen. Bewaar rijp en onrijp Verwar de THT- niet met de TGT-datum. fruit gescheiden als je het onrijpe fruit nog TGT staat voor ‘te gebruiken tot’ en die een paar dagen wilt bewaren. staat op kort houdbare artikelen.

Koop liever niet te veel in bulk, bezoek lie- Als je toch te veel van iets hebt, kun je het ver dagelijks de supermarkt en koop pre- meestal verwerken in een gerecht dat je cies wat je nodig hebt. Ga niet in op twee- kunt invriezen. Als je veel rijpe bananen de gratis aanbiedingen die gelden voor hebt, kun je bijvoorbeeld bananenbrood dagverse producten zoals voorgesneden bakken en dat in plakjes invriezen voor groenten. Vaak is het teveel en moet het de lunch. Veel voedsel blijft in de vriezer worden weggegooid. maanden goed. Sommige groentesoorten kun je fermenteren door het simpelweg in een pekelbad te bewaren. Je kunt groenteresten (en zelfs schillen) opbakken en vervolgens met

118

AGF Primeur 4 • 2022

Bewaar een restje van het avondeten als lunch voor de volgende dag. Als ontbijt, tussendoortje of bijgerecht kan natuurlijk ook. Invriezen is ook een optie, zodat je

op zaterdag alle restjes als een soort van tapas kan eten. Vroeger hadden we woensdag gehaktdag en nu zaterdag kliekjesdag?

Er zijn tegenwoordig koelkasten te koop met een speciale groentelade met een temperatuur van 0°C. De meeste groenten en fruit blijven in deze la stukken langer eetbaar. Mocht je in de toekomst een nieuwe koelkast nodig hebben, dan is deze optie het overwegen waard.

Je kunt ook je koelkast ietsje kouder zetten. Tussen de 4 – 6 graden is ideaal om het meeste voedsel langer goed te kunnen houden. De ideale temperatuur van de vriezer is -18 °C. Bekijk ook dagelijks wat er het langste in de koelkast ligt en verwerk dat in het avondmaal. Dat is het principe van first in, first out. Het is ook slim om voor het boodschappen doen even een kijkje te nemen in de koelkast, zo koop je niets dubbel.

Voedselverspilling komt in de hele voedselketen voor. Het begint vaak al bij de telers. Soms mislukt er een oogst, maar het komt ook voor dat een partij wordt afgekeurd. Ook tijdens het transport gaat er weleens wat mis, waardoor de voedingsmiddelen niet op tijd de bestemming bereiken. Soms moet het dan worden weggegooid. Ook in de fabrieken komt het soms voor dat batches bewerkte voeding niet binnen de marges vallen en afgekeurd moeten worden.

Daarnaast wordt ook in de supermarkt relatief veel weggegooid. Wat vaak gebeurt, is dat producten te lang blijven liggen en tegen de houdbaarheidsdatum aan lopen. Gelukkig bieden steeds meer supermarkten deze producten met korting aan. Ook zijn er tegenwoordig minder mooie groenten en fruit onder de naam ‘buitenbeentjes’ te koop, tegen een gereduceerd tarief. Qua voedingswaarde zijn ze net zo gezond als hun smetteloze soortgenoten. En om af te sluiten: ook in de horeca wordt veel weggegooid, omdat de keuzes van klanten vaak lastig te voorspellen zijn. Ik sprak laatst een eigenaar van een res-

taurant die groot had ingekocht en veel personeel had staan om de drukte met het mooie weer op te vangen. Toen betrok het weer onverwacht rond 17:00 uur en het terras liep binnen een kwartier leeg.

Daardoor zat hij met overbodig personeel en gigantische hoeveelheden voedsel. Ik hoop maar dat de gezinnen van het personeel die week gratis hebben gegeten…

AGF Primeur 4 • 2022

119

Het nieuwe keurmerk voor goente- en fruittrays CBA

Export Quality 8 Kgs

• CFQ keurmerk garandeert stapelbaarheid. • CFQ garandeert sterkte van de tray’s. • Meer zekerheid tijdens transport. • Optimale vulling van de vrachtauto’s. • Betere bescherming van de vervoerde groenten en fruit. • Verbinding met de GS-1 standaard, waardoor tray’s beter te indentificeren. • Externe auditing door het BVI (Belgisch Verpakking Instituut). • Het CFQ Keurmerk wordt gegarandeerd door de branche-organisatie Corrugated Benelux Association (CBA).

LIE SUPP R For more information: info@cfqbenelux.org www.cfqbenelux.org +32 (0)2 344 19 62

Divers

Hoe avocado’s betaalbaar werden voor consumenten in Oezbekistan

agrimac

p hetzelfde moment dat de VS de invoer van avocado's uit Mexico verbood, halveerden in Oezbekistan de prijzen van avocado's. Maar ook vóór dit verbod daalden de avocadoprijzen in Oezbekistan met ongeveer 25% als gevolg van een andere factor: de afschaffing van de invoerrechten. Dit betekent dat avocado's, die ooit als een van de duurste vruchten in Oezbekistan werden beschouwd, 3,5 maand geleden veel betaalbaarder zijn geworden voor veel consumenten in het land. In de eerste tien dagen van oktober 2021 heeft de regering van Oezbekistan besloten de invoer van een aantal fruitsoorten, waaronder citrus, exotische vruchten, waaronder avocado, vrij te stellen van douanerechten. Voorafgaand aan het besluit

werd bij de invoer van deze vruchten een douanerecht van 10-20% maar niet minder dan 0,2 $/kg toegepast. Als gevolg van de afschaffing van douanerechten zijn de retailprijzen voor avocado's in Oezbekistan van begin november tot eind december 2021 gemiddeld gedaald van 24.000 tot 18.000 UZS/stuk (van € 1,96 naar € 1,48).

NEDERLAND Kunststof voorraadbakken Voor Fruitteelt en AGF

Agrimac TW17-serie Weerbestendig

Door gebruik te maken van duurzame materialen kan deze heftruck tegen vrijwel alle weeromstandigheden. Sneeuw, regen of modder... Niets houdt een Agrimac tegen.

Hefhoogten

Uit te rusten met zowel duplexals triplex masten. Duplex hefhoogten: ● 2.50m ● 3.14m ● 3.60m Triplex hefhoogten: ● 3.00m ● 4.00m

Bodemvrijheid

Door de hoge bodemvrijheid van ruim 30cm blijft deze heftruck niet vast steken op het ruwe terrein.

• Duurzaam en oersterk • • 100% recyclebaar • • 60 jaar ervaring in fruit/AGF • • Made in Holland •

Wil je meer informatie? Contacteer ons via:

www.capp-plast.com | verkoop@capp-plast.com T. +31 651 914 888

+31 495 493 547 sales@vandeurzen.info Randweg-Zuid 3, 6021 PW, Budel F Agrimac.nl

AGF Primeur 4 • 2022

121

Fruit

Günther Warchola (Beierse fruithandelsorganisatie) over nieuwe bouwplannen en de toekomst van de fruitsector:

“We zijn allemaal van oudsher vechters, die sterker worden door uitdagingen” “De onzekerheid over de huidige crises overheerst in de dagelijkse gesprekken op de twee groothandelsmarkten in München en Neurenberg,” zegt Günther Warchola. Hij is al meer dan 40 jaar directeur van de Münchense groothandel Magdalena Mündlein en is sinds 2009 voorzitter van het Beierse fruithandelsverbond. De Beierse groothandelaren in fruit kijken bezorgd naar de kostenstijgingen voor lonen, energie, vervoer, enz. “Wij gaan ervan uit dat prijsstijgingen voor groenten en fruit op korte tot middellange termijn onvermijdelijk zijn. Tot dusver hebben alleen de gestegen transportkosten de handel beïnvloed, maar nu stijgen ook de kosten van de producenten, onder invloed van de hogere energiekosten en salarissen.”

GEBREK AAN PERSPECTIEF OP DE GROOTHANDELSMARKT IN MÜNCHEN In de schaduw van de crises en de kostenstijgingen in de dagelijkse gang van zaken staan de trage onderhandelingen tussen de stad, investeerders en groothandelaars over de toekomst van het groothandelsmarktgebied. Zoals de zaken er nu voor staan, moet er tegen 2030 een nieuwe groothandelsmarkthal zijn gerealiseerd, compleet met kantoren, appartementen en een hotel.

Als gevolg van de prijsstijgingen zal de consument volgens Warchola minder Warchola: “Ons grootste probleem met de koopkracht hebben en dus wellicht bezui- nieuwbouwplannen voor de markthal in CONCENTRATIEPROCES VAN DE nigen op voedsel. “Deze koopkrachtdaling München is het tijdschema. Wie de oude MARKT kan ook betekenen dat in de toekomst in hallen en de omgeving ervan momen- Ondertussen vindt in de fruitsector - net de groenten- en fruitsector meer vraag teel ziet, merkt onmiddellijk de ernstige als in vele andere takken van de groothanzal zijn naar goedkopere producten. De beperkingen en logistieke uitdagingen del in levensmiddelen - een gestaag proces komende maanden zal blijken waar de op waarmee onze ondernemingen al van marktconcentratie plaats, dat volgens meeste besparingen zullen plaatsvinden. jaren te kampen hebben. Zolang er geen Warchola ook in de komende jaren de secNaar mijn mening zijn onze lidbedrijven perspectief is dat een verbetering van de tor zal blijven bepalen. “Of dit nu komt goed gepositioneerd en zullen ze ook de omstandigheden binnen afzienbare tijd te door een gebrek aan opvolging of gewoon komende uitdagingen het hoofd kunnen verwachten is, zien we de ontwikkelingen door bedrijfsovernames, zal van geval tot bieden.” somber in.” geval verschillen. De in de sector gebrui-

Specialist in appelen, peren en aardbeien

BP FruitCraft BVBA Heerstraat 16A, 3470 Kortenaken Tel. +32 11960939 Wendy Bangels +32 470951032 Tim Pittevils +32 470957905

w w w.bpfruitcraf t.com

122

AGF Primeur 4 • 2022

Exp or t van fr u i t

kelijke werktijden dragen in ieder geval niet bij tot een groot enthousiasme onder de jongere beroepsbevolking,” benadrukt Warchola.

Niettemin is hij positief over de toekomst van de middelgrote handelsondernemingen op de groothandelsmarkten. “We zijn allemaal van oudsher vechters, die sterker worden door uitdagingen. We verwachten dat vooral in crisissituaties kleine en middelgrote ondernemingen door hun extreme flexibiliteit en zeer hoge reactiesnelheid uitstekend zullen kunnen concurreren. In moeilijke tijden zullen ze een essentiële pijler van de voedselvoorziening zullen vormen. In de tussentijd zullen onze ledenaantallen waarschijnlijk nog iets dalen door de sluiting van kleinere bedrijven. Als vereniging profiteren wij echter van de bundeling van de belangen van de aangesloten ondernemingen. Geen enkel bedrijf is alleen op de markt en deel uitmaken van de gemeenschap is alleen maar voordelig.”

OPVOLGING VAN DE ONDERNEMING IS VEILIGGESTELD Als directeur van Magdalena Mündlein, een bedrijf dat in 1942 door zijn groot-

moeder werd opgericht, is Warchola nu markthalle in Vaterstetten en het daarmee één van de gevestigde namen op de plaat- gepaard gaande gebrek aan perspectief in selijke groothandelsmarkt. Het enthou- de nieuwbouw van de Grossmarkthalle. siasme voor zijn werk heeft hij kunnen De eenheid waarmee de organisatie zich overdragen op zijn dochters Alexandra en jarenlang aan het publiek, de autoriteiten Natascha. Sinds 2017 zijn beide dochters, en de stad München heeft gepresenteerd, samen met Alessandro Langella, actief beschouw ik als een groot succes. Dit sucin de leiding van het traditionele bedrijf. ces is vooral te danken aan mijn bestuurs“Daarom ben ik met mijn bedrijf optimaal leden, die de belangen van de sector altijd gepositioneerd voor de toekomst. De boven hun persoonlijke belangen hebben opvolging is geregeld en georganiseerd. gesteld. Voordat ik ga peinzen over hoe ik Mijn twee dochters zullen, samen met mijn wil dat men me later herinnert, wil ik eerst uitstekende medewerkers, ons familiebe- nog met al mijn kracht bijdragen aan een drijf blijven leiden.” succes van de nieuwbouw van de Grossmarkthalle.” BELANG VAN DE BEIERSE info@fruchtverband.de FRUITHANDELSORGANISATIE Ook zijn publieke functie als voorzitter van de Beierse fruithandelsorganisatie ligt Warchola bijzonder na aan het hart. Onvermoeibaar verschijnt hij telkens weer in de media. Beide activiteiten geven hem nog steeds veel plezier en zolang zijn gezondheid het toelaat, zal hij beide functies blijven uitoefenen, zegt hij. Hij kan terugkijken op twaalf bewogen jaren aan het roer van de organisatie. “Het dieptepunt van mijn werk als voorzitter was de verhindering van de door de organisatie geplande nieuwbouw van de Gross-

Valbreker bij het rooien en verladen van aardappelen, uien, wortelen enz. Voorkomt beschadigingen. Eenvoudig te monteren in elke kipwagen.

IMPORT EXPORT

• AARDAPPELEN • UIEN • KNOFLOOK

Midden Geestweg 31-S • 1861 VE Bergen The Netherlands Tel +31 72 512 13 44 • E-mail: info@delange.nl

AGF Primeur 4 • 2022

123

Banafood Services GmbH Carl-Kühne Straße 7 47638 Straelen

Cold s to availa rage for 60 ble 0 pa spots llet !

Hans Maagendans: +31 (0)653-263 826 T. 0049(0)2839 5689100 F. 0049(0)2839 5689110 E. info@banafood.eu I. www.banafood.eu

The solution for your success!

import & export onionsets grading & packing Eggestraat 35a | 8308 AB Nagele The Netherlands Tel. +31 (0)527-652275 | Fax +31 (0)527-652937 Mobiel +31 (0)6-51084612 info@goproducts.eu | www.goproducts.eu

Palletisering Kist ledigen Kist logistiek

BASICLINE PALLETISER SCAN/KLIK HIER VOOR DE VIDEO VAN DIT PROJECT

Meer informatie burgmachinery.com of bel direct +31 (0)113 50 13 73 Bedankt voor uw bezoek aan onze stand tijdens de Fruit Logistica 2022!

124

AGF Primeur 4 • 2022

Complete verpaklijnen Kist reiniging

AGF-ster

Milou de Haan, Nedato:

“Een aardappel is goud waard!” In de AGF-sector zijn voornamelijk mannen werkzaam, wordt algemeen gedacht. “De A van aardappelen kan voortaan wel uit het rijtje worden weggelaten,” zegt de AGF-ster van deze maand Milou de Haan van Nedato. In de aardappelsector is de man-vrouwverhouding heel evenwichtig, zo is haar ervaring.

voor onze productie bij Nedato. Maar dat is juist het leuke, we pakken het dan met z’n allen aan en proberen het!″

‟De dagelijkse afwisseling geeft energie, de ene dag met de voeten in de klei om een vlog op te nemen over de teelt van de nieuwe oogst aardappelen om o.a. de groenteij ons op kantoor werken veel vrou- ting manager. “Het belangrijkste in mijn mannen en -vrouwen bij AH uit te leggen wen en ons salesteam is gemengd. functie is de verbinding leggen tussen de waarom deze niet gewassen worden. En Er zijn vrouwelijke telers bij Nedato en telers en retail. Retailers neem ik mee naar de volgende dag sta je te kijken naar de natuurlijk vrouwen die sterk bij de teelt de klei en telers naar het schap. Beide par- nieuwe was- en sorteerlijn voor Nedervan aardappelen betrokken zijn. Aan de tijen probeer ik van zoveel mogelijk infor- landse zoete aardappels. Daar ben ik wel retailkant is de verhouding tevens gelijk matie te voorzien, over de kansen die we heel trots op.” bij AGF, misschien zelfs wel meer vrouwen zien, maar ook over de uitdagingen waar dan mannen. Ook bij de branchevereniging we dagelijks mee te maken hebben.” Milou is blij dat Nederlands product steeds NAO waar ik met collega’s samenwerk aan meer in de belangstelling staat. “Als coöde Power to the Piepercampagne, werk ik Albert Heijn is een belangrijke klant van peratie staan wij natuurlijk dicht bij de samen met een aantal vrouwelijke colle- Nedato, maar ook verkopen ze aardappe- telers en weten hoeveel er van hen wordt ga’s. Met veel passie werken we samen aan len onder hun eigen Nedato-label, een van gevraagd en welke risico’s ze lopen. Achter campagnes ter promotie van de aardappel de projecten waar Milou trots op is. “Het al die aardappelen zit ook de toekomst van en de toekomst van de aardappel”, vertelt was een behoorlijke uitdaging om alle ver- vele generaties en families.” De aardappel Milou. Waarom juist de aardappelsector schillende variëteiten en toepassingsmo- is al eeuwenlang een van de belangrijkste op veel vrouwen kan rekenen, is de vraag. gelijkheden aantrekkelijk en aansprekend voedingsgewassen. Milou: “Nu het seizoen “Voor zover ik weet, wordt daar geen te verpakken. Heel leuk als je dan later iets van het witte goud in volle gang is, ligt het beleid op gevoerd. Misschien ligt het aan uit jouw koker op het schap of in een maal- echte goud daar toch altijd bij op het bord het product zelf. Dat is heel herkenbaar en tijdbox terugziet.” te pronken: de aardappel! Een aardappel alledaags, maar ook heel divers. Met een is namelijk goud waard: gezond, veelaardappel kun je alle kanten op.” Het leukste van haar werk vindt Milou zijdig, te gebruiken in de wereldkeuken, toch wel de afwisseling en uitdaging die maar wel van dichtbij en lokaal van NederMilou kwam met de aardappelsector in het werk met zich meebrengt en alle kan- landse bodem. Soms een beetje in waarde contact via haar vriend die akkerbouwer sen en ideeën die daarbij ontstaan. Haar onderschat, maar in tijden van crisis altijd is en onder andere aardappelen teelt. Toen eigen bedachte zoete aardappeltaart ver- bovenaan op het boodschappenlijstje!” er bij Nedato een functie vrijkwam was ze scheen met Kerst in de Allerhande. ‟Het (ML) meteen geïnteresseerd. Inmiddels werkt ontwikkelen en verpakken van het zoete mdehaan@nedato.nl ze er al een aantal jaar als trade marke- aardappelpakket was een flinke uitdaging

“B

AGF Primeur 4 • 2022

125

Divers

Zijn groene bananen gezonder?

olgens deskundigen komen de verschillende kleuren van de banaan, van groen tot overrijp bruin, overeen met een scala aan gezondheidsvoordelen. Groene bananen zijn natuurlijk moeilijker te verteren, waardoor "de snelheid waarmee de koolhydraten in het fruit worden omgezet in glucose en in het bloed worden opgenomen, wordt vertraagd." Bovendien maakt deze eigenschap het gezonder voor de "goede bacteriën" om te floreren in de dikke darm, die ons helpt met "onvriendelijke organismen. Groene bananen kunnen helpen bij gastro-intestinale symptomen zoals diarree en constipatie en ziekten zoals darmkanker," aldus het rapport naar aanleiding van een interview met professor Gordon Carlson, een maagchirurg bij Salford Royal NHS Foundation Trust. Diëtiste Sarah Schenker vertelde dat gele bananen, die als rijp maar niet te rijp worden beschouwd, een "goede bron van snel vrijkomende energie voor atleten zijn" en volgens deze deskundige zijn hun voordelen zelfs groter dan die van groene.

ontvangst-, opslagen sorteerinstallaties voor knolgewassen, uien, aardappels, bieten enz.

maatwerk in: - kisten & big bag handling - intern transport - voor al uw producten

Wevano Machinery BV Franc 50, 8305 BS Emmeloord, Tel. (0514) 56 92 77, info@wevano.nl, www.wevano.nl, www.facebook.com/wevano

maatgevend in maatwerk! 126

AGF Primeur 3 • 2022

"Bananen bevatten verschillende verbindingen, zoals carotenoïden, die in verband worden gebracht met de gezondheid van de ogen en het voorkomen van kanker en die meer "biobeschikbaar" [beschikbaar voor het lichaam] worden wanneer de banaan rijpt," zei ze. "Met minder zetmeel om af te breken zal je spijsverteringsstelsel de voedingsstoffen sneller opnemen. Een banaan die geel is met bruine vlekken betekent dat het percentage van het fruit dat suiker is geworden groter is. En volgens een studie in Japan betekent dit dat ze veel effectiever zijn om het lichaam te helpen kanker te bestrijden. "De mate van het anti-kankereffect van het fruit komt overeen met de mate van rijpheid; hoe meer vlekken een banaan heeft, hoe groter zijn immuniteitsbevorderende kracht," meldde de tabloid. Bruine bananen, wat betekent dat ze overrijp zijn, bevatten vooral suiker, wat betekent dat ze als zoetstof kunnen worden gebruikt. Bron: israelhayom.com

Passionate about exotic fruit & vegetables Satori Holland B.V. Jogchem van der Houtweg 9a 2678 AG De Lier The Netherlands T +31 085 902 8084 satori@satori.nl

Column

De Floriade is geopend, lang leve de tuinbouw We zijn weer 10 jaar verder dan Venlo en het gemekker over de Floriade is alweer jaren niet van de lucht in het Almeerse. Maar ook in alle journaals en bladen. En elke keer weer vraag je je af, waarom gaat het telkens mis? Een Topsector Tuinbouw en Uitgangsmateriaal, een van de drie Mainports, na Schiphol en na de havens, heeft 1 keer in de 10 jaar de kans zich groots op wereldniveau, te tonen aan het Nederlandse publiek/consument, aan de toerist, aan het internationale vak en aan potentiële toekomstige (jeugdige) medewerkers. Een kind heeft maar één kans in zijn jeugd op een bepalende leeftijd het tuinbouwvak te aanschouwen. Daarmee doe ik tekort aan Kom in de Kas en andere initiatieven. Maar geef toe, de Floriade is een grootse kans om als sector aantrekkelijk gevonden te worden. Juist in het jaar dat de glastuinbouw compleet op zijn kop staat, moeten we shinen, maar het geld is op. En ik snap dat, want na twee zware jaren met diverse lockdowns, zijn onze zakken ook niet diep.

Het is nu belangrijk om van de Floriade dit jaar een succes te maken. Want we zijn en blijven een topsector en we weten veel van duurzame energiebesparingen. We kunnen de consument laten zien wat we evenzogoed wel kunnen. Want we zijn hier om te blijven.

Onze kassenbouwers, technische installateurs, belichting, zaden, plantenkwekers, tuinders, handel distributie, logistieke dienstverleners zijn met z’n allen bezig om Gezondheid en Geluk te produceren. Gezondheid in de vorm van O2 producerende planten, gezonde natuurlijke voeding met echte inhoudsstoffen en gewoon dat mooie plantje in de tuin of op tafel en die prachtige bos bloemen. En daar is de komende

duizenden jaren, net als in de duizenden jaren hiervoor, nog steeds behoefte aan.

Binnen LNV is de (glas)tuinbouw een ondergeschoven kindje. Alle aandacht is al jaren gericht op de melkveehouderij, de akkerbouw, de stikstof etc. De tuinbouw houdt immers altijd zijn eigen broek wel op. Alleen nu even niet.

Dus dit jaar is daadkracht nodig. Juist in het Floriadejaar moeten we voorwaarts investeren in deze sector. Ook de overheid moet nu daadkrachtig meedenken en zij, die in de sector nu sterke schouders hebben, moeten een stapje meer doen. Gebruik deze Floriade om met z’n allen te laten zien dat wij een serieuze miljardensector zijn die veelzijdig is, verrassend duurzaam kan zijn en enorm bijdraagt aan de gezondheid van Nederland.

Een advies voor de Floriade 2032. Denk aan Rem Koolhaas met zijn visie over The Countryside. Stap weg uit die grote steden. Een stad kan zichzelf niet voeden. Zoek een ontsloten tuinbouwgebied. Betrek daarbij veel lokale gemeenten én de overheid en laat jaarlijks in die regio en landelijk een pot sparen. Sluit de hele sector vroegtijdig aan en maak met hen ook een spaarboekje. Met een goed eigen vermogen kan de sector zelf aan zet blijven. Nu is het te afhankelijk van één gemeentebestuur dat met haar vele uitdagingen en grote stadsproblemen meer denkt aan overleven dan aan het uitstralen van een tuinbouwvisie. Rob Baan

ENES BV Venrayseweg 124 5928 RH VENLO T +31 773961190

info@enes.nl

F +31 773961198

www.enes.nl

AGF Primeur 4 • 2022

127

Optisch sorteren

De nieuwste generatie sorteersystemen detecteert lastige defecten met hoge accuraatheid “We willen naar 100 procent detectie toe, zodat er uiteindelijk zonder personeel gesorteerd kan worden,” zegt Roland Scheffer van Ellips, dat zich richt op het optimaliseren van sorteerprocessen. Samen met zijn collega’s Jody Bakker, Mitchel Bakker en Adriaan Vet geeft hij aan dat Ellips in dat proces onlangs een volgende stap heeft gezet met het introduceren van een nieuwe deep learning module, TrueAI, die onderdeel is van het nieuwe software platform, TrueSort 2.

et TrueAI zorgt Ellips ervoor dat zogenaamde last mile defects worden opgespoord. “De bestaande technologie in de wereld heeft moeite met het bepalen van specifieke lastige defecten. Deze defecten kunnen in zoveel verscheidene vormen voorkomen, waardoor het extreem lastig is om al die combinaties te modelleren en door te rekenen. De nieuwe software kan deze last mile defects wel opsporen, omdat het getraind is met behulp van grote hoeveelheden data in combinatie met de expertise van operators en kwaliteitscontrolepersoneel.” Deze ontwikkeling was geen simpele klus laat Mitchel weten. “De uitdaging zit hem erin om met grote hoeveelheden data het systeem te optimaliseren; hoe meer data er in het systeem komt, hoe beter het een bepaald defect kan detecteren. Dit is mogelijk gemaakt, omdat wij wereldwijd een groot klantenbestand hebben en data

128

AGF Primeur 4 • 2022

Overzichtlijkheid was één van de uitgangspunten

verzameld hebben over verschillende seivan Ellips bij het ontwikkelen van het software zoenen en omstandigheden. Hiermee kunplatform nen we de accuraatheid van het detecteren van de lastige defecten naar een hoger waarvoor de operator allerlei parameters niveau tillen.” moest instellen, maar omdat het defect in zoveel verscheidene vormen kan voorLASTIG OP TE SPOREN komen, is het extreem lastig om dit door Een voorbeeld van zo’n lastig te detecte- mensen te laten instellen.” ren defect zijn de scheurtjes die zich bijvoorbeeld bij appelen rond het steeltje SOFTWARE EN OPERATORS SAMEN kunnen voordoen. “Die scheurtjes kunnen Hoewel het toepassen van Artificial in allerlei groottes en kleuren voorkomen, Intelligence (AI) bij het sorteerproces afhankelijk of het net opengescheurd is of de betrouwbaarheid omhoog brengt en al langer open is. Daarbij heb je altijd het ervoor zorgt dat er minder medewerkers steeltje wat in de weg zit en voor schaduw nodig zijn, wil het niet zeggen dat de rol zorgt en kun je met de camera maar op van de operator is uitgespeeld. “De operaeen paar momenten precies in het steelge- tor heeft zelf controle over de kwaliteit die bied kijken om te zien of daar een defect wordt uitgesorteerd, maar de parameter zit,” legt Mitchel de complexiteit van de instellingen die voorheen door de operabeschadiging uit. “Het is dus heel lastig om tor werden gedaan, worden nu uitgevoerd dat uit te sorteren. Met deze technieken is door het systeem,” zegt Mitchel. “Je wilt dat wel mogelijk. Voorheen was dat iets het beste van beide werelden: nog steeds

De TrueAI software van Ellips richt zich op moeilijk te detecteren defecten

een operator die kennis heeft van het pro- platform biedt de gebruikers onder ande- zorgt ervoor dat op de uitgang aan de duct en de wijze waarop iets ingesteld kan re de mogelijkheid om data uit het sorteer- supermarkt specificatie kan worden volworden in combinatie met onze krachtige proces te gebruiken in hun ERP-systeem. daan. Naarmate wij steeds nauwkeuriger nieuwe toolbox,” vult Jody aan. Zo geeft zij Daarnaast zijn er nieuwe functionaliteiten kunnen sorteren, kunnen we ook goed aan dat er bijvoorbeeld gevallen kunnen zoals dashboards die operators, manage- sturen op wat de markt accepteert,” zegt zijn waar de software ‘twijfelt’ over een ment en klanten informeert over de kwa- Roland. “Dat betekent een optimalisatie defect en de uiteindelijke beoordeling van liteit van de producten. “In elke batch kun van de opbrengst van de klant en levert de kwaliteit wordt gedaan door de opera- je dan bijvoorbeeld het percentage defecte ook een bijdrage aan het voorkomen van tor. vruchten zien,” zegt Jody. “Maar ook het voedselverspilling.” Eén van de gebruikers aandeel afval of het verschil in de verschil- is de in de VS gevestigde appelteler Starr De nieuwe generatie sorteersystemen lende klassen.” Daarnaast geeft Roland Ranch Growers. Mitchel geeft aan dat zij “Dit is de toekomst, deze technologie wordt aan dat klanten steeds meer aspecten werken met een 12-baans appelsorteerlijn de nieuwe standaard,” zegt Mitchel. De willen meten, waardoor er ook meer met 60 productuitgangen waardoor het deep learning software wordt momenteel meetwaarden in beeld verschijnen, wat uitsplitsen van verschillende kwaliteiten op appelen en dadels toegepast en zijn er de overzichtelijkheid en het gebruikers- belangrijk is. “Ons systeem heeft hen de ontwikkelingen in gang voor uitbreiding gemak niet ten goede komt. “Met TrueSort flexibiliteit gegeven om in één software naar andere producten zoals uien, kersen 2 hebben we gezorgd dat de data worden platform overzichtelijk met al die verpaken blauwe bessen. Daarnaast heeft Ellips geminimaliseerd door deze te groepe- kingen en kwaliteitseisen te kunnen werde laatste jaren voorbereidingen getroffen ren in een logischere vorm, waardoor het ken.” (MW) om de bestaande systemen te kunnen uit- overzichtelijker blijft.” mitchel.bakker@ellips.com breiden met de TrueAI-module. STUREN OVERZICHTELIJK Uit de data kan de gebruiker zo nodig een Tegelijk met de verbeterslagen in het kwa- selectie maken en een product definiëren liteits-sorteren, heeft het software plat- door klassen te groeperen. Dit geeft ook de form een make-over gekregen onder de mogelijkheid om direct op de eisen van de naam TrueSort 2. Het nieuwe software (super)markten te sorteren. “Pack2Spec

Volautomatisch verduurzamen › Banderolleren en printen in 1 stap › Meer bandbreedtes op 1 machine › Ecoband banderol kan in papierbak T +31 (0)348 431520 E info@bandall.com I bandall.com ›

BANDALL Advertentie AGF Primeur.indd 1

14/04/2022 10:39

AGF Primeur 4 • 2022

129

Bewerkt fruit

Project teelt waterspinazie in de woestijn met waterdamp uit de lucht

nderzoekers hebben een betaalbaar en duurzaam prototype ontwikkeld dat zowel elektriciteit opwekt met zonne-energie als water uit de lucht trekt om ter plekke groenten te telen. Het systeem zou een oplossing kunnen vormen voor de voedsel- en waterzekerheid van mensen die in droge klimaten wonen. Volgens Cell Reports Physical Science bestaat het systeem, genaamd WEC²P, uit een fotovoltaïsch zonnepaneel dat op een laag hydrogel is geplaatst. Het geheel is gemonteerd op een grote metalen doos waarin atmosferisch water wordt gecondenseerd en opgevan-

gen. De studie herinnert eraan dat de atmosfeer constant meer dan 12,9 miljard ton gedestilleerd zoet water vasthoudt. Atmosferisch water wordt bovendien voortdurend aangevuld door de wereldwijde watercirculatie. De hydrogel die het team in een eerder onderzoek heeft ontwikkeld, kan de waterdamp uit de omgevingslucht opnemen. De onderzoekers gebruikten de restwarmte die de zonnepanelen bij het opwekken van elektriciteit genereren om het door de hydrogel geabsorbeerde water vrij te geven. Bovendien bleek de hydrogel de efficiëntie van de fotovoltaïsche zon-

nepanelen tot 9% te verhogen door warmte te absorberen en de temperatuur van de panelen te verlagen. Het team heeft in juni twee weken lang een proef voor plantenteelt uitgevoerd met het WEC²P-systeem in Saoedi-Arabië, toen het erg warm weer was. Ze gebruikten enkel het water dat uit de lucht werd gehaald om 60 waterspinaziezaden in een plastic

kweektray te besproeien. In de loop van het experiment wekte het zonnepaneel 1.519 wattuur aan elektriciteit op en 57 van de 60 waterspinaziezaden ontkiemden en groeiden normaal tot 18 centimeter. In totaal condenseerde ongeveer 2 liter water met behulp van de hydrogel gedurende een periode van twee weken.

