64272 Didactiek van een les of training - Concept

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

COLOFON

Boomberoepsonderwijs info@boomberoepsonderwijs.nl www.boomberoepsonderwijs.nl

Auteur:BertGeenen Metmedewerkingvan:CIOSNederland Inhoudelijkeredactie:BertGeenen

Titel:Didactiekvaneenlesoftraining ISBN:9789037264272 1edruk/1eoplage

Bronvermelding:Iiskandar|Shutterstock.com,StefanUgljevarevic| Shutterstock.com,MicheleMorrone|Shutterstock.com,KIMJIHYUN| Shutterstock.com,SviatlanaLaza|Shutterstock.com,ANP

©Boomberoepsonderwijs2023

BehoudensdeinofkrachtensdeAuteurswetgesteldeuitzonderingenmag nietsuitdezeuitgavewordenverveelvoudigd,opgeslagenineen geautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormof openigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamen ofenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvan deuitgever.

Voorzoverhetmakenvanreprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgave istoegestaanopgrondvanartikel16hAuteurswetdientmendedaarvoor wettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht (www.reprorecht.nl).Voorhetovernemenvaneen(ofmeerdere)gedeelte(n) uitdezeuitgaveinbijvoorbeeldeen(digitale)leeromgevingofeenreaderin hetonderwijs(opgrondvanartikel16,Auteurswet1912)kanmenzichwenden totStichtingUitgeversorganisatievoorOnderwijslicenties(Postbus3060,2130 KBHoofddorp,www.stichting-uvo.nl).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Deuitgeverheefternaargestreefddeauteursrechtenteregelenvolgensde wettelijkebepalingen.Degenendiedesondanksmenenzekererechtente kunnendoengelden,kunnenzichalsnogtotdeuitgeverwenden.

Doorhetgebruikvandezeuitgaveverklaartukennistehebbengenomenvan enakkoordtegaanmetdespecifiekeproductvoorwaardenenalgemene voorwaardenvanBoomberoepsonderwijs,tevindenop www.boomberoepsonderwijs.nl.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Thema9 Presenteren

Thema10 Leertheorieën

11.9 Verdiepingsstof---Leerlingvolgsysteem .................................... 490 11.10 Verdiepingsstof---Shuttleruntest .............................................. 492 11.11 Begrippen ................................................................................... 494 Index .......................................................................................... 496

BOOMBEROEPSONDERWIJS

CONCEPT

VOORWOORD

AngerensteinSB(Sport&Bewegen)iseencompleteserieleermiddelenvoor hetkwalificatiedossierSportenBewegen.AngerensteinSBbestaatuitboeken mettheorieenopdrachten,onlineverdiepingsstofendigitaletoetsen.

Ditboekiseenvandeboekenvoordebasiskerntakenvanhet kwalificatiedossierSportenBewegenopmbo-niveau3en4.Inhetvolgende schemastaandeboekenvanAngerensteinSB.

Buurtsportcoach

Leefstijlcoach

• Leefstijlcoach,deel1

• Leefstijlcoach,deel2

Niveau3

• Didactiekvaneenlesoftraining(kerntaak1)

• Begeleidenvaneenlesoftraining(kerntaak1)

• Trainingskundevaneenlesoftraining(kerntaak1)

• Organiserenvaneenevenement(kerntaak2)

Deopbouwvandethema's

Iederboekbevatthema'sdiedesport-enbewegingsleiderinopleiding gedurendezijnofhaaropleidingveelvuldigzalraadplegen.Dezethema's bestaanuit:

• leerdoelen

• theorie(+onlineverdiepingsstof)

• casuïstiek

• verwerkingsopdrachten

• digitaletoetsen.

Leerdoelen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Aanhetbeginvanelkthemawordendeleerdoelengeformuleerd.Deze leerdoelenzijnafgeleidvandevakkennisenvaardighedenenvande gedragscriteriauithetkwalificatiedossier.

Theorie

Dethema'sbevattendeinformatiedierelevantisvoordesport-en bewegingsleiderinopleiding.Detheoriewordtverlevendigdmetvoorbeelden uithetSB-werkveld.Aanvullendeinformatievindjeindeverdiepingsstofdie beschikbaarisopwww.angerenstein.nl/sb.

Casus

Decasusbestaatmeestaleensituatiewaareensport-enbewegingsleider tegenaankanlopeninberoepspraktijk.Aandehandvaneenaantalkennisenvaardigheidsopdrachtenprobeerjetebedenkenwatjehetbestindeze situatiezoukunnendoen.

Verwerkingsopdrachten

Bijiedereparagraafvaneenthemahoorteenaantalverwerkingsopdrachten. Dezeopdrachtenhelpenjedeinformatieuitdetheorieteverwerken.Doordat jeactiefmetdeinformatieaandeslaggaat,onthoudjedeinformatiebeter. Bijiedereopdrachtstaatwelktheoriedeeljekuntgebruikenomdeopdracht optelossen.

Jekuntzelfkiezenofjedeopdrachtenalleenmaaktofmeteengroepje.Ook ishetmogelijkomdeopdrachteneerstalleentemakenendaarnameteen groepjemedestudenten.Bijsommigeopdrachten,zoalsdewoordspin,werk jeineengroepje.Jekuntzelfkiezenwelkeopdrachtenjemaakt.Somsziter vooreendeeloverlapindeopdrachten.Deopdrachtenwordenlangzaam maarzekermoeilijker.Bijdeeersteopdrachtenligthetaccentopkennis,bij delaatsteopdrachtengaathetmeeromhetbegrijpenentoepassen.Delaatste opdrachtvanelkthemaiseenreflectieopdracht,waarbijjeterugkijktnaarde leerdoelenvanhetthema.

Verwijzingen

Bijsommigeverwerkingsopdrachtenoftheoriestaateenverwijzingnaarde websitevanAngerensteinSB.Daarvindjedandebron(bijvoorbeeldeen filmpje,afbeeldingofwebsite)diejenodighebtbijhetmakenvandeopdracht.

Digitaletoetsen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijiederthemakunjeeennulmetingdoenwaarmeejekuntlatenzienwatje alkentenkunt.Jeweetdanbijvoorbeeldaanwelkeonderwerpenjenogextra aandachtmoetbesteden.Zodrajeeenthemahebtafgerond,kunjeeen eindtoetsmaken.Daarmeelaatjezienwatjehebtgeleerd.Beidetoetsen bevattenvragenoveralleleerdoelenvanhetthema.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetaanbiedenvaneenlesoftrainingiseenvandebelangrijkstekerntaken vandesport-enbewegingsleider.Hoekunjehetbestlesoftraininggeven? Wemakeninditthemaduidelijkhoejehetbeststapsgewijseenlesoftraining geeft.Jebegintmetobserveren,vervolgensassisterenenvervolgensgeefje onderdelenvanlessenoftrainingenzelfstandig.Uiteindelijkkunjelessenen trainingenvolledigzelfstandigvoorbereiden,uitvoerenenevalueren.

Tijdensjewerkalssport-enbewegingsleiderkrijgjetemakenmet verschillendegroepenmensen:mensenvanverschillendeleeftijden,mensen meténzonderbeperkingenmensenmetverschillendeculturele achtergronden.Aanaldezegroepenmoetjelesenleidingkunnengeven.Het lesoftraininggevenvormtdekernvanjetoekomstigberoep.Ditiseen complexevaardigheidwaarbijjejezelfveelvragenmoetstellen.Watwilik bereikenmetdezeSB-deelnemers?Welkeoefeningenkanikdezegroephet bestlatendoen?Hoevaakmoetikdieoefeningherhalen,zodatzehetzogoed mogelijkleren?Hoekanikmijnlesoftraininghetbestorganiseren?Welke aanwijzingengeefik?Ditthemageeftantwoordopaldezevragen.

Veelmensenhebbenzichverdieptinhoejehetbesteeenlesoftrainingkunt geven.Dewetenschapdiezichbezighoudtmethoejehetbestdingenaan anderenkuntaanlerenenhoejehetbestdingenkuntonderwijzen,heet didactiek.Ditthemabehandeltdedidactiekaandehandvandedidactische sleutelvragenenhetdidactischmodel.

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Indiengewenst,kunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkun jegerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaan decasuskoppelen.

Kennis

a. Watzijnkenmerkenvaneengoede,geslaagdetraining?

b. WatzoujouweerstestapzijnalsjijindeschoenenvanStefaniestond?

c. Waaromishetbelangrijkomtewetenwatdekinderenallemaalkunnen?

d. Welkeinformatieoverdegroepisnogmeerbelangrijk?

e. WatmoetStefanienogmeerwetenomeengoedetrainingtekunnengeven?

f. Ishetbelangrijkomtewetenwatjemetjetrainingwiltbereiken?Waarom isdatbelangrijk?

g. Kunjeinderdaadzomaarwatoefeningenachterelkaarplakken?Hoebouw jeeengoedetrainingop?

Vaardigheden

h. BereiddetrainingvanStefanievoorofbereideentrainingvoordie betrekkingheeftopjeeigensport.Gebruikdaarbijeen lesvoorbereidingsformulier.

1.2Didactiek

Hetbelangrijkstedoelvanjeopleidingisomjevoortebereidenopeenberoep indesectorsportenbewegen.Indezesectorneemthetleidinggevenaan groepeneencentraleplaatsin.

Degroteverschilleninhetwerkveldvansport-enbewegenmakenhetvoor deopleidingnieteenvoudigomstudentenzogoedmogelijkvoortebereiden ophetgevenvaneenlesoftraining.Daartegenoverstaatdatjealslesgever altijdovereenaantalalgemeneenspecifiekevakbekwaamhedenmoet beschikken.Dezevakbekwaamhedenstaanlosvanhetwerkveldwaarjelater interechtkomtenvandedoelgroepwaarmeejegaatwerken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Vakbekwaamhedenzijnvaardighedendieelkelesgevermoetbeheersenom hetvakvansport-enbewegingsleidergoedtekunnenuitoefenen.Jemoet dezevaardighedenbeheersenommensenopeengeschiktewijzetelaten bewegen.

Naastdevakbekwaamhedenmoetjenatuurlijkeenbepaaldehoudingof mentaliteithebbenomjeberoepmetsuccesenvoldoeninguitteoefenen.Je mentaliteitkomttotuitdrukkingindemanierwaaropjealssport-en bewegingsleiderleidinggeeftofanderenbegeleidt.

Lesoftraininggeven:jouwtoekomstigeberoep.

Zoalsaleerdergenoemdislesgeveneencomplexevaardigheidwaarbijveel factoreneenrolspelen.Tijdensjeheleopleidingbenjevooralbezigmethet praktischoefenenvanhetlesentraininggeven.Jemoetditvaakdoenomhet goedonderdeknietekrijgen.Omeengoedelesoftrainingtekunnengeven, hebjetheoretischekennisnodig.Hetkandaarbijgaanomtheorieover doelgroepenenhoejedaarmeehetbestkuntomgaan.Dezetheorieheeft betrekkingopvakkenalspsychologieenpedagogiekenkomtuitgebreidaan bodindethema'sdiebetrekkinghebbenopderolvandesportleiderals begeleider.Detheoriekanookgaanoverhoejehetbestlesenleidingkunt geven.Dezetheorieheetde didactiek.Dedidactiekbestudeerthoejehetbest eenanderietsaankuntleren.Hetbeantwoordtvragenals:

• Hoemoetikeenlesopbouwen?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Hoehoudikeengroepgeconcentreerd?

• Hoekanikhetbestmaterialen(kast,basketbal)enhulpmiddelen(matje, lintje,fluit)gebruiken?

Alswehetoverdidactiekhebben,hebbenwehetdusoverdetheorievanhet les-enleidinggeven.Detheorievanhetles-enleidinggeveninsport-en bewegingssituatiesheetookwel bewegingsdidactiek.Debewegingsdidactiek iseenonderdeelvandealgemenedidactiek.

Verdiepingsstof-Verschillendeonderwijsopvattingen.

Opdracht2 Watisdidactiek?(theorieopdracht)

Didactiek.

a. Geefeenomschrijvingvanhetbegripdidactiek.

b. Vergelijkjeantwoordmeteenofmeerderemedestudenten. c. Geefeenomschrijvingvanhetbegripvakdidactiek.

1.3Planmatigwerken

Methetgevenvaneenlesoftrainingwiljeietsbereiken.Jekuntmeestalbeter ietsbereikenwanneerjehetplanmatigofsystematischaanpakt.Datgeldt zekervoorzo’nmoeilijkevaardigheidalslesgeven.Kenmerkendvooreen professioneleuitoefeningvanjeberoepisdatjesystematischtewerkgaat. Jedoethetnietzomaar,maarjedoethetdoordacht.Systematischwerken noemenweookwel planmatigwerken.Jewerktvolgenseenvoorafopgesteld plan.Hetplandatjegebruiktbijhetlesgevenbestaatuitdriebelangrijke stappenoffasen. Stappenplanplanmatigwerken.

Voorbereidenenplannendoejevooraf.Jedenktnaoverwatjewiltbereiken enhoejedithetbestkuntdoen.Jedenktnaoverwelkesport-en bewegingsactiviteitenjegaatgebruikenenhoejedithetbestkuntorganiseren.

Nadezelesvoorbereidinggajedelesoftrainingvolgensplanuitvoeren.Je probeertdedoelstellingendiejevoorafhebtvastgelegdsystematischte realiseren.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Naafloopvandelesevalueerjewatjegedaanhebtenofjededoelenbereikt hebt.Jebedenktookhoejeheteenvolgendekeernogbeterkuntdoen.

Verdiepingsstof-Planmatigwerken:dePDCA-cyclus.

Opdracht3 Planmatigwerken(theorieopdracht)

a. Uitwelkedriestappenoffasenbestaatplanmatigwerken?

b. Geefeenvoorbeelduitdepraktijkwaaruitblijktdatplanmatigwerken belangrijkis.

1.4Didactischesleutelvragen

Bijplanmatigwerkenishethandigomjezelfeenaantalvragentestellen.Deze vragensteljeinalledriedefasenvanhetlesgeefproces.Omdatdezevragen temakenhebbenmetdetheorievanhetlesgeven,zijnhetdidactischevragen. Devolgendevierdidactischevragenzijnvangrootbelangbijhetvoorbereiden, uitvoerenenevaluerenvanlessenentrainingen.Dezevragenvormendesleutel tothetgevenvaneengoedelesoftrainingenhetendanookdidactische sleutelvragen.

4.Evaluatie:Hebikmijndoelbereikt?

a.Watishetresultaatvandeles?

b. Hoeisdatresultaattotstandgekomen?

Opdracht4 Herkennenvandidactischeaspecten (theorieopdracht)

Didactischmodel.

Filmpje-Trainersvoordeklas

Debedoelingvandezeopdrachtisdatjedeaspectenvanhetdidactischmodel herkent.Deopbouwendeevaluatiezijnnauwelijksteherkennenenlatenwe buitenbeschouwing.

a. Watisdebeginsituatie?Omschrijfdebeginsituatiekort.

b. Watisdedoelstellingvandezekorfbaltraining?Noteerkorteenaantal mogelijkedoelstellingen.

c. Wathoorterallemaalbijdeorganisatievandezetraining.Watvindjegoed enmindergoedaandeorganisatie?

d. Welkebewegingsvormenhebjegezien?Noteerereenaantal.

e. Welkedidactischewerkvormenkunjeherkenneninhetfilmpje?

DidactischmodelvanVanGelder.

Inhetdidactischmodelzijndevierpijlersdoorpijlenmetelkaarverbonden. Dezepijlengevendeonderlingeverhoudingtussendepijlersweer.Inditmodel gevenzedusdewegvanhetlesgeefprocesaan.

Erbestaateenwisselwerkingtussendebeginsituatieendedoelstellingen dezezijnbeidebepalendvoordeinvullingvandelesoftraining.Verdergeven depijlenaandatdeevaluatievolgtnadelesoftraining.Alsjedepijlennog verdervolgt,ziejedatderesultatenvaneenvoorgaandeles(evaluatie)de planningvandeeerstvolgendelesbeïnvloeden.

Kevinmoetvoorheteerstbasketbaltraininggevenaangroep7/8vande basisschool.Hijheeftdebalvaardigheidgeobserveerdtijdenseenpaar korfballessen.Hijstemtzijndoelstellingenvoordebasketballesafopwathij hiergezienheeftenlaatzenawatinleidendeactiviteitendrietegentweeop eenbasketspelen.Naeenaantallessenishetvaardigheidsniveauvande kinderenflinktoegenomen;debeginsituatieisdaarmeeveranderd.Kevin besluitnuomvijftegenvijftegaanspelenopeenheelveld.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht5 Samenhangtussendidactischeaspecten (theorieopdracht)

Didactischmodel.

a. Beschrijftweevoorbeeldenwaaruitblijktdatdebeginsituatieende doelstellingnauwmetelkaarsamenhangen.

b. Debeginsituatieendedoelstellingbepalendeinhoudvanjetraining.Geef eenvoorbeeldvandezesamenhang.

c. Deevaluatieheeftinvloedopde(nieuwe)beginsituatieende(nieuwe) doelstelling.Geefeenvoorbeeldvandezesamenhang.

Didactischmodel.

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

b. Vuldebeoordelingin.

1.

2.

Jekunthetbegripdidactiekomschrijven.

Jeweetwaterbedoeldwordtmetdevierdidactische sleutelvragen.

3.

4.

Jekuntdesamenhangtussendeonderdelenvanhet didactischmodelbeschrijven.

Jekuntplanmatigwerkenmetbehulpvanhetdidactisch model.

1.6Verdiepingsstof-Verschillende onderwijsopvattingen

Hetdidactischmodelhelptdesportleideromzijnlesvoortebereiden,uitte voerenenteevalueren.Overhoejemetditmodelwerktenhoejehetbestde afzonderlijkeonderdeleninkuntvullenwordtbinnendewereldvansporten bewegenheelverschillendgedacht.Zoisdeeenvanmeningdatjebesteen goedevoetballerkuntwordendoorallerleivaardighedenlosteoefenenente trainen.Deandervindtdatjeallesmeteenineenspel-ofwedstrijdechte situatiemoetleren.Binnendevolleybalwereldheetditgameliketrainen.Dit betekentdatjetraintzoalsjedewedstrijdspeelt.Dushandelingenensituaties trainendiejeookindewedstrijdtegenkomt.Dezeverschillendeinvullingvan hetdidactischmodelkomtdooreenverschilinonderwijsopvatting.

1.7Verdiepingsstof-Planmatigwerken:de PDCA-cyclus

Planmatigofmethodischwerkenisnietalleenbelangrijkbijhetvoorbereiden, uitvoerenenevaluerenvanlessenoftrainingen.Infeitemoetjevrijwelalle handelingenplanmatiguitvoeren.Datgeldtvoorhetorganiserenvaneen toernooi,vooreffectiefvergaderen,voorsuccesvolstuderenenvoorhet ontwikkelenvansportbeleid.

Bijhetplanmatigwerkendoorloopjealtijddezelfdestappen.Dezestappen samenvormendezogenaamdePDCA-cyclus.Deletterszijneenafkortingvan devolgendewoorden:

• P=plan=plannenofvoorbereidenvanactiviteiten,handelingen

• D=do=uitvoerenvanactiviteiten,handelingen

• C=check=hetcontrolerenenevaluerenvandeactiviteiten,handelingen

• A=act=hetbijstellenvandeactiviteiten,handelingen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

DePDCA-cyclus.

1.8Verdiepingsstof-Didactischmodel

Eendidactischmodelbeschrijfthoeeendocentlerenstimuleertindepraktijk. Eendidactischmodelgeefteendocenthandvattenhoetehandelen,zodat leerlingendegesteldeonderwijsdoelenhalenopeenmanierdiepastbijde onderwijsconceptenvandeinstelling.

Maarhoeontwikkeljeeendidactischmodel?

Bijhetontwikkelenvaneendidactischmodelishetbelangrijkomalsteam natedenkenoverdevisieopleren.Denkgezamenlijknaoverhoeeenleerling zichontwikkelttoteenbeginnendberoepsbeoefenaar.

Aandehandvandevisieoplerenbeantwoordjevervolgensdevragendie horenbijeendidactischmodelzoals:

• Welkefasenkunjeinhetleerprocesonderscheiden?

• Welkerolhebjealsleraarindeverschillendefaseninhetleerprocesvan leerlingen?Welkehandelingsstrategieënzetjeintijdensdeverschillende faseninhetleerproces?

• Hoeziendeopdrachteneruit?Hoedragendiebijaanhetleerprocestot beginnendberoepsbeoefenaar?

• Hoegebruikjedealontwikkeldecompetentiesvanleerlingeninhet leerproces?

• Hoegeefjefeedbackalsdocent?

• Welkerolheefttoetsingindeontwikkelingtotbeginnend beroepsbeoefenaar?

Bron: www.slo.nl

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

1.9Begrippen

Bewegingsdidactiek

Hetisdetheorievanhetaanlerenvanbewegingsvaardigheden.

Didactiek

Hetisdetheorievankennisoverdracht,aanlerenvanvaardighedeneninzicht.

Planmatigwerken

Hierbijgaatheteromdatjeeentaakpasuitvoertnadatjeditvantevoren eerstgoedhebtdoordachtengepland.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Ditthemagaatoverdebeginsituatie.Opdeeersteplaatswordendebegrippen beginsituatieenbeginsituatieanalyseuitgelegd.Daarnakomtdeplaatsvan debeginsituatiebinnenhetdidactischmodelaandeordeenwordtaandacht besteedaandefactorendiedebeginsituatiebepalen.

Relatiemetwerkproces

Hetthema'Beginsituatie'heefteenrelatiemethetwerkprocesB1-K1-W1: Bereidteenlesoftrainingvoor.

Leerdoelen

• Jekunthetbegripbeginsituatieomschrijven.

• Jekuntdeplaatsvandebeginsituatieinhetdidactischmodeluitleggen.

• Jekuntdebeginsituatieomschrijvenaandehandvandevier beginsituatiefactoren.

• JekuntdebeginsituatievandeSB-deelnemersbeschrijvenaandehand vanhetmotorisch,cognitiefensociaal-affectiefniveau.

• Jekuntdebeginsituatievanjezelfalslesgever/trainerbeschrijven.

• Jekunthetlesvoorbereidingsformuliercorrectenvollediginvullen.

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

Globaleaanpakvandecasus

1.Bespreekenbepaaldekern(centraleprobleemstelling)vandecasus.

2.Verhelderonduidelijkebegrippen(dooropzoeken,discussiëren).

3.Watwiljijlerenvandezecasus?Bepaaleenaantalvoorjoubelangrijke leerdoelen.

4.Werkdeleerdoelenuit.

5.Rapporteerdegevondenresultaten.

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Indiengewenstkunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkun jegerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaan decasuskoppelen.

Kennis

Vaardigheden

f. BereiddetrainingvanJaapvoorofbereideentrainingvoordiebetrekking heeftopjeeigentakvansport.Gebruikdaarvooreen lesvoorbereidingsformulier.

2.2Beginsituatieanalyse

Omeengoedelesoftrainingtekunnengeven,moetjeheelwatinformatie hebben.Zohebjeinformatienodigoverdegroepwaarjedelesoftraining aangeeft.Jewiltonderanderewetenwatdeleeftijdvandegroepis,ofze goedzijnindebetreffendetakvansportenhoegrootdeonderlingeverschillen zijn.Daarnaastmaakthetverschilofjeeentrainingineenzaalofophetveld moetgeven,ofjevierdoeltjesentwintigballenhebtofmaarééndoelentwee ballen.Totslotmaakthetverschilofdetrainingeenhalfuurduurtoftwee uur. Welkematerialenhebjetotjebeschikking?

Aldezevragenhebbentemakenmetdebeginsituatie.Debeginsituatiebestaat duseigenlijkuitallefactorendiedestart-ofvertreksituatiebepalenvanwaaruit jijjelesoftraininggaatgeven.Dezebeginsituatiebestaatuiteenaantal factoren,dezogenaamdebeginsituatiefactoren.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Lesgevenbestaatuiteenprocesvanvoorbereiden,uitvoerenenevalueren. Tijdensdevoorbereidingishetergbelangrijkomgoedzichttekrijgenopalle gegevensdievanbelangzijnvooreengoedestartvandeles:de beginsituatiefactoren.Ditheethetanalyserenvandebeginsituatie.Bijde beginsituatieanalysehoorthetverzamelenvandegegevens,hetordenenvan degegevensenhetinterpreterenvandegegevens.

Opdracht2 Woordspinbeginsituatie (groepsopdracht)

Beginsituatieanalyse.

VoorhetmakenvaneenwoordspinkunjegebruikmakenvanCoggle.

Dezeopdrachtdoejeineengroepjevanvierstudenten.

a. MaakeenwoordspinmetinhetmiddenhetwoordBeginsituatie.Omde beurtbedenkenjulliewoordendiemetdebeginsituatietemakenhebben. ZetdezewoordomBeginsituatieheenentreklijnentussenBeginsituatie endeanderewoorden.Alsjenietsmeerweet,magjepassenengaatje beurtovernaardevolgende.

b. Bespreekdetermenindewoordspinenkomtoteenlijstjemetonderwerpen diemetdebeginsituatietemakenhebben. c. Vergelijkditlijstjemetdelijstjesvanjemedestudenten.

Opdracht3 Beginsituatiefactoren(theorieopdracht)

Opdracht4 Beginsituatievaststellen (praktijkopdracht)

Beginsituatieanalyse. Filmpje-Deeerstegymles

Observeerdegroepenstelglobaaldebeginsituatievandezegroepvast.

2.3Plaatsvandebeginsituatieinhetdidactisch model

Samenmethetbepalenvandoelstellingenbehoorthet analyseren vande beginsituatietotdeactiviteitendiejealslesgevervoordelesmoetuitvoeren. Hetanalyserenvandebeginsituatieisdusonderdeelvandelesvoorbereiding. Hetanalyserenvandebeginsituatieenhetbepalenvandoelstellingenvoor eenlesvormenhetbeginvanhetdidactischmodel.Hetanalyserenvande beginsituatieiseenvandevierpijlersvanditmodel.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Inhetdidactischmodellopenvanuitdebeginsituatieeendrietalpijlen.Eén naardeles,éénnaardoelstellingenéénvanuitevaluatieweerterugnaarde beginsituatie.Aandehandvandezedrieverbandenkunjedeplaatsvande beginsituatieverduidelijken:

• Ermoeteenwisselwerkingtussenbeginsituatieanalyseenbepalingvan dedoelstellingtezijn.

• Debeginsituatieiseenbelangrijkvertrekpuntvoordeles/training.

• Evaluatieleidttoteenvernieuwde,gewijzigdebeginsituatie.

Verbandtussendebeginsituatieendedoelstellingen

Zoalsinhetdidactischmodeltezienis,bestaatereenwisselwerkingtussen hetanalyserenvandebeginsituatieenhetbepalenvandoelstellingen.

Enerzijdskunjepastoteendoelstellingkomenalsjeweetwatdebeginsituatie is.Indiezinisde(algemene)beginsituatiebepalendvoorde(algemene) doelstellingvaneenles.Hetantwoordopdevraag:Watwilikbereiken? (doelstelling)isafhankelijkvandegroepwaaraanjemoetlesgevenende omstandighedenwaaronderjedatkuntdoen,dusvandebeginsituatie.

Anderzijdsgeven concrete enduidelijkomschrevendoelstellingenaan waaroverweinformatiemoetenverzamelenindebeginsituatieanalyse.Bij hetvaststellenvandebeginsituatieverzamelenwealleeninformatiedie relevantisvoordegekozendoelstellingen.Inditverbandsprekenweoverhet analyserenvandebeginsituatieinrelatietotdedoelstelling(en).Zoheefthet geenzinominformatieoverdezwemvaardigheidteverzamelenalsjeeenles wiltgevendiegerichtisophetaanlerenvankorfbaltechnieken.

Hetisdusbelangrijkomdoelstellingenduidelijkteomschrijven.Alsjeniet goedweetwatjemetjeleswiltbereiken,ishetooklastigomdebeginsituatie gerichtteanalyseren.Jeweetdanimmersnietwaarjepreciesopmoetletten enwelkeinformatierelevantis.Omgekeerdiseengoedgeanalyseerdeen beschrevenbeginsituatievanbelangvoorhetgoedformulerenvandejuiste doelstellingen.Alsjenietpreciesweetwatdedeelnemersalsgroepenwatde individueledeelnemersprecieskennenenkunnenophetgebiedvankorfbal, ishetmoeilijkomeengoededoelstellingteformuleren.Jelooptdanals lesgeverdekansdatjedoelstellingentehoogoftelaagzijngegrepen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

DecoachvandeschaatskernploegzalvoordestartvanhetOlympischeseizoen eenuitgebreidebeginsituatieanalyseuitvoeren:hijzalconditietesten gebruiken,techniekanalysesmakenenwedstrijdresultatenmetelkaar vergelijken.Daarnaastzalhijonderanderemotivatiegesprekkenvoerenmet deschaatser.Opgrondvanaldezebeginsituatiegegevensstelthijzijnconcrete trainingsdoelenvoordekomendetijdvast.

AlsnieuwebegeleidervaneenrecreatievevolleybalgroepobserveertJaap zijngroepeenkeer.Hijprobeerterviaeenaantalgesprekkenachtertekomen watdeverwachtingeneninteressesvandedeelnemerszijn.Opgrondvan dezeglobalebeginsituatiegegevenskanhijtot(algemene)doelstellingenvoor dezevolleybalgroepkomen.

Verbandtussendebeginsituatieendeles

Doorhetanalyserenvandebeginsituatieprobeerjeeenantwoordtevinden opdeeerstedidactischesleutelvraag:Waarmoetikbeginnen?Debeginsituatie vormtduseenvertrekpuntvooreenles.Wanneerjealslesgevernietgoed weetwatdebeginsituatieis,ishetmoeilijkomdejuistebewegingsvormen enorganisatiewijzetekiezen.

Wanneereentrainerervanuitgaatdathijtemakenheeftmettechnischsterke volleyballers,zonderdathijdemoeiteneemtomhetjuisteniveauvande spelersteinventariseren,zullendebewegingsvormendiehijgaatkiezenveel tehooggegrepenzijnvoordespelers.Alseentrainerdezelfstandigheidvan devolleyballerstehooginschat,kanhijvoordeverkeerdeorganisatievormen kiezen.

Verbandtussendebeginsituatieendeevaluatie

Alsjedepijlenvanhetdidactischmodelverdervolgt,ziejedatderesultaten uiteenvoorgaandelesdebeginsituatievandevolgendelesbeïnvloeden.Door teevalueren,stellenwehetbehaaldeleerresultaatvast.Ditresultaatvormt denieuweinformatievoordeveranderde,verbeterdebeginsituatie.Wehopen namelijkdatjealslesgevermensenietsleert,waardoorhunvaardigheden toenemen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Debeginsituatiekandusveranderendoorwatjeineenlesgedaanhebt.De evaluatiegeeftaanwaterveranderdis.

AlsTom(voetbaltrainerMO12)probeerthetdribbelenvanzijnspeelsterste verbeteren,omschrijfthijdemotorischebeginsituatievandegroepals:de meestespeelsterskunnenalleenmethunvoorkeursbeendebaltijdenshet dribbelendichtbijhetlichaamhouden.

Nazeswekendoelgerichttrainenisdebeginsituatievoorhetdribbelen veranderd:openkeleuitzonderingenna,kunnendespeelstersnumetbeide voeten(weliswaarnogzonderweerstand)debalondercontrolehoudentijdens hetdribbelen.

Plaatsvandebeginsituatieinhetdidactischmodel.

Bekijkdeafbeeldingvaneenleegdidactischmodel.

Welkonderdeelhoortopwelkeplaatsinhetdidactischmodel?

Opdracht7 Verbandenbinnenhetdidactischmodel (theorieopdracht)

Plaatsvandebeginsituatieinhetdidactischmodel.

Bekijkdeafbeeldingvanhetdidactischmodel.Deonderdelenofaspectenvan hetdidactischmodelhoudenverbandmetelkaar.Zetpijlentussendediverse onderdelendiehetverbandduidelijkmaken.

Plaatsvandebeginsituatieinhetdidactischmodel.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Erbestaateenwisselwerkingtussendebeginsituatieendedoelstelling. Enerzijdskunjepastoteendoelstellingkomenalsjeweetwatdebeginsituatie is.Anderzijdsgeeftdedoelstellingrichtingaandeinformatiediejeoverde beginsituatienodighebt.

a. Bedenktweevoorbeeldenuitdepraktijkwaarjedewisselwerkingtussen beginsituatieendoelstellingterugzietkomen.

b. Vergelijkjouwvoorbeeldenmetdievaneenaantalmedestudenten.

Opdracht9 Wisselwerkingtussendebeginsituatieen

deevaluatie(theorieopdracht)

Plaatsvandebeginsituatieinhetdidactischmodel.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Maakelkaarduidelijkdatereenwisselwerkingistussendebeginsituatie endeevaluatie.

b. Bedenkvoorjezelfeenvoorbeelduitdepraktijkdiedezewisselwerking duidelijkmaakt.

c. Vergelijkjouwvoorbeeldmetdievanjegroepsgenoten.

2.4Analyserenvandebeginsituatie (theorieopdracht)

Jekuntalslesgeverdriedingendoenomhetbeginniveauvande SB-deelnemersinkaarttebrengen,namelijk:

• observeren

• vragenstellen

• specifiekemiddeleninzetten.

Observeren

Eenveelgebruiktemanieromdebeginsituatieteinventariserenishet observeren vaneengroepofeenindividu.Observerenisdoelgericht waarnemenenordenenvandeverkregeninformatie.Doorteobserverenkrijg jealslesgeverwaardevolleinformatieoverdegroependegroepsleden.Na deobservatiezalerookeenbepaalderegistratiemoetenplaatsvinden.Je moetdeinformatiediejeverkregenhebtopschrijven.Jemaaktdaneen overzicht,waarinjeaangeeftwatdebeginsituatieis.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Vragenstellen

Naastobserverenkunjeookmensenvragennaargegevensdiejenodighebt voorhetbepalenvandebeginsituatie.Hierbijmoetjedenkenaanandere trainers,SB-deelnemersenanderepersonendiebetrokkenzijnbijdegroep aanwiejemoetlesgeven.Dezepersonenkunnenjewaardevolleinformatie overdebeginsituatieverschaffen.Hetstellenvanvragenlevertjeook informatieopoverwatdeSB-deelnemersallemaalwetenenofzeinzichtin bepaaldezakenhebben.

Specifiekemiddeleninzetten

b. Beschrijfdevierbeginsituatiefactoren.Gebruikhiervooreen lesvoorbereidingsformulier.

Opdracht12 Beginsituatieobserveren (theorieopdracht)

Analyserenvandebeginsituatie.

Filmpje-Gymlesgroep7b

Filmpje-Gymlesbewegenopmuziek

Filmpje-Voetbaltraining

Filmpje-Korfbaltraining

Filmpje-Turntraining

a. Bekijkéénvanfilmpjesenstelaandehandvandatfilmpjede beginsituatiefactorenvast.

b. Vergelijkjouwresultatenmetdievanéénofmeerderemedestudenten.

2.5Beginsituatiefactoren

Hetvaststellenvandebeginsituatieverlooptineenaantalstappen.Jemoet eenvolledigbeeldkrijgenvandebeginsituatievan:

• degroep

• deindividueleSB-deelnemer

• delesgever

• derandvoorwaarden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Marcia,diemeteenkorfbalgroepaandeslaggaat,heeftdevolgendealgemene gegevensoverdegroepverzameld:

• Degroepbestaatuitdertienpersonen.

• Deleeftijdvarieertvandertigtotveertigjaar.

• Degroepbestaatvooraluitmannen(tweevrouwen,elfmannen).

• DeSB-deelnemerskorfballenvooralmetrecreatievebedoelingen.

Specifiekebeginsituatievaneengroep.

Dezeinformatieligtnietvast,maarisbijvoorbeeldafhankelijkvande doelstellingenhetonderwerpvandeles.Alsjeeenatletiektraininggeeftis hetnietzointeressantominformatieoverdeschaatsvaardigheidte verzamelen.Hetgaatdusomspecifiekegegevens.Jebeschrijftafhankelijk vanhetdoelenhetonderwerpvandeleshetgemiddeldniveauvandegroep. Bijhetvaststellenvanhetgemiddeldbeginniveauvandegroepkijkjenaar dedriegedragsaspecten.

Bewegingsvaardigheden

Bijditonderdeelpastdevraag:Hoegoedofslechtbeheersthetmerendeel vandegroepbepaaldevaardighedenen/oftechnieken?.Bepaalbijdit onderdeelvoorafwatjeuitgangspuntis.Gajeuitvaneenperfectuitgevoerde bewegingstechniekofvanwatgemiddeldisvooreenbepaaldeleeftijdsgroep? Metanderewoorden:Welkeeisensteljeaandebewegingsvaardigheid?

VoorJaapishetvanbelangteweteninhoeverredespelersuitzijn volleybalgroepdebasistechniekenbeheersenvanhetbovenhandsenhet onderhandsspelen.Jaapschatindathetbijdezegroepnietgaatomeen perfectuitgevoerdetechniekensteltdebeginsituatiedanookvastaande handvaneenaantalbasaleaandachtspuntenindebewegingsuitvoeringvan debovenhandseendeonderhandsetechniek.VoordezegroepkomtJaaptot devolgendeanalysevandebewegingsvaardigheid:

• DemeesteSB-deelnemersbeheersendebovenhandsetechniekbeterdan deonderhandsetechniek.

• Detoepassingvanbeidetechniekenindewedstrijdsituatielevertvoorde meestespelersgeregeldproblemenop.

Bewegingseigenschappen

Bewegingseigenschappenhetenookwelgrondmotorischeeigenschappen. Erzijnvijfbewegingseigenschappen:

• kracht

• lenigheid

CONCEPT

• uithoudingsvermogen

• coördinatie

• snelheid.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijditonderdeelvandebeginsituatieprobeerjeinteschatteninhoeverre dezebewegingseigenschappenbijdegroepsledenaanwezigzijn.Ooknugeldt weerdatjeditdoetindematewaarinhetvanbelangisvooreengoedverloop vandeles.Bijeenlesgerichtophetverbeterenvandehandstandishet observerenvanarmkrachtvanbelang.Bijeenvoetbaltrainingisditminder belangrijkenisinformatieoverhetuithoudingsvermogenwaarschijnlijk relevanter.

Naastobservatiekunjealslesgeverinditgevalgebruikmakenvanbepaalde tests.Voorhetbepalenvanhetalgemeneuithoudingsvermogenkunje bijvoorbeeldgebruikmakenvandeshuttleruntest.

Deshuttleruntest.

Verdiepingsstof-Bewegingseigenschappen.

Fasevanhetmotorischleerproces

Totslotbepaaljeinwelkefasevanhetmotorischleerprocesdegroepzich bevindt.Hetisvanbelangtewetenofbepaaldebewegingenvoordeeerste keeraanbodkomenofdathetomeenherhalingvanaleerderuitgevoerde bewegingengaat.Metanderewoorden:Bevindtdegroepzichindefasevan hetaanlerenvaneenvaardigheidofzijndedeelnemersalzoverdathetvooral gaatom(kleine)correctiesindeuitvoeringvandebewegingen.Hetisook mogelijkdatdevaardigheidalvanzelf(geautomatiseerd)verloopt.Indatgeval gaathetomhetvasthoudenvanhetniveaudoordebewegingengeregeldte herhalen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Saidkrijgtalslesopdrachthetverbeterenvantouwzwaaienenmaaktdaarbij devolgendemotorischebeginsituatieanalysevandegroep:

• bewegingsvaardigheid(devaardigheidinhettouwzwaaien)Demeeste kinderenkunnenvanafeenlageverhoging(bank)eenenkelezwaaiin buighanggoeduitvoeren.

• bewegingseigenschappenDekinderenbeschikkenovervoldoendekracht omhuneigenlichaamsgewichttedragen.

• motorischleerprocesHettouwzwaaienisdoordezekinderenalenkele maleneerdergeoefend.

Cognitiefniveau

Totdebeginsituatiehoortookhetverzamelenvaninformatieoverhetcognitief functionerenvandegroep.Devolgendevragenzijnvanbelangbijdit onderdeel:

• WatisdeintelligentievandeSB-deelnemers?

• Hoesnelbegrijpenzedeuitlegofdespelregels?

• WelkekennisvanspelregelsenreglementenhebbendeSB-deelnemers?

• HoeveeltactischinzichthebbendeSB-deelnemers?

• HoeishetbewegingsinzichtvandeSB-deelnemers?

• Hoeveelervaringheeftdegroepmetdezevaardigheid?

Bijhetcognitieveniveauvaniemand,spelenzowelleeftijdalsaanlegeen belangrijkerol.Deleeftijdzegtietsoverdeontwikkelingsfasewaariniemand verkeert.Erisverschilinbevattingsvermogentussenkleutersenhetoudere schoolkind.Deleeftijdzegtnietalles.TussenSB-deelnemersvandezelfde leeftijdkunnengroteverschillenbestaan.

Dejeugdtrainstervandehockeyclubmoetvoorheteersteengroepjekinderen vanzestotachtjaargaantrainen.Hetiseennieuwgroepje,datnoggeen ervaringmethockeyheeft.Omtoteengoedeinvullingvandetrainingente komen,maaktdetrainsterdevolgendecognitievebeginsituatieanalysevan hetgroepje:

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Geziendeleeftijdbevindthetbevattingsvermogenvandemeestekinderen zichopconcreetniveau;datwilzeggendatdekindereninformatiebegrijpen diebijhunbelevingswereldpastenwaarbijzijzichietskunnenvoorstellen.

• Dekinderenkennennognauwelijksspelregelsvanhockey.

• Hetisnietteverwachtendatzijenigtactischinzichthebben.

Verdiepingsstof-Heterogenegroepen.

Sociaal-affectiefniveau

Elkegroepverschiltookop sociaal-affectief vlakvanelkaar.Elkegroep functioneertandersalsgroep.Somsiseengroepeengrotevriendenclub,maar hetkanookvoorkomendatdeledennauwelijksbindingmetelkaarhebben. Deenegroepbestaatuitemotioneelopgewondenstandjesendeanderegroep kentjuistalleenheelrustigedeelnemers.

Desociaal-affectievebeginsituatieroeptvragenopals:

• Welkesfeerheerstindegroep?

• Hoeisdesamenwerkingbinnendegroep?

• Hoeisdecommunicatiebinnendegroep?Isersprakevanoverlegtussen degroepsleden?

• Hoeisdeonderlingeacceptatieenverdraagzaamheid?

• Isersprakevangroepjesvorming?

• Hoeisderelatiemetendehoudingvandegroeptenopzichtevande lesgever?

Onderdesociaal-affectievebeginsituatievallenookde persoonlijkheidskenmerkenvandedeelnemers.Hierbijkunjedenkenaan kenmerkenalsdurf,openheid,mentaliteit,zelfbeheersing,zelfbeeld,waarden ennormen,zelfwerkzaamheidenfaalangst.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Totslotbehoortbijdesociaal-affectievebeginsituatiehetvaststellenvande motivatievandedeelnemers.Motivatieisdedrijfveervanjegedrag.De motievenomaaneenbewegingsactiviteitdeeltenemenkunnenheel verschillendzijn.Deeenwildebestezijnendeanderkomtjuistvoorde gezelligheid.Voorjoualslesgeverishetbelangrijkomdezemotievente achterhalenenhierbijjelesoftrainingrekeningmeetehouden.

Eengroepmeidenisbezigmetdevoorbereidingvaneenuitvoeringvan jazzballet.Delesgeefsterbeschrijftdevolgendesociaal-affectievebeginsituatie:

• Indegroepheersteensfeervanafgunstenjaloezie.

• Erzijnenkelekleinegroepjesontstaanendeonderlingecommunicatieis verstoord.

• Demeidenaccepterenweinigvanelkaarendekritiekopelkaaruitenze vaakindirect.

• Dehoudingnaarmijalslesgeefsterkenmerktzichdooreenwitvoetjehalen omzoeengoedepositiebijdeuitvoeringtekrijgen.

• Ondanksditallesisdemotivatieomhardtewerkenbijiedereenaanwezig.

Homogeneofheterogenegroep

CONCEPT

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Uitallebeginsituatiefactorenkanblijkenofjetemakenhebtmeteengroep vangelijkniveau(een homogenegroep)ofeengroepwaarbinnenhetniveau sterkuiteenloopt(een heterogenegroep).Dezehomo– ofheterogeniteitvan eengroepkangeldenvoordedriegedragsaspecten(motorisch,cognitiefen sociaal-affectief).Alssportleiderhebjevaaktemakenmetheterogenegroepen. Ditiseenbelangrijkgegevenvoorhetplannenenuitvoerenvanlessen.Zowel bijhetbepalenvaneventueledoelen,alsbijdekeuzevanbewegingsvormen kandittotzogenaamdedifferentiatieleiden. Eenhomogeneofheterogenegroep?

Debeginsituatievanhetindividu

Naastinformatieoverdehelegroep,kijkjeooknaardebeginsituatievande afzonderlijkedeelnemers.Daarbijletjeopdeelnemersmeteenopmerkelijk ofopvallendmotorisch,cognitiefofsociaal-affectiefniveau.

Bijdebeschrijvingvandebeginsituatievandegroepgaathetomhet gemiddeldebegingedragvanalleSB-deelnemers.Bijdebeschrijvingvande beginsituatievanhetindividuverzameljeinformatieovereenaantalindividuen uitdegroep.Vaakbevindenzichineengroepeenaantalopmerkelijkeof opvallendedeelnemers.Zoishethandigomtewetenwieopvallenddrukof juistteruggetrokkenis,wiemotorischheelhandigofjuistonhandigis.Als lesgeverhoudjehierrekeningmee.

Bijhetvaststellenvandebeginsituatievanhetindividugebruikjedezelfde indelingalsbijhetvaststellenvandebeginsituatievandegroepenstelje soortgelijkevragen,zoals:

• overdeindividuelemotorischebeginsituatie:

– Zijnertenaanzienvandebewegingseigenschappenpersoneninde groepdieinpositieveofnegatievezinopvallen?

– Zijnerpersonenindegroepdieeenlichamelijkeaandoeninghebben endaardoorconditioneelbeperktzijn?

– Watishetmotorischbeginniveauvandebestedeelnemerendatvan dezwakstedeelnemer?

• overdeindividuelecognitievebeginsituatie:

–

ZijnerindegroepSB-deelnemersdiemoeitehebbenmethetverwerken vaninformatie,dieextraaandachtnodighebbenbijbijvoorbeelduitleg vaneenopdracht?

– Welkeindividuenhebbenveelervaringmetdebetreffendevaardigheid (endusmeerkenniseninzicht)enwelkeSB-deelnemershebbener nauwelijksofgeenervaringmee?

• overdeindividuelesociaal-affectievebeginsituatie:

–

ZijnerSB-deelnemersdiespecialeaandachtnodighebben?

– ZijnerSB-deelnemersmetspecifiekegedragsproblemenindegroep?

–

Iserindegroepeenduidelijkeleiderofeenzondebok?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Danielleisdenieuwetrainsterbijdeplaatselijketaekwondoclub.Zijkrijgt onderanderedegroepkinderenvantientottwaalfjaaronderhaarhoede.

Bijdebeschrijvingvandebeginsituatievandeindividuelekinderengeeft Danielleaandateropmotorischniveaunogalgroteverschillenzijn.Frans doetalvanafzijnachtsteaantaekwondoenneemtdeelaanwedstrijden, terwijlMarvinenFreekpasenkelemaandenlidzijnvandeclub.Daarnaast valtRobop,omdathijergsnelmoeenkortademigis.NavraagleertdatRob astmaheeft.

Hetverschilinmotorischniveauheeftnatuurlijkookinvloedophetcognitieve niveau:Fransishelemaalthuisindetaekwondoterminologie,kentde (spel)regelsenheeftalenkeletactischeprincipesonderdeknie.Marvinen Freekdaarentegen,begrijpennauwelijksietsvanallebenamingen.Voorhen istaekwondonogeenvormvanstoeien,waarbijnietalteveelwordt nagedacht.

Opsociaal-affectiefgebiedvaltBartop,diezeerdrukisensnelafgeleidwordt doorallerleizaken.Bovendienwordthijsnelboosenisdanmoeilijkopzijn gedragaanspreekbaar.DevadervanBartverteltdatzijnzoonADHDheeft.

Verdiepingsstof-BeginsituatievandegroependeindividueleSB-deelnemer.

CONCEPT

Debeginsituatievandelesgever

Behalvebijdegroepenhetindividuishetookbelangrijkomstiltestaanbij debeginsituatievanjezelfalslesgever.Hetbeschrijvenvanjeeigen beginsituatieleidttoteenaantalaandachtspuntenvoorjezelfwaarmeeje rekeningkunthoudenbijhetlesgeven.Ookbijditdeelvande beginsituatieanalysebekijkjedemotorische,cognitieveensociaal-affectieve beginsituatie.

Motorischebeginsituatievandelesgever

• Hoegoedismijneigenalgemenevaardigheid?

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Hoegoedismijneigenvaardigheidtenaanzienvandespecifiekebeweging dieikwil(aan)lerenofverbeteren?

• Hebikzelfvoldoendeervaringmeteenbepaaldesportofeenbepaalde beweging?

Cognitievebeginsituatievandelesgever

• Watismijnkennisvansportenbewegeninhetalgemeen?

• Watweetikvanbepaaldesportenofbewegingsvormen?

– Hebikvoldoendekennisvandespelregels?

– Hebikvoldoendekennisvandemethodischeopbouw?

• Hebikvoldoendeondersteunendekennis?

– Watweetikvantrainingsprincipes?

– Hoestaathetmetmijnkennisvanontwikkelingspsychologie?

– Watweetikvangezondheidsaspectenenhygiëneregels?

Deanalysevanjeeigencognitievebeginsituatiekanertoeleidendatjeals lesgevertotdeconclusiekomtdatjeteweinigafweetvanbepaaldeaspecten. Omeengoedelestekunnengeven,ishetbelangrijkdatjemeeroverdie aspectentewetenkomt.

Sociaal-affectievebeginsituatievandelesgever

• HoegemotiveerdbenikomdezeSB-activiteitenaantebieden?

• Pastmijnwijzevanomgangbijdegroepwaarmeeikgawerken?

• Benikvooralgerichtophetbereikenvanresultaatofisdeomgangmetde groepvoormijbelangrijker?

• Pastmijnkarakterwelbijdegroepwaarmeeikgawerken?

• Hoekomikoveralsikvooreengroepsta?Hoepresenteerikmezelf?

Didactischebeginsituatievandelesgever

Naastdezedrieaspectenkijkjeooknaarjedidactischevaardigheid.Hetmaakt uitofjeeenervarenofminderervarenlesgeverbent.Bijhetbepalenvande didactischebeginsituatievandelesgeverhorenvragenals:

• HoegoedbenikinhetinstruerenvanSB-deelnemers?

• Hoegoedbenikinhetveiligenefficiëntorganiseren?

• Hoegoedbenikinhetsnelaanpassenvandebewegingssituatie?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Omdebeginsituatieanalysevandelesgeverteverduidelijkengaanweterug naarhetvoorbeeldvanDanielle,denieuwetrainsterbijdeplaatselijke taekwondoclub.

Bijdeinschattingvanhaareigenbeginniveaualstrainer,constateertDanielle dathetopmotorischgebiedwelgoedzit.Zijdoetfanatiekmeeaanwedstrijden entraintvierkeerperweek.Methaarconditieeneigenvaardigheidisdus nietsmis.

Danielleheeftalveelervaringmettrainingenenwedstrijden,waardoorzij zeergoedopdehoogteisvanalleregelsentactieken.AlsvoormaligSB-student weetzijookhoezetaekwondotechniekeninmethodischezinmoetaanleren enverbeteren.

DeondersteunendekennisvanDaniellebevatechterenkelehiaten.Zoweet zijnogwelvanuitdeontwikkelingspsychologiedatdeleeftijdvantientot twaalfjaardeidealeleerleeftijdvoorhetverbeterenvanmotorische vaardighedenis,maarhaarkennisoverastmaisbeperktenvanADHDweet zehelemaalniets.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Debeginsituatievanderandvoorwaarden

Behalvemetdeelnemershebjealslesgeverooktemakenmetbijvoorbeeld eenbepaaldeaccommodatieensportmaterialen.Ditnoemenwede randvoorwaarden.Erzijndriesoortenrandvoorwaarden,namelijk:

Dedriesoortenrandvoorwaarden.

Beschikbaretijd

Hierbijhoort:

• deperiodeinhetjaar(denkbijvoorbeeldaandeSinterklaastijd)

• hettijdstipvandeles(welkedag,hoelaat?)

• detijdsduurvandeles(hoelang?)

• defrequentievandelessen(hoevaak?).

Beschikbareruimte,accommodatie

Hierbijhoort:

• debeschikbareaccommodatie(binnenen/ofbuiten)

• deliggingvandeaccommodatie

• deafmetingenvanderuimte

• deinvloedvandeweeromstandighedenopderuimte;

• hetklimaat,detemperatuurinderuimte;

• deinvloedvanstoorzendersinderuimte(anderegebruikers,muzieken dergelijke).

Beschikbaarmateriaalenhulpmiddelen

Hierbijhoort:

• debeschikbaretoestellenenmaterialen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• dehoeveelheidtoestellenenmaterialen(bijvoorbeeldhetaantalbruggen ofhetaantalballen)

• debeschikbarehulpmiddelen(bord,lintjes,fluit,stopwatch).

Schematischeweergavevandebeginsituatiefactoren

1. Beginsituatie van de groep Specifiekegegevens:gemiddeldbeginniveauvandegroep Algemene gegevens

Sociaal-affectief Cognitief Motorisch • groepsgrootte • aantal jongens/meisjes • (gemiddelde) leeftijd • prestatiefof recreatief

(Watkunnenze samen) (Watwetenze?) (Watkunnenze?)

• algemene conditie • techniek • ervaring 2. Beginsituatie van het individu

• groepsprocessen • motivatie • begrip • kennisen inzicht • ervaring

Sociaal-affectief Cognitief Motorisch

• beste/zwakste deelnemer • SB-deelnemersmet beperkingen 3. Beginsituatie van de lesgever

• SB-deelnemersdie informatieverwerkingsproblemenhebben • SB-deelnemersmet veel/weinigkennisen inzicht

• SB-deelnemersmet gedragsproblemen • SB-deelnemersdie specialeaandacht nodighebben

• omgangmet groep • persoonlijkheid 54

• specifiek • ondersteunend • eigen vaardigheid • eigenconditie • eigenervaring 4. Beginsituatie van de randvoorwaarden Materiaal Ruimte Tijd Verdiepingsstof-Les-enleidinggeveninsport-enbewegingsituaties.

Vakkennis: • algemeen

Opdracht13 Algemeneenspecifieke beginsituatiefactoren(groepsopdracht)

Analyserenvandebeginsituatie.

Filmpje-Gymlesgroep7b

Filmpje-Gymlesbewegenopmuziek

Filmpje-Voetbaltraining

Filmpje-Korfbaltraining

Filmpje-Turntraining

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Bedenkvoorjezelfeenaantalalgemeneeneenaantalspecifieke beginsituatiefactorenvandelesinhetfilmpje.

b. Vergelijkjeresultatenmetdievanjemedestudenten.

Opdracht14 Beginsituatievandelesgever (theorieopdracht)

Analyserenvandebeginsituatie.

JekrijgtdeopdrachtomaaneenC-klasseteam(12-13jaar)eenkorfbaltraining tegeven.Indekernligthetaccentopdedoorloopbalonderhandsende doorloopbalbovenhands.

Watisvoordezelesopdrachtdebeginsituatievandelesgever?

Opdracht15 Hetbelangvandebeginsituatie (theorieopdracht)

Analyserenvandebeginsituatie.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Debeginsituatiefactorenzijn:

• algemenebeginsituatiefactoren

• specifiekebeginsituatiefactoren

• beginsituatievandelesgever

• beginsituatievanderandvoorwaarden.

a. Watishetbelangvandezebeginsituatiefactoren?Geefminstenstwee argumentenperbeginsituatiefactor.

b. Geefvanallebeginsituatiefactorentweepraktijkvoorbeeldenvanwater kangebeurenalsjedezefactorenverkeerdofonvollediginschat.

