244
Ahmet B. ERCİLASUN
"Öyle Yerlerde" adı verilen şiir; konu bakımından bir bütünlük arz etmesi, mısra başı kafiyesinin ve diğer ahenk unsurlarının son derece çarpıcı olması, tabiat ile insan ruhu arasındaki münasebeti ustalıkla işlemesi, Burkancı zahidlerin inzivaya çekildikleri dağlık ve ağaçlık yerlerle akar su ve göl kenarlarını canlı bir şekilde tasvir etmesi gibi sebeplerle Burkancı şiirlerin en güzel örneği kabul edilmektedir. Burkancı Uygurlardan adı bize kadar ulaşan şâirler şunlardır: Pratya-şiri, Çısuya Tutung, An-tsang Hanlin Keyşi, Ki-Ki, Şıngku Şeli Tutung, Asıg Tutung, Çinaşiri (Arat 1965: XX-XXII; Tekin 1986: 19). Bunlar arasında bilhassa PratyaŞiri dikkate değer. "Her zaman söylenmek için, başkalarına gerek olur düşüncesiyle, canlılara faydalı olsun ve burkan olsunlar" diye bizzat nazmettiğini ifade ettiği 10 kadar manzum parçası bilinmektedir ki hepsi 321 mısra tutmaktadır. Ruhanî zümreye mensup olduğu anlaşılan bu şâirin asıl adı bilinmemektedir. İfadesinden ve şiirlerinden dile hâkim bir san'atkâr olduğu anlaşılmaktadır (Arat 1965: XXI). Onuncu asırda yaşadığı tahmin edilen Beş Balıklı Şıngku Şeli Tutung ise Altun Yaruk tercümesiyle dikkati çeker. Bu eserdeki manzum parçalarda Şıngku Şeli Tutung yer yer lirik bir söyleyişe ulaşır. Burkancı şiirlerden bazıları aşağıya alınmıştır. Anı Teg Orunlarta Adkaşu turur kat kat tagta amıl aglak aranyadanta, Artuç sögüt altınınla akar suvlukta, Amrançıkın uçdaçı kuşkıalar tirinlik kuvraglıkta Adkagsızın meŋi tegingülüg ol anı teg orunlarta. Sıralanıp duran kat kat dağlarda, sakin ve ıssız Âranyadan'da, Ardıç ağaçları altındaki akar sularda, Sevinçle uçuşan kuşçukların toplandığı yerde Her şeyden uzak, huzura ermeli öyle yerlerde. İç teriŋ kat bük tagta irteki söki aranyadanta, İdiz tikim kayalık basguklug erip idi tikisizte, İmirt çogurt sögüt arasınta inçgekie suv kıdıgınta İlinmeksizin dyan olurgulug ol anı teg orunlarta.