Ananassen in de ambulance Een expres logistie k van ananassen op een Afrikaanse handelsmarkt is een halt toegeroepen. De ambulancechauffeur die zijn voertuig hiervoor gebruikte werd gefilmd terwijl hij de ananassen aan het uitladen was waarna de anti-corruptie eenheid hem kon arresteren. In de rechtba nk stelde de aanklager dat hij op het moment dat de ananassen werden uitgeladen in dienst was van de overheid voor het Kebisoni HealthCenter. Hij beschuldigde de chauffeur van het misbruiken van het overheidsvoertuig. De ambulancechauffeur pleitte echter niet schuldig te zijn. Nadat hij de vereiste borgso m had betaald werd hij weer op vrije voeten gesteld.

Verkooptalent gezocht!

Gespecialiseerd in

industriegroenten www.veraartagri.eu | veraart.agri@planet.nl

130

AGF Primeur 4 • 2022

Divers

Diefstal brengt Zuid-Afrikaanse fruitsector in gevaar

olgens de Zuid-Afrikaanse brancheorganisatie van fruittelers, is fruitdiefstal een enorme bedreiging geworden voor een bedrijfstak die miljarden Rands waard is. Het loopt momenteel uit de hand. De verliezen en schade als gevolg van fruitdiefstal zijn enorm, maar bijna onmogelijk te kwantificeren. Volgens Louis Wessels, manager juridische

diensten en administratie bij Agri Western Cape, schatten individuele producenten de verliezen vorig seizoen echter op 40.000 tot 600.000 Rand (€2.400 tot €36.000). Wat het nog moeilijker maakt, is dat fruitdieven er in categorieën zijn; van eenlingen die elk een zakje stelen tot bendes die met pick-ups hele boomgaarden plunderen, bomen beschadi-

gen en met een ton fruit verdwijnen. Een voor de hand liggende methode om de overvallen te stoppen is het omheinen van boomgaarden met ultramoderne elektrische hekken en het gebruik van drones om de boel overdag in de gaten te houden. Maar daar is veel geld mee gemoeid en telers kunnen

zich dit veelal niet permitteren.

Waarom je avocado’s niet in water in de koelkast moet bewaren

nlangs waren liefhebbers van eten vol lof over een schijnbaar 'geniale' methode om de levensduur van een avocado te verlengen. De truc houdt in dat een halve of een hele avocado in water wordt ondergedompeld en in de koelkast wordt gelegd om te voorkomen dat hij bruin wordt. Algemene informatie over residuele menselijke ziekteverwekkers suggereert echter dat deze methode niet veilig is, omdat het de perfecte kweekomgeving kan creëren voor schadelijke bacteriën, met mogelijk schadelijke gevolgen voor de gezondheid. In tegenstelling tot gewone bacteriën gedijen residuele menselijke ziekteverwekkers - waaronder listeria en salmonella - goed in de koelkast en de vriezer. Volgens Mayoclinic worden deze ongewenste ziektekiemen meestal veroorzaakt door besmet voedsel.

AGF Primeur 4 • 2022

131

Internationaler Pilzhandel

132

AGF Primeur 4 • 2022

Paris Direkt GmbH Lise-Meitner Straße 7b 48161 Münster

02534 977540 02534 977541 rg@paris-direkt.net

Deutschland

www.paris-direkt.net

Asperges

Aspergeseizoen positief van start Zeg je voorjaar, dan zeg je asperges. De voorjaarsgroente bij uitstek mag zich verheugen in een toenemende populariteit, waarbij de groene en de geschilde asperges aan een opmars bezig zijn. Hoewel ook de aspergesector niet gevrijwaard blijft van uitdagingen – de invulling van arbeid of stijgende kosten om er maar een paar te noemen – zien de aspergetelers de toekomst met vertrouwen tegemoet met volop kansen voor dit seizoensproduct. Will Teeuwen, Teboza over een bredere inzet van de asperge:

“Je kunt het assortiment voor elke consument bereikbaar maken”

“De animo in de markt is bijzonder groot en de horeca doet dit jaar ook weer mee,” vat Will Teeuwen, directeur van Teboza – dat wereldwijd asperges en aspergeplanten levert – de aspergemarkt eind maart samen. “We zien toch dat het luxeproduct asperge ook in moeilijkere tijden een luxe is die men zich gunt.”

ill is optimistisch over het verdere als het aanbod hoger is dan de vraag, verloop van het seizoen. Hij sig- wordt het uitdagender.” Overigens merkt naleert dat het asperge-areaal in heel Teboza aan de verkoop van aspergeplanEuropa de laatste jaren behoorlijk is ten richting Duitsland dat de areaalgekrompen waardoor naar verwachting krimp nog niet op zijn einde is. Will wijt het aanbod de vraag niet zal overstijgen. het aan met name de personeelskosten Vooral de teruggang in het Duitse areaal die in Duitsland nog sterker stijgen dan – Will gaat uit van zo’n 25 procent – laat in Nederland. zich voelen op de Europese markt. Het is ook de reden dat het tot op heden lukt om ARBEID de hogere kosten in de prijs gecompen- Begin januari trapte Teboza het asperseerd te krijgen, geeft hij aan. “Wij heb- geseizoen af met de asperges uit de kas. ben geen keuze, wij moeten die kosten Begin maart kwamen daar de asperges – energie, verpakking, arbeid, transport; uit de verwarmde bedden bij en sinds die kosten stijgen allemaal - doorbere- half maart zijn de vollegrondsasperges kenen, maar het blijft een kwestie van uit minitunnels op de markt. Hoewel vraag en aanbod. Als het aanbod krapper het allemaal een dikke week eerder is is dan de vraag, gaat het vanzelf. Maar dan gebruikelijk, had Teboza op basis

Teboza ziet dat de consumptie van groene en geschilde asperges toeneemt

AGF Primeur 4 • 2022

133

small details

... big difference Paprikaontkernmachine PO Geschikt voor het ontkernen van paprika’s.

Bezoek ons op de Fruit Logistica Hal 3.1 stand D-07 Deelmachine DMA Geschikt voor delen van aardappelen in 2, 4 of 8 stukken.

Sormac B.V. P.O. Box 419 NL-5900 AK Venlo T: +31 (0)77 351 84 44 www.sormac.nl

Uw partner voor de lekkerste verse asperges! Jaarrond beschikbaar!

Frequentie Techniek Frequentie Techniek werkt op basis van frequentie golven en zorgt voor het langzaam afbreken van de biofilm. De voedingsbodem voor schimmels, bacteriën en virussen verdwijnt en komt niet meer terug. In tegenstelling tot chemische

water is de bron van het leven

behandelingen is er geen her kolonisatie mogelijk, omdat de bacterie afsterft. Zowel de voedingsbodem als de hechtlaag worden gelijktijdig geëlimineerd. Frequentie Techniek veroorzaakt

geen corrosie, heeft geen effect op geur of smaak van het water en heeft een laag verbruik van ca. 20 Watt p/u. Het kan gebruikt worden in drinkwater, proces– water, afvalwater en drainwater.

100%

CONSULTING

T +31 162 45 79 90 | www.aquadns.nl

134

AGF Primeur 4 • 2022

CROWNS

PRODUCTION

ASPARAGUS

SALES

Zandberg 14b - Helden | +31 (0)77 307 14 44 | www.teboza.com

Asperges

Samen met klanten zoekt Teboza naar een bredere inzet van asperges

van de weersverwachtingen vermoed dat GRILLIGER stelt eisen aan de bedrijfsvoering. “Je moet de productie nog wat eerder op gang zou Overigens is arbeid niet de enige uitdaging als bedrijf wel de concurrentiekracht hebkomen. Maar de koude nachten in maart in de aspergesector. Zo stelt Will vast dat ben om daar mee om te gaan en daar op in gooiden roet in het eten. “Daardoor heb je het weerbeeld steeds grilliger en moeite spelen.” Verder merkt Will dat de eisen grote temperatuurswisselingen van dag lijker te voorspellen wordt, hetgeen de op gebied van kwaliteit en certificeringen tot nacht en dat remt de groei. We had- teelt bemoeilijkt. En ook de toestand in de steeds hoger worden. “We worden door den verwacht dat die sneller op gang zou wereld, die de laatste jaren door corona en de EU langzaamaan verplicht om steeds komen. Door de lagere productie moet je de geopolitieke spanningen niet stabiel is, duurzamer te telen. Iets waar we volledig nu feitelijk voor minder volume evengoed de meters maken op de percelen en dat verhoogt de arbeidskosten.” Arbeid is in de sector wel een uitdaging, stelt Will vast. Hij ziet dat de grote bedrijven hun arbeid nog wel geregeld krijgen, maar dat het voor de kleinere bedrijven niet meer vanzelfsprekend is om op het juiste tijdstrip voldoende personeel aan te kunnen stellen. De spanningen op de arbeidsmarkt zijn de reden dat Teboza dit jaar start met het testen van een tweede oogstrobot. Will verwacht binnen vijf jaar oogstrobots op grotere schaal te kunnen toepassen. Hoewel hij vertrouwen heeft in de oogstrobots ziet hij het niet als een totale vervanging van arbeid. “Wij voorzien dat het altijd een combinatie van handjes en machines zal blijven, ook om niet totaal afhankelijk te zijn van de techniek.” Hoewel de arbeidskosten hoog zijn, is het gebruik van oogstrobots voor Teboza niet in eerste instantie bedoeld om kosten te reduceren. “In onze calculatie gaan wij er niet vanuit dat we daarmee onze kostprijs De inzet van Teboza is om het aspergeassortiment voor elke consument bereikbaar te maken gaan verlagen.” AGF Primeur 4 • 2022

135

Asperges

achter staan, maar wat het niet makkelij- sumeren. Kansen zijn er voldoende en wij baar maken. Daar moeten we nog wat ker maakt.” Het zorgt ervoor dat Teboza hebben veel vertrouwen in de toekomst meer mee bezig zijn.” Vandaar dat Teboza de biologische teelt van witte asperges van de asperge. Het is een gewaardeerd naast witte asperges ook groene en paar- nu zo’n 10 procent van het areaal – wil seizoensproduct en dat zal zo blijven.” Zo se asperges teelt. Ondanks dat die laatste opschalen, ook al brengt dat uitdagingen ziet hij een structurele groei in de con- categorie een niche-product is, merkt Will met zich mee. Maar voor Teboza zijn uit- sumptie van groene en geschilde asperges dat zijn klanten er in toenemende mate dagingen geen negatief gegeven, omdat er en verwacht dat die stijging de komende interesse in hebben. “Het is een aanvulvoor veel problemen toch vaak een oplos- jaren blijft aanhouden. De directeur con- ling op het assortiment en we zijn ervan sing komt. “In de teelt houd je altijd uitda- stateert dat zowel producenten als afne- overtuigd dat het gaat groeien.” Hoewel gingen. Onder meer het weer is een factor mers en ook de consument de asperge het totale asperge-areaal krimpt, groeit die je niet in de hand hebt. Niet erg; als nog redelijk traditioneel bezien, terwijl Teboza en daarbij is duurzaamheid voor het te makkelijk is, zou iedereen asperges de groente veel meer mogelijkheden biedt. Will een belangrijk aspect. “De groei moet telen en wordt er niks verdiend.” Bijgevolg is dat hij samen met zijn klanten duurzaam zijn. Dat houdt in duurzaam – vooral in de retail en foodservice – op telen, maar ook zorgen voor een duurzaam VERTROUWEN IN DE TOEKOMST zoek gaat naar een bredere inzet van de aanbod voor de klant dat niet te veel en Sterker nog: Will ziet dat de uitdagingen asperge. “Met een witte, groene, geschilde, niet te weinig is.” (MW) kansen bieden. “De uitdagingen moet je soep-, wok- of barbecue-asperge kun je het w.teeuwen@teboza.nl niet uit de weg gaan. Mensen blijven con- assortiment voor elke consument bereik-

Royal ZON gaat ervan uit dat het Nederlandse asperge-areaal verder zal afnemen, wat kansen biedt aan jonge telers

Rick Mengers, ZON over asperges:

Over het algemeen is een lang seizoen, een goed seizoen

“Het gaat prima,” typeert Productmanager Rick Mengers van Royal Zon – dat zich richt op de (inter)nationale afzet van groenten en fruit – de aspergemarkt eind maart. Rick geeft aan dat de zonnige dagen in maart zorgen voor een uitstekende kwaliteit asperges. Overigens zorgen de nachten, die nog vrij koud zijn, voor een wat lagere productie waarvan Rick verwacht dat die, gecombineerd met de traditioneel hogere vraag rond de Paasdagen, zal zorgen voor een behoorlijke prijsstijging. Ook over de vooruitzichten voor het verdere verloop van het seizoen is Rick positief. “We zijn vroeg begonnen dit jaar. En over het algemeen is een lang seizoen een goed seizoen. Ik zeg niet dat we het seizoen van vorig jaar gaan evenaren, want dat was een heel uitzonderlijk goed seizoen, maar op voorhand ziet het er niet slecht uit.” 136

AGF Primeur 4 • 2022

verigens voorziet ZON ook voor de langere termijn een goede marktontwikkeling voor de stengelgroente. “Zolang we het een mooie seizoensgroente laten zijn, is de consument geneigd om wat dieper in de buidel te tasten voor de asperge dan voor een product dat jaarrond verkrijgbaar is.” Het is de reden dat de productmanager ervoor pleit het aspergeseizoen duidelijk afgebakend te houden. In die seizoensmarkt ziet hij zeker kansen voor de stengelgroente en de telers ervan. Zo stelt Rick vast dat de gemiddelde leeftijd van de Nederlandse aspergeteler vrij hoog is waardoor, bij gebrek aan opvolging, naar verwachting binnenkort het areaal zal slinken en er voor de jongere

telers meer groeimogelijkheden zullen ontstaan. Aan de consumentenzijde kenmerkt de markt zich door een toenemende interesse in asperges. Daar zet ZON zich voor in met het Nederlands Asperge Centrum, samen met Teboza en The Greenery. “Met zijn allen timmeren we aan de weg met de asperge en vooral in de Randstad – waar mensen niet met asperges opgroeien zoals in Brabant of in Limburg– wordt de groente steeds vaker omarmd.”

GROENE ASPERGES STEEDS POPULAIRDER Een andere focus om de stengelgroente onder de aandacht te brengen van de consument is de inzet van social media en het aandragen van andere gebruiksmomenten en nieuwe gebruikersmogelijkheden. Daarvoor worden onder meer nieuwe recepten gemaakt. Rick ziet dat de groeZON ziet dat de interesse van de consument in groene asperges toeneemt ne asperge bij de Nederlandse consument steeds populairder wordt en dat ook het aspect gemak, nadat de consument in stelt ook vast dat het lastig is om deze ervan als een drijfveer voor het mechacoronatijd meer tijd had om zelf te schillen, stijgende kosten door te rekenen. “Je hebt niseren van het oogstproces. “Mechaniweer een grotere rol speelt. Hij geeft aan altijd te maken met een markt van vraag satie zal nog wel een speerpunt blijven de dat zo’n 10 tot 15 procent van de asperges en aanbod waardoor er best telers zijn die komende jaren. Er moeten nog wat slagen geschild wordt afgeleverd en verwacht dat op dit moment pijn lijden. In dagprijzen gemaakt worden, maar uiteindelijk gaat dit percentage dit jaar verder zal groeien. – waar het puur een kwestie is van vraag de inzet van oogstrobots ervan komen.” Ten aanzien van de groene asperges merkt en aanbod - zijn de toenemende kosten Overigens moeten, om de oogstrobots effihij op dat het Nederlandse areaal niet moeilijker te verdisconteren dan in con- ciënt te kunnen gebruiken, ook in de vermeegroeit met de vraag, omdat de teelt tracten, waar dat redelijk is gelukt.” Ove- edeling nog slagen gemaakt worden, geeft van groene asperges – met een veel lagere rigens houdt hij het niet voor onmogelijk Rick aan. Zo is het bijvoorbeeld van belang productie per hectare dan witte asperges dat als de hoge en stijgende kosten blijven hoe de asperges uit de grond komen. “Het – in Nederland moeilijk rendabel te krijgen aanhouden, dit kan leiden tot een areaal- is de bedoeling dat de ruimte tussen de is. krimp. Het is er in elk geval de reden van stengels in zo groot mogelijk is, zodat bij dat momenteel zo min mogelijk gebruik het steken van de ene asperge de volgenVRAAG EN AANBOD gemaakt wordt van verwarming. “Ik sluit de niet beschadigd wordt.” De productieHoewel Rick op het moment geen signa- niet uit dat in de komende tijd nog wel wat manager observeert trouwens dat er een len heeft dat het niet lukt om het arbeids- bijgestookt gaat worden, maar in het alge- nieuwe generatie asperge-rassen aankomt vraagstuk in de aspergesector rond te meen springen de telers spaarzaam om met de focus op vroege productie, betere krijgen – “Over het algemeen hebben de met verwarming. Waar het niet nodig is, kwaliteit met een goede kopsluiting en wat grotere telers hun contacten in de gaat niet gestookt worden.” goede productie. (MW) landen van herkomst van de seizoensmerick.mengers@royalzon.com dewerkers en kunnen dat goed invullen” – MECHANISATIE IS DE TOEKOMST ziet hij wel dat de kosten ervan toenemen. Wel benoemt Rick de hoge kosten voor “Alles wordt duurder.” De productmanager arbeid en de soms moeizame invulling

Belgische geschilde asperges! Nu actueel:

Het thema volgende maand :

Industriegroenten

Reserveer nu uw advertentie: Andries Gunter T. +31 (0)166 69 82 32 -andries@agfprimeur.nl

GEBR. TROOST Sluisstraat 55-57 • 8300 Knokke-Heist Tel: 050-612201 • Fax: 050-616267 Gsm: 0475-606133 • www.tinos.be

www.troostpallethandel.nl ABC Westland 622, 2685 DH Poeldijk | M. 06 - 43 00 03 15 ∙ E. aram-troost@live.nl

AGF Primeur 4 • 2022

137

Diversen

Wie werkt waar sinds april 2022?

Maandelijks melden we AGF-switchers die de overstap hebben gemaakt naar een ander AGFbedrijf. Heb je een switch van jezelf of namens je bedrijf te melden? Geef ze door aan marjet@ agfprimeur.nl

Handel in agrarische producten

Rode en witte kool, spitskool, Savooie kool, zoete platte kool, Chinese kool, spruiten, knolselderij, kroten (rood, geel, wit, Chioggia), koolraap, peen (oranje, geel, paars), ijsbergsla, bloemkool, broccoli, prei, uien (consumptie, plantuien), aardappelen, witlof, aardperen, pastinaak, wortelpeterselie

A.N.Boekel B.V. Berrie 1 1724 BB Oudkarspel

138

AGF Primeur 4 • 2022

Tel: +31-(0)226 700 500 post@boekelwaarland.nl www.boekelwaarland.nl

Geswitcht

Van

Naar

Boy Kuijpers

Detailresult group

Koninklijke Vezet

Melanie Stokkers

DB+/Venéco

Eminent Food

Thanos Motsiopoulos

Levarht

Yex

Timo Snel

Brassica Trade

Fresh2You

Lennart Middelburg

SFI

TFC Holland

Paul van Douwen

Jaguar TFC

Fruitpro

Fernando Dupuis

Olympic Fruit

Tridge

Cyntia Blijleven-Van der Heeijden

TFC Holland

Yex

Conrad Rijnhout

Jaguar TFC

VerdDi Import

Maurik Molenaar

Levarht

STC International

Marcel Schalkwijk

Levarht

Combilo

Bert Schramper

Wilko Fruit

Olympic Fruit

Roland Kling

ABC Logistics

Growers United

Paco Verbeek

BE Fresh Produce

Nature's Pride

Priscilla Wolf

Berries Pride

Rijk Zwaan

Amber Borghgraef

Luik Natie

Bakker Belgium

Pieter Rink

Cyklop International

Fairtrasa

Franklin Ginus

BeFrank

Fairtrasa

Marc Ehlert

De Groot Fresh Group

Gebrs van Aarle

Jan Blankers

Levarht

Rotterdam Fruit Wharf

Thanos Motsiopoulos

Levarht

Yex

Job van den Berg

Best Fresh/Bioworld

Sabatical

Matthijs Rood

Levarht

Freshclusive

Social Media

Zakelijke contacten Stoffels Foods lopen voornamelijk via WhatsApp Na jaren voor verschillende werkgevers in de AGF-handel te hebben gewerkt startte Patrick Stoffels (36) eind 2020 met een eigen zaak Stoffels Foods. Een gedurfde stap, midden in coronatijd, maar de investeringen waren klein. Met een startkapitaal voor de handel, een onlinebank en een Whatsapp-account vol waardevolle contacten is hij aan de slag gegaan.

oor zichzelf beginnen was een langgekoesterde wens. Na jaren voor andere AGF-bedrijven te hebben gewerkt, zowel in de logistiek als bij de handelsbedrijven, wilde hij graag de volledige regie. “Na bijna 8 jaar bij C.Vreugdenhil wist ik al veel van de handel af. Zonder dat ik zelf ooit de verkoop deed, zag ik wel wat er door de loods heen ging. Daarna heb ik ruim 7 jaar bij BUD gewerkt en al heel snel mijn eigen exotenassortiment gekregen. Toen met twee Israëlische partners Gaia Herbs gestart. Daar wilde ik ook graag exoten bij doen, maar zij wilden zich focussen op kruiden. Ik ben daar na 2,5 jaar weer uitgestapt. Wanneer je eigen baas bent, word je niet meer beperkt in je keuzes.”

3 tot 4 uur per dag mee werkt. “Mensen hebben geen tijd meer. Veel willen liever een appje, daarop reageren ze over het algemeen heel snel, als ze wat willen. Sneller dan via e-mail is mijn ervaring.” De functionaliteit die WhatsApp heeft, voldoet prima voor wat nodig is. Je kunt verschillende verzendlijsten aanmaken binnen je contacten, belangrijke berichten waar je nog Patrick Stoffels iets mee moet kun je weer op ongelezen zetten zodat je ze makkelijk terugvindt en via je Sta- Naast communicatiemiddelen is een bank Corona was een onzekere tijd, maar bracht tus kun je foto’s delen van producten die een essentieel bedrijfsonderdeel. Dat was veel kansen. Patrick: “In die periode wer- je speciaal onder de aandacht wilt bren- voor een startende ondernemer in coronaden weer lockdowns afgekondigd en gen. Dat maakt het gebruik van Instagram tijd nog wel een ‘dingetje’. “Elke reguliere waren er veel leveranciers met producten voor Patrick ook meteen overbodig. Tele- Nederlandse bank hanteerde enorme lanonderweg. Ik heb hen toen benaderd met gram is een alternatief voor Whatsapp, ge wachttijden voor het starten van een het aanbod om het voor hen te gaan ver- maar daarop zitten nog te weinig men- zakelijke rekening, tot wel 14 weken. Via kopen in mijn netwerk. Ze mochten zelf sen. “Ik heb Telegram wel geïnstalleerd het internet heb ik toen een Duitse onlibepalen wat ik eraan zou verdienen. Afne- en gebruik het vooral om newschannels nebank gevonden. Een zakelijke rekening mers gaf ik ook inzicht in de marge die ik te volgen, dat kan in Whatsapp niet. Skype starten was binnen 8 minuten geregeld en maakte. Zo kreeg ik vertrouwen en kon ik chat is ook een alternatief en werd altijd de tarieven zijn veel gunstiger. Ik betaal altijd mijn afspraken nakomen. Wanneer veel gebruikt, maar het lijkt alsof iedereen voor transacties binnen Europa geen kosje dat niet doet, is het als starter weer snel inmiddels naar WhatsApp is overgestapt.” ten en voor buiten Europa per transactie gedaan met je, natuurlijk.” een bedrag afhankelijk van het land. Dat Het voor B2B veelgebruikte LinkedIn scheelt dus enorm in de kosten.” Goede relaties en vertrouwen zijn de gebruikt Patrick juist niet. Hoewel hij basis in de handel. “Door mijn brede net- heel transparant werkt, houdt hij de con- De kracht van Stoffels Foods ligt voornawerk kan ik vaak aan producten komen, tacten binnen zijn netwerk het liefst pri- melijk op het gebied van exoten en fruit. ondanks dat er een tekort is in de markt. vé. “Bij LinkedIn kun je precies zien met “Ik krijg inmiddels ook veel vraag vanuit Maar ook producten waar minder vraag wie je gelinkt ben en in je netwerk zitten. klanten naar groenten. Ik ben daarom op naar is, kan ik juist vaak kwijt. Mijn motto Hoewel mijn klanten best mogen weten zoek naar iemand die dat wil en kan gaan is altijd: probeer iedereen altijd te helpen wie mijn leverancier is, wil ik daar zelf de invullen,” besluit Patrick. (ML) ook al houd je er zelf niets aan over. In de controle over hebben. Relaties moeten wel Stoffels Foods toekomst helpen deze klanten/leveran- weten dat ik het contact tussen hen heb WhatsApp: +31(0)6 30038482 ciers jou weer. En het blijkt te werken, gelegd, dan zullen ze niet zo snel achter want wat ik de afgelopen jaren heb opge- je rug omgaan en weet ik het ook als dat bouwd met klanten en leveranciers komt wel gebeurt.” Een website heeft Patrick er nu zeker uit.” bewust niet gemaakt. “Ik hoef geen mooi visitekaartje op het internet, want ik werk Het zakelijk contact loopt voornamelijk eigenlijk alleen via mond-op-mondreclavia Whatsapp, waar Patrick gemiddeld me en persoonlijke contacten.” AGF Primeur 4 • 2022

139

De specialisten van Wille Donker advocaten weten wat er in de AGFsector speelt.

ADVERTORIAL

In dit artikel geven zij antwoord op vier juridische vragen die op dit moment leven in de markt.