2.6Lesvoorbereidingsformulier

Hetinvullenvanhetlesvoorbereidingsformulierbegintmetdelesopdracht diejegekregenhebtofhetthemadatjevoorjelesgekozenhebt.Ditisde eersteaanwijzingvoorhetinvullenvandebeginsituatie.Dezelesopdrachtof ditthemamaaktduidelijkwelkebeginsituatiefactorenrelevantzijnenwelke factorenminderbelangrijkzijn.Beschrijfdebelangrijkstebeginsituatiefactoren kortenkrachtig.Watbelangrijkis,verschiltperles.

Ophetlesvoorbereidingsformulierstaanopdevoorzijdetweekolommendie temakenhebbenmetdebeginsituatie:

1.dekolomBeginsituatie

2.dekolomConsequentiesvoordeles/training.

Kolom'Beginsituatie'

Indeeerstekolom(Beginsituatie)noteerjeinhetkortdebelangrijksteen meestrelevanteinformatieuitjebeginsituatieanalyse.

Kolom'Consequentiesvoordeles/training'

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Indetweedekolomnoteerjewatdegegevensuitdebeginsituatieanalyse betekenenvoordelesdiejegaatgeven.Zoweldeverschilleninintelligentie, leeftijdenaanleg,alsdeervaringdieineerderelesisopgedaanhebben consequenties voordeinvullingvandeles.Elkaspectvande beginsituatieanalysekanconsequentieshebbenvoordeles.Daaromishet onmogelijkeenopsommingtegevenvanalleaspectenwaarjerekeningmee moethouden.Hiernavindjeeenaantalvoorbeeldenvanconsequentiesvan debeginsituatieanalysevoordeles/training:

1.groepsgrootteendeverdelingjongens/meisjes

Ditheeftconsequentiesvoordeorganisatievandeles.Alsjebijvoorbeeld vanplanbentomingroepjestegaanwerken,hebjedezegegevensnodig omtoteengoedeverdelingvandegroepentekomen.

2.(gemiddelde)leeftijd

Ditiseenindicatievoordefasevandemotorische,cognitieveen sociaal-affectieveontwikkelingwaariniemandzichbevindt.Ditheeft bijvoorbeeldconsequentiesvoordebelastbaarheid,demaniervan benaderenendeconcentratiedienodigisvooreenles.

3.motorischebeginsituatie(vandegroepenvandeindividuele SB-deelnemers)

Ditgeeftaanofereennoodzaaktotdifferentiatieisenwaardegrenzen daarvanliggen.Onderdifferentiatieverstaanwehetomgaanmet verschillenbinnendegroep.Natuurlijkishetonmogelijkomaltijdhonderd procentrekeningtehoudenmetalleverschillen.Bepaalalslesgevereen soortalgemeenniveaualsuitgangspuntvoorjelesvoorbereiding.Probeer vervolgensdoorjekeuzevanbewegingsvormen,organisatieenmethodiek tegemoettekomenaandeverschillenindegroep.

4.individuelebeginsituatie

CONCEPT

AlsSB-deelnemersspecifiekelichamelijkebeperkingen(bijvoorbeeld astmaofovergewicht)hebben,vraagtdatomeenspecifieke,individuele aanpak.VaakvormenlichamelijkebeperkingenvanSB-deelnemersook eenaanleidingomjeeralslesgeverinteverdiepen,omzodoende tegemoettekunnenkomenaandespecialeaandachtdiede SB-deelnemersnodighebben.Ditgeldtnatuurlijkookvoorandere specifiekeproblemendieSB-deelnemerskunnenhebben.Hetkanook gaanomspecifiekeverstandelijkeproblemenen/ofomspecifieke sociaal-emotioneleproblemen(ADHDenagressie).Indepraktijkblijkt meestaldatopdehoogtezijnvaneenbeperkingenenigekenniserover voldoendeisomopdejuistewijzemetdebetreffendedeelnemeromte gaan.

5.randvoorwaarden

BOOMBEROEPSONDERWIJS

WanneerjeweetdatkinderenrondSinterklaastijdonrustigzijn,kunje hiermeerekeninghoudenbijdekeuzevanbewegingsvormen.Jezouin datgevalkunnenaansluitenbijdebelevingswereldvandekinderenen activiteitenkunnenkiezendiebijdetijdvanhetjaarpassen(bijvoorbeeld zwartepietengym).Natuurlijkishetmethetoogopdeplanningen organisatievandelesvanbelangomgegevensovertijdtegebruiken.De frequentievandetrainingenenwedstrijdenheeftbijvoorbeeld consequentiesvoordebelastingdiejepertraininginbouwt.Voorde

opbouwvaneenbasisconditiemaakthetnatuurlijkveeluitofeenteam eenmaalofdriemaalperweektraint.Daarnaastmoetjebijdeorganisatie vandelesookeentijdsindelingmaken.Weetjedetijdsduurvandeles niet,danisditnatuurlijknietmogelijk.Paswanneerjeweetwelkmateriaal enwelkeruimtejeterbeschikkinghebt,kunjeeenlesgoedorganiseren.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voorbeeldingevuldlesvoorbereidingsformulier

Beginsituatie

Consequentiesvoordeles

Wat betekent dit voor mijn les? Groep

Algemeen

VijftienSB-deelnemers,waarvanvier vrouwen;tussendertigenveertigjaar; recreatiefingesteld. Rekeninghoudenmeteenoneven aantal.

Begingedrag

Motorisch

• Vrijhomogeen(weinig niveauverschil)

• Dealgemeneconditieisredelijk, erisgeenspecifiekeconditienodig voordeonderhandsetechniek.

• Toepassingvanonderhandse techniekenindewedstrijdsituatie levertvoordemeestespelers geregeldproblemenop;de basistechniekisvoldoende.

Cognitief

• DeSB-deelnemershebbenenkele jarenervaringmetvolleybal,maar zijnnietallemaalopdehoogtevan delaatstespelregelwijzigingen.Ze hebbeninzichtintactische basisprincipes.

Sociaal-affectief

• Hetiseengezelliggroepje,datleuk metelkaaroptrekt,maarwel lekkerintensiefwiltrainen.

Proberendeovergangvaneen oefensituatienaareen wedstrijdsituatietebenadrukken. Herhalenvandebasistechniek.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Beginsituatie

Individuele SB-deelnemer

Motorisch

Consequentiesvoordeles

Wat betekent dit voor mijn les?

• Eénspelerishartpatiënt(hersteld vaneenhartinfarct). Attentblijvenbijintensievebelasting (opsignalenletten)

Cognitiefensociaal-affectief

• Geenbijzonderheden

Wat betekent dit voor mijn les? Lesgever

Motorisch

• Groteeigenvaardigheid

• Speeltzelfcompetitieentraint3x perweek

Cognitief

• Heeftruimekennisvande spelregelsentactiek,maarheeft moeitemethetopzettenvaneen methodischeopbouw

Regelmatigzelfdejuistetechniek demonstreren Sociaal-affectief

• Isprestatiefenresultaatgericht ingesteld

Didactischevaardigheid

• Lesgeefervaringmetjeugdgroepjes enstagetijdensdeopleiding

• Vindthetleukomlestegeven, maarnogonzeker(bij volwassenen)

Proberenaantepassenaande bedoelingvandegroep:recreatief

Beginsituatie

Consequentiesvoordeles

Tijd Dinsdag20.00 – 21.30uur(eenmaal perweek) • 15 – 20minutenintensieve warming-up • 20 –25minutentechniektraining • 45minuteneindspel Ruimte Gymzaalbasisschool.Dezaalishoog genoeg,maarerisweiniguitloopaan dezij-enachterkant. Materiaal Tienballen,achtpylonen Opdracht16

Opbouwvandeles

b. Vuldebeoordelingin.

Jekunthetbegripbeginsituatieomschrijven. 1.

Jekuntdeplaatsvandebeginsituatieinhetdidactisch modeluitleggen. 2.

Jekuntdebeginsituatieomschrijvenaandehandvande vierbeginsituatiefactoren. 3.

4.

JekuntdebeginsituatievandeSB-deelnemers beschrijvenaandehandvanhetmotorisch,cognitiefen sociaal-affectiefniveau.

Jekuntdebeginsituatievanjezelfalslesgever/trainer beschrijven. 5.

Jekunthetlesvoorbereidingsformuliercorrectenvolledig invullen. 6.

Cognitiefgedrag

Hiermeewordthetdeelvanhetgedragbedoelddattemakenheeftmethet denken,hetverstand.Hetgaathierbijzowelomkennisalsominzicht. Geheugen,concentratieenwaarnemingzijneveneenscognitievefunctiesen behorentothetcognitievegedragvanmensen.

Alseenverdedigervaneenvoetbalteamtijdenseenwedstrijdophetjuiste momentdezogenaamdebuitenspelvaltoepast,laatdezespelerdoorzijn gedragblijkendathijweetwatdezespelregelbetekent(kennis)enhoehijdie indepraktijkalstactiek(inzicht)kantoepassen.

Sociaal-affectiefgedrag

Zoalshetwoordsociaal-affectiefalaangeeft,gaathethierbijomtweeaspecten dieveelmetelkaartemakenhebbenendieelkaarbeïnvloeden:

• hetsocialeaspect

• hetaffectieveofemotioneleaspect.

Hetsocialeaspect

Ditheefttemakenmetdemanierwaaropwemetelkaaromgaan,demanier waaropwetegenelkaarpraten,dewijzevanonderhandelen,vergaderenen besluitennemen.Hetbevatdusallerleisocialeencommunicatieve vaardigheden.

Hetaffectieveofemotioneleaspect

Hetaffectieveaspectvanhetgedragheefttemakendeemoties(gevoelens) diewelatenzienendemotievendiewehebbenombepaaldgedragwelof juistniettevertonen.Zolaatdeenespelereenenormegedrevenheidzienom tewinnenenishijzeerverdrietigbijverlies,terwijldeandergerichtisop samenspelengenietvaneenmooieactie.

Inonsgedragvallenmeestaleenofsomstweeaspectenop,maarinfeitezitten dedrieaspecteninalonsgedrag.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Eengroepkinderenspeelteenbalspel.Dekinderenlopen,springen,vangen engooien(motorischgedrag),maarmoetenookdesnelheidvande medespelersinschattenendejuisteopstellingkiezen(cognitiefgedrag).Het spelverloopwordtdaarnaastbeïnvloeddoorhunenthousiasme,motivatieen hetomgaanmetwinstenverlies(sociaal-affectiefgedrag).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Defysiekeprestatiesdiewekunnenleverenwordenvooreengrootgedeelte bepaalddoordezogenaamdebewegingseigenschappen.Devijf bewegingseigenschappenzijn: 1.coördinatie:hetvermogenomopgrondvaneennauwesamenwerking tussenzenuwstelsel,zintuigenenspierenbewegingennauwkeuriguitte voeren 2.lenigheid:hetvermogenombewegingenmeteenzogrootmogelijke bewegingsuitslagindegewrichtenuittevoeren 3.uithoudingsvermogen:hetvermogenvaneensporteromweerstandte biedenaanpsychischeenfysiekevermoeidheidbijaanhoudendebelasting 4.kracht:devaardigheidvanhetneuromusculairesysteemomuitwendige weerstandenteoverwinnen,tegentewerkenofdezevasttehouden 5.snelheid:hetvermogenvaneensporteromeenbewegingineenzokort mogelijketijdtevolbrengen.

Indevolksmondwordtvoordezevijfeigenschappenvaakdetermconditie gebruikt.

2.9Verdiepingsstof-Heterogenegroepen

Doorallerleiontwikkelingenenveranderdbeleid(onderanderedeWetop passendonderwijs)krijgjealssport-enbewegingsleidersteedsmeertemaken metdeelnemersmeteenuiteenlopendniveau.Zozienwedatmensenmet eenverstandelijkebeperkingsteedsbeterdewegnaareenreguliere sportverenigingwetentevinden.Ookvolgensteedsmeerkinderenmeteen lichamelijkebeperkinghetreguliereonderwijs.Dezeontwikkelinggeldtniet alleenvoorhetonderwijs,maarookvoordesportverenigingendebuurt.

Gelukkigvindensteedsmeermensenmetuiteenlopendeaandoeningen (longaandoening,reuma,ADHD,autisme)dewegnaardesportaanbiedersals eenvereniging,eenfitnesscentrumofeenbuurtsportvereniging.Dekansis dusgrootdatjetemakenkrijgtmetwatwenoemenheterogenegroepen.

2.10Verdiepingsstof-Beginsituatievandegroep endeindividueleSB-deelnemer

Hetvaststellenvandebeginsituatieismakkelijkergezegddangedaan.Hier volgeneenaantaltipsomditopjuistewijzetedoen.

Maakduidelijkonderscheidtussendealgemenebeginsituatie-ende specifiekebeginsituatiegegevens.

CONCEPT

Indepraktischetoepassingvandebeginsituatieanalyseleidthetbeschrijven vandealgemenebeginsituatiegegevensenspecifiekebeginsituatiegegevens vaaktotverwarring.Alseengroepeenmaalbestaatenjijbenterbekendmee, verandereneenaantalalgemenegroepsgegevens(grootte,samenstellingen dergelijke)eneenaantalrandvoorwaarden(vooraltijdenruimte)nietmeer zosnel.Ookeenaantalaspectenvandegroependeindividueledeelnemer (verstandelijkevermogen,socialesamenhang)veranderennietofnauwelijks. Debeginsituatievandelesgeverkenteenaantaleigenschappenen vaardighedendieweinigveranderen.Indieziniseenaantal beginsituatiefactoreneenrelatiefvastgegeven.Zegeldenvooreenaantal lessengedurendeeenbepaaldeperiode.

Conclusie

Algemenebeginsituatiegegevensbeschrijfjeeenmaalvooreenlangereperiode enhoefjenietvoorelkelesopnieuwtebeschrijven.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Beschrijfdewisselendebeginsituatiefactorenvoorelkelesoftraining opnieuw.

Bijhetverbandtussenbeginsituatieendoelstellingenkunjelezendatde doelstellingvaneenlesbepaaltwelkebeginsituatiefactorenrelevantzijnvoor dieles.Datbetekentdateenaantalfactorenuitdebeginsituatieperles verandertenopnieuwomschrevenmoetworden.Ditzijndespecifieke beginsituatiefactoren.Zoisbijvoorbeeldhetgegevendatiemandhoogtevrees heeftnietrelevantvoorhetspelenvantrefbal,maarwelvoorklimmenen klauteren.Ookbijhetbeschrijvenvanhetmotorischeniveaugeldtdit.Zokan debestevoetballeruitdegroeptotdezwakkezwemmersbehoren.Inhetene gevalisdeeigenvaardigheidvandezeSB-deelnemeraanleidingbijde beginsituatietevermeldenalsdedeelnemermetdebesteeigenvaardigheid. Inhetanderegevalwordtdezelfdedeelnemerweervermeld,maarnuals degenemethetlaagstevaardigheidsniveau.

Ditgeldtookvoorbepaaldesociaal-affectievefactoren.Zozalbijkorfbalde sociaal-affectievebeginsituatiefactor ‘kunnensamenspelenensamenwerken’ belangrijkerzijndanbijringzwaaien.Bijeenindividuelebewegingsvormals ringzwaaienzalvooraldezelfwerkzaamheidvandeSB-deelnemerseenrol spelenbijhetwelslagenvandeles.

Indepraktijkziejedatlesgeversnaverloopvantijdvooraluitgaanvandevan dealgemenebeginsituatiefactorenenvervalleninalgemene,vage beschrijvingenvanhetbeginniveau(deeigenvaardigheidvandegroepis redelijktotgoed).Hetisenblijftbelangrijkomaandachttehebbenvoorde beginsituatiefactorendieafhankelijkzijnvandeaardvandeSB-activiteiten dedoelstelling.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Conclusie

2.12Begrippen

Analyseren

Ditishetgrondigonderzoekenenontledenvaniets.

Beginsituatie

Datisdestartsituatie.Hetniveaudatdedeelnemersalbeheersenenhun voorkennis,voordatdelesgeverstartmetdelesoftraining.

Beginsituatiefactoren

Factorendiedestartsituatievandelesgeverbepalen,bestaandeuitdegroep, deindividueleSB-deelnemer,delesgeverenderandvoorwaarden.

Bewegingseigenschappen

Datzijndevijfbasiskenmerkendiedelichamelijketoestandvaniemand weergeven:kracht,lenigheid,snelheid,uithoudingsvermogenencoördinatie.

Cognitief

Ditheeftmethetdenken,waarnemen,geheugen,intelligentie,taalen concentratietemaken.

Concrete

Tastbare,duidelijke..

Consequenties

Gevolgen

Heterogenegroep

Eengroepmetuiteenlopendekenmerken,eenverschillendniveau.

Homogenegroep

Eengroepmetdezelfdekenmerken,hetzelfdeniveau.

Motorischleerproces

Defasen(stappen)dieeenindividudoorlooptbijhetaanlerenvan bewegingsvaardigheden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Observeren

Bewust,doelgerichtwaarnemenvanietsofiemand.

Randvoorwaarden

Deeisenwaaraanvoldaanmoetwordenomietsgoedtelatenverlopen.In gevalvanhetgevenvaneenlesoftraininggaathetomdebeschikbaretijd, deruimte/accomodatieendematerialen/hulpmiddelen.

Sociaal-affectief

Ditheefttemakenmetdeontwikkelingvanhetgevoelsleven,houdingen, relaties,socialevaardighedenencommunicatievevaardigheden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Metjelesoftrainingwiljeietsbereiken.Jehebteenbepaalddoelvoorogen datjegraagwilrealiseren.Eendergelijkdoelwordtookweleen doelstelling genoemd.Daargaatditthemaover.Eerstwordtuitgelegdwatdoelstellingen zijnenwaaromdoelstellingennodigzijn.Daarnakomtdeplaatsvan doelstellingenbinnenhetdidactischmodelaandeordeenwordtaandacht besteedaansoortendoelstellingen.Totslotkomendoelstellingenopdekorte termijnaandeorde.

Relatiemetwerkproces

Hetthema'Doelstellingen'heefteenrelatiemethetwerkprocesB1-K1-W1: Bereidteenlesoftrainingvoor.

Leerdoelen

• Jekunthetbegripdoelstellingomschrijven.

• Jekuntdeplaatsvandedoelstellingeninhetdidactischmodeluitleggen.

• Jekuntdeindelingvandoelstellingopbasisvangedragsaspecten beschrijven.

• Jekuntdoelstellingenindelennaartermijn.

• Jekunteenalgemenedoelstellingcorrectformuleren.

• Jekunteenconcretedoelstellingcorrectformuleren.

• Jekunthetlesvoorbereidingsformuliercorrectenvollediginvullen.

• Jekuntduidelijkedoelenformulerendieaansluitenbijdedoelgroep.

ZijvindtdatjevoorelketrainingSMART-doelenmoethebben,ookalgeefje 25jaartraining.Haarstandpuntis:zonderdoelstellinggeengoedetraining. Simonevindtditsterkoverdreven.

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

Globaleaanpakvandecasus

1.Bespreekenbepaaldekern(centraleprobleemstelling)vandecasus.

2.Verhelderonduidelijkebegrippen(dooropzoeken,discussiëren).

3.Watwiljijlerenvandezecasus?Bepaaleenaantalvoorjoubelangrijke leerdoelen.

4.Werkdeleerdoelenuit.

5.Rapporteerdegevondenresultaten. Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

g. Gauitvanjeeigenteamofjeeigenklas.Formuleereenaantalconcrete doelstellingenvooreenlesoftrainingvanjeeigenteamofjeeigenklas. h. VulvoorjeeigenteamofklasdekolomBeginsituatieenDoelstellinginop hetlesvoorbereidingsformulier.

3.2Doelstellingen:watenwaarom

Watzijndoelstellingen?

Hetbegripdoelstellingbetekentonderandereietswaarnaarjestreeftofhet hebbenvaneenbedoeling.Alsjeeenbepaaldebedoelinghebtofjezelfeen doelstelt,sprekenwevaneendoelstelling.Ookmetlesgevenhoorjeeen bedoelingtehebben.Jewiltietsbereikenmetjeles.Tijdensjelesoftraining werkjetoenaareengewenstesituatie.

Wanneerhebjeietsbereikt?Alsnaeenuurtraineniedereenvandegroepde schoolslagbeheerst,hebjedanietsbereikt?Hetantwoordkanjaofneezijn. Alsiedereenvoordetrainingdeschoolslagalbeheerste,iserwaarschijnlijk nietsofweinigbereikt.Watjewiltbereikenisveranderingvanhetgedragvan SB-deelnemers.Ditheetgedragsverandering.Jewiltbestaandgedrag verandereninnieuw,verbeterdgedrag.Omtekunnencontrolerenofje inderdaaddegewenstegedragsveranderingbereikthebt,moetjetweedingen kunnenbenoemen:

• hetbegingedragvandeSB-deelnemer

• heteindgedragvandeSB-deelnemer.

Paswanneerjeweetwatdedeelnemernognietkan,kunjevaststellenwatje hemwiltleren.Jestelteendoel.Bijhetbereikenvandoelstellingengaathet dusomdeovergangvannietkunnennaarwelkunnen.Bijeengoedgegeven lesbetekentditdatjehetbegingedraggedurendedelesverandertinhet gewensteeindgedrag.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijeengroepjekinderendatnognietzolanglidisvandeturnvereniging,is hetbegingedragvanhetkoprollenalsvolgttebeschrijven:Dekinderenmaken eenkoprol,waarbijzenogslechtrollenenmetdeonderrugopdegrond terechtkomen.Delesgeversteltzichvoordeeersteleshetvolgendedoel (eindgedrag):Demeestekinderenkunnenopeenschuinvlakeenvloeiende rolmeteenronderugmaken.

Hetbelangvanwerkenmetdoelstellingen

Hetgebeurtsomsdateenlesuitdehandloopt,omdatjealslesgeverdoet watjeopdatmomenttebinnenschietenjevantevorennietofonvoldoende overdebedoelingvanjeleshebtnagedacht.Erdreigtonprofessioneelwerk teontstaanonderhetmotto:alshetmaarleukis.Ditismeestalnietde bedoeling.Hetvantevorengoednadenkenoverwatjegaatdoen,isbelangrijk omresultaattebereiken.

Eénvandevragendiejejezelfvantevorenmoetstellen,is:Watwilikbereiken?. Metanderewoorden:Watisdebedoelingvanmijnles?Werkenmet doelstellingenleidttoteenbeterresultaatdanzomaarwatdoen.

Jedoelstellinggeeftrichtingaandeoverigevierdidactische componenten. Hetbeïnvloedt:

• delesopbouw

• deorganisatie

• debewegingsvormen

• dedidactischewerkvormen.

Dooreenbewusteinvullingvandezeviercomponentenisdekansgrootdat jedegewenstesituatiebereikt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

DetrainervanvoetbaljeugdteamAdenktnauwelijksnaoverwathijtijdens detrainingenzaldoen.Meestalbedenkthijonderwegnaardetrainingwelke bewegingsvormenhijzallatenoefenen.Vaakzijnhetookdespelersdie aangevenwatzijleukvinden.Veeltrainingenvanditteamwordendaardoor gevuldmetpartijtjes.

DetrainervanvoetbaljeugdteamBzetvoorelketrainingoppapierwathij gaatdoen.Hijprobeertdantewerkenaandetekortkomingendiehijtijdens dewedstrijdgezienheeft.Zokomthijtotenkeledoelendiehijmetdegroep wilbereiken.Opgrondvandegesteldedoelenkiesthijdebewegingsvormen diehijwillatenoefenen.

CONCEPT

Detrainerbenoemtzijndoelstellingenvoordetraining.

Verantwoorden

Tijdensjeopleiding,maarzeerzekerookstrakstijdenshetuitoefenenvanje beroep,wordjeherhaaldelijk geconfronteerd metdevraag:waaromdoeje dat?Alssport-enbewegingsleiderwordjedanterverantwoordinggeroepen. Jemoetuitleggenwaaromjebepaaldedingendoet.Ditverantwoordendoe jevooraldoorjedoelstellingenaananderenduidelijktemaken.Hetwerken metdoelstellingendraagtdusbijaanhetverantwoordenvanje werkzaamhedenalssportleider.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht2 Woordspindoelstelling(groepsopdracht)

Doelstellingen:watenwaarom.

Website-Mindmapmaken.

Dezeopdrachtdoejeineengroepjevanvierstudenten.

a. MaakeenwoordspinmetinhetmiddenhetwoordDoelstelling.Omde beurtbedenkenjulliewoordendiemetdoelstellingentemakenhebben. ZetdezewoordomDoelstellingheenentreklijnentussenDoelstellingen deanderewoorden.Alsjenietsmeerweet,magjepassenengaatjebeurt overnaardevolgende.

b. Bespreekdetermenindewoordspinenkomtoteenlijstjemetonderwerpen diemetdoelstellingentemakenhebben.

c. Vergelijkditlijstjemetdelijstjesvanjemedestudenten.

Doelstellingen:watenwaarom.

Bijdezeopdrachtgaathetomhetduidelijkkrijgenvanwathetbelangvan werkenmetdoelenis.

a. Gauitvanjeeigentakvansport.Werktjouwtrainermetdoelen?Waarom denkjedathij/zijwelofjuistnietmetdoelenwerkt?Waaraanmerkjedat?

b. Watishetvoordeelvanwerkenmetdoelen?Geefeenaantalargumenten.

c. Vergelijkjouwresultaatmeteenofmeerderemedestudenten.

d. Maakeenzovolledigmogelijkelijstvanvoordelenvanhetwerkenmet doelen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Doelstellingen:watenwaarom.

Filmpje-Honkbaltraining

Filmpje-Turntraining2

a. ObserveerdeSB-activiteitenbedenkwatdedoelenvandetrainer/lesgever zijn.

b. Vergelijkjouwresultatenmetdievaneenaantalmedestudenten.

3.3Plaatsvandoelstellingeninhetdidactisch model

Hetvaststellenvandebeginsituatieenhetbepalenvandoelstellingenhoren bijhetvoorbereiden/plannenvaneenles.Dezetweeactiesstaanaanhetbegin vandecyclusvanhetdidactischmodel.

Watwilikbereiken?,iséénvandevierdidactischesleutelvragenendusook éénvandevierhoofdpijlersvanhetdidactischmodel.VanuitDoelstellingzie jedriepijlenlopen:éénnaarBeginsituatie,éénnaarLes/trainingenéénvanuit EvaluatieweerterugnaarDoelstelling.Dedoelstellinghoudtdusinhet didactischmodelverbandmet:

• debeginsituatie

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Erissprakevaneenwisselwerkingtussenhetbepalenvandoelstellingen endebeginsituatieanalyse.Jekuntnauwkeurigerdoelstellingenbepalen naarmatejedebeginsituatieconcreterhebtvastgesteld.

• deinhoudvandeles(lesopbouw,bewegingsvormen,organisatie, didactischewerkvormen)

Degekozendoelstellingstuurtdeinhoudvandeles.

• deevaluatie

Evaluatieleidttoteenvernieuwde,bijgesteldedoelstelling.

Dewisselwerkingtussendoelstellingenenbeginsituatie

Inhoeverreisdebeginsituatievaninvloedopdedoelstelling?Moetjeeerst debeginsituatiebepalenofeerstdedoelstellingen?Ofmoetjeproberenze gelijktijdigvasttestellen?

Omeenantwoordopdezevragentekunnengeven,moetjeterugnaarde uitlegvanhetbegripdoelstelling.Bijhetlesgevengaatomhetbereikenvan gedragsveranderingen.Jestreeftnaarbepaaldgewensteindgedragvande SB-deelnemers.Wiljeditgewensteeindgedragkunnenvaststellen,danishet belangrijkomookhetbegingedrag(debeginsituatie)goedtekennen.Alsje nietsvanhetbegingedragweet,kunjegeengedragsverandering(jedoel) plannen.Jekuntdandoelennastrevendieveeltemakkelijkzijnendiede SB-deelnemeralbeheerstofvaardighedendiedeSB-deelnemernooitkan bereiken.VoordatjekuntbepalenwatSB-deelnemersmoetenkunnen,moet jewetenwatzeopdatmomentwelennietkunnen(beginsituatie).Jeschat inwelkevaardighedendeSB-deelnemersbeheersen.

Beginsituatieendoelstellingenhangennauwmetelkaarsamen.Hoemeerje weetoverdebeginsituatievandeSB-deelnemers,destebeterjededoelstelling kuntformuleren.Hebjemaarweiniginformatieoverdedoelgroep,dankun jeslechtseenvagedoelstellingvaststellen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Watdoejenueerst?Debeginsituatiebepalenofdedoelstellingenvaststellen? Datismoeilijktezeggen.Infeitewordenzetegelijkertijdeninwisselwerking metelkaarbepaald.Steljeobserveerteenvoetbalpupillenteam.Alseerste valtdeslechtetraptechniekvaneenaantalkinderenop.Daarwiljeietsmee indevolgendetraining.Vervolgensobserveerjehetteamgerichtvanuitde techniekvanhetpassenenschieten.Doordiewisselwerkingsteljede beginsituatievastenkomjetotconcretedoelen.Pasalsjezowelde beginsituatiealsdedoelstellingenhebtomschreven,kunjederestvande voorbereidingmaken.

Algemeneenconcretedoelstellingopbasisvaneen verschillendebeginsituatie.

Jekrijgtdelesopdrachtomdetechniekvandebasisslagenvantenniste verbeterenbijeengroepdiejenognietkent.Vanuitjouwkennisoverde methodiekvantennis,maarzonderdatjeweethoedetechniekvande SB-deelnemerspreciesis,formuleerjedevolgendealgemenedoelstelling:De SB-deelnemersmoetenhunforehandenbackhandverbeteren,metdenadruk opeengoedezwaai.

VooreengroepSB-deelnemersdiejewelkent,krijgtjedezelfdeopdracht.Van dezegroepweetjehetvolgende:

• Hetiseengroepvanachtpersonenronddeveertigjaar.

• Demeesteledenvandegroepkunnendeforehandredelijkuitvoerenen plaatsen.Zelfzijnzetevredenoverdetechnischeuitvoeringvande forehand.Bijdebackhandlatenzeechtervaakeentekorteachterzwaai zien,waardoordebalvaakinhetnetbelandt.

• DeSB-deelnemerszijnvooralgerichtophetrecreatieftennissen.Hetplezier inhetspelletjestaatvoorop.Jezietbijhenwelenigefrustratiewanneer debalherhaaldelijkinhetnetverdwijnt.

Opgrondvandezebeginsituatiegegevenskunjedevolgendeconcrete doelstellingformuleren:

DeSB-deelnemersmoeteneentienslagendurende rally kunnenspelenmet deforehandofdebackhandvanafdebaselineindedubbelspelsituatie,waarbij zijvooralaandachthebbenvoorhettijdigenvergenoegnaarachterenbrengen vanhetracket.

Deinvloedvandoelstellingopdeles

Dekeuzevandedoelstellingenbepaaltinsterkematedederdepijlervanhet didactischmodel:delesoftraining.Delesdoelstellingbeïnvloedtdusdekeuze voorbewegingsvormen,lesopbouw,organisatieendidactischewerkvormen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

SituatieA

Vooreentrainingvaneenatleetishetvolgendedoelgeformuleerd:Het toenemenvanhetspecifiekeuithoudingsvermogendoorintervaltraining.

Detrainerzaldeatleetduidelijkenstrakbegeleidenengeslotenopdrachten geven(didactischewerkvorm).Debewegingsvormenwordennauwkeurig voorgeschrevenenzijngebaseerdoptrainingskundigeprincipes.Dedeelnemer zaloptimaalgemotiveerdmoetenzijnomhetzwareprogrammatekunnen volbrengen.Hetwerkenvolgenseenstrakarbeid-rustschemaenmeteenvast aantalseries(organisatie)iseveneenseengevolgvanhetgekozendoel.

SituatieB

Vooreensportinstuifvoorbasisschoolkinderenishetvolgendedoel omschreven:DeSB-deelnemersmoetenactiefbezigzijnenplezierbeleven aandesportmiddagdoortekiezenvooreenaantalvrijetijdsactiviteiten.

Tijdensdezeinstuifzaldelesgevernietzodominantaanwezigzijn.Hijmoet vooralstimuleren,organisereneneventueelmeedoen.Delesgevergeeftvooral openopdrachten(didactischewerkvorm).Tijdensdeinstuifkanhijvoorandere activiteitenkiezen(bewegingsvormen).Dekinderenhebbeneenhogemate vanvrijheidinhetbepalenwatzewillendoen.Zekrijgenalleruimteomdingen uitteproberen. Hetverbandtussendoelstellingenenevaluatie

Alsjedepijlenvanhetdidactischmodelvolgt,ziejedatvanuitEvaluatieeen pijllooptnaarDoelstelling.Ditbetekentdatjedoorevaluatievaststeltofje degesteldedoelstellingbehaaldhebt.Opbasisvandezeevaluatiekunje nieuwedoelstellingenvoordevolgendelesformuleren.Hetkanzijndatde SB-deelnemersveelgeleerdhebben,waardoorjededoelstellingennaarboven bijkuntstellen.Hetkanechterookvoorkomendathetresultaattegenvielen datjejuisteenmeerbescheidendoelvoordevolgendekeermoetstellen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Recreatievetennisgroep

Jehebtdevolgendedoelstellinggeformuleerd:DeSB-deelnemerskunnen eentienslagendurenderallyspelenmetdeforehandofdebackhandvanaf debaselineindedubbelspelsituatie.Daarbijhebbenzijvooralaandachtvoor hettijdigenvergenoegnaarachterenbrengenvanhetracket.

Naenkeletrainingenevalueerjedevorderingenvandezegroep.Jekomttot deconclusiedatdeSB-deelnemersweliswaareenruimeachterzwaaihebben, maareenrallyvantienslagenniethalenomdatzevaakdebaltelaatraken. Vanuitdezeevaluatieformuleerjeeennieuwedoelstelling:DeSB-deelnemers moeteneentienslagendurenderallykunnenspelenmetdeforehandofde backhandvanafdebaselineindedubbelspelsituatie,waarbijzijvooral aandachthebbenvoorhettijdigrakenvandebal.

Verdiepingsstof-Bijstellenvandedoelstellingen.

Opdracht5 Wisselwerkingtussenbeginsituatieen doelstelling(theorieopdracht)

Plaatsvandoelstellingeninhetdidactischmodel.

Eriseenwisselwerkingtussendebeginsituatieendedoelstelling.Jekuntpas toteendoelstellingkomenalsjeweetwatdebeginsituatieis.Daarnaastgeeft dedoelstellingrichtingaandeinformatiediejeoverdebeginsituatiemoet verzamelen.

a. Bedenktweevoorbeeldenuitdepraktijkdiedewisselwerkingtussende beginsituatieendoelstellinglaatzien.

b. Vergelijkjouwvoorbeeldenmetdievaneenaantalmedestudenten.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht6 Wisselwerkingtussendoelstellingen evaluatie(groepsopdracht)

Plaatsvandoelstellingeninhetdidactischmodel.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Maakelkaarduidelijkdatereenwisselwerkingistussendedoelstellingen deevaluatie.

b. Bedenkvoorjezelfeenvoorbeelduitdepraktijkdiedezewisselwerking duidelijkmaakt.

c. Vergelijkjouwvoorbeeldmetdievanjegroepsgenoten.

3.4Soortendoelstellingen

Jekuntdoelstellingenindelenopbasisvangedragsaspectenenopbasisvan termijn.

Opbasisvangedragsaspecten

Opbasisvantermijn

Langetermijndoelstellingen Motorischedoelstellingen Middellangetermijndoelstellingen Cognitievedoelstellingen

Sociaal-affectievedoelstellingen

CONCEPT

Kortetermijndoelstellingen • lesdoel • lesdeeldoel • oefendoel.

Doelstellingenopbasisvangedragsaspecten

Deeerstemanieromdoelstellingenintedelengaatuitvanhetmenselijke gedrag.Aanhetmenselijkgedragzijndrieaspectenteonderscheiden: motorisch,cognitiefensociaal-affectief.Bijdoelstellingengaathetom gedragsverandering.Jekuntdanookdriesoortendoelstellingenopbasisvan gedragsaspectenformuleren:

• motorischedoelstellingen

• cognitievedoelstellingen

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• sociaal-affectievedoelstellingen.

Motorischedoelstellingen

Bijmotorischedoelstellingengaathetombewegen(motoriek).Jekuntdeze doelstellingenonderverdelennaarbewegingsvaardighedenen bewegingseigenschappen.

Doelenover

Doelenover

Cognitievedoelstellingen

Bijcognitievedoelstellingengaathetomwatjewiltbereikenophetgebied vanhetdenken,vandecognitie.Meestalgaathetomkenniseninzichtinde tactiekofspelregels.

Sociaal-affectievedoelstellingen

Sociaal-affectievedoelstellingenhebbenbetrekkingopdeomgangmetelkaar (sociaal)enookopallerleiemoties(affectief),bijvoorbeeld:

CONCEPT

Sociaal-affectievedoelstellingen

• plezierbelevenaansportbeoefening

• hetkunnenomgaanmetwinstenverlies

• bijnietlukkendoorzettingsvermogentonen

• hetkunnenaccepterenvanbeslissingenvandescheidsrechter.

Verdiepingsstof-Keuzevandoelstellingen.

Doelstellingennaartermijn

Doelstellingenkunnenookwordeningedeeldnaardetijd.Ditheetookwelde termijn.Sommigedoelenkunjeenwiljealnaééntrainingbereiken,voor anderedoelenhebjeveelmeertijdnodig.Hetdoel:Bijdetopdrievan Nederlandhorenopdehonderdmetersprint,bereikjepasopdelangere termijn.Jekuntdriesoortendoelstellingennaartermijnonderscheiden:

• langetermijndoelstellingen

• middellangetermijndoelstellingen

• kortetermijndoelstellingen.

Langetermijndoelstellingen

Eendoelstellingoplangetermijnheeftbetrekkingopeenlangereperiode.Je kunthierbijdenkenaandoelstellingenvooreenaantaljaren,eenheeljaarof eenseizoen.

Middellangetermijndoelstellingen

Alswepratenoverdoelstellingenopmiddellangetermijn,danzijndat doelstellingendiebetrekkinghebbenopeenserielessenoftrainingen.

Kortetermijndoelstellingen

Doelstellingenopkortetermijnzijndoelstellingendiejebinnenhettijdsbestek vanéénlesrealiseert.Dezedoelstellingenkunjeonderverdelenin:

• lesdoel:deconcretegedragsveranderingendiejeaanheteindevandeles wiltbereiken.Jebesteedthetmerendeelvandeleshieraan.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• lesdeeldoel:eendoeldatgerichtisopeendeelvandeles.Jekunthierbij denkenaanhetdoelvandeinleiding(bijvoorbeeld:warming-upen voorbereidingopdekernvandeles)enhetdoelvandekernvaneenles (bijvoorbeeld:lerenvaneennieuwetechniek).

• oefendoel:hetdoelvandeafzonderlijkebewegingsvormen.

Alssport-enbewegingsleiderhebjetemakenmetallegenoemdesoorten doelstellingen.Demiddellange-enlangetermijndoelenhebbentemakenmet onderandereperiodisering,promoverenofhetsporttechnischbeleid.

Voorbeeldenvandoelstellingennaartermijn

Langetermijndoelstellingen

Eendoelvanjouwopleidingtotsport-enbewegingsleideris:Eenaanstaande lesgevermoetbeschikkenovereenruimematevaneigenvaardigheidinhet uitvoerenvandiversesport-enbewegingsactiviteiten.

Binnendeopleidingprobeerjeditdoelineenperiodevandriejaartebereiken.

Middellangetermijndoelstellingen

Hetsubdoelbinnendezelangetermijndoelstellingkanzijn:Hetkunnen uitvoerenvanbewegingenophetgebiedvanhetturnen.Omditdoelte bereikenzijnonderanderedrielessengeplandwaarindehandstandcentraal staat.Hetdoelvandezelessenluidt:Hetkunnendemonstrerenvande handstandbijhetturnenopdevloer,zonderhulp,meteengoedgespannen lichaamshouding.Deleerlingenkunnendehandstandvijfseconden vasthouden.

Kortetermijndoelstellingen

CONCEPT

Tijdensdeeerstelesvaneenserievandrielessenwaarindehandstandcentraal staatishetlesdoel:Hetkunnenuitvoerenvandehandstandtegendemuur, zonderhulpvanmedeleerlingen,waarbijvooraldenadrukligtopeengoed gespannenlichaamshouding.

Aanhetbeginvandezelesdoejeeenwarming-upmetalslesdeeldoelhet losmakenenrekkenvandebovensteextremiteitenenderomp.

Hetoefendoelvaneenoefenvormishetzokortmogelijkcontactmakenmet demuurnahetopzwaaienvandehandstand.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht7 Soortendoelstellingen(groepsopdracht)

Soortendoelstellingen.

Erbestaanverschillendesoortendoelstellingen.

a. Geefvijfverschillendedoelstellingen.

b. Voegjouwdoelstellingensamenmetdievaneenaantalmedestudenten.

c. Plaatsdoelstellingendiebijelkaarpassenbijelkaar.Komopdezemanier toteenordeningvandoelstellingen.

Soortendoelstellingen.

Jekuntdoelstellingenindelennaardetermijnwaaropjezedenktterealiseren, namelijk:

• langetermijndoelen

• middellangetermijndoelen

• kortetermijndoelen.

Geefbijelkvandedoelendrievoorbeelden.Formuleereersteen langetermijndoel.Beschrijfvervolgenseenhierbijpassend middellangetermijndoelenenkelekortetermijndoelen.

Dedidactischesleutelvraag'Watwilikbereiken?',beantwoordjedoorhet formulerenvandoelstellingendieaansluitenopdebeginsituatievande SB-deelnemers.Regelmatigkomjedoelstellingentegendienietconcreet geformuleerdzijn.Enkelevoorbeeldenzijn:

• hetaanlerenvandeschoolslag

• hetverbeterenvanhetpositiespel

• hetaanlerenvandelay-up

• hetverbeterenvanhetsamenspel.

Alsdoelstellingenziejevaak:hetverbeterenvanofhetaanlerenvan.Eigenlijk isdittevaag.Hetnauwkeurigformulerenvandoelstellingenisbelangrijk, omdatjedanpreciesweetwaarhetommoetgaanenhierookgoedopkunt evalueren.Voorhetformulerenvandoelstellingengeldenrichtlijnen.Allereerst wordtaandachtbesteedaanhetcorrectomschrijvenvan kortetermijndoelstellingen(lesdoelen).Bijhetstellenvaneendoel,gaathet ombepaaldgewenst(eind)gedrag.Ditgewensteindgedragmoetjezo nauwkeurigmogelijkbeschrijven.

Bijhetomschrijvenvandedoelstellinggeefjeaanwelkeveranderinginhet gedragvanSB-deelnemersjemetdeleswiltbehalen.Jegeeftantwoordop devragen:

• WelkevaardighedenmoetendeSB-deelnemersaanheteindvandeles beheersen?

• Hoekanikdatwaarnemen?

Hetluktnietaltijdomdoelstellingenheelconcreetteformuleren.Jekunt doelstellingendaaromoptweemanierenformuleren:

• algemeengeformuleerdedoelstellingen

• concreetgeformuleerdedoelstellingen.

Algemeengeformuleerdedoelstellingen

Bijeenalgemeengeformuleerdedoelstellingishetdoelnietnauwkeurig omschreven.Hetgewensteeindgedragkanverschillendevormenaannemen enisnietaltijdgoedwaarneembaar.Dezedoelstellingenwordenvooral gebruiktinopenlesgeefsituaties.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voorbeeldenalgemeengeformuleerdedoelstellingen

• Deeerstejaarskunneneeneigendansoefeningsamenstellen.

• Despelermoetdetegenstanderopeenofanderemanierpasseren.

• Dedeelnemersbelevenplezieraanbewegen.

Heteerstevoorbeeldgeeftjeveelvrijheidmetbetrekkingtotdesamenstelling, deaardvandedansoefening,demuziekenhetritme.Hettweedevoorbeeld geeftnietaanopwelkemanierdeSB-deelnemerdetegenstandermoet passerenengeeftveelvrijheidmetbetrekkingtotdeuitvoering.Bijhetderde voorbeeldishetlastigomtecontrolerenofdedoelstellingbehaaldis.Moet iedereenminimaaldriekeergelachenhebben?

Concreetgeformuleerdedoelstellingen

Jespreektvaneenconcreetgeformuleerdedoelstellingalshetdoelis omschreveninduidelijkwaarneembaareindgedrag.Hetwerkenmetconcrete doelstellingengeeftjehouvastbijhetvoorbereiden,uitvoerenenevalueren vaneenlesoftraining.Dedoelstelling:hetverbeterenvandevolleybaltechniek vanSB-deelnemers,geeftjewelenighouvast,maardemeerconcrete doelstellingzoals:deonderhandsetechniekbijvolleybalkunnenuitvoeren, geeftveelmeerrichtingaanjevoorbereiding,uitvoeringenevaluatie.Concrete doelstellingenzijnvooralvanbelangingeslotenlesgeefsituaties.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voorbeeldenalgemeenenconcretergeformuleerde doelstellingen

Algemeen geformuleerde doelstellingen

Concreter geformuleerde doelstellingen

Devolleybaltechniek verbeteren

Eenduurloopkunnen lopen

Detechniekvan handstandoverslag kennen

Debovenhandse techniekbijvolleybal kunnenuitvoeren

Eenduurloopvantien kmovereensterk wisselendparcours kunnenlopen

Devoorbereidendefase, dehoofdfaseende eindfasevande handstandoverslag kunnenbeschrijven

Foutenindeuitvoering vandekoprolopnoemen

Devijfmeest voorkomendefoutenin deuitvoeringvande koprolkunnen opnoemen

Dejuistetraptechniekbij voetbalkunnen uitvoeren

De wreeftrap alsvoorzet kunnenuitvoeren

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

CONCEPT

Hetformulerenvanconcretedoelstellingen

Dedoelstellingenindevoorbeeldenzijnnognietconcreetgenoeg.Hetjuist formulerenvanconcretedoelstellingenisbestlastig.Ditgeldtmetnamevoor motorischedoelstellingen.Eenbelangrijkuitgangspuntvooreenconcreet geformuleerdedoelstellingisdathijwaarneembaarencontroleerbaarmoet zijn.

Omtotgoedgeformuleerdelesdoelstellingentekomen,kunjeeenstappenplan volgen.Ditwilzeggendatjestapvoorstapeengedeeltevaneendoelstelling formuleertomuiteindelijktoteenvolledigconcretedoelstellingtekomen. Uitgangspuntbijditstappenplanzijnviercriteriadiegeldenvoorhet formulerenvanconcretedoelstellingen.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Stappenplanvoorhetformulerenvanconcretedoelstellingen.

Stap1:Beschrijfdebewegingsvorm

Omschrijfalseerstezogoedmogelijkdebewegingsvorm.Jebeschrijftde bewegingendewijzewaaropdebewegingmoetwordenuitgevoerd.Hetgaat omdeinhoudvanwatjewiltzienaanheteindevandeles.Ditwordthet inhoudsaspectvandedoelstellinggenoemd.

Voorbeeldenvandebeschrijvingvandebewegingsvorm

• DeSB-deelnemerskunnendebovenhandsevolleybaltechniekdemonstreren.

• DeSB-deelnemerskunnen eenwreeftrap uitvoeren.

• DeSB-deelnemerskunnen eenduurloopvantienkilometer lopen.

• DeSB-deelnemerskunnen eenvoorwaartsesalto springen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Stap2:BeschrijfhetwaarneembaareindgedragvandeSB-deelnemer(s) Indezetweedestapkoppeljedeomschrevenbewegingsvormaanhet waarneembaareindgedragvandeSB-deelnemer(s).Ditwaarneembaar eindgedragmoetaantweevoorwaardenvoldoen:

• Hetgewensteeindgedragiswaarneembaar(controleerbaar).

• Indedoelstellingishetwaarneembaareindgedragalshandeling beschreven.

Eenhandelingdrukjeuitineenwerkwoord.Jegebruiktbijhetformuleren vaneindgedragvandedeelnemerdusaltijdeenwerkwoordzoals, demonstreren,springen,werpen,opnoemenengeven.Ditwordthet gedragsaspectvandedoelstellinggenoemd.

Voorbeeldenvandebeschrijvingvandebewegingsvorm

• DeSB-deelnemerskunnendebovenhandsevolleybaltechniekdemonstreren.

• DeSB-deelnemerskunnen eenwreeftrap uitvoeren.

• DeSB-deelnemerskunnen eenduurloopvantienkilometer lopen.

• DeSB-deelnemerskunnen eenvoorwaartsesalto springen.

Stap3:Beschrijvenvandevoorwaardenofomstandigheden

Bijdezestapbeschrijfjedevoorwaardenofdeomstandighedenwaaronder deSB-deelnemerhetgewensteeindgedraguitmoetvoeren.Zokaneen voetballerdebalbesttwintigkeerhooghouden,maarmeteentegenstander indebuurtwordtditeenstuklastiger.

Voorbeeldenvandebeschrijvingvandevoorwaardenof omstandigheden

• DeSB-deelnemerskunnendebovenhandsetechniek ineen driehoeksopstelling demonstreren.

• DeSB-deelnemerskunnendewreeftrap alsvoorzet toepassen.

• DeSB-deelnemerskunneneenduurloopvantienkilometer overeensterk wisselendparcours lopen.

• DeSB-deelnemerskunneneenvoorwaartsesalto uitaanloopmetafzetvan eenminitrampoline springen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Stap4:Beschrijvenvandeminimumprestatie

IndeminimumprestatiebeschrijfjehoevolmaaktdeSB-deelnemerhet eindgedragmoetvertonen.Daarmeegeefjedegrenstussenvoldoendeen onvoldoendeaan.Bijhetformulerenvandoelstellingengeefjeaanwatde SB-deelnemerminimaallaatzienaanheteindevandeles.Ditishetminimale resultaatofdeminimaleeis.Dezeminimaleeiskunje,afhankelijkvanhet soortdoelstelling,kwalitatiefenkwantitatiefbeschrijven.

Kwalitatieveminimaleeis

Inditgevalheefthetbegripkwaliteittemakenmethoegoed,mooiofcorrect eenbewegingisuitgevoerd.Hetbeschrijvenvan kwalitatieve eisendiejestelt aaneenbewegingiserglastigenvraagtveeldeskundigheidvandesportleider. ZogeeftdesportcommentatorHansvanZettenprachtigcommentaarbijde uitvoeringvanbepaaldeturnbewegingen.Ditniveauhaaljewaarschijnlijk niet,maarjeprobeertweleenaantaleisenteformulerenwaardebeweging aanvoldoet.DithelptjeookbijhetsignalerenvanfoutendiedeSB-deelnemers tijdensdeuitvoeringmaken.

Voorbeeldenvanconcreetgeformuleerdedoelstellingen meteenkwalitatieveminimaleeis

• DeSB-deelnemerskunnendebovenhandsevolleybaltechniekineen driehoeksopstellingzodanigdemonstrerendat destrekkingvandearmen endebenengoedzichtbaar is.

• DeSB-deelnemerskunnendewreeftrapalsvoorzetuitvoeren, waarbijhet standbeentelkensgoednaastdebalwordtgeplaatst.

• DeSB-deelnemerskunneneenduurloopvantienkilometerovereensterk wisselendparcourslopen, waarbijzijaandachtblijvenhoudenvooreen ontspannenloopeneenregelmatigeademhaling.

• DeSB-deelnemerskunneneenvoorwaartsesaltouiteenaanloopmetafzet vaneenminitrampolinespringen, waarbijmettweebenenwordtafgezet, hetlichaamtijdensdezweeffasegestrektiseneenlandingtotstabielestand plaatsvindt.

Kwantitatieveminimaleeis

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Indesportkanhetgaanomdeuitvoering(detechniek)vaneenbeweging, maarookommeetbareaspectenalsdetijdofdesnelheid.Dingendiejeuit kuntdrukkenineengetal,diejekuntmeten,worden kwantitatief genoemd.

Hetkangaanomdetijddiejeergensoverdoet,hetaantalherhalingendatje maaktofdeafstanddiejeaflegt.Bijdeomschrijvingvaneenkwantitatieve eisstaatnietdebewegingcentraal,maarhetresultaatvandebeweging (resultaateis).Alsjeopdezemanierdoelstellingenomschrijft,blijfterweinig ruimteovervoordeSB-deelnemersendelesgeveromtoteeneigeninvulling tekomen.Ditheeteengeslotendoelstelling.

Concreetgeformuleerdedoelstellingenmeteen kwantitatieveminimaleeis

• DeSB-deelnemerskunnendebovenhandsevolleybaltechniekineen driehoeksopstellingzodanigdemonstrerendatzedebaltienkeerzonder fout(zuiverenbovenhoofdhoogtevandemedespeler)plaatsen.

• DeSB-deelnemerskunnendewreeftrapalsvoorzetzodanigtoepassendat debalovereenafstandvantwintigmeterophoofdhoogtebijdemedespeler komt.

• DeSB-deelnemerskunneneenduurloopvantienkilometerovereensterk wisselendparcoursbinnenveertigminutenlopen,waarbijdehartslagniet benedende160slagenkomt.

• DeSB-deelnemerskunneneenvoorwaartsesaltouiteenaanloopmetafzet vaneenminitrampolineminimaaltachtigprocenttotstandspringen.

Alsvoorzet

Eenduurloopvan tienkilometer

Overeensterk wisselend parcours Kunnenlopen

Uiteenaanloop metafzetvaneen minitrampoline

Cognitieveensociaal-affectievedoelstellingen

Naastmotorischedoelstellingenbestaanookcognitieveensociaal-affectieve doelstellingen.Ookdezedoelstellingenbeschrijfjezoconcreetmogelijk.Voor sociaal-affectievedoelstellingenisdatlastig.Doelstellingenophetgebiedvan houding,motivatieenspelgedragzijnmoeilijkteconcretiserenenmoeilijkte vertaleninwaarneembaargedrag.Tochgeldtookhier:hoeconcreterhoe beter.AlsjedoelisdatThomassportievermoetzijn,biedtdatvoorjehandelen nietveelhouvast.AlsjedoelisdatThomasalshijgetiktis,zelfnaardekant komt,geeftditalduidelijkeraanwaarjeopstuurt.

Cognitievedoelstellingen

• DeSB-deelnemersbenoemenvijffoutenindebasistechniekvande bovenhandseservice.

• DeSB-deelnemersgeveneendefinitievanspelvorm.

• DeSB-deelnemersbeschrijvendearm-enhandbewegingvanhetlay-up shot.

Sociaal-affectievedoelstellingen

• DeSB-deelnemersgaanopeensportievemaniermetwinstenverliesom.

• DeSB-deelnemersmakenhuneigenbelangondergeschiktaanhet teambelang.

• DeSB-deelnemersvoerengemotiveerdengeconcentreerddeoefeningen uit.

Lesopdracht

Letophetverschiltussenlesopdrachtenlesdoelstelling.Eenlesopdrachtis gerichtaandelesgeverdiedeopdrachtuitvoert.Hiergebruikjevaaktermen als: ‘hetaanlerenvan’ en ‘hetverbeterenvan’.Delesopdrachtvertaaljenaar concretedoelstellingen.

Opdracht12 Invierstappeneenconcretedoelstelling formuleren(theorieopdracht)

Formulerenvankortetermijndoelstellingen.

Omeenconcretedoelstellingteformulerendoorloopjevierstappen:

1.Beschrijfdebewegingsvorm(inhoud).

2.Beschrijfhetwaarneembaareindgedrag(gedragvandedeelnemer).

3.Beschrijfonderwelkevoorwaardenofomstandighedendedeelnemers hetgewensteeindgedragmoetentonen.

4.Beschrijfdeminimumprestatie:

– kwalitatieveminimaleeis(heeftbetrekkingopdeuitvoering,de vaardigheid)

– kwantitatieveminimaleeis(heeftbetrekkingopeenmeetbaar resultaat)

a. Doorloopdezestappenensteleenconcretemotorischedoelstellingen eenconcretesociaal-affectievedoelstellingop.

b. Bespreekjouwresultaatmetdievaneenofmeerderemedestudenten.

c. Steleventueeljeformuleringbij.

Opdracht13

Formulerenvankortetermijndoelstellingen.

Bekijkhetschema.Inhetschemaisdebewegingsvormingevuld.Vuldeoverige kolommeninvanhetschemain.

Minimaleeis Voorwaarden Omstandigheden Waarneembaar eindgedrag Bewegingsvorm

vanuiteenservice kunnen demonstreren Onderhandse volleybaltechniek

waarbijjestilstaat ophetmoment vanspelenenje lichaam uitgestrektwordt, waarbijdebal ongeveer4à6 meterhoogwordt gespeelden20tot 50centimetervan hetnetkomt

vanuiteenhoge set-up kunnenslaan Smash(volleybal)

meteenjuiste aanloop,waarbij debalzohoog mogelijkvoorde slagschouder gepaktwordten binnendelijnen wordtgeslagen

kunnenlopen 100metersprint

binnende12 seconden vanuiteen startblokopeen atletiekbaan

vanuiteen aanloopvan1pas kunnenuitvoeren Handstand

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht14 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

b. Vuldebeoordelingin.

Jekunthetbegripdoelstellingomschrijven. 1. Jekuntdeplaatsvandedoelstellingeninhetdidactisch modeluitleggen. 2.

Jekuntdeindelingvandoelstellingopbasisvan gedragsaspectenbeschrijven. 3.

Jekuntdoelstellingenindelennaartermijn. 4. Jekunteenalgemenedoelstellingcorrectformuleren. 5. Jekunteenconcretedoelstellingcorrectformuleren. 6.

Jekunthetlesvoorbereidingsformuliercorrectenvolledig invullen. 7.

Jekuntduidelijkedoelenformulerendieaansluitenbij dedoelgroep. 8.

3.6Verdiepingsstof-Bijstellenvande doelstellingen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voordelesgeverishetbelangrijkomooktijdenshetlesgeventelettenopde haalbaarheidvandedoelstellingen.Somsishettijdensdelesnoodzakelijk doelstellingenbijtestellen.Jedoelstellingenzijnjehouvasttijdensdeles, maarjemoetersomsflexibelmeeomgaan.Bijhetlesgevenspelen niet-voorspelbarefactoreneenrol,zoalsweersomstandigheden, motivatieproblemenvanSB-deelnemersenproblemenmetdeaccommodatie. Jekuntdantotdeconclusiekomendatjedoelstellingenniethaalbaarzijn. Metnamewanneerhetprobleembijdedeelnemerligt,ishetnietzinvolom jedoelstellingtochtewillenhalen.Danpasjededoelstellingenaan.

3.7Verdiepingsstof-Keuzevandoelstellingen

Dekeuzevandoelstellingen(motorisch,sociaal-affectief,cognitief)issterk afhankelijkvandedoelgroepenhetwerkveldvansportenbewegen.Binnen deenebranche(fitness,sportvereniging)ligthetaccentmeeropmotorische doelstellingen,bijeenanderdeelvanhetwerkveld(jeugdzorg,psychiatrie) staansociaal-affectievedoelstellingencentraal.Welkedoelstellingenhet belangrijkstzijnheefttemakenmethetbeleidvandeSB-organisatie.Voor eensport-enbewegingsleiderishetdaarombelangrijkomopdehoogtete zijnvanditbeleidennategaanwatdebelangrijkstedoelstellingenzijn.

Behalvevandebranchezijndoelstellingenookafhankelijkvandeleeftijdsgroep waaraanjelesgeeftenaanhetniveauwaaropzesporten.Bijeenrecreatieve beweeggroepvoor65-plussersspelenwaarschijnlijksociaal-affectievedoelen eenbelangrijkerol.Bijeenselectieteamvaneenturnverenigingstaan motorischedoelencentraal.

3.8Verdiepingsstof-Individueledoelstellingen

Meestalformuleerjedoelstellingenvooreenhelegroep.Groepenkunnen echterzoheterogeenzijndathetnoodzakelijkisomindividueledoelstellingen tebepalen.Hetkanookzozijndatjemerktdatjebijeenbepaaldevaardigheid ofSB-activiteittweeofdrieniveaugroepenkuntonderscheiden.Jeformuleert danvoordeniveaugroepenapartedoelstellingen.Opdezemanierkomje tegemoetaandeindividueleverschillenineengroep.

3.9Verdiepingsstof-SMARTdoelenstellen

Waaromdoelenstellen?

Doelenhelpenjeduidelijktekrijgenwatjewiltbereiken.Voordeeenkandat veertigkilometerhardlopenzijn,deanderistevredenmettienkilometer.De eenwilchef-kokworden,terwijldeandereengezondemaaltijdwilkunnen maken.Erzijndusveelverschillenindeambitiesvanmensen.Doordoelente stellen,creëerjeinzichtinwatjijprecieswilbereiken.Hierdoorwordthetdoel eenmotivator.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Specifiek

Metspecifiekwordtbedoelddatjehetconcreetmaakt. ‘Conditieopbouwen’ isdustevaag,terwijlveertigkilometerkunnenhardlopenveelduidelijkeris. Hoeconcreterjedoelis,hoemakkelijkerhetmeetbaaris.

Meetbaar

Zoalsgezegdgaatdithandinhandmet ‘Specifiek’.Doorveertigkilometer hardtelopenweetjedatjejedoelbereikthebt.Jekunthetalshetware afvinken.Natuurlijkkunjeooktussendoelenstellen:tien,twintigendertig kilometerhardlopen.Aandehanddaarvankunjezienhoeverjehebttegaan voorjeuiteindelijkedoel.

Acceptabel

Jedoelenmoetenvoorjezelfacceptabelzijn;jemoeterzelfachterstaan.Dit werkthetbestealsjededoelenzelfopstelt.Somswordtditgedaandoor bijvoorbeeldeenleidinggevende.Danishetbelangrijkdatdegroephetdoel wiloppakken;ermoetdraagvlakzijnvoorhetdoel.Alleenalsiedereen meewerkt,wordthetdoelgeaccepteerdenisdekansdathetdoelbehaald wordtaanzienlijkhoger.

Realistisch

Jekuntwelveertigkilometerwillenhardlopen,maaralsjeeengebrokenvoet hebt,gaatdatnietlukken.Jedoelenmoetendusrealistischzijnomals motivatortedienen.Datbetekentnietdatjehetdoeloverdrevenlaagmoet inzetten:ookdanishetgeenmotivator,wanterisgeenuitdaging.Jemoet dusbeslissenwatjedaadwerkelijkzoukunnenendaarnogeenkleinschepje bovenopdoen.Opdiemanierontstaatdeuitdaging.Ditheeftnatuurlijkook allestemakenmettijd.

Tijdsgebonden

Dooreentijdteverbindenaanhetdoel,ishetnietmeervrijblijvend.Jewilt hetdoelnamelijkbinnenbijvoorbeeldeenmaandbehalen.Daarbijishet handigeentijdsbestektekiezendatnietaltelangduurt(maximaaleenmaand) oftussendoelentestellen(bijvoorbeeldalshetuiteindelijkedoeloveréénjaar behaaldmoetzijn).Opdiemanierverliesjemindersneljefocus.Bovendien zijnkleinesuccesjes(doelendiebehaaldzijn)enormemotivators!

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Dezemaandwilikelkeweektweekeervijfkilometerhardlopen.

Specifiek:elkeweektweekeervijfkilometer

Meetbaar:tweekeerperweek,vijfkilometer

Acceptabel&Realistisch:persoonlijkefactoren

Tijdsgebonden:dezemaand.

Ditjaarwilikvijftigvandezestigstudiepuntenhalenvoormijnopleiding.

Specifiek:vijftigvandezestigpuntenvoormijnopleiding(kaneventueelnog specifiekerdoorvakkenaanteduiden–ditkunnenooktussendoelenworden: naeenkwartjaarminimaaltwaalfpuntenhalen)

Meetbaar:vijftigvandezestigpunten

Tijdsgebonden:ditjaar.

Bron:educatie-en-school.infonu.nl

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

3.10Begrippen

Componenten

Onderdelen

Doelstelling

Beschrijvingvanhetgewensteresultaat.

Fairplay

Spelenvolgensderegelsvanhetspel/sportenwaarbijjijjeeerlijkensportief gedraagt.

Geconfronteerd

Inaanrakingbrengen,voorhouden.

Instuif

(sportief)evenementbijeen(sport)vereniging,club,waarbijdebelangstellende vrijinenuitmogenlopen.

Kortetermijndoelstellingen

Doelstellingdiejeineenkorteperiode(uren,dag)wilbereiken.

Kwalitatieve

Hoegoedofmooiietsis.

Kwantitatief

Ditbetreftdegrootte,hoeveelheid(uitgedruktingetallen).

Langetermijndoelstellingen

Doelstellingendiejemaandenofjarenlaterwilbereiken.

Lesdoel

Hetdoelvanéénlesoftraining.

Lesdeeldoel

Dedoelstellingvooreendeelvandeles,bijvoorbeelddeinleidingofkern.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Middellangetermijndoelstellingen

Doelstellingendiejenawekenofmaandenwilbereiken.

Oefendoel

Hetdoelvanéénoefeningofbewegingsvorm.

Rally

Slagenwisseling(bijo.a.tennis).

Squattechniek

Eenkniebuigingmeestalmetextraweerstand.

Wreeftrap

Techniekwaarbijjedebalmetdebovenkantvandevoet(tussenenkelen tenen)raakt.

Zoneverdediging

Hierbijkrijgtelkeverdedigendesportereenvastgebiedopeigenhelft toegewezendatverdedigdmoetworden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Alsjeleeftbijdedagishetmomentvannuhetbelangrijkst.Watmorgenkomt, datziejedanwelweer.Hoewelditbesteenprettigelevenshoudingkanzijn, isditnietdejuistehoudingbijhetberoepvansport-enbewegingsleider.Als jeietswiltbereiken,moetjededingennietaanhettoevaloverlaten,maar planmatigtewerkgaan.

Eenbelangrijketaakvandesport-enbewegingsleiderishetgevenvaneen lesoftraining.Zo’nlesoftrainingstaatnietopzichzelf.Hetdoelendeinhoud vanjelesoftrainingheefttemakenmetwatjedevorigekeerhebtgedaanen watjedetrainingendaarnagaatdoen.Jegeeftdelesoftrainingvanuiteen bepaaldplan.Datwordteenlesplanofeentrainingsplangenoemd.De sportorganisatiewaarjedelesoftraininggeeftwilwaarschijnlijkineenseizoen bepaaldedoelenbehalen.Zehebbendaarvooreenperiodeplanofeenjaarplan opgesteld.

Overaldezevormenvanplanninggaatditthema.Hetgaatvangroot(jaarplan) naarklein(deles-oftrainingsopbouw).

Relatiemetwerkproces

Hetthema'Planningenlesopbouw'heefteenrelatiemethetwerkproces B1-K1-W1:Bereidteenlesoftrainingvoor.

Leerdoelen

• Jekunthetbelangvanhetplannenvaneenlesoftrainingbeschrijven.

• Jekuntdefunctievaneengoedeplanningbeschrijven.

CONCEPT

• Jekuntdeverschillendesoortenplanningonderscheiden.

• Jekunteenvoorbeeldgevenvaneenmacroplanningenvanmesoplanning.

• Jekuntdeplaatsvandelesopbouwinhetdidactischmodeluitleggen.

•

Jekuntdefunctievandewarming-upofinleidingbeschrijven.

• Jekunteenwarming-upofinleidingcorrectvoorbereiden.

• Jekuntbeschrijvenwaaruitdekernvaneenlesoftrainingkanbestaan.

• Jekuntdekernvaneenlesoftrainingcorrectvoorbereiden.

• Jekuntbeschrijvenwaaruitheteindevaneenlesoftrainingkanbestaan

• Jekuntheteindevaneenlesoftrainingcorrectvoorbereiden.

• Jekunteenvolledigelesoftrainingcorrectopbouwen.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Softbal

Slagbal

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

Globaleaanpakvandecasus

1.Bespreekenbepaaldekern(centraleprobleemstelling)vandecasus.

2.Verhelderonduidelijkebegrippen(dooropzoeken,discussiëren).

3.Watwiljijlerenvandezecasus?Bepaaleenaantalvoorjoubelangrijke leerdoelen.

4.Werkdeleerdoelenuit.

5.Rapporteerdegevondenresultaten.

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Indiengewenst,kunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkun jegerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaan decasuskoppelen.

Kennis

a. Watiseenmesoplanningofeenlessenreeks? b. Uithoeveellessenbestaateendergelijkereeks? c. Waarkunjeinformatievindenoverhetopstellenvaneensoftbal-of slagbalreeks?Welkebronnenzijneropditgebied? d. Watmoetendeleerlingenvan4-havoen4-vwoallemaalkennenenkunnen omdeeltekunnennemenaanhetscholierentoernooi? e. Watmoetendekinderenvandebovenbouwallemaalkennenenkunnen omslagbaltekunnenspelen?

Vaardigheden

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

4.2Planningendefunctievanplanning Planning

Alssport-enbewegingsleiderwiljewatmetdeSB-deelnemersbereiken.Het maaktnietuitofjetrainervanAjaxbentofdelesgevervaneengroepjekleuters. Eendoelbereikenkaneigenlijkalleenalsjevolgenseenplantewerkgaat.De vraagisdanwateenplanisenhoejeeenplanopstelt.

Elkplanstartmethetbepalenvaneendoel.Alshetomeencomplexplangaat, bijvoorbeeldomjeuiteindelijktekwalificerenvoordeOlympischespelen,zal hetdoelonderverdeeldwordeninsubdoelen.Jewiltooknogdathetplanop tijdafis.Daaromkoppeljeaande(sub)doeleneenbepaaldtijdpad.Totslot verbindjeaanelksubdoelactiesofwerkzaamhedenomhetgewensteresultaat tebereiken.

PlanningomdemarathonvanRotterdamtelopen

Einddoel:uitlopenvandemarathonvanRotterdambinnen3.30uurop16april 2023.

Subdoel:deelnameaande10kilometerloopinRotterdamapril2022.

Subdoel:deelnamehalveDamtotDamloopseptember2022.

Subdoel:langeduurloop(32km)november2022.

Subdoel:langeduurloop(32km)februari(ongeveerzeswekenvoorde marathon).

Omdezesubdoelentebereikenkoppeljetrainingsschema’saandesubdoelen dieperdagaangevenwatjemoetdoen.

Functiesvanplanning

Inhetbeschrevenvoorbeeldkomteenfunctievan planning naarvoren, namelijkdesteunfunctie.Hetmakenvaneenplanningiseenbelangrijkesteun omjeuiteindelijkdoeltebereiken.Naastdezefunctieheeftplanningooknog defunctievanafstemmingenverantwoording.

Steunfunctie

Eengoedeplanninggeeftsteunensturingaanwatjedoetalslesgever.Een planbiedtjehouvast.Lesgevendoejenietzomaar;jewilterietsmeebereiken. Metanderewoorden:Jehebteendoel.Meteenplanningkunjegerichtaan datdoelwerken.Jeplantzorgvuldigdeactiviteitendieeenbijdrageleveren aanhethalenvanjedoel.Alsjegeenplanninghebt,isalleswatjebinnenje lessenbereiktminofmeertoevallig.

Afstemmingsfunctie

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Kortetermijndoelen gaanvooraloverhetformulerenvaneendoelstelling vooréénles.Eenlesstaatmeestalnietopzichzelf,maarisbijnaaltijdonderdeel vaneenserielessen.Alssport-enbewegingsleiderstemjedezelessenop elkaaraf.Daaromsteljenietalleenvastwatjeinéénlesmeteengroepwilt bereiken,maarookwaarjeoplangeretermijnmetdegroepnaartoewilt.Hier moeteenlogischelijn,eenopbouw,inzitten.Doorhetwerkenmeteengoede

planningkunjelessenopelkaarafstemmen.Hierdoorverloopthetaanleren enverbeterenvanmotorischevaardighedenenhetverbeterenvande bewegingseigenschappenveelbeter.

Verantwoordingsfunctie

Alssport-enbewegingsleidermoetjeregelmatigverantwoordingafleggen overdekeuzesdiejeinjewerkmaakt.Doorhetmakenvaneenplanningheb jejouwkeuzesoverwogenenschriftelijkvastgelegd.Dithelptjewanneerje verantwoordingmoetgeven.Jehebterovernagedachtenhetstaatoppapier. Verschillendemensenkunnenjeomverantwoordingvragen.Ditkunnende sporterszijn,hetbestuurofdeoudersvandedeelnemers.

Dezeopdrachtdoejeineengroepjevanvierstudenten.

a. MaakeenwoordspinmetinhetmiddenhetwoordPlanning.Omdebeurt bedenkenjulliewoordendiemetplanningtemakenhebben.Zetdeze woordomPlanningheenentreklijnentussenPlanningendeandere woorden.Alsjenietsmeerweet,magjepassenengaatjebeurtovernaar devolgende.

b. Bespreekdetermenindewoordspinenkomtoteenlijstjemetonderwerpen diemetplanningtemakenhebben. c. Vergelijkditlijstjemetdelijstjesvanjemedestudenten.

4.3Soortenplanning

Jekuntopverschillendemaniereneenplanmaken.Zokunjeeenplanning makendievooraltemakenheeftmettijd.Zokunjeeenlesplanvooréénles makenofeenjaarplanvooreenheelseizoen.Jeplantdanopbasisvantijd.

Hoejijjeplanopsteltenuitwerktisnietaltijdhetzelfde,maarisafhankelijk vandesituatie.Zovraagtdeenesituatieomeenheelgedetailleerdplanen ineenanderesituatievolstaateenglobaalplan.Eenontruimingsplanmoet heelgedetailleerdzijn.Inditgevalplanjeopbasisvandesituatie.Ditheet situatiegerichtplannen.

Planningopbasisvandesituatie

VooraldedoelgroependeaardvandeSB-activiteitenbepalendesituatie waaropdesport-enbewegingsleidereenplanningmaakt.Alsjeeenlesgeeft aaneengroepex-hartpatiëntenmaakjeeenandersoortplanningdanwanneer jebondscoachbentvanhetNederlandsevoetbalelftal.Voorwatbetreftde situatiegerichteplanningkunjeonderscheidmakenin:

Geslotenplanning

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijeengeslotenplanningsteljezelfdeplanningopzonderoverlegmetde groep.Jehoudtjealslesgeverstrakaandeplanningenwijktzominmogelijk afvandewegdiejehebtuitgestippeld.Vooralbijwedstrijd-entopsportiseen geslotenplanningergbelangrijk.Hierishethalenvanprestatieshet belangrijkstedoelenwiljenietsaanhettoevaloverlaten.Indetopsport probeerjeviaeenvastgesteldetijdeneenvantevorenuitgestippeldplantot optimaleprestatiestekomen.

Voorbeeldenvaneengeslotenplanning

• eentrainingsprogrammavooreenatleettervoorbereidingopeennationaal kampioenschap

• eentrainingsplanvaneeneredivisievolleybalteamomdeplay-offstehalen.

Openplanning

Eenopenplanningkomtmeestaltotstandinsamenspraaktussendelesgever endeSB-deelnemers.Deplanningisflexibel.Jekuntgemakkelijkafwijken vanjeplan.Dezeplanningtrefjeveelalaanbinnenderecreatiesportenandere werkveldenwaarbijhetleverenvanprestatiesvanondergeschiktbelangis. Jekunthierbijdenkenaaneenplangerichtop(recreatie)sportvoor gedetineerden,verslaafdenofjongerentijdensdebuurtsport.

Combinatie

Erkanooksprakezijnvaneencombinatievaneenopenengeslotenplanning. Jezoukunnenstellendathoebelangrijkerdeleermomentenzijn,destemeer geslotendeplanningis.Daarnaastkunnensfeerengezelligheideenrolspelen. Ditpastdanweerwatmeerbijeenopenplanning.Zokanereenmixvan geslotenenopenontstaan.Ditkomjebijvoorbeeldtegenbijwedstrijdsport voorjongeren.Plezierspeeltdaar-naastdeprestaties-eenbelangrijkerol endatvraagtomeenmeeropenkaraktervandelesoftraining.

Welkemaniervanplanningjeuiteindelijkgebruiktisafhankelijkvandesituatie. Ditheetsituatiegerichtplannen.Alsjedekenmerkenvaneenopenengesloten planningmetelkaarvergelijktopbasisvanhetdidactischmodel,komjetot hetvolgendeschema:

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• mesoplanning:eenplanningvooreenmiddellangetermijn.Ditiseen planningvooreenbepaaldeperiode,variërendvanenkelewekentoteen jaar.Jekunthierbijdenkenaanonderandereeenthemaplan,een periodiseringsplanofeenseizoenplan.

• microplanning:eenplanningvooreenkortetermijn.Ditisdeplanningvoor éénles.Hierbijhoorteenlesvoorbereidingsplanaandehandvanhet lesvoorbereidingsformulier.

Meestalhoudendezeplannenverbandmetelkaar.Eenmeerjarenplan (macroplanning)bestaatmeestaluitmeerderemiddellangetermijnplannen (mesoplanning).Uiteindelijkwerkjeallelessenuithetmesoplanuitin lesvoorbereidingsplannen(microplanning). Indelingenvanplanningen.

TrainerSaïdbereidtzijntrainingenaltijdgoedvoor.Hijheeftdeplanningvan hethelejaaroppapierstaanengeeftaandehandhiervanzijnwekelijkse trainingen(viamacroplanningnaarmicroplanning).

TrainerLexbereidtnooitwatvoor.Hijkijktaltijdgoednaardewedstrijden vanhetweekendennaaraanleidingdaarvangeefthijtraining(alleen microplanning).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht5

Soortenplanning. Jekuntverschillendevormenvanplanningonderscheiden.Jekuntsoorten planningonderscheidenintijdsduur.

Opdracht6

Soortenplanning.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Eenmacroplanningiseenplanningvoordelangetermijn,variërendvanéén jaartotmeerderejaren.Delesgevergebruikteenmacroplanvaakalshijinschat datveeltijdnodigisvoorhettebereikendoel.Omgedurendedielangetijd bewustengerichttewerken,maakthijeenplanningvoordelangetermijn. Eenmacroplanheetookweleenmeerjarenplan.Hetmacroplanvormtde basisvoormiddellange-enkortetermijnplannen.Eenvoorbeeldvaneen langetermijnplaniseenbeleidsplan.Eenbeleidsplangeeftdekoersaandie eenclub,verenigingoforganisatiegedurendeeenaantaljarenwilvaren.Een beleidsplanbevatdanookeenaantallangetermijn-ofmeerjarendoelen.

Voorbeeld

MacroplanMeerjarenplanatletiekverenigingPolsstok

Eenvandemeerjarendoeleniseenbeoogdegroeivanhetaantalleden.In 2016heeftatletiekverenigingPolsstokvijfhonderdleden.Ditwillenzeonder andererealiserendoorhetintroducerenvannieuweactiviteiten,zoalsNordic Walking.EenmiddellangetermijndoelisdanookhetstartenvaneenNordic Walking-groep.

MeerjarenplanAtletiekunie

DeAtletiekunieheeftvoordebelangrijksteatletiekonderdeleneen meerjarenplanontwikkeld.Voorhetonderdeelverspringenzietditervoorde jongstedeelnemersalsvolgtuit:

Aandachtspunten

Verdiepingsstof-Planningoplangetermijn.

Mesoplanning

Eenmesoplanningiseenplanningvoordemiddellangetermijn,eenplanning vooreenperiodevanenkelewekentotenkelemaanden.Afhankelijkvande tijdsperiode,kunjeeenaantalverschillendemesoplannenonderscheiden:

• jaarplannen

• periodeplannen

• themaplannen.

Jaarplan

Een jaarplan iseenplanningvooreenheeljaar.Uiteenjaarplanblijkthoeveel tijd(hoeveellessen,trainingen)jeaaneenbepaaldonderdeelbesteedt.Ineen jaarplanstaateenuitwerkingvanwatjealslesgeverindatjaarwiltrealiseren.

Voorbeeld

Doelstellingenjaarplan

• hetbehalenvanhetregiokampioenschap

• bereikenvandeplay-offs

• plaatsenvoordelandelijketumblingwedstrijdenmetdeN3junioren.

Periodeplan

Wanneerjeeenplanningmaaktvooreenbepaaldeafgebakendeperiode, noemenwedateen periodeplan.Uitgaandevanhetjaarplan,bepaaljeals lesgeverhoeveellessenjegaatbestedenaanbepaaldevaardighedenof techniekengedurendeeenbepaaldeperiode(bijvoorbeeldzeswekenofeen maand).Hiervanmaakjeeenperiodeplan.

Themaplan

Wesprekenvaneen themaplan alsjeeenplanningvooreenaantallessen maakt,waarbijhetzelfdethemacentraalstaat(bijvoorbeeldhetthema klauterenbijkleutergymofhetthemaduelenpositiespelbijvoetbal).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Inveelgevallenzullendezeverschillendemesoplannenverbandmetelkaar houden.

Zodeeljebijhetopstellenvaneenjaarplanhettrainingsjaaropinperioden. Ditheetperiodisering.Perperiodemaakjeeenafzonderlijkplan:het

periodeplan.Elkeperiodeheeftzijneigenkarakterenvaakzijneigenaccenten. Dezeaccentenofzwaartepuntenkunnenverwijzennaareenthema.Een periodeplankandusbestaanuitmeerderethemaplannen.

Voorbeeldenperiodeplannen

Voorbeeld1. Eenperiodeplanvanseptembertotdeherfstvakantievoorbewegingslessen aankleuters.

Voorbeeld2. EenperiodeplanvoordeJO15en16vaneenvoetbalclub.Hierbijstaathet doelvanelketrainingbeschreven.Despelersdoenzelfstandigeeneigen warming-up.Hetthemavandezeperiodeis:hetduelenhetpositiespel.

Kern Warming-up Training Datum

120-08

Doel:deSB-deelnemerskunneneenaangespeeldebal goedverwerkenendaarbijeenverbeterdebalcontrole latenzien.

6:6zonderdoelen

K1:positiespel5:2 K2:partijspelmet6:6met2 keepers

Doel:deSB-deelnemerskunnenhetduel1:1metde nadrukopdeaanvallertoepassen. 223-08

Oversteekspel

K1:lijnvoetbal1:1 K2:partijspel6:6met3kleine doelen

Doel:deSB-deelnemerslateneenverbeterdpositiespel zien. 327-08

4:2met2extraspelers

CONCEPT

K1:4:2en2:4op2 afgebakenderuimten K2:partijspel7:7met2 keepers

Doel:deSB-deelnemerskunnenhetduel1:2 verdedigendtoepassen. 430-08

Partijspel5:5met2 neutralespelersen2 keepers

K1:1:2duelmetscorenaan beidezijdenvanhetdoel K2:partijspel6:6met2 keepers

Doel:deSB-deelnemerslatenverbeterdpositioneel dekkenzien. 504-09

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Datum

Warming-up Training

4:4met4kaatsers

Kern

K1:2:3met2keepers K2:lijnvoetbal7:5en partijspel6:6

Vooralindewedstrijdsportwordtmetperiodeplannen(periodisering)gewerkt. Inelkeperiodekentdetrainingeenanderaccent.Ditkaneenaccentzijnop eenbepaaldebewegingseigenschap(snelheid,uithoudingsvermogen,kracht) ofopbepaaldetechnischeoftactischevaardigheden.Jekuntdevolgende periodesonderscheiden:

• devoorbereidingsperiode

• dewedstrijdperiode

• deovergangsperiode.

Detijdsduurvanelkeperiodeisafhankelijkvanhetaantalpiekenindeprestatie diedesporterineenjaarheeft.Erzijnbepaaldeperiodeninhetjaardatde sporterinvormmoettezijn.Eensporterheefttijdnodigominvormtekomen enzijnhoogstmogelijkeprestatieneertezetten.Dezeprestatiebereikthij doortraining.Hetplannenvandetrainingisdusergbelangrijkomdesporter opeenbepaaldtijdstipinvormtekrijgen.

Invormzijnisnietalleenafhankelijkvanhettalentvandesporter.Ookde bereidheidprestatiesteleverenspeelteenbelangrijkerol.Denkaanmotivatie, inzet,moraal,doorzettingsvermogen.Vandaardathetbereikenvande optimalevormmoeilijkis,zekervoorteamsporten.Hetplannenisbij teamsportenmoeilijkerdanbijindividuelesporten.Bijteamsportenspelen meerfactoreneenroldiemoeilijktebeïnvloedenzijn,zoalsteamgeesten samenwerking,maarookhetniveauendevormvandetegenstanders.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Wedstrijdzwemmen

LendeJong,eenwedstrijdzwemmer,moetopdesprintkampioenschappen indewinterenopdenationalekampioenschappenindezomerzijnbeste prestatiesleveren.Jespreektdanvantweepieken.Hijmoetoptwee momenteninvormzijn.

IndevoorbereidingsperiodezalLeneendeelvandetijdgebruikenom algemenebewegingseigenschappentetrainen,zoalshetaerobe uithoudingsvermogen,lenigheidencoördinatie.

Indewedstrijdperiodezalhijsterkgerichtzijnopdewedstrijdsnelheiden wedstrijdslag.

DeovergangsperiodegebruiktLenomzichfysiekenmentaalweeropteladen vooreenvolgendetopprestatie.Hijwordtweergretigomtetrainen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Verdiepingsstof-Richtlijnenvooreenmesoplanning.

Macro-enmesoplanning.

a. Watzijndevoordelenvanhetwerkenmetmacroplannen (langetermijnplannen)?

b. Werktjouwsportverenigingmetlangetermijnplannen?Legjeantwoord uit.

Opdracht9 Mesoplanning(groepsopdracht)

Macro-enmesoplanning.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

Erbestaanverschillendemesoplannen:jaarplannen,periodeplannenen themaplannen.

a. Geefvoorjezelfvanalledriedezemesoplannentweevoorbeelden.

b. Vergelijkdevoorbeeldenmetjegroepsgenoten.

c. JulliekrijgenvaneenbasisschooldeopdrachtomvoorhetthemaCircus eenplanteontwikkelen.Werkditthemaplanglobaaluit.

Macro-enmesoplanning.

Deteksthiernabeschrijfteenbepaaldecyclus.Denaamvandecyclusisinde tekstweggelaten.Leesdetekstenbepaalomwatvoorcyclushetgaat.Legje antwoorduit.

BinnenhetdidactischmodelvaltdelesopbouwonderLes/training.Dekeuze vandelesopbouwisdeeerstestapdiejezetbijdeconcreteinvullingvanje les.Opbasisvandezeindelingkiesjedeorganisatie,debewegingsvormenen dedidactischewerkvormen.

CONCEPT

Opbasisvanjelesopbouwkiesjevoorbepaaldebewegingsvormen.

Trainingenenlessenzijnmeestalopeenvergelijkbaremanieropgebouwd. Jekuntstellendatersprakeisvaneenstandaardlesopbouw.Voordatdeze opbouwaandeordekomt,bestedenweeerstaandachtaanhetbelangvan eengoedelesopbouw.

Belangvaneengoedelesopbouw

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Eenlesmoeteengoedgeordendengestructureerdgeheelzijn.Iedereles moetdedeelnemergelegenheidgevenomteoefenenenomietsteleren Eengoedopgebouwdelesisdaareenvoorwaardevoor.Hetwerkenmet eenlesopbouwiseenbelangrijkmethodischhulpmiddelvoordelesgever.

• Eenlesmoetfysiologischveelzijdigzijn.Delesgevermoeteenberoepdoen opkracht,snelheid,uithoudingsvermogen,lenigheidencoördinatievan dedeelnemer.Hetopeenverantwoordemanierbelastenvanhet

fysiologischesysteemvereisteenbepaaldeopbouw.Dekeuzevande bewegingsvormenmoetdaaropafgestemdzijn.Jemoeteenleszo opbouwendathethelelichaamafwisselendbelastwordt.Hetis onverstandigomalleenmaartespringen,teduikelen,teklimmen,te hangen,testeunen,tewerpen,teslaan.Dedeelnemermoetzowelarmalsbeenspieren,buik-alsrugspierengebruiken.

• Ookpsychologischkunjededeelnemersnieteenzijdigbelasten.Eengoede lesopbouwzorgtdatdelesaansluitbijdebelevingswereldvande deelnemer.Bovendienblijvendeelnemersvaaknietdeheletrainingofles geconcentreerd.Daarmoetjerekeningmeehoudenbijdelesopbouw.

Deopbouwvaneenles

Elkelesheefteenbepaaldeindeling,eenbepaaldestructuur,eenbepaalde opbouw.Eenlesmagnietbestaanuiteenaantalwillekeurige,afzonderlijke oefeningen.Ermoeteenlogischelijnindebewegingsvormenzitten.Jekiest debewegingsvormenzodanigdatzeeensamenhangendgeheelvormen.Stel datjewerktaandedoelstellingdatdeSB-deelnemersdebovenhandse volleybaltechniekkunnendemonstreren.Danbedenkjebewegingsvormen vanmakkelijknaarmoeilijkdieallemaaleenbijdrageaandatdoelleveren. Debewegingsvormenhebbeneenduidelijkesamenhangnodig.Hetzallogisch zijndatdaargeensmash-ofservicevorminpast.Deverschillendedelenvan eenlesstemjeookweeropelkaarafenlaatjevloeiendinelkaaroverlopen. Ditbetekentdatbijvoorbeelddeinleidingvanjelespastbijdekerndiedaarop volgt.

Ingrotelijnenverloopteenlesvaakalsvolgt.Eerstverzorgjeeenwarming-up engeefjedeSB-deelnemersgelegenheidomindesfeervandelestekomen. Vervolgensgajebepaaldebewegingenaanlerenofverbeteren(bijvoorbeeld debackhandbijtennisofdeonderhandsetechniekbijvolleybal).Daarnapas jehetgeleerdetoeineenwedstrijdvormofautomatiseerjedebewegingen opeenanderewijze.Totslothaalteencooling-downdeSB-deelnemersweer uitdesfeervandelesenkomthunlichaamweertotrust.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Standaardlesopbouw.

Deopbouwvaneenlesisafhankelijkvandesituatie.Verschillendefactoren kunnenvaninvloedzijnopdeSB-situatie.Jekunthierbijdenkenaande doelgroep,dedoelstellingenendeaardvandebewegingsvormen.Deze factorenkunnenertoeleidendatjevandestandaardlesopbouwafwijkt.

c. Tekendeplaatsvandelesopbouwbinnenhetdidactischmodel.

4.6Beginvaneenles

Hetbeginvaneenlesbestaatuitdevolgendeonderdelen:

• lesintroductie

• warming-up ofinleiding.

Delesintroductie

Zowelhetbeginalsheteindevandelesbestaatmeestaluiteenpraatje.Het praatjeinhetbeginvaneenlesnoemjedelesintroductie.Delesintroductie vindtplaatstijdensdeeersteminutenvandeles.Jestarterdelesmee.De lesintroductieverdientvoldoendeaandachteneengoedelesintroductieis belangrijkvoorhetverdereverloopvandeles.Delesintroductiezetvaakde toonvandeles.

Watkunjedoenjetijdensdelesintroductie?

• Jemaaktkennismetdegroep,kijktwieerzijnenverteltietsoverjezelf.

• Jegeeftdesfeervandelesaandoorbelangrijkeregelstenoemen (veiligheidsmaatregelen,zoalssieradenenhorlogesafdoen).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Jemaaktorganisatorischeafsprakenmetdedeelnemers.

• Jegeeftkortweerwatjedielesgaatdoen(doel,opbouw).

• Jekomtterugopopdrachtenofafsprakenvandevorigekeer.

Aandachtspuntenvooreengoedelesintroductie

• Steldedeelnemersgoedop,bijvoorbeeldineenfrontrijofeenhalvecirkel oflaatzeopeenbankzitten.Ditgeeftdelesaleengeorganiseerdkarakter. Eenvrijeopstellingisookmogelijk,maaralleenbijheelgrotegroepen. Iedereenstaatdankriskrasdoorelkaarindezaalofophetveld.Het probleembijdezeopstellingis,datjevaaknietalledeelnemersgoedkunt zien.Kieseenopstellingwaarbijdedeelnemersjoukunnenzienenjijde deelnemers.Ganiettedichtbijdegroepstaan.Alsjededeelnemersopde grondlaatzitten,hebjeveelmeeroverzicht.Vaakwordtdekeuzevande opstellingookbepaalddoordedoelgroepwaarmeejewerktenderelatie diejemetdedeelnemershebt.

• Kijktijdensdeuitlegzoveelmogelijkalledeelnemersaan.Jelaatjeblik langsdehelegroepgaan.Jepraatdustegendehelegroepenniettegen eenpaardeelnemers.

• Spreekluidenduidelijk,zodatiedereenjekanverstaan.

• Realiseerjedatdeeersteklapeendaalderwaardis.Deeersteindrukiserg belangrijk.Presenteerjezelfalseenlesgeverdieallesondercontroleheeft endiezekerisvanzijnzaak.

Functievandewarming-upofinleiding

Nadelesintroductiebeginthetactievedeelvandeles.Ditkandooreen warming-upofmetinleidendebewegingsvormen.Denoodzaakvande warming-upofeeninleidingstaatnietterdiscussie.Metdewarming-upofde inleidinghebjeeenaantalbedoelingen.Enkelefunctiesvandewarming-up ofinleidingzijn:

• fysiologische functie

• psychologischefunctie

• pedagogischefunctie.

Fysiologischefunctie

Onderdefysiologischefunctieverstaanwehetopwarmenvanhetlichaam. Hart,bloedsomloopenademhalingzijnfysiologischesystemen.Dezeworden dooreengoedewarming-upofinleidingoppeilgebrachtomdenodige inspanningentijdensdeleszonderblessurestekunnenverrichten.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Psychologischefunctie

Tijdensdewarming-upofdeinleidingiserooksprakevaneenzogenaamde psychologische actie.Metditaspectvandewarming-upofinleidingzorgje ervoordatdeSB-deelnemers:

• indejuistesfeervandeleskomen

• zichconcentreren,instellenopdebewegingsactiviteiten

• wennenaanderelatietussenlesgeverenSB-deelnemersendietussen SB-deelnemersonderling

• spontanebewegingsdrangkwijtkunnen(deSB-deelnemersmoetenmeestal evenhunenergieinhetbeginvandeleskwijt).

Bijhetscheppenvaneenidealelessfeerhebjetemakenmetpsychologische achtergronden.DeSB-deelnemersendelesgeverhebbenbelangendieniet altijdhetzelfdezijn.Jijwiltserieusaanhetwerk,terwijleenaantal SB-deelnemerslekkeruitwilrazen.Tweeverschillendewereldenmoeten samenkomen.DeSB-deelnemersmoetengemotiveerddeelnemenaandeles endelesgevermoetditproberentebewerkstelligen.Hetbeginvandeles moetbijdedeelnemerleidentotconcentratie,opmerkzaamheid,vertrouwen, zininbewegen,ofweltotprestatiebereidheid.

Pedagogischefunctie

Inspanningenplezierkunjepasrealiserenbijeengeordendverloop.Voorkom dusdathetbeginvandeleschaotischverloopt.Chaostijdenshetbeginvan deleskanonderanderekomendoorteactievespelers,tepassievespelers, lawaaiofelkaarpesten.Ondankseengoedevoorbereidingverloopthetbegin vandelesdanongeordend.Erisgeenprestatiebereidheidenerkunnen onveiligesituatiesontstaan.Kortom,ditiseenslechtebasisvoorpedagogische bedoelingendiejemetjeleshebt.

De pedagogische functievandewarming-upofinleidingheeftookbetrekking opdemanierwaaropjealslesgevermetdeSB-deelnemerswiltomgaan.Je maakttijdenshetbeginvaneenlesduidelijkwatjevandeSB-deelnemers verwachtenopwelkemanierjedelesgaataanpakken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Eenwarming-upheeftbelangrijkefuncties.

Opbouwvandewarming-up

Debegrippenwarming-upeninleidingzijntotnutoenaastelkaargebruikt. Tochzijner,naasteenaantalovereenkomsten,ookinhoudelijkeverschillen tussenbeidelesonderdelen.Warming-upeninleidingkunnentwee verschillendezakenzijnbinneneenlesopbouw.

Bijeenwarming-upismeestalsprakevaneenvastevolgordewaarin bewegingenaanbodkomen.Dealgemeneopbouwvaneenwarming-upziet eralsvolgtuit:

• Fase1Algemenewarming-up

• Fase2Rekkenenlosmaken

• Fase3Specifiekewarming-up.

Fase1:Algemenewarming-up

Tijdensdeeerstevijftottienminutenvaneenwarming-upprobeerjede lichaamscirculatie(ademhalingenbloedsomloop)opgangtebrengen.Een goedecirculatiebrengtdespierenoptemperatuur.Veellesgeversgebruiken hiervoorloopvormen.Jespreektoverwarmlopenofloslopen.

Fase2:Rekkenenlosmaken

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Spierenkunneneenhogespanninghebbenbijaanvangvandeles.Doorde spierenterekkenenlosteschuddenoflostezwaaienkunjedezespanning verlagen.Ditgedeelteismeestalafgestemdopwaterindeleskomengaat. Metnamedespierendiededeelnemerindekernintensiefgebruikt,worden goedgerektenlosgemaakt.Bijhetrekkenisonderscheidtussendynamisch enstatischrekken.

Verdiepingsstof-Rekkenofstretchen.

Fase3:Specifiekewarming-up

Tijdensdespecifiekewarming-upgebruikjevooralbewegingsvormendie specifiekgerichtzijnopeenbepaaldesportofopdebewegingendieinde kernvandelesgedaanworden.Deinhoudvanjewarming-upisbijeen specifiekewarming-upafgestemdopdekern.

Warming-up

Volleybal

Algemene warming-up

Rustigeheen-en-weerloopvormenm.b.v.lijnen volleybalveld

Rekkenenloszwaaienvanschouder Rekken/losmaken

Specifieke warming-up

Atletiek(lopen)

Algemene warming-up

Mettweetallenonderhandsenbovenhandsspelen

Rustigduurloopje,regelmatigtempo

Rekkenvanbeenspierenenloszwaaienvanheup-, enkel-enkniegewrichten Rekken/losmaken

Specifieke warming-up

Turnen

Algemenewarming up

Specifiekewarming up

Enkeleversnellingsloopjestot80-90%

Loopvormenengymnastischesprongvormenopmuziek

Passieveenactievelenigheidsoefeningen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Inhoudvandeinleiding

Eeninleidingziejevooralterugbijlessenbinnenderecreatieve sportbeoefeningenbijkinderen.Inleidendebewegingsvormenmoeten intensiefzijn.Alledeelnemersmoetenveelkunnenbewegen.Eeninleiding moetjesneleneenvoudigkunnenorganiseren.Jekunteventueelal gebruikmakenvanmateriaaldatjeklaarhebtstaanvoorhetvolgendelesdeel.

Bewegingsvormendiejeindeinleidingkuntgebruiken

• loopvormentussen,over,langs,optoestellendieindekerngebruiktgaan worden(bijvoorbeeldbanken)

• lopeninvrijgekozenbanenofinomgangsbaanmetopdrachten(zitten, liggen,springen,draaien)

• loopvormenopmuziek

• drijven,dribbelen,stuiteninvrijeofaangegevenbanen

• vormenvaninblijvenenuitmaken.

Aandachtspuntenvooreengoedverloopvandeinleiding

• Nodigdeelnemersuittotcorrectgedrag.Jekuntzeookzonderdatzezich daarbewustvanzijnineenbewegingssituatieplaatsendietotordeleidt. Jekunthierbijdenkenaanbewegenopeencollectiefritme,hetvastleggen vandebewegingsbaanenwerkenineenafgebakenderuimte.

CONCEPT

• Zorgvoorordening:

– Voorkomchaotischgedraginhetkleedlokaal.

– Letophetgedragbijdebinnenkomst.Laatdedeelnemersbijvoorbeeld meteenopeenbankzitten.

– Geefindiennodiggedragscorrecties(kauwgomweggooien,horloges, sieradenenpettenaf).

– Hanteerafsprakenenregelsduidelijkenconsequent.Hierbijkunje denkenaanhetdragenvanuniformekleding,optijdbeginnenmetde les,samenstarten,nabesprekenvandevorigeles.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht13 Bewegingsvormenwarming-up (theorieopdracht)

Beginvaneenles.

a. Watzijngeschiktebewegingsvormendiejekuntdoenbijdewarming-up vaneenspelsport?Geefmeerderevoorbeelden.

Filmpje-Warming-upvormen

b. Welkebewegingsvormenziejeinhetfilmpje?

c. Bespreekmetjegroepjevoorwelkeanderespelsportendeze warming-upvormengeschiktzijn.

d. Bespreekmetjegroepjevoorwatvoordoelgroepjedergelijke warming-upvormengeschiktvindt.

Opdracht14 Startvaneenles(theorieopdracht)

Beginvaneenles.

MaakeenkeuzemakenuitsituatieA,BofC.

SituatieA

Jekrijgtdeopdrachtomvoorgroep3en4vanhetbasisonderwijsaandacht tebestedenaandekernactiviteit ‘gaanovereenbalanceervlakmet hindernissen’.

SituatieB

JegeefttrainingaandeD-jeugdbijdeplaatselijkehockeyvereniging.Het themabijdestartvanhetseizoenis ‘uitverdedigenenopbouw’.

SituatieC

Jegeeftzwemlesaankinderendiezichvoorbereidenopdeeisenvan zwemdiplomaA.Jebereidtzevoorophetonderdeel ‘gekleed’.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

a. Hoezietjouwlesintroductieeruit?Watgajedoen,vertellen?Hoeorganiseer jedat?

b. Bedenkeenaantalgeschiktevormenvoordeinleidingofvooreen warming-up.

c. BespreekjouwresultatenmetstudentenmetdezelfdekeuzeA,BofC.

4.7Kernvandeles

Nadewarming-upofdeinleidingvolgtdekernvandeles.Ditishetcentrale deelvaneenles.Indekernvaneenlesstaathetlerencentraal.Inditlesdeel worden(nieuwe)vaardighedenaangeleerd,verbeterdoftoegepast.Deinhoud vandekernkanbestaanuit:

• aanleren

• verbeteren

• toepassen.

DeSB-deelnemerskunnenzichmeestaltijdensdekernhetbesteconcentreren. Indezefasestaanzeopenvooraanwijzingenenzijnzebereidbewegingente oefenen.Hetleerresultaatishoog,omdatzepsychischenlichamelijknogfris zijn.Deleervoorwaardenzijnoptimaal.

Indekernrealiseerjedelesdoelstellingen.Dedoelstellingenbepalendekeuze vandebewegingsvormen.Erzijnverschillendetypenlessen,zoalseen conditieles,spelles,turnlesofrecreatieles.Hettypeleswordtbepaalddoor waterindekerngebeurt.

CONCEPT

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Dekernvandeles:eenvaardigheidaanleren.

Voorbeeldenvanleskernen

Zwemmen

• eennieuwezwemslagaanleren

• eenbekendezwemslagverbeteren

• hettoepassenvandestart.

Atletiek

• aanlerenvanhetstartenbijhetsprinten

• verbeterenvandetechniekvanhethoogspringen

• toepassenvanwisselbijestafette.

Basketbal

• aanlerenvaneenlay-up

• verbeterenvandedribbel

• toepassenvanzonedekking.

Indevoorbeeldenhiervoorkomtnaarvorendatindekernvaneenlesdrie zakencentraalkunnenstaan:aanleren,verbeterenentoepassen.Indepraktijk komendezedrieaspectenmeestalnietsamenvoorineenkern.Meestalzie jeéénofhooguittweeaspecten,aldannietmetelkaarverbonden,terugin eenles.Deexacteinhoudvandekernkanvariërenenisafhankelijkvande didactischefactoren.

Dekernvandeleskanzijn:

• éénkern

• meerdere,afzonderlijkekernen

• meerdere,aanelkaargekoppeldekernen – kern1:bekendevaardighedenverbeterenenverfijnen – kern2:hetherhalenentoepassenvandevaardighedenuitkern1ofuit voorgaandeles(sen).

Eenlesmetéénkern

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetismogelijkdateenleséénkernbevat.Detotalelesbestaatdanmeestal uitdriedelen:begin,kerneneinde.Dekernbestaatbijditsoortlessenuit aanlerenofverbeteren.Lessenmetéénkernkomjetegen:

• insituatieswaardebeschikbarelestijdbeperktis(30tot45minuten)

• insituatieswaarspel(achtigevorm)alslaatstedeelvandelesveelaandacht krijgt

• bijrecreatievesportbeoefening.

Lesopbouwmetéénkern

Gymnastiek

• inleiding:slalomlooptussenmatten

• kern:koprolopmat

• afsluiting:eilandtikkertje(mattenalseiland).

Dans

• warming-up:allerleibasisbewegingenvandans(gaan,huppel, chassé) intensiefuitgevoerdinlangereeksenvan4,8of16tellen

• kern:danscombinaties

• cooling-down:ademhalingsoefeningen, swings (ontspanning)enrustige stretchesopeensfeervolmuziekje.

Eenlesmetmeerdere,afzonderlijkekernen

Eenleskanookmeerderekernenbevatten.Jespreektdanvankern1,kern2 enzovoort.Doortweeofmeerkernenaantebieden,voorkomjeeenzijdige belastingendemotivatiebijdedeelnemers.Naarmatedelesvordert,zaleen zekerelichamelijkeenpsychischevermoeidheidoptreden.Alslesgevergaje dandelesandersindelen.Demotivatieverhoogjedoorergensandersde nadrukopteleggen.Inallekernenblijftwelsprakevanleren.

Eenvariatieophetwerkenmetmeerderekernenisdaterineenlesmeerdere, afzonderlijkekernenterugkomen.Eenlesheeftdandiversekernen,dieniet directmetelkaartemakenhebben.Jekuntdeenekernafzonderlijkvande anderekernuitvoeren.Datkannaelkaargebeuren,maarookgelijktijdig(bij werkeningroepjes).Indezesituatieishetmogelijkdatallemogelijke combinatiesvanaanleren,verbeterenentoepassenvoorkomen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Lesopbouwmetmeerderekernen

Turnen

• kern1:reuzenzwaaiaanrekstok

• kern2:arabierflikflakoplangemat

• kern3:handstandindebrug

• kern4:handstandoverslagoverpaard.

Dans

• kern1:lichaamsscholing(oefenseries,veelalminofmeeropdeplaats uitgevoerd,waarbijdedeelnemergeconcentreerdwerktaanzijnhouding endanstechniek)

• kern2:danscombinaties(passen,pascombinaties,bewegingenen techniekenaaneengeschakeldtoteendansantgeheel).

Gymnastiek

• kern1:balancerenopomgekeerdebanken

• kern2:tillenmetbanken.

Eenlesmetmeerdere,aanelkaargekoppeldekernen

Eenanderemogelijkheidvaneenlesmetmeerderekernenisdatdelesbestaat uitmeerdere,aanelkaargekoppeldekernen.Vooralbijspelsporteneninde wedstrijdsportkomthetvaakvoordatdekernuittweedelenbestaatdienauw metelkaarverbondenzijn.Indetweedekernligtdanhetaccentmeerophet herhalenentoepassenvanvaardighedenuitkern1.Detechniekendiejehebt verbeterdinkern1,gajedantoepasseninkern2.

Hetgeeftdedeelnemereenzekerevoldoeninghetgeoefendeindepraktijk tebrengen.Dittoepassenkanin:

• speelsevormen

• hetspelenvaneenpartijvormofwedstrijd

• hetuitvoerenvandegehelebeweging,bijvoorbeeldaanloopafzet,salto enlanding

• complexeoefeningenofeencombinatievanverschillendeoefeningen

• eenhindernisbaan,bewegingsbaan,ofcircuit.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Toepassenvanhetgeleerdeinkern2.

Inkern2isdedeelnemerintensiefbezigeneriseenintensieverebeleving. Hetaccentligtnaasthetlerenookophetpleziervanhetbewegen.Hijweet nuwaaromhijdebewegingsvormeninkern1heeftgedaanendeinspanning heeftgeleverd.Dezevoldoeninglaadthemzelfsopvoordevolgendeles.Het succesgevoelwilhijvasthouden.Eenvariatieophettoepassenvanbekende vaardighedeninkern2,isdesituatiewaarbijbewegingsvormenuitde voorafgaandeles(sen)centraalstaanentoegepastworden.

Atletiek

• kern1:hetverbeterenvandeaanloopbijhetverspringen

• kern2:hettoepassenvandeaanloopbinnendehelesprong(opafstand).

Gymnastiek

• kern1:hetverbeterenvanklimmenenklauteren

Handbal

• kern1:hetverbeterenvanbovenhandsestrekworp

• kern2:toepassenvandebovenhandsestrekworpbijlummelen3:1.

Voetbal

• kern1:hetverbeterenvanhetaannemenendoorspelenvandebal

• kern2:hettoepassenhiervanin4-4opeenbreedveldmetvierdoeltjes.

Basketbal

• kern1:hetverbeterenvanhetzettenvanbloks

• kern2:toepassenvanhetzettenvaneen blok ineenpartijtje3-3met man-tot-manverdediging.

a. Bedenkvoordekerneengeschikteinleidingofwarming-up. b. Werkdekernuitinconcretebewegingsvormen.Zorgvooreenlogische opbouw.

4.8Eindevandeles

Nadekern(en)vandelesvolgthetlaatstedeelvandelesopbouw.Ditkan gebeurendoormiddelvan:

• cooling-downofspeelsebewegingsvormen

• lesafsluiting.

Cooling-downofspeelsebewegingsvormen

Voorhetverschiltussen cooling-down enspeelsebewegingsvormengeldtin principehetzelfdealsvoorhetverschiltussenwarming-upeninleiding.

Netalsbijeenwarming-upiserbijeencooling-downmeestaleenvaste volgordewaarinbewegingenaanbodkomen.Eencooling-downkan plaatsvindendoormiddelvanuitlopen,gevolgddoorontspannendeof losmakendeoefeningeneneventueellichtrekken.Ditgebeurtnietintensief. Rustigeloopvormenofvariatieshieropzijngoedtegebruiken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Erzijnookandereoptiesomdecooling-downintevullen.Zowordeninde aerobicwereldontspanningsoefeningengebruiktomdelestebeëindigen. Cooling-downwordtindepraktijkvooraltoegepastbijlessenvoorjeugdigen envolwassenenenindewedstrijdsport.Hoeenofeencooling-downgebruikt wordt,issterkafhankelijkvandesport.

Speelsebewegingsvormeninhetlaatstedeelvandeleszienwevooralterug bijlessenbinnende(recreatieve)sportbeoefeningenbijkinderen.Ditgedeelte moethetemotionelehoogtepuntvandeleszijnenhetervarenhiervanmoet bijdedeelnemerdebehoefteaanherhaling,aandevolgendeles,oproepen. Speelsebewegingsvormenbevattenveelbewegingenbeleving.Alle SB-deelnemerskunnenintensiefbewegen.Degebruiktebewegingsvormen moetensneleneenvoudigteorganiserenzijn.Jekunteventueelgebruikmaken vanmateriaaldatjeindekernhebtgebruikt.

Enkelevoorbeeldenvanactiviteitendiealsspeelsebewegingsvormaanhet eindevaneenleswordengebruikt:

• estafettevormen

• tik-enoverloopspelen

• jagerbalvormen

• eenvoudigepartijspelen.

Verdiepingsstof-Cooling-down.

Lesafsluiting

Nadecooling-downofdespeelsebewegingsvormenstoppendeactiviteiten. Jesluitdelesaf.Ditbetekenteengezamenlijkeafsluitingophetveldofinde zaal.Netzoalsinhetbeginvandelesdoejedatmeteenpraatje.De lesafsluitingbrengtordenahetintensiefbewegen.DeSB-deelnemerskomen weertotrust.Tijdensdelesafsluitingkunjehetvolgendedoen:

• JeruimtsamenmetdeSB-deelnemershetmateriaalopencontroleertof allesgoedisopgeruimd.

• Jebespreektdelesna.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Jeprobeertdegroepfeedbacktegeven;jevertelthoejijdeleservaren hebt.

• Jemaaktafsprakenvoordewedstrijdofdevolgendeles.

• Daarnaishettijdvoordouchenenomkleden.

Deaandachtspuntendiebijdelesintroductiegenoemdzijn,geldenookvoor delesafsluiting.