Mogen prijsverhogingen worden doorbelast aan de klant? Er is geen wettelijke grondslag om prijzen te mogen indexeren. Slechts bij bijzondere omstandigheden kan een beroep worden gedaan op aanpassing van de overeenkomst of opschorting van de leveringsverplichting. Daarom is relevant of in de overeenkomst (stilzwijgend) afspraken zijn gemaakt over prijsstijgingen. Ook is het moment waarop de overeenkomst wordt gesloten van belang. Een leverancier die nu een overeenkomst sluit zal rekening moeten houden met onzekerheden in containervervoer en stijgende prijzen. Alleen de omstandigheid dat het door prijsstijgingen voor de leverancier minder gunstig wordt om de overeenkomst uit te voeren, is onvoldoende grondslag om de prijsstijgingen door te belasten of de overeenkomst te beëindigen. Alleen als de prijsstijging tot gevolg heeft dat het onredelijk is om de leverancier aan zijn verplichtingen te houden, kan dit tot gevolg hebben dat de prijsafspraken moeten worden aangepast. Dat is eerder uitzondering dan regel. Het is daarom verstandig afspraken te maken over hoe om te gaan met prijsstijgingen. Wanneer kan een beroep worden gedaan op overmacht (force majeur)? De wet bepaalt dat sprake is van overmacht als een partij een verplichting niet meer kan nakomen door een omstandigheid waaraan hij geen schuld heeft of die niet voor zijn risico komt. Een concreet voorbeeld is de blokkade van het Suezkanaal en de Covid-19 pandemie. Het zijn buitengewone omstandigheden waardoor een partij de gemaakte afspraken niet meer kan nakomen, terwijl hij daar niets aan kan doen. In die bijzondere situaties gaat er een streep door de verplichtingen die zijn aangegaan. Voorzienbare verhinderingen zoals stakingen en financiële problemen rechtvaardigen over het algemeen geen beroep op overmacht. Als het Weens Koopverdrag van toepassing is (wat vaak het geval is als dit niet expliciet is uitgesloten en de leverancier of importeur in het buitenland is gevestigd), dan geldt een andere maatstaf voor een succesvol beroep op overmacht, namelijk of de omstandigheid buiten de macht van een partij ligt. Partijen mogen in het contract nadere afspraken maken over welke situaties als overmacht gelden. Ook de gevolgen van overmacht kunnen contractueel worden af-

gesproken. Zo kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat bij prijsstijgingen die een bepaald percentage overstijgen, een overmachtssituatie opleveren. Het maken van die afspraken is dus aan te bevelen. Geldt een minimumgarantieprijs (MGP) ook als de kwaliteit onvoldoende is? Als komt vast te staan dat de kwaliteit onvoldoende is, dan zal de importeur over het algemeen succesvol kunnen betogen dat de MGP niet meer geldt. Dat hangt samen met het voorwaardelijk karakter van de MGP. Ook heeft de importeur de mogelijkheid om de overeenkomst in een dergelijk geval (gedeeltelijk) te ontbinden. Welke prijs dan wel geldt, is minder eenvoudig te beantwoorden. In ieder geval is het raadzaam om expliciet afspraken te maken over een dergelijke situatie. Niet alleen om discussie te voorkomen, maar ook om te regelen op welke vergoeding de leverancier dan wel recht heeft. Met welke factoren moet rekening gehouden worden bij een buitenlandse wederpartij? Het is verstandig om na te gaan of de wederpartij zijn verplichtingen kan nakomen. Het risico op wanbetaling kan beperkt worden door af te spreken dat de wederpartij eerst moet presteren voordat er betaald wordt of dat er zekerheid (bijvoorbeeld een bankgarantie) wordt gesteld. Ook is het verstandig om af te spreken welk recht van toepassing is op de overeenkomst en welke rechter bevoegd is om een geschil te behandelen Als er geen afspraken worden gemaakt, dan zal over het algemeen het recht van het land waar de leverancier gevestigd is van toepassing zijn. Dat geeft allerlei complicaties. Die kunnen worden vermeden door af te spreken dat uitsluitend de Nederlandse rechter bevoegd is om over schillen te oordelen. Vragen? Wille Donker advocaten helpt u graag verder Deze antwoorden zijn algemeen en gaan uit van Nederlands recht. De specialisten van Wille Donker advocaten geven graag advies dat is toegespitst op uw situatie. Daarvoor kunt contact opnemen met Henk-Jan Ligtenberg via +31 (0) 172 44 24 17 of ligtenberg@willedonker.nl.

Leidse Schouw 2 | Alphen aan den Rijn | info@willedonker.nl | www.willedonker.nl

Column

Samantha Bilgi – advocaat bij van Ardenne & Crince le Roy Advocaten:

Uithalersproblematiek: hoe kun je als gedupeerde je schade verhalen? “Recordaantal ‘uithalers’ opgepakt in Rotterdamse haven, fors meer dan vorig jaar”, “Uithalers: nog steeds douaniers in haven Rotterdam corrupt” en “Meerdere uithalers aangehouden op haventerrein Rotterdam”. Stuk voor stuk koppen die recentelijk in het nieuws voorbij zijn gekomen en die laten zien hoe actueel en hoe ernstig het probleem rondom het fenomeen ‘uithalers’ is.

Uithalers, personen die (beveiligde) haven- en luchthaventerreinen binnendringen om drugs uit containers te halen, kunnen worden ingezet op verschillende momenten in de transportketen. Soms wordt ervoor gekozen de partij drugs op de eindbestemming uit de container te halen, soms in de haven of op een ander tussenstation. In beide situaties geldt dat personeel wordt omgekocht om de missie te laten slagen. Via het omgekochte personeel worden toegangspassen verkregen, evenals informatie over aankomsttijden van containers en worden containers geopend.

NIEUWE UITHALERSWET In 2021 vonden ongeveer 400 aanhoudingen van uithalers plaats. Deze aangehouden uithalers vervolgens succesvol strafrechtelijk vervolgen was tot voor kort juridisch ingewikkeld. Voor 1 januari 2022 moest een relatie met een partij drugs bewezen kunnen worden. Als dat niet kon, resteerde slechts de mogelijkheid een lage boete op te leggen voor het onbevoegd aanwezig zijn op een verboden terrein.

Sinds 1 januari 2022 geldt een nieuwe strafbaarstelling, gericht op uithalers. Kort gezegd is het wederrechtelijk verblijven op een haven- of luchthaventerrein hierin strafbaar gesteld. De celstraffen kunnen oplopen tot twee jaar, met onder bepaalde omstandigheden nog een mogelijke verhoging van een derde. De eerste veroordelingen onder de nieuwe wet zijn inmiddels uitgesproken door de rechtbank Rotterdam. Er zijn celstraffen opgelegd tot ruim vijf maanden.

SCHADE VERHALEN Het feit dat thans hogere straffen kunnen worden opgelegd is goed nieuws, maar voor de ondernemingen waarvoor de oorspronkelijke lading bestemd was, speelt er vaak ook een ander belangrijk aspect: schade die wordt veroorzaakt door uithalers. Hierbij kan worden gedacht aan vernielde hekken en containers, maar bijvoorbeeld ook aan opgelopen vertraging als gevolg van de stillegging van processen omwille van (politie)onderzoek.

zaakt door een eigen medewerker van het bedrijf kan in het geval van contractbreuk soms de arbeidsovereenkomst worden ontbonden. Daaraan gekoppeld kan een vordering tot schadevergoeding bij de betreffende (oud-)medewerker worden neergelegd. Ook kan tegen een ieder een civiele procedure worden gestart. Een derde manier om schade te verhalen, die bij veel bedrijven niet bekend is, is via de zogenoemde vordering benadeelde partij in het strafproces. Deze optie staat alleen open als de veroorzaker van de schade strafrechtelijk wordt vervolgd. Indien dat het geval is, is sprake van een laagdrempelige wijze om schade vergoed te krijgen.

Bij de politie of het Openbaar Ministerie moet worden gemeld dat schade is geleden als gevolg van een strafbaar feit. Het bedrijf meldt zich dan als benadeelde partij. Indien er al een strafrechtelijk onderzoek loopt of wordt gestart, wordt de benadeelde partij op de hoogte gehouden. Het bedrijf kan dan een voegingsformulier invullen en dit bij het Openbaar Ministerie indienen. Op dit formulier kunnen de schadeposten en de hoogte daarvan worden ingevuld en kan een toelichting worden vermeld. De verschillende schadeposten moeten met bewijsmiddelen worden onderbouwd.

Als de strafzaak op een zitting bij de strafrechter wordt behandeld, oordeelt de strafrechter ook over de vordering van de benadeelde partij. Is deze ontvankelijk en zo ja, komt deze (gedeeltelijk) voor toewijzing in aanmerking? Als de zaak door het Openbaar Ministerie wordt afgedaan, zonder dat er een rechter aan te pas komt, beantwoordt het Openbaar Ministerie deze vragen. In beide gevallen geldt dat alleen schade die “rechtstreeks” door het strafbare feit is geleden, kan worden vergoed.

Kortom: indien er een strafzaak speelt ten aanzien van de schadeveroorzaker, is het indienen van een vordering benadeelde partij een laagdrempelige en goedkope wijze om te proberen de schade vergoed te krijgen. Uiteraard moet de gestelde schade wel goed, en waar nodig met stukken, worden onderbouwd. Het advies is om de vordering niet onnodig ingewikkeld te maken. Als de vordering zodanig ingewikkeld is, dat deze het strafproces onevenredig belast, moet alsnog de weg naar de civiele rechter worden bewandeld. s.bilgi@vanardenne-crinceleroy.nl

Er bestaan verschillende juridische mogelijkheden om als bedrijf te pogen deze schade vergoed te krijgen. Als de schade is veroor-

AGF Primeur 4 • 2022

141

Bio

Eosta importeert onder meer overzeese biologische citroenen en sinaasappelen

Markt voor biologisch overzees citrus groeit ieder jaar Nu langzaam het seizoen van het Europese citrus ten einde loopt, komt het overzeese citrus weer in beeld. Al jaren neemt de import toe met Zuid-Afrika, Egypte, Argentinië, Chili en Peru als belangrijkste leveranciers van buiten Europa. Ook de import van biologisch citrus neemt toe. Wat zijn de verwachtingen voor het komende biologische overzeese seizoen?

obert van Melle, verantwoordelijk voor procurement bij Eosta, distributeur van biologische groenten en fruit waaronder overzees fruit, observeert dat er beetje bij beetje meer biologisch citrus beschikbaar komt. Toch kan het aanbod de vraag niet altijd bijhouden gedurende het merendeel van het importseizoen. Een luxe positie, noemt Robert het. “Het aanbod van overzees biologisch citrus is beperkt. In het hoogseizoen – van week 30 tot week 40 – is er nog altijd sprake van een vraagmarkt.” Eosta importeert vooral sinaasappelen en citroenen en daarnaast

142

AGF Primeur 4 • 2022

ook grapefruit. “Het aanbod mandarijnen is zo beperkt dat we daar maar een klein programmaatje mee kunnen doen. Er is ook minder vraag naar.”

ken. Inmiddels zijn de citroenen onderweg naar Nederland. Robert verwacht dat ze vertraging doorstaan en in goede kwaliteit zullen arriveren. Hij geeft aan dat er de afgelopen jaren veel vertragingen geweest zijn waardoor producten als blauwe bessen en druiven kwaliteitsproblemen ondervonden bij aankomst. “Citrus kan wel wat meer hebben, maar de afgelopen jaren hebben we een paar echt forse vertragingen gehad die hun invloed op de kwaliteit hebben gehad. Biologisch citrus gaat goed de container in, maar het blijft de vraag hoe het er weer uitkomt als het heel lang onderweg is.”

CITROENEN UIT PERU Robert laat weten dat de eerste citroenen uit Peru, weliswaar enigszins vertraagd, VROEGE START onderweg zijn. De vertraging wordt ver- Robert verwacht dat het Europese citrusoorzaakt door de transportstakingen en seizoen, door mindere beschikbaarheid demonstraties tegen onder meer de hoge van de Verna citroen, wat eerder zal zijn brandstofprijzen die Peru in zijn greep afgelopen dan gebruikelijk. Daardoor verhielden, waardoor de containers citroe- wacht hij dat het overzeese citroen winnen de haven van Paita niet konden berei- dow, dat vooral in beeld komt als er geen

De consumenten vraag naar biologisch overzees citrus groeit ieder jaar

Not just an importer. aanvoer uit Spanje of Italië komt, wat groter wordt. “Dat wil zeggen dat we in vergelijking met andere jaren, dit jaar, zeker met citroenen, wat eerder zouden kunnen beginnen.” De eerste Zuid-Afrikaanse en Peruaanse citroenen verwacht Eosta rond week 20. Voor sinaasappelen ligt het dit jaar wat anders. Waar de distributeur normaal vroeg in het overzeese seizoen wat Egyptische sinaasappelen op de markt brengt, is daar nu weinig vraag naar, omdat er voldoende biologisch Europees aanbod is van goede kwaliteit. Robert voorziet dat de eerste overzeese sinaasappelen, uit Zuid-Afrika, rond week 26 zullen arriveren en vermoedt dat de markt voor biologische sinaasappelen tegen die tijd leeg zal zijn. Naast Zuid-Afrika en Peru importeert de distributeur van biologische AGF ook citroen uit Chili.

PRIJSVERSCHIL MAG NIET TE GROOT WORDEN Overigens zorgen de logistieke strubbelingen, net als de overige prijsstijgingen, voor flinke kostenstijgingen. “Bijvoorbeeld de zeevracht uit Peru is, met prijzen van tussen de 10.000 en 12.000 USD, drie keer zo duur geworden en uit Zuid-Afrika betaal je nu 8.000 tot 9.000 dollar voor een container.” Toch ervaart Robert in de markt maar een beperkte bereidheid om de aankoopprijzen navenant aan te passen. Hij stelt vast dat er voor wat prijzen van biologisch citrus betreft toch een zekere verbinding met het conventionele product is. “Naar verwachting zal er het komende seizoen meer conventioneel citrus zijn dan gebruikelijk. Dan zijn wij toch een beetje gekoppeld aan conventioneel. Het prijsverschil mag niet te groot worden. Er is een omslagpunt waarbij het verschil in prijs tussen conventioneel en bio-

Meet our specialists:

direct-source.nl

+31 78 674 91 91 | The Netherlands

AGF Primeur 4 • 2022

143

Bio

Eosta verwacht dat de overzeese markt voor citroenen wat eerder van start zal gaan

Import onder meer uit Peru en Zuid-Afrika

Beetje bij beetje komt er meer biologisch overzees citrus beschikbaar

Rond week 26 worden de eerste overzeese sinaasappelen verwacht

logisch te groot wordt.” Hetzelfde geldt het geheel een boost zal geven. “Wij denvoor de marktverstoringen door de oor- ken dat er daardoor een zuigende werking log in Oekraïne. Daarbij gaat het volgens komt. In het verlengde van een hogere Robert waarschijnlijk niet zo zeer om het consumptie van Europese biologische volume aan biologisch fruit dat in Rusland producten, hopen we ook meer overzeese werd afgezet, maar meer om het aandeel biologische producten te kunnen afzetten.” conventioneel fruit dat bedoeld was voor de Russische markt en dat nu elders zijn ‘COLD TREATMENT’ weg moet vinden waardoor de prijzen De door de EU overwogen maatregel om beïnvloed worden. “Als de conventionele met een ‘cold treatment’ de aanwezigmarkt onderuit gaat, lijdt de afzet van bio- heid van plagen en ziekten in overzees logisch fruit daaronder. Het verschil mag citrus tegen te gaan, zou wel een kink in niet te groot zijn.” de kabel kunnen betekenen. Deze behandeling houdt in dat grapefruit, sinaasSTIJGENDE VRAAG appelen en mandarijn bij 1°C verscheept Toch voorziet Robert een goede toekomst moeten worden; citroen is er vooralsnog voor het overzeese biologische citrus. “Er van uitgesloten. Half april, dus nog vooris een goede vraag naar biologische citroe- dat de EU hierover heeft beslist, voorziet nen en sinaasappelen en die algemene Robert twee scenario’s waarvan hij uitstel vraag stijgt al jaren. Het scheelt wat per van de maatregel als de meest positieve product, maar de algemene lijn, ook op cit- ziet. “Komt de maatregel er wel, dan is rus, is dat we elk jaar meer verkopen, ook dat voor biologisch citrus een nog grotere omdat er meer beschikbaar komt.” Daar- uitdaging omdat, in tegenstelling tot het bij verwacht hij dat de Green Deal van de gangbare citrus, geen coating gebruikt Europese Commissie – waarbij het stre- mag worden terwijl dit bescherming ven onder meer is om in 2030 ten minste tegen koudeschade biedt.” Overigens blijft 25 procent van de landbouwgrond in de Eosta ook bij een minder gunstige besluitEuropese Unie te gebruiken voor biologi- vorming niet bij de pakken neerzitten en sche teelt – de biologische consumptie in onderzoekt het, samen met Zuid-Afri-

144

AGF Primeur 4 • 2022

kaanse citrustelers en collega-importeurs, een biologisch alternatief voor deze coating. “We gaan hier sowieso mee aan de slag. We weten nog niet goed wat de resultaten gaan zijn, want we hebben nog geen ervaring. Maar het is wel degelijk meer een probleem voor het biologische citrus dan voor het conventionele product. Het is een maatregel die totaal geen rekening houdt met biologische productie.”

DUURZAAM Ondanks de vele uitdagingen in de hele keten, gelooft Eosta in het biologische verhaal. “Juist in onzekere tijden zijn mensen meer en meer overtuigd dat biologische consumptie bijdraagt aan een betere wereld,” aldus Robert. “Het is niet voor niets dat Eosta zich blijft inzetten met projecten als bijvoorbeeld waterbesparing, living wage en natuurlijk op biodiversiteit.” (MW) robert.vanmelle@eosta.com

WWW.STAPELBED.COM

Metalen stapelbare bedden, als enkel of als dubbel bed

Kwaliteit: Hufter- en Hooligan proof!! Prijs op aanvraag

Metalen nieuwe lockerkasten • hang-leg • SNF norm Een-deurs kast 45x50x185

Stapelbed com pr4 NL VS2 geel.indd 1

Stapelbed.indd 1

Kantinetafels & Stoelen Matrassen & Kussens

Twee-deurs kast 60x50x185

Industrieweg 30B 2382 NW Zoeterwoude Tel: 071-5230184 info@stapelbed.com

E 199,-

WWW.STAPELBED.COM

E 169,-

20-4-2020 12:51:08

28/05/2020 10:45

YOUR EUROPEAN SWEETCORN SUPPLIER herman_2011.indd 1

AGF Primeur 4 • 2022

145

Uienmarkt

Onzekerheid kenmerkt moeilijke periode die zelf ook exporteren. De economische wetmatigheid 20/80, die zoveel inhoudt dat 20% van de sector 80% van de markt bedient, gaat momenteel ongetwijfeld ook voor de uienhandel op. Een aantal bedrijven heeft haast niets te doen, terwijl een paar anderen vrijwel de gehele export van een kleine 20.000 ton gretig voor hun rekening neemt. Bureau-exporteurs laten het seizoen soms al achter zich in de hoop dat de nieuwe oogst straks nieuwe kansen biedt en richten zich op export van andere producten. Sommige sorteerbedrijven schakelen een tandje terug in sorteercapaciteit of pakken andere activiteiten op, zoals het leveren van veldsgewasuien of andere producten. Wie met een flexibele schil van mensen werkt kan zo de kosten drukken.

20 april Enerzijds loopt de uienexport met bijna 1,1 miljoen ton tot en met week 13, ruimschoots voor op het vorige seizoen. Opnieuw was het de eerste helft waarin records werden gevestigd, maar ook in de tweede helft verrassen de exportcijfers keer op keer. Echter, een weekexport die schommelt tussen de 17.000 en 20.000 ton is op zichzelf mooi, maar slechts een schijntje van de totale sorteercapaciteit.

e uitdaging wordt meer en meer hoe de sector weet om te gaan met de toenemende discontinue vraag over het seizoen. Welke innovaties in het organisatiemanagement, een flexibele kostenstructuur, alternatieve afzetmogelijkheden of complementaire activiteiten kunnen een antwoord vormen op deze uitdaging? Het is aan de sector zelf om daarop een antwoord te vinden, en dat zal er ongetwijfeld komen. Misschien keert de in de achterliggende decennia sterk gespecialiseerde sector wel terug naar een verbreding van activiteiten die haar tot de jaren ’70 van de vorige eeuw kenmerkte. Gladiolen, aardappelen, droog- en sorteeractiviteiten voor derden, het detacheren van personeel, specifiek loonwerk met het machinepark, verhuur van leeg fust en beschikbare opslagruimten waren activiteiten waar menig bedrijf de periode tot de nieuwe oogst mee wist te overbruggen.

‘Het zijn en blijven uien’, wordt nogal eens gezegd. Ook dit seizoen blijkt dat opnieuw. De export loopt met een plus van 6,5% fors voor op het vorige seizoen. Daarbij is de veldsgewaslevering richting omliggende landen niet meegenomen, terwijl die aanzienlijk is. Er worden namelijk veldsgewasleveringen gedaan richting Duitsland, Frankrijk, maar ook Polen is een flinke afnemer van de onderkant van de markt. Klaarmaken en opzakken gebeurt dan niet in Nederland zoals vroeger, maar elders. Dat is een trend die de laatste jaren doorzet en tot nadenken van sorteerders stemt. Andersom is er ook een stroom buitenlandse uien die juist in Nederland wordt verwerkt. Deze productstromen zijn niet erg inzichtelijk, maar er heerst toch het gevoel dat in de handelsbalans de uitvoer naar het buitenland groter is dan de invoer van buitenlandse uien. De export ligt in handen van een handjevol sorteerders

Trekker is en blijft Groot-Brittannië, gevolgd door een rijtje Afrikaanse landen. Opmerkelijk is de enorme toename richting de Britten, die deels het gevolg is van een nauwkeuriger registratie. Als dat voor geheel Europa geldt betekent dat deze export fors hoger is dan in de officiële exportcijfers naar buiten komt en dus ook bijdraagt aan een vertroebeld beeld. Landen als Maleisië, Indonesië en Israël zijn welkome markten met een hoge standaard, wat een mooie meerprijs kan opleveren die zich ook vertaalt naar de teler toe. Bij de teler blijft de prijs opvallend hoog. Nieuwe markten zijn momenteel nog niet in zicht voor de laatste 10 weken van het seizoen en wanneer er een ‘vleugje’ door de markt gaat, is het de kunst die afzet vast te houden en niet meteen de kop in te drukken door een te sterke prijsopleving. Gele uien van goede kwaliteit lijken er voorlopig nog genoeg achter de planken te liggen, voor rode uien ligt dat anders. In juni zal uit de CBS-cijfers exact blijken wat het areaal rode uien daadwerkelijk is. Dan zal ook duidelijk zijn of Nederland ondanks alles een nieuw exportrecord heeft weten te vestigen. Als de export de lijn van het vorige seizoen weet vast te houden zal de teller rond de 1.250.000 ton blijven steken. Dat is iets meer dan vorig seizoen, maar minder dan de 1,3 miljoen ton wanneer het lukt de voorsprong van 6,5% tot eind juni vast te houden.

AGF Primeur 4 • 2022

147

Groentenimport

Marktkoopman op de centrale markt van Sofia Bulgarije

Tsjechië is uitzondering

Import groenten in landen Zuidoost-Europa groeit Diverse landen in Zuidoost-Europa importeren steeds meer groenten en fruit. Het gaat om landen zowel in de EU als daar buiten, van Tsjechië in het Noordwesten van de regio tot Bulgarije in het Zuidoosten. In deze analyse worden Griekenland en Oekraïne niet meegenomen.

oemenië was in deze regio in het afgelopen jaar de belangrijkste importeur van groenten en fruit met een hoeveelheid van 1,23 miljoen ton. Nog elk jaar neemt de Roemeense import van groenten en fruit toe. Dat geldt niet voor Tsjechië. In het afgelopen jaar importeerde Tsjechië 1,11 miljoen ton groenten en fruit. Sinds de piek in 2015 en 2016 van 1,25 miljoen ton was het de jaren daarna steeds wat minder.

148

AGF Primeur 4 • 2022

Na deze twee landen volgt een aantal landen die steeds meer groenten en fruit importeren, nl. Bulgarije (0,63 miljoen ton in 2021), Slowakije (0,53), Hongarije (0,45), Slovenië (0,40), Servië (0,40) en Kroatië (0,37).

Dan zijn er nog een aantal landen die bescheiden hoeveelheden groenten en fruit importeren, maar wel groei laten zien, nl. Moldavië (0,12 miljoen ton), Noord-Ma-

cedonië (0,10) en Albanië (0,08). Bosnië importeert ca. 0,25 miljoen ton, maar de import groeit niet. Dat geldt ook voor de kleinste importeur Montenegro.

VEEL KLEINE LANDEN Roemenië telt veruit de meeste inwoners, nl. bijna 20 miljoen. Tsjechië volgt daarna met een kleine 11 miljoen inwoners. Hongarije telt er bijna 10 miljoen en Servië en Bulgarije beide zo’n 7 miljoen. Er zijn verder 5,5 miljoen Slowaken, 4 miljoen Kroaten en 3,3 miljoen Bosniërs. Tussen 2 en de 3 miljoen inwoners zijn er in Albanië, Moldavië, Slovenië en Noord-Macedonië. Montenegro is de kleinste met 0,6 miljoen inwoners. Kosovo heeft een kleine 2 miljoen inwoners, maar er zijn weinig cijfers

Landen Zuidoost-Europa (inwoners per miljoen, producten per 1000 ton) Inwoners

Productie Productie fruit 1) groenten 1)

Roemenië Tsjechië Hongarije Servië Bulgarije Slowakije Kroatië Bosnië Albanië Moldavië Slovenië Noord Macedonië Montenegro

19,3 10,7 9,8 6,9 6,9 5,5 4,0 3,3 2,8 2,6 2,1 2,1 0,6

1.881 260 1.165 646 321 116 174 244 661 138 140

2.045 143 554 1.767 315 39 97 132 477 676 81

Import groenten

Export groenten

Import fruit

Export fruit

398 464 181 104 258 195 127 59 11 47 99 25 23

52 58 92 82 54 39 27 10 134 2 92 118 0

832 647 271 295 375 330 243 186 73 77 296 77 42

33 109 115 264 58 45 87 23 64 299 199 146 3

1) Excl. industrie product

Landen in Zuidoost-Europa: Import en export groenten en fruit (in 1000 ton) 2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

SAMEN IMPORT

3.713

3.849

4.102

4.625

5.022

5.002

5.126

5.296

5.411

Tsjechië Roemenië Bulgarije Slowakije Hongarije Slovenië Servië Kroatië Moldavië Noord-Macedonië Albanië Montenegro

1.075 624 333 423 229 249 259 223 102 53 86 57

1.111 657 332 450 253 264 255 241 86 57 80 61

1.121 764 412 455 251 274 270 244 93 70 87 62

1.181 908 464 480 338 340 304 275 111 72 81 68

1.256 1.069 503 528 348 355 363 274 81 83 88 75

1.249 1.106 488 503 335 399 349 288 64 79 68 74

1.200 1.164 572 503 341 374 340 299 102 86 73 71

1.159 1.180 582 547 423 384 348 333 106 83 74 77

1.142 1.184 579 570 455 397 392 317 124 102 84 65

1.112 1.230 634 525 452 396 399 370 -

SAMEN EXPORT

1.645

1.771

1.776

2.060

2.144

2.234

2.042

2.205

2.099

174 248 306 69 239 58 292 58 66 50 77 8

261 303 302 75 268 65 247 70 51 43 80 4

270 228 321 107 242 79 243 70 56 96 57 6

341 216 298 200 280 134 304 83 59 80 60 4

429 244 306 196 275 139 269 71 79 96 37 3

413 381 230 211 323 168 234 80 74 74 42 3

331 338 234 212 238 139 218 89 112 90 38 4

408 352 282 235 217 179 190 106 95 97 44 2

355 301 264 236 201 198 178 98 95 95 74 3

346 243 206 167 84 111 114 85 -

Servië Moldavië Noord-Macedonië Slovenië Hongarije Albanië Tsjechië Slowakije Bulgarije Kroatië Roemenië Montenegro

bekend, omdat Kosovo door veel landen niet wordt erkend.

ALLEEN SERVIË EN MOLDAVIË EXPORTEREN NOEMENSWAARDIGE HOEVEELHEDEN De landen in Zuidoost-Europa exporteren ook groenten en fruit, maar over het geheel gezien zijn die hoeveelheden kleiner dan die van de export. Alleen Moldavië en Noord-Macedonië voeren meer groenten en fruit uit dan ze importeren. Van de landen in deze regio is Servië de belangrijkste exporteur van groenten en fruit met in 2021 een hoeveelheid van 0,35 miljoen ton. Voorheen was dat al eens meer dan 0,4 miljoen ton. Moldavië is de tweede met hoeveelheden van ruim 0,3 miljoen ton. Noord-Macedonië is goed voor een jaarlijks een kleine 0,3 miljoen ton. Dan volgt Slovenië met 0,25 miljoen ton en Hongarije met 0,2 miljoen ton. De andere landen exporteren nog minder. ROEMENIE HEEFT GROTE PRODUCTIE GROENTEN Roemenië is best een groot teeltland van groenten en fruit. De productie van groenten excl. industrieproduct is bijna. 2 miljoen ton groot. Kool en tomaten voor de versmarkt zijn de belangrijkste producten. Dan volgen uien, paprika/ pepers en peen.