Hetinvullenvanhetlesvoorbereidingsformulier

Hetinvullenvandelesopbouwophetlesvoorbereidingsformulierdoejeinde eerstekolomaandebinnenzijdevanhetformulier:Doelvande bewegingsvorm/activiteit.Ophetlesvoorbereidingsformuliernoteerjeindeze kolom:

• hetlesdeel:inleidingofwarming-up,kern(en)enspeelsevormof cooling-down

• hetdoelvanhetbetreffendelesdeeleneventueelhetdoelvande verschillendebewegingsvormen.

Eindevaneenles.

Filmpje-Cooling-downSequence

a. Watisdeinhoudvandezecooling-down(dediversebewegingsvormen)? b. Geefjeoordeeloverdezecooling-down.Zinnigofonzinnig?

Eindevaneenles. Bekijkdevoorbeeldenvankernen.Maakeenkeuzevoortweesporten.Bedenk voordesportenvooréénkerneenpassendslotofcooling-down.

Judo

• kern1:hetverbeterenvandeippon-seoi-nage(dehijskraanworp)werpen endekesa-gatame(deleunstoelhoudgreep)

• kern2:hettoepassenvanbeideworpeninpartijtjes,methetaccentopde hijskraanworpofdeleunstoelhoudgreepdoorhettoekennenvaneenextra punt.

Zwemmen

• kern1:hetverbeterenvandestart

• kern2:hettoepassenvandestartineenwedstrijdovereenkorteafstand.

Atletiek

• kern1:hetverbeterenvandeaanloopbijhetverspringen

• kern2:hettoepassenvandeaanloopbinnendehelesprong(opafstand).

Gymnastiek

• kern1:hetverbeterenvanklimmenenklauteren

• kern2:hettoepassenineenklim-enklauterbaan.

Opdracht21 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

b. Vuldebeoordelingin.

Jekunthetbelangvanhetplannenvaneenlesoftraining beschrijven. 1.

Jekuntdefunctievaneengoedeplanningbeschrijven. 2.

Jekuntdeverschillendesoortenplanningonderscheiden. 3.

Jekunteenvoorbeeldgevenvaneenmacroplanningen vaneenmesoplanning. 4.

Jekuntdeplaatsvandelesopbouwinhetdidactisch modeluitleggen 5.

Jekuntdefunctievandewarming-upofinleiding beschrijven. 6.

Jekunteenwarming-upofinleidingcorrectvoorbereiden. 7.

Jekuntbeschrijvenwaaruitdekernvaneenlesoftraining kanbestaan. 8.

Jekuntdekernvaneenlesoftrainingcorrect voorbereiden. 9.

Jekuntbeschrijvenwaaruitheteindevaneenlesof trainingkanbestaan.

Jekuntheteindevaneenlesoftrainingcorrect voorbereiden.

Jekunteenvolledigelesoftrainingcorrectopbouwen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

4.9Verdiepingsstof-Vernieuwingsfunctievan

planning

Naastdefunctievansteun,afstemmingenverantwoording,heeftplanning nogeenextrafunctie.Planningmaaktvernieuwingmogelijk.Eenplanning makenendaarbijdeheleplanningscyclusdoorlopenvanuitvoeren,evalueren enbijstellen,leidttoteendoorlopendevernieuwingvanhet (bewegings)onderwijs.Naverloopvantijdhoudjehetleerplan,de lessenreeksenendelessentegenhetlichtenkijkjewaarverbeteringmogelijk is.Hierbijprobeerjeaantesluitenbijveranderingenenontwikkelingeninde maatschappijenindeNederlandsebewegingscultuur.Zoisbijvoorbeeldde bruguitveelgymzalenverdwenenenzijnertrapezestokken,skates,atb’sen airtumblingsvoorindeplaatsgekomen.Jeneemtsteedsactuele ontwikkelingenmeeinhetleerplanenvertaaltdezenaarconcretelesplannen.

4.10Verdiepingsstof-Planningoplangetermijn

Hetjaarplanofschoolwerkplan

Eenjaarplaniseenplanningvooreenheeljaar.Inveelgevallenisheteen planningvanwaterinallejarenvanhetbasisonderwijsgedaanwordt.Indit verbandheethetjaarplanookweleen(deel)schoolwerkplan bewegingsonderwijs.Allescholenhebbenzo’ndeelschoolwerkplan.

Voorbeeldvanjaarplanvaneenschoolvoorspeciaal onderwijsinArnhem

Bewegingsonderwijs

Opschoolkrijgtelkkindopdinsdagendonderdaglesinbewegingsonderwijs vaneenvakleerkrachtbewegingsonderwijs.Delessendurengemiddeld45 minuten.

Schoolwerkplan

Indelessenwerktdelesgevermeteenschoolwerkplanbewegingsonderwijs. Inditwerkplanstaataangegevenwanneer,welkbewegingsthemaaanbod komt.Erzijntienbetekenisgebiedenvanbewegen,namelijk:

• inblijvenenuitmaken:tik-enjagerspelen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• passerenenonderscheppen:doelspelen,lummelspelenenopbouwspelen

• mikken:werpen,slaandenschoppendmikken

• jongleren:gooienenvangen,overspelenmeteenracket

• springen:kleineengrotetrampolineenluchtkussen

• zwaaienenschommelen:touwenenspaceshuttle

• overdekopgaan:duikelen,rollen,saltooprekstok,trapezoïdeen luchtkussen

• balanceren:klauteren,glijden,bank,klimrek,kast,touw

• bewegenopmuziek:bewegenopritme,dans,aerobic

• stoeien:judovormen.

Hetjaarisverdeeldinvierperioden:

1.beginvanhetschooljaartotdeherfstvakantie

2.deherfstvakantietotdekerstvakantie

3.beginvanhetnieuwejaartotenmetdemeivakantie

4.demeivakantietotdezomervakantie.

Betekenisgebieden

Allebetekenisgebiedenkomeninéénperiodeaanbod.Dinsdagwordende spel-ensportvormen(gebieden1t/m4)aangebodenendonderdagstaande gymnastiekactiviteiten(gebieden5t/m8)centraal.Bewegenenmuziekzitten inveellessenverwevenalseensoortrodedraad.Onzeleerlingendoengraag aanmuziekendans.Elkjaarlerenzeverschillendedansenenvaakstartof eindigtdelesopmuziek.

Afsluiting

Aanheteindevanelkeperiodebestaandegymlesseneenweeklanguit luchtkussenspringen.Hetdurvenvallenenjevrijkunnenlatenvalleniseen belangrijkefaseindemotorischeontwikkeling.Kinderendiezichvrijgaan bewegenopeenluchtkussenenzichdurvenlatenvallen,staanvaakaanhet beginvaneenmotorischedoorbraak.Tweekeerperjaarwordtereenblok vantweewekenmetvierlessenaandesportjudogewerktindevormvan stoeispelenendebasisbeginselenvandeeerstegrepenenworpenworden geoefend.Doormiddelvanhetmakenvanafsprakenbijhetstoeienwerkje aaneenveiligebasisvoorcontactmetdeander.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Buitenlessen

Debovenbouwgroepenkrijgenalshetmooiendroogweeris bewegingsonderwijsophetsportveldgedurendedeperiodemeitotenmet julieninaugustusenseptember.Deanderegroepensportenafentoeophet sportveldvoordeschool,maarmeestalgaanzijmetwarmweerhetbosin.

Zwemmen

Eenmaalperweekopvrijdaggaanwemetdeleerlingenzwemmeninzwembad Valkenhuizen.Zekrijgenhiervanzweminstructeurslesinwatervrijmaken,de eerstezwembewegingenengaanverdertotdiplomazwemmen.

Uiteenjaarplanmoetblijken:

• hoeveeltijdjealslesgeveraaneenonderdeelwiltbesteden

• watjealslesgeverindatjaarwiltrealiseren.

Indemeestalgemenezinbetekentdat,datjetegemoetkomtaande kerndoelenvanhetbewegingsonderwijs.Inhetbasisdocument bewegingsonderwijsisditnadergeconcretiseerdindeuitwerkingvantwaalf leerlijnen.Datplanninggaatoverdeverdelingvantijdoverbelangrijke inhoudenomdoelentebereiken,blijktuiteenoverzichtuithetbasisdocument.

Uitwerkingrichtlijnenvooreenmesoplanning

A.Titelpagina,inhoudsopgaveeninleiding

• titelpaginametdaaropvermeldingvanonderanderedeperiodewaarover deplanninggemaaktis

• inhoudsopgavemeteenpaginaverwijzingnaardediversehoofdstukken

• inleiding/voorwoordmetdaarinonderandere:

– eenkorteomschrijvingvandeaanleidingendebedoelingvanhetplan – korteindrukvanjebegeleidingvandegroeptotdantoe.

B.Beginsituatieanalyse

Algemenekenmerkenvandegroep

• Watisdedoelgroep?

• Hoegrootisdegroep?

• Overwelkegroepsportersgaathet?Overwelkteamgaathet?

• Speeltdegroepcompetitie?

• Hoeisdesamenstellingvandegroep?

• Welkeleeftijd?Watzijndespecifiekeleeftijdskenmerkenvandegroep?

Specifiekekenmerkenvandegroep

motorisch:

• Hoeishetniveauvandebewegingseigenschappenvandegroep?

• Hoezithetmetdebeheersingvanbasistechnieken?

cognitief:

• Hoezithetmetdekenniseninzichtoverderegels,begrippen?

• HoegrootishettactischvermogenvandeSB-deelnemers?

sociaal-affectief:

• Hoezijndeonderlingeverhoudingenbinnendegroep?Hoeisdeomgang metelkaar?

• HoeisdemotivatievandeSB-deelnemers?

• Hoeishetvermogenomleidingteaccepteren?

• Hoeverlooptdecommunicatiemetdelesgever?

Debeginsituatievanhetindividu

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Noteereventueeldenamenvandeindividuelesportersenindienmogelijk deindividuelekenmerkenofeigenaardigheden,zowelmotorisch,cognitief alssociaal-affectief.

• NoteerdeopmerkelijkeofopvallendeSB-deelnemersuitdegroep.

Debeginsituatievandelesgever/SB-leider

motorisch:

• Hoegrootisjeeigenvaardigheid?

• Inhoeverrebenjeinstaateigenvoorbeeldentegeven?

• Watisjeeigenervaringmet ….?

cognitief:

• Hoegrootisjevakkennisopditgebied?Moetjejeverdiepenineenaantal zaken?

• Weetjevoldoendeovertechniekentactiek?

• Hebjevoldoendemethodischekennisparaat?

sociaal-affectief:

• Hoelangkenjedegroepal?

• Pastdegroepbijjouwmaniervanwerken?

didactisch:

• Hoeveellesgeefervaringhebje?

Debeginsituatievanderandvoorwaarden

• Hoelangdurendelessen?Hoeveelkeerperweek?

• Wanneertraintdegroepnogmeer?

• Hoeisdeaccommodatie:hetveld,dezaal,kleedruimtes,materiaal?

• Welkenhoeveelmateriaalhebjeterbeschikking? • Wattedoenbijslechtweer?

• Hoeisdebeheerregelingvandeaccommodatie?Isereenbeheerder? • Waarisdesleutel?

D.Uitwerkingvandelessen:eenlessenreeks

Hoeziendelessenerinhoudelijkuit?Kiesdebewegingsvormen/activiteiten zodanigdatereenlessenreeksontstaatdie:

• logischisvanopbouw,metvoldoendeherhalingenvariatie

• passendbijdebeginsituatieendedoelstellingenis.

Geefindezeuitwerkingaan:

• dedatavandelessen

• denummeringvandelessen

• hetdoelvanelkeafzonderlijkeles

• eenomschrijvingvandeactiviteitenuitdewarming-upendekern.

E.Uitwerkingvanorganisatieendidactischewerkvormen

• organisatie:

– Welkefunctiesvanorganiserenzijnindezesituatievanbelang?Hoe denkjedatterealiseren?

– Welkeopstellingengajeveelvuldighanterenenhoegajeopstellingen veranderen?

– Hoegajeorganisatorischdifferentiëren?

– Hoegajeeenspelorganiseren?

– Hoeplannenwereservelesseningevalvanziekte,blessures, tegenvallendeprestaties,mogelijkheidtotherhalen,onverwachte verrassingen?

– Hoehoudenwerekeningmetallerleirandomstandigheden(zoals vakanties,wedstrijden,verenigingsactiviteiten,financiën,studie).

• didactischewerkvormen:

– Welkedidactischewerkvormenpassenbijdezegroepenwatbetekent datvoorjouwrolalslesgever?

F.Evaluatie

• Hoeishetallemaalgegaan?Welkeleerervaringenhebjeopgedaan?

• Isbijstellingnodiggeweest?Bijstellingvanbeginsituatieendoelstellingen?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

4.12Verdiepingsstof-Rekkenofstretchen

Statischrekken

Ditdoejedoorineenbepaaldehoudingbepaaldespierenopterekkentot eenbepaaldpunt.Dezehouding,dezerekhoudjeeenbepaaldetijdvol.Uit onderzoekblijktdatstatischrekkengeeneffectheeft.Statischrekkenvoor datjestartmetkrachttrainingheeftzelfseennegatiefeffect.Voorhetherstel kanstatischrekkenweleffecthebben.

Dynamischrekken

Hierbijrekjedebetreffendespierenverendop.Jehoudtnieteenbepaalde houdingeentijdvast,zoalsbijhetstatischrekken,maarjebeweegttijdens hetrekken.Heteffectisdatjeeenbepaaldespierspanningopbouwtdiepositief kanzijnvoorbepaaldeprestaties.Devoordelenzijnechternauwelijksbewezen.

4.13Verdiepingsstof-Cooling-down

Algemenecooling-downbijhetsporten

Decooling-downishetomgekeerdevandewarming-up.Jelichaamnahet sportentotrustbrengen,isaltijdbelangrijk.Eengoedecooling-downis noodzakelijkvoorhetherstelvanjelichaam.Zovoorkomjeblessures.

Nutcooling-down

Meteencooling-downbrengjejelichaamlangzaamaanweertotrust.Je hartslaggaatrustigaanweeromlaagtoteennormalehartslaginrust.Dit verkleintdekansophartritmestoornissen.

Jebloedcirculatiehersteltzichweer.Tijdenshetsportengaaterrelatiefveel bloednaarjespieren.Dooreencooling-downpastjebloedcirculatiezichweer aaneenrustsituatieaan,enkrijgenjeanderelichaamsdelenweermeerbloed. Stopjenaeenintensieveinspanningplotseling?Danloopjehetrisicodatje duizeligwordtdoordatjebloedcirculatiedannietlangzaamaankanherstellen. Meteencooling-downvoorkomjedit.

Totslotbevorderteencooling-downdeafvoervandeafvalstoffenuitdespieren zoalsmelkzuur.Melkzuurgeefttijdelijkeenzwaargevoelinbijvoorbeeldje benen,enhooptzichtijdensinspanningopindespieren.Dooreen cooling-downverdwijntditsnellerenvoorkomjespierstijfheidenspierpijn doorgespannen,vermoeidespieren.Jelooptdaardoormindersneleen blessureop.

Sportzorg-Warming-upencooling-down.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

4.14Begrippen

Blok

Techniekwaarbijjeprobeerteenspelervandetegenpartij(deverdedigervan jeteamgenoot)tegentehouden.

Chassé

Eenbeweginguitdedans/ballet,waarbijeensoortvangalopsprongwordt gemaakt.

Cooling-down

Hetlichaamgeleidingbrengenvaninspanningnaarrust.

Fysiologisch

Lichamelijk.

Geslotenplanning

Vasteplanningopgestelddoordelesgever/trainerzonderoverlegmetde SB-deelnemers.

Jaarplan

Eenplanningvoor(ongeveer)eenjaar.

Kortetermijndoelen

Doelenvooréénlesoftraining.

Mesoplanning

Planningopdelangetermijn(maanden,jaren).

Mesoplanning

Planningvooreenperiodevanwekentoteenpaarmaanden.

Microplanning

Planningvooreenkorte(éénles/training,uren,dag)periode.

Openplanning

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Flexibeleplanninginsamenspraaktussendelesgever/trainerende SB-deelnemers.

Pedagogisch

Temakenmetdeopvoeding,ontwikkelingtotvolwassenheid.

Periodeplan

Eenplanvooreenbepaaldeperiode(aantalweken,maanden).

Planning

Voorafopgesteldplanwaarbijjeaangeeftwatjeinwelketijdgaatdoen.

Psychologisch

Mentaal(denken,waarnemen,concentratie).

Subdoelen

Eentussendoelofeendeelvaneeneinddoel.

Swings

Rustige,ontspannenarmbewegingen.

Themaplan

Planwaarbijéénonderwerpcentraalstaat.

Warming-up

Opwarming.Geleidelijkeverhogingvandelichamelijkeactiviteit,zodatde spierenwarmwordenendehartslagomhooggaat.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Alssport-enbewegingsleidergeefjijjelessenoftrainingenbinneneen organisatiewaarjeooktemakenkrijgtmetmaterialenenmiddelen.Zowordt erwaarschijnlijkvanjeverwachtdatjeeenbijdragelevertaanhetbeheeren onderhoudvanmaterialen,middelenendeaccommodatie.Ditthemabesteedt aandachtaanhetwerkenmetmateriaallijsten,demaniervanopbergenen aandeuitleenvanmateriaal.Eenbelangrijkaspectbijhetomgaanmet materiaalvormtdeveiligheid.Jedienthetmateriaalregelmatigopveiligheid tecontroleren.MateriaalvormtvoordemeesteSB-organisatieseenbehoorlijke kostenpost.Hetisdanookbelangdathetmateriaalgoedonderhoudenwordt. Daaromwordthierookaandachtbesteedaanhetverrichtenvan basisonderhoud,schoonmaakwerkzaamhedenenhetverhelpenvankleine mankementen.Bijditlaatsteishetsteedsbelangrijkomhetduurzaamtedoen entochopdekostenteletten.Hiergaatdelaatsteparagraafover. Relatiemetwerkproces

Hetthema'Materialenenmiddelen'heefteenrelatiemethetwerkproces B1-K1-W1:Bereidteenlesoftrainingvoor.

Leerdoelen

• Jekuntwerkenmetmateriaallijsten.

• Jekuntdeverschillendeopbergsystemenvanmateriaaltoepassen.

• Jekuntdeuitleenvanmateriaaloverzichtelijkorganiseren.

• Jekuntdeaccommodatie,materialenenmiddelennauwkeurigcontroleren.

• Jekuntvoorwatbetreftdematerialenendemiddelenwerkenvolgensde richtlijnenvandeorganisatie.

Opdracht1

Beheerineigenbeheer

Hetbeheerenonderhoudvansportcomplexengebeurdevroegervrijwelaltijd doordegemeente.Delaatstejarenschuivendegemeentendezetaaksteeds vakerdoornaardesportverenigingenzelf.

Hetbudgetvoorhetbeheerenonderhoudvanhetsportcomplexwordtniet langerbeheerddoordegemeente,maarovergedragenaande sportverenigingen.Declubwordthierdoordusverantwoordelijkvoorde levensduurendekwaliteitvandeaccommodatieenmaterialen.

ZoheeftookdegemeenteOverheemhetbudgetendusde verantwoordelijkheidvoorhetonderhoudenbeheerovergedragenaande verschillendesportverenigingen.Eenvandeverenigingenishockeyclub Slagkracht.Devoorzittervandezeverenigingheefteenaantalstudentensportenbewegengevraagdomeenoverzichttemakenvanallewerkzaamheden metbetrekkingtotbeheerenonderhoudvandeclub.Bovendienzoude voorzittergraageenglobaleplanningzienvanwatwanneerinhetjaarmoet gebeuren.

Declubbeschiktovereeneigenkantine,driekunstgrasveldeneneen trainingsveld.

Daarnaastheefthijeenconcreetprobleem.Jaarlijksverdwijnenercirca honderdhockeyballen.Hoelosjedatprobleemop?

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

CONCEPT

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpak,zoalsdeachtbaanofdezevensprong.

Globaleaanpakvandecasus

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Eventueelkunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkunje gerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaande casuskoppelen.

Kennis

a. Watwordtpreciesverstaanonderbeheerenonderonderhoud?

b. Hoegebeurthetbeheerenonderhoudbijdeclubwaarjijlidvanbent?

c. Doorwiewordthetbeheerenonderhoudgedaan?

d. Vindjijdatditgoedofmindergoedgebeurt?Geefookaanwaaromhet naarjouwideegoedofmindergoedgebeurt.

e. Welkestappenmoetjedoorlopenomtoteenbeheer-enonderhoudsplan tekomen?

f. Inventariseerdebelangrijksteonderdelenvandeaccommodatiewaarvoor eenbeheer-enonderhoudsplanmoetkomen.

g. Watzijndebelangrijkstewerkzaamhedenophetgebiedvanbeheeren onderhoud?

h. Welkematerialenheefteenhockeyclubwaarvoorbeheerenonderhoud vanbelangis?

i. Opwelkemanierkunjehetbestehetbenodigdehockeymateriaal opbergen?Hoegebeurtditbijjouwsportvereniging?

j. Hoegarandeerjedathetmateriaal(vooralballen)opdejuisteplek terugkomt?Hoevoorkomjedatmateriaalwegraakt?Hoegebeurtdatop jouwclub?Hoelosjehetballenprobleemvandevoorzitterop?

k. Eencompleetplanopstellengaatwatver.Steleenglobaalplanopvoor bijvoorbeeldhetonderhoudvaneenkunstgrasveldenvoorenkele materialen.

l. Devoorzittervraagtnaareenverdelingvanwerkzaamhedengedurende eencompleetseizoen/jaar.Metwelkeaspectenmoetjebijhetopstellen vaneendergelijkplanrekeninghouden?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

5.2Materiaal

Materiaallijsten

Alssport-enbewegingsleiderspeeljeeenrolbijhetaanschaffenvanmateriaal. Insommigegevallenhebjealleeneenadviserenderolenneemteen leidinggevendeofhetbestuurdebeslissing.Dekeuzeszijnvaakbestlastig. Schafjevoorvolgendjaarmountainbikesaanofinvesteerjeinnieuwe voetbaldoeltjesenkorfbalpalen?Dergelijkekeuzesvragenominzichtinonder anderedelessenentrainingendiejeaangaatbieden,bepaaldetrends, aantallenSB-deelnemersenkosten.

Bijhetbeherenvanmateriaalishethandigommeteen materiaallijst te werken.Zokunjeeenmateriaallijstmakenvooreenlesoftrainingofvooreen evenement.Bijgroteevenementenwerkjevaakmetiemanddiespeciaal verantwoordelijkisvoorhetmateriaalofzelfsmeteenmateriaalcommissie.

Hetwerkenmetmateriaallijstenisdushandigvooreenlesoftraning,maar ookvooreenevenement. Hetwerkenmetmateriaallijstenheeftdevolgendevoordelen:

Jehebteenoverzichtvanhettegebruikenmateriaal.

Jehebtinzichtinontbrekendmateriaal.

Jekuntdestaatvanonderhoudbijhouden.

Meteenmateriaallijsthebjesneloverzichtoverhetmateriaaldatjekunt gebruikenbijhetgevenvanlessenentrainingen.Daarnaastgeeftheteenvoudig inzichtinhetontbrekendemateriaal.Eenandervoordeelvanhetwerkenmet materiaallijstenisdatjedestaatvanonderhoudkuntbijhouden,inclusief eventuelegebreken.

CONCEPT

Opbergenvanmateriaal

Vasteindeling

Omdeplaatsvanhetmateriaalduidelijktemaken,wordtvaakgebruikgemaakt vaneenplattegrondoffoto.Dezehulpmiddelenmakenvooriedereenduidelijk waarwatmoetliggen.Helaasbenjeerhiernietmee.Hetvraagtookeen bepaaldedisciplineomhetmateriaalsteedsweeropdejuisteplaatsterugte leggen.

Liggend,hangendofstapelend

Afhankelijkvanhetgebruik,degrootte,dezwaarteenhetsoortmateriaal, moetjehetliggend,hangendofgestapeldopbergen.Kleinmateriaalkunje hetbesteingenummerdevakkenofbakkenopbergen.Ballenkunjeopbergen inrekkenofinverrijdbarecontainers.Hierbijishethandigomdeballenende rekkentenummeren.Omdiefstaltevoorkomenishetaantebevelende materialentegraveren.

Containers

HetwerkenmetballenrekkenbevielvoetbalclubDeMeeuwensteedsslechter. Hetuitderekkenhalenvandeballenenindenettendoenenvervolgensweer terug,kostteveeltijd.Demateriaalmankwamophetideeomtegaanwerken metgrijzecontainers,waarinookhethuisvuilopgehaaldwordt.Elkteamheeft nuzijneigencontainer,voorzienvaneenslot.Detrainerskunnennuvrij gemakkelijkdecontainernaarhettrainingsveldrijdenenweerterug.

Vaakgebruiktmateriaalvooraan

Hetishandigombijhetopbergenrekeningtehoudenmethoevaakjebepaald materiaalgebruikt.Materiaaldatjedagelijksgebruikt,moetjegemakkelijk kunnenpakken.Hetisergonhandigalsjeeerstdehelebergingopzijnkop moetzettenombijeenpaarballentekunnen.Materiaaldatjenietvaak gebruikt,kunjewélergensbovenopafachteraanopbergen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bron-Materiaal.

Bijdesportverenigingwaarjijlidvanbent,ishetopbergenvandematerialen aljareneenrommeltje.Jouwordtgevraagdommeteennieuweoverzichtelijke indelingtekomen.Mochtjegeenlidvaneensportverenigingzijnofzijn geweest,dangajeuitvaneenminofmeerbekendeclub.

a. Waarhoudjerekeningmeebijeenoverzichtelijkeindeling?

b. Geefeenglobaleindelingvanhetmateriaalhok/ruimte.

c. Hoezorgjijervoordathetmaterialenhokookoverzichtelijkblijft?

d. Hoezorgjijervoordathetmateriaalopordeblijftenjenietelkeweekwat mist?

e. Vergelijkjouwoplossingenmetdievaneenmedestudent.

5.3Uitleenenverhuur

Vrijwelelkesportleiderheefttemakenmethetuitlenenenverhurenvan materiaal.Binnendejeugdhulpverleningbijvoorbeeldkunnendejongeren ’s avondsballen,badmintonracketsenshuttleslenen.Ofdenkaaneen buitensportbedrijfwaarjemountainbikesenkano'skunthuren

Registratiesysteem

CONCEPT

Eengoed registratiesysteem isbelangrijkomtevoorkomendatmateriaal wegraakt.Tegenwoordigmaakjehiervoorgebruikvancomputerprogramma’s. Dezeprogramma’smakenhetregistrerenencontrolereneenstukeenvoudiger. Bovendienkunjeopelkgewenstmomentbeschikkenovereenactueel overzichtvanhetmateriaal.Binneneendergelijkprogrammaheeftalleseen code,zowelhetartikelzelf,alsderuimtewaarinhetartikelzichbevindtende leveranciervanhetartikel.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Formulierenvoordeverhuurenuitleen

Bijdeverhuurenuitleenvanmaterialenishetaantebevelengebruiktemaken vanformulieren(eventueeldigitaal).Demeesteorganisatieshebbenaparte formulierenvoordeuitleenofverhuur.Ookhierbijmaakjesteedsvakergebruik vandecomputer.Opzo’nformuliervuljekomttestaan:

• denaamenhandtekeningvandepersoondiehetleentofhuurt

• dedatumvanuitgifte

• watmenleent

• hetaantalmaterialendatmenleent

• deinleverdatum.

Bijteruggaveregistreerjehetvolgende:

• ofallesingeleverdis

• eventueelontbrekendeofkapottematerialen

• wataanvervangingofreparatietoeis.

Deverhuurvanaccommodatievraagtomsoortgelijkeinformatie:

• denaamenhandtekeningvandepersoondiedeaccommodatiehuurt

• dedatumendebegin-eneindtijdwaaropdeaccommodatiegehuurdwordt.

Bijterugkomstregistreerje:

• ofdeaccommodatieindejuistestaatisachtergelaten.

Verdiepingsstof-Formulierverhuurmateriaal.

Uitlegovergebruikeninleveren

Insommigegevallenishetraadzaamomeenkorteuitlegtegevenoverhet gebruikvanmateriaalofvandeaccommodatie.Jekunthierbijdenkenaan hetuitleggenvanhetschakelenbijeenmountainbike.Ookkunjeervoorkiezen omeenkortebeschrijvingofinstructiemeetegevenvanhetcorrectegebruik vanhetgehuurdeofgeleendemateriaal.Hetkanookhandigzijntevertellen ofteomschrijveninwelkestaatjehetmateriaalterugverwacht(schoon, gepoetst).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Spelenmetgehuurdepadelrackets.

Uitleenbijdesportvereniging

Bijhetmerendeelvandecommerciëlesportaanbiedersisdeuitleenvan materiaalredelijkgoedgeregeld.Bijveelsportverenigingenkanditbeter geregeldworden.Bijveelclubsverdwijnenjaarlijkstientallenballenenander kleinmateriaal,zoalshesjesenpionnen.Bijeensluitendsysteemontkomje nietaanregistratie.Degemiddeldevrijwilligerheefthetaldrukgenoegenzit hierdoorgaansnietoptewachten.Tochishetbelangrijkomeenaantal trainers/instructeursverantwoordelijktemakenvoorbepaaldmateriaalen hennaelketrainingtelateninventariserenofallescompleetis.Desport-en bewegingsleiderkanheninzichtgevenindekostendiehetverliesvanmateriaal metzichmeebrengt.Ookkanhetvoordesport-enbewegingsleidereentaak zijnomeeneenvoudigenoverzichtelijkregistratiesysteemoptezetten.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht5 Verhuur(theorieopdracht)

Bron-Uitleenenverhuur.

a. Watkomterallemaalkijkenbijhetverhurenvanmateriaal?

b. Watkomterallemaalkijkenbijhetverhurenvaneenaccommodatie?

c. Steleengebruiksovereenkomstopdiejegoedkuntgebruikenbijhet verhurenvansportmateriaal.

d. Indeverdiepingsstofvindjebij ‘formulierverhuurmateriaal’ eenvoorbeeld vaneenovereenkomstofcontract.Vergelijkditformuliermethetformulier datjijhebtopgesteld.Vuleventueeljeeigenovereenkomstaan.

Opdracht6 Uitleensportvereniging(groepsopdracht)

Bron-Uitleenenverhuur. Dezeopdrachtkunjehetbestemeteenmedestudentmaken.

Hetislastigomdeuitleenbijeensportvereniginggoedteorganiseren.Veel clubsklagenoverhetwegrakenvanmateriaal(ballen,hesjesenpionnen).Ga uitvaneenbekendesportvereniging.Diesportverenigingvraagtofjulliedit probleemopkunnenlossen.

Draagbeschermendekledingtijdenshetsporten.

Protocollenenvoorschriften

Steedsmeerbedrijvenkennenallerleiveiligheidsprotocollenvoorsport-en bewegingsactiviteiten.CenterParcsheeftvoorvrijwelallesportieveactiviteiten nauwkeurigomschrevenprotocollen,vooralmethetoogopveiligheid.De brancheorganisatievoordebuitensport,deVeBON,heeftdeveiligheidhoog inhetvaandelstaan.Deelnemersaanbuitensportactiviteitenmoeten uitgebreideinstructiesoverhetprogramma,materiaalendetechnieken krijgen.Deveiligheidishierbijvangrootbelang.Elklidisverplichtommet eenspeciaalveiligheidssysteemtewerkendatjaarlijksgetoetstwordtdoor TÜV(onafhankelijke,erkendeveiligheidsinstantie).Alleledenzijnverplicht eendeugdelijkeongevallen-enaansprakelijkheidsverzekeringaftesluiten.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Veiligheidmountainbiken

• Controleerofdefietsinordeis,controleerderemmenende bandenspanning.

• Draagaltijdeenhelmenzorgdatdehelmgoedpastengoedzit.

• Gebruikbeideremmen;gebruikbijbergafnooitalleenjevoorrem.

• Draagbijdonker,slechtweerreflecterendekledingenzorgvoorverlichting opdefiets.

• Pasjesnelheidaanhetterreinaan,zekerbijonbekendterrein.

• Houdjeaandeverkeersregels.

• ZorgdatjehetmeestnoodzakelijkeEHBO-materiaalbijjehebt.

• Neembijeenlangetochtvoldoendeetenendrinkenmee.

• Houdvoldoendeafstandtenopzichtevanjevoorganger;zorgdatjealtijd tijdigkuntremmen.

Naastallerleiprotocollendiedediversebedrijvenkennen,zijnervoorschriften vanuitdeoverheid.Zomogenhoutenspeeltoestellennietsplinterenenmoeten zeweinigonderhoudvergen.Bovendienmoetenallehoekenafgerondzijn. Demetalenonderdelenvandezetoestellenmoetenbestandzijntegen weersinvloeden,mogengeenscherpekantenhebben,mogengeenbeknelling kunnenveroorzakenenmogennietroesten.Spijkers,schroef-ofhoutkoppen mogennietuitsteken.Hetspeeltoestelmoetgoedverankerdzijn.Ookgymzalen ensportmaterialenmoetenaansteedsstrengereeisenvoldoen.Demeeste bedrijvenwerkenmeteenvastechecklistaandehandwaarvanzeregelmatig deveiligheidvandeaccommodatieenmaterialencontroleren.

Somsmoetjemateriaalvervoeren.Ookdanmoetjeopdeveiligheidletten. Bijhetladenmoetjeonderanderelettenophetgewichtendegroottevande materialen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Veiligheidseisenrondsport-enspeeltoestellen

Dooreenovereenkomsttesluitenvoorinspectieenonderhoudvansport-en speeltoestellen:

• voldoetuaandearborichtlijnen.Hierinstaatomschrevendat bewegingssituatieszowelvoorsportersalslesgeverveiligingerichtmoeten worden.

• wordthetrisicoafgedekt(verzekeringsmaatschappijenvragenhiernaar)

• heeftutevredengebruikers(geenklachtenoverachterstallig onderhoud)doetuaanfinanciëleplanning(naelkeinspectiegeefthet bedrijfueenoverzichtvandestaatvandetoestellen).

Verdiepingsstof-VeiligheidfitnesscentraLERF.

Routinematigecontrole

Hetisbelangrijkomvóórelkeactiviteitdeaccommodatieenmaterialente controlerenopveiligheid.Bijdeaccommodatiekunjedenkenaan:

• hetvloeroppervlak(glad,nat,testroef,scherpevoorwerpenophetveld, gatenofkuilen)

• gevaarlijkeuitsteekselsofvoorwerpen.

Hetgebeurtmaaraltevaakdatbijeenvoetbalwedstrijdvoorseniorende pupillendoeltjesnoghalfinofmaarnetbuitenhetveldstaan.Menvindthet blijkbaarteveelmoeiteomzeevenoverhethekvanhetveldtetillen,zodat niemandzicheraankanblesseren.

Bijhetcontrolerenvanhetmateriaalishetbelangrijkomtelettenop:

• uitsteeksels,scherperanden,splintersendergelijke(zoalseenzwengel vaneenbasketbalinstallatie,dieuitsteekt)

• destabiliteitvanbepaaldeopstellingenenmaterialen(zoalsdoeltjesdie bijhardewindomkunnenwaaien)

• slijtagevantoestellenenmaterialen(zoalsdetouwenvaneen zwaai-installatie,slagplankjesofkegelsdiebijnadoorbreken)

• destevigheidvantouw-enknoopconstructies(zoalsdeconstructievan eentokkelbaan)

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• deopstellingvandematerialeninderuimteentenopzichtevanelkaar (zoalsvoldoendetussenruimte,niettedichtbijdemuur).

Controleernietalleenvóórdeactiviteit,maarhoudooktijdensdeactiviteit deveiligheidvandeaccommodatieenmaterialenindegaten.

CONCEPT

Herstelvankleinemankementenenrapporteren

Tijdensderoutinematigecontrolekomjekleinemankemententegen.Maak duidelijkeafsprakenmetjeleidinggevendeoverwelkemankementenjijzelf magverhelpenenwanneerjeditovermoetlatenaaneenspecialist.Bovendien ishetbelangrijkomtewetenopwelkemanierdeleidinggevendewildatje rapporteertoverdeuitgevoerdecontroleendeeventuelegebreken.Ishetde bedoelingdatjijallesrapporteertofalleendebijzonderheden?

Eenspecifieketaakwaarjealssport-enbewegingsleidermeetemakenkunt krijgen,ishetcontrolerenvandezwembadhygiëneende-veiligheid.

Verdiepingsstof-Controlevanzwembadhygiëneen-veiligheid.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Inspectiedoorerkendbedrijf

Demeestesportaccommodatieswordenregelmatiggeïnspecteerddoor erkendebedrijven.Bijgemiddeldgebruikiseenjaarlijkseinspectieafdoende. Alseenzaalzoweloverdagals ’savondsingebruikis,iseenhalfjaarlijkse inspectiewenselijk.Bijeendergelijkeinspectiekanhetgebeurendattoestellen afgekeurdworden.Dezetoestellenwordendanvoorzienvaneenrodesticker enmoetenuitdezaalverwijderdworden.

Inspectiespeeltoestellen,speelgelegenhedenen gymtoestellen

Speeltoestellen,speelgelegenheden,gymtoestellenensporttoestellenzijn bedoeldvoorhetvermaakofontspanningvanpersonen.Daaromishet belangrijkdatdezespeeltoestellentijdiggecontroleerdwordenomveiligheid tegaranderen!Alsbeheerdervanspeeltoestellen,speelgelegenhedenen gymtoestellenbentuvolgenshetWarenwetbesluitattractie-enspeeltoestellen (WAS)wettelijkverplichtomuwspeeltoestellen,speelgelegenheden, gymtoestellenensporttoestellentekeurenopveiligheid.Denkhierbijaande kettingenvaneenschommel,deschokbestendigheidvandevalmattenende onderkant/hoekenvangymtoestellen.

Bron-Veiligheid.

Sommigesport-enbewegingsactiviteitenbrengenrisico’smetzichmee. Meestalzijnervoordezeactiviteiten,zoalsmountainbiken, veiligheidsrichtlijnenopgesteld.

a. Beschrijfeenaantalrisicovolleactiviteitenwaarvoorwaarschijnlijk richtlijnenbestaan.

b. Kieseenrisicovolleactiviteituitenzoekopinternetnaarde veiligheidsvoorschriftenbijdezeactiviteit.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

c. Vergelijkdeveiligheidsvoorschriftendiejehebtgevondenmetdievaneen oftweemedestudenten.

Opdracht8

Controlevanmaterialenentoestellen (theorieopdracht)

Bron-Veiligheid.

a. Bijhetcontrolerenvanmaterialenentoestellenzijneenaantal aandachtspuntenvanbelangvoordeveiligheid.Welkeaandachtspunten zijndat?

b. Tijdensdecontrolevanmaterialenentoestellenkunjekleinemankementen tegenkomen.Geefdrievoorbeeldenvankleinemankementendiejijzelf repareert.

c. Geefdrievoorbeeldenvankleinemankementenwaarvoorjeeenspecialist inschakelt.

Opdracht9

Bron-Veiligheid.

Controlevandeaccommodatie (theorieopdracht)

a. BedenkeenaantalsituatieswaarbijSB-deelnemersblessuresopkunnen lopenalsgevolgvaneenaccommodatiedienietinordeis.

b. Watzijnbelangrijkeaandachtspuntenbijdecontrolevande sportaccommodatie?

CONCEPT

Opdracht10 Controledoorerkendbedrijf (theorieopdracht)

Bron-Veiligheid.

a. Waaromishetbelangrijkomdeaccommodatie,materialenentoestellen regelmatigtelatencontrolerendooreenerkendbedrijf?

BOOMBEROEPSONDERWIJS

b. Steldateengymzaalofsportaccommodatieintensiefgebruiktwordt(zowel overdagals ’savonds).Hoevaakmoetjedezeaccommodatiedanlaten controlerendooreenerkendbedrijfomgeenrisico’stelopen?

Opdracht11 Janssen-Fritsen(theorieopdracht)

Bron-Veiligheid. BijhetbedrijfJanssen-Fritsenspelenveiligheidenkwaliteiteenbelangrijke rol. Hetbedrijfgarandeertdeveiligheidenkwaliteitonderanderedoor: 1.Onderhoud 2.T-SPECkeuring.

LeguitwathetonderhoudendeT-SPECkeuringinhouden.Lichtbegrippen alsVCAenEN-normeringtoe.

Opdracht12 Kwaliteitzwembadwater (theorieopdracht)

Bron-Veiligheid. a. Waaromishetregelmatigcontrolerenvandekwaliteitvanhet zwembadwaterbelangrijk? b. Steldatjijdekwaliteitzoumoetencontroleren.Hoezoujijditdoenenwaar moetjeopletten? Filmpje-Kwaliteitvanhetzwembadwater

c. Vergelijkdebeschrijvingvandecontrolevanhetzwembadwaterinhet filmpjemetjeeigenbeschrijving.Watzijndeovereenkomstenen verschillen? 5.5Kostenenduurzaamheid

Kosten

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Vaakbeschikjeovereenbepaaldbudgetvoorbeheer,onderhouden vervangingvanmateriaal.DatgeldtvoorvrijwelalleSB-organisaties.Zoheeft eensportverenigingeenbepaaldbudget,maardesectiebewegingsonderwijs vaneenschoolendebuurtsportverenigingook.Meestalmoetde verantwoordelijkepersoonvoordematerialenenaccommodatiejaarlijkseen begrotingindienen.

Opzo’nbegrotingkomenverschillendekostenpostentestaan:

• kostenvanvervanging(afschrijving)

• kostenvannieuwaanteschaffenmateriaal

• kostenvanbeheerenonderhoud

• kostenvanhuur

• eventueelkostenvoorvervoer.

Prijsvergelijk

Alsjebetrokkenbentbijdeinkoopvanmateriaal,ishetverstandigeersteen aantalcatalogivandiversebedrijvenoptevragenendeprijzentevergelijken. Meestalkunjedeprijzenvandemeestuiteenlopendeartikelenookopinternet vinden.Ditgeldtookvoordediverseverhuurbedrijvenvansport-en spelmateriaal.Natuurlijkgaathetnietomdeprijsalleen,maarookomde kwaliteit.Zokomjetoteenoptimaleprijs-kwaliteitverhouding.Inveelgevallen hebbenorganisatiesvasteafsprakenmetbepaaldeleveranciers.Hetis belangrijkomhiervanopdehoogtetezijn.Ookkanhetzijndateenorganisatie bewustzakendoetmetleveranciersuitdedirecteomgeving.Zolaatjustitiële jeugdinrichtingDeRenbewusthetonderhoudvandemountainbikesverzorgen doordeplaatselijkerijwielhandelenbestellenzehetkleinsportmateriaalook bijeenlokaleleverancier.

Onderhoudskosten

Naastdeaanschafvannieuwmateriaalishetbelangrijkomde onderhoudskostenendeafschrijvingskostenindegatentehouden.Sportenspelmateriaalgaatstuk,raaktwegofwordtvernield.Deonderhoudskosten vanbepaaldematerialenalsmountainbikeskunnenbehoorlijkoplopen.Na gebruikmoetenallefietsenafgespotenwordenenmoetendedraaiendedelen voorzienwordenvanwatolie.Deslijtagevandeketting,cassetteenderailleur brengtredelijkwatkostenmetzichmee.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voorbijzonderhedenwerkjevaakmetzogenaamdelogboeken.Zoligterin veelgymzalenensporthalleneenlogboekmetbelangrijkegegevens (beheerder,leverancier,laatsteonderhoudscontrole)enruimteomopvallende zakentenoteren.Zokunjenoterendatdevloergladwas,erdrieballenzijn verdwenenendatdetouwenslijtagevertonen.Omdatermateriaalverloren gaat,zetjeelkjaareenbepaaldbedragopzijvoordevervangingvanmateriaal. Hetishandigomvoorgrotereofduurderematerialenhetjaarvanaankoop tenoteren,deafschrijvingsperiodeenhetjaarvanvervanging.

Accommodatiekosten

Naastdekostenvoormateriaalhebjetemakenmetaccommodatiekosten. Alssportleiderhebjehiervaakmindermeetemaken.Bijdeafschrijvingvan eensporthalofzwembadgaathetomenormebedragen.Hierbijkomendan ooknogdeonderhoudskosten,zoalsdekostenvoorschoonmaak.Jezietdan ookdatsteedsmeerorganisatiesovergaantothethurenvaneen accommodatieinplaatsvanhetineigenbeheerhebbenervan.

CONCEPT

Eenopblaashalvoorhockeyzorgtvoorextrakosten.

Methuurvanaccommodatieshebjeweltemaken,zekeralsjebinnende sportstimuleringwerkt.Daaromishetbelangrijkdatjenaastdegeschiktheid vandeaccommodatie(grootte,toegankelijkheid,bereikbaarheid)enigzicht hebtopdehuurprijzenvansporthallen,zwembadenensportvelden.

Duurzaamheid

Alsjeactiviteitenorganiseert,gebruikjematerialenenmeestalookeen accommodatie.Inhetkadervande duurzaamheid ishetbelangrijkdatjehier verantwoordmeeomgaat.Hoedoejedat?

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Jekuntdelevensduurvanmaterialenenaccommodatieverlengendoorde volgendemaatregelen:

• juistgebruik

• onderhoud

• schoonmaken

• opdejuistemanieropbergen

• mankementenverhelpen.

Juistgebruik

Voordelevensduurvanmateriaalishetbelangrijkdathetopdejuistemanier gebruiktwordt.Voetballenmeteenvolleybalkanbest,maarzorgtvoorextra slijtage.Tennisracketsgebruikenalssoortvansneeuwschoenenbijeen recreatieveactiviteitisergorigineelbedacht,maarnietechtgoedvoorde rackets.Zekeralshetgaatomgeleendespullen,moetjeopjuistgebruikvan materialenletten.Opdeeenofanderemaniergaanmensenminderzorgvuldig ommetmaterialendienietvanhenzelfzijn.

Jebenteveneensverantwoordelijkvooreenjuistgebruikvande accommodatie.Zoziejeeroptoedatmensenmethetjuisteschoeisel deelnemenaandeactiviteiten.

Onderhoud

CONCEPT

Alssportleiderhebjeeveneenstemakenmethetonderhoudende schoonmaakvanaccommodatiesenmaterialen.Hetonderhoudvanspecifieke accommodatiesalseengymzaalofsporthalgebeurtmeestaldooreenerkend bedrijf.Hetonderhoudvanfitnessapparatenwordtookmeestaldoorerkende bedrijvengedaan.Hetiswelhandigomtewerkenmeteenmankementenlijstje, zodatjebijcontroleenonderhoudaandezebedrijvendoorkuntgevenwat erpreciesaaneenapparaatmankeert.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Regelmatigonderhoudisvooralbelangrijkvoordeduurzaamheidvan materialen.Doorgoedonderhoudslijtmateriaalvaakminderengaathet langermee.Jekunthierbijdenkenaanhetonderhoudvaneenmountainbike. Nagebruikishetbelangrijkomdemountainbikegoedschoontemakenen dedraaiendedelen(lagers,derailleur,ketting)tevoorzienvandejuiste smeermiddelen.Zoissiliconensprayroest-encorrosiewerend.PTFE-spray (teflonspray)iseenzeerhoogwaardigsmeermiddel,geschiktvoorkettingen, tandwielen,lagers,kabelsenderailleurs.

Hetgebruikvanhetjuistegereedschapisbelangrijk.Eennetnietgoed passendeschroevendraaier,inbussleuteloftangkanhetmateriaal beschadigen,waardooronderhoudmoeilijkofonmogelijkwordt.Hetis belangrijkdatjedejuisteboortjes,freesofzaaggebruikt.Mochtjetwijfelen, vraagerdannaarbijjeleidinggevendeofeendeskundige.

Gebruikgereedschap

Enkeletipsvoorhetgebruikvan(elektrisch)gereedschap:

• Bedenkofvraagnawathetmeestgeschiktegereedschapisomdereparatie meeuittevoeren.

• Zorgdatjeweethoehetgereedschapwerkt.Leeseerstde gebruiksaanwijzingofvraaghoehetgereedschapgoedenveiliggebruikt kanworden.

• Neemdenodigeveiligheidsmaatregelen(dragenvanstofkapje, veiligheidsschoenen,veiligheidsbril,oorbeschermers,handschoenen).

• Houderrekeningmeedatveelelektrischeapparatennaverloopvantijd warmworden.

• Weeserzekervandatbijhetsleutelenaanelektrischeapparatendestroom uitstaat.Ditgeldtuiteraardookvoorreparatiesaanstopcontactenen dergelijke.

• Maakhetgereedschapnaafloopgoedschoon.

• Klusseninhuisleidtvaaktotongevallen.Ditgeldtwaarschijnlijkookvoor klussenophetwerk.Blijfalertenhouddeveiligheidindegaten.

Schoonmaken

Goedschoonmakeniseveneensvanbelangvoordeduurzaamheid.Bij schoonmaakwerkzaamhedenishetraadzaamomeerstinformatieintewinnen overhoeenmetwelkeschoonmaakmiddelenhetbetreffendemateriaal schoongemaaktmoetworden.Schoonmaakmiddelenmoetennietalleen effectiefengebruiksvriendelijkzijn,maarmoetenookmensenmilieuontzien. Gebruikgeenschoonmaakmiddelenwaarvanjedesamenstellingenwerking nietkent.Sommigeschoonmaakmiddelenzijnredelijkagressiefendoenbij verkeerdgebruikmeerkwaaddangoed.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Alsjetwijfeltoverwelkeschoonmaakmiddelenjehetbestekuntgebruiken, isditmeestalweloptezoeken.Ofjevindthetineenbijlagebijhetmateriaal, ofjevindthetopinternet.Zoishetvooreenbuitensportbedrijfdat

gebruikmaaktvanbrakofzoutwaterheelbelangrijkomalhetmateriaalgoed aftespuiten.Zoutwatertrektvochtaanendaardoordroogthetmateriaal niet.Zwemvestenensurfpakkenmoetjedanookeerstgoeduitspoelenmet zoetwater.

Gebruikschoonmaakmiddelen

• Gebruiknooitschoonmaakmiddelenwaarvanjedewerkingnietkent.

• Leesvoordatjemetschoonmaakmiddelenaandeslaggaateerstdewerking opdeverpakking.

• Leesvoorgebruikofdeschoonmaakmiddelenschadelijkebestanddelen bevattenvoormensenmilieu.Ditstaatmeestalopdeverpakking aangegevenmettekstensymbolen.

• Bewaarschoonmaakmiddelenopeenveilige,afgeslotenplaatsvoor kinderen.

• Draagdevoorgeschrevenveiligheidskledingofattributen(handschoenen, veiligheidsbril,mondmasker).

• Gebruiknooitschoonmaakmiddelendoorelkaar.

• Vraagdewerkingvanschoonmaakmiddeleneventueelnabijandere medewerkers.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opbergen

Hetisbelangrijkommaterialenschoonendroogoptebergen.Ditvoorkomt roestvormingofaantastingvanhetmateriaaldoorbijvoorbeeldschimmel. Voordelevensduurvanmateriaalishetbelangrijkdathetopgeslagenwordt ineendrogeengoedgeventileerderuimte.

Mankementenverhelpen

Hetverhelpenvanmankementenisalevenaandeordegekomen.Hetbespaart jeveeltijdengeldwanneerjeinstaatbentomkleinemankementenzelfte verhelpen.Voorhetaandraaienvaneenloszittendeboutofschroefishet onnodigomdetechnischediensttelatenkomen.Alsietsnietmeer functioneert,controleerdaneerstofjezelfdeoorzaakkuntvindenenhetzelf opkuntlossen.Daarnaasthoorje,afhankelijkvandegekozenrichtingbinnen hetwerkveldsportenbewegen,eenaantalkleinemankementenzelftekunnen verhelpen.Zoishethandigalsjealstennisleraarinstaatbentomzelfde bespanningvaneenrackettevernieuwen.Vooreenbuitensportinstructeuris hetlogischdathijeenderailleurenderemmenvaneenATBafkanstellen, dathijeenbandkanplakkenenverwisselenendathijdekettingende tandwielenkanverwisselen.

Reparatieenonderhoud

CONCEPT

Enkeletipsophetgebiedvanreparatieenonderhoud:

• Doecontroleenkleinonderhoudzelf.Regelmatigkleinonderhoudplegen ishetbehoudvaniedertoestel.Demeestebedrijvenleverenbijelktoestel een productblad meewaarophetkleinonderhoudstaatbeschreven.

Watkunjezelfdoen:

• Smerenvanbewegendedelen.

• Controlerenennatrekkenvanbevestigingspunten.

• Repareerkapottedingensnel,datvoorkomtslijtage,onveiligesituatiesen ongelukken.

• Schakeloptijdeenvakmanin.Nietallereparatieskunjezelfuitvoeren, omdaterspecialistischgereedschapenkennisvoornodigis.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Werklakschadebij.Omtevoorkomendatmetalendelengaanroesten,is hetraadzaamombeschadigdeplekkenbijtewerken.Demeeste leveranciersvansporttoestellenleverenspecialeverfindejuistekleuren.

Tijdigbijwerkenvanlakslijtageverlengtdelevensduurvanhettoestel. Bovendienisbewezendateenmooitoestelminderuitnodigttotvandalisme daneentoestelinslechtestaat.

• Gebruikhetproductbladvandeleverancieromdejuisteonderdelente bestellen.Geefbijouderetoestellenhetaanschafjaar,hetfabricaatenzo mogelijkeenartikelnummervanhettoestelaan.

• Noteerbijnieuwetoestellenhetaanschafnummer.Datisnietalleenhandig voorhetopstellenvaneenmeerjarenvervangingsplanning,maarookbij hetbestellenvanonderdelen.

Opdracht13

Kostenbeheerenonderhoud (theorieopdracht)

Bron-Kostenenduurzaamheid.

a. Maakeenzovolledigmogelijkelijstmetkostenpostendietemakenhebben metbeheerenonderhoudvanmaterialenenaccommodatie.

b. Gauitvaneensituatiediejezelfuitkiest.Bijvoorbeeldeen buitensportbedrijf,fitnesscentrum,zwembad,skibaan,korfbalvereniging, dansschool.Watzijnvolgensjouvoordiesituatiedegrootstekostenposten alshetgaatombeheerenonderhoud?Legjeantwoorduit.

c. Vergelijkjouwsituatieenantwoordmetdievaneenoftweemedestudenten.

Opdracht14 Schoonmaak(groepsopdracht)

Bron-Kostenenduurzaamheid.

Dezeopdrachtkunjehetbestemeteenaantalmedestudentenmaken.

a. Kiessameneenschoonmaakwerkzaamheiduitwaarjealssport-en bewegingsleidermeetemakenkuntkrijgen.Overlegmetelkaarhoejedeze schoonmaakklusaanzoupakken(volgordevanhandelen,welke schoonmaakmiddelen).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

b. Zoekopinternetnaarinformatieoverdezeschoonmaakklusenvergelijk dezeinformatiemetjullieaanpak.Watzijndeovereenkomstenen verschillen?

Opdracht15 Verhelpenvankleinemankementen (groepsopdracht)

Bron-Kostenenduurzaamheid.

Dezeopdrachtkunjehetbestemeteenaantalmedestudentenmaken.

a. Kiessameneenvoorbeeldvanhetverhelpenvankleinemankementen waarjealssport-enbewegingsleidermeetemakenkuntkrijgen.Overleg metelkaarhoejedezeklusaanzoupakken(volgordevanhandelen,welk gereedschap).

b. Zoekopinternetnaarinformatieoverdezeklusenvergelijkdezeinformatie metjullieaanpak.Watzijndeovereenkomstenenverschillen?

Opdracht16 Duurzaamheid(theorieopdracht)

Bron-Kostenenduurzaamheid.

a. Beschrijfeenaantalalgemenemaatregelendiejekuntnemenomzo duurzaammogelijkomtegaanmetmaterialen,toestellenende accommodatie.

b. Kieseenonderwerpuit(eenbepaaldmateriaal,toestelofeen accommodatie).Vertaaldealgemenemaatregelennaarditonderwerp. Beschrijfduszospecifiekmogelijkhoejeduurzaammethetonderwerp datjehebtgekozenkuntomgaan.

Opdracht17 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

b. Vuldebeoordelingin.

Jekuntwerkenmetmateriaallijsten. 1.

Jekuntdeverschillendeopbergsystemenvanmateriaal toepassen. 2.