Hongarije produceert jaarlijks excl. industriegroenten bijna 1,2 miljoen ton groenten. De post niet met name genoemd is groot. Van de wel genoemde producten zijn erwten, paprika/pepers en peen de belangrijkste. De Albanese groenteproductie is zo’n kleine 0,7 miljoen ton groot. Komkommers, uien en paprika/pepers zijn de belangrijkste. De Servische groenteproductie is ca. 650.000 ton groot met kool, paprika/pepers en tomaten voor de versmarkt als grootste. De Bulgaarse groentenoogst heeft een omvang van ruim 400.000 ton met tomaten voor de versmarkt als grootste. Bucur Obor markt in Boekarest

De productie van Tsjechië is naar verhouding met 260.000 AGF Primeur 4 • 2022

149

Groentenimport

EU-landen in Zuidoost-Europa: Import groenten en fruit in 2021 (in 1000 ton) Bron: Eurostat /TradeMap Wereld EU27 landen EU27 extra Turkije Griekenland Duitsland Nederland Spanje Polen Italië Ecuador België Tsjechië Macedonië Noord Hongarije Oostenrijk Frankrijk Egypte Slowakije Servië Albanië Columbia Slovenië Kroatië Oekraïne Costa Rica Bulgarije Moldavië Israël Roemenië Bosnië China Overige

5.343.190 3.737.510 1.777.519

33.628 5.183 20 4.998 6.058 2.730 949 18.231 623 4.023 120 2.136 483 327 25.861 1.219 41 4.057 2.720 10.977

19.287 22.120 287 502 29 449 22.910 46 438 9.143 13.753 4.578 280 2.392 35 22 11 33 465 22

674.460 573.773 554.051 496.542 492.437 379.033 357.914 220.540 149.761 134.281 124.584 110.080 102.183 101.271 88.049 89.778 84.552 93.247 68.755 63.971 59.577 43.874 38.938 36.254 36.166 28.320 22.216 16.864 13.501 83.436

Roemenië

Bulgarije

Slowakije

Hongarije

Slovenië

Kroatië

Servië

Moldavië

1.111.896 1.077.397 34.500

1.229.932 831.340 398.592

633.613 300.684 332.929

524.970 512.130 12.840

452.131 393.707 58.424

395.634 180.997 214.636

369.890 265.666 104.224

399.156 127.815 271.341

10.478 22.302 191.076 207.630 208.576 98.388 101.646 65.138 2.812 34.194 17.189 57.842 1.222 38.102 3.204 9.784 1 3.063 10.446 138 10.977 2.565 15 1.022 219 178 13.690

253.914 195.014 161.456 116.674 53.131 129.406 41.079 1.990 32.737 4.052 18.411 40.267 9.555 21.936 19.754 351 13.966 4.812 227 6.226 1.342 16.569 18.367 16.158 30.421 43

235.725 212.708 22.901 13.327 5.611 24.098 4.467 37.760 882 2.022 39.201 702 2.756 241 1.037

7.574 11.460 71.020 52.380 84.396 66.937 37.482 7 15.256 114.089 776 31.218 16.829 7.734

23.427 19.945 66.845 34.220 77.237 26.339 33.103

3.985 9.406 403 1.685

21.304 15.934 21.557 38.659 29.219 14.442 64.353 25.481 17.039 1.071 7.433 2.785 12.792 269 3.751 53 19.853 10.952

13 4 8.778

2.066 607 0 1.959 750 82 0 273 59 351 7

2.781 3.289 18.272 13.487 11.355 6.951 63.115 59.750 429 175 2.239 692 21.065 2.209 54.118 10 8.664 2.849 42.696

7.716 14.357

70 5.243

36 1.623

66.343 65.819 905 14.879 16.352 9.713 11.270 54.412 388 45.543 221 153 191 5.148 21 38.736 20.849 72 7.534 212 15.803 84 249 228 308 1.383 22.340

ton van bescheiden omvang; uien, peen en kool zijn in Tsjechië het belangrijkst.

ROEMENIË EN SERVIË TELEN VEEL FRUIT Roemenië met ruim 2 miljoen ton en Servië met ruim 1 miljoen ton zijn de belangrijkste fruittelers (excl. industrieproduct) in de regio. In Roemenië worden vooral veel appelen en watermeloenen geteeld. In Servië vooral appelen. Moldavië, Hongarije en Albanië zijn goed voor 500’ à 600.000 ton fruit. Moldavië teelt vooral veel appelen. Hongarije ook, maar daarnaast produceert dit land ook veel watermeloenen. Dit laatste product is vooral groot in Albanië. In dit land is eveneens de teelt van citrus van enige beeltenis. Ook in Kroatië wordt citrus gestreeld. NEDERLAND EXPORTEERT VOORAL NAAR TSJECHIË, MAAR GROEI BIJ ANDERE LANDEN Voor zowel Nederland als België is Tsjechië de belangrijkste

150

124.384 24.882 271.341

Noord Macedonië 101.585 22.893 78.692

Tsjechië

AGF Primeur 4 • 2022

587

17.269 12.872 4.147 21.843 10.683 445 51.241 23.187 2.023 7.439 367 423

43.527 38.858 1 958 163 599 27.610 47 7.188 253 5.808

7.756 94 15 5.278 93 3 5.839

199 810 2.144 2 3.026 9.023 678 3.537

Samen

Nederland en België: Export groenten en fruit (in 1000 ton) Bron: Eurostat

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2016

2017

NEDERLAND

2018

2019

2020

2021

BELGIE

Wereld

8.603

8.941

9.298

9.541

9.712

9.731

3.060

3.193

2.837

2.976

2.861

2.619

EU27 landen

6.408

6.634

7.142

7.462

7.348

7.624

2.868

3.003

2.660

2.791

2.687

2.480

EU27 extra

2.196

2.307

2.156

2.079

2.363

2.107

192

190

177

186

175

140

Tsjechië

224

227

244

248

232

236

142

148

118

145

143

103

Roemenië

100

120

141

154

140

147

Hongarije

Slowakije

Kroatië

Servië

Bulgarije

Slovenië

Moldavië

Macedonië Noord

Kosovo

Polen

422

465

517

618

604

574

132

131

102

Litouwen

Letland

Estland

48 0

Oekraïne

Wit Rusland

Rusland

Nederland: Export groenten en fruit in 2021 (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal

Wereld

Zuidoost Europa

Tsjechië

Roemenië

Hongarije

Slowakije

9.731.359

616.031

236.128

146.519

63.152

58.164

Kroatië

Servië Bulgarije

38.279 24.899

19.822

Slovenië

16.033

Moldavië Kosovo

8.453

2.916

Montenegro

Maced.Noord

1.133

534

184

Bananen

902.931

81.127

49.457

18.634

5.091

860

3.783

1.263

1.410

609

1.602.956

59.359

20.134

9.822

6.443

6.309

6.502

4.089

1.566

2.142

116

1.622

431

Tomaten

951.088

43.735

21.182

7.119

1.036

5.002

4.646

1.043

560

1.268

1.824

Peren , ex. Ind.

381.096

33.529

7.044

13.432

3.267

2.655

1.856

2.163

1.573

535

932

Peen

415.227

33.126

18.442

3.179

5.178

3.702

1.593

419

537

Sinaasappelen

369.045

29.450

9.199

5.689

2.612

2.188

2.502

3.014

1.786

1.751

451

123

Knolselderij

101.085

26.643

6.825

8.854

2.988

2.477

2.724

1.526

432

417

391

Druiven

358.973

25.781

13.510

6.395

1.387

2.625

695

151

472

399

144

Ananas

227.470

24.769

6.172

7.411

2.929

1.273

1.580

1.781

1.790

770

980

Avocado’s

414.931

23.942

5.536

8.135

4.264

1.262

713

938

1.920

465

695

Zoete aardappelen

149.908

22.122

5.300

6.851

4.763

3.951

293

350

469

Grapefruit

143.122

17.865

4.815

5.733

2.006

1.784

384

1.007

1.166

488

423

Paprika’s

389.139

17.349

8.063

5.329

710

1.457

629

146

328

623

Uien plant

106.601

16.523

1.056

5.533

1.590

1.863

1.063

2.220

215

1.458

932

276

272

Citroenen

147.622

15.073

4.334

3.970

1.613

1.005

1.091

1.482

329

1.147

Sluitkool

93.911

13.695

4.812

167

2.096

3.269

2.210

364

642

Mango’s

267.217

13.522

4.045

4.172

2.371

613

732

420

608

350

207

Gember

68.522

9.362

1.829

2.409

1.436

1.203

641

491

974

203

155

Bloemkool/Brocc

52.074

8.953

4.143

1.840

621

817

693

205

396

153

Mandarijnen

125.184

8.880

4.299

1.533

862

1.556

122

266

Komkommers

475.310

8.366

5.742

276

774

1.206

263

Limes

115.099

7.178

2.193

1.320

1.419

827

626

158

375

150

57.983

6.598

3.089

655

190

1.600

836

117

Uien, ex. plant.

Prei Sla, niet krop

81.096

5.350

1.802

891

599

1.296

119

459

108

Meloenen

147.899

4.986

1.770

1.747

556

266

111

185

251

Knoflook

30.171

4.678

421

3.001

562

437

159

129.851

4.615

2.273

985

521

439

182

65.855

3.979

1.275

893

571

738

164

150

200.793

3.594

1.695

470

623

288

228

145

130

Watermeloenen Kiwi Appelen ex. Ind Blauwe bessen Overige

1 5

91.442

3.479

1.337

779

301

584

170

192

1.067.759

38.403

14.333

9.296

3.773

4.613

1.730

1.298

1.795

878

632

België: Export groenten en fruit in 2021 (in tonnen) Wereld

Zuidoost Europa

Tsjechië

Roemenië

Hongarije

Slowakije

Bulgarije

Slovenië

Kroatië

Servië

Moldavië

Kosovo

2.619.326

168.378

103.081

27.960

26.542

6.138

2.808

723

436

599

Bananen

836.991

135.317

80.077

25.859

25.179

2.996

171

626

409

Peren , ex. Ind.

351.001

8.721

3.896

1.413

986

1.674

632

Tomaten

227.820

4.372

3.669

657

Bron: Eurostat Totaal

Prei

64.183

4.284

3.362

713

Ananas

105.413

3.851

2.831

586

370

Appelen ex. Ind

111.691

3.276

3.038

20.442

3.106

2.459

Knolselderij Peen

200.932

2.604

2.277

38.469

650

375

Spruiten

18.490

368

329

Perziken

2.537

282

Paprika’s

37.460

203

189

Fruit nes

21.446

171

Sla, krop

22.300

128

127

Sla, niet krop

19.916

Komkommers

48.873

Bloemkool/Brocc

15.826

Avocado’s

32.662

Witlof

19.905

Uien, ex. plant.

36.065

386.904

550

190

Overige

147 35

214 0

Aardbeien

58 41

327

18 342

305

0 147

127

39 1 1

281 13 169 2

0 15

0 0

77 2

0 36 1

202

20 34 -

AGF Primeur 4 • 2022

151

Groentenimport

Zuidoost-Europa: Productie groenten (in 1000 ton) Excl, industrie product Bron: Eurostat Samen Kool Tomaten versmarkt Groenten nes Paprika Uien Komkommers Peen Erwten versmarkt Peren versmarkt Aubergines Ov. wortelgewassen Ov. bladgewassen Bloemkool/Broccoli Sla Knoflook Bonen Pompoenen Paddenstoelen Prei Spinazie Augurken Courgettes Kroten Knolselderij Champignons Overige

Roemenië 1.881

Hongarije 1.165

Albanië 661

Servië 646

Bulgarije 321

Bonië 244

Tsjechië 260

Kroatië 174

Slovenië 140

Slowakije 116

Montenegro 19

Moldavië 138

600 449 118 188 90 103 4 47 74 7 0 51 2 28 24 20 14 1 1 27 2 7 6 14 4

48 559 87 54 17 79 90 16 1 53 4 7 8 5 14 18 39 1 9 7 15 5 10 17

65 29 103 104 114 12 6 35 70 7 25 15 12 36 26 2

179 103 30 107 33 31 53 28 67 12 3 -

32 89 51 28 50 9 3 3 10 1 1 2 2 2 2 14 1 1 1 3 4 1 0 1 8

74 45 46 38 12 1 2 2 6 6 2 1 4 2 2 2

44 9 18 12 53 1 36 5 7 6 5 15 2 0 6 11 5 16 -

34 26 13 16 7 10 6 2 9 3 6 2 5 4 2 5 4 19

23 10 2 5 12 2 7 1 4 1 19 1 2 15 1 2 1 0 1 7 6 17

10 11 0 4 40 3 14 2 1 0 6 0 0 1 2 1 0 0 2 3 14

9 3 3 1 2 0 1

15 23

afzetmarkt in Zuidoost-Europa. Nederland exporteerde vorig jaar incl. re-export 236.000 ton groenten en fruit naar Tsjechië. In 2018 en 2019 was dat meer. De Belgische export naar Tsjechië was vorig jaar met ruim 100.000 ton minder groot dan de jaren ervoor toen het vaak om ca. 140.000 ton ging.

Nederland (re-)exporteert jaarlijks rond de 150.000 ton groenten en fruit naar Roemenië. Vorig jaar was het wat minder dan in 2020 nadat er daarvoor steeds sprake was van groei. Hongarije en Slowakije zijn jaarlijks goed voor 50 tot 60.000 ton uit/via Nederland. Naar Kroatië exporteerde Nederland vorig jaar 38.000 ton, naar Servië 25.000 ton, naar Bulgarije 20.000 ton en naar Slovenië 16.000 ton. Vooral voor Nederland geldt dat het veel om re-export gaat. Dat gaat dan o.a. om bananen. In de Zuid-Europese landen worden bananen ook veel ingevoerd vanuit België, Duitsland en Frankrijk. Andere producten die vanuit Nederland veel naar Zuidoost-Europa gaan zijn: uien, tomaten, peen, sinaasappelen, peren, knolselderij, ananas, avocado’s, zoete aardappelen, kool, grapefruit, paprika’s en citroenen. Aan alle landen in de regio worden plantuien geleverd.

152

AGF Primeur 4 • 2022

10 49 24 10

1 2

EU-landen in Zuidoost-Europa: Import groenten en fruit in 2021 (in 1000 ton) Bron: Eurostat

Roemenië

Tsjechië

Bulgarije

Slowakije

Slovenië

Hongarije

Kroatië

1.229.932

1.111.896

633.613

524.970

395.634

452.131

369.890

Fruit

831.762

647.400

375.305

329.738

296.235

270.777

243.273

Groenten

398.170

464.496

258.307

195.232

99.398

181.354

126.617

Bananen

195.368

175.173

53.240

82.369

112.081

44.424

77.451

Tomaten

90.223

70.359

99.723

25.178

10.743

19.176

16.876

Sinaasappelen

80.859

53.892

35.871

23.977

38.095

20.850

30.085

Appelen ex. Ind

90.361

61.958

37.030

36.049

19.043

15.666

18.709

Watermeloenen

47.775

88.418

42.065

48.267

10.501

30.674

20.304

Mandarijnen

70.733

50.661

41.730

28.647

25.035

18.227

8.067

Uien, ex. plant.

63.300

58.250

22.055

9.433

12.996

18.252

21.295

Citroenen

58.558

34.460

38.656

17.052

10.531

17.382

18.647

Paprika’s

32.317

47.601

33.162

21.413

15.879

12.430

16.750

Druiven

48.677

42.997

9.085

17.906

22.695

12.662

11.533

Komkommers

22.778

54.720

19.507

13.173

9.451

29.546

6.771

Peen

40.078

42.891

16.300

15.785

6.581

6.558

12.424

Sluitkool

30.431

26.292

9.119

15.298

4.694

6.783

7.612

Plantains

36.795

1.098

19.779

8.829

26.481

563

Grapefruit

27.613

10.074

20.359

5.802

2.319

5.253

3.936

Peren , ex. Ind.

28.500

13.451

5.945

4.573

4.161

5.600

8.578

Bloemkool/Brocc

10.277

23.568

2.305

9.137

2.475

9.697

4.320

Nectarines

23.337

9.494

7.406

4.113

4.170

5.520

6.486

Perziken

12.699

9.236

11.468

2.892

4.846

4.917

5.412

Bieten/radijs ed

7.230

14.965

631

17.297

1.686

6.668

1.600

Sla, niet krop

8.888

7.529

2.704

6.292

3.820

11.965

2.220

Ananas

10.662

12.455

2.776

7.225

4.257

5.230

4.268

Koolrabi

2.842

16.960

1.134

14.030

1.735

6.998

900

Pruimen

13.333

9.260

418

2.938

7.842

1.347

7.413

Courgettes

11.667

6.778

8.342

3.303

3.067

3.403

5.200

Aardbeien

13.614

10.736

4.325

3.591

2.745

3.756

2.266

Avocado’s

11.053

6.713

2.608

2.625

7.871

6.530

2.180

Kiwi

10.263

8.109

3.876

5.501

2.091

4.023

2.845

Knolselderij

14.084

9.852

543

3.827

756

3.008

3.567

Meloenen

10.314

8.951

6.476

2.121

2.224

2.539

1.924

1.619

881

14.127

2.235

512

10.408

103.684

124.117

60.849

64.093

40.728

76.159

39.684

Totaal

Appelen ind Overige

MBF (Meadowbrook-Farms) SAVANNAH B.V. www.mbf-savannah.com | news@mbf.nl

The bitterness of poor quality remains long after the sweetness of low prices is forgotten!

Traysealing & Casepacking Solutions

VERPAKKEN SERVICE

PORTIONEREN

BEREIDEN

VULLEN DOSEREN

process & packaging solutions

Topseal verpakkingen De topsealverpakkingen zijn inmiddels niet meer weg te denken uit de schappen van de supermarkten. Dit is ook niet verwonderlijk als je kijkt naar de vele voordelen van dit type verpakking. De topsealverpakking is namelijk milieuvriendelijker (minder plastic), eenvoudig te bedrukken, efficiënter in de logistieke keten en zorgt uiteindelijk voor een betere presentatie in de winkel. Door de mogelijkheid tot verlenging van de houdbaarheid van het product werkt het ook nog eens omzet verhogend en wordt verspilling tegen gegaan. Onderzoek wijst uit dat 30 procent van het geproduceerde voedsel niet wordt geconsumeerd en ergens verloren gaat tussen de boer en de consument. Een juiste keuze voor de verpakking kan helpen om deze voedselverspilling deels tegen te gaan.

Proseal Traysealers De Proseal traysealers bieden de oplossing om verpakkingen professioneel te topsealen en zijn in staat om 30 (semi-automatisch) tot 240 (volautomatisch) verpakkingen per minuut te sealen. Eenvoudige integratie in complete verpakkingslijnen is daarbij geen probleem.

Enkele referenties:

Innovatie - Case Packer Proseal heeft zijn productportfolio uitgebreid met een zeer snel volauto– matisch verpakkingssysteem voor kratten en dozen. De nieuwe Proseal CP3 vormt de ideale aanvulling op Proseal’s uitgebreide assortiment traysealmachines om klanten een complete verpakkingsoplossing te bieden tot wel 120 verpakkingen per minuut. De Case Packer kan een breed scala verpakkingsformaten verwerken, waaronder trays, emmertjes en sandwichverpakkingen, van verschillende materialen. Tevreden klanten Fruitmasters, ASF Holland, Beekers Berries, RedStar, ABB Trading en The Greenery zijn een aantal voorbeelden van tevreden klanten welke inmiddels beschikken over meerdere moderne traysealers van Proseal. De goede relatie en wisselwerking met onze klanten willen we graag behouden en verder uitbouwen. Dit dwingt ons om flexibel en innovatief te zijn en waar nodig mee te denken met de klant om zijn proces te optimaliseren.

BEDANKT VOOR UW BEZOEK AAN ONZE STAND

Twentepoort Oost 8 7609 RG Almelo Nederland T + 31 (0)546 87 41 11 info@sismatec.nl www.sismatec.nl

Zuidoost-Europa: Productie fruit (in 1000 ton) Excl, industrie product

FRUIT Appelen versmarkt Watermeloenen Meloenen Peren Frambozen Tafel druiven Zoete kersen Perziken Aardbeien Abrikozen Mandarijnen Vijgen Nectarines Sinaasappelen Citroenen Blauwe bessen Rode bessen Zwarte bessen Kiwi’s Bananen Grapefruit Overig fruit

Roemenie

Servië

Hongarije

Albanië

Bosnië

Bulgarije

Tsjechië

Kroatië

Slovenië

Slowakije

1.254

1.019

465

436

132

250

143

Montenegro 25

537 449 63 47 0 52 38 15 23 27 0 1 0 0

489 141 67 119 33 15 41 31 31 17 35

219 147 13 20 0 8 9 12 6 11 1 0 3 1 16

249 50 14 18 20 5 5 32 22 12 5 3

25 5 36 19 13 11 6 11 1 1 1 0 1 1

34 87 25 3 6 13 52 13 4 10 0 0 0 0 2

116 7 0 1 0 2 1 2 -

16 3 4 0 2 1 3 3 1 39 1 1 0 0 1 4

67 1 0 4 0 0 2 2 2 0 0 0 0 1

28 4 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 0

1 16 2 0 2 1 3 -

EU-landen in Zuidoost-Europa: Import groenten en fruit in 2021 uit Nederland (in 1000 ton) Bron: Eurostat Totaal Fruit Groenten Bananen Uien, ex. plant. Peren , ex. Ind. Tomaten Plantains Knolselderij Peen Sinaasappelen Uien plant Avocado’s Ananas Paprika’s Druiven Grapefruit Citroenen Prei Mango’s Sluitkool Bloemkool/Brocc Knoflook Zoete aardappelen Komkommers Bieten/radijs ed Mandarijnen Limes Overige

Roemenië 116.674 66.968 49.706

Slowakije 52.380 31.283 21.097

Kroatië 38.659 13.408 25.251

Hongarije 34.220 14.926 19.293

Slovenië 13.487 5.480 8.007

Bulgarije 13.327 8.904 4.423

SAMEN 268.748 140.970 127.777

12.610 9.025 12.731 5.256 12.836 9.697 3.648 3.568 4.794 2.928 3.061 4.902 3.855 3.164 2.979 1.038 2.009 159 1.907 2.748 21 381 1.338 925 703 11.092

14.772 2.404 2.060 6.958 2.284 616 1.689 1.397 531 469 2.383 1.898 1.978 1.112 592 788 328 936 536 322 288 1.403 649 1.091 175 4.900

3.033 6.427 1.835 4.813

2.172 3.865 2.558 895 1.036 1.758 2.199 815 1.296 2.261 161 308 439 724 941 380 972 733 404 444 2.676 1.393 172 253 579 5.364

860 2.799 506 1.040 0 383 967 890 334 318 385 175 381 282 676 237 261 761 49 40 22 173 212 81 113 1.653

76 1.050 911 442 896 364 402 881 122 1.723 1.087 78 267 1.075 201 16 385 6 209 58 358 4 30 45 251 2.642

33.523 25.571 20.601 19.405 17.052 15.765 10.406 9.893 8.747 8.716 8.346 7.807 7.578 6.631 6.437 5.110 4.843 4.579 3.799 3.638 3.501 3.372 2.588 2.472 2.134 28.370

BIJ BELGIË DRAAIT HET OM BANANEN Vanuit/via België werd er in het afgelopen jaar 140.000 ton groenten en fruit naar landen in Zuidoost-Europa uitgevoerd. Het overgrote deel hiervan betrof bananen, nl. 110.000 ton. Daarvan ging 80.000 ton naar Tsjechië en 25.000 ton naar Hongarije. In het afgelopen jaar is de re-export van

2.948 1.501 2.342 1.670 1.016 1.269 445 658 275 1.047 2.651 887 1.984 693 27 136 18 187 77 314 2.720

bananen via België echter wel fors gedaald.

Peren, tomaten en prei zijn de andere producten die vanuit België naar Zuidoost-Europa worden uitgevoerd.

TURKIJE IS BELANGRIJKSTE LEVERANCIER EN HET WORDT OOK STEEDS MEER Turkije is de belangrijkste leverancier van de landen in

Zuidoost-Europa en er wordt ook elk jaar weer meer uit Turkije ingevoerd. Turks product wordt vooral in Roemenië en Bulgarije geïmporteerd. Verder is ook Turkije een belangrijke leverancier van Servië.

Moldavië 563 480 27 2 4 4 10 19 10 5

maar vorig jaar was er sprake van een lichte daling. Het zijn Roemenië en Bulgarije met daarnaast Hongarije waar veel Grieks product wordt ingevoerd. Nederland en Spanje zijn de andere grote leveranciers. De import vanuit Nederland bereikte een top in 2019 terwijl de import vanuit Spanje nog steeds groeit. Voor zowel Nederland als Spanje is Tsjechië de belangrijkste afzetmarkt in de regio. Spanje levert daarnaast ook veel aan Slowakije en Hongarije.

Dan volgen Polen en Italië. Vanuit beide landen worden steeds minder groenten en fruit ingevoerd in Zuidoost-Europa. Pools product is groot in vooral Roemenië en in mindere mate ook in Slowakije. Italië is weer groot in Tsjechië en verder ook in Slovenië en Kroatië. Jan Kees Boon Fruit and Vegetable Facts www.fruitandvegetablefacts.com fruitvegfacts@gmail.com

Duitsland is de tweede leverancier, maar daar is de groei uit. Griekenland is de derde leverancier. De import vanuit dat land nam steeds toe, AGF Primeur 4 • 2022

155

Groentenimport Tsjechië: Import groenten en fruit (in tonnen)

Slowakije: Import groenten en fruit (in tonnen)

Bron: Eurostat Wereld EU27 landen EU27 extra

2016 1.255.588 1.209.972 45.616

2017 1.249.066 1.210.130 38.936

2018 1.199.882 1.161.482 38.399

2019 1.158.599 1.113.710 44.889

2020 1.141.636 1.101.198 40.438

2021 1.111.896 1.077.397 34.500

Bron: Eurostat Wereld EU27 landen EU27 extra

2016 527.835 506.880 20.955

2017 503.245 485.786 17.459

2018 503.446 481.458 21.987

2019 546.808 528.692 18.116

2020 570.419 552.670 17.749

2021 524.970 512.130 12.840

Nederland Duitsland Italië Polen België Frankrijk Slowakije Hongarije Griekenland Oostenrijk Bulgarije Turkije Kroatië Albanië Portugal Servië Slovenië Macedonië Noord Overige Totaal

230.335 190.869 127.769 137.080 85.138 62.770 28.176 47.636 32.717 19.407 11.660 13.943 7.632 1.067 4.864 4.104 1.412 14.920 33.142 1.255.588

234.553 202.080 125.881 140.098 89.289 55.183 33.130 53.297 23.746 15.589 5.008 11.912 6.613 5.403 3.696 2.631 1.616 6.649 26.333 1.249.066

232.900 217.356 114.451 126.371 75.918 48.383 32.969 50.651 30.621 15.274 9.999 17.182 7.496 3.760 4.987 1.704 749 2.836 19.325 1.199.882

217.663 225.024 110.575 99.668 69.189 60.500 36.614 40.727 20.871 15.269 10.684 14.804 7.201 6.100 5.767 3.120 662 6.595 23.577 1.158.599

211.868 217.497 107.497 107.899 72.708 57.044 35.992 31.499 22.452 16.022 10.414 12.931 8.357 9.362 6.342 3.893 2.312 5.456 17.662 1.141.636

207.630 191.076 101.646 98.388 65.138 57.842 38.102 34.194 22.302 17.189 10.977 10.478 10.446 9.784 6.661 3.204 3.063 2.812 15.201 1.111.896

Tsjechië Spanje Duitsland Polen Nederland Italië Hongarije Oostenrijk België Griekenland Frankrijk Turkije Servië Overige Totaal

163.829 45.017 69.091 64.212 27.676 40.531 35.704 14.803 20.266 11.751 12.683 5.935 1.687 14.651 527.835

134.254 38.757 76.130 72.831 29.778 36.226 32.758 8.152 22.307 12.419 19.125 5.734 764 14.010 503.245

131.537 40.524 80.107 62.868 43.073 30.755 32.423 12.257 19.863 12.786 12.836 5.873 1.896 16.648 503.446

125.246 66.185 85.569 62.470 48.363 39.136 37.991 17.561 22.904 9.903 9.365 3.364 2.072 16.680 546.808

117.297 83.033 75.098 72.912 53.033 50.099 30.079 19.716 21.853 12.640 12.002 4.202 3.823 14.631 570.419

114.089 84.396 71.020 66.937 52.380 37.482 31.218 16.829 15.256 11.460 7.734 7.574 2.066 6.528 524.970

192.463 94.986 99.032 77.332 80.548 61.239 58.334 60.339 49.937 39.353 46.177 34.576 30.698 23.856 19.957 18.361 17.375 11.362 12.378 14.241 13.927 9.644 8.248 18.696 11.725 13.054 137.751

193.842 89.697 93.324 83.798 69.170 60.049 48.488 51.096 49.769 40.585 49.395 34.111 35.326 25.971 20.205 19.478 16.532 14.102 13.480 9.701 11.247 10.118 11.188 22.821 7.612 16.571 151.387

193.028 87.905 94.696 57.341 64.963 58.725 49.848 52.937 51.655 40.669 41.788 36.678 30.275 24.880 18.868 17.292 16.690 15.596 13.293 8.743 15.666 10.134 12.591 14.668 7.559 12.533 150.859

182.791 90.721 86.894 61.832 59.102 63.169 50.018 51.450 46.093 38.664 39.067 34.241 26.480 21.945 16.384 17.527 15.845 11.745 16.368 12.190 14.754 10.068 12.313 16.480 7.398 13.856 141.205

177.445 84.739 76.599 77.820 56.051 64.385 52.049 49.356 48.147 38.937 44.017 38.477 27.250 22.211 15.581 18.848 13.476 11.671 13.123 12.212 16.777 10.080 9.048 9.761 7.652 10.644 135.280

175.173 88.418 70.359 61.958 58.250 54.720 53.892 50.661 47.601 42.997 42.891 34.460 26.292 23.568 16.960 14.965 13.451 12.455 10.736 10.220 10.074 9.852 9.783 9.494 9.260 9.236 144.173

Bananen Watermeloenen Appelen ex. Ind Mandarijnen Tomaten Sinaasappelen Paprika’s Druiven Bieten/radijs ed Citroenen Peen Sluitkool Koolrabi Komkommers Uien, ex. plant. Bloemkool/Brocc Plantains Overige

68.146 34.040 43.646 28.941 30.920 24.651 14.781 15.700 17.590 15.387 22.163 19.758 12.643 14.597 23.460 9.459 9.206 122.745

76.180 37.142 40.957 20.396 26.576 20.132 14.822 15.084 19.323 15.547 24.262 18.838 12.313 13.165 20.345 9.501 10.630 108.029

79.726 36.488 27.166 24.399 22.901 24.430 16.269 14.959 20.173 14.967 20.584 19.044 13.429 15.974 19.076 9.073 9.438 115.351

81.255 38.200 32.246 26.855 27.565 25.540 18.586 16.176 22.783 18.982 21.397 18.856 15.219 16.975 18.285 8.786 11.066 128.036

71.278 56.316 46.658 25.138 28.611 27.594 23.496 15.627 20.899 19.879 19.374 24.442 15.973 14.535 12.867 10.180 12.231 125.324

82.369 48.267 36.049 28.647 25.178 23.977 21.413 17.906 17.297 17.052 15.785 15.298 14.030 13.173 9.433 9.137 8.829 121.131

Bananen Watermeloenen Tomaten Appelen ex. Ind Uien, ex. plant. Komkommers Sinaasappelen Mandarijnen Paprika’s Druiven Peen Citroenen Sluitkool Bloemkool/Brocc Koolrabi Bieten/radijs ed Peren , ex. Ind. Ananas Aardbeien Augurken Grapefruit Knolselderij Groenten nes Nectarines Pruimen Perziken Overige

Moldavië: Export groenten en fruit (in tonnen)

156

Bron: TradeMap Totaal Appelen Pruimen Druiven Kersen Perziken/Nect. Abrikozen Aardbeien Frambozen Uien Kool Tomaten Overige

2016 243.796 131.312 36.303 51.439 3.856 6.053 5.781 445 946 633 518 2.953 3.027

2017 381.006 221.984 49.223 80.239 8.376 4.138 3.184 392 1.245 4.621 317 920 5.329

2018 337.989 216.074 44.907 48.121 11.652 6.162 1.848 1.664 1.036 1.366 145 138 2.951

2019 352.102 218.218 44.365 62.722 5.963 3.883 5.864 2.223 1.187 3.995 278

2020 300.687 193.506 46.871 41.270 7.734 3.199 2.001 1.936 820 481 424

2.027

643

Rusland Roemenië Oekraïne Wit Rusland Polen Duitsland Oostenrijk Letland Kroatië Tsjechië Irak Litouwen Kazakhstan Overige

167.527 17.287 7.719 43.113 926

308.642 32.132 4.631 13.904 10.918 360

447 20 1.681 1.403 94 958 2.621

2.042 800 1.317 2.992 188 157 2.923

289.287 23.856 5.238 8.776 3.082 548 360 1.491 936 615 577

273.789 37.319 12.929 11.978 3.272 1.326 698 2.401 800 1.046 2.321 138 39 4.046

244.727 24.163 8.096 7.212 5.028 2.463 1.966 1.898 1.536 670 481 432 417 1.598

AGF Primeur 4 • 2022

120 3.103

Slovenië: Import groenten en fruit (in tonnen) Bron: Eurostat Wereld EU27 extra EU27 landen Italië Ecuador Egypte Columbia Kroatië Israël Oostenrijk Duitsland Nederland Spanje Servië Bosnië Polen België Overige Totaal Bananen Sinaasappelen Mandarijnen Druiven Appelen ex. Ind Paprika’s Uien, ex. plant. Tomaten Citroenen Watermeloenen Komkommers Avocado’s Pruimen Peen Overige

2016 354.779 152.290 202.488

2017 398.942 172.571 226.371

2018 374.165 178.083 196.082

2019 384.018 187.604 196.414

2020 397.085 208.990 188.096

2021 395.634 214.636 180.997

81.601 37.653 14.022 16.953 21.610 28.220 45.882 4.237 12.890 18.438 21.950 9.032 6.159 1.316 34.815

83.126 19.687 19.353 36.789 23.108 27.203 46.134 10.033 20.693 18.030 23.695 10.780 11.809 340 48.161

71.095 17.013 32.224 34.470 14.843 28.163 48.434 6.862 15.644 16.289 18.706 7.480 12.798 284 49.858

68.141 28.405 40.319 36.655 24.790 24.241 47.509 6.046 18.132 19.857 11.605 6.199 2.933 205 48.982

59.579 50.864 49.429 35.852 29.065 19.859 37.684 11.351 21.023 16.059 8.372 6.726 4.225 99 46.900

63.115 59.750 54.118 42.696 38.858 27.610 21.065 18.272 13.487 11.355 8.664 7.188 6.951 429 22.074

354.779

398.942

374.165

384.018

397.085

395.634

72.423 24.564 19.768 13.383 19.621 25.700 13.623 14.305 13.221 12.343 15.027 2.798 4.307 6.811 96.886

81.600 27.236 17.585 14.728 43.332 24.547 13.760 13.753 14.363 12.852 17.629 3.986 6.327 7.470 99.774

78.330 30.699 17.473 19.211 26.445 23.925 14.103 12.175 14.412 10.079 15.388 3.021 4.814 11.606 92.483

91.774 31.280 18.950 19.826 20.763 21.122 19.880 13.547 12.901 10.302 8.792 3.823 5.044 10.608 95.405

116.729 35.861 23.310 23.990 15.443 15.078 13.076 13.448 14.543 10.830 8.206 4.864 6.509 7.152 88.047

112.081 38.095 25.035 22.695 19.043 15.879 12.996 10.743 10.531 10.501 9.451 7.871 7.842 6.581 86.289

Hongarije: Import groenten en fruit (in tonnen) Roemenië: Import groenten en fruit (in tonnen) Bron: Eurostat Wereld EU27 landen EU27 extra Turkije Griekenland Duitsland Polen Nederland Spanje Italië Hongarije België Moldavië Frankrijk Egypte Macedonië Noord Costa Rica Oekraïne Bulgarije Servië Oostenrijk Overige Totaal Bananen Appelen ex. Ind Tomaten Sinaasappelen Mandarijnen Uien, ex. plant. Citroenen Druiven Watermeloenen Peen Plantains Paprika’s Sluitkool Peren , ex. Ind. Grapefruit Nectarines Komkommers Knolselderij Aardbeien Pruimen Perziken Overige

2016 1.068.677 837.929 230.748

2017 1.105.989 861.815 244.174

2018 1.164.385 867.660 296.725

2019 1.179.759 863.572 316.187

2020 1.184.007 826.561 357.446

2021 1.229.932 831.340 398.592

145.678 213.588 61.292 124.349 95.524 39.633 108.770 35.179 46.460 17.757 55.660 14.813 20.023

141.214 201.946 77.370 133.841 117.938 51.952 92.874 36.378 46.968 32.031 38.613 15.488 13.921

189.367 202.303 91.940 142.441 121.681 43.245 68.404 43.945 47.893 24.276 41.184 15.942 14.565

157.642 203.283 141.476 119.150 120.682 62.372 60.453 37.990 33.316 37.024 33.788 33.941 12.833

1.643 11.582 3.079 13.838 73.650

786 11.627 3.249 18.878 89.793

8.752 15.423 7.028 16.622 85.997

5.430 15.397 17.295 7.871 87.687

209.043 209.674 138.930 113.229 112.664 55.433 44.597 30.140 36.931 25.308 21.331 19.433 26.460 12.600 7.751 17.903 17.050 11.241 85.529

253.914 195.014 161.456 129.406 116.674 53.131 41.079 40.267 32.737 30.421 21.936 19.754 18.411 18.367 16.569 16.158 13.966 9.555 50.671

1.068.677

1.105.989

1.164.385

1.179.759

1.184.007

1.229.932

102.784 115.696 76.479 106.128 73.418 51.020 52.641 41.064 30.205 21.618 74.842 18.807 21.317 24.408 32.268 31.264 17.694 9.815 6.497 6.931 15.325 138.457

132.586 109.005 76.543 88.250 66.141 43.732 59.221 46.668 28.463 23.862 71.392 21.570 21.248 24.135 31.799 41.999 17.289 10.277 6.564 9.473 19.405 156.366

157.509 85.412 85.662 91.310 70.301 76.629 60.873 39.416 24.656 36.314 59.982 25.587 25.316 24.292 35.732 28.017 19.167 12.074 7.032 11.821 16.493 170.790

166.937 98.870 79.549 88.612 68.939 80.219 60.271 43.548 27.287 33.792 44.303 27.288 21.953 25.645 33.243 33.575 18.137 14.020 9.126 15.002 17.672 171.770

179.903 94.586 89.387 81.972 65.547 57.314 60.333 41.363 44.082 33.408 42.078 28.302 23.541 25.882 35.988 28.180 19.108 12.671 13.613 14.794 15.150 176.804

195.368 90.361 90.223 80.859 70.733 63.300 58.558 48.677 47.775 40.078 36.795 32.317 30.431 28.500 27.613 23.337 22.778 14.084 13.614 13.333 12.699 188.498

Groothandelsmarkt Budapest, Hongarije

Bron: Eurostat Wereld EU27 landen EU27 extra Spanje Duitsland Slowakije Nederland Italië Polen Turkije Servië Oostenrijk Griekenland België Tsjechië Frankrijk Bulgarije Slovenië Roemenië Overige Totaal Bananen Watermeloenen Komkommers Plantains Sinaasappelen Tomaten Uien, ex. plant. Mandarijnen Citroenen Appelen ex. Ind Suikermais Druiven Paprika’s Sla, niet krop Appelen ind Bloemkool/Brocc Overige

2016 348.176 310.821 37.355

2017 335.023 288.687 46.335

2018 340.794 291.223 49.571

2019 423.326 344.817 78.509

2020 455.361 387.032 68.329

2021 452.131 393.707 58.424

52.084 64.776 38.192 21.331 41.606 11.640 17.736 15.598 19.614 17.226 13.467 10.740 10.094 805 2.406 5.837 5.021

47.890 70.884 36.543 16.682 20.969 14.332 24.743 7.630 21.332 12.153 12.998 12.922 10.697 648 2.313 6.536 15.752

46.655 74.578 44.003 22.769 17.831 9.840 34.585 4.376 18.888 10.962 8.880 7.224 20.926 479 1.886 4.569 12.344

59.142 85.075 45.188 33.395 21.168 12.619 26.462 33.359 16.053 12.472 12.867 11.813 17.049 289 7.889 5.913 22.572

64.695 87.387 39.672 39.289 28.374 18.833 28.570 25.490 21.484 17.807 9.937 17.655 20.685 4.188 8.910 6.731 15.654

77.237 66.845 51.241 34.220 33.103 26.339 23.427 23.187 21.843 19.945 17.269 12.872 10.683 7.756 7.439 5.278 13.450

348.176

335.023

340.794

423.326

455.361

452.131

37.688 14.154 13.067 22.821 27.719 13.779 16.705 23.316 17.723 11.686 418 10.345 7.525 11.372 15.684 10.785 93.390

37.791 16.907 12.088 25.326 23.548 13.058 17.263 16.262 17.473 12.887 233 6.606 7.369 10.838 9.215 10.863 97.297

44.226 16.352 13.404 22.199 20.893 14.355 20.765 14.764 20.478 7.852 4.291 7.330 9.317 12.915 3.259 8.299 100.094

41.158 21.655 18.489 29.917 23.619 14.235 18.408 17.557 20.382 10.786 52 11.687 10.635 14.397 31.635 10.306 128.408

53.758 25.910 26.367 26.651 27.802 15.782 21.605 20.865 22.369 12.875 109 10.644 12.519 12.436 14.415 10.472 140.783

44.424 30.674 29.546 26.481 20.850 19.176 18.252 18.227 17.382 15.666 13.844 12.662 12.430 11.965 10.408 9.697 140.448

Bulgarije: Import groenten en fruit (in tonnen) Bron: Eurostat Wereld EU27 extra EU27 landen

2016 503.144 212.545 290.599

2017 488.306 192.163 296.143

2018 572.406 279.728 292.678

2019 582.178 295.626 286.552

2020 578.826 279.714 299.112

2021 633.613 332.929 300.684

Turkije Griekenland Macedonië Noord Ecuador Polen Duitsland Nederland Albanië Roemenië Spanje Italië België Overige

104.508 185.897 48.664 24.502 43.422 17.429 13.013 15.928 3.718 4.226 16.215 826 24.797

92.438 196.012 34.289 32.349 35.087 20.537 14.218 15.602 2.072 6.306 12.922 1.930 24.545

158.367 200.788 45.729 38.381 37.208 19.383 14.615 14.271 1.322 4.466 6.867 371 30.638

157.102 203.531 60.868 39.061 25.312 19.795 12.933 15.761 1.250 7.700 7.354 217 31.294

172.414 210.026 42.508 40.610 23.342 23.800 14.579 10.427 6.576 6.921 5.312 207 22.102

235.725 212.708 39.201 37.760 24.098 22.901 13.327 9.406 8.778 5.611 4.467 882 18.749

Totaal Tomaten Bananen Watermeloenen Mandarijnen Citroenen Appelen ex. Ind Sinaasappelen Paprika’s Uien, ex. plant. Grapefruit Plantains Komkommers Peen Augurken Appelen ind Perziken Sluitkool Druiven Overige

503.144 70.515 35.307 36.997 28.348 23.416 42.351 38.228 23.335 25.907 16.295 7.092 16.152 17.285 3.708 471 15.686 12.878 11.945 77.230

488.306 75.664 38.130 33.279 27.668 23.613 33.614 32.905 22.116 24.574 11.840 8.691 16.718 15.698 3.654 4.170 20.303 8.703 9.549 77.416

572.406 88.281 43.787 29.809 34.039 33.611 38.131 41.359 28.750 28.869 18.066 13.219 21.392 18.933 8.092 4.915 17.005 10.665 8.302 85.183

582.178 83.690 47.184 29.697 35.099 28.487 56.051 32.307 26.133 32.662 16.090 21.927 17.475 17.834 7.072 11.996 15.095 8.264 7.051 88.065

578.826 86.320 55.254 35.687 34.307 32.209 39.452 36.331 25.999 24.005 19.238 15.712 18.977 17.205 9.965 13.481 12.296 8.350 8.430 85.605

633.613 99.723 53.240 42.065 41.730 38.656 37.030 35.871 33.162 22.055 20.359 19.779 19.507 16.300 14.950 14.127 11.468 9.119 9.085 95.386

AGF Primeur 4 • 2022

157

Groentenimport Kroatië: Import groenten en fruit (in tonnen) Bron: Eurostat

Servië: Export groenten en fruit (in tonnen)

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Wereld

274.240

288.050

299.212

333.461

316.896

369.890

EU27 landen

208.757

232.493

230.646

247.662

213.398

265.666

EU27 extra

65.483

55.557

68.567

85.798

103.498

104.224

Italië

61.671

63.224

59.161

66.475

48.116

64.353

Slovenië

37.671

43.062

44.702

45.773

40.931

43.527

Nederland

27.706

36.813

37.216

46.138

34.433

38.659

Spanje

23.185

26.815

27.588

33.177

26.616

29.219

Ecuador

22.613

19.716

18.141

21.210

36.678

25.481

Duitsland

13.676

16.895

17.425

23.762

20.345

21.557

Turkije

7.403

6.446

7.838

10.598

12.314

21.304

Servië

12.345

11.906

17.228

17.769

21.878

19.853

België

1.438

1.514

1.162

290

8.367

17.039

Griekenland

16.546

10.967

11.895

11.873

13.266

15.934

Polen

12.862

15.471

13.900

5.303

8.500

14.442

Oostenrijk

10.487

12.320

12.898

8.253

8.057

12.792

Albanië

1.888

3.898

2.186

6.556

8.828

10.952

Bosnië

6.334

4.059

4.163

5.048

6.945

9.023

11.111

5.048

7.644

11.519

10.877

7.433

7.305

9.895

16.065

19.715

10.745

18.325

274.240

288.050

299.212

333.461

316.896

369.890

Bananen

58.955

61.431

65.904

77.615

77.645

77.451

Sinaasappelen

25.786

23.918

25.232

27.997

26.197

30.085

Uien, ex. plant.

17.250

18.895

22.108

19.353

16.400

21.295

Watermeloenen

16.028

15.087

11.566

17.252

14.115

20.304

Appelen ex. Ind

20.033

20.812

17.385

9.237

13.088

18.709

Citroenen

10.859

12.713

14.155

14.068

15.708

18.647

Tomaten

11.905

12.800

13.370

18.112

13.312

16.876

Paprika’s

9.434

11.294

12.638

16.929

17.895

16.750

Macedonië Noord Overige Totaal

Peen

7.220

9.486

9.482

10.785

11.451

12.424

Druiven

7.897

9.195

9.062

10.948

9.926

11.533

Peren , ex. Ind.

5.845

5.365

6.292

6.772

5.935

8.578

Mandarijnen

6.885

7.123

6.314

7.018

5.410

8.067

Sluitkool

3.772

6.530

5.548

6.148

3.804

7.612

Pruimen

2.714

2.446

5.611

2.557

7.109

7.413

Komkommers

4.864

4.246

5.072

6.996

6.518

6.771

Nectarines

6.831

7.859

6.130

7.528

5.195

6.486

Perziken

4.771

5.096

5.054

6.622

5.777

5.412

Sla, krop

3.429

3.192

3.773

4.130

4.117

5.266

Courgettes

3.167

2.919

3.419

3.841

3.779

5.200

Prei

1.020

2.425

2.030

3.705

4.281

5.045

45.574

45.219

49.067

55.845

49.236

59.964

Overige

Bron: TradeMap Totaal EU27

2016 428.591 96.628

2017 413.354 97.919

2018 330.690 91.238

2019 408.028 128.240

2020 354.874 113.454

2021 345.841 108.875

Rusland Bosnië Duitsland Montenegro Roemenië Kroatië Hongarije Noord Macedonië Oostenrijk Slovenië Un Arab Em Ver Kon Saoedi Arabië Polen Nederland Italië Bulgarije Tsjechië Griekenland India Qatar Slowakije Albanië Koeweit Wit Rusland België Overige

269.809 21.936 18.714 17.095 3.116 10.499 15.134 4.489 11.304 7.246 224 182 88 2.731 561 7.169 10.756 4.713 2.346

251.226 31.843 30.135 16.801 3.286 8.504 7.040 6.049 10.647 7.135 92 90 42 5.650 636 9.470 9.791 2.201 2.111

179.342 26.198 17.954 17.296 7.120 12.660 3.773 6.243 12.420 5.939 132 1.060 417 2.099 696 8.368 9.930 2.103 5.168

200.210 33.979 22.019 19.549 17.277 12.452 32.612 7.448 8.065 7.923 3.511 3.851 1.092 5.553 1.317 3.228 8.953 3.331 2.564

89 1.598 4.988 17 8.064 75 5.648

36 611 5.267 2.340 114 2.237

18 1.996 6.215 275 501 58 2.709

729 1.851 3.753 953 619 47 5.142

171.139 26.339 27.308 15.250 16.947 12.902 16.264 8.965 7.413 5.937 4.969 4.946 1.874 5.555 2.909 2.840 6.513 3.896 1.287 267 838 2.070 1.988 740 685 5.033

149.123 31.610 29.624 16.857 13.800 12.408 10.950 10.785 8.333 6.287 5.942 5.724 5.212 4.657 4.420 3.995 3.968 3.490 2.282 2.045 1.862 1.445 1.417 1.266 1.070 120 7.149

Totaal

428.591

413.354

330.690

408.028

354.874

345.841

Appelen Komkommers Pruimen Perziken/Nect Peen Uien Paprika/Peper Aardbeien Zure kersen Peren Tomaten Blauwe bessen Kersen Frambozen Abrikozen Kroten ed. Watermeloenen Kool Kropsla Paddenstoelen Overige

232.223 11.903 23.658 32.610 17.538 16.238 13.302 10.389 12.024 13.826 11.534 340 6.915 6.123 1.996 2.547 4.043 4.363 493 1.099 5.427

197.406 16.450 15.450 43.560 18.361 16.802 15.627 10.968 12.696 8.233 10.658 575 8.543 8.792 8.989 2.806 4.370 3.785 421 1.131 7.731

144.760 15.945 17.169 23.618 22.162 20.152 11.343 9.931 10.819 8.671 11.454 743 5.482 6.786 1.661 2.194 3.152 6.575 1.422 790 5.861

217.001 17.651 17.574 21.693 23.651 22.204 11.316 8.922 14.252 6.162 8.734 1.647 3.275 7.803 8.552 2.684 3.045 4.593 1.010 980 5.279

172.778 19.820 25.266 24.219 19.818 16.638 10.173 8.500 13.693 8.258 5.351 3.189 3.981 3.690 2.446 2.525 3.779 3.844 1.433 1.162 4.311

179.227 25.583 23.853 18.357 15.643 15.387 8.860 8.287 7.536 6.956 6.867 4.365 4.341 4.147 2.729 2.469 2.459 2.059 1.400 1.236 4.080

EU-landen in Zuidoost-Europa: Import bananen incl. plantains in 2021 (in tonnen) Bron: Eurostat Wereld EU27 landen EU27 extra Ecuador België Duitsland Nederland Frankrijk Griekenland Tsjechië Polen Columbia Slovenië Italië Hongarije Slowakije Costa Rica Roemenië Spanje Kroatië Overige

158

AGF Primeur 4 • 2022

Roemenië 232.465 210.680 21.785 1.990 29.155 59.163 25.462 18.648 24.280 34 16.387 227 6.056 8.246 16.957 18.367 3.629 1.216 2.647

Tsjechië 176.368 176.283 85

Slovenië 112.096 8.922 103.174

Slowakijë 91.272 91.233 39

Kroatië 78.088 52.604 25.484

Bulgarijë 73.034 34.846 38.188

44.291 35.059 39.849 36.652

59.750 365 1.136 860 1.629

7 11.579 3.904 17.056 2.880

25.481 16.618 1.240 3.078

37.760 631 327 981 41 22.551

40.804 12.788 0 1.575 318 19

138 403 1.664 304

13.691 41.208 65 250 3.558 2.040

3.464 78

18.548 10.163 23 -

Hongarije 70.916 70.915 0

16.158 2.710 3.208 8.833 20 5.768 3.272 6.859 2.397 17.644

958 4 7 38 863

1.301 1.345

7 0

2.865 15

8.050 3

334

182

2.233 1 56 1.757

Samen 834.238 645.483 188.754 124.987 118.797 103.538 90.494 68.683 46.851 46.607 46.278 41.838 34.766 25.143 20.635 19.684 19.325 13.159 3.657 2.611 7.184

EU-landen in Zuidoost-Europa: Import tomaten in 2021 (in tonnen) Bron: Eurostat Wereld EU27 landen EU27 extra Turkije Nederland Spanje Duitsland Griekenland Italië Frankrijk Polen Slowakije België Albanië Hongarije Tsjechië Kroatië Bulgarije Oostenrijk Macedonië Noord Bosnië Slovenië Servië Overige

Bulgarije 99.723 34.040 65.683

Roemenië 90.223 30.286 59.937

Tsjechië 70.359 69.648 711

Slowakije 25.178 25.025 153

Hongarije 19.176 16.669 2.507

Kroatië 16.876 11.317 5.560

Slovenië 10.743 9.935 808

Samen 332.279 196.921 135.358

61.487 442 197 4.259 26.300 54

668 20.317 15.213 6.930 44 1.415 11.326 3.244 2.148 3.731 39 2.905

105 6.958 6.223 1.477

2.293 895 6.513 1.611 13 468 0 97 4.467

2.596 4.813 1.560 1.087

225 1.040 139 943 0 3.203 23 81

1.172

58.469 5.256 6.131 11.191 667 2.991 19 1.002 0 1.209 1.352 618 501 40 621 0 34 18 47 55

83 48

125.843 39.722 35.976 27.498 27.025 12.658 12.307 7.295 6.616 6.116 5.747 5.440 4.835 3.807 3.777 2.636 1.542 1.432 1.131 654 654

2.309

2.940 200 230

293 6 2

2.384 4 323 1 326 847 4

202

0 324 0

193 3.170 1.900 503

1.336 60

273 1.432 816 410 2

2 9 9

99 100

Bosnië: Import groenten en fruit (in tonnen)

Bron: TradeeMap Totaal EU27 Niet EU

2016 362.863 195.441 167.422

2017 348.940 161.092 187.848

2018 339.799 118.099 221.700

2019 348.092 127.819 220.273

2020 392.162 136.359 255.803

2021 399.156 127.815 271.341

Turkije Grienland Ecuador Noord Macedonië Albanië Columbia Spanje Costa Rica Nederland Italië Polen Kroatië Zuid Afrika Egypte Brazilië Montenegro Argentinië Iran Nicaragua China Panama Guatemala Mexico Peru België Overige

30.536 88.781 31.008 42.618 22.126 17.286 8.497 6.998 6.367 18.338 46.969 14.410 2.381 956 230 1.151 2.069 513 80 1.040 45 119 3.983 219 1.767 16.143

39.265 72.620 24.119 37.683 28.911 16.403 11.550 13.330 6.107 19.271 43.258 3.374 2.044 2.597 354 1.157 2.965 549 1.001 479 4.989 7.710 189 940 9.015

52.460 61.779 24.119 42.888 26.620 19.157 8.522 23.934 8.069 8.501 18.724 9.874 2.340 3.396 367 1.428 2.153 1.046 1 976 1.532 4.287 4.658 232 545 12.736

43.132 54.684 35.301 35.606 30.803 15.231 19.947 19.741 12.020 11.330 21.298 6.069 2.907 5.938 729 374 2.974 838 99 1.166 916 3.629 3.009 284 410 20.067

56.016 67.459 55.667 41.140 36.297 16.245 18.646 19.475 15.167 13.308 9.263 7.614 5.566 3.629 593 1.842 4.115 1.229 1.589 1.708 632 2.606 1.722 551 1.979 10.083

66.343 65.819 54.412 45.543 38.736 20.849 16.352 15.803 14.879 11.270 9.713 7.534 5.906 5.148 2.312 2.256 2.053 1.508 1.441 1.383 1.187 997 996 952 388 5.764

362.863

348.940

339.799

348.092

392.162

399.156

58.187 47.173 28.647 27.329 17.600 11.204 75.851 10.295 4.319 8.102 7.051 7.798 4.875 2.196 7.081 5.856 1.443 1.639 483 1.570 34.164

66.376 35.134 28.096 21.275 20.260 10.955 65.730 10.699 4.502 8.745 8.327 4.284 3.535 2.519 4.148 2.239 2.169 1.761 384 1.237 46.565

76.151 41.751 31.863 28.507 22.636 6.526 35.727 11.737 6.648 7.342 7.225 13.180 5.105 2.834 5.444 2.817 2.675 2.113 535 1.562 27.421

77.353 41.488 31.876 28.548 24.045 10.511 33.171 11.266 7.344 6.452 9.682 20.107 3.786 2.837 4.434 4.151 3.366 2.005 2.183 1.919 21.568

96.230 44.941 33.239 32.969 29.655 23.588 26.565 13.575 10.473 8.587 9.471 12.001 5.725 3.402 5.022 3.337 3.163 2.776 1.958 1.994 23.491

93.543 43.633 35.978 35.057 30.371 24.672 20.713 13.691 12.843 11.272 11.224 10.700 5.201 4.694 4.588 3.734 3.568 3.087 2.693 2.543 25.351

Bananen Sinaasappelen Tomaten Mandarijnen Citroenen Watermeloenen Appelen Druiven paprika’s Kool Komkommers Uien Grapefruit Pompoenen Kiwi’s Peren Ananas Exoten Kroten ed. Bloemkool/Brocc. Overige

849 42 1.714 3.911 204 77

393 1.256 720 3

Servië: Import groenten en fruit (in tonnen)

Totaal

2.143 935 239

Bron: TradeMap

2016

2017

2018

2019

2020

Totaal

240.355

246.835

234.823

261.450

244.600

Turkije

23.804

26.264

36.290

42.075

40.322

Ecuador

18.356

12.779

18.327

29.268

38.296

Albanië

14.168

17.843

13.854

18.925

21.859

Griekenland

25.273

16.434

14.372

14.580

15.127

Italië

24.438

25.359

19.057

18.351

14.018

Noord Macedonië

19.143

14.995

10.926

14.426

13.238

Kroatië

17.241

7.126

12.774

9.686

11.052

Costa Rica

12.419

13.283

16.090

14.124

9.750

Nederland

6.016

10.188

9.504

6.605

8.506

Spanje

7.364

7.307

5.352

8.752

8.020

Polen

12.328

19.374

9.593

11.429

5.922

Columbia

14.485

17.812

13.522

7.065

5.475

Egypte

1.279

2.239

3.101

4.718

3.293

Oostenrijk

4.311

2.738

3.846

5.491

2.949

Duitsland

1.289

2.341

3.034

2.540

2.522

België

4.698

3.104

2.039

3.682

2.173

Zuid Afrika

1.101

1.600

1.259

1.243

1.880

Mexico

2.155

3.412

2.697

1.138

745

551

614

447

1.060

517

21.278

32.108

27.937

36.952

8.658

9.915

10.802

9.340

10.465

240.355

246.835

234.823

261.450

244.600

Bananen

44.953

47.761

52.712

52.487

55.657

Sinaasappelen

22.958

17.352

20.377

19.618

20.837

Tomaten

19.111

16.806

18.554

22.960

18.830

Appelen

29.215

37.905

21.244

28.328

18.445

Mandarijnen

22.291

15.920

20.408

19.194

20.683

Watermeloen

17.024

14.687

10.151

16.762

15.112

Paprika’s

13.179

11.599

11.636

13.946

13.302

Citroenen/Limes

9.176

10.312

10.984

11.938

13.294

Uien

6.694

7.569

10.475

11.662

7.799

Peren

9.043

12.935

11.371

9.899

7.748

Peen

5.699

8.948

6.483

6.606

6.618

Druiven

7.741

8.199

6.495

7.518

6.018

792

1.869

1.805

3.234

5.303

Perziken/Nect.