Jekuntdeuitleenvanmateriaaloverzichtelijk organiseren. 3.

Jekuntdeaccommodatie,materialenenmiddelen nauwkeurigcontroleren. 4.

Jekuntvoorwatbetreftdematerialenendemiddelen werkenvolgensderichtlijnenvandeorganisatie. 5.

Jekunteenzorgvuldigekeuzemakenvoormaterialen enmiddelenvooreenlesoftraining. 6.

€ 0,00 btw21%

€ 0,00 Totaal(incl.btw)

Datumentijd aanvanghuur Datumentijd eindehuur Door ondertekening verklaren verhuurderen huurdervolledig akkoordtegaan metgenoemde gegevensevenals metalle bijgevoegde huurvoorwaarden (z.o.z.)enverklaart huurderhet gehuurdeingoede staattehebben ontvangen. Goedontvangen Paraaf

(LandelijkeErkenningRegelingFitness)

• aanwezigheidjuisteaanduidingvluchtroutes

• aanwezigheidnoodverlichting

• aanwezigheidvanobstakelvrijevluchtroutes

• aanwezigheidtypeEHBOenEHBO-verbanddoos

• aanwezigheidAED

• aanwezigheidvoldoendeBHV-ers

• aanwezigheidvoldoendeAED-ers

• aanwezigheidslangenhaspelsen/ofbrandblusapparaten

• toetsingcontroledatumslangenhaspelsen/ofbrandblusapparaten

• aanwezigheidblusdeken(keuken).

Bron: http://keurmerkfitness.nl/wat-wordt-getoetst/middelen.

DeWethygiëneenveiligheidbad-enzwemgelegenheden(WHVBZ)iseenin hetlevengeroepenwettelijkewaakhondvoordevolksgezondheid.Een openbaarbadisverplichteenlaboratoriumopdrachttegevenomperiodiek enonaangekondigdeenmonstertenemeninallebaden.Hetresultaatwordt aandeexploitantenaandeprovinciedoorgeven.Bijmeermalenonvoldoende waterkwaliteitkanhetbadgeslotenworden.

Hetwatermoetaaneenaantalcriteriavoldoen:

• doorzichttotdebodem

Ookwordtjaarlijkseencontroleuitgevoerdopdeveiligheidvanhetbaden dewerkingvandeapparatuur.Metbehulpvanmeetapparatuurkunnenvrij eenvoudigdevolgendemetingenverrichtworden:

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• vrijchloor

• gebondenchloor

• depH-waarde.

Dezewaardenmoetenminimaaltweekeerperdaggecontroleerdworden.Bij voorkeurvooropeningstijdenvlaknasluiting.Tijdensdezemetingenishet belangrijkookanderebelangrijkegegevens(aantalbezoekers,waterverbruik, filterdruk)tenoteren.Chloorisnodigalsdesinfectansvanziektekiemenen virusseninhetwater.ChloorwerktoptimaalalsdepH-waardeneutraalis. Hetvrijechloorlaatziendaterdesinfecteermiddelaanwezigis.DepH-waarde geeftaandaterdesinfectieplaatszalvindenendegebondenchloorwaarde geefteenindicatievandetotalechemischevervuiling(zweet,urine,speeksel).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

5.9Begrippen

Duurzaamheid

Dingendiegemaaktofverkregenzijnopeenmanierdiehetmilieuendenatuur zominmogelijkbelasten.

Materiaallijst

Overzichtelijkelijstvanallebeschikbarematerialen.

Productblad

Papierwaarininhetkortdewijzevanonderhoudbeschrevenstaatvaneen product.

Protocollen

Instructiesmetbetrekkingtothetinvastevolgordeuitvoerenvanbepaalde handelingen.

Registratiesysteem

Manierompreciesbijtehoudenwateraanwezigis(materialen).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Organisereniseendagelijksebezigheidvooriedereen.Vandewekkerzetten, boodschappendoen,jelesvoorbereidentotenmetdelandingsmattenopde juisteplaatsleggen.Bijaldezebezighedenmoetjeorganiseren.Alsje genoemdezakenslechtorganiseert,komjetelaatopschoolofopjewerk, hebjenietsteeten1,geefjeeenslechtelesenlandendeSB-deelnemersachter ofvoordelandingsmat.

Ditthemabesteedtaandachtaandefunctiesvanorganiserenenaandeplaats vanorganisereninhetdidactischmodel.Erwordtuitgebreidstilgestaanbij allerleiorganisatorischeopstellingen.Bijeenlesoftrainingvraagtdeovergang vanhetenenaarhetvolgendelesdeelveelaandachtvanjeorganisatie.Je leertdanookwatdebelangrijksteorganisatorischemomentenvaneenles zijn.Aangezienspelvormenomandereorganisatorischemaatregelenvragen danbijvoorbeeldvormenvanturnenofatletiek,wordthierapartaandacht aanbesteed.Aanjelesoftrainingnemensportersdeelmeteenuiteenlopend motorischniveau.Vooralmetjeorganisatiekunjehierrekeningmeehouden. Ditheetdifferentiatieenhiereindigtditthemamee.

Relatiemetwerkproces

Hetthema'Organisatie'heefteenrelatiemethetwerkprocesB1-K1-W2:Voert eenlesoftraininguit.

Leerdoelen

• Jekunthetbegriporganiserenomschrijven.

• Jekuntdedriefunctiesvanorganiserenbeschrijven.

• Jekuntdebenodigdeveiligheidsmaatregelennemenvoor,tijdensenna eenlesoftraining.

• Jekunthetbegripopstellingenomschrijven.

• Jekuntdeverschillendeopstellingencorrecttoepassenindepraktijk.

• Jekuntdeorganisatiemomententoepassenindepraktijk.

• Jekuntdekolomorganisatiecorrectinvullenophet lesvoorbereidingsformulier.

• Jekunttweemaniervandifferentiërentoepassenindepraktijk.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht1 Casus

Roelgeeftelkewoensdagmiddaglesinhetkadervande sport-BSO.De kinderenkomennaardesportzaalomallerleispelvormentedoen.Doorzijn enthousiasmeenbetrokkenheidheeftRoelvoorzichzelfeenprobleem gecreëerd.Erkomennamelijkelkewoensdagminimaaldertigkinderen.Roel denktvaak:hoekanikdeles,ondankshetgroteaantalkinderen,intensief genoeghouden?Komendewoensdagwilhijmeteennieuwspelkomen.Hoe krijgtRoeldatgoeduitgelegdenduurtdeheleorganisatieniettelang? Filmpje-Casus-Thema5

Kennis

a. Watisdesport-BSO?

b. Hoekunjeeenlesmetspelvormenenmetdertigkinderentochintensief houden?

c. Hoezoujijeennieuwspeluitleggen?Welkeregelsverteljewelenniet?

d. WatkomterallemaalkijkenbijhetvlotorganiserenvandezeBSO-activiteit?

e. Waarkanhetmisgaanbijdeorganisatie?Welkeproblemenkomjezelfwel eenstegenbijhetorganiserenvaneenlesoftraining?

f. Waarmoeteengoedgeorganiseerdelesoftrainingaanvoldoen?

Vaardigheden

g. Maakeenkeuzevooreenofmeerderespelvormenenbeschrijfaandehand vanhetlesvoorbereidingsformulierdeorganisatievanAtotZ.

6.2Organiserenendefunctievanorganiseren Organiseren

Jelesoftrainingmoetgoedlopen.Kortmaarkrachtiguitleggeven, weloverwogendegroepjesindelen,materialenklaarzetten,materialen opruimen,degroepevenopdebankzetten.Heelveelactiestijdenshet lesgevenhebbentemakenmetorganiseren.Organiserenheeftvooral betrekkingopdedeelnemers,hetmateriaalendepositievandelesgever.Het begriporganisatiekunjeomschrijvenals:

Deelemententijd,ruimte,materiaal,degroepenjezelfalslesgever,indeles zodanigregelen,datereengoedlopendgeheelontstaat.

Drievandezeelementen(deelnemers,materiaalenlesgever)samenzijnde opstelling.Organiserengaatdanvooraloverhetkomentot,hetaanpassen vanenhetveranderenvanopstellingen.Hetafbrekenenopbergenvande materialendiejeinjelesgebruikthebt,hoortookbijhetorganiseren.

Jemoetalslesgevereenlesgoedkunnenorganiseren.Jemoetdeleskunnen starten,opganghoudenenafsluiten.Hetgaateromdatjedeleszoorganiseert, datjehetlesdoelzogoedenzoveiligmogelijkbereikt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Eenslechteorganisatiekanleidentot: • ongelukken • tijdverlies • weinigresultaat

• weinigintensiteit

• onrust

• onzekerheid

• slechteconcentratie

• weinigplezier

• hetniethalenvanjedoelstelling.

Telaat

Jebenttelaat,waardoorhetmateriaalnognietklaarstaat.DeSB-deelnemers moetenwachtenenwordenvervelend.Zehebbenonvoldoendeaandacht voordemoeilijkelay-upofhandstandoverslag.Helaasbereikjedoorjeslechte organisatiejedoelenniet.

Functiesvanhetorganiseren

Eengoedeorganisatiebepaaltgrotendeelshetsuccesvanjeles.Eengoede voorbereidingishethalvewerk.Datgeldtookvoordeorganisatie.Wiljetot leerresultaatkomen,daniseenvoorwaardejelesgoedtestructurerendoor goedteorganiseren.Organiserenheefteenaantalfuncties:

•

•

•

CONCEPT

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Organisatieinmeerderegroepenmaaktintensiefverloopvandelesmogelijk.

Eenveiligverloopvandeles

Uiteraardisveiligheidtijdensjelesheelbelangrijk.Jewiltgeenongelukken injeles.Inelkesituatiediejeschept,benjeverantwoordelijkvoordeveiligheid vanjeSB-deelnemers.Jemoetervoorzorgendatergeenblessuresof ongelukkenontstaandooronzorgvuldigheid.Ditkanontstaandoor:

• geenofonjuistehulp

• slechtelandingsplaatsen

• gevaarlijkeopstellingenvanSB-deelnemers(bijvoorbeeldteweinig onderlingeafstand)

• gevaarlijkeopstellingenvantoestellenenmaterialen(bijvoorbeeldtedicht bijdemuur)

• eenchaotischeorganisatie.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Helaasbrengtdeelnameaansport-enbewegingsactiviteitenhetrisicovan eenblessure.DaarommoetjeEHBOkunnenverlenenenhetwetenwaarde EHBO-spullenliggen.DatdeEHBO-doosvoorhandenisendatjeweetwieje bijcalamiteitenmoetbellen,isookorganisatie.

Onveiligesituaties

• LesgeverOlekgaatmetzijngroeptrampolinespringen.Hijisoptijd aanwezigenzetallemateriaalvoordelesalklaar:tweetrampolinesen achterelketrampolineeenlandingsmat.Alsdegroepbinnenkomt,moet hijnogevensnelnaarhettoilet.

• VolleybaltrainsterCatalinaheeftnetdekernvandetrainingachterderug enwilmetdegroepnogeenkwartierzes-tegen-zesspelen.Enkelespelers ruimendeballenop,terwijleengroepjespelersnogevendoorgaatmet smashen.

• LesgeverCarlosisbezigmetdevoorbereidingopdewendsprongenlaat dekinderenachterelkaarwendsprongetjesoverbankenmaken.Omniet altelangtewachten,startendekinderensnelnaelkaar.

• BasketbaltrainsterToscaismethaarteamdelay-upaanhetoefenen.De leerlingenwerkenintweetallen.Iedertweetalheeftvijfballen.Speler1 speeltnaarspeler2,diedanzosnelmogelijknaardebasketdribbelten eenlay-upmaakt.Ditdoethijmetallevijfdeballen.Alsspeler1klaaris, haalthijdeballenopenisspeler2aandebeurtomtescoren.

Veiligheidsmaatregelen

HetgaranderenvandeveiligheidvandeSB-deelnemersiseenbelangrijke taakvandesport-enbewegingsleider.Enkelebelangrijke veiligheidsmaatregelenzijn:

• Controleerdebenodigdetoestellenenmaterialenopveiligheid(plaats, bevestiging,hoogte,afstandtenopzichtevanelkaar).

• Controleerdetoestellenofmaterialennietalleenvoordeles,maarook tijdensdeles.

• Overweeghetgebruikvanmatteningevaarlijkesituaties(springen, balanceren,duikelen).

• Houdoverzicht.Kieseenpositievanwaaruitjedesituatiegoedkunt overzienensnelkuntingrijpen.

• Verleenhulpoflaathulpverlenenwaardatnodigis.

• Zorgdaterveiligopgeruimdwordt.SchakelvoldoendeSB-deelnemersin. Maakeenjuisteinschattingvandezelfstandigheidendemogelijkheden (kracht)omveiligopteruimen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Eenintensiefverloopvandeles

Eengoedgeorganiseerdelesleidttoteenintensieveles,eenleswaarinde deelnemersveelbewegen.Dooreengoedeorganisatiekunjetijdensdeles eenbepaaldematevanintensiteitbehalen.Zoiseenlesmetdriegroepenvan achtwaarschijnlijkminderintensiefdaneenlesmetachtgroepenvandrie. Mogelijkleidtdeorganisatievormindrietallentoteentegroteintensiteit.Je bentaltijdopzoeknaareenoptimaleintensiteit.Meerdoen,meerlerenvraagt omhetintensiverenvandeles,zonderdatdittenkostegaatvandeveiligheid. Jeprobeertuiteindelijkdelestijdzogoedmogelijktebenutten.Debeweegtijd moetoptimaalzijn.Ditbereikjemeteengoedeorganisatie.Laatgeentijd verlorengaandooreenslechteorganisatie.

Voorbeeldenvaneenslechteorganisatie:

• onnodiglangpratenofteveelinéénkeerwillenvertellen

• omslachtigeoftraagverlopendeveranderingeninmateriaalofopstelling. Bijvoorbeelddoorzelfmetmateriaaltegaanslepen,terwijljeditookdoor SB-deelnemerskanlatendoen.

• teveelverschillendeorganisatievormendoorelkaargebruiken,bijvoorbeeld vanwerkenindelengtevandezaalnaardebreedteenweerterugnaarde lengte

• teweinigoefensituatiesendusteweinigbeurten

• tegrotegroepen

• vergetenmateriaaloptijdklaartezetten

• telaataanwezigzijnentelaatstartenmetdeles

• telangewachttijden(files)vooreentoestelofeenoefening

• slechteovergangenvangroepsgrootte,bijvoorbeeldvantweetallennaar drietallenenvandrietallenlaterweernaarviertallen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hurkspringen

VoorhetgroepjekinderenvanmeesterErikstaatvoorvandaaghurkspringen ophetprogramma.Omdeleszointensiefmogelijktelatenverlopen,neemt Erikdevolgendemaatregelen:

• Hijheeftdebeschikkingovertweespringkasten,eenpaardeneenbok. Voordeleszethijsamenmetzijnstagiaireallebenodigdetoestellenen materialenklaar.

• Indeinleidingdoethijdiverseloopvormentussendetoestellendoor.

• Alsspeelsevormaanheteindevandelesspeelthijjagerbal,waarbijde deelnemersdetoestellenalsbeschermingmogengebruiken.

• Bijdeloopvormenwerkendedeelnemersinzesgroepen,zodatdeovergang naardekernmetvieroefenplaatsenentweenevenopdrachtenvloeiend verloopt.

• Hijkiestvoorhetwerkenmetnevenopdrachten:deelnemersoefenenmet dehurksprong,daarnaastgaantelkenstweegroepjeszelfstandigde handstandoefenen.

BijeengoedgeorganiseerdeleszijnveelSB-deelnemerstegelijkinactie.Toch ishetnietaltijdmogelijkomeenoptimaalintensievelestegeven.Metname debeginsituatieendedoelstellingbepalendeintensiteitvaneenles, bijvoorbeeldin:

• deaardvandedoelstelling

• hetaantalSB-deelnemers

• deaccommodatieenmateriaal

• hetniveauvandebewegingseigenschappen(getraindheid)vande SB-deelnemers

• hetvaardigheidsniveauvandeSB-deelnemers(technisch,tactisch)

• defasevanhetmotorischleerproces(inhetbeginvaneenmotorisch leerprocesligthetuitvoeringstempolagerdanwanneerdebewegingredelijk beheerstwordt).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Werkenintweetallen.

Richtlijnenvooreenintensieveles

• Zetmaterialenentoestellenzoveelmogelijkvoordelesklaarenruimze directweerop.

• Zorgvooreendoorlopendelesorganisatie.Voorkomonderbrekingenen organisatiewisselingentussendelesdelen.Gebruikbijvoorbeeldhetzelfde materiaalindediverse lesdelen enwerkmetdezelfdegroepen (samenstellingengrootte).

• Zorgvoorzoveelmogelijkoefenplaatsen,zodatdedeelnemersveelbeurten krijgenenbijnaniethoeventewachten.

• Verdeeleenklas/groepinkleine(niveau)groepjes.Pasindiennodig differentiatietoe.

• Gebruikintensieveorganisatievormen,zoalsstationsvormen(circuitvorm), hindernisbaan,parcoursenstroomvorm.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Werkenindrievakken

Binnenhetbewegingsonderwijsbestaanverschillendemethoden,zoalshet Basisdocumentbewegingsonderwijs,Basislessenbewegingsonderwijsen BewegenSamenRegelen.Vrijwelaldeze methoden werkenbijvoorkeurin drievakken.Datwilzeggendatjedezaalindebreedteopsplitstindrievakken endatdedeelnemersindriegroepenwerken.Inelkvakbiedtjeeenandere bewegingsvormaan.Zoisiedereenintensiefbezigenzitervoldoende afwisselingindeles.

Eendoelmatigverloopvandeles

Doelmatigwilzeggendatjedeleszoorganiseertdatjehetdoelwaarnaarje streeftbeterkuntbereiken.Wanneerjehetuithoudingsvermogenvande SB-deelnemerswiltverbeteren,moetjedeleszoorganiserendatditdoel gerealiseerdwordt.Gaathetomhetverbeterenvandehurksprong,danmoet deorganisatiezozijndaterveeloefentijdenoefenbeurtenzijnomditte bereiken.Datheeteendoelgerichteorganisatie.

Nietiedereenheefthetzelfdeuithoudingsvermogenofbeheerstevengoedde hurksprong.OmbijalleSB-deelnemersjedoeltebereiken,moetje differentiëren.DatwilzeggendatjehetzoorganiseertdatSB-deelnemersop huneigenniveaukunnenoefenen.

VID-regel

Bijelkelesishetbelangrijkjeaftevragenofjeorganisatiewelveilig,intensief endoelmatigis.DitheetookweldeVID-regel.Deorganisatievanjelesmoet altijdaandezeregelvoldoen.

Plaatsvanorganisatiebinnenhetdidactischmodel

DeorganisatievaltbinnenhetdidactischmodelonderLes/training.Jehebt dedoelstellingendebeginsituatievastgesteld.Vervolgenskiesjede bewegingsvormenendejuisteopbouwvandeles.Daarnadenkjenaoverhoe jealleshetbestekuntorganiseren.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Verdiepingsstof-Veiligerbewegingsonderwijsopdebasisschool.

Opdracht2 Goedeenslechteorganisatie (groepsopdracht)

Organiserenendefunctievanorganiseren.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Gauitvandelaatstetrainingoflesdiejezelfgegevenofgekregenhebt. Noteeralleactiesofwerkzaamhedenvandielesoftrainingdiemet organiserentemakenhebben.

b. Vergelijkderesultatenmetdievanjegroepsgenoten.

c. Bespreekmetelkaarallerleilessenentrainingendiejegehadofgegeven hebtennoteerwatdaarorganisatorischgoedaanwas.

d. Bespreekmetelkaarallerleilessenentrainingendiejegehadofgegeven hebtennoteerwatdaarorganisatorischnietgoedaanwas.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht3 DeVID-regel(groepsopdracht)

Organiserenendefunctievanorganiseren.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

DeorganisatiemoetvoldoenaandeVID-regel.Datwilzeggendatjeorganisatie veilig,intensiefendoelmatigmoetzijn.

a. Bespreekmetjegroepjeveelvoorkomendeonveiligesituatiestijdenseen lesoftraining.Maaksameneenlijstmetveelvoorkomendeonveilige situaties.

b. Bespreekmetjegroepjewelkemaatregelenjekuntnemenomeenlesof trainingintensieftemaken.Maaksameneenlijstmetmaatregelen.

c. Bespreekwaterbedoeldwordtmetdatjeorganisatiedoelmatigmoetzijn. Geefvoorbeeldenvaneendoelmatigeeneenniet-doelmatigeorganisatie. Opdracht4

Organiserenendefunctievanorganiseren.

Opdracht5 Werkenindrievakken(theorieopdracht)

Organiserenendefunctievanorganiseren.

a. Leghetprincipeuitvanhetwerkenindrievakken.

b. Waaromdraagthetwerkeninvakkenbijaaneenintensieveeneen doelmatigverlopendeles?Geefdrieargumenten.

c. Jekrijgtdeopdrachtomaandrieonderwerpenaandachttebesteden: 1.glijdenenklimmen

2.rollenopverhoogdvlak

3.doeljagerbal.

Maakduidelijkhoejeditgaatorganiseren.Watsteljewaaropinde gymzaal?Bijwelkeactiviteitgajijstaan?Opwelkepositiestajij?Waarlaat jedekinderenwachten?Hoedraaijedoor?

Opdracht6

Organiserenendefunctievanorganiseren.

Filmpje-Voetbaltraining

a. Voldoetdeorganisatievandeinleiding(vierminuten)aandeVID-eisen?

b. Vanafminuut3.45gaatdetrainerovervandribbelenmetopdrachtennaar eentikvorm.Beoordeeldezeorganisatorischeovergang.Watvindjeervan datdetikkerdrieminutendetijdkrijgtomiedereenuittemaken?

c. Vanafminuut5.35iserweereenorganisatorischeovergangenmaaktde trainertweegroepen.Watvindjevandezeovergangendeorganisatievan deoefenvorm?BeoordeeldezelesonderdelenaandehandvandeVID-regel.

6.3Opstellingen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Organiserenheeftvooralbetrekkingopdedeelnemers,dematerialenende positievandelesgeverindeles.Dezedrieelementenvormende opstelling. Enkelebelangrijkeopmerkingenoverhetgebruikvanopstellingenbinnende organisatievaneenleszijn:

• Eenopstellingiseenbepaaldeorganisatievandelesgever,dedeelnemers endematerialen.

• Belangrijkeorganisatorischevaardighedenzijnhetkomentotopstellingen, hetaanpassenvanopstellingenenhetveranderenvanopstellingen.

• Bijdeopstellingishetbelangrijkomdeplaatsvandelesgevertenopzichte vandedeelnemersgoedaantegeven.

Opstellingenstarten,aanpassenenveranderen

Eenleskanuitverschillendeopstellingenbestaan.Hetismoeilijkomaante gevenwatpreciesdejuisteopstellingis.Debeginsituatie,doelstellingenen bewegingsvormenbepalenwatdebesteopstellingis.Metbetrekkingtotde opstellingkunjedriebelangrijkevaardighedenonderscheiden:

• hetkomentoteenopstelling

• hetaanpassenvaneenopstelling

• hetveranderenvaneenopstelling.

Hetkomentoteenopstelling

Hetkomentoteenopstellingbetekentdatjealslesgevervooraanvangvan jelesmoetbedenken:

• welkeopstellingjewiltmaken

• hoejedezeopstellingmaaktofindeelt

• welkeinstructiesjeachtereenvolgensaandeSB-deelnemersmoetgeven omtotdegewensteopstellingtekomen

• watdebedoelingisvandezeopstellingenwatdeSB-deelnemersmoeten doen

CONCEPT

• watdeSB-deelnemersmoetendoenalszegeenopdrachtmoetenuitvoeren ofalklaarzijn.

Hetaanpassenvaneenopstelling

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Jepasteenopstellingaanalsdezenietveilig,nietintensiefofnietdoelmatig is.Tijdensdelescontroleerjedeopstellingvoortdurend.Zokanhetzijndat doorhetgebruikbepaaldematerialenofhulpmiddelenverschuiven.Daarom controleerjeofdematnogwelopdejuisteplaatsligtenofdeSB-deelnemers nogwelvoldoendeafstandhouden.Somspasjedeopstellingaanomhetnog veiligertemaken,bijvoorbeeldmeteenextramat.Bovendiencontroleerje voortdurendofdeopstellingwelbijdraagtaanhetbeoogdedoel.Alserteveel SB-deelnemersstilstaan,grijpjeinencreëerjemeeroefenmomenten.

Inverbandmetdeveiligheidmoetjebekijkenwatdegevaarlijkepunteninde organisatiezijn.Jekiestervooromdaartestaanwaardithetmeest noodzakelijkis.Bijeenomgangsbaankanditbijvoorbeeldbijdekastzijnom daardeSB-deelnemerstehelpen.Jemaaktdandeinschattingdatjijdaarhet meestnodigbent.Zorgweldatjezobijdekastgaatstaan,datjehetoverzicht overdehelezaalhoudt.Letookopgevaarlijkepunten,zoalseenbankwaar deelnemersoverkunnenvallenofeenobstakel(wandrek)datuitdemuur steekt.Hetisbelangrijkdezepuntentebeveiligendoorbijvoorbeeldmatten, hulpverlenersofvangers.

Hetveranderenvaneenopstelling

Hetveranderenvaneenopstellingkomtvaakvooralsdelesvandeene bewegingsvormnaareenanderebewegingsvormovergaat.Deoorspronkelijke organisatieverandertineenandereorganisatie.Denkvoorafgoednaover welkeopdrachteneninstructiesjemoetgevenomdeoudesituatiewegte halenendenieuweoptebouwen.Ditisvaakhetlastigstemomentvanje organisatie.Hetenemateriaalmoetopgeruimdwordenenhetanderemoet wordenklaargezetendanmoetjeooknoghetoverzichthouden.

Sommigelesgeverswillenditallemaalzelfdoen.Dezeaanpakisniethetmeest efficiënt.Jekuntalslesgevernamelijknooitallesinjeeentjedoen.Daarnaast ishetbelangrijkdatkinderenen(jong)volwassenenlerenzelfstandigtezijn. Geefduidelijkopdrachtenencontroleerofdedeelnemersdezenaarbehoren uitvoeren.Verplaatsnietzelfhetmateriaal,maarlaathetdoen.Helpalleen daarwaarhetnoodzakelijkis.Bijvoorbeeldomdathetvoorwerpergzwaaris ofdathetopruimenofklaarzettenenigrisicometzichmeebrengt.Datgeldt bijvoorbeeldvoorhetplaatsenvaneenhandbaldoelofeengrotetrampoline.

Vraag W

Opwelktijdstipmoethetgebeuren(opteken,alsdeanderklaar is)? Wanneer

Langswelkeweg,lijn,baanmoetendedeelnemersdeopdracht uitvoeren? Waarlangs

Wat daarna

Watmoetendedeelnemersdoenalszeklaarzijn(zitten,staan, wachten,ofmogenzeietsandersdoen)?

Basisopstellingen

Kolomopstelling

Vrije opstelling (de sporters staan kriskras door elkaar)

Opstelling met tweetallen

CONCEPT

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Visgraatopstelling

Organisatievormen

JekuntSB-deelnemersopallerleimanierendeellatennemenaandelesof training.Hierzijnverschillende organisatievormen voor.Zokunjede deelnemersindividueelofingroepjeslatenwerken.Jekuntinverschillende vakkenofmetverschillendestationswerken.Eenanderebekende organisatievormisdecircuitvorm.Hierbijhebjealslesgevereengrootaantal oefensituatiesuitgezetdiededeelnemersineenbepaaldevolgordeafwerken. Hiernastaateenoverzichtvanveelvoorkomendeorganisatievormen.

Debewegingsbaan

Of

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Stationsvormen

• Homogeneoefenstations

Opverschillendeplaatsen(stations)oefenendedeelnemersdezelfde vaardigheidoftechniek,hetliefstopverschillendevaardigheidsniveaus. Naeenbepaaldetijdbewustgeoefendtehebbenopeenstation,gaande deelnemersdoornaareenanderstation.Hetgaatomhetoefenenenniet omhetzosnelmogelijkuitvoerenvaneenbeweging.

Balanceren

• station1:balancerenopeenevenwichtsbalk

• station2:balancerenopeenomgekeerdeschuinebank

• station3:balancerenopdeleggersvaneenbrug

• station4:balancerenopeenbanktussenringeningehangen.

• heterogeneoefenstations

Opdiverseplaatsen(stations)oefenendedeelnemersverschillende vaardighedenoftechnieken.Hetgaatdanomvaardighedenoftechnieken vandezelfdediscipline.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voetbal

• station1:positiespel3-1

• station2:afwerkenopdoel

• station3:passenoverlangeafstand

• station4:aangaanvankopduels.

• circuitvorm

Eenstationsvormmeteengroteraantalstations,eenkorterewerktijden minderdeelnemersperstation.Hetgaathierbijomhetmakenvaneen aantalsnelleherhalingenbinneneenbepaaldetijd.Vaakwordteen circuitvormgebruiktbijeenconditieles.

• hindernisbaan(oftoestellenbaan)

Eenbaanwaarbijdedeelnemersverschillendehindernissenmoetennemen instroomvorm.Dedeelnemersmoetenvlotdoorgaanvandeenenaarde anderesituatie.

• parcours

Bijhetparcoursmoetendedeelnemerseenbepaaldewegafleggenin stroomvorm.Ditparcoursbestaatuitverschillendeoefeningenof technieken.

• speeltuin-ofvrijevorm

Elkedeelnemerisvrijergenstegaanspelenofoefenen,bijvoorbeeldineen veiligegecreëerdesituatiewaarinhijofzijkanontdekkenwatenhoeer bewogenmoetworden.

• vormenmettweetallen,drietallen,viertallenenzovoort

• positiespelenofpartijvormenmeteennumeriekemeerderheid(lummelen): 3-1,4-2,9-6enzovoort

• partijvormenmeteengelijkaantal:1-1,2-2,3-3enzovoort.

Verdiepingsstof-Opstelling.

Belangrijkeorganisatiemomenten

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Omeenlesveilig,intensiefendoelmatigtelatenverlopen,ishetnoodzakelijk watdieperopeenaantalzakenintegaan.Hetisvooralvanbelangomstilte staanbijenkelemomententijdenseenleswaarbijeengoedeorganisatie vereistis.Erzijnzesmomententeonderscheidendievoordeorganisatievan eenlesergbelangrijkzijn.

Dezeorganisatiemomentenzijngeenlosseonderdelen,maarmoetengoed opelkaarafgestemdzijn.Alsalleorganisatiemomentengoedopelkaarzijn afgestemd,zaleenlesvlotverlopenenervarendeSB-deelnemersdelesals prettig.Alseenlesnietvlotloopt,hakendeSB-deelnemersaf.Zemoetente langwachten,zijnteweinigactiefenrakendeconcentratieenmotivatiekwijt. Eengoedeafstemmingvandeorganisatiemomentenkanditvoorkomen.

1.Delesvoorbereiding

Hetisbelangrijkomtijdigmetdevoorbereidingvanjelestebeginnen.Bijde lesvoorbereidingdenkjewatbetreftdeorganisatienaover:

• Hoegaikhetbenodigdemateriaalopstellen?

• Hoekanikhetbestehetmateriaalverplaatsen?

• Hoeismijnopstellingalslesgever?

• Hoegaikgroepenindelen?

• Watdoeikbijonevenaantallen?

• HoegaikdeSB-deelnemersopstellen?

Organisatieheeftookmetderegelstemakendiejehanteert.Alsjederegel hebtdatiedereenzomaarnaarhetkleedlokaalkanlopenomwattedrinken ofnaarhettoilettegaan,beïnvloedtditdeorganisatie.

Overigebelangrijkevragendiejevoorafsteltzijn:

• Watdoeikmetblessuresvoorentijdensdeles?

• MogendeSB-deelnemersdeleszomaartussentijdsverlaten?

• WatdoeikmetSB-deelnemersdienaarhettoiletmoeten?

• Welkeregelshanteerikvoorkledingensieraden?

• WatmogendeSB-deelnemersbijbinnenkomst?Moetenzeopdebank zittenofmogenzezelfmateriaaluitdebergingpakkenenevenaandeslag gaan?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Nietalleendelesvoorbereidingoppapierisbelangrijk.Hetisookaantebevelen omvooraftecheckenofallematerialenwelaanwezigzijn,zodatjeeventueel nogwatkuntregelen.Eenkwartiervoordeleskunjegeenhesjesmeer bestellenbijdeleverancier.

2.Vlakvoordeles

Hettweedeorganisatiemomentisvlakvoordeles.Hiervoorgeldendevolgende aandachtspunten:

• Zorgervoordatjeruimoptijdaanwezigbentomverrassingente voorkomen,hetmateriaalklaartezetten,allesnogeenkeerrustignate lopenenmeteengezondespanningnaarjelestoeteleven.

• Vangdedeelnemersopenbegeleidzenaardeplaatswaarjezehebben wilt.Jekuntzeookactieflatenzijn,maarzorgerwelvoordatjehetinde handhoudt.

3.Destartvandeles

Zorgdirectvoorvaartinjeles.Denkvoorafnaoverwatjewiltgaanzeggen enwaarjedeSB-deelnemersneerzetoflaatstaan.Vertelnietteveel.De deelnemerskomenomtebewegenennietomeenlangverhaalaantehoren. Destartvandelesmoetsnelenstrakzijn.Steldesituatieorganisatorischbij alsjetochniettevredenbent.

4.Tijdensdeles

Jehebtalveelzakenoverdachtindelesvoorbereidingenjelesgoed georganiseerdvoorentijdensdestartvandeles.Tijdensdelesgeldende volgendeaandachtspunten:

• Blijfattentopjeeigenopstellingenhoudoverzichtoverwatergebeurt.

• Houdvooraldeveiligheidindegaten.Belangrijkisdatjejezelfverplaatst. Looprondenweeszichtbaarvoordegroep.

• Grijpinalsdeorganisatieonvoldoendeveilig,intensiefofdoelmatigis.

• Stopdelesonmiddellijkalsdeveiligheidinhetgedingis.Controleertijdens delesallezakendiegevaarkunnenopleveren.Laatnietsaanhettoeval over.

• Houdaandachtvoordeintensiteitvandeles.

• Hetrendementvandelesmoetzohoogmogelijkzijn.Denkaande maatregelendievoorkomendaterveeltijdverlorengaat.

• Blijfflexibelinbepaaldeonverwachtesituaties.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Tijdenseenleskomensituatiesvoordieanderslopendandatjevoorbereid had.Zokanhetaantaldeelnemerstochietsafwijkenofduurthetopruimen vanmaterialenlangerdangedacht.Ookkanhetvoorkomendatdegroepjes diejevoorafbedachthad,tochnietzogoedbijelkaarpassen.Naverloopvan tijdkanblijkendatjedeteugelsorganisatorischwatkuntlatenvierenofjuist nogwatstrakkeraanmoettrekken.

5.Heteindevandeles

Heteindevandelesvraagtookdenodigeaandacht.Ermoetmeestalveel opgeruimdworden.Deconcentratieisaanheteindemeestalietsminder.Het isdanookeenfasewaarinrelatiefveelongevallengebeuren.Alertheidisdus belangrijkvoordelesgever.Enkeleaandachtspunten:

• Zorgervoordatjehetopruimenstrakregelt.Hetopruimenhebjeoverdacht indelesvoorbereiding.AlleSB-deelnemershebbeneentaak.Maak afsprakenencontroleerofSB-deelnemersdezenakomen.

• Controleeralhetmateriaalopschadeentelhetkleinemateriaalinhet bijzijnvandeSB-deelnemers,zodatjehenophunverantwoordelijkheid kuntwijzen.Laatdegroepontbrekendmateriaalzoeken.Gaditnietzelf doen.

• Laatdegroepdaarnanogalsgeheelbijelkaarkomen.Jekuntdelesdan rustigafsluiten. Ruimnadelessamendematerialenop.

6.Nadeles

CONCEPT

Naheteindevandelesbenjenognietklaar.Erisnogeenaantalzakenwaar jeaandachtvoormoethebben:

• Zorgernadelesvoordatalhetmateriaalopdeplaatsstaatwaarhethoort testaan.Berghetkleinemateriaalmetzorgop.Hetisvervelendalserde volgendeleseenbadmintonracketminderisofalsdehesjesnietophun plaatsliggen.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Somskunjespullenlatenstaanalsernajouweerlesgegevenwordten hetzelfdemateriaalnodigis.

• Bijkinderenvraagthetkleedkamergebeurennetzoveelaandachtalsde les.Voorheneindigtdelespasalszevolledigaangekleedzijn.Ditbetekent ookdatjemoetoptredenalshetomkledennietordelijkverloopt.Houdde lastigekinderenindegaten.

• Loopnahetomkledennogeenkeerdekleedkamersinomtekijkenof iemandietsheeftlatenhangenenofergeenproblemenzijn.

• Bekijknudirectwaarjedevolgendekeerrekeningmeemoethoudenvoor watbetreftdezaalendeveranderingendaarin,endeorganisatieinzijn algemeen.Noteerditinjeevaluatieopjelesvoorbereidingsformulier.

Hetlesvoorbereidingsformulier

Indekolom'Organisatie'kunjezetten:

• hetbenodigdemateriaalenanderemiddelen

• plattegrondenenoverzichtstekeningen

• detijdsplanningvandeles

• hoejemateriaallaatklaarzetten/verplaatsen

• hoejegroepensamenstelt

• hoeSB-deelnemersrouleren

• hoejealleslaatopruimen.

Hetbenodigdemateriaalenanderemiddelen

• Noteereerstwelkematerialenenhulpmiddelenjenodighebtencontroleer ofjenietsvergetenbent(ringen,matten,kasten,banken,ballen,rackets, fluitje,eenkrijtje).

Plattegrondenenoverzichtstekeningen

Maakvanelkesituatieeenplattegrondophetlesvoorbereidingsformuliermet daarop:

• deplaatsvandetoestellenenhetmateriaal

• deplaatsvandeSB-deelnemers

• deplaatsvandelesgever

• deloopweg(deroutewaarlangseendeelnemerzichbeweegt)

• debalbaan,depass.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Tekenallesindejuisteverhoudingen.Tekeneennieuweplattegrondwanneer deopstellingverandert.Kijkvoordetegebruikensymbolenindebijgevoegde legenda.

Materiaallaatklaarzettenofverplaatsen

• Noteerhoejemateriaallaatklaarzettenofverplaatsen.Denknaoverhoe jedeopdrachtgeeft(bijvoorbeeld:Deeerstetweevanelkegroeppakken debankenzettendezeopdeplaats.)

Samenstellenvangroepen

• Noteerhoejedegroepensamenstelt.

• Noteereventueleveranderingeningroepssamenstellingenhoejedatdoet.

WijzewaaropdeSB-deelnemersrouleren

• Noteerhoeenwanneerervanfunctieveranderdwordt,noteerdewijze vanrouleren(bijvoorbeeld:bijsoftbalroulerenvanfunctienadriegeslagen ballen).

Manierwaaropjealleslaatopruimen

• Noteeropwelkemanierallesopgeruimdmoetworden.Denkhierbijaan dezesW’s.

HOEREGELIKHET?

Organisatie

Benodigdmateriaal:

• driedoeltjes

• hesjes(zesgeleenzesgroene)

• zespionnen

• viervoetballen

• eenfluit.

Drietallen, stroomvorm, de lesgever maakt de drietallen (10 minuten)

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Drietallen, de middelste wisselt na een teken van de lesgever. (10 minuten)

• Tijdensdeoefeningtweeveldjesuitzettenmetpylonen.

Van drietallen naar zestallen, de lesgever maakt de zestallen, 4:2 positiespel, differentiëren. (15 minuten)

• Dedeelnemersruimendepylonenop.

Partijspel, zes tegen zes, twee kleine doelen en één groot doel. (15 minuten)

• Dedoeltjesstaanalklaar.

• Eenzestalvanhetpositiespelwordthiereenpartij.

• Hesjesuitdelen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Gebruikeenvastelegenda

Hetishandigomvoorjeoverzichtstekeningeneenvastelegendategebruiken. Een legenda iseenverklaringvantekens.Bijhetmakenvaneen lesvoorbereidingishethandigeenaantalstandaardtekenstegebruikenvoor bijvoorbeelddedeelnemer,deloopwegendribbelen.Ookeenschetsvanhet opgesteldemateriaalgeeftjemeerinzicht.

Hiernastaateenlegendamettekensentekeningendiejealsvoorbeeldkunt gebruikenvoorjouwlegenda.Jekuntnatuurlijkanderetekensgebruiken, maarzorgervoordatzevoorjoueneenanderduidelijkzijn.

Legenda.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht7

Bedenkenvaneenopstelling (theorieopdracht)

Opstellingen.

Jekrijgtdeopdrachtomaandrieonderwerpenaandachttebesteden:

1.glijdenenklimmen

2.rollenopverhoogdvlak

3.doeljagerbal.

a. Welkeopstellingzoujegebruikenbijdezeles?Geefzopreciesmogelijkaan hoejetotdezeopstellingzoukomen.

b. Hoemaakjedeopstelling?Hoedeeljederuimtein?

c. WelkeinstructiesgeefjeachtereenvolgensaandeSB-deelnemers?

d. Watisdebedoelingbijdeopstelling?WatmoetendeSB-deelnemersdoen?

Opdracht8 Aanpassenvaneenopstelling (theorieopdracht)

Opstellingen.

a. Geefdriealgemeneredenenwaaromjeeenopstellingaanpast.

b. Geefvandezedrieredeneneenconcreetvoorbeeld.

Opdracht9 ToepassenvandezesW’s (theorieopdracht)

Opstellingen.

a. WatzijndezesW’s?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

b. Jegaatvanwerkennaardrievakkenmetverschillendeopstellingenover naardeafsluiting:eentrefbalspel.Gebruikvoordeorganisatorische overgangvandezekernnaardeafsluitingdezesW’s.Beschrijfhoejede zesW’sinzet.

Opstellingen.

6.4Organisatievanspel

Eenactiviteitdieergveelvandeorganisatorischevaardigheidvaneenlesgever vraagt,isdeorganisatievanspel(vormen).Hetorganiserenvanspelmoet strakenduidelijkgebeuren.Jezultervarendathetlesgeveninspelaanzienlijk verschiltvanhetlesgeveninandereactiviteiten.Spelvormenkunnensnel ontaardeninonoverzichtelijkesituaties.Jemoetbijvoorbeeldteamsmaken, terwijljeookdespelregelsuitmoetleggen.Ditduurtvaakveeltelang, waardoordegroeponrustigwordt.

Aandachtspuntenbijdeorganisatievanspel:

• Zorgdathetmateriaal(ballen,rackets,sticks),hulpmiddelen(hesjes,lintjes, fluit)enhetspeelveld(pionnen,doeltjes,matten,banken)vantevoren klaarstaan.

• Bedenkvoorafwelkeregelsnoodzakelijkzijnomtevertellenvooreengoede startvanhetspel.

• Bedenkvoorafhoegrootjedegroepenmaaktenhoejedegroepenindeelt.

Dedriefasenvoordeorganisatievaneenspel.

Fase1:Deorganisatievoorhetspelbegint

CONCEPT

Deelnemersstaanmeestaltepopelenomtebeginnenmeteenspel.Een belangrijkerichtlijnisdanookomeengroepzosnelmogelijktelatenbeginnen metspelen.

Hiervoorkunjeeenaantalmaatregelennemen:

• Deorganisatievanspelbegintmetdelesvoorbereiding.Denkbijhet voorbereidengoednaoverhoejehetspelgaatorganiseren.

• Zethetspeelveldvoorhetbeginvandelesuit.

• Leghetspelmateriaalopeencentraalpuntklaar.

• Verdeeldegroepinpartijenenonderscheiddezeduidelijkvanelkaar (hesjes,linten).Maakzoveelmogelijkgebruikvangroependiejetijdens derestvandelesalgemaakthebt.Partijenkunjeookmakendoor:

– zelfSB-deelnemersaantewijzen.Jijbepaaltwatdepartijenzijn.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

– Afnummeren.Alledeelnemersstaanopeenrijenjegeeftelkeleerling eennummer1,2,3,4.Nummers1tegendenummers2endenummers 3tegennummers4.

– deelnemerszelfpartijenlatenmaken.Jijgeeftweldegroepsgrootte aan.

• Legkortenduidelijkuitwatdebedoelingvaneenspelis,ondersteundat eventueelmeteenvoorbeeld.Injeuitlegmoetterugkomen:

– hetspelidee.Hoespeeljehetspel,watisdecentralebedoelingvanhet spel?

– debegrenzingenvanhetspeelveld

– debelangrijkstetakenvanbeidepartijen

– debelangrijkstespelregelseneventuelespecialeregels.

– hetisookmogelijkensomszelfsbeteromdeuitlegtijdenshetspelte geven.

Fase2:Deorganisatietijdenshetspel

Alshetspeleenmaalbegonnenis,zijndevolgenderichtlijnenbelangrijk:

• Zorgdatjeeenpositieindezaalofhetveldkiestvanwaaruitjeoverzicht hebt.

• Houddeveiligheidindegaten.

• Doeeventueelzelfmee,zondertedomineren,maaromhetspelinde gewensterichtingtesturen.

• Leghetspelafentoestil(bevriezenvanhetspel)omaanwijzingentegeven.

Fase3:Deorganisatienahetspel

Naafloopgaathetomdevolgendeaandachtspunten:

• Geeffeedbackophoehetspelgespeeldis.

• Maakdestandofuitslagbekend,alsditrelevantis.

• Regelhetverzamelenvanhetspelmateriaalendehulpmiddelen.

• Zorgdathetmateriaalweeropdejuisteplaatsopgeruimdwordt.

• Sluitdelesaf.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Makenvanpartijen

Hetgoedsamenstellenvanpartijenvoorhetspelenvaneenspelisheel belangrijkvooreengoedverloopvanjeles.Onevenwichtigepartijenleiden meestalniettoteenleukeenleerzameles.Zowelsterkealshetzwakketeam verliestsneldemotivatie.Hetisaantebevelenominderegelzelfdepartijen samentestellen.MochtjedeSB-deelnemerszelflatenkiezen,neemdande volgenderichtlijneninacht:

• Denkgoednavoordatjekiestomdedeelnemerszelfpartijentelaten kiezen.Vanuitpedagogischperspectiefisditnietaltijdeengoedekeuze. Bijhetkiezenvanpartijenwordendeminstvaardigedeelnemerspasals laatstegekozen.Zekerwanneerditsteedsdezelfdedeelnemerszijn,kan datvoorheneennegatieveervaringzijn.

• BepaalzelfwelkeSB-deelnemersjelaatkiezen.

• AlsjedekeuzemaaktomdeSB-deelnemerszelfpartijentelatenmaken, verdeeldanzelfdelaatstedeelnemersoverdepartijen,zodaternietecht éénoftweedeelnemersoverblijven;

• Doeheteerderalsuitzonderingdanalsregel.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht13 Despelregels(theorieopdracht)

Organisatievanspel. Neemalsuitgangspunteentikspel,trefbalspel,jagerbalspel.Jouwgroepkent hetspelniet.

a. Beschrijfhoejederegelsvanhetdoorjougekozenspelduidelijkgaat maken.

b. Welkeregelslegjevoorafuitenwaarom?

c. Welkeregelsmaakjetijdenshetspelduidelijk(opwelkmoment,hoe, waarom)?

Opdracht14 Partijenmaken(theorieopdracht)

Organisatievanspel. Maakeenkeuzevooreenspelsport(bijvoorbeeldvoetbal,hockey,korfbal, volleybal,basketbalofhandbal).Jebesluitopdriekleineveldjeshetspelte spelen.Jewiltongeveerevensterkepartijen.JehebtzeventienSB-deelnemers.

a. Opwelkemanierkomjetotpartijen(zelfindelen,kiezen,afnummeren)?

b. HoeverdeeljedezeventienSB-deelnemersenhoelaatjedietegenelkaar spelen?

6.5Differentiatie

Delesmoetbijdragenaandegesteldedoelen(doelmatig),dedeelnemers moetenietskunnenleren.Bovendienmoetdelesvoorelkedeelnemerleuk enuitdagendzijn.Geziendegroteniveauverschillenvaltdatnietaltijdmee. Deenedeelnemerkaneenbepaaldevaardigheidaltoepassen,terwijleen anderzichindefasevanoefenenbevindt.Jemoetmetjeorganisatieinspelen opdezeniveauverschillen,zodatelkedeelnemerietsleert.Iedereenmoetzo veelmogelijkopzijneigenniveaukunnenwerken.Ditwerkenopniveauheet differentiëren.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Omgoedtekunnendifferentiëren,ishetbelangrijkomdebeginsituatiegoed teanalyseren.Hetisbelangrijkdatjehetgemiddeldeniveauvande SB-deelnemersgoedinschat.Daarnaastishetbelangrijkomzichttehebben opdemeestvaardigeSB-deelnemersenopdegenendiehetminstvaardig

zijn.Mochtiedereenongeveervangelijkniveauzijn,danisdifferentiërenniet nodig.Debeginsituatievormthetuitgangspuntvoorhetaldannietenjuist toepassenvandifferentiatie.

Dekoprol

DemeesteSB-deelnemersbeheersendekoprolvoorwaarts,terwijleenenkeling altoeisaaneenzweefrol.ErzijnechterooknogtweeSB-deelnemersdie moeitehebbenomrondteblijvenbijhetrollen.

Delay-up

ErzijnineengroepveelSB-deelnemersdiedelay-upkunnenmakenvanuit dribbel.Sommigenbeheersenalleendelay-upvanuitstilstand,terwijléén wedstrijdspelergeenmoeiteheeftmethetscorenvandelay-upondervolledige weerstand.

Manierenomtedifferentiëren

Differentiëreniseennoodzakelijkedidactischevaardigheidvaneenlesgever omtegemoettekomenaandeverschillendietussendeelnemersbestaan.Je kuntoptweemanierendifferentiëren:

1.organisatorischedifferentiatie:jepastdeorganisatieaan.

2.inhoudelijkedifferentiatie:jepastdebewegingsvormenaan.

Hierwordtingegaanoporganisatorischedifferentiatie.Inhoudelijke differentiatiekomtin ‘Bewegingsvormen’ tersprake.

Organisatorischedifferentiatie

Organisatorischedifferentiatieheefttemakenmethetveranderenvande situatie,waardoordeSB-deelnemersopniveaukunnenwerken.Zokanhet zijndateengroepjeoefentmetpassennaardemedespeleronderdrukvan eentegenstanderenhetanderegroepjeoefentditmetbeschermdbalbezit. Bijhetaanlerenvandekoproliseengroepjeopeenschuinvlakaanhet oefenen,terwijldetopperseenkoprolopverhoogdvlakmaken.Bijhet balancerenkandedeelnemeroefenenopdebank,deomgekeerdebanken deevenwichtsbalk.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

JemaaktdusmeerderegroepjeswaardoordeSB-deelnemersopeigenniveau kunnenwerken.Hetorganisatorischdifferentiërenheetookweldifferentiëren oparrangementsniveau.Het arrangement isdeSB-situatiezoalsdiedoorde lesgeveringerichtis.

Eenveelgebruiktewerkwijzeomtedifferentiërenishetwerkenmetdrie niveaugroepen.Vooriedereniveaugroepbedenkjeeengeschikte bewegingssituatie.Hetwerkeninniveaugroepenisorganisatorischextralastig. Jemoetverschillendesituatiesgoedindegatenhouden.

Organisatorischedifferentiatie

• Bijhetspelenvanovertalsituatiesbijhockey:sommigenspelen3-1,anderen nog5-1eneenderdegroepje3-2.

• Bijhetsmashenbijvolleybal:sommigensmashenovereenlaaggedeelte vanhetnet,anderenoverdameshoogteenweeranderenoverherenhoogte (hetnetschuinophangen).

• Bijhurksprongoverdekast:sommigenspringenoverkastbreedte,anderen overeenlagerekasteneenandergroepjeoverkastlengte.

• Bijhetmakenvaneenkoprol:deenegroepmaaktdekoprolopeenrecht vlak(mat),deandereopeenschuinvlakenweeranderenopeenverhoogd vlak(kast).

• Bijhetdoelenopeenkorf:deenegroepdoeltopeenhogekorf,deandere opeenlageendelaatstedoeltvanafeengrotereafstand.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Differentiatie. Filmpje-Basketbal Eenveelgebruiktemaniervanorganisatorischdifferentiërenishetwerken metdrieniveaugroepen.Steldatjeeenlay-upmoetoefenenmetvijftien SB-deelnemerswaarbijsprakeisvaneengrootniveauverschil.Hoekunjedit indrieniveaugroepenorganiseren?

Differentiatie. Filmpje-G-voetbal Filmpje-Tennistraining Hoezoujeindezesituatieskunnendifferentiëren? Opdracht18

c. Maakaanelkaarduidelijkofhettoepassenvan ‘bewegensamenregelen’ eenvormvandifferentiërenvindt.

Opdracht19 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

b. Vuldebeoordelingin.

Jekunthetbegriporganiserenomschrijven. 1. Jekuntdedriefunctiesvanorganiserenbeschrijven. 2.

Jekuntdebenodigdeveiligheidsmaatregelennemen voor,tijdensennaeenlesoftraining. 3.

Jekunthetbegripopstellingenomschrijven. 4.

Jekuntdeverschillendeopstellingencorrecttoepassen indepraktijk. 5.

Jekuntdeorganisatiemomententoepassenindepraktijk. 6.

Jekuntdekolomorganisatiecorrectinvullenophet lesvoorbereidingsformulier. 7.

Jekunttweemaniervandifferentiërentoepasseninde praktijk. 8.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

6.6Verdiepingsstof-Veiligerbewegingsonderwijs opdebasisschool

Onveiligeomgeving+onveiliggedrag=meerkansopongelukken. Inhetbewegingsonderwijswordenongelukkenvaakveroorzaaktdoor vermoeidheidvanleerlingen,onvoorzichtigheid,nietopletten,ruwgedragof hetnegerenvanspelregels.

Maarookdoorgebrekkigonderhoudvantoestellenofruimtesofgebrekkige organisatievandelessen.Meestalloopthetafmeteenpleisterplakkenen eenpaargeruststellendewoorden.Maarnietaltijd.Ergebeurenteveel ongelukken.Datmoetbeterkunnen.

Zopaktudegrootsterisico’saan

Ongelukkenenblessureszijnnooithelemaaltevoorkomen.Jekuntwelde grootsterisicofactorenaanpakken.Hoeweetjeofjeveiligenuitdagend bewegingsonderwijsgeeft?Welkevragenmoetjevoorjezelfkunnen beantwoordenomgoedvoorbereiddelestebeginnen?Hoekunjevoorderden inzichtelijkmakendatjevoldoendehebtgedaanomdeveiligheidvan (individuele)leerlingentewaarborgen?Dooropschoolsystematischen explicietaandachttebestedenaanveiligheidtijdenshetbewegingsonderwijs. DaarbijhelptdezemodulevanConsumentenVeiligheid,dieaansluitbijde methodeVeiligheidopdebasisschool:werkenaaneenschoolzonder ongelukken.Demoduleisnadrukkelijknietbedoeldomjeextrawerkte bezorgen.Integendeel:demoduleisontwikkeldomjetehelpenbijhet opstellenvaneenvakwerkplanvoorhetbewegingsonderwijs,hetarboplan enhetschoolplan-endaarmeeomjetijdtebesparen.Jekuntdemoduleaan heteindvanhetjaargebruikenalsaanvullingophetveiligheidsverslagenaan hetbeginvanhetjaaralsinputvoorhetarboplan.

Brochure ‘Veiligerbewegingsonderwijsopdebasisschool’.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

6.7Verdiepingsstof-Opstelling

Deopstellingvandelesgever

Enkelebelangrijketipsvoordeopstellingvandelesgeverzijn:

• Kieseenpositievanwaaruitjealtijdeengoedoverzichthebtenhoudtover dedeelnemers.

• Zorgdatbijdeuitlegiedereenjekanzienenhorenendatjededeelnemers kuntaankijken(niettedichtbij,nietteveraf).

• Zorgdatjebijindividuelehulpofcorrectietochdehelegroepkuntblijven zien.

• Wisselregelmatigvanplaatsomdegroepvanuitmeerderepositieste kunnenzien.

• Bijeenbuitenactiviteit:Houdrekeningmetdezon(jijkuntbeterindezon kijkendandedeelnemers)enmetdewind(praatmetdewindmee).

• Zorgdatjeindenabijheidbentbijrisicovolleactiviteiten.

• Laatdedeelnemershorendatjeerbent,ookalstajeaanhetandereeind vandezaal.Eenpositieveopmerkingnaardeanderekantvandezaalwerkt. Laatdegroepopeenpositievemanier(complimenten)merkendatjehen indegatenhoudt.

CONCEPT

BOOMBEROEPSONDERWIJS

DeopstellingvandeSB-deelnemers

EnkeletipsvoordeopstellingvandeSB-deelnemerszijn:

• Zorgvoorvoldoende,veiligeonderlingeafstandtussendedeelnemers.

• Zorgdatdeelnemersgeenonnodige,onbedoeldehindervanelkaarhebben doordeopstelling.

• Steldedeelnemerszoopdatzedelesgevergoedkunnenhorenenzien.

• Maakdeopstellingnietteingewikkeldenzorgdatdeelnemerssnelde gewensteopstellingkunneninnemen.

• Maakbewusteenkeuzeuiteenvrijeopstellingofeengebondenopstelling (groep,rij).

Deopstellingvanhetmateriaal

Enkeletipsvoordeopstellingvanhetmateriaalzijn:

• Zorgdatdeopstellingvanhetmateriaalveiligis(niettedichtbijeenmuur ofobstakel).

• Deopstellingvanhetmateriaalmoeteenvoudigenoverzichtelijkzijn.

• Stemdehoeveelheidmateriaalafopdebeschikbaretijd.

• Zorgdatdeopstellingvanhetmateriaaleenbijdragelevertaaneenvlot verloop.

• Zorgdathetmateriaalsnelkanwordenweggehaaldofaangepast.

• Gebruikhetmateriaalinmeerderelesdelen.

• Verdeelhetmateriaalgoedoverdebeschikbareruimte.

6.8Verdiepingsstof-Differentiëren

Differentiëren:iedereenkandeelnemen

HenkzitinhettweedejaarvandeCalo.Inheteerstejaarheefthijlessen bewegingsonderwijslerenorganiseren.Hemisopgevallendaterveelkomt kijkenbijeenlesbewegingsonderwijs,maarhetisenormleuk!Hijheeftveel handvattengekregenomdelessenvanrelatievechaosnaarordetelatengaan envoorvandaagheefthijweereennieuwplannetjegemaaktomdelesnog beterteorganiseren.

Nahetaanbiedenvandelesenindelenvandegroepjesbeginnendekinderen. Vorigjaarkwamhijbijditmomentindelesnogaleenshandentekort.Maar nuhadhijbijhetaanbiedendefunctiesindegroepjesalverdeeldenkonden dekinderennazijnstartseindirectaandeslag.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Heerlijk,Henkisontspannenenkandoordezaallopen:hijmerktdathijzijn handenvrijheeft.Hijzietdatdekinderenbijhetbalancerennetjesophun beurtwachten,zelfshetmeelopenalshulpverlenerkomtuitdeverf,ookziet hijdatdekinderenplezierhebbenenblijzijnalszeweeraandebeurtzijn. Tochziethijookdathetnietallekinderenluktomoverdeomgekeerdebank naarhetwandrektelopen.

Differentiatieinarrangement

Henkzoubijhetbalancerenvoorbijvoorbeelddezwakkerebalanceerders halverwegedebalanceerbankeenkorfbalpaalneerkunnenzetten.Hieraan kunnenkinderenhalverwegesteunzoekenenjemaaktdebalanceerbaanhalf zolang.Eenanderebankdiebrederis,zouookeengoedeoptiezijn.

Differentiatieinopdracht

Henkzoubijhetbalancerenvoorbijvoorbeelddegoedebalanceerderseen extraopdrachtmeekunnengeven.Alsjedriekeerachterelkaarzondereraf tevallenaandeoverkantkomt,danmagjehalverwegeeenkunstjeuitvoeren opdebalanceerbank.

Bron:JeroenSteemaninLichamelijkeopvoeding(januari2014).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

6.9Begrippen

Arrangement

DeSB-situatie(opstellingvanvmaterialen,middelen)zoalsdiedoordelesgever isingericht.

Basisopstelling

Eenopstelling(SB-deelnemers,materialen,lesgever)dievaakvoorkomt.

Circuitvorm

Doorlopenvanoefenvormen(stations)ineenbepaaldevolgorde.

Differentiëren

SB-deelnemersopeigenniveaudeellatennemen.

Doelmatig

Gerichtophetdoel.

Intensief

Meteengrotematevaninspanning/beweging.

Legenda

Verklaringvangebruiktetekens.

Lesdelen

Delenvaneenlesoftraining,zoalsdeinleiding,kern,afsluiting.

Methode

Bepaaldewijzevanwerken.

Opstelling

DesituatiediebepaaldwordtdoordepositievandeSB-deelnemers,de materialenendelesgever.

Organisatievorm

ManierwaaropjedeSB-deelnemersdeellaatnemenaandelesoftraining.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Sport-BSO

Buitenschoolseopvangdooreenaanbodvansportenbewegen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Alssport-enbewegingsbegeleiderweetjeheteenenanderoversport-en bewegingsvormen.Dezebewegingsvormenwordenookweloefeningen genoemd.Jijbentdedeskundigedievoordedeelnemerseenleuke,leerzame lesoftrainingsamenstelt.Bijhetsamenstellenvaneenles,isjekeuzevoor debewegingsvormenheelbelangrijk.Debewegingsvormenmoetenaansluiten bijdebeginsituatie,belevingenwensenvandedoelgroep.Bovendienmoeten zebijdrageaanjedoelstellingen.

Allereerstgaatditthemainopwateenbewegingsvormisenwatdeplaatsis binnenhetdidactischmodel.Vervolgenswordtaandachtbesteedaanhoeje toteenjuistekeuzevanbewegingsvormenkuntkomen.Bewegingsvormen plakjenietwillekeurigachterelkaar.Alshetgoedis,zitdaareenbepaalde opbouwvanmakkelijknaarmoeilijkin.Ditheetmethodiek.Ditthemaeindigt methetinvullenvandebewegingsvormenophetlesvoorbereidingsformulier.

Relatiemetwerkproces:

Hetthema'Bewegingsvormen'heefteenrelatiemethetwerkprocesB1-K1-W2: Voerteenlesoftraininguit.

Leerdoelen

• Jekunthetbegripbewegingsvormenendeeisendiehieraangesteldworden omschrijven.

• Jekuntdifferentiërenopleervoorstelniveautoepassen.

• Jekentdevieralgemenemethodischeprincipesenkuntdezetoepassen.

• Jekuntdeverschillentussendedeelmethodeentotaalmethode beschrijven.

• Jekuntdekolombewegingsvormencorrectinvullenophet lesvoorbereidingsformulier.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

7.1Casus

Opdracht1 Casus

Deturnlessen

Demiheeftdeopdrachtgekregenomdeturnlessenvoordegroepvanzestot achtjaarovertenemenvanFrancis,diemetzwangerschapsverlofgaat.Bijde laatstelesvanFranciswasDemiaanwezigenheeftzedegroepgoedbekeken. Wathaaropviel,wasdatdeonderlingeverschillengrootzijn.Eenaantal beheerstderadslagenhethandstanddoorrollenredelijk,maareendeelbakt ernoghelemaalnietsvan.Datgeldtookvoordehurk-enspreidsprongover dekast.Borstwaartsomaandebrugluktooknietiedereen.Demimoetde groepvoorbereidenopdeclubwedstrijdenendaarstaandemat,dekast,de evenwichtsbalkendebrugophetprogramma.Danmoetenzeeenaantal vaardighedenwelbeheersen.Zevraagtzichafhoezeditdekomendemaanden gaatopbouwenomgeengekfiguurtijdensdewedstrijdenteslaan.Zerealiseert zichdathetooknogvoorallekinderenleukeninteressantmoetzijn.

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Indiengewenst,kunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkun jegerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaan decasuskoppelen.

Kennis

a. Watiseenradslag?Watishandstanddoorrollen?Watiseenspreidsprong? Watisborstwaartsom?

b. Hoezietde methodiek vaneenradslag,spreidsprong,borstwaartsomof handstanddoorrolleneruit?Jekunteventueeleenkeuzemakenuiteen vandezevierbewegingsvormen.

c. Hoewerkjeineenaantalmaandentoenaareenoefeningopdematmet onderandereeenradslag,handstanddoorrolleneneenarabier?Jekunt ookdekeuzemakenvooreenanderebewegingsvorm.

d. Hoebiedjedergelijkebewegingsvormengedifferentieerdaan?

e. Werkeenlesoftraininguitaandehandvaneenzelfgekozenbewegingsvorm enbesteedaandachtaandifferentiatiemogelijkheden.

NaafloopvandezederdetrainingvondhetevaluatiegesprekmetJoeri,het hoofdvandejeugdopleiding,plaats.Joeriwasvrijhelder.Hijvondhet oefenstofdiarree.Zeplaktenzomaarwatvormenachterelkaarendatwas hetdan.

Ookvondhijdevormennietbetekenisvolenzekwamenniettegemoetaan deniveauverschillenvandekinderen.Tijdensdewedstrijdbleekdatdeopbouw vanachteruitenhetpositiespelnoglastigwas.DeE’tjesspeeldennogallemaal opeenkluitje.Joeriwilgraagdatzehierdekomendedriewekenaandacht aanbestedenenhijwileenlogischeopbouwvandeoefenvormenzien.

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

d. WatbedoeltJoerimetdatdebewegingsvormennietbetekenisvolzijn? Hoemaakjeeenpassvormwelbetekenisvol?

e. Hoezietdemethodiekofvolgordevanhetpositiespeleruit?

f. Hoezoujijdedriekomendetrainingenglobaalsamenstellen?

g. Werkeentraininggerichtophetverbeterenvanhetpositiespeluiten besteedaandachtaandifferentiatiemogelijkheden.

Vaardigheden

h. VulvoordetrainingdekolomBewegingsvormeninophet lesvoorbereidingsformulier.

7.2Bewegingsvormenendeplaatsbinnenhet didactischmodel

Bewegingsvormen

Bewegingsvormenhebbentemakenmetdeinhoudvaneenlesoftraining.Er zijnveelverschillendetermenvoordeinhoudvandeles,zoalsoefenstof, oefenvormen,trainingsvormen,leerstof,repertoire, leervoorstel ensport-en bewegingsactiviteiten.Erishiergekozenvoordetermbewegingsvormen. Bewegingsvormenzijnallesport-enbewegingsactiviteitendiedesportleider laatuitvoerendoordeSB-deelnemersomdedoelstellingentebereiken.

Functiesvanbewegingsvormen

Bewegingsvormenkunnenverschillendefunctieshebben,namelijk:

• bewegingsvormengerichtopontspanningenrecreatie:bewegingsvormen diealsdoelhebbendeSB-deelnemersteontspannenenterecreëren.

• bewegingsvormengerichtopmaatschappelijkeactivering: bewegingsvormendiealsdoelhebbenSB-deelnemersteondersteunenbij enactiverentothetdeelnemenaanSB-activiteiten.

•

bewegingsvormengerichtopontwikkelingsporttechniekensporttactiek: bewegingsvormendiealsdoelhebbenSB-deelnemersinstaattestellen hunsporttechnischeen – tactischevaardighedenteontwikkelen.

• bewegingsvormengerichtopstimuleringvanbewegingsvaardigheden: bewegingsvormendiebijdragenaandegroeieninstandhoudingvan bewegingsvaardighedenenbewegingsgedragenindividueleontwikkeling.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Bewegingsvormengerichtophetbevorderenvandegezondheid,een gezonde(re)leefstijl.

Hierligtdenadrukopdederdefunctie,namelijkbewegingsvormendiegericht zijnopontwikkelingvansporttechniekensporttactiek.Delessen/trainingen zijngerichtophetaanlerenofverbeterenvansporttechnischeen –tactische vaardigheden.

Plaatsvanbewegingsvormeninhetdidactischmodel

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opbasisvandebeginsituatieendegeformuleerdedoelstelling,maakjeeen keuzevoorde bewegingsvormen vanjelesoftraining.Ditgebeurtin combinatiemetdejuistelesopbouw,organisatieendidactischewerkvormen. Tenslottegajetijdensdeevaluatienaofdegekozenbewegingsvormenaan jeverwachtingenhebbenvoldaan.

Samenhangbeginsituatie,doelstellingen bewegingsvormen

Bijdetrainingvaneengroep11-13-jarigenstaatverspringenophet programma.Hetgaatbijdezetrainingomeenvertespronguitaanloop,waarbij hetaccentligtopeenhogesprong(langzweefmoment).Mogelijke bewegingsvormenvoordezetrainingzijn:

• verspringenzonderaanloop

• verspringenzonderaanloopoverlaaggeplaatstehordes

• inzominmogelijksprongenoverdelengtevandeverspringbakover laaggeplaatstehordes

• vijfpas-aanloopmetafzetvaneenverhoogdvlak

• verlengdeaanloopmetafzetvaneenverhoogdvlak

• verspringenuitaanloopoverlaaggeplaatstehordes.

Bewegingsvormenendeplaatsbinnenhetdidactischmodel.

Bewegingsvormenkunnenverschillendefunctieshebben,namelijk:

• bewegingsvormengerichtopontspanningenrecreatie

• bewegingsvormengerichtopmaatschappelijkeactivering

• bewegingsvormengerichtopontwikkelingsporttechniekensporttactiek

• bewegingsvormengerichtopstimuleringvanbewegingsvaardigheden

• Bewegingsvormengerichtopgezondheid,gezonde(re)leefstijl.

Geefvanallefunctiesvanbewegingsvormentweepraktijkvoorbeelden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht4 Bewegingsvormenendidactischmodel (theorieopdracht)

Bewegingsvormenendeplaatsbinnenhetdidactischmodel.

a. Watisderelatietussendebeginsituatieendebewegingsvormen?Geefeen aantalpraktijkvoorbeeldenwaaruitdezerelatieblijkt.

b. Watisderelatietussendoelstellingenendebewegingsvormen?Geefeen aantalpraktijkvoorbeeldenwaaruitdezerelatieblijkt.

CONCEPT

7.3Kiezenvanbewegingsvormen

Nadatjededoelstellingendebeginsituatiehebtvastgesteld,gajenadenken overdeinhoudvandelesoftraining.Datisdederdedidactischesleutelvraag. Jemoeteenkeuzemakenuiteengrootaanbodvanbewegingsvormen.De gekozenbewegingsvormenmoetenduidelijkverbandhoudenmetde beginsituatieendoelstelling.Bovendienmoetjedebewegingsvormenineen logischevolgordezetten.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Softbalvormen

Else,trainstervaneensoftbalverenigingheeftvooreenbeginnendteamdeze doelstellingvoordeeersteweken:Despelersmoetenheteindspelsoftbal kunnenspelenendaarbijdebasistechniekenvanhetspeltoepassen.Omdit doeltebereiken,kiestzijdevolgendebewegingsvormen:

• werpenenvangenmetsoftbalenhandschoen

• strakkestrekworp

• hogebal

• grondbalverwerken

• slaanopeenrustigonderhandsaangegooidebal

• onderhandsaanwerpen.

CONCEPT

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Omdetoteenjuistekeuzevanbewegingsvormentekomen,moetjemeteen aantalfactorenrekeninghouden.Eigenlijkgaathetomdeeisenwaaraande bewegingsvormenmoetenvoldoen.Jehebtalgelezendatjerekeningmoet houdenmetdedoelstellingenmetdebeginsituatie.Erzijntweecategorieën vaneisenaanbewegingsvormen.

Detweecategorieënvaneisenaanbewegingsvormen.

Didactischeeisen

Aansluitenbijbeginsituatie

Bijdragenaanhetbehalenvande doelstelling

Eisengesteldaande bewegingsvormen

Veilig

Betekenisvol

Voldoendebelevingswaardeen afwisseling Gebaseerdopdeevaluatievan voorgaandelessen

Optimaleintensiteitmogelijk maken

Differentiatiemogelijkmaken Methodischgoedeopbouw

Didactischeeisen

Bijdekeuzevanbewegingsvormenhoudjerekeningmethetdidactischmodel. Indevoorbereidingsfasedenkjenaoverdebewegingsvormenenoverde volgordewaarinjedezeaanbiedt.Welkebewegingsvormenjekiest,hangt samenmetdeandereonderdelenvanhetdidactischmodel.Ditlevertde volgendeeisenopvoorbewegingsvormen:

• Bewegingsvormensluitenaanopbeginsituatie.

• Bewegingsvormendragenbijaanhetrealiserenvandedoelstelling.

• Bewegingsvormenzijngebaseerdopdeevaluatievanvoorgaandelessen.

Bewegingsvormensluitenaanbijdebeginsituatie

Jekiestbewegingsvormendieaansluitenbijdebeginsituatie.Hetgoed analyserenvandebeginsituatieisbelangrijkomtoteengoedekeuzetekomen. Jestemtdekeuzevandebewegingsvormenafopdealgemene beginsituatiefactoren.Ditbetekent:

• Bewegingsvormensluitenaanbijdebeginsituatievandegroepenbijde individueleSB-deelnemer.

• Bewegingsvormensluitenaanbijdebeginsituatievandesport-en bewegingsleider.

• Bewegingsvormensluitenaanbijdebeginsituatievanderandvoorwaarden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bewegingsvormendragenbijaanhetrealiserenvandedoelstelling Dekeuzevanbewegingsvormenhangtookafvandedoelstellingendiejewilt bereiken.Jewiltbijvoorbeelddedeelnemersietslerenwatzelatereventueel kunnentoepassen.Jekiestdaarvoorbewegingsvormenwaarvanjeweetdat deSB-deelnemersdiekunnenuitvoerenendieeenleuke,intensieveles mogelijkmaken.Jestemtjekeuzevooralafopdekorte-en middellangetermijndoelen.Tochmoetjeerookrekeningmeehoudendatde gekozenbewegingsvormenbijdragenaanwatjeopdelangetermijnwilt.

Bewegingsvormenkiezenalleenomdatzeleukzijn,isnietwenselijk.Natuurlijk ishetbelangrijkdatdeSB-deelnemersplezierhebbentijdensdeles.Maarmet alleenmaarleukevormenkrijgjeweinigopbouwinjelesoftraining.

Zwemles

Metzwemleskaneenzwemleiderverschillendedoelstellingenhebben.Het kangaanomplezierenwatervrijworden,maarookomhetbehalenvaneen diploma.Bijdeeerstedoelstellingzaldezwemleidereerderkiezenvoor recreatievewaterspelen,terwijlhijinhettweedegevalsnellerkiestvoor bewegingsvormengerichtopdirecteverbeteringvandezwemslagen.Het gebruikvanveelrecreatievevormenbijhetbehalenvaneendiplomaisgeen handigekeuzeenzalveeloudersverbazen.Dezebewegingsvormendragen onvoldoendebijaanhetrealiserenvandedoelstelling.

Bewegingsvormenzijngebaseerdopdeevaluatievanvoorafgaandelessen Tijdensennadelesoftrainingvraagjijjeafofdegekozenbewegingsvormen welaandeverwachtingenhebbenvoldaan.Zowelaandeverwachtingenvan delesgever,alsaandeverwachtingenvandeSB-deelnemers.Hetgaatbijde evaluatieomdevraagofdegekozenbewegingsvormenhebbenbijgedragen aanhetrealiserenvanjedoelstellingen.Deinformatiediejeuitdezeevaluatie krijgt,kanvaninvloedzijnopdekeuzevandebewegingsvormenvoorde volgendeles.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Zelfstandigwerken

LesgeverYasminekiestbijdevoorbereidingvanhaarlesvoor bewegingsvormenwaarbijdedeelnemerszelfstandiginkleinegroepjeswerken. Deleslooptechteruitdehand.Ditgebeurtomdatdegroepslechtluisterten omdatdeSB-deelnemershetzelfstandigwerkeninkleinegroepjesniet aankunnen.Yasminezaldusdevolgendelesdebewegingsvormenen organisatiezokiezen,datdeSB-deelnemersweinigkanskrijgenomerweer eenchaosvantemaken.

Nietalleenbinnenhetonderwijs,maarookbinnendesportismengerichtop hetbehalenvandoelen.Dekeuzevandebewegingsvormenvaneentraining bepaaljedanookdoorwatergoedenmindergoedgingtijdensdewedstrijd. OpdezemanierzijndekeuzesvoordeSB-deelnemersherkenbaar.Sporters zijngemotiveerdomineentrainingaandeslagtegaanmetwatnietgoed ging.

Buitenspelvalendubbelefout

• Tijdenseenvoetbalwedstrijdconstateertdetrainerdatdebuitenspelval nietgoedgaat.Datisvoorhemaanleidingomdeeerstvolgendetraining bewegingsvormentekiezenwaarbijhettoepassenvandebuitenspelval centraalstaat.

• Detennisleraarzietdatzijnpupiltijdenseentoernooiveeldubbelefouten maakt.Deeerstvolgendetrainingoefenenzevooraldeservice.

Veilig

Debelangrijksteeisisdatdebewegingsvormenveiligmoetenzijn.Bijelke keuzeschatjevoorafdeveiligheidenrisico’svandebetreffende bewegingsvormin.Temoeilijkebewegingsvormendienietgoedaansluiten bijdebeginsituatiekunnenookonveiligzijn.Overvragenvergrootdekansop ongevallen.Jemoetenerzijdsuitdagendebewegingsvormenaanbieden,maar anderzijdsmoetendebewegingsvormenveiligzijn.Steedsmoetjealssportenbewegingsleiderdergelijkeafwegingenmaken.Naastfysiekveilig,moeten debewegingsvormenooksociaalveiligzijn.Zokunnenbepaalde samenwerkingsvormenofstoeivormenteveeldenadrukleggenopaanraken enaangeraaktworden.

Betekenisvol

Belangrijkbijhetkiezenvanbewegingsvormenisdatjenagaatwaarhet eigenlijkomgaat.Watisdekernvandeaantelerenvaardigheid?Wiljehet balancerenvankinderenverbeteren,danmoetendebewegingsvormendaar aanbijdragen.Isvoordekinderenvangroep6lopenovereenbankbalanceren? Roepthetbijhenietsvanspanningoptusseneropblijvenenerafvallen?De vraagofdebewegingsvormenbetekenisvolzijn,iswaarschijnlijkdelastigste omtebeantwoorden.Debewegingsvormendiejekiestmoetenaansluitenbij dekernvandevaardigheiddiejewiltaanleren,verbeterenoftoepassen.

Balanceren

CONCEPT

Deessentievanbalancerenishetopvangenvandreigendevenwichtsverlies. Ditbetekentdaterspanningistussenhetbehoudenvanhetevenwichtenhet uitevenwichtraken.Metbehulpvandezehoofdbetekenisvanbalancerenkies jebewegingsvormendiepassenbijhetniveauvandedeelnemer.Jekiest balanceersituatiesopbasisvandebreedte,hoogteenstabiliteitvanhetvlak.

Hetbalancerenmetdeogendichtenopeenlijnisgeenbetekenisvolle bewegingsvorm.Erisnamelijkgeenspanningtussenhetbehoudenenverliezen vanevenwicht.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

CONCEPT

Indesportwereldishetonderscheidintechniek,tactiekenconditievaak uitgangspuntvoorhettoekennenvanbetekenisaanbewegingsvormen.Dit isdanbepalendvoordetrainingsopbouw:devolgordewaarinde bewegingsvormenaanbodkomen.Naeenwarming-upkomteenleergedeelte, meestaleennieuwetechniek.Inhettweededeelvandetrainingkoppeljede nieuwetechniekaaneenbekendebewegingsvormofpasjedezetoeineen spelvorm.Hierbijspelentactischeprincipeseenrol.Tussendezedelendoor werkjeaandeconditievandedeelnemers.

Meerenmeerwintdeopvattingterreindatjebijdekeuzeenordeningvande bewegingsvormenmoetuitgaanvandeeigenheidvanhettotalespelofde sportendattechniek,tactiekenconditiegeïntegreerdmoetenvoorkomenin bewegingsvormen.Tegenwoordigwordendetrainingsvormenzogekozen, daternaasthetoefenenvaneentechnieksprakeisvaneenzekereintensiteit. Hetconditioneleneemjedaarmeedirectmee.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetcentralegegevenvanvoetbal,tweepartijenmeteentegengesteldbelang dieproberenelkaartepasserenendebalteonderscheppen,komtookinveel andereteamsportenterug(hockey,basketbal,korfbalofhandbal).

Dehoofdbetekenis(hethoofdprobleem)bijaldezesportenispasserenen onderscheppen.Dezemaniervankijkennaarsport-enspelactiviteitenheeft gevolgenvoorbewegingsvormendiejekiest.Jekiestvanuitdezevisievooral voorbetekenisvollebewegingsvormen.De (sport)cultuur bepaaltvaakook watbetekenisvolis.Alsdecultuurverandert,kanookdekeuzevan bewegingsvormenveranderen.

Betekenisvolvoetballen

Waargaathetombinneneenspelalsvoetbal?Watisvoetbaleigen?Watisde essentievanvoetbal?Voetbaliseenteamsport.Jehebtderollenvanaanvaller envanverdediger.Steedsopnieuwgaatheterom,datdeenepartijprobeert ominbalbezitteblijvenentescoren,terwijltegelijkertijddeanderepartij probeertominbalbezittekomenenhetscorentebelemmeren.Probeerdeze essentievanhetvoetballenzoveelmogelijkindegekozenbewegingsvormen naarvorentelatenkomen.Jekiestvaakvoorbewegingsvormenals positiespelletjes,lummelsituatiesenkleinepartijvormen.

Belevingswaardeenafwisseling

Bewegingsvormenmoetenaansluitenbijdebelevingswereldvande SB-deelnemersenhenaanspreken.Zemoetenvoldoendebelevingswaarde hebben.Ditgeldtinsterkematevoorkleutersdieveelalnogineen fantasiewereldleven.Dekeuzevanbewegingsvormenendeaanbiedingswijze moetdaardanopafgestemdzijn.Ookmensenmeteenbeperkingenouderen hebbenzohuneigenspecifiekebelevingswijzevandewerkelijkheid.Als lesgeververplaatsjijjeinhunwereld,omvandaaruittoteenkeuzevan bewegingsvormentekomen.

Touwzwaaikrokodillen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Adil,vakleerkrachtbewegingsonderwijsaanbasisschoolDeHoeksteengeeft dezeweektouwzwaaienaangroep3en4.Omhetextraspannendtemaken, heefthijeenopblaaskrokodilonderdetouwengelegdwaardekinderen overheenmoetenzwaaien.Ookheefthijeenaantalafbeeldingenvan krokodillenopdegrondgeplakt.Dekinderenvindenhetfantastischomuit debekvandekrokodillenteblijven.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Tijdenseenlesmoeterooksprakezijnvanvoldoendeafwisseling.Jemoet doordekeuzevanbewegingsvormenzorgenvooreengoedeverhoudingtussen concentratieenontspanning.Jemoetrekeninghoudenmetdezogenaamde concentratieboog.Eendeelnemerkanzichnietdehelelesoptimaal concentreren.Tijdenseenleskandeboognietaltijdgespannenzijn.Jeziet tijdensdelesdatdeconcentratiezonuendanwegzakt.Eennieuwe vaardigheidvraagtveelvandeconcentratie,terwijlhettoepassenvaneen beheerstevaardigheidinspelvormenveelminderconcentratievraagt.Wilje tegemoetkomenaandeconcentratieboog,danmoetjebewegingsvormen dieveelconcentratievereiseninhetbeginvandelesplannen.Tegenheteind vandeles,alsdeconcentratieafneemt,kunjebewegingsvormenaanbieden diemeergerichtzijnopbeleving(uitleven)enminderopconcentratie.Je werktnaareenclimaxtoe.

Dekunstvanhetlesgevenishettijdigkiezenvandevolgendebewegingsvorm. Alsnognietiedereeneenbepaaldevaardigheidgoeduitvoert,moetjede deelnemersmeeroefentijdgunnen.Gajeechtertelangmetdezelfde bewegingsvormdoor,danwordthetlangdradigenverminderenconcentratie enmotivatie.Het rendement vanhetoefenenvandiebewegingsvormzaldan ooksneldalen.Zekeralsdeniveauverschillenbinneneengroepgrootzijn,is hetlastigtebeslissenofjeSB-deelnemersnogdoorlaatoefenenofdatje

doorgaatnaardevolgendebewegingsvorm.DoorgoednaardeSB-deelnemers tekijken(kaniedereenhetnogopbrengen?)endevormenoptijdte veranderen,haaljehetmeesterendementuiteenles.Hoelangjeeen bewegingsvormkuntlatenduren,hangtafvandeleeftijd,degetraindheiden demotivatievandeSB-deelnemers.Daarnaastspeeltookdebegeleidingswijze vandelesgevereenrol.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijbeginnendelesgeversziejevaakdeneigingomergveelverschillende vormenachterelkaartelatenuitvoeren.Eenkleineveranderingofeen aanvullendeopdrachtkaneenbewegingsvormweeruitdagendmaken.Maak hiergebruikvan,springniettesnelvandehakopdetak.Probeerdeafwisseling vooraltezoekeninvariatiesopeenbewegingsvorminplaatsvaninhet aanbiedenvanveelverschillendebewegingsvormen.

Volleybal

Timmoetvoorhetlerenles-enleidinggevenopzijnSB-opleidingeen volleyballesvantwintigminutengevenaaneendeelvanzijnklas.Timbouwt delesalsvolgtop:

• tweerondjesinlopenentweeminutenlenigheidoefeningen

• mettweetallendebalmettweehandenvanuitdenekovergooien

• mettweetallenovergooienviaeenstuit

• mettweetallenovergooienmetéénhand

• mettweetallendebovenhandsetechniekoefenen,waarbijhetaccentligt ophetdriehoekjetussenduimenenwijsvingersenhetnawijzenvandebal

• mettweetallenonderhandsspelen.Hetaccentligtopdehandhouding, hetstrekkenvandearmenindeelleboogenhetdoordeknieëngaan.

• hettweetallenafwisselendbovenhandsenonderhandsspelen.Deopdracht daarbijluidt:Speeldeballenwatmoeilijkeraan,kort/lang,links/rechts, maarwelzo,datdeanderdebalnognetkanhalen.

• partijtjespelenophetheleveld(hetnetstondalkeurigklaar).

Isditnueenvoorbeeldvaneengoedeles?Opzichiseropdegekozen bewegingsvormenweinigaantemerkenenookdeaccentenwarengoed gekozen.Voortwintigminutenwarenhetechterveelteveelvormen.De SB-deelnemerskregendusteweiniggelegenheidomteoefenenendetechniek betertegaanbeheersen.Erwassprakevaneenoefenstofwaterval.Hetwas betergeweestomdeSB-deelnemersnaeenkortewarming-uptienàvijftien minutendebovenhandsetechniektelatenoefenen.EventueelkonTimdeles danafsluitenmeteenpartijtjeindebreedtevandezaalmeteenhoognet, waarbijdedeelnemersdebalalleenbovenhandsmochtenspelen.

Optimaleintensiteit

Bijhetkiezenvanbewegingsvormenisintensiteitbelangrijk.Jemoetals lesgeverstrevennaarzoveelmogelijkbewegingstijd.Jekiestbewegingsvormen dieeenoptimaleintensiteitmogelijkmaken.

Arbeidscurve

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijhetstrevennaareenzointensiefmogelijkelesmoetjeindegatenhouden datereengoedeverhoudingistussenarbeidenrust.Ditwordtdearbeidscurve genoemd.Bijhetkiezenvanbewegingsvormenhoudjerekeningmetdefysieke belasting(intensiteit)vandebewegingsvorm.Alsdeintensiteitvaneen

bewegingsvormtelaagis,gaatdegroepzichmetanderezakenbezighouden. Zobestaatdekansdatzeuitvervelinggaanlopenklieren.Isdeintensiteitte hoog,dankrijgjetemakenmet(over)vermoeidedeelnemers.Eenvermoeide deelnemerneemtmindersnelnieuwedingenop.Bovendienneemtdekans opblessuresenongelukkentoe.Gainprincipeuitvanintensieve bewegingsvormenenbouwzonuendanrustmomentenofrustige bewegingsvormenin.Inelkelesmoetsprakezijnvaneenafwisselingtussen arbeidenrust,zodanigdatjenaareenoptimaalarbeidsniveautoewerkt.

Eenoptimaalarbeidsniveaubetekentvoordelesopbouw:

• eenwarming-upmeteengeleidelijketoenamevanintensiteitofinleidende bewegingsvormenmeteenhogeintensiteit.ZekerbijjongeSB-deelnemers ishetbelangrijkdatzeinhetbeginvandeleshunenergiekwijtkunnen. Doorzestoomaftelatenblazen,zorgjeeralslesgevervoordatzebijde nieuweactiviteitenrustigerzijnengeconcentreerderkunnenwerken.

• eenmatigintensiefverlopendekern1,waarbijhetaanlerenvaneennieuwe vaardigheidcentraalstaat.Naeenintensievewarming-upofinleiding kunnenbijeennieuwevaardigheidhettempoendeintensiteitmeestal lagerzijn(goedeafwisselingvanarbeidenrust).

• eentoenamevanintensiteitinkern2,waarbijSB-deelnemersbekende bewegingsvormenherhalenoftoepassen.Bewegingsvormendiede deelnemersbeheersen,kunnenzegoedineenhogertempoenmetmeer intensiteitoefenen.Eenvoorbeeldhiervanishetafsluiteninkern2met eenintensievepartijvormwaarindedeelnemersdegeoefendevormen kunnentoepassen.

• eencooling-downwaarineengeleidelijkeafbouwvanintensiteitplaatsvindt ofeenrustigeindevaneenles.

Differentiatiemogelijkheden

Bijhetmerendeelvandelessenentrainingenishetnietmeerzodatiedereen dezelfdebewegingsvormenkrijgtaangeboden.Jegaatbijdelesvoorbereiding uitvanhetgemiddeldeniveauvandegroep,maarhetisminstenszobelangrijk omrekeningtehoudenmetdeindividueleverschillenineengroep.Wenoemen ditdifferentiatie.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Differentiëreniseennoodzakelijkedidactischevaardigheidvaneenlesgever omtegemoettekomenaandeverschillentussendeSB-deelnemers.Als lesgeverkunjeoptweemanierendifferentiëren:

• doordeorganisatieaantepassen(organisatorischedifferentiatie)

• doordebewegingsvormenaantepassen(inhoudelijkedifferentiatie).

Organisatorischedifferentiatiekomtin ‘Organisatie’ aandeorde.

Inhoudelijkedifferentiatie

Decombinatievanbewegingsvormenbewegingsopdrachtishetleervoorstel. Bijinhoudelijkedifferentiatieveranderjehetleervoorstelzodanig,datde SB-deelnemersmeeraangepastaanhunniveaukunnenoefenen.Inhoudelijke differentiatieheetdanookweldifferentiërenopleervoorstelniveau.Dit betekentdatSB-deelnemerseenverschillendeopdrachtkrijgen.Deéénoefent balancerenopeenomgekeerdebank,deanderopeenevenwichtsbalk.

Omtegemoettekomenaandeindividueleverschillenbinneneengroepishet vanbelangdatbewegingsvormenopverschillendeniveausworden aangeboden.Datbetekentdatjedegekozenbewegingsvormenmoetkunnen aanpassenaanhetniveauvandeindividueledeelnemer.

CONCEPT

Differentiatie:metofzonderhulp.

Eenveelgekozenmanierominhoudelijktedifferentiërenishetzogenaamde BHU-model.Hierbijbiedtdelesgeverdriebewegingsvormenaande SB-deelnemersaan:

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• basisvormen:bewegingsvormendiehetgrootstedeelvandegroepkan uitvoeren.Ditzijnbewegingsvormendiegerichtzijnophetgemiddelde niveauvandegroep.

• herhalingsvormen:eerdergeoefendebewegingsvormendieeenaantal SB-deelnemersmoetenherhalen,omdatdezeSB-deelnemersde betreffendebewegingsvormennognietbeheersen.Ditzijn bewegingsvormendiegerichtzijnopSB-deelnemersdieonderhet gemiddeldeniveaublijven.

uitbreidingsvormen:bewegingsvormendiemoeilijkerzijndandebasisvorm endieeenuitbreidingvormenvooreenaantalSB-deelnemersdatdebasis albeheerst.DitzijnbewegingsvormendiegerichtzijnopSB-deelnemers diebovenhetgemiddeldeniveauzitten.

Opdracht5 Eisenaanbewegingsvormen (groepsopdracht)

Kiezenvanbewegingsvormen.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

Erwordenverschillendeeisengesteldaanbewegingsvormen:

Bedenkvoorelkeeisaanbewegingsvormentweepraktijkvoorbeelden.Bijhet enevoorbeeldvoldoejeaandeeisenbijhetanderevoorbeeldvoldoejeniet aandeeis. Opdracht6

b. Bespreekjouwresultatenmetdievaneenaantalmedestudentenenkom gezamenlijktoteenconclusie.

Opdracht7 BHU-model(theorieopdracht)

Kiezenvanbewegingsvormen.

DeSB-deelnemerswerkenaandezebewegingsvaardigheden:

• streksprongmetbehulpvandeminitrampoline

• onderhandsetechniekvolleybal

• doorloopbalkorfbal

• lay-upbasketbal

• verwerkenvaneengrondbal(fielden)bijsoft-ofhonkbal

• pushbijhockey

• positiespelbijvoetbal.

Geefvandebewegingsvaardighedensteeds: 1.eenbasisvorm

2.eenherhalingsvorm

3.eenuitbreidingsvorm.

7.4Methodiek

Delaatsteeisaanbewegingsvormenheefttemakenmetdemethodische opbouw.Voorhetbehalenvanjedoelstellingiseengoedemethodiekzo belangrijkdathierapartaandachtaanbesteedwordt.Insport-en bewegingslessenwiljedeSB-deelnemersietsleren.Jewiltgraagdatzedoor jouwlessenietsgaanbeheersenwatzevantevorennognietbeheersten.Maar welkewegmoetjenubewandelenomdittebereiken?Inwelkevolgordemoet jedegekozenbewegingsvormenaanbiedenomsuccestehebben?Ditheeft allesmetdemethodiektemaken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Methodiekiseenonderdeelvandedidactiek.Didactiekisomschrevenalsde theorieoverhetlesgeven.Methodiekisdetheoriedierichtlijnengeeftover dewegwaarlangsjeeendoelkuntbereiken.Ditheeftvooraltemakenmet devolgordewaarinjedebewegingsvormenaanbiedt.Netalsbijdidactiek onderscheidenwebinnendemethodiektweeaspecten.

Detweeaspectenvandidactiek.

Algemenemethodiek

Algemene methodischeprincipes

Methoden(deelmethodeen totaalmethode) Leergang Methodisch-didactischehulpmiddelen

Vakspecifiekemethodiek

Verschiltpersport

Hoejeiemandeengoedeforehandbijtennisaanleert,komtbijdespecialisatie tennisaandeorde.Waarschijnlijkreiktdezespecialisatiezelfsverschillende leergangenvandeforehandaan.Detoekomstigevoetbaltrainerszullenbij hunspecifiekedeelvandeopleiding(keuzevak,profiel)stilstaanbijhetop eenmethodischjuistemanieraanlerenvaneenaanvalsopbouwineen 4-3-3-systeem.Ditzijnvoorbeeldenvanvakspecifiekemethodiek.De vakspecifiekemethodiekkomtindeprofieldelenaandeorde.

Verdiepingsstof-Methodeenmethodiek.

Algemenemethodischeprincipes

Ofhetnuomatletiek,turnenofhockeygaat,bepaaldeprincipesmetbetrekking totdeopbouwvanbewegingsvormengeldenvooralletakkenvansport.Dit zijndealgemenemethodischerichtlijnenofprincipes.Dezeprincipesvormen hetuitgangspuntomdejuistevolgordevanbewegingsvormentebepalen.

Algemeenmethodischeprincipes:

• Bewegingsvormensluitenaanbijbekendeenbeheerstebewegingsvormen.

• Bewegingsvormenzijngeleidelijkoplopendinmoeilijkheidsgraad(van makkelijknaarmoeilijk).

• Bewegingsvormenkenneneenopbouwvanenkelvoudignaarsamengesteld (complex).

• Bewegingsvormennemeninmoeilijkheidtoeopbasisvanveranderingen oparrangementsniveau(organisatieniveau)en/ofopleervoorstelniveau.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Aansluitenbijbekendeenbeheerstebewegingsvormen

Devolgordevanbewegingsvormenstartbijdatwaardedeelnemersmee bekendzijnenwatzebeheersen.Alskinderenalhelemaalwatervrijzijn,begin jenietmetbewegingsvormendiedaaropgerichtzijn,maarstartjebijvoorbeeld metlerendrijven.Jebouwtvoortopdatwatzealkunnen.

Verdiepingsstof-Zonevandenaasteontwikkeling.

Geleidelijkoplopendinmoeilijkheidsgraad

Hetbelangrijkstemethodischeprincipeisdatjedebewegingsvormen geleidelijklaatoplopenvanmakkelijknaarmoeilijk.Demoeilijkheidsgraad neemtlangzaammaarzekertoe.Vanmakkelijknaarmoeilijkkenteenaantal regels.Balancerenoptiencentimeterbovendegrondistochwatandersdan tienmeterbovendegrond.Vanlaagnaarhoogisduszo’nalgemeenprincipe. Hetzelfdegeldtvoordebreedte.Vanbreednaarsmalneemtde moeilijkheidsgraadtoe.

Voorbeeld:

Moeilijk Makkelijk

Bewegingsvormenmetveel rust/hersteltijd

Voorbeeld: Vormenvancircuittraining:vijftien herhalingenmetdertigsecondenrust.

Bewegingsvormenineenrustigtempo

Bewegingsvormenmetweinig rust/hersteltijd

Voorbeeld: Vormenvancircuittraining:vijftien herhalingenmetvijftiensecondenrust.

Bewegingsvormenineenhoogtempo

Voorbeeld: Dribbelvormeninzohoogmogelijk tempo(sprintvormen).

Voorbeeld: Dribbelvormeninrustigtempo. Bewegingsvormenmetveelregels Bewegingsvormenmetweinigregels

Voorbeeld: Minivolleybal2:2inbreedtevandezaal metaangepasteregels. Vanenkelvoudigenaarsamengestelde(complexe)bewegingsvormen Eenbewegingsvormkunjealsenkelvoudigedeelbewegingenals samengesteldebeweging(samenmetanderebewegingen)uitvoeren.Voor demeestedeelnemersishetgemakkelijkeromdeelbewegingenuittevoeren dansamengesteldebewegingen.

Voorbeeld: Volledigvolleybal6:6metdeofficiële spelregels.

Veranderingenoparrangementsniveauenopleervoorstelniveau

Dezemethodischerichtlijnheefttemakenmethetmoeilijkerofmakkelijk makenvaneenaangebodenbewegingsvorm.Alseenbewegingsvormte gemakkelijkisofdoorvrijwelalleSB-deelnemersbeheerstwordt,moetjeeen ietsmoeilijkerebewegingsvormkiezen.Jemoetdezebewegingsvormopeen methodischjuistewijzeverzwaren.Hetomgekeerdegeldtvooreentemoeilijke bewegingsvorm.Eentemoeilijkebewegingsvormmoetjemethodischkunnen vereenvoudigen.Jekunteenbewegingsvormmoeilijkerofmakkelijkermaken door:

• debewegingssituatie(hetarrangement)teveranderen

• hetleervoorstel,debewegingsopdrachtteveranderen.

Bewegingssituatieofarrangementveranderen

Jekuntvaardighedentoepassenineeneenvoudigebewegingssituatieenin eenmeercomplexesituatie.Eenbovenhandsestrekworpbijtrefbalis makkelijkerdandetoepassingvandezeworpbijeenspelletjehandbal.Bij beginnendeSB-deelnemersenjongekinderenwerkthetveranderenvande bewegingssituatie(hetarrangement)vaakbeterdansteedsnieuwe aanwijzingenenopdrachtengeven.

Balanceren

Bijbalancerengaathetomhetbewarenvanhetevenwicht.Bijbalanceren gaatdevoorkeurvanuitmethodischhandelenineersteinstantieuitnaarhet veranderenvandesituatie.Sommigemensengebruikeninditverbandde termarrangementsniveau.Inditvoorbeeldwijzigjedebewegingsvormop arrangementsniveau.Wanneerjeaanhetbalancerenbentopeenomgekeerde bank,kunjedebewegingssituatiemoeilijkermakendoorhetbalanceervlak:

• hogertemaken(evenwichtsbalk)

• hellend/dalendtemaken(omgekeerdebankschuininwandrek)

• beweeglijktemaken(omgekeerdebankinringen).

Inallegevallenblijfthetleervoorstel,deopdracht,hetzelfde:voorwaartslopen over …

Leervoorstelveranderen

Jekunteenbewegingsvormookmethodischwijzigendoorhetleervoorstel teveranderen.Eenveranderingopleervoorstelniveaukanhetveranderenvan debewegingsvorm,maarookhetgevenvanaanwijzingeninhouden.Hetgaat daarbijoverdewijzewaaropdedeelnemersdebewegingsvormofactiviteit uitvoeren.

Klauteren

Ophetprogrammavaneengymclubvoorkinderenstaatvandaagklauteren inhetklauterraam.LesgeefsterSennakiestvooreenmethodischeopbouw vanbewegingsvormenwaarbijdesituatiehetzelfdeblijft(eenschuingeplaatst klauterraam)enwaarbijzehetleervoorstelsteedsietsmoeilijkermaakt.Ze kiestvoordevolgendeleervoorstellen:

• rechtomhoogenomlaagklauteren

• schuinomhoogenomlaag(diagonaal)klauteren

• klauterentotzohoogalsjedurft

• overhetwandrekheenklauterenvanvoorzijdenaarachterzijde.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Inveelgevallenzullenbeidemanieren(wijzigingvanarrangementofvan leervoorstel)doorofnaelkaargebruiktworden.

Saltometminitrampoline

Ditvoorbeeldgaatoverdemethodischeopbouwvaneensaltometbehulp vaneenminitrampoline,waarbijdelesgevergebruikmaaktvaneencombinatie vanbeidemanierenvanveranderen.

1.koprolvoorwaartsvanuitstilstandmettweebenigeafzetopschuin aflopendvlak,gebouwdvaneenkast,bankenentweevalmatten

2.koprolvoorwaartsvanuitstilstandmettweebenigeafzetopeenvalmat optweebanken(=wijzigingvanhetarrangement)

3.koprolvoorwaartsvanuitaanloopmetafzetvanreuterplank,opuitdrie delenbestaandekast(=wijzigingvanhetleervoorstel&wijzigingvanhet arrangement)

4.idem,nuopvolledigekast(=wijzigingvanhetarrangement)

5.rolvoorwaartsvanuitaanloopmetafzetopverhoogdvlakmetafzetvan minitrampoline(=wijzigingvanhetarrangement)

6.idem,maarnuproberenwathogeruitdetrampolinetekomenenminder langdehandenopdematlatensteunen(=wijzigingvanhetleervoorstel)

7.nu:zohooginzetten,datdehandendematnietmeerraken(eventueel eenkorttipmoment)(=wijzigingvanhetleervoorstel).

Methoden:deelmethodeentotaalmethode

Jekuntiemandopverschillendemaniereneensaltoaanleren.Demanier waaropjeiemandietsaanleertendevolgordevanbewegingsvormendieje daarbijgebruikt,noemjedemethode.Grofwegkunjebewegingenoptwee manierenleren.Jekunteenbeweginguiteenrafeleninonderdelenende aparteonderdeleneerstoefenen.Ditheetdedeelmethode.Daarnaastkunje ookstartenmethetoefenenvandetotalebewegingendiesteedsproberen teverbeteren.Opdiemanierwerkenheetdetotaalmethode.

Deelmethode

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijde deelmethode deeljeeenbewegingopineenaantalkleinestukjes.Deze deelbewegingenoefenendedeelnemersalsapartebewegingsvormen.Alsde deelnemersdedeeltjesminofmeerbeheersen,vindthetsamenvoegenplaats. Vooralbijsportenwaarbijhetgaatomhettotindepuntjesbeheersenvan eenaantaltechnieken(turnen,atletiek,jazzballet,kunstrijden),werken lesgeversveelopdezemanier.

Voordelendeelmethode

Hethanterenvandedeelmethodeheeftzekerindeaanleerfaseeenaantal voordelen:

• HetoverzichtopdevorderingenvandeSB-deelnemersisvoordelesgever duidelijk.

• Delesgeverkanoptimaalgebruikmakenvanzijndeskundigheid.

• Erzijnveelcorrectiemogelijkheden.

• Delesgeverkandedeelbewegingenzokleineneenvoudigkiezendat iedereensuccesheeft.

• Erisminderkansopblessures.

Nadelendeelmethode

• Hetaanelkaarplakkenvandegeïsoleerdgeoefendedeelbewegingenlevert somsmoeilijkhedenop,omdatditveeleistvandecoördinatievande deelnemer.

• Hetverbandtussendediversedeelbewegingenendeuiteindelijke eindbewegingisvoordeSB-deelnemersnietzoduidelijk,waardoorhij mindergemotiveerdis.Hetontbreektdeelnemersaangeduldomlang bezigtezijnmetbewegingsvormenwaarvanzenognietdirectdezininzien.

• DeSB-deelnemersvindenoplangetermijndebewegingsvormenminder interessant,waardoorzeookmetminderbelevingoefenen.

• Erwordtsteedsvakergetwijfeldaandezogenaamdetransfervanhet geleerde.Inhoeverrezijndetijdensoefeningenaangeleerdedeeltechnieken ookdaadwerkelijktoepasbaarindecomplexiteitvanhetgeheel?

Deelmethode

Tennis: aanleren van de service

• oefenenvandejuisteopwerpbeweging(geïsoleerdoefenenvanhet opwerpenmetdelinkerhand:opwerpenmetvoldoendehoogteen voldoendevervoorhetlichaam)

• dejuisteopwerpbewegingkoppelenaanhetaanlerenvandeslagbeweging vanuitdenek(racketindenek,balopwerpen,slaan)

• oefenenvandevolledigeslagbeweging(vanuituitgangspositieracketnaar benedenzwaaienenachterhetlichaamweeromhoogtotindenek, slagbewegingvanuitdenekgevolgddooruitzwaai)

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• koppelenvanopwerpbewegingaanvolledigeslagbeweging.

Atletiek: het aanleren van het speerwerpen

• oefenenvandejuistemaniervanvastpakkenvandespeer(duimnaar achterenwijzend,vingerslosjesomdewikkeling,schuinnaarvoren)

• oefenenvanhetlangshetoornaarachterenbrengenvandespeer(punt wijstschuinnaarbeneden)

• oefenenvanhetuitstappenmethetlinkerbeenenhetinrechtelijndespeer schuinindegrondwerpen(tweeàdriemeterverder)

• toepassenvandegeoefendedelenvanuiteenkorteaanloop

• oefenenvandekruispas

• toepassenvandegeoefendedelenvanuiteenaanloopmetkruispassen.

Totaalmethode

Lesgeversdievoorde totaalmethode kiezengaanervanuitdatjeeen vaardigheidzoveelmogelijkinzijngeheel(inzijntotaliteit)ennietinaparte delenmoetoefenen.Bijdetotaalmethodegajezoveelmogelijkuitvande gehelebeweging.Dezebiedjeeerstineenvereenvoudigdevormaan.Het tempovanuitvoerenismeestallaag.Uitgaandevandevereenvoudigde basisbeweginglegjegaandewegaccenten.

Bovendienoefenendedeelnemersbijdezemethodedevaardigheidin omstandighedendiezodichtmogelijkdesituatiebenaderenwaarinzede vaardigheidgaangebruiken.Ookdezemethodekenteenaantalvoor-en nadelen.

Voordelentotaalmethode

• Degekozenbewegingsvormenzijnvaakdirectherkenbaarvoorde SB-deelnemers.

• Degekozenbewegingsvormenzijnbetekenisvolinrelatietotdesituatie waarinzedevaardigheidgaangebruiken(bijvoorbeeldinhetspel).

Nadelentotaalmethode

• Veelbewegingenzijnzelfsindebasisvormnogtemoeilijkvoorbeginners, vooralalsdecoördinatieeengroterolspeelt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Detotaalmethodevraagtveelvanhetinzichtendeervaringvandelesgever. Bijonervarenlesgeversisdekansdatfouteninslijpengroter.

Eenvaardigheidinzijntotaliteitoefenen.

Totaalmethode

Voorbeeld1 Deservicebijtennis

• dehele,vereenvoudigdeserviceoefenen:metgestrektearmdebalschuin voorjeopgooien,tegelijkertijdhetracketindenekbrengenendebalrustig overhetnetslaan(eventueelovereenkortereafstand)

Voorbeeld2 Atletiek:hetaanlerenvanhetspeerwerpen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• prikken:eenmaniervan(in)werpenwaarbijjevanuiteenaanloopvan enkelepassendespeereenmeterofdrievoorjeindegrondprobeertte werpen,methetaccentopdejuistegreepenhetindeafwerppositie brengenvandespeer

• werpenvanuiteenlangereaanloopmethetaccentop:

– hetnaarachterenbrengenvandespeer

– hetmakenvaneenstempas

– hetmakenvaneenkruispas.

Verdiepingsstof-Deelmethodeoftotaalmethode.

Leergang

Wanneerjeeenkeuzehebtgemaaktvoorbewegingsvormen,vooreenmethode (deelmethode,totaalmethode)waaropjedezebewegingsvormengaat aanbiedenenvoordemethodischevolgordewaarinjedatdoet,ontstaateen zogenaamde leergang.Eenleergangisdestapsgewijze,gefaseerde methodischeopbouwvaneenaantalspecifiekebewegingsvormenomtoteen bepaaldeinddoel(beheersenvaneenvaardigheid,zoalsdeschoolslag)te komen.

Eenleergangbestaatdusuiteenreeksbewegingsvormendieleidentotde beheersingvaneenbepaaldevaardigheid.Erzijnmeerdereleergangen mogelijkdienaarhetzelfderesultaatleiden.

Eenleergangheetsomsookweleenleerstoflijnofeenmethodiek.Delaatste benamingbrengtnogaleensverwarringmetdemethodiekalsonderdeelvan dedidactiek. Verkorteleergangvanwendspringen 1.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Methodisch-didactischehulpmiddelen

Bijveelbewegingsvormengebruikjehulpmiddelenomhetaanlerenvande vaardigheidtevergemakkelijken.Eenhulpmiddelkunjeenerzijdskiezenom debewegingsopdrachtteverduidelijken.Voorbeeldenhiervanzijn video-opnamen,eenafbeeldingenhetgebruikvanpylonenomloopwegen aantegeven.Anderzijdskunjeeenhulpmiddelgebruikenterondersteuning ofverduidelijkingvandebewegingsuitvoering.

Voorbeeldenvanhulpmiddelenterondersteuningof verduidelijkingvandebewegingsuitvoering

• hetgebruikvandrijfmiddelenbijhetlerenzwemmen

• eenballenkanonbijeentennistraining

• hetgebruikvaneengrotere,lichterebalbijhetlesgevenindebovenhandse volleybaltechniekaanjongekinderen

• hetgebruikvaneensaltogordelbijhetaanlerenvandedubbelesalto

• hetgebruikvanpylonenomveldjesaftebakenenofombepaaldelooplijnen aanteduidenofafzetmomentenaantegeven.

Eenwerkwijzedieinhetverlengdevanhetondersteunenvande bewegingsuitvoeringligt,ishetzodanigaanpassenvaneenbewegingssituatie toteenvoordedeelnemereendwingendesituatie.Degoedeuitvoeringvan debewegingsvormwordtdanvanzelfopgeroepen.Insommigesporttakken, zoalsturnen,gebruikenlesgeversdezewerkwijze.Eenvoorbeeldisdoorvallen uiteenhandstandovereengedeeltelijkuitgeroldelangematomhetholzijn vanderugtelatenervaren.