6.108

7.271

4.131

6.372

5.291

Pruimen

3.031

4.131

4.612

5.588

4.973

Komkommers

2.435

2.540

3.310

4.959

4.066

Kool

3.462

2.714

4.291

2.684

2.352

Kiwi’s

2.723

2.040

2.090

2.134

2.165

14.720

16.277

13.694

15.561

16.107

Servië

China Landen nes Overige Totaal

Zure kersen

Overige

28.456

AGF Primeur 4 • 2022

159

Groentenimport

Marktkoopvrouw op de centrale markt van chisinau, in Moldavië Moldavië: Import groenten en fruit (in tonnen)

160

Bron: TradeMap Totaal EU-landen Niet EU

2016 81.021 15.062 65.959

2017 64.241 13.411 50.830

2018 101.853 12.139 89.714

2019 105.879 18.229 87.650

2020 124.384 24.882 99.502

Turkije Oekraïne Ecuador Spanje Griekenland Nederland Roemenië Wit Rusland Noord Macedonië Polen China Egypte Rusland Zuid Afrika Costa Rica Overige

25.055 8.786 10.604 4.691 5.116 799 858 8.403 2.472 2.043 940 536 789 782 1.212 7.935

22.294 2.805 12.108 5.628 2.733 1.338 794 4.481 1.775 1.952 1.009 1.685 41 568 986 4.044

31.591 19.960 13.767 4.639 2.667 1.519 697 7.684 2.233 1.558 1.481 1.511 3.102 761 1.199 7.484

31.218 11.260 16.400 6.597 4.005 2.273 1.605 3.787 2.242 2.030 2.080 2.449 8.067 1.003 1.146 9.717

33.628 25.861 18.231 6.058 5.183 4.998 4.057 4.041 4.023 2.730 2.720 2.136 1.592 1.345 1.219 6.562

AGF Primeur 4 • 2022

Bron: TradeMap Totaal

2016 81.021

2017 64.241

2018 101.853

2019 105.879

2020 124.384

Tomaten Bananen Watermeloenen Mandarijnen Peen Uien Citroenen Sinaasappelen Komkommers Appelen Grapefruit Kool Paprika/Pepers Kaki’s Exoten Perziken/Nect. Kroten ed. Kiwi’s Overige

11.545 10.784 3.232 10.177 6.687 3.964 3.772 4.202 1.997 2.142 1.651 5.046 1.856 1.484 1.344 430 1.106 1.485 8.117

7.955 12.448 774 8.856 4.901 1.239 3.756 4.446 2.058 989 1.480 2.238 1.699 1.943 1.225 353 639 779 6.463

11.705 13.884 489 11.586 7.650 11.448 4.277 5.458 2.557 8.645 2.310 3.515 2.242 1.639 1.692 1.013 1.011 788 9.944

15.103 16.772 1.492 12.969 4.025 13.029 4.333 5.454 3.044 3.133 3.032 3.789 2.580 1.933 1.609 1.487 1.229 1.217 9.649

19.507 18.767 15.475 13.996 6.080 5.440 5.129 4.897 4.011 3.856 3.480 2.832 2.420 2.129 1.742 1.619 1.310 1.271 10.423

Divers

Moderne appelrassen zijn groter, minder zuur, minder bitter en beter bewaarbaar dan hun wilde voorouders

ieuw onderzoek suggereert dat moderne appelrassen groter, minder zuur, minder bitter en beter bewaarbaar zijn dan hun wilde voorouders. Natuurlijk, dit fruit is een van de meest geteelde gewassen ter wereld en de teelt ervan gaat minstens 7000 jaar terug. Onderzoekers zijn gaan kijken hoe appelen zijn geëvolueerd en hoe appelen van lang geleden zich verhouden tot de variëteiten van nu. Uit de studie bleek dat geteelde appelen 3,6 keer zwaarder, ongeveer half zo zuur en veel minder bitter waren dan de wilde voorouderlijke soorten waarvan de moderne appelen zijn afgeleid. Sean Myles, universitair hoofddocent aan de Land-

bouwfaculteit van de Dalhousie University in Canada, en zijn team hebben aan de hand van historische gegevens ook vastgesteld dat het veredelen van appelen in de afgelopen 200 jaar heeft geleid tot een trend in de richting van appelen die minder zacht worden tijdens de opslag. De auteurs schreven in het tijdschrift PLoS ONE: "Met behulp van historische gegevens hebben we ontdekt dat de appelveredeling van de afgelopen 200 jaar heeft geleid tot een trend in de richting van appelen met hogere oplosbare vaste stoffen, die minder bitter zijn en minder zacht worden tijdens de opslag. Onze resultaten kwantificeren de

significante veranderingen in fenotype die hebben plaatsgevonden sinds de domesticatie van appelen en leveren bewijs dat het veredelen van appelen heeft geleid tot voortdurende

LETS bv

Your professional partner in cleaningsystems

fenotypische divergentie van de gecultiveerde appel van zijn wilde oersoorten." Bron: eurekalert.org

Totaalleverancier reinigingsconcepten voor de voedselverwerkende industrie Vervaardiging in eigen werkplaats, maatwerk Betrouwbaar

Deze power machine zorgt voor schone kratten! Boek nu uw demo! demo@lets bv.nl

Verwijderen van alle soorten vervuiling Ontstickeren 1- persoons bediening

Bedrijfsweg 33

8251 KK Dronten

Het grote geheel leunt op het kleinste detail

+31 (0)321 - 386 600

verkoop@letsbv.nl

Minieme temperatuurverschillen kunnen de koelketen al in gevaar brengen en tot behoorlijke schade leiden. Bescherm uw materiaal en energiekosten met onze innovatieve systeemoplossingen.

www.ritehite.de +49 (0) 5693 9870-0

» Veiligheidsproducten voor laad- en bedrijfsruimten » Oplossingen voor energiebesparing en temperatuurcontrole » Onderhoud en service

AGF Primeur 4 • 2022

161

} Totaaloplossingen voor wegen en verpakken } Hoge capaciteit

+31 591 62 63 00

} Grote nauwkeurigheid } Meer dan 25 jaar ervaring

Engineered for you Built to last

www.manter.com

wassen

eten...

. geni . koken

INVEST IN quality

Bathseweg 45, 4411 RK Rilland +31 (0)113 - 76 01 00 info@meijerpotato.com www.meijerpotato.com

162

AGF Primeur 4 • 2022

Machine Selected Quality niet langer een droom maar voor iedere MSP klant binnen handbereik. Geprogrammeerde kwaliteit die iedere levering de gewenste zekerheid biedt. Gewicht per ui, sortering per millimeter en kleur op bestelling. Welke klant wil niet van te

Hertenweg 34 Nieuwdorp (The Netherlands) PHONE 0031 (0)113 - 612 370 FAX 0031 (0)113 - 612 985 MAIL info@msp-onions.com

voren al zekerheid over zijn kwaliteit? Alleen bij MSP is dit mogelijk! Door alle schakels uit de keten onder eigen supervisie te beheren heeft MSP Onions de juiste ingrediënten om in kwaliteit te investeren. Sinds 1983 zijn wij uw specialist voor uw rode en gele consumptie uien.

www.msp-onions.com

Nevenactiviteit

Campergasten beleven, proeven en genieten langs de aspergevelden van Peeters Asperges De Peel en Maas is hét aspergegebied van Nederland. Met 800 ha aan areaal zijn asperges daar volop beschikbaar. Peeters Asperges in Helden zet zich niet alleen met het product op de kaart. Vorig jaar openden ze een camperplaats aan de rand van hun aspergevelden en zo vinden hun asperges zich een weg door heel Nederland.

et combineren van de bedrijfstakken aspergeteelt, de in asperges gespecialiseerde boerderijwinkel en de camperplaats versterken elkaar. Hoewel er in Helden meer verkooppunten zijn, is Peeters de enige met een echte winkel. “We zijn 3e generatie aspergetelers van oorspronkelijk een gemengd bedrijf. In de loop der jaren is de varkenshouderij afgestoten en zijn we in asperges verder uitgebreid. Momenteel hebben we een areaal van 6 hectare met witte, groene en paarse asperges. Die laatste zie je niet veel, maar hiermee willen we inspringen op de trend van gekleurde groenten. Iets nieuws verkoop je echter niet zomaar, je moet daar er moeite in steken en klanten uitleg en tips geven. Paarse asperges zijn salade asperges, je kunt ze rauw eten en zijn een kleurrijke en lekkere toevoeging aan een salade,” vertelt Johan Peeters.

leggen hoe een en ander in zijn werk gaat.” Dat viel ook de uitbater van de nabijgelegen camping op. “Het complete verhaal over de asperge van plant tot winkel vinden de bezoekers reuze interessant. Door de camping werd ik gevraagd of ik rondleidingen voor de gasten wilde geven op ons bedrijf.”

Afgelopen oktober werd ook een kleinschalige ‘boeren’camperplaats Onder en Eindt ingericht. De naam verwijst naar het zogenaamde 19e buurtgehucht dat nog altijd gemarkeerd is met een grenspaal met een verhaal dat tot verbeelding spreekt. De campers staan direct aan de aspergevelden. Gasten krijgen zo veel mee van wat er op het bedrijf gebeurt. “Het was vanaf het begin af een succes,” vertellen ze. “Als gast sta je met je camper pal langs een aspergeveld en maak je de teelt letterlijk van heel dichtbij mee. Bij de rondleidinDe boerderijwinkel is het project van zijn gen kunnen mensen ook zelf een asperge vrouw Esther en wordt niet alleen gezien steken. Het is echt een belevingstocht. Je als een winkel, maar ook als een uitje. merkt bij de bezoekers ook het respect Dat komt door het open karakter van de voor onze werknemers, omdat ze nu met winkel. “In dezelfde ruimte sorteren en eigen ogen kunnen zien dat het geen licht schillen we ook onze asperges. Omdat we werk is.” Het mooiste is dat er nu gemakkeniet zo groot zijn, kunnen we ook de tijd lijk contacten worden gelegd met mensen nemen om de machines even stil te zetten, en bedrijven van ‘boven de rivieren’. Een een praatje te maken en de mensen uit te leuke samenwerking die al is ontstaan is

die met een restaurant in Apeldoorn. “Verse asperges zijn zoveel lekkerder, merkten ze. Ze hadden een kistje meegenomen en ook hun gasten merkten het verschil. Dus nu kopen ze direct bij ons in en zijn ze ook met de paarste asperges aan de slag gegaan.”

De winkel is de passie van Esther. Ze heeft veel energie gestoken in het assortiment waarbij alles draait om het product en struint ze beurzen af om ideeën op te doen. Naast de eigen asperges bieden ze ook zelfgemaakte aspergesoep, aspergesalade en asperge-ijs aan. Al die producten zijn erg in trek. “Asperge en ijs is misschien een vreemde combinatie, maar mensen vinden het lekker. We verkopen bakjes met 2 bolletjes voor fietsers die hier een stop maken, maar ook bakken van een liter.” Daarnaast zijn er ook aspergekroketten, gevulde aspergebroodjes, aspergebier te koop van andere leveranciers, kookgerei voor het klaarmaken van asperges en servies om asperges op te serveren. Ook de cadeaupakketten voor een complete aspergemaaltijd, met bijpassende wijn van de nabijgelegen Heldense wijnboer doen het goed. Het directe contact met de consument is goede promotie voor de asperge. ”We eten in Nederland met zijn allen maar 850 gram asperges per persoon per jaar. Door promotie valt daarin zeker nog veel winst te behalen,” besluiten ze. (ML) Esther-johan@ziggo.nl

AGF Primeur 4 • 2022

163

Witlof

Witlofproducenten kampen met teleurstellende prijzen en concurrentie op Italiaanse markt De marktsituatie voor witlof is wel eens beter geweest. En dat is nog zachtjes uitgedrukt. Er is niet te veel product beschikbaar, maar toch zijn de prijzen laag. Reijnpack, één van de grotere witlofverpakkingsbedrijven van Europa, produceerde in het eerste kwartaal tien procent minder witlof dan afgelopen jaar.

voor ons gevoel te maken met een algehele afnemende consumptie,” vertelt hij half april.

Prijsdaling dwingt verlaging productie af De witlofprijzen op de veilingen liggen dan rond de 30/40 cent, een flinke daling ten opzichte van de 70/80 cent in een normalle kosten stijgen, maar de opbrengst prijzen. Dat viel nu wel tegen en helaas le marktsituatie. Sjan: ‟Het product loopt van het product blijft ver achter. Daar zette dit door in het eerste kwartaal. De wel door, maar omdat er meer product komt het eigenlijk wel op neer,” steekt Sjan oorzaak hiervan? Er is te veel aanvoer beschikbaar is dan vraag, gaat het allevan Gorsel van Reijnpack van wal. Van- van witlof op de exportmarkt, vooral op maal wel moeizamer. Daarom produceren af eind 2021 zag hij de vraag naar witlof Italië. We zien met name vanuit België en we ook minder. Het is goed om de verterugzakken en ook de prijs bleef achter. Frankrijk veel concurrentie. De Fransen koop op gang te houden, maar niet tegen “Normaal gesproken is dat juist de beste kunnen het product op de eigen markt niet elke prijs. De afgelopen maanden hebben periode voor ons, zo rond het einde van kwijt en zetten het voor de export tegen we toch zo’n tien procent minder volume het jaar. In de kersperiode is er traditi- scherpe prijzen weg. Daar kunnen en wil- weggezet. En dan nog produceerden we oneel veel vraag naar witlof met goede len wij niet tegenop. Daarnaast hebben we in het eerste kwartaal onder de kostprijs.

“A

Binnenlandse markt belangrijkste afzetkanaal telers Tolpoort Vegetables Koos Groot is eigenaar van Horti Hydro Cultures uit het Noord-Hollandse Venhuizen. De witlofteler behoort tot een van de zeventien telers die vorig jaar coöperatie Tolpoort Vegetables is gestart.

verkopen bevalt Koos en zijn collega-telers tot dusver goed. “Het nieuwe verkoopteam draait goed en alle binnen- en buitenlandse klanten weten ons gemakkelijk te vinden. Eind vorig jaar begonnen we met de afzet van bloemkool en broccoli en sinds begin van dit jaar verzorgen we ook zelf de uitlevering van witlof naar onze klanten. Geen beste markt om te starten, maar omdat we meer maatwerk kunnen leveren, blijven we aardig aan de bal. De vraag is er wel en de relaties zijn goed, de prijzen vallen echter tegen.”

Tolpoort Vegetables verpakt en verkoopt bloemkool, broccoli en witlof. ‟Met witlof en ook bloemkool en broccoli zijn we marktleider in Nederland. Alle groenten worden direct van de telers gesorteerd en verpakt in het distributiecentrum van Tolpoort. Vanuit hier beleveren we supermarkten, exporteurs en groothandels. De binnenlandse markt is ons belangrijkste afzetkanaal.” “Zeer teleurstellend,” zo omschrijft Koos Groot de huidige witlofmarkt. “En dat geldt Voorheen werden de bij Tolpoort verpak- eigenlijk niet alleen voor witlof. De afgelote groenten verkocht door The Greenery. pen periode zien we dat alle groenten, op Met de oprichting van Tolpoort Vegetables de glasgroente na, moeizaam gaan. Hoe nemen de vollegrondstelers het heft in dat komt? Een precieze oorzaak is lastig eigen hand. De keus om zelfstandig te gaan te benoemen, maar het lijkt erop dat de

164

AGF Primeur 4 • 2022

omikron-variant toch haar sporen heeft nagelaten. Er werd beduidend minder groente verkocht in de supermarkten. De besmettingscijfers dalen nu weer hard, maar waren de afgelopen maanden echt heel hoog. Er zaten veel mensen ziek thuis. Bij onze witlofklanten zien we dat België en Frankrijk hier ook mee te maken hebben, waardoor er meer druk komt op de exportmarkten. De vraag naar het product loopt

Die is zeker met 15 % gestegen. Neem de grondstofprijzen, verpakkingsmaterialen, arbeidslonen, alles is duurder geworden, we kunnen dit zelf niet doorberekenen.”

Sjan kijkt uit naar het einde van de maand. Normaal neemt de productie - met name uit Frankrijk - richting de zomer altijd af, en daarom hoopt hij op een opleving van de markt. Hij geeft aan dat er in Nederland wel wat minder geproduceerd wordt dit jaar, omdat lang niet alle telers hun bedrijf 100 procent vol hebben staan. “We zien dat de prijs eigenlijk al vanaf vorig jaar tegenvalt. Zeker ten opzichte van 2020 toen we te maken hadden met een gunstige markt van veel vraag en hoge prijzen. Het blijft een uitdagende handel. Zelf produceren we zoveel mogelijk vraaggestuurd. Dat is best moeilijk, omdat je het nooit helemaal kunt sturen. De teelt van witlof is een continu proces; de ene keer heb je te veel en dan weer net te weinig, flexibiliteit is een vereiste.”

INVESTEREN IN OPTIMALISATIE VERWERKINGSPROCES Toch blijft het Zeeuwse bedrijf optimisch. Reijnpack teelt en verpakt al sinds 1978 witlof en is in de loop der jaren uitgegroeid tot één van de grootste witlofverpakkers van Europa. Afgelopen jaar investeerde het bedrijf nog in een unieke en revolutionaire lijn voor de optimalisering van het verwerkingsproces van witlof. ‟Dat we wel door, maar de concurrentie zorgt voor een flinke prijsdaling,” laat hij in de tweede week van april weten.

“Alle kosten stijgen, maar de opbrengst van het product blijft ver achter” Sjan van Gorsel krijgen, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit.

‟Handwerk voor het snijden van het product blijft noodzakelijk, maar het proces na het snijden is geautomatiseerd en dit verloopt heel goed. Er is ook een flinke capaciteitsslag gemaakt in het verwerkingsproces van 100 tot 115 kroppen witlof per minuut voor flowpacks en ongeveer 80 kroppen per minuut voor de schalen. Voordeel is bovendien dat we dankzij de verpakkingslijn die MDE Automation voor ons zelf verpakken is onze kracht. Witlof is heeft ontwikkeld, allerlei data verzamelen, toch een kwetsbaar product. Bij ons gaat zoals het aantal kroppen en het gemiddelde witlof na het snijden en wegen meteen de kropgewicht. Deze informatie is terug in de eindverpakking, zodat we de han- te brengen op teeltniveau van de pennen, delingen kunnen beperken. Dit komt de waardoor we precies weten welke percekwaliteit van ons product ten goede,″ laat len welk product opleveren. Binnenkort hij weten. Sinds januari van dit jaar is ook ontvangen we het dashboard, zodat we de derde robotlijn voor het volautoma- alle data inzichtelijk hebben en hiermee tisch wegen, sorteren en verpakken van ook echt aan de slag kunnen voor verdere de witlof in gebruik genomen. Hiermee wil optimalisatie.” (CH) het bedrijf het tekort aan arbeidskrachten info@reijnpack.nl opvangen en de kostprijs zo laag mogelijk gegroeid.” Voor de Nederlandse markt voert Tolpoort de merknaam Delilof®. Hiervoor hebben zij een speciaal dekvel laten ontwikkelen. “De bedoeling is de witlof zo lang mogelijk afgedekt te houden met dit dekvel, zodat de kroppen vers blijven en niet verkleuren. De consument ziet aan de bedrukking echter wel meteen dat er witlof in het kratje zit en dat het dekvel van Delilof® makkelijk te verwijderen is.”

Nieuwe merknaam Zowel de losse als de verpakte witlof gaan onder de nieuwe merknaam DeliChic® heel Europa door. Vooral Italië is een belangrijke bestemming. Koos: “De Deli-Chic® rekfolieverpakking op schaal doet het daar heel goed. Deze verpakking heeft een design met een frisse uitstraling en de witlof blijft er lang vers en “Voor nu is het afwachten wat er knapperig in. De Italiaanse markt is min- de komende tijd gaat gebeuder retailgericht, er zit altijd een hande- ren. Vanaf 1 mei stoppen de laar tussen. Het voordeel van Italië is dat seizoenkwekers, wat betekent er jaarrond witlof wordt geconsumeerd. dat er meer ruimte komt voor Vroeger was Duitsland altijd het grootst ons product. Het weer en de convoor witlof, wat lastiger is geworden nu sumptie spelen daarbij een grote alles er via de retail loopt. Ook merken rol. De laatste jaren is het areaal we dat de productie in Duitsland zelf is misschien iets gekrompen, maar de

productie is over het algemeen best stabiel gebleven. We verwachten wel dat de productie volgend jaar zal dalen, kijkend naar de huidige marktsituatie.” (CH) info@tolpoort.com

AGF Primeur 4 • 2022

165

Tramper Technology

Turnkey verpakkingsoplossing voor groenten en fruit

ttbv.nl

Wij zijn een AGF vervoerder met name op: BRD – A- SLO-FR-UKBenelux-Scandinavië Onze specialiteit is FTL ladingen Ook mogelijkheid voor LCL ladingen

YOUR DEDICATED LOGISTIC PARTNER

www.veldhuislogistics.com

166

AGF Primeur 4 • 2022

Witlof

Nederland is grootste exporteur van witlof

Situatie witlofmarkt in West-Europa

Een beperkt aantal landen bepaalt grotendeels de markt van witlof. De handel en ook de teelt van witlof speelt zich voornamelijk af in West-Europa. In Nederland, België en Frankrijk gaat het daarbij vooral om de welbekende witte kroppen. In andere landen komen rode en andere varianten naar verhouding meer voor en soms wordt in (productie)cijfers ook de eveneens wat bitter smakende radicchio onder witlof meegenomen.

ederland en België zijn allebei grote exporteurs van witlof. Frankrijk, Italië en Spanje zijn de andere landen die noemenswaardige hoeveelheden exporteren. Als het om de teelt gaat, dan zijn Italië

Nederland heeft in de afgelopen drie jaar tussen de 30’ en de 33.000 ton witlof uitgevoerd. De jaren daarvoor was dat 21’ tot 26.000 ton. De export vanuit België laat van jaar op jaar wel wat schommelingen zien. In het afgelopen jaar was het met ca. 20.000 ton meer dan in 2020, maar evenveel als in 2019. Ook daarvoor schommelde de Belgische export van jaar op jaar.

en Frankrijk de belangrijkste. Nederland De Franse export van witlof loopt steeds en België en in mindere mate ook Zwitser- verder terug, van 20.000 ton een aantal land zijn de andere landen met een rede- jaren terug naar minder dan 10.000 ton nu. lijke teelt. Het valt wel op dat import/exportcijfers van witlof van de diverse landen niet altijd op elkaar aansluiten.

Diverse landen: Productie witlof (in 1000 ton) Niet van elk bekend of het incl. Radicchio is Bron: Eurostat Italië 1) Frankrijk Nederland België Zwitserland Griekenland Duitsland Slovenië Spanje Polen Oostenrijk Portugal Luxemburg Hongarije 1) Incl. Radicchio

2010 248,7 207,9 57,0 46,8 : 20,9 : 2,3 2,6 1,6 : 0,0 -

2011 244,6 188,0 50,0 40,8 : 23,5 6,3 2,8 2,4 1,7 : 0,0 -

2012 226,0 190,7 52,0 39,1 : 26,5 8,7 2,6 2,8 1,6 : 0,1 -

2013 240,0 182,6 57,0 43,7 : 40,3 7,3 3,2 1,4 : 0,1 0,5

2014 224,4 168,2 51,0 39,3 19,2 15,7 7,6 4,2 2,4 1,5 1,1 : 0,0 0,2

2015 250,1 170,1 51,7 39,9 19,2 26,0 5,5 5,8 2,0 1,5 1,1 : 0,0 :

2016 260,7 171,7 49,1 39,3 18,2 32,5 5,2 5,2 1,8 2,0 1,3 0,3 0,0 -

2017 262,4 151,3 54,8 36,9 17,7 30,3 6,9 4,8 2,7 3,2 1,3 1,1 0,0 -

2018 280,1 150,7 52,7 34,9 16,9 13,4 7,6 5,0 2,4 2,8 1,3 1,0 0,0 -

2019 272,1 145,5 52,6 35,2 15,6 15,9 6,7 6,3 2,6 2,2 1,4 1,0 0,0 -

2020 248,5 152,4 53,3 35,2 17,2 16,6 7,2 6,3 4,6 2,1 1,6 1,0 0,0 -

2021

58,9

6,7 2,0 1,8

Nederland: Areaal en productie van witlof Bron: CBS Areaal (ha) Productie (1000 ton) Rendement (ton/ha)

2010 3.016 53,0 17,6

2011 3.272 50,0 15,3

2012 3.357 52,0 15,5

2013 3.345 57,0 17,0

2014 2.963 50,5 17,0

2015 2.952 51,7 17,5

2016 2.892 49,1 17,0

2017 3.222 54,8 17,0

2018 3.102 52,7 17,0

2019 3.095 52,6 17,0

2020 3.136 53,3 17,0

2021 3.466 58,9 17,0

Nederland: Huishoudelijke aankopen witlof Bron GfK/GroentenFruit Huis Kopende huishoudingen (%) Gekocht volume (ton)

2017 63 26.500

2018 62 25.003

2019 61 25.449

2020 61 25.649

2021 62 27.147

CONSUMPTIE STABIEL Consumptiecijfers van witlof zijn schaars. Voor Nederland houdt het GroentenFruit Huis via een consumentenpanel de consumptie in de gaten. De afgelopen 5 jaar blijkt dat steeds iets meer dan 60% van de Nederlandse huishoudens weleens witlof te kopen. De gekochte hoeveelheid schommelde steeds tussen de 25.000 ton (2018) en 27.000 ton (2021). Onderzoek in opdracht van AgriMer in Frankrijk laat zien dat witlof in 2021 na tomaten (13,3 kg per huishouden), peen (9,0 kg), courgette (5,3 kg), uien (5,3) en sla (5,2), op de zesde plaats kwam als meest gekochte groenten in Frankrijk. Volgens AgriMer kocht een gemiddeld Frans huishouden in het afgelopen jaar 4,33 kg witlof. Bij 30 miljoen huishoudens zou dat neerkomen op 130.000 ton. Vergeleken met 2020 zou dat volgens AgriMer 9% minder zijn. AGF Primeur 4 • 2022

167

Witlof

Nederland, België, Frankrijk en Italië: Export witlof (in tonnen) Bron: Eurostat JAAR 2018 JAAR 2019 JAAR 2020 JAAR 2021

Nederland 25.841 30.397 33.238 31.046

België 16.619 20.633 16.869 19.905

Frankrijk 11.875 10.846 7.502 8.528

Italië 3.118 3.218 3.182 5.206

Nederland, België, Frankrijk en Italië: Export witlof per maand (in tonnen) Spanje 1.975 3.356 4.131 3.922

Bron: Eurostat

Nederland

België

Frankrijk

Italië

Spanje

jan-19

2.823

2.288

1.307

381

389

feb-19

2.237

2.148

1.337

417

520

mrt-19

2.151

1.819

1.509

427

648

2.360

1.807

770

344

478

mei-19

2.828

1.971

719

384

305

SEIZIOEN 18-19 SEIZOEN 19-20 SEIZOEN 20-21

28.248 33.836 29.203

18.086 19.532 18.236

11.354 8.897 7.512

3.271 3.411 4.235

2.953 4.022 3.199

apr-19

jun-19

2.385

1.428

332

229

JAN-JUN 19 JAN-JUN 20 JAN-JUN 21

14.783 18.222 14.187

11.461 10.361 11.727

5.974 4.026 4.035

2.181 2.374 3.427

2.393 3.059 2.127

jul-19

2.487

1.428

501

100

aug-19

2.676

1.347

448

sep-19

2.133

1.533

1.005

JUL-DEC 18 JUL-DEC 19 JUL-DEC 20 JUL-DEC 21

13.465 15.614 15.016 16.859

6.625 9.171 6.509 8.178

5.380 4.871 3.476 4.493

1.090 1.036 808 1.779

560 963 1.072 1.795

okt-19

2.609

1.791

1.134

nov-19

2.861

1.255

800

328

dec-19

2.848

1.817

984

411

593

30.397

20.633

10.846

3.218

3.356

jan-20

6.486

2.617

969

482

701

feb-20

2.211

2.207

1.004

501

628

mrt-20

2.435

1.338

872

446

623

apr-20

2.634

1.336

260

407

668

mei-20

2.461

1.295

405

345

401

jun-20

1.995

1.567

517

193

jul-20

2.118

903

240

aug-20

1.867

809

280

sep-20

2.442

1.163

535

okt-20

2.872

1.075

633

111

nov-20

2.866

1.066

708

224

184

dec-20

2.851

1.493

1.080

362

641

33.238

16.869

7.502

3.182

4.131

jan-21

2.416

2.320

899

430

373

feb-21

2.388

2.273

976

325

516

mrt-21

2.614

2.608

956

478

565

apr-21

2.418

1.713

423

842

470

mei-21

2.183

1.287

356

863

117

jun-21

2.169

1.525

424

489

jul-21

2.148

1.067

252

316

114

aug-21

1.935

1.152

429

268

138

sep-21

2.169

1.271

619

193

1.039

okt-21

2.401

1.411

921

135

nov-21

3.432

1.437

1.015

348

114

4.774

1.839

1.258

519

328

31.046

19.905

8.528

5.206

3.922

2019 JAAR

VEEL EXPORT IN TWEEDE HELFT 2021, MAAR JAARROND REDELIJK GELIJKMATIG AANBOD Het valt op dat 4 van de 5 grote exportlanden in de tweede helft van het afgelopen jaar meer witlof hebben uitgevoerd dan de jaren ervoor. Frankrijk vormde een uitzondering. Nederland exporteerde in de tweede helft van 2021 bijna 17.000 ton witlof. Dat was ruim 10% meer dan in dezelfde periode van de beide voorgaande jaren en een kwart meer dan in de tweede helft van 2018. Dit was vooral te danken aan de grotere export vanuit Nederland naar België. Verder viel ook de grotere export naar een redelijk aantal minder belangrijke afnemers op. Het gaat hierbij om Spanje, Zweden, Roemenië, Canada, Oostenrijk, Denemarken, Hongarije en Tsjechië. Om echt grote hoeveelheden ging het echter niet.

In de regel is de export van witlof uit Nederland in de periode oktober-februari groter dan in de rest van het jaar, maar het verschil is niet heel groot. Dat geldt ook voor de export van België.