Verdiepingsstof-Nieuwemethoden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

b. Bepaaldevolgordevandetikvormen(vormenvaninblijvenenuitmaken) vanmakkelijknaarmoeilijk.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

7.5Bewegingsvormenophet lesvoorbereidingsformulier

Jekuntdebewegingsvormeninvullenophetlesvoorbereidingsformulier. • delesopdracht:hetverbeterenvandeonderhandsevolleybaltechniek • delesdoelstelling:DeSB-deelnemerskunnennadeservicevande tegenpartijdebalmetdeonderhandsetechnieknaardespelverdeler spelen.

WATDOEIK? Bewegingsvorm/activiteit

HOEREGELIKHET?

Organisatie

AANWIJZINGENEN HULP

CONCEPT

Bewegingsvormenophetlesvoorbereidingsformulier.

Filmpje-Methodiekhandstandoverslag

a. Bedenkvoorwelkedoelgroepdezemethodiekgeschiktis.

b. Formuleereendoelstellingvoordezedoelgroepdiebetrekkingheeftop dezemethodiek.

c. Bedenkaanwelkebewegingsvormen(vanmakkelijknaarmoeilijk)vande methodiekjeindekernvanéénlesaandachtkuntbesteden.

d. Vuldezebewegingsvormeninophetlesvoorbereidingsformulier.

Opdracht14 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken. b. Vuldebeoordelingin.

7.6Verdiepingsstof-Methodeenmethodiek

Erisveelverwarringoverdebegrippenmethodeenmethodiek.DeVanDale geeftbijhetwoordmethodiekdevolgendeuitleg: ‘geheelvandetevolgen methoden’.VanDalebenoemtmethodeals: ‘vaste,weldoordachtewerkwijze omeenbepaalddoeltebereiken’.Binnendezeopvattingisdemethodiekeen algemenerbegripdandemethoden.VolgensVanDalebestaateenmethodiek namelijkuitmeerderemethoden.

Binnendewereldvansportenbewegenhanteertmenmeestaleenomgekeerde formulering.Hetbegripmethodeisbinnendezeopvattingvanmeeralgemene, overkoepelendeaarddanhetbegripmethodiek.Zohanterensportbonden vaakeenbepaaldemethode,zoalshetzwem-ABC,dievervolgensopgebouwd isuiteenaantalmethodieken.Zehebjebijvoorbeeldeenmethodiek ‘kinderen watervrijmaken’,eenmethodiek ‘schoolslag’ eneenmethodiek ‘snorkelen’.

7.7Verdiepingsstof-Zonevandenaaste ontwikkeling

Leerkrachtenzijngerichtopdeontwikkelingvankinderenenjeugdigenen proberenhenzogoedmogelijkbijditprocestebegeleiden.Diebegeleiding ishetmeestzinvoleneffectiefalsdezezichafspeeltindezonevandenaaste ontwikkeling.DezetheorievanVygotskibedoelthiermeeeenactiviteitdie zichtussentweeniveausbevindt.Dezonevandenaasteontwikkelingishet verschiltussenwateenleerlingzonderhulpkanuitvoerenenwathijmethulp uitkanvoeren.Inhetbewegingsonderwijsgaathetomhetaanbiedenvan moeilijkerebewegingsvaardighedenofomcomplexereregelvaardigheden. Goedobserverenvanwatleerlingenkunnenenkennenisnoodzakelijkomdit goedinteschatten.Vervolgensishetbelangrijkomdeleerhulpweergeleidelijk aftebouwen,waardoordeleerlingdebewegingsvaardigheidzelfstandiguit leertvoerenenhijzichopdezemaniersteedsverderkanontwikkelen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

7.8Verdiepingsstof-Deelmethodeof totaalmethode?

Jekuntnietstellendateenvandezetweemethodeshetbesteis.Ergaatwel eenvisieoplerenachterschuil.BondenalsdeKNVBendeNevobokiezen bewustvoordetotaalmethode.BijdeKNVBheetdezebenaderingde Zeistervisie.Dezevisiehechteengrootbelangaandepartijvormen.Een tegenhangervandezevisieisdemethodevanWielCoerver.Dezemethode gaatuitvanhetlerenvangeïsoleerdetechnieken.DevisievandeNevobo,die uitgaatvanhettotalespelvolleybal,wordtgame-like-trainengenoemd.De volleybalbondheefthiervooronderanderhetcirculatievolleybal geïntroduceerd.

Wanneerjeeenminderprincipieelstandpunthebt,kunjeopgrondvanaantal criteriaeenkeuzemakenvoordedeelmethodeofdetotaalmethode.

• Ganawatdeaardvandebewegingsvaardigheidisenbeoordeelde complexiteitvandevaardigheid.

• Ganaofhetzinvolisdebewegingindeelbewegingenteverdelen.Hoe zinvollerditis,destemeereffectheefthetoefenenvandeze deelbewegingen(keuzevoordedeelmethode).

• Watkunjezeggenoverdeafhankelijkheidvandedeelbewegingenten opzichtevanelkaar?Bijrelatieflangzamegecombineerdebewegingendie onafhankelijkvanelkaarzijn,heefthetoefenenvanonderdelenzekerzin (deelmethode).Hoesnellerdebewegingenenhoegroterdeafhankelijkheid vandeonderdelen,desteminderzinheefthetoefenenvandeelbewegingen (totaalmethode).Zoishettoepassenvandedeelmethodebijdeserie arabier-flikflak-saltozinvol,maarbijhethandstanddoorrollenisde totaalmethodezinvoller.

• Houdbijjekeuzeverderrekeningmet: – detakvansportenhetniveauwaaropdezebedrevenwordt

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

7.9Verdiepingsstof-Nieuwemethoden

DatermeerwegennaarRomeleiden,wordtduidelijkbijdediscussiedie momenteelgevoerdwordtoverhoejehetbestekinderenkuntlerenzwemmen. Demethodevanhetzwem-ABCgaatuitvandeschoolslagalsbasisslag.De nieuwezwemlesmethodevandeKNZBheetSuperSpettersenheeftde borstcrawlalsuitgangspunt.

JanKossen,algemeendirecteurvandeKNZB: “Wijwillenonzeverenigingen ondersteunenbijhetgoedgevenvanzwemlessenensamenzorgendatmeer kinderenzwemveiligworden.Deinnovatieindezwembranchegaatmoeizaam. Daaromzijnweeeneigentrajectgestartomdemethodiekteveranderen.Al tientallenjarenwordteropdezelfdemanierzwemlesgegeven.Uitonderzoek vanhetMulierInstituutblijktdatslechts35%hetcompleteABC-diplomahaalt, 65%isdusnietvolledigzwemveilig.Noggeenprocentvandekinderengaat nahetbehalenvanhundiplomadoormetzwemmen.Ouderszijnvaakblij dathetafgelopenis,hetduurttelangendekinderenhebbenteweinigplezier inzwemmen.Datwillenweveranderen”.

AndreBolhuis,voorzittervanNOC*NSFisblijmethetinitiatiefvandeKNZB: “NOC*NSFvindthetbelangrijkdatzoveelmogelijkmensensportenen bewegen,wantwewinnenveelmetsport.Datgeldtvanzelfsprekendookvoor hetleszwemmen.MetdenieuwezwemlesmethodevandeKNZBwordthet aanbodverderverbreedenlevertdeKNZBereenbelangrijkebijdrageaanom meerkinderenzwemveiligtemaken.Daarmeewordtdezwemsportnog aantrekkelijker.”

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

7.10Begrippen

Arbeidscurve

Deverhoudingtussenarbeid(lichamelijkeinspanning)enrust.

Betekenisvol

Bewegingsvormdieaansluitbijdekernvandevaardigheid(balanceren: oefeningdiespanningoproepttusseninevenwichtblijvenofhetevenwicht verliezen).

Bewegingsvormen

Oefenvormen,oefeningen.

Deelmethode

Maniervanaanlerenvaneenvaardigheidwaarbijjedezeopdeeltinstukjes endezeapartoefent.

Leergang

Stapsgewijzeopbouwvaneenaantalbewegingsvormenomeenbepaalde vaardigheidteleren.

Leervoorstel

Demanierwaaropdelesgevervraagtaandeslagtegaanomeenvaardigheid onderdeknietekrijgen.

Methodiek

Vastewerkwijze,stappenomietsaanteleren.

Methodischeprincipes

Volgorderegelsvanmakkelijk(eenvoudig)naarmoeilijk(complex).

Rendement

Effect,resultaat.

(Sport)cultuur

Dekenmerkendesportenbinneneenbepaaldland,gebied.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Totaalmethode

Maniervanaanlerenvaneenvaardigheiddieuitgaatvandirectdegehele vaardigheidoefenen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Ditthemagaatoverdidactischewerkvormen.Hetbegripdidactischewerkvorm isbestlastiguitteleggen.Erbestaanverschillendeomschrijvingenenhet begripleidtnogaleenstotdiscussies.Vandaardathetthemastartmeteen omschrijvingvaneendidactischewerkvormenwatdeplaatsisbinnenhet didactischmodel.

Devariatieaandidactischewerkvormenisgroot.Vandaardatereenindeling vandidactischewerkvormenwordtgepresenteerd.Watvoorjeorganisatieen voorjebewegingsvormengeldt,gaatookopvoordedidactischewerkvormen diejegebruikt.Jekiestdezebewustvanuitjedoelstellingenbeginsituatie.

Hoejetotdezekeuzekomtisookonderwerpvanditthema.Alsvoorbeeld hoejedeverschillendedidactischewerkvormenkuntgebruiken,werkenwe ereentientaluit.Desport-enbewegingsleidergebruiktnietalleendidactische werkvormenomdedeelnemerstelatenleren,maarmaaktookgebruikvan didactischehulpmiddelen.Dezeleerinhoudeindigtmeteenverduidelijking vanwathieronderverstaanwordt.

Leerdoelen

•

CONCEPT

•

•

•

TimenRoxannelopenstagebijklimcentrumRockshockenkrijgeneen groepjevanachtkinderenvooreenkinderfeestjeklimmen.Roxannevindt dathetstrakgeregeldmoetworden.Timwilzemeerzelflatenontdekken hoejehetbestebovenkomt.

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

Globaleaanpakvandecasus

1.Bespreekenbepaaldekern(centraleprobleemstelling)vandecasus.

2.Verhelderonduidelijkebegrippen(dooropzoeken,discussiëren).

3.Watwiljijlerenvandezecasus?Bepaaleenaantalvoorjoubelangrijke leerdoelen.

4.Werkdeleerdoelenuit.

5.Rapporteerdegevondenresultaten.

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Indiengewenst,kunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkun jegerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaan decasuskoppelen.

Kennis

a. Hoenoemjedewerkvormendieindediversewolkjesstaan?

8.2Didactischewerkvormenenplaatsinhet didactischmodel

Didactischewerkvormen

Erbestaanverschillendeomschrijvingenvanhetbegripdidactischewerkvorm, zoals:

• Eendidactischewerkvormiseeneffectievewegdiedelesgeveren deelnemerssamenbewandelenomgewenstedoelentebereiken.

• Didactischewerkvormenzijnmanierenomlerenindezaal(veld,zwembad) zoteorganiseren,datdeelnemerszoveelmogelijkleren.

• Didactischewerkvormenzijngedragswijzenvandelesgevergerichtophet totstandbrengenvanleerervaringenmethetoogophetrealiserenvan bepaaldedoelstellingenbijdedeelnemers.

• Onderdidactischewerkvormenverstaanwijhetgeheelvandidactische handelingendieindegroepdoordelesgeverwordenaangewendmethet oogophetbereikenvanvoorafbepaaldedoelstellingen.

Deomschrijvingenlijkenopelkaar.Eendidactischewerkvormisinelkgeval eenactiviteitvaneenlesgever.Delesgeverbepaalthoedelessituatieeruitziet enhoededeelnemersleerervaringenopdoen.Deactiviteitenvandelesgever zijngerichtophetbehalenvangoedeleerresultatendoordedeelnemers. Uiteraardhebbendeleerresultatentemakenmetdedoelendievoorafgesteld zijn.

Detweedeomschrijvingisdemeesteenvoudigeengeeftprimaweerwaarhet omgaat:didactischewerkvormenzijnmanierenomlerenzoteorganiseren, datdeelnemerszoveelmogelijkleren.Ditzoveelmogelijklerenkanbetrekking hebbenophetlerenvanbepaaldebewegingsvaardigheden,maarookop socialevaardigheden,hetbevorderenvandezelfstandigheidofdemondigheid.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Deactiviteitvandelesgeverroeptuiteraardeenbepaaldereactieopbijde SB-deelnemers.Dedidactischewerkvormdiedelesgeverkiest,scheptmeer ofminderruimtevooreigeninitiatiefvandedeelnemers.Alsdelesgeverde deelnemerslaatexperimenterenomeenbepaaldebewegingonderdeknie tekrijgen,zullendedeelnemersvrijgaanoefenen.Alsdelesgevervragenderwijs tewerkgaat,zullendedeelnemerswaarschijnlijkalsreactieantwoorden geven.

Eendidactischewerkvormkentdustweekanten:eenactiviteit(actie)vande lesgevergevolgddooreenactiviteit(reactie)vandedeelnemers.Indiezinis ersprakevaneenwisselwerking.

Voorbeeldenvanactiviteitenvandelesgever

• informatiegeven

• opdrachtengeven

• uitleggen

• verbeteren

• beurtengeven

• latenexperimenteren.

VoorbeeldenvanactiviteitenvandeSB-deelnemers

• antwoordgeven

• opzoeken

• luisteren

• nadoen

• oefenen.

Voorbeeldenvandidactischewerkvormen

• instructievorm

• vraagvorm(onderwijsleergesprek)

• coachvorm

• vrijwerken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Latenexperimenteren.

CONCEPT

Deplaatsvandidactischewerkvormenbinnenhetdidactischmodel Hetdidactischmodelkentverschillendedidactischecomponenten.Eenvan dezecomponentenisdedidactischewerkvorm.Didactischewerkvormen horennetalsbewegingsvormenenorganisatieinhetdeelvanhetdidactisch modeldatdeuitvoeringvandelesregelt:delesoftraining.Afhankelijkvan debeginsituatieendedoelstellingenrekeninghoudendmetdeaardvande bewegingsvormen,kiestdelesgeverdemeestgeschiktedidactische werkvormenomzijnlesdoelentebereiken.Alshetdoeltemakenheeftmet lerensamenwerken,ishetlogischomtekiezenvoorgroepswerk.Bijhet aanlerenvanringenzwaaienligtdeinstructievormmeervoordehand.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht3 Didactischewerkvormenendidactisch model(groepsopdracht)

Didactischewerkvormenendeplaatsbinnenhetdidactischmodel.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Bespreekmetjegroepjedeplaatsvandidactischewerkvormenbinnenhet didactischmodel.

b. Watisderelatietussendebeginsituatieenhetgebruikmakenvanbepaalde didactischewerkvormen?Geefhiervoorbeeldenvan.

c. Watisderelatietussendedoelstellingenhetgebruikmakenvanbepaalde didactischewerkvormen?Geefhiervoorbeeldenvan.

Organisatorisch

Demeesteindelingenvandeverschillendedidactischewerkvormengaanuit vandeorganisatievaneenlesoftraining.Ditisduseenindelingvanuiteen organisatorischuitgangspunt.JekuntSB-deelnemersvrijlatenwerkeninde zaal,jekuntzeingroepjesaanhetwerkzetten,maarhetkanookklassikaal. Opgrondvanditorganisatorischuitgangspuntkomjetotdevolgendeindeling:

• vrijwerken

• werkeningroepen

• werkenineenvastevolgorde(banen,stroomvorm)

• klassikaalwerken.

Wijzevanaanbieden

Alslesgeverkunjeopverschillendemanierenjebewegingsvormenaanbieden endeSB-deelnemersermeelatenoefenen.Zokunjevragenderwijstewerk gaanenopdiemanierdeSB-deelnemerszelfnalatendenkenoverdebeste uitvoering.Bijrisicovollebewegingsvormenalseensaltoofklimmenisdit waarschijnlijknietzohandig.Indergelijkegevallenkiesjewaarschijnlijkvoor hetgevenvaneenopdrachtofduidelijkeinstructiesdieopgevolgdmoeten worden.Opgrondvandemaniervanaanbiedenkunjetotdevolgendeindeling komen:

• stellenvanvragen

• gevenvanopdrachten

• gevenvaninstructie.

Ruimtediedelesgeverbiedt

Demeestgehanteerdeindelinggaatuitdehoeveelheidruimtediedelesgever deSB-deelnemersbiedtommetdebewegingsvormenaandeslagtegaan. Hierdoorontstaatonderscheidtussenopenengeslotendidactische werkvormen.Indezeindelingiszowelhetorganisatorischeaspectalsdewijze waaropdelesgeverdeoefenstofaanbiedtterugtevinden.Indegesloten situatiegaatelkinitiatiefuitvandelesgever:diebepaaltwatergedaanwordt. Indeopensituatiewerkendedeelnemersophuneigenniveau,inhuneigen tempoennaarhuneigeninteresse.Delesgeverbegeleidtslechts.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Beginsituatie

Derandvoorwaardenmakenonderdeeluitvandebeginsituatieenbepalen dekeuzevandedidactischewerkvormen.Alsjemaareenbeperkte accommodatiemetweinigmateriaalhebt,ishetlastigominverschillende groepentewerken.Hebjemaardrievolleyballen,dankunjemoeilijkinvier groepjeswerken.

BijdebeginsituatiemoetjevooraldenkenaandeSB-deelnemers.Bepaalde kenmerkenvanjeSB-deelnemersbepalendegeschiktheidvandedidactische werkvormen.Jekunthierbijdenkenaanleeftijd,zelfstandigheid,motivatie engroepsgrootte.Opendidactischewerkvormenvragenmeervande zelfstandigheidenverantwoordelijkheiddangeslotendidactischewerkvormen.

Datgeldtookvoordegroepsgrootte.Werkenineengrotegroepvraagtmeer vandedeelnemersdanoefenenintweetallenofdrietallen.Bijjongekinderen ishetwerkeninkleinegroepjesenmetnietalteopendidactischewerkvormen vaakhetmeestgeschikt.

Uitonderzoekblijktdatdeelnemersmeteenhogeintelligentiehetgoeddoen inleerconditieswaarnietallesisvoorgekookt.Datwilzeggeninsituaties waarinzezelfactiefmetdeleerstofbezigkunnenzijn,zelfstandigkunnen werkenenwaarruimteisvooreigeninbreng.Eentegestructureerde leersituatielijktintelligentedeelnemerstedemotiveren.Deelnemersmet geringevoorkennis(bewegingservaring)eneenglobalecognitieveleerstijl presterenbeterineengestructureerdeleeromgeving.Eengestructureerde leeromgevingontstaatdoorgeslotendidactischewerkvormentegebruiken.

Totslotspeeltdegroepsgrootteeenrol.Bijgrotegroepenishetbelangrijk

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetisbelangrijkjeaftevragenmetwelkedidactischewerkvormenjezogoed mogelijkdegesteldedoelenkuntbereiken.Erbestaanveelverschillende doelstellingen.Daardoorishetalleenmogelijkomeenpaaralgemene richtlijnentegeven.Cognitievedoelenensociaal-affectievedoelenzijn waarschijnlijkbetertebehalenmetminofmeeropendidactischewerkvormen. Hebjealsdoelhetzosnelmogelijkaanlerenvaneenbepaaldetechniek,dan zijngeslotendidactischewerkvormenhetmeestgeschikt.

Bewegingsvormen

Deaardvandebewegingsvormenismedebepalendvoordekeuzevande didactischewerkvormen.Sport-enbewegingsactiviteitenmetenigrisicoof gevaar(ringenzwaaien,trampolinespringen,klimmen)en/ofdieeenhoge matevanconcentratievergen,vragenomeengestructureerdeleeromgeving endusomgeslotendidactischewerkvormen.

Belangvanvariatieaandidactischewerkvormen

Naasthetafstemmenvanjedidactischewerkvormenopdebeginsituatie,de doelstellingendeaardvandebewegingsvormen,ishetbelangrijkomvariatie aantebrengenindedidactischewerkvormen.Uiteindelijkgaatheteromhet lesgevenzoteorganiseren,datjededeelnemersuitdaagt.Variatiedraagt hieraanbij.Hetzorgterbijvoorbeeldvoordat:

• deelnemersbetergemotiveerdblijvenendaardoormeerleren

• deelnemersopverschillendemanierenleren(leerstijlen)enzoiedereen aanzijntrekkenkomt

• jetegemoetkomtaanmeerderesoortendoelstellingen. Opdracht4

Indelingenkeuzevandidactischewerkvormen.

a. Jekuntdidactischewerkvormenindelenvanuitenorganisatorisch uitgangspunt.Leguitwatditbetekent.

b. Geefeenaantalvoorbeeldenvandidactischewerkvormenvanuitdit uitgangspunt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

c. Eenvandedidactischewerkvormendiehierbijhoortishetwerkenin groepen.Waarmoetdelesgeveroplettenomhetwerkeningroepengoed telatenverlopen?

Filmpje-BewegingsonderwijsHetjongekind

d. BijhetwerkeningroepenishetbelangrijkdatdeSB-deelnemerssnelaan deslaggaan.Inhetfilmpjeduurthetbijnavijfminutenvoordatdekinderen ingroepenaandeslaggaan.Hoekunjeditbeterendussnellerdoen?

Opdracht5

Openengeslotenwerkvormen (groepsopdracht)

Indelingenkeuzevandidactischewerkvormen.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

Jekuntdidactischewerkvormenindelennaardehoeveelheidruimtediede lesgeverdeSB-deelnemersbiedt.

a. Watzijnopenengeslotendidactischewerkvormen?

b. Bedenkeenaantalvoorbeeldenvanopenengeslotendidactische werkvormen.

Opdracht6 Keuzeaspectenvandidactische werkvormen(theorieopdracht)

Indelingenkeuzevandidactischewerkvormen.

Dekeuzevanjedidactischewerkvormenisafhankelijkvandebeginsituatie, dedoelstellingendebewegingsvorm.

a. Geefvandedriekeuzeaspectentweepraktijkvoorbeeldenwaaruitblijkt datditjouwkeuzevandedidactischewerkvormenbepaalt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

b. Vergelijkjouwresultaatmetdatvaneenofdievanmeerdere medestudenten.

Organisatorisch

Wijzevanaanbieden

Spelvorm

Organisatorisch

Ruimtediedelesgever biedt

Vrijwerken

Jekuntdedidactischewerkvormvrijwerkenopverschillendemanieren invullen.Vrijwerkenkanbetekenendatdedeelnemerseenvrijekeuzehebben inbewegingssituatieenbewegingsvorm.Eenvoetbaltrainerheeftverschillende situatiesneergezetendespelerskiezenzelfeensituatieenwatzeprecies willentrainen.Vrijwerkenkanookbetekenendatbijeenoftwee bewegingssituatieseenvaststaandeopdrachthoortendatdeSB-deelnemer deoverigesituatiesvrijmaginvullen.Voordelenvanvrijwerkenzijn:

• Deelnemerskunnenopeigenniveauennaareigeninteresse trainen/oefenen.

• Deelnemerslerenbewegingssituatieszelfopgangtehouden.

• Hetbevordertdezelfstandigheid.

• Hetbevordertdesamenwerkingenhetrekeninghoudenmetelkaar.

• Hetbevordertdecreativiteit.

Vrijwerken

Dedeelnemersmogenvrijwerken.Zemogendebewegingssituatieende

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Jekuntdeelnemersookvrijlatenwerkenineendeelvandelesoftraining.Zo mogendevolleybalstersvanTornadoeersttienminutendoenwatzewillen. Hetmoetuiteraardwelmetvolleybaltemakenhebben.

Vrijwerkenbetekentnietdatdedeelnemerszomaarwatkunnendoen.Maak daaromalssport-enbewegingsleideraltijdafsprakenover:

• dewijzewaaropdedeelnemersrekeningmoetenhoudenmetelkaar

• deveiligheid.Geefduidelijkaanwatdeleerlingennietmogendoen,wat tegevaarlijkis.Bijklimmeninhetwandrekkunjevertellen: ‘Jemagzelf wetenhoejeinhetwandrekklimt,maarjeklimtniethogerdandevijfde sportenjemagnietafspringen.Jeklimtdusgewoonhelemaalnaar beneden.’

• datdedeelnemerswelmoetenbewegen: ‘Ikwildatiedereenactief meedoet.’

Werkeningroepen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijdezewerkvormverdeeltdelesgeverdedeelnemersineenaantalgroepen. Meestalwerktdanééngroeponderleidingvandelesgeverenwerkende overigegroepenminofmeerzelfstandig.Naverloopvantijdwisselende groependoor.Ookbijdezedidactischewerkvormkunjededeelnemersopen ofmeergeslotenlatenwerken.Jekuntbijelkesituatieenvoorelkegroep preciesvastleggenwaterdedeelnemersgaanoefenenenopwelkemanier zedatdoen.

Lesgeversbinnenhetbewegingsonderwijswerkensteedsmeerinvakken.Bij dezewerkwijzedeeltdelesgeverdegymzaalmeestalindrievakken.De verschillendevakkenzijneensoortstations.Inelkvakbiedtdelesgevereen bepaaldebewegingsactiviteitaan(mikken,springen,zwaaien)ennaverloop vantijdwisselendegroependoor.

Hetwerkeningroepenkentnagenoegdezelfdevoordelenalshetvrijwerken. Daarnaastbiedthetwerkeningroepenhetgrotevoordeeldatdedeelnemers intensiefkunnenwerken.

Werkeningroepen

Debuitensportinstructeurheeftvoorhetmountainbikendriesituatiesuitgezet:

• down-hillparcours

• nemenvanhorizontalehindernissen(boomtakken)

• slalomparcours.

Dedeelnemersoefenenbijelkesituatietwintigminutenenwisselennavijf minutenrustdoor.

Bijhetwerkeningroepenvraagjeredelijkwatvandezelfstandigheidvan SB-deelnemers.Maakdaaromheldereafsprakenover:

• deveiligheid

• wanneerenhoedegroependoorwisselen

• devrijheiddiededeelnemershebbentenaanzienvandebewegingssituatie endebewegingsopdracht.

Bijhetwerkeningroepenishetbelangrijkomalslesgeverhetoverzichtte houden.Enkeletipszijn:

• Gazelfbijdemeestrisicovolleofmoeilijkstesituatiestaan.

• Kiesvooreenplekwaarjeoverzichthoudtoverdeanderegroepen.

• Werknietaltijdmetdezelfdesamenstellingvangroepen,maarverander regelmatig.

• Steldegroepenbewustsamen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Verdiepingsstof-Coöperatiefleren.

Werkenineenvastevolgorde

Bijhetwerkenineenvastevolgordekunjedenkenaaneentoestellenbaan, omgangsbaan,stationsvormofcircuit.Deverschillendeonderdelenkunjeop meerderemanierenkiezen.Jekuntkiezenvooreenvormwaarbijalle onderdelenverwantschapvertonen.Zoheeftdeturntrainergekozenvoor allerleiklim-enklautersituatiesdieineenbepaaldevolgordestaanopgesteld. Eenanderevariantishetwerkenmeteentoestellenbaanofvaardigheidscircuit metverschillendebewegingsvormen(klauteren,balanceren,springen, zwaaien).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Springenineenomgangsbaan.

Hetwerkenineenvastevolgorde,bijvoorbeeldineenomgangsbaan,kan bijdragenaaneengevarieerdeenintensieveles.Alsjedesituatienietgoed overdenkt,kanhetgebeurendateropbepaaldeplaatseneenopstopping ontstaat.LaateventueeldeSB-deelnemersopmeerdereplaatsenvande toestellenbaanstarten,zodatiedereensnelaandegangis.Letopdatjeeen positiekiestvanwaaruitjehetoverzichthebt.Denkookvoorafnaoverhoe jedebewegingssituatieaankuntpassen,omhetbijvoorbeeldmakkelijkerof juistmoeilijkermaken.

Klassikaalwerken

Bijdeklassikalewerkvormzijnalledeelnemersmethetzelfdebezigenhet initiatiefgaatuitvandelesgever.Erbestaatwelenigevariatie.Delesgever kanbinnendezelfdebewegingssituatiededeelnemersdezelfde bewegingsopdrachtgevenofjuistdebewegingsopdrachtaanpassenaande mogelijkhedenvandedeelnemers.Voordelenvanklassikaalwerkenkunnen zijn:

• Dedeelnemerslerenveel.

• Debewegingssituatieisoverzichtelijkenmakkelijkcontroleerbaar.

• Hetversterkthetgroepsgevoel.

Wijzevanaanbieden

Opdrachtvorm

Bijhetgebruikvande opdrachtvorm verteltdelesgeverwatermoetgebeuren. Vervolgensgaatdegroepaandeslag.Delesgevergeefteenopdrachtzonder alteveelaanwijzingeneninstructie.Wanneerhijtechnischeaanwijzingen geeft,isheteeninstructievorm.Erisonderscheidingeslotenenopen opdrachtvormen.Geslotenopdrachtenlatenweinigruimtevooreigeninbreng vandekantvandedeelnemers.Eenvoorbeeldvaneengeslotenopdrachtis: ‘Stapmetjerechtervoetopdebalk,loopnaardeoverkantenspringermet eenstreksprongaf’.Openopdrachtenlatenwelruimtevooreigeninbreng, bijvoorbeeld: ‘Komopeenofanderemanieropdebalk,ganaardeoverkant endoeeenafsprong.’

Jekuntopdrachtennietalleenverbaal,maarookvisueelgeven.Veellesgevers makenhiervangebruikbijeencircuitoftoestellenbaan.Bijelkstationstaat eenafbeeldingvanwatermoetgebeuren.Opdezemanierkunnende deelnemerszelfstandigaandeslag.

Instructievorm

Onder instructie verstaanwehetgevenvantechnischeen/oftactische aanwijzingenterondersteuningvanhetleerproces.Omdeinstructiegoedte kunnengeven,moetdelesgeverdebewegingsuitvoeringheelgoedkennen enmoethijwetenwelkeaanwijzingenhijperinstructiemomentwilgeven. Instructiekunjeopverschillendemanierengeven:

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• auditieveinstructie(praatje)

• visueleinstructie(plaatje)

• tactieleofmanueleinstructie(bewegingaanlatenvoelen).

Bijauditieveinstructiekunjedenkenaanhetgevenvaneen bewegingsbeschrijving.

Eenanderemogelijkheidomhetleerprocesteondersteunenisdoorgebruik temakenvandestemomeenbepaaldritmeaantegeven(‘ta-dam-ta-dam’ of ‘een-twee’ bijdeafzetvanhetzwaaienaanderingen, ‘rechts-links’ bijhet makenvaneenlay-up).

Voorsommigedoelgroepengeeftheteenmeerwaardewanneerjedeopdracht ofinstructieverpaktineenverhaalvorm.Ditgeldtbijvoorbeeldvoorjonge kinderenenvoormensenmeteenmatigverstandelijkebeperking.Bijdeuitleg vaneentikspelspreekjedannietovertikkenennietgetiktworden,maarover boeven,politieagenten,jagersenhazen.Bijhetspringenvanmatnaarmat, zonderopdegrondtekomen,gaathetomeenverhaalmetkrokodillenof haaiendiejeopkunneneten.

CONCEPT

Instructieverpaktineenverhaal:Speeldatjeovereenriviermetkrokodillen moetzwaaien.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijvisueleinstructiegaathetomhetgevenvaneenvoorbeeld.Hetvoorbeeld, dedemonstratie,neemtvanoudsherinsport-enbewegingssituatieseen belangrijkeplaatsin.Deelnemershebbendeelementairebehoefteomeerst tewetenhoeeenbewegingeruitzietofhoejeeenbewegingsopdrachtmoet uitvoeren.

Hetmerendeelvandedeelnemers(enzekerkinderen)isvisueelingesteld.Het isdanookvoordelesgevervanhetgrootstebelangommetvoorbeeldente werken.Bijvisueleinstructiekunjeookgebruikmakenvanplaatjes,foto’sof filmbeelden.Erzijntweesoortenvoorbeeldvormen:

• hetopdrachtvoorbeeld

• hetinstructievoorbeeld.

Hetopdrachtvoorbeeld

Delesgevergebruikthetopdrachtvoorbeeldomeenopdrachttegevenofte verduidelijken.Hetvoorbeeldmaaktdedeelnemersduidelijkwatzemoeten doen.

Delesgevergebruikthetopdrachtvoorbeeldvaakbijhetaanlerenvaneen nieuwebewegingsvorm,omhetleerprocestestarten.Hijwildooreen voorstellingvandebewegingtegevenduidelijkmakenwatdedeelnemers moetendoen.Hijgeefteenvoorbeeldoflaateenvoorbeeldgeven.Hetisniet altijdnoodzakelijkomdaarverbaleinformatieaantoetevoegen.

Opdrachtvoorbeeld

• Delesgeverdoetéénrondevandetoestellenbaanvoorenvraagtde deelnemershemnatedoen.

• Delesgeverzetdedeelnemerszobijdebasketneer,datzedelay-upen hetafvangengoedkunnenzien.Hijgeefthetjuistevoorbeeld.Daarnagaan dedeelnemerszelfaandeslag.

• Detennisleraarneemteenspeleralsvoorbeeld:hijspeelthemdrieballen aan(tweekeerforehand,éénkeerbackhand);deopdrachtisnuvoorde restvandegroepduidelijk.

Hetinstructievoorbeeld

Delesgevergebruiktinditgevalheteigenvoorbeeldofhetvoorbeeldvaneen deelnemeromaanwijzingentegevenoverdewijzevanuitvoeringvande betreffendevaardigheid.Hetkandaarbijgaanomtechnischeoftactische aanwijzingenterondersteuningenomeengoedbewegingsbeeldtekrijgen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Instructievoorbeeld

• Delesgeverzetdedeelnemersnaastdelandingsmat,geeftaandatze moetenkijkennaardehoogtewaarophijdedraaiinzetenlaatzelfdesalto zien.

• Delesgeverlaatdelay-upvoordoendooreendeelnemerdiedituitstekend beheerst.

• Delesgeverstaatopderandvanhetzwembadenlaatdedoorhaalbeweging vandeschoolslagzien.

Tactieleinstructie heefttemakenmethetlatenvoelenvandebeweging.Door hetlatenvoelenvaneenbeweging(debeenslagschoolslagaanlatenvoelen, devoetnaarbuitendraaienbijhetgevenvaneenpassmetdebinnenkantvan devoet)probeertdelesgeverdedeelnemertoteenbeterleerresultaatte brengen.Delesgeverhelptdedeelnemerbijhetuitvoerenvandebeweging. Delesgeverpakthemofhaarvastenbegeleidtdebeweging.

Alslesgevergeefjeregelmatigeenvoorbeeldoflaatjeiemandhetvoorbeeld geven.Lethierbijopdevolgendeaandachtspunten:

• Steldedeelnemerszoop,datzehetvoorbeeldallemaalgoedkunnenzien.

• Laathetvoorbeeldzonodigvanverschillendekantenzien.

• Laathetvoorbeeldeventueelnogeenkeerzien,zekeralshetomeennieuwe ofingewikkeldebeweginggaat.

• Geefvantevorenaanwaaropdedeelnemersmoetenletten.

• Werkvanuiteentotaalbewegingsbeeldnaarspecifiekeonderdelentoe. Doeduseerstaltijddehelebewegingvoorendaarnaeventueeldedelen vandebeweging.

• Maakbewustgebruikvanhet(overdreven)foutevoorbeeld.Eenvoorbeeld vanhoehetnietmoet,kansomsgoedwerken.Hierbijkunjedenkenaan hetlatenzienvanhetveeltelaatrakenvaneenbalbijtennisofaanhet slaanvaneenhockeybalmetdeverkeerdehandboven.Geefdaarnaaltijd weerhetgoedevoorbeeld.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Hetiseffectiefomookeendeelnemerhet(goede)voorbeeldtelatengeven. Hetvoordeelisdandatjealslesgeverdegroepkuntblijvenzien.Jekunt commentaarentoelichtinggeven.Hetvoorbeeldvaneenmededeelnemer kanmotiverendwerken.Dedeelnemerszienhetalshaalbaarenalseen uitdaging.

• Combineerhetvoorbeeldmeteenbeknopteinstructie(plaatje+praatje).

Vraagvorm

Bijhetgebruikvandezewerkvormsteltdelesgeverdedeelnemer(s)eenof meerderevragen.Dezevragenkunnengaanover:

• hetverloopvandebewegingsuitvoering

• eengevolgdetactiek

• debetekenisvanspelregels

• hoedesamenwerkingverlopenis.

Dedeelnemerswordenaanhetdenkengezetdoorhetbeantwoordenvan vragenendaarmeeactiefbijhetleerprocesbetrokken.Ditactievemeedenken heefteenpositiefeffectopdekwaliteitvanhetleerproces.Doortevragen komtdelesgevererachterwatdedeelnemerweetendatisbelangrijkvoor hetvervolgvanhetleerproces.Bovendienkrijgtdelesgeverzoookinformatie overdeleerstijlvandedeelnemer.Zokandedeelnemersterkcognitief betrokkenzijnophetleerprocesofjuistheeloppervlakkig.

Vraagvorm

Vraaggesprektussenlesgevereneengroepjedeelnemers.

‘Verteleens,hoeverliepdesamenwerking?’ Lesgever: ‘Oh,welgoed.’ Deelnemer: ‘Kunjeaangevenwatjegoedvond?’

Lesgever: ‘Ikvondhetgoeddatiedereenechtmeedeedenniemand achteroverleunde.’

Deelnemer: ‘Kunjeietsnoemenwatmogelijknogbeterkan?’

Deelnemer:

Lesgever: ‘Wepratennogietsteveeldoorelkaar,wemoetenwatbeter naarelkaarluisteren.’

Vormvanzelfontdekking

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Dezelfontdekkingsmethodeiseendidactischewerkvormdieisgebaseerdop destellingdatlerendoorzelfietsteontdekken,zelfietsoptelossen,veel efficiënterisdanwanneerdeelnemersdezeinformatieineenkant-en-klare vormaangebodenkrijgen.Uitonderzoekblijktdatdezemethodede zelfwerkzaamheidendemotivatievandedeelnemersverhoogt.

Voordelesgeverishetbelangrijkomdejuistebewegingssituatieeneenjuiste opdrachtformuleringtekiezen.Deopdracht ‘gamaarlekkerzwaaien’,zal waarschijnlijknietveelleereffectopleveren.Eenopdrachtwaarbijjede deelnemersvraagttegaanzwaaienenteontdekkenhoejetot zwaaivermeerderingkuntkomen,levertwaarschijnlijkmeerresultaatop.Het isbelangrijkdatdelesgeverhetprocesvanzelfontdekkingblijftbegeleiden. Dezedidactischewerkvormkunjedanookprimacombinerenmetde vraagvorm.

Coachvorm

Bijsportenbewegenhebbenwenietalleentemakenmethetaanlerenvan techniek,maarookmettactiek.De coachvorm isgeschiktvoorhetaanleren vantactischevaardigheden.Decoachvormkanoptweemanierenvormgegeven worden:

• feedforward:voorzeggendcoachen(‘nuaanbieden’of‘Achmed,naarlinks’)

• feedback:achterafcoachen,debekendegoedkeuringofdecorrectie.

Bijhetcoachentijdenseenspelsituatieheeftdelesgevermaarweinigtijden vaakisdeafstandtotdebetreffendedeelnemer(s)groot.Ditmaakthet toepassenvandecoachvormsomslastig.Ineendergelijkesituatiekande lesgeverdespelvormstopzetten(bevriezen)endandefeedbackgeven.Ditis eenveelgevallenbeterdanachteraf.Alsjehetspelsnelbevriest,kunje deelnemersdirectfeedbackgevenopgemaaktekeuzesofingenomenposities.

CONCEPT

Bijhetachterafcoachenkunjebepaaldesituatieswelterughalen,maardat isnietaltijdevengemakkelijk.Daaromgebruikencoachessteedsvaker videomateriaal.

Aandachtspuntencoachvorm

Omdecoachvormsuccesvoltoetepassen,ishetbelangrijkomopdevolgende puntenteletten:

• Defeedforward-enfeedbackinformatiemoetenhoorbaarzijnvoorde betreffendedeelnemer.

• Alsjeeenzachtestemhebt,moetjedefeedforwardenfeedbackvandichtbij gevenofbevriessituatiesgebruiken.

• Geefkortenkrachtigeinformatie.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Maakgebruikvannon-verbaleondersteuning(gebaarvaneenloop-of speelrichting,gebaarvantempomaken).

• Bijbevriessituatiesmoetendedeelnemersdirectstoppenmetbewegen, andersisdespelsituatienietmeerherleidbaar.

• Eenbevriessituatiemoetkortzijnenniettevaaktoegepastworden.

Coachvorm

Delesgeverbiedteenspelsituatieaanwaarbijhetaccentoptactiekligt.Hij zoektsteedseenplaatsdichtbijhetspelverloop,maarhoudtookoverzicht. Delesgevermaaktdevolgendecoachopmerkingen:‘Henkstapjenaarrechts!’ ‘Ansnuinstappen’, ‘Harrieterugnaardedriemeter’, ‘GoedJan’, ‘EerderPiet’, ‘Hijhadnaardespelverdelergemoeten.’

Spelvorm

Bijeen spelvorm kiesjeervooromdeelnemersalspelendietsaanteleren. Zokunjemetkindereneenkwartetspelspelen,omtelerenwelkevoorwerpen bijelkaarhoren.Anderespelvormenzijnbijvoorbeeldhetrollenspelende quiz.Bijeenrollenspelgaathetomeenprobleemspelenderwijsvanmeer kantentebelichtendoorhetverdelenvanverschillenderollen.Eenbekende techniekhierbijisderolomkering:iemandspeelteenroldiejuisttegengesteld isaanzijneigenmening.Bijeenquizdagenallerleivragendedeelnemersuit tothetverwerkenoftoepassenvandeleerstof.

Alssport-enbewegingsleiderkunjespelvormenprimagebruikenomde toepassingvanbepaaldetechnieken,tactiekofregelsaanteleren.Datheet ookwelwedstrijdechtofgame-like-trainen.SportbondenalsdeKNVBende Nevobozijnsterkvoorstandervanwedstrijdechttrainenenoefenen.

Zekervooreenbeginnendlesgeverishetbegeleidenvaneenspelniet eenvoudig.Ergebeurtvanallestegelijkertijd.Bijeenspelheeftdelesgever drietaken:

1.spelleiderofscheidsrechter

Alslesgeverleidjehetspel.Datisbestlastig.Enerzijdsmoetjederegels consequenthanterenenanderzijdsmoetjesomsindegeestvanhetspel fluiten.Hetisbelangrijkdatjeaandachtbesteedtaanhetwaaromvan deregelsendatjijjeinbepaaldesituatiesverantwoordtvoorjewijzevan leidinggeven.

2.coach

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijdebegeleidingvaneenspelhoortookhetcoachen.Wehebbenhier aandachtaanbesteedbijhetbesprekenvancoachenalsdidactische werkvorm.

3.begeleider

Alslesgeverhebjeookdetaakomdedeelnemersaantemoedigenente stimuleren.Hierbijkunjegebruikmakenvanhetgevenvancomplimenten. Ditkanopverschillendemanieren.Jekunttijdensennahetspel complimentengevenenjekunthetindividueelengroepsgerichtdoen. Daarnaastmoetjeafentoegrenzenstellenaanhetgedragvande deelnemers,zodatzewetenwaarzeaantoezijn.

Aandachtspuntenspelvorm

Voorveellesgeversishetuitleggenenleidenvaneenspellastig.Zekerde beginnendelesgeverheeftsterkdeneigingomalleswathijvanhetspelweet ineenstevertellen.Probeeralslesgeveriniedergevalbijdeuitlegvaneen speldevolgenderichtlijnenaantehouden:

• Alsheteenbalspelbetreft,hebjealslesgevertijdensdeuitlegdebalzelf vast,zodatdebaldeaandachtvandedeelnemersnietafleidt.

• Maakhetspelideekortenkrachtigduidelijk.

• Leghetspeluitaandehandvandetakendiededeelnemendepartijen hebben(meestaleenaanvallendeeneenverdedigendepartij).

• Beperkjetothetuitleggenvandevoornaamsteregelsvanhetspel(bepaal vantevorenwelkeregelsbelangrijkzijn),benoemmaximaaldrietotvijf regels.

• Zetdespelersalklaarindegekozenspelsituatie(zetbijvoorbeeldbijtrefbal despelersvoordeuitlegalinhunvak).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

4.degroeperingvorm

Ditkanvariërenvanindividueelwerken,werkenintweetallentot samenwerkenineennietvoorafbepaaldegroep.

5.dewerktijd

Jekuntdedeelnemerslatenwerkenmetofzondertijdsdruk.

Alsjededeelnemersopallevijfpuntenvolledigvrijlaat,sprekenwevaneen opendidactischewerkvorm.Legjealleshelemaalvast,dannoemenwedat eengeslotendidactischewerkvorm.Erontstaateenglijdendeschaalvanmeer ofminderopen/geslotendoordeverschillendepuntenopeenanderemanier intevullen.

Opendidactischewerkvormenlenenzichvooralvoorvormenvanbewegen diedichtbijdenatuurlijkebewegingenvandedeelnemersstaan.Jekunt hierbijdenkenaanklauteren,lopen,springen,balanceren,rollen,duikelen, werpenenvangen.Wanneerhetomrisicovollebewegingengaat(klimmen, speerwerpen,duiken),zijngeslotendidactischewerkvormengeschikter.

Geslotendidactischewerkvormbijhetzwaaienaande trapezestok

1.hetmateriaal.Iedereenwerktmetdetrapezestok.

2.deruimteendeplaats.Eenaantaldeelnemerswerktaandetrapezestok, terwijldeoverigedeelnemersopdebankzitten.

3.detechnischeuitvoerring.Dedeelnemerskrijgenallemaaldezelfde preciezeinstructies(armenlang,tweetellenritmebijdeafzet,éénvoet netvoorenéénvoetnetachterhetophangpunt).

4.degroeperingvorm.Vierdeelnemerszwaaien,deanderenwachten.De groepenzijnsamengesteldopbasisvanlichaamslengte.

5.dewerktijd.Dedeelnemersmakenallemaalhetzelfdeaantalzwaaienen moetendanplaatsmakenvoordevolgende.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Geslotendidactischewerkvormenzijnoverhetalgemeengerichtophetzo snelmogelijkbereikenvanhetgesteldedoel,bijvoorbeeldhetbeheersenvan devolleybalservice.Delesgeverprobeertdedeelnemers,voorzegaanoefenen, zovolledigmogelijkteinformeren.Hijprobeerthetmakenvanfoutente voorkomenenkiestvoordemeestefficiëntewegnaarheteinddoel.

Bijopendidactischewerkvormenstaatniethetsnellebereikenvande vastgesteldeeindvormcentraal,maardemogelijkheidvandedeelnemereen eigenleerwegtevinden.Erwordtgewerktviadewegvandegeleidelijkheid, waarbijfoutenmakenmag.

Binnenhetbewegingsonderwijsissteedsmeeraandachtvoorzelfstandig werkenenhoejedatkuntbevorderen.Daarbijzijnactiverendewerkvormen belangrijk.Ditzijnwerkvormendiespecifiekgerichtzijnopeenactievererol vandedeelnemersinhuneigenleerproces.Dezeactiverendewerkvormen zijnopendidactischewerkvormen.Zebevorderenzowelhetleerresultaatals dezelfstandigheid.Deachterliggendegedachtevanzoactiefmogelijk betrokkenzijnbijhetleerprocesisterugtevoerenopwatmensenonthouden. Mensenonthoudenongeveer:

• 10%vanwatzelezen

• 20%vanwatzehoren

• 30%vanwatzezien

• 50%vanwatzehorenenzien

• 70%vanwatzemetanderenbespreken

• 80%vanwatzeevaluerenennabespreken

• 90%vanwatzeanderenuitleggen.

Voorbeeldenvandidactischewerkvormen.

Bekijkdevolgendetweefilmpjesenbeantwoorddevragenhieronder.Jemag kiezenofjeantwoordbetrekkingheeftopéénofmeerderefilmpjes.

Filmpje-Ballenestafette

Filmpje-Hoepelestafette

a. Welkedidactischewerkvormgebruikendelesgevers?

b. Opwelkeaandachtspuntenmoeteenlesgeverlettenomdezedidactische werkvormgoedtelatenverlopen?

c. Aanwelkevandedoorjougenoemdeaandachtspuntenvoldoetdelesgever?

Voorbeeldenvandidactischewerkvormen.

Instructieishetgevenvantechnischeen/oftactischeaanwijzingenter ondersteuningvanhetleerproces.

a. Instructiekunjeopdrieverschillendemanierengeven.Welkedriemanieren zijndat?

b. Geefvanelkeinstructiewijzeeenvoorbeelduitdepraktijk.

c. Aanelkeinstructiewijzekunjeeisenstellen,zodatdebetreffendewijzevan instructieookeffectiefis.Welkeeisenkunjeaandeverschillende instructiewijzenstellenomdezeeffectievertemaken? Opdracht11

Voorbeeldenvandidactischewerkvormen.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Wathoudtdecoachvormalsdidactischewerkvormin? b. Bespreekmetelkaarwatjeverstaatonderfeedforwardenfeedback.

c. Gauitvaneenbepaaldetakvansportenbespreekmetelkaarhoejede coachvormbinnendiesporttoekuntpassen.

Filmpje-Korfbal

d. Hanteertdelesgeverdiehetspelleidtdecoachvorminhetfilmpje?Waarom wel/niet?

e. Opwelkemanierzoujeindezesituatiedecoachvormgoedtoekunnen passen?Welkemogelijkhedenhebjealslesgeveromindezesituatiete coachen?

Opdracht12 Kiezentussenopenofgesloten werkvorm(theorieopdracht)

Voorbeeldenvandidactischewerkvormen.

Filmpje-Samenwerkingsopdracht

Filmpje-Parkour

a. Denkjedatindezelessensprakeisvaneengeslotenofopendidactische werkvorm?Waaromdenkjedat?

b. Waaromzoujebijdezeactiviteitkiezenvooreengeslotendidactische werkvorm?

c. Waaromzoujebijdezeactiviteitkiezenvooreenopendidactische werkvorm?

Daarnaastmakentrainersregelmatiggebruikvaneen(white)bordofflap-over. Dezehulpmiddelenzijngeschiktvooronderanderedeopdrachtvorm,de instructievormendecoachvorm.

Bijhetwerkeningroepenenhetwerkeninvastevolgordekunjedeinstructie ondersteunenmetzogenaamdeinstructiekaarten.Een instructiekaart bevat meestaleenplaatjeoftekeningvandebewegingdiededeelnemeruitmoet voeren,aangevuldmeteenkortebeschrijving.Bijveelfitnessapparatenstaan deoefeningenopdezemanierbeschreven.Hetgebruikvandezekaarten bevordertdezelfstandigheidvanwerkenbijdedeelnemers.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Eenkrijtjekanookeenprimadidactischhulpmiddelzijn.Somskunjedoor hetzettenvaneenkruisjeofstreepopeenbepaaldeplaatsdedeelnemers duidelijkmakenwatzemoetendoenofwaarzemoetenstaan.Bijjudolesaan kinderenziejedatdelesgeverdeopdrachtverduidelijktdoormarkeringen opdemat.Zomaakthijmeteenkrijtjedevoetenstandduidelijkofderichting waarineenbeengezwaaidmoetworden.Insommigegevallenkunjehetkrijtje vervangendoorpylonenofmarkeringshoedjes.Lesgeversinhetzwemonderwijs makenveelgebruikvanallerleididactischehulpmiddelen,zoalszwemvliezen, plankjesendrijfmiddelen.Opwathogerniveauziejedattrainersgebruikmaken vanvideomateriaal,foto’sentekeningen.Ookdezehulpmiddelenkunnenhet leerprocesondersteunen.

Hetlesvoorbereidingsformulier

WatvuljenupreciesinbijdekolomDidactischewerkvormenvanhet lesvoorbereidingsformulier?Ophetlesvoorbereidingsformuliergeefjeeen korteomschrijvingvandetegebruikenwerkvormaangevuldmeteenaantal belangrijkedidactischeaanwijzingen:

• vrijwerken(aanwijzingentenaanzienvandeveiligheid)

• werkeningroepen(samenstellingvandegroepen,informatieoverhetal dannietmogenaanpassenvandebewegingssituatie,wijzevan doordraaien)

• werkeninvastevolgorde(formuleringvandeopdrachteneneventuele vervolgopdrachten,devolgordevanwerken,aanwijzingen)

• opdrachtvorm(geslotenofopenopdracht: ‘Stapmetjerechtervoetopde balk,loopnaardeoverkantenspringermeteenstreksprongaf.’’Komop eenofanderemanieropdebalk,ganaardeoverkantendoeeenafsprong.’)

• instructievorm(wijzewaaropjeinstructiegaatgeven:auditief,visueel, tactiel,welkeinstructies,aanwijzingen,correctiesjegeeftofkuntgeven

• vraagvorm(welkevragenjeopwelkmomentkuntstellen)

• coachvorm(welkeaccentenjelegt,welkecoachmomentenjebenut, mogelijkeaanwijzingen)

• didactischehulpmiddelen (welkehulpmiddelenjegebruikt,zoalseenfluit, krijtjeofbord).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Verbeterenvandestreksprongmetbehulpvaneen minitrampoline

AANWIJZINGENENHULP

Begeleiding/didactischewerkvorm

Aandachtspunten

• consequentgebruikenvankortpraatje,plaatjeendaadje.

Werkvormenenhulpmiddelen

• klassikaalwerken,opdrachtvormeninstructievorm

• krijtje(aangevenvanhetafzetpunt).

Voorbeeld

• eerstzelfvoordoenvandestreksprong,latergebruikmakenvaneen voorbeeldvandedeelnemers

• deelnemersstaanaandezijkant

• accentopdeafzet.

Instructies(klassikaal)

• benadrukkenvandeafzetvoordeinsprong(krijtstreep)

• meerspanningtijdensdezweeffase

• doordeknieënbijdelanding.

Opdracht14 Defluitalsdidactischhulpmiddel (groepsopdracht)

Didactischehulpmiddelenenhetlesvoorbereidingsformulier.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen. Discussieermetelkaaroverdevolgendestelling:Defluitisuit!

Vatjulliediscussiesamenmet:

1.jullieeindoordeeloverdezestelling 2.eenlijstjemetargumentenvoorentegen.

Opdracht15 Videoalsdidactischhulmiddel (theorieopdracht)

Didactischehulpmiddelenenhetlesvoorbereidingsformulier.

Filmpje-AV-middelenindegymles(viawebsitegymwijzer.nl)

Watvindjijvanhetgebruikvanvideoalsdidactischhulpmiddeltijdenseen lesoftraining?

Opdracht16

Didactischewerkvormenenhet lesvoorbereidingsformulier(theorieopdracht)

Didactischehulpmiddelenenhetlesvoorbereidingsformulier.

Gauitvaneendoorjougegevenlesoftrainingofeenlesoftrainingdieje gekregenhebt.Vuldekolomdidactischewerkvormeninophet lesvoorbereidingsformulier.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht17 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

b. Vuldebeoordelingin.

1.

2.

Jekunthetbegripdidactischewerkvormenbeschrijven enopdriemanierenindelen.

Jekuntvoorbeeldengevenvandidactischewerkvormen endetoepassingindepraktijk.

3.

4.

Jekuntdeverschillendedidactischewerkvormen,zoals decoachvormenspelvormomschrijven.

Jekuntbeschrijvenwaterverstaanwordtonderopenen geslotendidactischewerkvormenendezetoepassenin depraktijk.

5.

Jekuntdekolomdidactischewerkvormencorrect invullenophetlesvoorbereidingsformulier.

8.6Verdiepingsstof-Effectievedocenten

Uitonderzoeknaareffectieveenmindereffectievedocenten,blijktdat effectievelesgevershetvolgendedoen:

• Zegevenhelderenduidelijkinstructies.

• Zegevenconcreetaanwathetdoelisenwanneerhetisbereikt.

• Zegevenbeheersbareenuitvoerbaretaken.

• Zebeoordelendeleeruitkomstenopeenvoordedeelnemertebegrijpen wijze.

• Zegrijpenonmiddellijkterugopafgesprokenregelsenbedoelingenwanneer dedeelnemersafwijkendgedragvertonen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bovendienblijktuitditonderzoekdateffectievedocentenoverdevolgende kenmerkenbeschikken:

• enthousiasme

• warmte

• helderheid

• humor.