MEER NAAR BELGIË In de tweede helft van 2021 was 44% van de Nederlandse witlofexport gericht op België. Dat was aanzienlijk meer dan in voorgaande jaren. In de eerste helft van 2021 was het aandeel van België maar 31%. Over heel 2021 ging dat om 38%, in 2022 was dat 42%, 2018 en 2019 nog geen 30%. Na België is Italië de tweede afnemer van Nederland. In 2019 kon er al eens 11.700 ton naar Italië worden uitgevoerd. In de twee laatste jaren ging het om een kleine 9.000 ton. Duitsland is Nederlands derde afnemer met in het afgelopen jaar een hoeveelheid van ruim

2020 JAAR

dec-21 2021 JAAR

Nederland: Export witlof per jaar/seizoen (in tonnen)

168

Bron: Eurostat

Wereld

België

Italië

Duitsland

Zwitserland

Frankrijk

Spanje

Overige

JAAR 2018 JAAR 2019 JAAR 2020 JAAR 2021

25.841 30.397 33.238 31.046

7.286 8.890 13.958 11.790

9.191 11.680 8.906 8.894

4.337 4.762 5.167 4.924

1.058 919 1.293 1.214

1.002 925 1.075 767

226 254 274 508

684 592 542 459

374 742 406 266

1.682 1.633 1.615 2.223

SEIZ 18-19 SEIZ 19-20 SEIZ 20-21

28.248 33.836 29.203

8.099 13.263 9.927

10.627 10.576 8.530

4.328 4.887 5.747

1.003 1.094 1.275

1.109 990 874

287 170 393

627 577 439

550 641 274

1.617 1.638 1.743

JAN-JUN 19 JAN-JUN 20 JAN-JUN 21

14.783 18.222 14.187

4.003 8.377 4.345

5.825 4.722 4.345

2.448 2.573 3.153

328 503 485

565 630 429

162 77 196

286 271 169

348 248 116

817 821 949

JUL-DEC 18 JUL-DEC 19 JUL-DEC 20 JUL-DEC 21

13.465 15.614 15.016 16.859

4.095 4.887 5.582 7.445

4.802 5.855 4.184 4.549

1.880 2.314 2.594 1.771

676 591 791 730

543 360 445 338

126 92 197 312

341 306 270 290

202 393 159 151

800 817 794 1.274

AGF Primeur 4 • 2022

Nieuw! Pompoen blokjes direct van de bron!

N ht tp nu Pre ieu s:/ v m w /y olo ium-Ze ou p e tu ver Squlan .b kr a ds e/ ij sh e 6i gb is el a hg ar qv ry c

- Hogere kwaliteit en smaak - Hoge Brix-waarde en drogestofgehalte - Verwerkt bij de bron - Winter squash uit Biologische landbouw - Jaarrond leverbaar

De Terp Squashpackers B.V. Lutterveld 2a, 4117GV Erichem, Nederland Rinke Robbers +31 6 2232 4470 rinke@deterpsquashonly.nl

Violetti, het beste van twee werelden! ke Unie hap: c s ’. n e eig loedend b r ‘ o t o e ni eaal v – Id roente de g erkers! verw

Violetti is een nieuwe spitskool waarvan duidelijk is wat haar bijzonder maakt: de mooie paarse kleur. Violetti heeft de zachte verfijnde smaak van de gewone spitskool en de rijke kleur van de klassieke rode kool, dus het beste van twee werelden. T.B.&S. B.V. • Vronermeerweg 1 • 1834 AX Sint Pancras • Tel: +31 (0)72-5642386 • M: 06-53498460 E-mail: info@spitskool.com • www.violetti.nl

AGF Primeur 4 • 2022

169

Witlof

Nederland: Import en export witlof (in tonnen) 2016

2017

2018

België: Import en export witlof (in tonnen)

Bron: Eurostat IMPORT Wereld

2019

2020

2021

2.225

2.369

2.577

2.625

2.775

2.734

België Spanje Frankrijk Italië Duitsland VK Overige

1.863 21 135 127 66 1 11

2.112 26 30 133 63 0 4

2.258 71 23 167 54 0 4

2.165 178 57 120 34 0 71

2.315 297 68 65 21 3 6

2.178 432 25 76 8 3 12

EXPORT Wereld EU27 landen EU27 extra

25.768 23.170 2.598

26.039 23.839 2.200

25.841 23.402 2.439

30.397 27.731 2.667

33.238 30.705 2.533

31.046 28.615 2.431

België Italië Duitsland Zwitserland Frankrijk Ver Kon Spanje VS Zweden Roemenië Canada Oostenrijk Polen Denemarken Griekenland Hongarije Tsjechië Portugal Ierland Noorwegen Litouwen Finland Zuid Korea Japan Overige

6.236 8.341 6.075 998 752 701 119 126 85 298 12 127 441 127 92 56 112 55 63 43 20 42 1 561 286

6.879 9.961 4.582 1.041 773 778 397 135 115 145 10 116 83 93 111 29 83 198 68 53 12 66 6 34 271

7.286 9.191 4.337 1.058 1.002 684 226 374 176 116 46 148 68 92 114 35 55 264 113 55 12 39 23 27 301

8.890 11.680 4.762 919 925 592 254 742 217 159 91 136 67 88 102 30 58 90 94 42 14 34 69 43 300

13.958 8.906 5.167 1.293 1.075 542 274 406 205 213 101 111 205 95 93 39 70 80 64 41 7 37 54 30 171

11.790 8.894 4.924 1.214 767 459 508 266 240 196 259 217 83 117 112 133 251 36 81 47 45 46 90 32 237

Bron: Eurostat

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Wereld

12.661

13.616

11.698

9.574

10.614

10.632

Nederland

12.102

10.443

9.968

8.472

9.760

10.094

324

264

559

3.163

1.481

993

397

216

Duitsland

233

112

Spanje

IMPORT

Luxemburg Frankrijk

Italië

Overige

EXPORT Wereld

19.157

19.471

16.619

20.633

16.869

19.905

EU27 landen

15.782

16.824

13.734

17.898

15.546

18.116

EU27 extra

3.375

2.647

2.885

2.735

1.324

1.788

Spanje

1.202

1.416

991

3.994

4.043

5.925

Frankrijk

8.827

9.010

6.088

6.832

5.649

4.385

583

781

1.988

1.727

1.460

2.764

Duitsland

1.848

2.510

2.155

2.117

1.870

2.137

Nederland

2.323

2.033

1.517

2.219

1.204

1.397

780

823

778

713

1.009

969

1.577

1.425

1.293

1.207

613

803

Zwitserland

1.004

552

732

688

254

571

Polen

191

207

146

115

137

437

Israël

187

183

199

220

251

283

Canada

268

274

450

447

161

193

129

127

109

Italië

Luxemburg

Oostenrijk Estland Japan Ver Kon Portugal Libanon

Overige

131

Frankrijk: Areaal en productie van witlof Bron: Agreste

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

10.750

10.747

10.962

10.331

9.266

9.137

8.977

8.968

8.724

8.544

8.773

- chicon

207,9

188,0

190,7

182,6

168,2

170,1

171,7

151,3

150,7

145,5

152,4

- racine

354,4

303,5

306,0

290,5

260,6

259,8

236,6

304,1

287,3

249,1

261,2

19,3

17,5

17,4

17,7

18,2

18,6

19,1

16,9

17,3

17,0

17,4

Areaal (ha) Productie (1000 ton)

Rendement (ton/ha) - chicon

Bedankt voor uw bezoek!

THE GUARANTEE TO YOUR PROMISE Informatie over onze analyses? info@tlr.nl of ga naar www.tlr.nl

170

AGF Primeur 4 • 2022

Italië: Import en export witlof (in tonnen) Bron: Eurostat IMPORT Wereld

2016

2017

Duitsland: Import en export witlof (in tonnen)

2018

2019

2020

2021

11.034

12.285

13.638

12.831

11.231

13.460

Nederland Frankrijk Spanje Duitsland België Polen Oostenrijk Overige

5.815 4.011 397 334 457 1 20 20

7.269 3.631 276 219 830 52 8 8

7.532 4.392 287 458 947 15 24

7.520 3.827 326 645 492 12 9 10

6.950 2.951 419 550 338 16 7 7

7.935 3.916 617 520 445 20 4 7

EXPORT Wereld EU27 landen EU27 extra

3.650 2.630 1.020

3.422 2.487 936

3.118 2.603 516

3.218 2.854 363

3.182 2.681 501

5.206 4.043 1.163

Duitsland Polen Zwitserland Frankrijk Zweden Spanje België Oekraïne Slovenië Oostenrijk VK Servië Wit Rusland Kroatië Nederland Denemarken Hongarije Griekenland Ierland Tsjechië Overige

1.599 19 924 360 7 7 130 141 108 60 2 88 16 16 5 71 0 11 86

1.374 85 757 298 3 1 250 5 91 124 136

1.325 176 402 229 4 39 261 29 125 149 29

1.309 395 273 212 0 44 295 26 126 155 15

1.393 271 259 217 0 81 206 155 110 110 30

57 41 30 2 1 70 36 58

69 65 27 0 8 65 18 97

2 79 37 29 19 4 79 13 105

33 58 38 47 4 1 66 10 92

4.900 ton. Dat was wat minder dan in 2020, maar wat meer dan in 2019. De belangrijkste drie afnemers waren in 2021 goed voor 82% van de totale Nederlandse witlofexport.

Na deze drie landen volgt er een gat naar de nummer vier, Zwitserland. Naar dit land kon in 2021 1.200 ton witlof wor-

1.502 732 604 412 400 248 187 123 154 121 170 97 139 53 61 22 31 56 12 18 65

den uitgevoerd. Iets minder dan in 2020, maar wat meer dan daarvoor.

Frankrijk is de volgende met in het afgelopen jaar 770 ton. Dat was minder dan de jaren ervoor. Dan volgen een groot aantal landen met kleinere hoeveelheden, maar zoals eerder gezegd zijn er daaronder

Bron: Eurostat

2016

2017

2018

2019

2020

2021

10.466

10.591

10.802

9.022

6.200

7.015

Nederland

4.129

3.752

4.186

3.265

2.127

2.505

Frankrijk

4.343

4.063

4.308

3.753

2.182

2.285

België

1.310

1.983

1.616

1.182

1.004

1.125

Italië

631

737

613

749

765

1.061

Polen

119

Overige

Wereld

988

877

1.073

1.348

1.034

1.261

EU27 landen

965

874

1.072

1.308

1.025

1.155

106

588

416

827

1.148

872

1.005

105

125

167

Frankrijk

227

236

139

Overige

IMPORT Wereld

EXPORT

EU27 extra Italië Zwitserland Oostenrijk België

wel een redelijk aantal landen met groei.

AFGELOPEN JAAR WAS SPANJE DE BELANGRIJKSTE AFNEMER VAN BELGISCH LOF België exporteerde in het afgelopen jaar 19.900 ton witlof. Dat was bijna 20% meer dan in 2020, maar iets minder dan in 2019. In het afgelopen jaar viel vooral de export naar Spanje in het oog. Die nam toe van nog geen 1.000 ton in 2018, via 4.000 ton in 2109 en 2020 naar bijna 6.000 ton in 2021. Daarmee verdrong Spanje Frankrijk als belangrijkste afnemer van witlof uit België. De export naar Frankrijk is de

afgelopen jaren steeds verder gedaald, van 9.000 ton in 2016 en 2017 naar nog maar 4.400 ton in 2021.

Opvallend is verder ook de groei van de Belgische export naar het andere Zuid-Europese land Italië. In 2017 ging het nog om 800 ton en in 2021 was dat 2.800 ton. Duitsland is meestal goed voor ruim 2.000 ton. De Belgische witlofexport naar Nederland is gedaald van meer dan 2.000 naar 1.400 ton in 2021. Na de grooste vijf met in 2021 een aandeel van 83% volgt Luxemburg (970 ton in 2021), de Verenigde Staten (800 ton), Zwitserland (570 ton). Bij de

AGF Primeur 4 • 2022

171

Witlof

kleinere landen viel de groei van de export naar Polen op. België importeerde de beide laatste jaren 10.600 ton. Het overgrote deel komt uit Nederland.

FRANSE EXPORT ÉN IMPORT DAALT Voor Frankrijk zijn Italië en Duitsland de belangrijkste afnemers. In het afgelopen jaar samen goed voor 84% van de totale Franse export. Naar Italië werd vorig jaar 4.600 ton uitgevoerd. Wel meer dan in 2020 maar minder dan daarvoor. Naar Duitsland ging in het afgelopen jaar 2.550 ton. Ook wat meer dan in 2020, maar minder dan daarvoor. Op grote afstand zijn Spanje, Luxemburg, België en Zwitserland de andere afnemers van België met hoeveelheden van 200 tot 500 ton. De Franse import daalt steeds verder naar 2.550 ton in 2021. Veruit het meeste komt uit België. STEEDS MEER EXPORT UIT SPANJE EN ITALIË Hoewel Italië een netto importeur is neemt de export wel toe. De export groeide in 2021 naar 5.200 ton. Duitsland is de belangrijkste afnemer. De import bedroeg in het afgelopen jaar 13.500 ton. Nederland is de belangrijkste leverancier gevolgd door Frankrijk. De andere zijn van minder belang. Duitsland is de belangrijkste afnemer van witlof uit Italië. Polen, Zwitserland, Frankrijk en Zweden volgen daarna. De Spaanse witlofexport had de afgelopen twee jaar een omvang van zo’n 4.000 ton. Daarvoor was het veel minder. Frankrijk is de belangrijkste afnemer, maar Portugal is in opkomst.

DUITSE IMPORT DAALT Duitsland importeert steeds minder witlof. In het afgelopen jaar ging het om 7.000 ton wel meer dan in 2020, maar duidelijk minder dan daarvoor. Nederland en Frankrijk zijn de belangrijkste leveranciers gevold door België en Italië.

172

AGF Primeur 4 • 2022

Wereldwijd: Export witlof (in tonnen) Bron: TradeMap/ Eurostat Totaal

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

67.313

71.196

78.843

75.920

66.685

69.930

69.903

63.590

72.440

68.057

72.162

Nederland België Frankrijk Italië Spanje Duitsland Polen VS Servië Slovenië Hongarije Denemarken Litouwen Kroatië Oostenrijk Zwitserland Griekenland Libanon Wit Rusland Nieuw Zeeland Canada Turkije Mexico Overige

29.445 13.993 16.294 1.741 1.928 1.135 9 370 69 124 1.450 2 9 28 74 31 178 433

34.942 14.854 13.535 2.562 1.455 1.092 5 416 49 1 98 3 1.269 5 4 29 62 12 628 175

28.642 20.950 20.031 3.091 1.182 1.363 7 258 65 34 3 112 1 1.513 6 24 67 10 1.320 165

30.905 18.875 18.071 2.657 701 1.480 207 321 35 40 5 88 1 820 1 5 18 9 65 2 1.184 430

21.632 17.906 19.056 3.557 632 1.348 118 116 2 39 16 22 74 1 889 7 38 70 69 7 953 133

25.768 19.157 16.857 3.650 904 988 72 179 5 141 0 25 127 3 590 1 40 12 65 25 4 1.085 233

26.039 19.471 14.875 3.422 1.398 877 483 789 4 114 0 84 112 2 412 10 12 87 9 20 1.264 419

25.841 16.619 11.875 3.118 1.975 1.073 776 252 1 118 0 90 143 11 426 2 12 18 129 13 28 924 144

30.397 20.633 10.846 3.218 3.356 1.348 645 638 11 260 1 106 118 15 81 1 7 20 30 12 71 21 484 121

33.238 16.869 7.502 3.182 4.131 1.034 602 637 5 299 103 129 22 22 2 11 13 12 15 4 37 165 23

31.046 19.905 8.528 5.206 3.922 1.261 855 345 309 248 151 123 75 58 36 24 16 13 12 8 5 4 14

Wereldwijd: Import witlof (in tonnen) Bron: TradeMap/ Eurostat Totaal

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

58.817

62.690

56.035

54.405

54.926

57.196

58.047

54.543

47.415

51.210

Italië België Duitsland Nederland Frankrijk Zwitserland Polen Spanje VS Slovenië Kroatië Ver Kon Luxemburg Japan Servië Rusland Oostenrijk Noorwegen Finland Denemarken Griekenland Portugal Brazilië Canada Roemenië Tsjechië Zweden Litouwen Israël Oekraïne Wit Rusland Qatar Overige

11.590 16.204 12.148 1.674 3.516 2.549 433 1.339 2.150 1.071 408 1.612 350 591 45 99 481 201 26 84 92 179 55 437 280 80 65 145 139 10 3 1 760

12.221 14.898 13.780 1.868 3.477 2.451 389 2.862 2.723 1.336 418 1.356 442 690 44 114 955 159 29 96 70 161 35 247 335 88 21 213 149 120 6 38 899

12.158 12.263 11.524 1.545 3.208 2.223 309 2.762 2.616 1.245 516 905 436 457 58 76 999 144 25 65 105 136 10 197 366 77 20 126 185 162 14 60 1.043

11.408 10.815 11.919 1.985 3.370 2.272 537 2.558 1.760 1.085 497 1.065 428 644 59 66 1.227 211 23 58 114 183 214 441 93 33 78 250 70 74 51 817

11.034 12.661 10.466 2.225 3.325 2.516 659 2.519 1.765 1.014 540 1.158 517 456 77 60 1.023 285 22 58 111 201 10 191 425 88 67 97 275 119 130 100 732

12.285 13.616 10.591 2.369 2.992 1.958 1.102 2.488 1.747 986 636 1.069 440 375 71 87 1.064 438 19 94 107 179 7 186 438 111 108 123 250 322 115 118 704

13.638 11.698 10.802 2.577 3.119 2.063 1.922 2.304 1.879 1.009 619 1.298 411 395 105 127 933 401 21 130 124 287 5 146 316 86 123 155 250 127 133 20 824

12.831 9.574 9.022 2.625 3.519 2.013 2.461 2.758 1.861 892 769 1.030 408 326 205 45 787 414 24 196 139 166 172 344 75 114 129 250 139 208 180 865

11.231 10.614 6.200 2.775 3.426 1.996 2.076 1.230 1.265 812 510 894 401 242 221 91 371 314 282 76 101 149 52 123 171 61 77 130 371 255 167 133 596

13.460 10.632 7.015 2.734 2.549 2.273 2.232 1.683 1.427 785 666 415 367 482 474 398 395 331 308 292 152 136 114 89 79 73 71 51 371 255 167 133 600

Duitsland exporteert ook witlof, in het afgelopen jaar 1.200 ton. Het meeste gaat naar Italië. Verder is Zwitserland nog van belang als importland. Jaarlijks gaat het om 2.000 a

2.200 ton. Nederland is veruit de belangrijkste leverancier. Jan Kees Boon Fruit and Vegetable Facts www.fruitandvegetablefacts.com fruitvegfacts@gmail.com

Flexibele en betrouwbare huuroplossingen bij: • Capaciteitstekorten • Testopstellingen • Verbouwing of revisie • Seizoenspieken • Calamiteiten en storingen • Onderhoudsstops

KOELOPSLAG

NL 0800 266 5000 BE 0800 88 900 (gratis)

PROCESKOELING www.coolworld-rentals.nl

KLIMAATBEHEERSING •

24/7/365

VERWARMING

www.coolworld-rentals.be

BIOLOGISCHE PADDENSTOELEN Het ERP systeem voor de FOOD ontwikkeld door specialisten!

Uw oplossing voor automaaseringsvraagstukken!

Shii-take Oesterzwam Eryngii Akkerpaddestoel Beukenzwam Portabello Cantharelle Maitake Trompette de la mort Pied de Mouton Nameco

0570 680100 INFOORBK.NL WWW.RBK.NL

Pleunis Mushrooms | Lochtstraat 8 6039 RV Stramproy | M. +31(0)6 54 255 406 E. pleunismushrooms@live.nl | www.pleunismushrooms.nl

AGF Primeur 4 • 2022

173

Veel verpakkingen,één adres.

Ons fruit brengt leven in uw verkoop

Kersenseizoen 2022 nadert! Hydrokoeling en state of the art elektronische sortering resulteert in kersen van topkwaliteit

Kordia Lapins Regina Sweetheart

3.000 ton beschikbaar

Sonsation Sonata Elsanta Malling Centenary Portola

Montenakenweg 800 • 3800 Sint-Truiden • België T: + 32(0)11 69 34 11 • F: +32(0)11 68 54 60 bfv@bfv.be • www.bfv.be

Kwaliteitsfruit van BFV, uw partner voor uw kleurrijk fruitassortiment

Groothandel in fruit & groenten Tongersesteenweg 3050 - B-3800 Sint-Truiden, België info@cuvelierfruit.be ¬ Yves Cuvelier -  +32 472 20 24 00 www.cuvelierfruit.be

174

AGF Primeur 4 • 2022

Zachtfruit

Jan Engelen, Coöperatie Hoogstraten:

“Voorzichtig positief gestemd over aardbeienmarkt, maar met uitdagingen”

“De handel is zeker niet slecht,” zegt Jan Engelen, marketing manager bij Coöperatie Hoogstraten begin april over de aardbeienmarkt. Dat de prijzen licht gezakt zijn, ervaart Jan als een noodzakelijk kwaad. “Soms is een dipje nodig om de markt op gang te krijgen. Er zijn grenzen waarbij bepaalde klanten in gang schieten. Dat is nodig om de motor aan te zetten en om de vraag aan de klok te verhogen. Dat is nu, zo'n twee weken voor Pasen traditioneel wel het moment.” Hij ziet wat meer aanbod en wat meer uitdagingen op de markt die de prijzen wat drukken, maar verwacht dat de aanvoer uit Spanje snel verder zal afnemen.

mdat de Belgische aardbei toch vooral in Noord-West Europa blijft – “De Noordwest-Europese landen zijn, afgezien van Spaanse invoer in de winter, vooral gebonden aan de lokale aardbeiproductie″ – raakt het militaire conflict tussen Rusland en Oekraïne de afzet van aardbeien via Hoogstraten maar beperkt, geeft Jan aan. “Het zijn eerder de neveneffecten als de hoge energieprijzen die meespelen.” Zo laat de marketing manager weten dat de belichte teelt afgelopen winter uitdagend is geweest, waarbij er gezocht moet wor-

HOE REAGEERT DE CONSUMENT? Maar dat de kosten hoe dan ook stijgen, is duidelijk en het is een factor die Hoogstraten, in navolging van haar leveranciers, bespreekbaar maakt met haar afnemers. Jan merkt op dat zo’n 85 procent van de aardbeien die via Hoogstraten worden vermarkt over de klok gaan. “Dat heeft zijn waarde, want het is een product dat van dag tot dag enorm kan schommelen. De klokprijzen zijn een referentie geworden in de markt. Ik denk dat als die referentie zou wegvallen we in een neerwaartse prijsspiraal zouden kunnen raken.″ Wel den naar een balans. “De telers die daarin geeft hij aan dat er de laatste jaren aan is hebben geïnvesteerd moeten er ook hun gewerkt om meer vaste partners te zoerendement uit halen. Hoe ver kun je er in ken en minder afhankelijk te zijn van de gaan om de belichte teelt af te bouwen, spotmarkt, wat rust geeft in de organisaom dan op termijn weer terug te kunnen tie. Dat neemt niet weg dat er uiteraard opbouwen? Gaan we op korte termijn grenzen zijn aan de mate waarin kosten acties ondernemen of gaan we rekening kunnen worden doorberekend, meldt Jan. houden met de toekomst? We proberen “Je kunt het product niet eindeloos duurdaar een middenweg in te vinden die voor der maken. De kostenstijgingen hebben de teler en de handelaar aanvaardbaar is. invloed op het begin van de keten, maar dit Wat we zeker niet mogen doen, is onze sijpelt langzaam door naar het eind van de klanten droogzetten.” keten: de consument. Consumenten zien stijgingen op alle fronten: in het schap, in AGF Primeur 4 • 2022

175

Zachtfruit

hun energienota, in het vertier, noem maar op. Het gaat voor sommige consumenten een uitdaging worden en ik ben benieuwd hoe ze zich gaan verhouden ten opzichte van voedsel.” Ondanks de uitdagingen van de afgelopen tijd – “als je terugkijkt in de tijd hebben we best al veel gehad″ - beziet Jan de markt optimistisch. “We zitten nog altijd aan de goede kant van de business, want we produceren voedsel; we moeten toch allemaal eten of we nu corona hebben of in oorlog zijn. Het is een fijne gedachte dat we daaraan kunnen meewerken.” Daarnaast ziet hij een veerkrachtige sector. “Belgen passen zich goed aan en ook op retailniveau zit men niet bij de pakken neer. Er wordt nog altijd verder geïnnoveerd.” Daarnaast geeft Jan aan dat ook de fusie met REO Veiling een positief gegeven is. “Met een heel positieve attitude werken we er samen aan om dat tot een goed eind te brengen.″ FOCUS OP SPECIALSME Eén van de positieve ontwikkelingen die de marketing manager bijvoorbeeld noemt

176

AGF Primeur 4 • 2022

is dat de handel met het VK door Brexit weliswaar complexer is geworden, maar zeker ook opportuniteiten biedt. “Het is moeilijker om handel te drijven, omdat er veel extra acties genomen moeten worden om het product in de VK te krijgen. Maar dingen die moeilijk zijn, zijn vaak ook lucratiever.” Jan merkt dat de handel op het VK steeds meer specifieke kennis vereist. “Specialisme is echt wel een keyword hierin.″ Een aspect dat goed past bij Hoogstraten dat zich in de loop der tijd naast aardbeien ook heeft gespecialiseerd in de categorieën tomaat en paprika. “We hebben maar drie grote productgroepen en zijn doorheen de tijd enorm gegroeid in areaal en dat heeft ertoe geleid dat we dat specialisme hebben kunnen uitbouwen.″ Een focus die onder meer tot uiting komt in het vierde Aardbeiencongres dat Hoogstraten organiseert. “Daar brengen we wetenschap en business met elkaar in contact. Daar zijn doorheen de tijd innovaties uit voortgekomen. We proberen de ontwikkelingen op het gebied van teelt en marketing & sales te matchen. Zo brengen

we voor een product als aardbei 350 professionals bij elkaar om te brainstormen.” Die ontwikkelingen bevinden zich onder meer op het vlak van nieuwe variëteiten waarbij Hoogstraten inzet op rassen- en teelttechnischonderzoek. “Smaak, presentatie, houdbaarheid en productie zijn belangrijke aspecten bij de beoordeling van een nieuw ras.” Als er een variëteit wordt ontdekt die een kanshebber kan zijn in de markt, wordt dit door Hoogstraten ondersteund. “Zo’n ras wordt verkocht met een bepaalde garantie aan de teler om de variëteit de kans te geven om gelanceerd te geraken. Dat is meestal beperkt in tijd maar wel voldoende lang om het kans te geven,″ besluit Jan. (MW) jan.engelen@hoogstraten.eu

4TH INTERNATIONAL STRAWBERRY CONGRESS

A strawberry’s journey:

leadership in a digital and sustainable future Antwerp - Belgium 21 - 24 September 2022 www.iscbelgium.com

Early Bird

registration before 1 July

With the International Strawberry Congress we aim to create a platform for networking and information exchange based on research, growing and commercialisation of strawberries. Coöperatie Hoogstraten cv - Loenhoutseweg 59 - 2320 Hoogstraten - Belgium - Phone +32 33 40 02 78 strawberrycongress@hoogstraten.eu

Organised by:

Divers

Onlangs is een enorme, in Israël geteelde aardbei, opgenomen in het Guiness Book of Records. De aardbei weegt maar liefst 289 gram en behoort tot de soort 229. De vrucht is ontwikkeld door de Israëlische Organisatie voor Landbouwonderzoek, Volcani Center en werd geteeld door 'Tut BaSadeh' (Aardbei in het Veld) met behulp van de voedingsproducten van de Haifa Group, zo meldt het bedrijf. "Het vorige wereldrecord was in handen van een Japanse teler met een aardbei die 250 gram woog. We werden dus enorm enthousiast toen we onze aardbei plukten en wogen, want we beseften dat we het record hadden gebroken", zegt Tzachi Ariel, de eigenaar van het familiebedrijf Tut BaSadeh.

Vijf fruitsoorten die rijk zijn aan vitamine C Het is bekend dat ons lichaam voedingsstoffen nodig heeft om gezond te blijven. Een uitgebalanceerde voeding met voldoende vitaminen en mineralen is dan ook essentieel. Het binnenkrijgen van voldoende vitaminen en mineralen vormt de basis voor een gezonde levensstijl omdat het onze organen herstelt en ontgift. In het onderstaande wordt het belang van vitamine C uitgelegd, een vitamine die niet alleen onmisbaar is voor een gezonde huid, maar ook voor tal van andere lichaamsfuncties. Vitamine C is belangrijk voor ons immuunsysteem, dat ons beschermt tegen virussen en bacteriën. Het punt is echter dat ons lichaam deze vitamine zelf niet aan kan maken, vandaar dat we voedsel nodig hebben dat rijk is aan vitamine C. Het is een krachtig antioxidant dat oxidatieve stress vermindert en in combinatie met ijzerrijke voeding de ijzeropname in het lichaam bevordert. Vitamine C, ofwel ascorbinezuur, gaat ontstekingsreacties tegen en houdt ons op deze manier gezond. Hier is een lijst van voedingsmiddelen die veel vitamine C bevatten en tevens over ontstekingsremmende eigenschappen beschikken: Ananas: Deze exotische fruitsoort zit boordevol vitamine C en is daarnaast een goede bron van bromelaïne, een ver-

178

AGF Primeur 4 • 2022

ijzer in het lichaam wordt bevorderd bij mensen die lijden aan bloedarmoede. Moringablaadjes zitten boordevol fytonutriënten die het lichaam tegen infecties beschermen.

Amla: Het hoge gehalte aan vitamine C en antioxidanten van de Indiase kruisbes versterkt de afweer en gaat allergieën tegen. Daarnaast heeft het fruit een verkoelend effect op het lichaam.

teringsenzym dat over antioxidatieve en Citroen: Deze citrussoort is overal ontstekingsremmende eigenschappen verkrijgbaar en bevat veel vitamine C. beschikt en de spijsvertering en longfunc- Citroen gaat verzuring van het lichaam tie ondersteunt. Daarnaast heeft het een tegen. De meeste ziekten ontstaan in een slijmoplossende werking en is het heil- verzuurde omgeving. Om de pH-waarde zaam bij luchtwegaandoeningen. van het lichaam in balans te houden, is het verstandig om dagelijks een glas citroenPapaja: Naast een rijke bron van vitamine water te drinken. C zit papaja boordevol flavonoïden, hetgeen te danken is aan haar oranje pigment. Neem deze gezonde vitamine C-rijke proDeze flavonoïden hebben een antibacteri- ducten op in je dagelijkse eetpatroon en ële, schimmeldodende en kankerremmen- verbeter je afweer, spijsvertering en algede werking. Papaïne uit rauwe papaja is hele gezondheid. Verlies daarnaast ook een verteringsenzym dat eiwit afbreekt andere levensstijlfactoren niet uit het oog, en ontstekingsremmend werkt. Deze zoals voldoende beweging, een gezonde fruitsoort is dan ook essentieel voor de nachtrust en mentaal welbevinden, om het afweer. maximale uit vitamine C te halen. Moringa: De blaadjes bevatten veel ijzer en vitamine C, waardoor de opname van

VLEUGELBAKJES SLUITEN TERWIJL HET FRUIT ONBESCHADIGD BLIJFT

- Extreem eenvoudig te bedienen - Snel: meer dan 80 bakjes per minuut - Sluiten gebeurt met actueel geprint etiket - Fruit zit niet te los en niet te strak - Verschillende formaten fruit is geen probleem - Te combineren met bijvoorbeeld controleweger

v o o r a l l e s e e n o p l o s s i n g … | zomerdam.nl

###

YOUR PARTNER FOR TOP QUALITY FRUIT AND THE FULL NEW ZEALAND APPLE RANGE

WITH THE EXCLUSIVE PREMIUM BRANDS JAZZ TM AND ENVY TM

ENZAFRUIT NEW ZEALAND (CONTINENT) N.V. 180

AGF Primeur 4 • 2022

Phone: +32 11 68 99 41

www.enzafruit.be

Hardfruit

Randolf Aaldijk, Origin Fruit Direct:

“Na twee goede maanden, is de markt voor Zuid-Afrikaanse peren volledig omgeslagen” aanmeert, en dan weer komen er twee tegelijk aan” – maar ook de voorkeur van de supermarkten voor de lokale peer. “Wij concentreren ons op gebloste peren voor de groothandel, maar we zijn zeker niet een van de grootste perenimporteurs. De supermarkten verkiezen de binnenlandse groene peren, Conference voorop, terwijl lokale gebloste peren nauwelijks voorhanochtans ging het de eerste twee van de eerste twee containers die we uit den zijn,” zegt Randolf, die ook weet dat in maanden van het jaar prima,” zegt Zuid-Afrika kregen verliep fantastisch. Nu Zuid-Europa Williams de voorkeur heeft Randolf Aaldijk, directeur van Origin Fruit is het huilen met de pet op.” en dat Packham’s Triumph – met een aanDirect, een Rotterdams bedrijf dat in 2006 deel van meer dan 30% het meest geteelde begon als importeur van fruit van een gro- De redenen voor de terugval zijn volgens ras op het zuidelijk halfrond – in Europa te Zuid-Afrikaanse teler voor de Europese Randolf een combinatie van factoren: pas de kans krijgt wanneer de Conference markt en ondertussen een breed assorti- het wegvallen van Belarus als markt, de op z’n einde loopt. “Conference is een blijment – met de nadruk op citrus, druiven moeilijke markttoegang tot Rusland, de ver, die is nog niet op z’n retour,” oordeelt en exotisch fruit – bestrijkt met ook aan- enorme vertragingen in de aankomsten – Randolf. komsten uit Zuid-Amerika. “De verkoop “soms is er een periode waarin geen boot

Met de laagste perenoogst van de voorbije 20 jaar op het Europese continent en met een voorraad die op 1 maart een stuk lager lag dan op dezelfde datum van vorig jaar, ziet het er goed uit voor de handel van peren van het zuidelijk halfrond. Althans, op papier. In de praktijk blijkt het tegendeel waar: importperen komen mondjesmaat binnen en de prijzen liggen laag.

“N

AGF Primeur 4 • 2022

181

Hardfruit

de 8 euro. Er is gewoon niet genoeg vraag. En door de prijs een euro te verlagen, heb ik nog geen garantie op verkoop.”

Volgens cijfers van The World Apple and China zijn markt opengesteld. “China zal Pear Association (WAPA) viel de pere- de druk op de export naar Europa verminnoogst in de Europese Unie door late vorst deren. Dat is positief voor de Zuid-Afriin het voorjaar 26% lager uit dan in 2020. kaanse telers en exporteurs, want ik kan In totaal werd ongeveer 1,67 miljard kilo hen geen garanties geven voor de volumes geplukt. In Italië, het belangrijkste peren- die ze onze kant opsturen,” zegt Randolf. land in de EU, werd een half miljard kilo minder geoogst dan het 10-jarig gemid- Een container uit Zuid-Afrika kost algauw delde. Ook de perenoogst in de landen op 6.000 à 7.000 euro. In een container gaan het zuidelijk halfrond zal in 2022 met 6% 1.800 kartons van 12,5 kilo, wat een dalen ten opzichte van vorig jaar, zo ver- zeevrachtkost van 25 à 30 cent per kilo wacht WAPA. Argentinië en Zuid-Afrika geeft. “Het karton kost ook al ongeveer 1 zijn elk met ongeveer een half miljard kilo euro, tel daar de gestegen teelten verde belangrijkste teeltlanden. Ook Chili werkingskosten in de herkomstgebieden en Australië zijn belangrijke spelers. De en de toegenomen logistieke kosten op kleinere oogst in Argentinië wordt deels bestemming bij, en het wordt duidelijk dat gecompenseerd door de licht stijgende importproduct prijstechnisch een moeilijk opbrengsten van Zuid-Afrika. verhaal wordt,” rekent Randolf voor.

De perenmarkt staat onder druk, en dat geldt sinds de oorlog in Oekraïne uitbrak met name voor de kleine maten en de klasse II-peren. In maart stond er een enorme voorraad fruit met bestemming Rusland in de Europese havens, waarvan een deel werd omgeboekt en op de Europese markt terechtkwam. Al was de voorraad Europese peren op 1 maart lager dan die van vorig jaar, de combinatie eigen productie en importproduct zorgde plotsklaps voor een overaanbod. Ook veel kleine Conference-peren bleven staan.

“De containers die vlak na het begin van de oorlog vast kwamen te staan, zijn ondertussen geruimd, maar daar hebben we wel last van gehad,” zegt de importeur. “Die zijn de markt ingeduwd. Dat was een domper op de vreugde van de eerste twee maanden. We dachten dat het een gemakkelijk seizoen zou worden. Het tegendeel is waar. Ik denk dat er slachtoffers zullen vallen onder de telers in Chili en Zuid-Afrika. De productiekosten stijgen en de verkoopprijzen dalen. En met de toenemende vrachttarieven wordt het een risico bepaald fruit te importeren. Het verlies wordt te groot. En dan hebben we het nog niet over de lange en onvoorspelbare transittijden die ervoor kunnen zorgen dat partijen niet meer met de juiste kwaliteit aankomen. Die handel moet dan naar een Nu Europa een moeilijke markt is voor Een andere Nederlandse importeur valt soort dumpmarkt, want het product is niet Zuid-Afrikaanse peren – en de factoren hem bij: “Alle importeurs hebben het moei- meer geschikt voor de retail. De exporteur zijn legio: logistieke problemen, duur- lijk. Er wordt minder verladen, alles wordt krijgt dan nog maar 1 à 2 euro per karton zaamheidseisen, productspecificaties, duurder en toch staan de prijzen onder afgerekend. En als je weet dat een conkostenstijgingen, voorkeur voor lokale druk. De dikke maten zijn op dit moment tainer vanuit Chili momenteel ongeveer producties, lage verkoopprijzen – zoekt nog goed qua prijs. Die halen tussen de 12.000 dollar kost, is de rekening snel het land ook naar alternatieve bestemmin- 13 en 14 euro, maar de kleine maten gaan gemaakt.” (PB/PDC) gen. Andere Afrikaanse landen zijn een weg voor ongeveer 11 euro. En perenrasrandolf@originfruitdirect.nl mogelijkheid, het Midden-Oosten komt in sen die je niet lang kan houden, zijn de het vizier en sinds enkele weken heeft ook laatste weken verkocht tegen prijzen rond

182

AGF Primeur 4 • 2022

Supporting trees and protecting fruit

AL MEER DAN 25 JAAR DÉ STANDAARD IN GEWASONDERSTEUNING EN OVERKAPPINGEN

T + 31 ( 0 ) 46 428 0364 info@hermensfruitsystems.eu

HERMENSFRUITSYSTEMS.EU

O F F I C I A L PA R T N E R

Dick Pijpers

Knolcapucien Mashua Tropaeolum tuberosum – Tropaeolaceae De knolcapucien is afkomstig uit het Andesgebergte in Peru, ZuidAmerika. In Bolivia en Columbia kennen ze de knolcapucien eveneens als volksvoedsel. De knollen zijn peervormig (peenvormig), geel van kleur met violet gekleurde vlekken. De ogen zijn langwerpig en staan horizontaal op de knol, ze zijn paars van kleur en tamelijk diepliggend. Ook bekend als: Isaña, magua, Ysaǹo, Anyu, Apina-mama, Isana

e knol wordt gekookt gegeten, kan ook ingemaakt worden in azijn, z.g. pickles. Het jonge blad en de dieprode bloemen zijn eveneens eetbaar. De geografische oorsprong van Tropaeolum tuberosum lijkt te zijn geweest in de hooglanden van het centrale gebied van de Andes, in de buurt van het Titicaca-bekken. De exacte datum van gecultiveerde teelt is niet bekend, maar wordt geschat op ongeveer 5500 v. Chr. Er zijn pre-Inca-pictogrammen gevonden op aardewerk die de aardappel, ulluco, oca en mashua voorstellen, die vondsten bewijzen het belang van deze knollen in de oudheid. Wilde knollen worden vaak ook aangetroffen op archeologische vindplaatsen.

De knolcapucien ook bekend als isanu, cubio, añu, ysaño of puel, is een knolgewas dat van economische waarde is als voedsel en medicijn. Dit wortelgewas staat op de vierde plaats in belang in het Andesgebied, na aardappel, oca en ulloco. Van de Andes-knollen is de knolcapucien een van de meest productieve, gemakkelijkst te kweken en het meeste vorstresistent. Net als bij de aardappel wordt de knolcapucien vegetatief vermeerderd met behulp van het uitgesorteerde pootgoed. De knol wordt van oudsher verbouwd in de Nederlands: Knolcapucien, Capucieneknol, Mashua Frans: Capucine tubéreuse, Cubio Duits: Knollige Kapuzinerkresse, Mashua, Añu Engels: Mashua, Tuberous nasturtium Spaans: Mashwa, añu, Isaño, Capuchina tuberculosa Italiaans: Tropaeolum tuberosum

184

AGF Primeur 4 • 2022

het scherpe aroma als specerij gebruikt. Het blad en de bloemen hebben een zachte tuinkerssmaak en zijn een sieraad in elke salade.

Het is bekend dat een ‛knolcapucien-dieet’ een gunstig effect heeft op lever en nieren.

RASSEN IN ZUID-AMERIKA Andes van Bolivia, Peru, Ecuador, Colum- Capucineknollen vertonen een opmerkebia en Venezuela . Ook is er productie in lijk breed scala aan kleuren en kwalificaNieuw-Zeeland en Canada. Op beperkte ties in variëteit, de namen verwijzen er schaal in België, Nederland, Duitsland en vaak naar, zoals: ‛Huaka hasta’ of ‛Huagra Denemarken. hasta’ verwijst naar langwerpige, gebogen knollen. ‛K’eya-añu’ duidt op een vieDe knollen worden sinds 1827 gekweekt ze geur. ‛Take-añu’ of ‛Taqui añu’ verwijst in Europa. Eerst als siergewas, later als naar knollen die veel voorkomen in Cusco, voedselgewas. en duidt erop dat dit type geschikt is voor langdurige opslag. ‛Kita-añu’ en ‛Añu-añu’ De knolcapucien is een eenjarige, krui- zijn termen die worden gebruikt voor wildachtige klimplant die behoort tot de de knolcapucien of mashua. Verder nog: familie Tropaeolaceae, met ongeveer Asuti, Amarillo, Pajarillo, Yawar waqac. 100 soorten. Tropaeolum tuberosum is nauw verwant aan de Oost-Indische kers, RASSEN IN EUROPA Tropaeolum majus L. De knollen variëren Ken Aslet – Quick Jumps – Hahamish in kleur van wit tot geel met af en toe varianten die paars of rood zijn. Ze zijn vaak Opslag: gedurende enkele dagen tot -3°C gestreept of gevlekt rood of paars, voorbij +3°C tot twee maanden bij een RV van al onder de ogen. Het vruchtvlees van de 85. knol is geel. VOEDINGSWAARDE PER 100 GRAM De knolcapucien is ook een waarde- PRODUCT vol gewas, omdat het resistent is tegen Energie . . . . . . . . . . . . . . 35 – 50 Kcal de invloeden van insecten, nematoden, Water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 g schimmels en andere pathogenen. Van- Eiwit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,5 g daar dat in de Peruaanse hooglanden Vet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0,7 g de knolcapucien vaak wordt verbouwd Vezels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,3 g samen met maïs, oca, ulluco, aardappelen, Suikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,5 g peulvruchten en granen. Zetmeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8,9 g Kalium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,5 mg De knollen van de knolcapucien worden IJzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,0 mg gekookt en als groente gegeten, meestal Fosfor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0,7 mg in een hutspotje of in soepen verwerkt. Ze Vitamine A . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 µ kunnen ook dienen om te roerbakken. De Vitamine C. . . . . . . . . . . . . . . . 77,5 mg knollen zijn vanwege de scherpe, moster©Dick Pijpers dachtige smaak voor rauwe consumptie www.allesovergroentenenfruit.nl minder geschikt, maar toch zijn de knollen rauw te snipperen door de sla voor een pittige touch. De bladeren worden vanwege

Hoe is### het met

Hoe is het met Adri den Dekker?

Gedreven door duurzaamheid en een leven lang leren Rentmeesterschap, zorg voor de aarde en het vruchtgebruik, heeft Adri den Dekker, oud-directeur inkoop, landbouw en duurzaamheid bij HAK, altijd serieus genomen. Zijn naam werd eind vorig jaar verbonden aan de stimuleringsprijs voor innovatieve toekomstbestendige ideeën voor de landbouw. “Het voelt eerlijk gezegd wel als iets te veel eer. Tegelijkertijd past de stimuleringsprijs niet alleen in de missie die HAK al bijna 70 jaar heeft en waar ik heel lang aan heb mogen meebouwen, maar ook in een van mijn levensmotto’s en wel dat van ‘een leven lang leren’.

dri den Dekker kwam uit een handels- gang bij de teler voor zijn rekening nam.” familie in fruit. Hij startte zijn loopbaan “Ondanks deze financiële dekking was het ruim 50 jaar geleden bij conservenfabriek meekrijgen van telers in het On the Way to Jonker Fris, waar hij 34 jaar werkte. Vanuit Planet Proof-keurmerk nog een behoorlijke de verkoop binnendienst solliciteerde hij uitdaging,” vertelt Adri. Belangrijk is dat naar een functie op de afdeling inkoop wat de hele keten een financiële bijdrage levert, hem beter lag. Adri: “Ik kreeg steeds meer immers de transitie naar duurzaamheid verantwoordelijkheden, later ook voor de kan immers niet door telers en verwerkers productie en verkoop waardoor mijn visie alleen worden gedragen. Het keurmerk sterk is verbreed.” In 2005 werd Jonker leverde best wel wat discussies op. “Sinds Fris overgenomen evenals HAK overgeno- 1972 is er enorm veel veranderd, zowel teelt men door NMP, drie jaar daarna sloot de als productie heeft een enorme vlucht genofabriek en stapte Adri over naar HAK, waar men door technische en technologische hij nog 15 jaar werkte met in de portefeuil- ontwikkelingen. Wat blijft is de afhankele inkoop, landbouw en duurzaamheid. De lijkheid en het besef dat we als goede rentlaatste drie jaar van zijn werkzame leven meester moeten acteren. Het areaal On the zette hij zijn schouders onder de invoering Way to Planet Proof groeit sterk in Nedervan het duurzaamheidskeurmerk On the land, maar ook steeds meer buiten Europa. Way to Planet Proof. Dit jaar wordt voor HAK 85% van de benodigde grondstof op basis van dit keurmerk Inkoop draagt zorg voor tijdige levering geteeld en dat allemaal binnen een straal van grondstoffen en verpakkingsmateria- van 125 km van de verwerkingslocatie. len om de voortgang van het bedrijfsproces Daar ben ik heel trots op.” zeker te stellen. Het inkopen van groenten en fruit kan niet worden gepland, er is altijd Door zijn inspanningen heeft Adri zijn die afhankelijkheid van de natuur. Adri: “De stempel gedrukt op de ontwikkeling van de levendige marktsituaties die van moment Nederlandse landbouw en letterlijk de zaadtot moment kunnen veranderen door weers- jes geplant voor een duurzamere toekomst omstandigheden en plots voor beschik- van de groenten- en peulvruchtenteelt. Om baarheidsproblemen kunnen zorgen waar- die reden werd zijn naam verbonden aan door je moet improviseren. Als het dan weer een jaarlijkse prijs voor HAS-studenten. Dit lukt, geeft dat een enorme kick, het is eigen- jaar leverden twintig studenten hun indivilijk een sector waar je verslaafd aan raakt.” duele visie op een toekomstbestendig landDe inkoopprijs van AGF raakt niet alleen de bouwsysteem en hun persoonlijke (unieke) eigen productie, die werkt door tot aan de rol daarbij. “Afgelopen februari hebben we keukentafel van de telers en de zorg voor één van hen kunnen verassen met een chede bodem. “Daar ligt een duidelijke link que van 2000 euro. Maar alle essays waren met het rentmeesterschap. We maken jaar- goed onderbouwd en realistisch met als lijks afspraken met de telers, maar wel op belangrijke gemene deler dat ‘business as basis van een langdurige samenwerking. usual’ geen optie meer is voor het voedselBij HAK huldigen we ook het standpunt en landbouwsysteem,” besluit Adri. (ML)  dat kwaliteit heel belangrijk is. Dat beteadri.den.dekker54@gmail.com kent dat telers de ruimte moeten hebben om te innoveren. Het mooie is dat, toen we in 2019 besloten om het keurmerk On the Way tot Planet Proof te implementeren, we hebben afgesproken dat HAK de meerkosten die gepaard gingen met de overAGF Primeur 4 • 2022

185

Apps en Gadgets

Groenten Zonder Grenzen (GZG) is een officiële stichting die reststromen van voedsel inzamelt om gratis, gezonde en duurzame maaltijden te bereiden. Hiermee willen ze bijdragen aan een algemeen bewustzijn van

voedselverspilling, gezond en duurzaam eten en het belang van sociale inclusie. Het kloppend hart van GZG is een groep vrijwilligers die graag iets terug willen doen voor de stad Rotterdam en de planeet en bestaat uit een Whatappgroep

met meer dan 70 vrijwilligers waarop mensen zich kunnen inschrijven om mee te helpen aan het koken van het gratis buffet.

Blijf op de hoogte

Het internet staat zo vol met artikelen, blogs en video’s dat het soms moeilijk is om alles tegelijk in de gaten te houden. In Feedly kun je aangeven van welke onderwerpen je op de hoogte wilt blijven. Feedly werkt met RSS-feeds. Voeg de websites toe waarvan jij niets wilt missen en Feedly zorgt voor een mooi overzicht van de laatste artikelen en blogs. Mocht je meer specifiek per onderwerp willen zoeken, dan kan dat ook binnen de app.

Digitale handtekeningen zijn zo geregeld

Moet je een klant een overeenkomst tekenen? Bespaar je gereis en gedoe met printen en scannen en verstuur het document met iLovePDF vanaf je iPhone of iPad. Digitaliseer welk document dan ook via de camera van je apparaat en sla het op als een aanpasbare PDF waaraan je klant een digitale krabbel kan toevoegen. Daarnaast beheert de app op eenvoudige wijze ook je bestanden, zodat je al je belangrijke documenten op één plek hebt.

Avocado vaas

Liefde voor avocado's kan verder groeien, lang nadat je er een hebt gegeten; bewaar gewoon het zaadje, laat het groeien en ontdek dat daarbinnen een buitengewone boom schuilgaat. De Avocado Vaas stelt je in staat om het avocadozaad te observeren terwijl het rijpt, wat inzicht geeft in de eerste levensfasen van de planten. De traditionele kweekmethode is verfijnd, waarbij we de tandenstokers overslaan en de opening gebruiken om het zaad droog te houden terwijl het ontkiemt en de wortels vrij kunnen groeien. De gekromde vaas werkt als een vergrootglas dat extra zicht geeft op de wortels.

186

AGF Primeur 4 • 2022

VR Vakantie

Besteed je vakantiegeld eens aan een VR-bril. Met de Sites in VR app kun je virtuele rondleidingen maken in bezienswaardigheden in Turkije, Egypte, Saoedi-Arabië, Syrië, Marokko, Koeweit, Jemen, Macedonië, Nederland, België, Frankrijk, Italië, Griekenland en de ruimte. Onderzoek de islamitische architectuur, bezoek moskeeën, graven, paleizen van sultans, musea, herbergen, baden, kastelen, torens, oude huizen, pleinen, parken, natuur, religieuze plaatsen, oude steden, ruimte en andere plaatsen met meer dan duizend 360 graden panoramische beelden in hoge kwaliteit. Ga de Eiffeltoren op, ga de Egyptische piramides binnen en bezoek zelfs Mars! Je zult het gevoel hebben dat je er bent...

Groenten onder schot

Het wordt steeds populairder onder de hobbykoks, het roken van voedsel. Waar je vroeger grote, dure apparatuur nodig had om je gerechten een rooksmaak te geven, is het nu al mogelijk met een klein apparaat als de smoking gun. De smoking gun is een klein apparaatje met een slang waaruit de rook komt. Het werkt eenvoudig, stop wat houtmot in de bovenkant van het apparaatje, steek het aan en laat het gerecht roken. Door het apparaat ingedrukt te houden blijft de ventilator draaien waardoor de lucht ervoor zorgt dat het apparaatje blijft branden. Meestal is 1 gram houtmot voldoende en hoef je dit niet een tweede keer bij te vullen. Je kunt van alles roken, ook groente. Je kunt warm of koud roken. Warm roken doe je met de oven aan en daardoor gaart de groente ook én krijg het die rooksmaak. Koud roken is met de oven uit, dan blijven je groente (praktisch) rauw, maar krijgen ze wel een rooksmaak.

Digitaliseer je visitekaartjes Heb je een la vol visitekaartjes? Dan wordt het de hoogste tijd om ze te organiseren met Business Card Scanner, waarmee je alle contactgegevens opslaat en digitaliseert. Je kunt in de app snel zoeken naar opgeslagen namen en jouw kaartje op eenvoudige wijze delen met een QR-code, zodat je je contactgegevens altijd bij de hand hebt.

Weetje: Koolpleisters op de wonde Al honderden jaren geleden werd kool gebruikt om wonden te behandelen. Genezen wonden niet snel genoeg, dan kun je een behandeling met koolpleisters proberen. Je neemt een aantal koolbladeren, hakt deze fijn en legt de gemalen koolbladeren op de wond. Overigens is het wel belangrijk om de wond

altijd eerst te ontsmetten, want je moet nooit zomaar koolbladeren op een vieze wond leggen. Heb je de wond ontsmet en leg je hier even koolbladeren op, dan kan jouw wond veel sneller genezen. Herhaal de behandeling dagelijks en je bent snel van jouw vervelende en pijnlijke wond verlost.

Bron: gezond.be

AGF Primeur 4 • 2022

187

25 jaar geleden

... maart 1997 (Primeur • elfde jaargang)

Colofon AGF-PRIMEUR bv Stevinweg 2, 4691 SM Tholen Tel +31 (0)166 - 69 82 00 info@agfprimeur.nl • www.agfprimeur.nl

Jaarabonnement € 75,- in Nederland en België € 90,- in andere landen automatisch doorlopend tot schriftelijke opzegging tot 2 maanden voor de vervaldatum

Uitgever en hoofdredacteur: Pieter Boekhout

Copyright Het is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van AGF-Primeur, door AGF-Primeur gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen.

Redactie: Marjet Lubbers-Bruijnse, Martine van der Wekken, Izak Heijboer, Thijmen Tiersma, Marieke Hemmes, Liesbeth Stikkelman, Colinda van Hemert, Peter De Craemer, Hugo Huijbers, Jonny Diep

Privacy AGF-Primeur legt uw klantgegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst, of wanneer u in het kader van dienstverlening contact heeft met AGF-Primeur. De gegevens worden tevens gebruikt om u te informeren over producten en diensten van AGF-Primeur en zorgvuldig geselecteerde derden.

Illustrator: Sandor Paulus

Disclaimer Alle (redactionele) informatie, waaronder begrepen adviezen, ideeën en meningen, is op zorgvuldige wijze en naar beste weten samengesteld. De inhoud en inkleding van advertenties is bepaald door of namens adverteerders en wordt door AGF-Primeur niet beoordeeld op de juistheid, volledigheid en rechtmatigheid daarvan. AGF-Primeur en auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade in verband met gebruik van (redactionele) informatie en de inhoud en vormgeving van advertenties.

Advertenties & abonnementen: Andries Gunter, T. +31 (0)166 698232 - andries@agfprimeur.nl Vormgeving: Viola van den Hoven, Martijn van Nijnatten Drukkerij: Veldhuis Media BV, Raalte

Ondanks de vele zorg die aan deze uitgave is besteed, kunnen er fouten voorkomen. Onze excuses hiervoor. Wij willen allen hartelijk danken die aan het tot stand komen van deze uitgave heeft meegewerkt. In het bijzonder danken wij God die kracht en wijsheid geeft.

AGF Primeur 4 • 2022

188

Vena Vitae Benelux BV

Natural Growth

De planteigen systemen optimaliseren voor een betere opbrengst en een weerbare plant

“Significante reducties van IPM worden week op week gerealiseerd” Kwekerij F.J.J. de Koning

Uw voordelen met Natural Growth: Optimalisatie van assimilatie waardoor productie verhogingen in elke situatie mogelijk wordt. Versnelde herverdeling van assimilaten aan het einde van de dag. Binding van stikstof uit de lucht voor betere groei en gereduceerd gebruik van meststoffen. Sterk afnemende plaagdruk door het managen van de suikerspiegel in de plant Bij grondgebonden teelten optimalisatie van het microbieel leven, herstel van evenwicht waardoor er een afnemende ziektedruk in het bodemmilleu vastgesteld wordt.

Neem nu contact met ons op Key Account manager Europa:

Sion Eichmuller

www.venavitae.com

+31-(0)636590321

sion@venavitae.com

Draai uw Magazine om. Onze aanpak is vanuit een ander perspectief geredeneerd

Exclusief bij::

Direct Whatsapp contact over het Spaanse seizoen Vraag de experts!

T: +31(0)180 898 000 | I: www.limelon.eu | E: info@hillfresh.eu

Pimeur 4 | 2022

Articles inside

Primeur 25 jaar terug

Apps en gadgets

Nevenactiviteit: Peeters Asperges

Hoe is het met Adri den Dekker?

“Na twee goede maanden, is de markt voor Zuid-Afrikaanse peren volledig omgeslagen”

Vijf fruitsoorten die rijk zijn aan vitamine C

Dick Pijpers: Knolcapucien

“Voorzichtig positief gestemd over aardbeienmarkt, maar met uitdagingen”

Witlofproducenten kampen met teleurstellende prijzen en concurrentie op Italiaanse markt

Moderne appelrassen zijn groter, minder zuur, minder bitter en beter bewaarbaar dan hun wilde voorouders

Onzekerheid kenmerkt moeilijke periode

Column: Rob Baan

Social Media: Stoffels Foods

De nieuwste generatie sorteersystemen detecteert lastige defecten met hoge accuraatheid

Column: Samantha Bilgi

Markt voor biologisch overzees citrus groeit ieder jaar

Zijn groene bananen gezonder?

Over het algemeen is een lang seizoen een goed seizoen

AGF-ster: Milou de Haan

“We zijn allemaal van oudsher vechters die sterker worden door uitdagingen”

Te veel groenten en fruit belanden in de kliko

Puur bio als het kan en keus in reguliere alternatieven

“Bij culinaire hoogstandjes is het gebruik van kruiden pincettenwerk”

Duitse groothandelsmarkten trotseren coronapandemie

Passiefruit: gerimpeld het lekkerst

Van de rijpingsrevolutie van avocado’s tot de uitbreiding naar mango’s

Meer kleur en smaak op het bord

Component uit paddenstoel mogelijk werkzaam tegen Covid-19

Zijn tomaten uit de vollegrond gezonder?

Inventaries: Ton Theunissen

“Met het aanbieden van duidelijk onderscheidende rassen willen we een vraagmarkt creëren in plaats van een duwmarkt”

Kleur als smaaksignaal

“Het is goed dat dit niet mijn eerste baan in de AGF-sector is”

“Zodra de horeca de deuren opengooit, gaat ook voor ons de zon weer schijnen!”

“We hebben fast track gekozen met dit tomatenras”

“Door hoge gasprijzen ligt een deel van de productie stil”

“Wij bouwen een laag intelligentie om de kas heen”

“De grootste uitdaging voor de sector in 2022 zal zijn om de aanvoer van goederen te kunnen garanderen”

Kasgroentenseizoen van start: Kan de keten de stijgende kosten dragen?

“In onze coöperatie neemt bij telers de nieuwe generatie het roer over”

“Als we die twee kunnen kraken, zijn we er”

Beperkte beschikbaarheid diesel zorgt voor problemen

Komt de Russische voedselvoorziening in gevaar?

“Primeuraardappelen zijn echt een artikel voor de marktspecialisten geworden”

Worden er door de hoge graanprijzen minder aardappelen geteeld?