8.7Verdiepingsstof-Coöperatiefleren

Delaatstejarenbestaaterbinnenhetonderwijsveelaandachtvoorcoöperatief ofsamenwerkendleren.Coöperatieflereniseenonderwijsleersituatiewaarin dedeelnemersinkleinegroepjesopeengestructureerdemaniersamenwerken aaneenleertaakmeteengezamenlijkdoel.Dedeelnemersdiesamenwerken, zijnnietalleengerichtophuneigenlerenmaarookopdatvanhun groepsgenoten.Deelnemerslerenmetelkaarenvanelkaar.

Binnenhetwerkveldvansport-enbewegenkunjedenkenaansituatieswaarin eengroepjesporterstoteenoptimaalleerresultaatmoetkomendoorelkaar tehelpen,tecoachenenfeedbacktegeven.

8.8Verdiepingsstof-IJsbrekersenenergizers

Zowelbinnenhetonderwijsalsbinnenhetbedrijfslevenisersteedsmeer aandachtvoorzogenaamdeijsbrekersenenergizers.Ditsluitaanbijhetactief willenbetrekkenvanmensenbijeenles,trainingofpresentatie.IJsbrekers zijnstartactiviteitenomdirectdevolleaandachtvaneengroeptehebben.Je kunthierbijdenkenaaneengoedegrap,eenbijzonderverhaalofeen goocheltruc. IJsbrekershebbendevolgendefuncties: •

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Zozoueenenergizereenludiekemaniervangroepjesmakenkunnenzijn.Je deeltbijvoorbeeldbriefjesuitmeteenbepaalddeuntjeofdierengeluid.De mensenmethetzelfdedeuntjeofdierengeluidhorenbijelkaar.Eenander voorbeeldishetuittrekkenvanéénschoen.Alledeelnemerstrekkenéén schoenuitengooiendezeopeenhoop.Vervolgenswordendeschoenenin viergroepenverdeeldenzoektiedereenzijneigenschoenop.

8.9Verdiepingsstof-Teachinggamesfor understanding

‘Teachinggamesforunderstanding’ iseenbelangrijkebenaderingom spelenderwijsdesportspelenonderdeknietekrijgen.Dewerkvormenzijn gerichtopkindvriendelijkenmotiverendmakenvanlerenspelen.Uit onderzoekblijktdatdebenaderingvanalspelendlerenspelentotveelmeer leerresultaatleidtdandetechnische-vaardigheden-benadering.Eriswel verschiltussendediversesportspelen.Bijdoelspelenalsvoetbalenbasketbal isdespelendlerenspelenbenaderingeffectieverdanbijdeslag-enloopspelen (slagbal,softbal,honkbal).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

‘Teachinggamesforunderstanding’ miktvooralophettransfereffect.De lesgeverleertdeelnemerstactischekeuzestemaken,positiespeltespelenen strategischslimtespelen.DezegeleerdevaardighedenbijspelsportAblijkt hetkindprimatekunnenvertalennaarspelsportB.Deaanpakgaatvooraluit vanhetspelenvaneindspelvormen.Datwilnietzeggendatjebijvoetbalelf tegenelfspeelt,zekerinhetbeginjuistniet.Jespeeltwelmeteenhetechte spelvanpasserenenonderscheppenenspeeltbijvoorbeeldééntegenéén, viertegenvierofzeventegenzevenmettweedoeltjes.Tijdenshetspel stimuleerjehetzelflerenoplossenvanspelproblemen.

8.10Begrippen

Coachvorm

Voorafofachterafgerichtinformatiegevendoordelesgeveraande SB-deelnemeromeentactischevaardigheidaanteleren.

Didactischehulpmiddelen

Hulpmiddelendiedelesgevergebruiktomdegekozenwijzevanlerente ondersteunen.

Didactischewerkvorm

EenactiviteitvandelesgevergerichtophetlerenvandeSB-deelnemers.

Instructie

Hetgevenvaneentechnischeen/oftactischeaanwijzingdoordelesgeverter ondersteuningvanhetleerproces.

Instructiekaart

EenplaatjeoftekeningvandebewegingdiedeSB-deelnemeruitmoetgaan voeren.

Opdrachtvorm

Hierbijverteltdelesgeverwatermoetgebeurenterondersteuningvanhet leerproces.

Spelvorm

Activiteitvandelesgeveromeenvaardigheidspelenderwijsaantelerenbij eenSB-deelnemer.

Tactieleinstructie

HetlatenaanvoelenvandebewegingdoordelesgeverbijeenSB-deelnemer.

Vraagvorm

HetstellenvanbepaaldevragendoordelesgveraandeSB-deelnemerter ondersteuningvanhetleerproces.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Dezeleerinhoudgaatover presenteren.Presenterenmaaktgeenonderdeel uitvanhetdidactischmodel,maarisweleenergbelangrijkevaardigheidvoor eensport-enbewegingsleider.Alslesgeverprobeerjekennis,vaardigheden ofeenbepaaldeattitudeovertebrengenopdeelnemers.Ditprobeerjeop eenmaniertedoendietoteenoptimaalresultaatleidt.Dewijzewaaropje inhoudenaanSB-deelnemerspresenteertishierbijergbelangrijk.Alsje bijvoorbeeldteveelwoordenofdeverkeerdetoongebruikt,komternauwelijks ietsvanjeboodschapover.Hoejehetbestedeverschillendedoelstellingen enbewegingsvormenpresenteertaanjeSB-deelnemersishetonderwerpvan ditthema.

Opdeeersteplaatswordtingegaanophetbelangvanpresenteren.Daarna krijgthoejesuccesvolkuntpresenterenaandacht.Tijdensjepresentatiemaak jevoortdurendgebruikvanzowelverbalealsnon-verbalevormenvan communicatie.Overdezeaspectengaatparagraaf2vanditthema.Bijje presentatiespeeltjeeigenvaardigheidenjevoorbeeldfunctieeenrol.Voor degeloofwaardigheidvanjepresentatieishetbelangrijkomjebewusttezijn vandevoorbeeldfunctiediejehebt.Alsjeregelmatiginspijkerbroektraining geeft,komthetnietzogeloofwaardigoveralsjehetbelangvanhetdragen vancorrectesportkledingbenadrukt.Ditkomtaanheteindevanditthema aandeorde.

Opdracht1 Casus

DoetIngridhetgoed?

IngridvolgtdeopleidingSport&Bewegenenheeftgekozenomstagetelopen bijeenbasisschool.Helaaskrijgtzenietzoveelfeedbackvanhaarbegeleider. Tochvraagtzezichafhoezevoordegroepstaat.Eenvriendinbiedtaanom eendeelvanhaarlesoptenemen,zodatIngridantwoordopdevraagkrijgt watzegoeddoetenwaterbeterkan.

Filmpje-Casus-Thema9

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

Globaleaanpakvandecasus

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Indiengewenst,kunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkun jegerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaan decasuskoppelen.

Kennis

a. Watverstajeonderpresenteren?

b. Welkeaspectenofonderdelenkunjeonderscheidenaanhetpresenteren vooreengroep?

c. Eenvandeeisenisdatjepresentatieaanmoetsluitenbijdedoelgroep. Noteeraandehandvaneenvoorbeeldwatditbetekent.

d. SluitIngridvoldoendeaanbijdedoelgroep?Legjeantwoorduit.

e. Watwordterverstaanonderdevoorbeeldfunctievaneensportleider?

f. VoldoetIngridhieraan?Waaromwel/niet?

9.2Presenteren:belangensucces

Hetbelangvanpresenteren

Eengoedelesgeverbeschiktoververschillendevaardigheden.Zomoeteen traineroflesgeveronderanderegoedkunnenorganiseren,instrueren, begeleidenencoachen.Eenzeerbelangrijkevaardigheidishetvermogenom goedtepresenteren.Jemoeteengoedeoverdrachtskunstenaarzijn.Jekunt nogzulkegoedesport-enbewegingsactiviteitenbedachthebben,alsjeze nietkuntoverbrengenopdedeelnemersisdekansgrootdathetnietswordt.

Demaniervanpresenterenisookbelangrijkvoorderelatieenhetcontactdie jemetjesportersopbouwt.Eenontspannen,openpresentatiemetregelmatig oogcontactleidttoteenbeterensoepelercontactmetdeelnemersdaneen verkrampte,gespannenpresentatie.

Hetbelangvanpresenterenkunjeduidelijkmakenaandehandvaneen formule: E=KxA

Dekwaliteitvandeboodschap(K)endematewaarindedeelnemersde boodschapaccepteren(A)bepalendeeffectiviteitvanonzecommunicatie (E).Demanierwaaropjedeboodschapbrengtheefteenbelangrijkeinvloed opdeacceptatievandeboodschap.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Alsjedeformuleinvult,blijktdateenmatigidee(een4voorKwaliteit)datje heelenthousiastenovertuigendbrengt(een9voorAcceptatie)dezelfdescore oplevertalseengoedidee(een9voorKwaliteit)datjeslechtverwoordt(een 4voorAcceptatie).Uitdezeformuleblijkthetbelangvaneengoedepresentatie. Eenslechtepresentatiekanjegoedeideehelemaaltenietdoen.Eneengoede presentatiekanervoorzorgendatdedeelnemerszelfseenmindergoedidee accepteren. ‘Alsjeietsverkoopt,moetjeeerstjezelfverkopen.’

Succesvolpresenteren

Wiezijnjedeelnemersoftoehoorders?

Vraagjeopdeeersteplaatsafaanwelkegroepjewatovermoetbrengen.

Voorjepresentatiemaakthetverschilofjetemakenhebtmetkleutersvan eenjaarofdrie,metpubersofmeteengroepouderen.Nietalleendeleeftijd speelteenrol,maarookdeaardvandegroependegroepsgrootte.Bijdeaard vandegroepkunjedenkenaanhetopleidingsniveauenachtergrondvande mensen.ZomaakthetuitofjepresenteertaaneenvoetbalteamuitKatwijk ofaaneengroepgolfersuitWassenaar.

Welkeffectwiljebereiken,watisjedoelvandepresentatie?

Watwiljepreciesmetjeuitlegeninstructiebereiken?Zokanjepresentatie gerichtzijnophetcreërenvaneengezelligesfeerofjuistopeengoede concentratie.

Hoestemjedeboodschapoptimaalafopdedoelgroepenhetdoel?

Hetisbelangrijkomcontactmetjegroeptemaken.Ditdoejedoorhetkiezen vaneenpassendehouding,eenjuiststemvolume,eengoedetimingvan aankijkenenwegkijkenenondersteunendegebaren.Ditheetnon-verbale communicatie.

Hoebouwjedepresentatieop?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hierbijhorenvragenalshoejeopent,watdaarnakomtenhoejeafsluit.De openingisergbelangrijk.Zekerbijpresenterengeldtdatdeeersteklapeen daalderwaardis.Inhetonderwijskomtsteedsmeeraandachtvoorhetgebruik vanzogenaamdeijsbrekers.Eenijsbrekerkaneengrap,opmerkingofverhaaltje zijnmetalsdoelhetijsbijdegroeptebrekenendevolleaandachttekrijgen. Watverteljevervolgensindekernvanjepresentatie?Daarinvertelje bijvoorbeelddatdedeelnemerseenbepaaldevolleybaloefeningvierkeer rustiguitgaanvoerenintweetallen.Hetisbelangrijkdatjijjebeperkttotde hoofdzakenendatjehetverhaalnietlangermaaktdannoodzakelijk.Ditvraag omvoorbereiding!Uiteindelijkrestdevraaghoejehetbestekuntafsluiten. Ookhetslotvanjepresentatieisbelangrijk.Watjehetlaatstzegt,ligtversin hetgeheugen.Zokunjeinjelaatstezinnogevendeaandachtvestigenop bijvoorbeelddeveiligheid,desamenwerkingofopeenbepaaldetechniek. Ookkunjeeenzogenaamdecliffhangergebruikenalsafsluiter.Jeroepthierbij eenvraagopdiepasdevolgendekeeraandeordekomt.Ditwektalvastde nieuwsgierigheidopvoordevolgendepresentatie.

Positietenopzichtevandedeelnemers

Hetsuccesvanjepresentatiehangtafvanveelfactoren.Jekuntnogzo’n geweldigverhaalhouden,maaralsjedeverkeerdepositieindezaalofhet veldkiest,zalertochweinigoverkomenvanjeboodschap.Depositievande lesgeverisergbelangrijk.Daarommoetjerekeninghoudenmetdevolgende richtlijnen:

• Kiesbewustjeafstandtenopzichtevandegroep.Bijeengrotegroepneem jewatmeerafstanddanbijeenkleinegroepdeelnemers.

• Houdrekeningmetlichtinval,zon,windenafleidendeprikkels.

• Denknawaarjijjedeelnemersplaatsttijdensjeuitleg,informatie.Laatje zestaanofzitten?Zetjezeopéénlijnofineenhalvekringopstelling?

• Kiesbewustjepositietenopzichtevandegroep.Vraagjeafofstaanof zittenhetbestis.Indemeestegevallenheeftstaandevoorkeur.Jekunt jedanvrijuitbewegenendatkomtactieverover.

• Wisselafentoevanpositie,zodatiedereenbetrokkenblijft.

Aandachtvragenenaandachthouden

Hetzalduidelijkzijndatalsjedeaandachtniethebtenniethoudt,daterdan weinigvanjeboodschapoverkomt.Hetisdusbelangrijkdatjealslesgever deaandachtvandedeelnemershebtwanneerjeeenopdrachtofinstructie geeft.Veelbeginnendelesgeverslatenzichertoeverleidenommethunpraatje tebeginnenalszenietdeaandachtvandegroephebben.Debelangrijkste richtlijnenzijn:

• Maakduidelijkeafspraken.Spreektdelesgever,danhoudendedeelnemers hunmond.

• Wachtzelfmetsprekentotdedeelnemersstilzijnencontroleervoordat jebegintofiedereenluistert. • Probeerdeaandachtvandegroeptekrijgendoor:

‘stop’ zeggen,iets verrassendstedoen).

Verdiepingsstof-Succesvolpresenteren.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Presenteren:belangensucces. Website-Mindmapmaken.

Dezeopdrachtdoejeineengroepjevanvierstudenten.

a. MaakeenwoordspinmetinhetmiddenhetwoordPresenteren.Omde beurtbedenkenjulliewoordendiemetdepresenterentemakenhebben. ZetdezewoordomPresenterenheenentreklijnentussenPresenterenen deanderewoorden.Alsjenietsmeerweet,magjepassenengaatjebeurt overnaardevolgende.Letop!Hetgaatinditgevalomjezelfpresenteren enhetpresenterentijdenseenlesoftraining.

b. Bespreekdetermenindewoordspinenkomtoteenlijstmetonderwerpen diemethetbegrippresenterentemakenhebben.

c. Vergelijkditlijstjemetanderelijstjesuitdeklas.

Presenteren:belangensucces.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen. Filmpje-Lerenpresenteren

a. Watzijndebelangrijksteaandachtspuntenuithetfilmpje?

b. Bespreekmetelkaaropwelkemanierdezeaandachtspunteneenrolspelen tijdenshetgevenvanlessenentrainingen.

Presenteren:belangensucces.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

Taalgebruik

Bijdeverbalecommunicatiegaathetomdewoordendiewegebruiken.De verbalecommunicatieisdeletterlijkeinhoudvandeboodschap.Zokan lesgeefsterTesselvertellendatwedevolgendevolleybaloefeningvierkeer rustiguitgaanvoerenintweetallen.Deinhoudvandeboodschapheeftte makenmetdevolleybaloefening,dathetvierkeermoetgebeuren,datde deelnemersdeoefeningrustiguitmoetenvoerenendathetintweetallen plaatsmoetvinden.

Tesselkanvantevorennadenkenoverwelkewoordenzegaatgebruikenvoor haarboodschap.Houdtzehetkortenkrachtigofgeeftzeveelvoorbeelden? Gebruiktzeeenvoudigewoordenofkiestzevoorbepaaldesporttermen?De doelgroepenhetdoelbepalenhaarkeuze.

Touwzwaaienoverijs

Tesselgaattouwzwaaienmetgroep3. ‘Vandaaggaanwezwaaienovereen bevrorensloot.Hetijsisdun.Jekunterdoorheenzakken.Dus,probeerniet ophetijstekomen.’ Alsgroep3daarnaovereenbankloopt,isdateensmalle plankoverdesloot.Hetisdusweeroppassengeblazen.Methaartaalgebruik sluitTesselaanbijdebelevingswereldvandezekinderen.

CONCEPT

Jemoetjeverbalecommunicatieaanpassenaandedoelgroep.Bijkinderen betekentdatnietdatjedeheletijdverkleinwoordenmoetgebruiken.Welis hetbelangrijkdatjeinditgevalkortenkrachtigformuleert.Bijdezeleeftijd geldt:hoeconcreterhoebeter. ‘Loopnaardeoverkant’ isminderconcreet dan ‘Loopnaarhetwandrek’.

Debekendheidmetdegroepkanookinvloedhebbenopjetaalgebruik.Tegen eenonbekendegroepspreekjemeestalwatformelerdantegeneengroep diejealjarenkent.

Voorwatbetrefthettaalgebruikishetbelangrijkomdevolgenderichtlijnen inachttenemen:

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Stemhettaalgebruikafopdedoelgroep(leeftijd,intelligentie,ervaring, kennis).

• Hanteerderegel:hoeconcreterhoebeter.

• Houdhetkort.

• Maakgebruikvanvoorbeelden.

• Letopdehoeveelheidinformatiediejegeeft.Tweeboodschappenzijnal meerdanvoldoende.

• SpreekcorrectNederlands,vermijdinderegeldialect.

• Articuleerduidelijk.

• Kiesbewustdepositievanwaaruitjehetbesteverstaanbaarbent.Houd rekeningmetdeakoestiek.

• Vermijdstopwoorden(even,dadelijk).

• Vermijdonnodigvakjargon.

• Controleerofjeduidelijkbentovergekomen.Vraagofdedeelnemersalles hebbenbegrepen/verstaan.

Stemgebruik

Jestemiseenbelangrijkverbaalhulpmiddelbijuitlegeninformatie.Hetis belangrijkomgoedtearticuleren,waardoorjegoedverstaanbaarbent.Dit geldtzekerinaccommodatiesmeteenslechteakoestiek,zoalssommigeoude gymzalenenzwembaden.Metjestemkunjenietalleendewoordenuitspreken, maarmetbehulpvanintonatiekunjeaccentenlevendigheidinjeverhaal brengen.Bovendienkunjemetjestemeenbepaaldesfeercreëren.Je stemgebruikkanbijvoorbeeldwarmofhardzijn.Jekunteenverhaalover krokodillenwaarjeoverheenmoetzwaaienheelsaaienheelspannend vertellen.Ditheeftallestemakenmetjestemgebruik.Jestemgebruikiserg belangrijkvoorhetkrijgenenvasthoudenvandeaandacht.Omdeaandacht tevragenkunjeevenjestemverheffen.Nadatjedeaandachthebt,kunje weerietszachterpraten.Doortevariërenhoudjedeaandachtvast.

Eenaantalbelangrijkerichtlijnenvooreengoedgebruikvanjestemzijn:

• Maakgebruikvanintonatie,waardoorjeaccenteninjeverhaallegtenhet geheellevendigerwordt.Vooraljongekinderenzijnerggevoeligvoorhet spannendbrengenvaneenverhaal.

• Gebruikeenvoudigeenbegrijpelijketaal;spreekinkortezinnen,zorgvoor eenlogischezinsopbouweneenlogischeopbouwvanjeverhaal.

• Spreekenthousiast.

• Wisselafinvolumeentoonhoogte.

• Spreekrustigenduidelijk,zodatjegoedverstaanbaarbent.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Jemagbestjestemverheffenombijvoorbeelddeaandachttevragen.Als jedeaandachthebt,spreekjeweerwatzachter.

Non-verbalecommunicatie

Eenbelangrijkaspectvanjepresentatieisjelichaamstaal.Lichaamstaalis hetzogenaamdesprekenmetjelichaam.Ookzonderietstezeggen,brengje boodschappenover.Zokunjeheelafkeurendofjuistbemoedigendnaareen groepsporterskijken.Alsjealslesgeverietsprobeertduidelijktemaken, ondersteunjeditmeestalmetallerleinon-verbalesignalen.Jekijktopeen bepaaldemanier,legtmetjestemeenbepaaldenadrukenmaaktallerleiarmenhandgebaren.Somsfriemeljedoorlopendmetjevingersofstajemetde handenindezakken.Ookmetdezesignalenverteljewataanjetoehoorders. Opdiemanierkunjezenuwachtigofnonchalantoverkomenopdegroepen datheeftweereffectophetresultaatvandepresentatie.Hetisdaarom belangrijkomjealslesgeverbewusttezijnvandelichaamstaaldieje voortdurendspreekt.Jelichaamstaalbepaaltinsterkematehoejijenje boodschapoverkomen,hoejijjepresenteertalslesgever.Uitonderzoekblijkt datdoorgoedgebruikvanlichaamstaaldebelangstellingtoeneemt.Zeker alshetgaatommensenovertuigenisdewijzevanpresenterenergbelangrijk. Alssport-enbewegingsleidermoetjeregelmatigdeelnemersovertuigen.

MomentendatjeSB-deelnemersmoetovertuigen

• Jewiltjeteameenspelsysteemlatenspelendatnietiedereendirectziet zitten.

• Jewilteendeelnemerdiebangiseensprongoverdekastlatenmaken.

• Jewiltdatdeklasdeoefeningnogvierkeerdoetvooreenoptimaal leerresultaat.

• JewiltdatFritshetmaximaleuitdecoopertesthaalt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Non-verbalecommunicatie.

Debelangrijkstenon-verbaleaspectenvanpresenterenzijn:

• uiterlijk

• lichaamshouding

• gezichtsuitdrukking,oogcontact

• arm-enhandgebaren.

Uiterlijk

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Jeuiterlijkgeeftvaakeeneersteindrukdie(on)bewustreactiesbijdeander oproept.Hetiseeneersteboodschapdiejeaandegroepgeeft.Mensen reagerenopjeuiterlijkeverschijning,ophoejeeruitziet,opjehaardracht, kleding,lengte,dikteendergelijke.Dezereactieshebbenweerinvloedopje gedrag.Jekunterzekerofonzekervanwordenendatheeftweerinvloedop jepresentatieengeloofwaardigheid.Aanjelengtekunjenietzoveeldoen. Tochkunjebewustopdebankgaanstaanomovertuigenderovertekomen. Kunjealssport-enbewegingsleiderwataanjegewichtdoen?Komteensportenbewegingsleidermeteenovergewichtvanzo’ntwintigkilonog geloofwaardigover?Ditzijnlastigevragendienietgemakkelijkeneenduidig tebeantwoordenzijn.Indemeestegevallendraagteensportiefuiterlijkbij aandepresentatie,maardatwilnietzeggendateentedikkesportleiderniet overtuigendoverkankomen.

Lichaamshouding

Dehoudingvanonslichaambevatookeenbelangrijkeboodschap.Zokunje doorje lichaamshouding gespannenofontspannenoverkomen,geslotenof open,rustigofonrustig.Eenasymmetrischehouding,bijvoorbeeldeenhand indezijendeanderlangshetlichaam,duidtopontspanning.Eenhouding metdearmenstrakoverelkaarkomtgeslotenendefensiefover.Eenhouding metdehandenindezakkanoverkomenalsnonchalant,ongeïnteresseerdof onverschillig.Opvallendisdatmensenvaakhoudingenvanelkaarovernemen. Daarommoetdelesgeverlevendigenenthousiastoverkomen.Hijmoetde indrukwekkendathijerzelfplezierinheeft.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Draagtjeuiterlijkalsyogainstructeurbijaanjepresentatie?

Telaat

Ilsekomttelaatbinnen.Zeheeftgeentijdgehadomzichteverkledenenheeft haarbuitenschoenennogaan.Zedraagteentruiwaardemoddervlekkenvan hetmountainbikennogopzitten.Degroepiswatmeteenballetjeaanhet trappen.NaenigeaarzelingroeptIlsedegroepbijelkaar.Hetduurtlang voordatdegroepreageert.Ilsewordthierdooreenbeetjezenuwachtig,maar durftniettotactieovertegaan.Alsdegroepdantochopdelijnstaat,neemt Ilsehaarpositiein.Metdekauwgomnoginhaarmondendehandenopde rugbegintzijuitteleggenwatdebedoelingis.Desportershebbennauwelijks aandachtvoordeuitlegenzijnmeermetelkaarbezig.Sommigenhebbende lijnverlatenenhangentegendemuur.

Eenaantalrichtlijnenvooreenjuistelichaamshoudingvaneensportleider zijn:

• Starechtopenontspannen:laatziendatjeopenenoprechtbentenerzin inhebt.

• Staoptweebenen,leunnietopéénbeen.

• Weesjebewustvanwatdediversehoudingenoproepen.Armenoverelkaar kanduidenopgeslotenheid.Handenindezakkenwordtgekoppeldaan nonchalant,ongeïnteresseerdenonverschillig.Handenopdeheupenkan overkomenalsuitdagendeneigenwijs.Handenopderugkomtoverals geremd.Eenasymmetrischehoudingduidtopontspanning.

• JehandenlangshetlichaamkanjehetgevoelgeveneenhoutenKlaaste zijn,maartochisdezehoudingindemeestegevallenteverkiezenboven deandere.

• Veranderzonuendanvanhouding,komdynamischenactiefover.Lesgeven vraagteenactievehoudingvandelesgever.

Gezichtsuitdrukking,oogcontact

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Metonsgezichtdrukkenwevanallesuit.Degezichtsuitdrukkingvaniemand helptonsbijhetaflezenvanwatiemandbedoelttezeggen.Vooraldeogen spelenhierbijeenbelangrijkerol.Nietvoornietswordtvaakgezegddatogen spreken.Doormiddelvanjegezichtsuitdrukkingkunjijjeverhaaloverlaten komenzoalshetbedoeldis.Jekuntstreng,vrolijk,enthousiastenserieus kijken.Oogcontactmetdegroepistijdensuitlegeninstructieergbelangrijk. Bovendienkrijgjedoorhetmakenvanoogcontactmeerbindingmetjegroep enkrijgjeeenindrukvanhoejijenjeverhaaloverkomen.

Eensprekendegezichtsexpressie.

Handige richtlijnen voor het bewust gebruikmaken van gezichtsuitdrukking en oogcontact

• Ondersteunjeboodschapmeteenpassendegezichtsuitdrukking.Alsje eenserieuzeboodschaphebt,hoortdaarookeenserieusgezichtbij.

• Tijdensuitlegofinstructieisoogcontactergbelangrijk.Dooroogcontact metdegroepkunjeeenindrukkrijgenvanhoejeoverkomt.

• Hetisgoedregelmatigjeblikteverplaatsennaareenanderepersoon,bij voorkeuriemanddieaaneenanderekantvandegroepzitofstaat.

• Alsiemandeenvraagstelt,richtjedoorgaanseerstjeblikopdevraagsteller, terwijljebegintmetantwoorden.Vervolgensrichtjijjebliknaaranderen enjebeëindigtjeantwoordweermeteenbliknaardevraagsteller.

• Opgroteafstandwetendemensennietmeernaarwiejekijkt.Kijkjehun richtingop,danvoeltiedereenzichaangesproken.

• Pasjehoudingzonodigaanomgoedoogcontacttekunnenmaken.Zo kunjebijvoorbeelddoordeknieëngaanombeteroogcontacttekrijgen metdeelnemersdieopeenbankzittenofinhetzwembadzijn.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Arm-enhandgebaren

Vaakwordenonzewoordenondersteunddoorgebarenmethandenenarmen. Vooreensport-enbewegingsleiderishetgebruikvanarm-enhandgebaren onmisbaar.Zosteekjetweevingersomhoogbijhetmakenvantweetallen. Alsjeduidelijkwiltmakendatspelersbetergebruikmoetenmakenvande ruimte,ondersteunjeditdooreenbewegingmetdearmenuitelkaartemaken. Alssport-enbewegingsleiderzijngebareneveneensbelangrijk,omdatjevaak sportersopafstandietsduidelijkwiltmakenofomdatersprakeisvan omgevingsruis.Denkaanlesgevenineengrotehal,opeensportveldofinhet zwembad

Verdiepingsstof-Lichaamstaal.

Opdracht5 Verbalecommunicatie(theorieopdracht)

Verbaleennon-verbalecommunicatie.

Bedenkdriepraktijkvoorbeeldendietemakenhebbenmetdevolgende richtlijnen:

1.hoeconcreterhoebeter

2.kortmaarkrachtig

3.aansluitenbijdebelevingswereld.

Opdracht6 Jouwstemgebruik(groepsopdracht)

Verbaleennon-verbalecommunicatie.

Dezeopdrachtdoejemeteenmedestudent.Hetishandigalsjeweethoede anderlesgeeft.

a. Watzijnsterkepuntenvanjouwstemgebruik?Enwatzijnmindersterke punten?

b. Benoemookdesterkeenmindersterkepuntenvaneenmedestudent. Vergelijkjullieresultaten.

c. Bespreekhoejeeenofmeerderepuntenzoukunnenverbeteren.

Opdracht7 Stemgebruikbijbewegingsonderwijs (theorieopdracht)

Verbaleennon-verbalecommunicatie.

Filmpje-Stemgebruikbijbewegingsonderwijs

Watzijndebelangrijksteaandachtspuntenvoorstemgebruik?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht8 Communicatieineenpraktijkvoorbeeld (theorieopdracht)

Verbaleennon-verbalecommunicatie.

Filmpje-Tenniskids

a. Beschrijfdenon-verbalecommunicatievandetennisleraar.

b. Beoordeeldenon-verbalecommunicatievandetennisleraar.Watdoethij goed,watkanhijnogbeterdoen?

c. Beoordeeldeverbalecommunicatievandetennisleraar.Voldoethetaan derichtlijnen,zoalsbeschrevenindebasistheorie?Watdoethijgoed?Wat kanhijnogbeterdoen?

Opdracht9 Jeeigencommunicatie(groepsopdracht)

Verbaleennon-verbalecommunicatie.

Dezeopdrachtdoejeintwee-ofviertallen.

a. Maakeenfilmpjevaneenpaarminutenwaarinjeduidelijkmaaktopwelke verbaleennon-verbalemanierjijcommuniceertmetSB-deelnemers.

b. Bekijkmetdeander(en)julliefilmpjesengeefelkaarfeedback.Watgaat ergoed,watkanerbeter?

Weonthoudenongeveer20%vanwatwehorenen30%vanwatwezien.Laten weeengoedvoorbeeldvergezeldgaanvanuitleg(zienenhoren),danstijgt ditpercentagenaar50%.Ditgeefthetbelangaanvanhetwerkenmet voorbeelden.Hoebeterdeeigenvaardigheidvandelesgever,destebeterhij ietskanvoordoen.

Motivatie

Eengoedeeigenvaardigheidvandelesgeverkanvooralvoorjeugdige deelnemerseenmotiverendefunctiehebben.Delesgeverkaneen rolmodel worden.Dedeelnemerswillenevengoedofzelfsbeterwordendandelesgever. Tochishierookeenwaarschuwingopzijnplaats.Voorsommigedeelnemers kaneenoverdrevengebrachtvoorbeeldvandelesgeverjuistdemotiverend werken.Hierdoorkanhetgevoelontstaanvan ‘datleeriktochnooit´.

Voordesport-enbewegingsleiderishetbelangrijkbewustgebruiktemaken vaneeneigenvoorbeeld.Hetlatengevenvaneenvoorbeelddooreenvande deelnemersbiedteveneensvoordelen.Ookditkanmotiverendwerkenenhet biedtdelesgeverdemogelijkheidomtegelijkertijdinformatieoverdebeweging tekrijgen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Inleven

Eenlesgeverdiezelfeenleerprocesheeftdoorgemaaktombepaalde bewegingsvaardighedenonderdeknietekrijgen,kanzichverplaatsenen inleveninhetleerprocesvandedeelnemer.Hijherkentdeupsendownsen kandaarbijhetlesgevenzijnvoordeelmeedoen.Denkhierbijaan vaardighedenophetconditionelevlak,zoalseenduurloopofbijspannende sport-enbewegingsactiviteitenzoalshetmakenvaneensalto.

Hulpverlenen

Doorhetontwikkelenvaneengoedeeigenvaardigheidinhethulpverlenen kandelesgeveropeengoedemanierdebewegingsuitvoeringvaneensporter ondersteunenendeveiligheidwaarborgen(bijvoorbeeldhetvangenbijhet uitvoerenvanturntechnieken).Ditvergroothetvertrouwenvandedeelnemers indelesgeverenkomtdekrachtvanzijnpresentatietengoede.

CONCEPT

Delesgeveralshulpverlener.

Voorbeeldfunctie

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Alslesgeverhebjeeenvoorbeeldfunctie.Devoorbeeldfunctiebestaatuittwee aspecten,namelijk:delesgeveralsmodelendeberoepshoudingvande lesgever.

Delesgeveralsmodel

Metjehandeninjezakkenverkondigendatjeactiefmeemoetdoentijdens deles,ofmeteenkauwgomindemondvertellendatjenietmagsnoepen tijdensdeles,zalwaarschijnlijknietzoveeleffecthebben.Jepresentatiekomt veelovertuigenderoveralswatjetevertellenhebtaansluitbijhetvoorbeeld datjegeeft.Eensportleidermoetzichbewustzijnvandevoorbeeldfunctie diehijheeft.JebenteenbelangrijkrolmodelvoordeSB-deelnemers.Leren vaneengoedvoorbeeldheet modeling ofmodel-leren.Hetvolgende experiment,datuitgevoerdisbijvijfjarigekinderen,maakthetkopieergedrag duidelijk.

Debeerendeknuppel

Ineenspeelruimteligtallerleispeelgoedwaarondereenbeereneenplastic knuppel.Dejuffrouwvraagtaaneenheelrustigkindomdebeereenseenflink pakrammeltegevenmeteenknuppel.Hetkindbeginterlustigoplosteslaan. Ditgedragwordtvastgelegdopvideo.Enigetijdlaterlaatdejufdeze videobeeldenaaneengroepkinderenzien,voordatzegaanspelen.Zeworden vervolgensineenruimtegebrachtmetallerleispeelgoedwaarondereenaantal berenenplasticknuppels.Eengrootaantalkinderenbegintervrolijkoplos teslaan.

Deberoepshoudingvandelesgever

Hetismoeilijktezeggenwatdejuistewaardenennormenvaneensportleider moetenzijn.Mageentrainereenpiercingdragenofeentatoeagehebben? Waarschijnlijkkomensportleidersuitallerlei cultuurgroepen ennemenze hunachtergrond,hunwaardenennormenmeeinhunfunctievansportleider. Erbestaatdusnietéénideaaltypesportleider.Tochzijnbepaaldewaarden ennormenbelangrijkinverbandmeteengoedeberoepsuitoefening.Waarden ennormengekoppeldaaneenberoep,noemenwe beroepshouding. Beroepshoudingenvoorbeeldfunctiehebbenallesmetelkaartemaken.

Hiergaathetomeenaantalaspectenvandeberoepshoudingdieeenduidelijke relatiehebbenmethetaldannietovertuigendoverkomenalspresentator.

Dezeaspectenzijn:

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• betrokkenheid

• echtheid

• respect

• empathie

• openheid

• flexibiliteit

• betrouwbaarheid

• omgaanmetemoties

• klantgerichtheid

• distantie.

Betrokkenheid

Betrokkenheidheefttemakenmetdeinteresseinenbelangstellingvoorde deelnemersenhetvakdatjeuitoefent.Jebentgeïnteresseerdinwaterinde deelnemersomgaat.Jestaatopenvoordewensenenbehoeftenvanmensen.

Echtheid

Echtishetomgekeerdevangemaakt.Alsjegemaaktmeeleeftmetiemand, leefjenietechtmee,maaromdathetzohoort.Jebentechtalsjegedachten, gevoelensengedragbijelkaarpassen.

Respect

Iemandmetrespectbehandelen,heefttemakenmetdeanderinzijnwaarde laten.Jeaccepteertdeanderzoalshijis,metzijnsterkeenzwakkekanten.

Empathie

Empathie betekentinvoelendvermogen.Empathiewilzeggendatjemetde andermeeleeftenbegriphebtvoorzijnsituatie.Ditbetreftzowelnare,als leukegebeurtenissen.

Openheid

Openheidheefttemakenmetopenstaanvoordemeningvandedeelnemers enookzelfjemeninggeven.Jemoetalssportleiderkunnenomgaanmet positieveennegatievekritiekvananderen.Daarnaastmoetjeookinstaatzijn anderenpositieveennegatievekritiektegeven.Veelmensen,ookveel sportleiders,hebbenlastvanhet ‘ja,maar-syndroom’.Ditbetekentdatze directindeverdediginggaan,alszekritiekkrijgen.

Flexibiliteit

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Flexibiliteit heefttemakenmetmeegaandheid.Injewerkmoetjekunnen omgaanmetvernieuwingenenverrassingen.Enookmeteenteamdateen anderekantuitwildanjij.

Betrouwbaarheid

Eenbetrouwbaarpersoonkomtzijnafsprakenna,doetwathijbelooft.Zo iemandkanomgaanmetvertrouwelijkeinformatie.

Kunnenomgaanmetemoties

Alssportleidermoetjekunnenomgaanmetpositieveennegatievegevoelens vanjezelf,desporterseneventueelanderebetrokkenen.

Klantgerichtheid

Klantgerichtheid,ookwelklantvriendelijkheid,betekentdatdesportleider eropgerichtmoetzijnhetdeklant,dedeelnemer,naardezintemaken.

Distantie

Eensportleidermoethetmiddenwetentevindentussenafstandennabijheid. Ditheetookwel distantie:dejuisteafstandnemen.Letterlijkenfiguurlijk.

Letterlijkbetekenttenabijdatjetedichtbijiemandkomtstaanofdatjete nadrukkelijklichamelijkcontactmaakt.Figuurlijkafstandelijkwilzeggendat jetekoelentekiloverkomtennietechtempathischbent.

Verdiepingsstof-Detraineralsrolmodel.

Eigenvaardigheidenvoorbeeldgedrag.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.Discussieermetelkaaroverdeze uitspraak:

Opdracht12

Eigenvaardigheidenvoorbeeldgedrag.

Opdracht13 Beroepshouding(groepsopdracht)

Eigenvaardigheidenvoorbeeldgedrag.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Bespreekmetelkaarwatjeverstaatondereengoedeberoepshouding.

b. Bespreekmetelkaardesterkeenzwakkekantenvanjullieeigen beroepshouding.

c. Geefeenwaarderingvoordeaspectenvaneenberoepshoudinghierna. Hetgaateromwatjijhetbelangrijkstevindt.Ditkanoptweemanieren. Maakzelfeenkeuze.

1.Zetdeaspecteninvolgordevanbelangrijkheid.Nummer1isvoorjou hetbelangrijksteennummer10hetminstbelangrijk.

2.Jemag25puntenverdelenoverdeaspectenvaneenberoepshouding. Hetvoorjoubelangrijksteaspectkrijgtdemeestepuntenenminder belangrijkeaspectenkrijgengeenofweinigpunten.

2=matig 3=voldoende 4=goed.

Aspectenberoepshouding

Betrokkenheid

Scoreberoepshouding

Respect Empathie

Echtheid Openheid

Flexibiliteit Betrouwbaarheid

Omgaanmetemoties

Klantgerichtheid Afstand-nabijheid

b. Laatdelijstinvullendooreenmedeleerlingenvergelijkderesultaten.

Aspectenberoepshouding

Betrokkenheid

CONCEPT

Scoreberoepshouding

Respect Empathie

Echtheid

Openheid

Flexibiliteit Betrouwbaarheid

Omgaanmetemoties

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Klantgerichtheid Afstand-nabijheid

c. Kieséénaspectuit.Hoekunjedataspectverbeteren?

Opdracht15 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

b. Vuldebeoordelingin.

Jekunthetbelangvanpresenterenbeschrijven. 1. Jekentdedrieelementenvansuccesvolpresenteren. 2.

Jekuntdebegrippenverbalecommunicatieen non-verbalecommunicatiebeschrijven. 3.

Jekuntderichtlijnenvooreenjuistelichaamshouding toepassen. 4.

Jekunthetbelangvaneigenvaardigheidverantwoorden. 5.

9.5Verdiepingsstof-Succesvolpresenteren

Vrijweliedereenheeftinzijnwerktemakenmethetpresenterenvanzichzelf enhetpresenterenvanbepaaldeboodschappen.Eengrootaantalbureaus geeftopditpuntrichtlijnen.Eenaantalbelangrijkerichtlijnenstaanhierop eenrijtje.

Bedenkwatjemetdepresentatiewiltbereiken

Hetisbelangrijkomoverjedoelnatedenken.Wiljebijvoorbeeldkennis overdragen?Ofwilje(bewegings)gedragbeïnvloeden?Gaathetomde SB-deelnemersteamuserenofjuistomteovertuigen?Hetdoelvaneen presentatiebepaaltdeinhoudvanjeverhaal.

BedenkwiejeSB-deelnemerszijn

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Jeboodschapmoetaansluitenbijdedoelgroep.Ditkanbijvoorbeeldtemaken hebbenmethetaantaldeelnemers,maarookmet ontwikkelingspsychologischekenmerkenofgedragskenmerken.Ouderen stelleneenwatlangereuitlegmeeropprijsdaneenstelongeduldigepubers. Elkedoelgroepvereisteenandereaanpak.Verteljehettegeneenjongpubliek, kiesdanookmakkelijkewoorden.

Bedenkhoejerepresentatiefoverkomt

Jeheleuiterlijkeverschijningsvormbepaaltmedewatervanjeboodschap overkomt.Natuurlijkmoetjijjezelfblijvenenjeprettigvoelenbijjekleding enhaardracht.Tegelijkertijddientjeverschijningafgestemdtezijnopje doelgroepenjedoel.

Bedenkwatdestructuurvanjeverhaalofuitlegwordt

Alsjeeengoedestructuurhebt,ishetverhaalbetertevolgen.Zorgdusdater eenduidelijkeinleiding,middenstukenconclusieinjouwverhaalzit.

Bedenkofjijjeverhaalofuitlegmoetondersteunenmetvisueelmateriaal Hetlatenzienvaneenplaatje,fotoofvoorbeeldkanjeuitlegsterk verduidelijken.Overweegbewustgebruikvandergelijkehulpmiddelen

Bedenkhoeveelinformatiejegaatgeven

VoorkomdatdeSB-deelnemerseenoverkillaaninformatiekrijgenengeef nietteveelinformatie.

Bedenkeenaantalsteekwoordenenoefen

Jehebtnagedachtoverdestructuurendehoeveelheid.Probeerditsamente vattenmeteenaantalsteekwoordenenoefeneenpaarkeervoorjezelf.Dit laatstehelptechtalsjijjewatonzekervoelt.Overweegomvooreenspiegel teoefenen.

Gebruiklichaamstaal

Demanierwaaropjepraat,staatenjemimiekzijnheelbelangrijk.Hetbepaalt vooreengrootdeelhoejeverhaaloverkomt.Zorgdusdatjerechtopstaat (denkaaneentouwtjedatjeomhoogtrekt),kijkrechtdeklasinenhoudje handenopeenrustigeplek.

Humor

Humorgeeftaandacht,maarmoetwelechtoverkomen.Eengroepheeftsnel indegatenwanneerhetteveelgespeeldis.Eengrapofeengrappige verpakkingvanjeboodschaphelptbijhetoverbrengen.

VraagdeSB-deelnemersofzehetbegrepenhebben

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Vraagkortenkrachtigofzehetbegrepenhebbenenofervragenzijn.Beperk hetaantalvragen.Komereventueellateropterug.Dedeelnemersmoeten ookbewegen.

9.6Verdiepingsstof-Lichaamstaal

Hoezendjedejuistesignalenuitmetlichaamstaal?

Bijnaelkaspectvanjepersoonlijkheidvaltaftelezenaanjeuiterlijk,houding, mimiek,gebaren,houdingenlichaamstaal.Lichaamstaalzegtveelovereen persoon.Lichaamstaaliseenbelangrijkonderdeelvancommunicatie.Ter verhogingvandeeffectiviteitvandeverbalecommunicatie,moetjenietalleen aanjeuiterlijkwerken,maarookaanjelichaamstaal.Jelichaamstaal beïnvloedt50%ofmeervanwatjeprobeertovertebrengen.Enomdat lichaamstaaleenbelangrijkonderdeelvanjeboodschapvormt,ishetbelangrijk omtebegrijpenhoejelichaamstaalkuntgebruikenomervoordeeluitte behalen.

Lichaamstaaliseenonbewustproces

Veelmensenzijnzichernietbewustvanhoezijzichnaaranderemensen uitdrukken.Terwijldemeestemensenonbewusttochlichaamstaalsignalen opvangen.Doortebegrijpenhoejelichaamstaalkuntgebruikenvoorhet verzendenvandejuistesignalen,kunjeinstaatzijnomeenblijvendeen positieveindrukachtertelaten.Hierzijneenaantalmanierenvoor.

Maakoogcontact

Maakdirectoogcontactalsjemetiemandspreektenwanneeriemandtegen jouspreekt.Dittoontaandatjeoprechtgeïnteresseerdbentinwatdeandere persoontezeggenheeft.Wanneerjeergensandersnaarkijkt,kunjedeindruk wekkendatjenietgeïnteresseerdbentinwatjegesprekspartnertemelden heeft.Probeerniettegaanstarennaardepersoon,ditkanweervervelenden intimiderendoverkomen.

Neemeengoedehoudingaan

Neemeengoedehoudingaanengarechtopzitten.Wanneerjegebogenzit, creëertditeenbeeldvaniemandmeteenlageeigendunk.Zitofsta comfortabel,metjerugrecht,jegewichtgecentreerdenjevoetenietsuit elkaar.

Lacheenswatvaker

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Geloofhetofniet,maarlacheniseenzeerkrachtigevormvanlichaamstaal. Ganietschaterlachenomalles.Jeglimlachmoeteenmanierzijnomandere mensentelatenwetendatjegemakkelijktebenaderenbentenmakkelijkin deomgang.

Gebruikdejuistegebaren

Jekuntjehandengebruikenomjewoordenofideeëntebenadrukkenen krachtbijtezetten.Kleinegebarenkunnenookwerkenalsjeluistert.Als iemandpraat,kunjebijvoorbeeldknikkenomaantetonendatjehetgesprek volgt.Weeshierechtervoorzichtigmeeenganietoverdrijvenmetjegebaren. Hierdoorkanhetnamelijklijkenofjeergnerveusbent.

Bewustwordingvanjeeigenlichaamstaal

Bewustwordingvanjeeigenlichaamstaalisbelangrijk,zodatjekunt communicerenenreagerenopeenmanierdieanderemensenalsprettig ervaren.Wetenhoejelichaamstaalwelennietkuntgebruiken,kanjehelpen omgoedovertekomen.Ookzorgthetervoordatmensenjesympathiek vinden.

Debelangrijksteregelvanlichaamstaal

Demeestbelangrijkeregeldiejemoetonthoudenisdatdeimpactvan lichaamstaalgroterisdanheteffectvanverbalecommunicatie.Enalsje woordenhandinhandgaanmetjelichaamstaal,zuljebetrouwbaareneerlijk overkomen. Vergeetnietdatbewegingenmeerkunnenzeggendanwoorden! Lichaamstaalensport.

9.7Verdiepingsstof-Detraineralsrolmodel

Inhetseizoen2013-2014isinopdrachtvanVSKhet

Trainer-Kind-Interactie-onderzoekuitgevoerd.Hetonderzoekisuitgevoerd doordeKennispraktijk,insamenwerkingmetdeHaagseHogeschool,Fontys Eindhoven,WindesheimZwolleendeVrijeUniversiteitBrussel.Dehoofdvraag vanhetonderzoekluidde: ‘Watzijndesucces-enfaalfactoreninhetgedragvantrainer/coachesbijhet creërenvaneenveiligenontwikkelingsgerichtsportklimaat?’

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

37trainer/coachesuitverschillendesportenzijneenseizoenlangintensief gevolgd.Zijzijnmeerderemalengeïnterviewd,erzijnobservatielijsten bijgehoudenenvideo-opnamesgemaakt.Aandehandvaneenanalyseprotocol zijnallegedragingengescoordophetfeitelijkeffect.

Deresultatenlateneengenuanceerdbeeldzienvaneffectieftrainersgedrag alshetgaatomhetcreërenvaneensociaalveiligenontwikkelingsgericht sportklimaat.Allereerstvaltopdatdemeestetrainerszichbewustzijnvan hunbelangrijkefunctiealsrolmodelenvandeopvoedendewaardediehun voorbeeldgedragkanhebben.Tentweedevaltopdatdemeeste trainer/coachesdebelangrijkstesuccesfactorengoedkunnenverwoorden: Hetbelangvanpositiefcoachenwordtbijnaaltijdspontaangenoemd.Dat geldtookvoorhetbelangvanplezieralsbronvanmotivatie.Ookwordtbreed onderkenddatdefocusniettezeerophetwinnenmoetliggen,maareerder op ‘winstboekenopindividueelniveau’.

Maar,zoblijktnaeenseizoenintensievewaarneming,ophetveldofindezaal ishetnietmakkelijkditidealetrainersgedragookaltijdtoetepassen.Daarom heeftVSKnueenvolgendestapgezet.

Praktijkboekje ‘4inzichtenovertrainerschap’ Opbasisvandeuitkomstenvanhetonderzoekiseentoegankelijk praktijkboekjevoortrainers,coachesenteambegeleidersverschenen:’4 inzichtenovertrainerschap’.Inditkleurigeboekjewordendevierbelangrijke kernkwaliteitenvantrainercoachesbenoemd,toegelichtengeïllustreerdmet praktischetips:

1.Structureren:Jemaaktafsprakenenbiedtduidelijkheidenstructuur.Zo weetiedereenwatervanhemofhaarverwachtwordt.

CONCEPT

2.Stimuleren:Jeenthousiasmeert,stimuleert,complimenteertenlegtde nadrukopwatgoedgaat.Foutenmakenisjuistgoed,wantdaarleerje van.

3.Individueelaandachtgeven:Jezorgtdatiederkindzichgezienen gewaardeerdvoelt.Bovendienprobeerjejeaanwijzingenaftestemmen ophetniveauvaniederkind.

4.Regieoverdragen:Jesteltvragen,jeluistertnaardekinderenenje probeertzestapsgewijsverantwoordelijktemakenvoorhuneigen leerproces.

4inzichtenvoortrainers.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

9.8Begrippen

Beroepshouding

Demanierwaaropjijjebehoort(normenenwaarden)tegedragenopde werkvloer.

Cultuurgroepen

Groepmensenmetdezelfdenormenenwaarden,achtergrond (gemeenschappelijkecultuur).

Distantie

Dejuisteafstandnemen.

Empathie

Invoelendvermogen.

Flexibel

Meegaand.

Lichaamshouding

Lichaamstaal.Detaaldiewesprekenmetonslichaam,metonzehouding.

Modeling

Lerenvaneengoedvoorbeeld(persoon).

Motivatie

Redenwaaromiemandietswilofdoet,prikkel,stimulans.

Presenteren

Eenboodschapheldereninspirerendoverbrengenopanderen.

Non-verbalecommunicatie

Deboodschapdiejeoverbrengtzondertaal/geluid,maardoorgebaren, lichaamstaal,(gezichts)uitdrukking.

Rolmodel

Eenpersoondieeenvoorbeeldfunctievervultvooreenbepaaldegroepmensen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Verbalecommunicatie

Eenvormvaninformatieoverdrachtwaarbijgebruikgemaaktwordtvan woordenen/ofgeluiden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

AlslesgeverwiljewatbereikenmetdeSB-deelnemers.Jestreeftnaar leereffectenopmotorisch,sociaal-affectiefencognitiefvlak.Afhankelijkvan dedoelgroependemotievenvandesportersdiedeelnemenaande SB-activiteitenkunnendeaccentenverschillen.Ditthemabespreektopwelke maniersporterslerenenwatditbetekentvoordelesgever.Hierbijgaathet vooraloverhetbereikenvanmotorischedoelstellingenenstaathetmotorisch leerprocescentraal.

Hetthemabesteedtaandachtaanlerenenwelkevormenvanlerenerzijn.Zo wordteronderscheidgemaaktinsociaal-affectiefleren,cognitieflerenen motorischleren.Lerendoejeaandehandvaninstructies.Opwelkemanier kunjezogoedmogelijkinstructiesgeven?Vervolgensgaathetthemainop hoeSB-deelnemersinformatieopnemenenverwerken.Zospeeltdemotivatie vaneensportereenbelangrijkerolbijdeinformatieverwerking.Ookisde strategiediesportersgebruikenvanbelang.SommigeSB-deelnemersleren doorgewoonheelveelteoefenen,terwijlanderehetbesteresultaatbehalen doorhetgerichtlerenvangemaaktefouten.Inparagraaf5gaanweinoptwee verschillendemanierenvanmotorischleren,namelijkimplicietenexpliciet motorischleren.

Eenvandebelangrijkstemanierenomhetleereffecttevergroten,ishetgeven vanfeedback.Ditonderwerpwordteveneensuitgebreidbelicht.Hetlerenvan bewegingsvaardighedenverlooptineenaantalfasen.Ditverloopheethet motorischleerproces.

Oefeningbaartkunst.Maarhoeveelenopwelkemaniermoetjeoefenenvoor eenoptimaalleerresultaat?Ditisdekwantiteitvandelesoftraining.

•

Jekuntbeschrijvenwelketweeprocessentotleereffectleiden.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Jekuntvoorbeeldengevenvandeverschillendevormenvanleren. • Jekuntviersoorteninstructievormenbeschrijven.

• JekunthetMHV-patroonbeschrijven.

•

Jekuntimplicietenexplicietmotorischlerenbeschrijvenenhiervan voorbeeldengeven.

• Jekuntdeindelingvanfeedbackbeschrijven.

• Jekuntdevierfasenvanhetmotorischleerprocesbeschrijvenentoepassen.

• Jekuntdedriefactorendiedekwantiteitvandelesoftrainingbepalen beschrijven.

10.1Casus

Opdracht1 Casus

Delay-up

CONCEPT

Deleerlingenklas3BvanSport&BewegenvanhetROCLuctorkrijgenbijde behandelingvanhetthemamotorischlerendetaakomeentweetaltemaken. Vervolgensmoetenzeelkaareenbewegingaangaanlerendiezenogniet eerderbeheersten.ZoblijktAmirniettekunnenjonglerenmetdrieballenen wildatgraagleren.ZijnmaatjeFreekmoethemdaarbijhelpen.Freekschaamt zichbijna,maargeefttoeheelberoerdtekunnenbasketballen.Diebal fatsoenlijkindebasketkrijgenofeenmooielay-upmakenlukthemhelemaal niet.AanAmirdetaakomditsamenmetFreekaantepakken.Dedocentheeft gevraagdeerstvoorhetaanlerenvanbeidevaardigheden(jonglerenmetdrie ballenendelay-up)eenplanoptestellenenvervolgenseenfilmpjeover motorischlerentebekijken.

Filmpje-Casus-Thema10

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

Globaleaanpakvandecasus

1.Bespreekenbepaaldekern(centraleprobleemstelling)vandecasus.

2.Verhelderonduidelijkebegrippen(dooropzoeken,discussiëren).

3.Watwiljijlerenvandezecasus?Bepaaleenaantalvoorjoubelangrijke leerdoelen.

4.Werkdeleerdoelenuit.

5.Rapporteerdegevondenresultaten.

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Indiengewenst,kunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkun jegerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaan decasuskoppelen.

Kennis

a. Waargaathetthemamotorischlerenover?Welkeonderwerpenhorenhier bij?

b. OpwelkemanierzoujijAmirhelpenbijhetlerenjonglerenmetdrieballen?

c. OpwelkemanierzoujijhetprobleemvanFreekaanpakken?

d. Hoehebjijlerenfietsen,schaatsenofzwemmen?

e. Watvindjijvandemanierwaaropinhetfilmpjedelay-upaangeleerdwordt? Watvindjijdaargoedenmindergoedaan?

f. Inhetfilmpjewordtgesprokenoverimpliciet(implicietuitlokken)en explicietleren.Watbetekentdit?Kunjedaarvoorbeeldenvangeven?Wat isvolgensjouhetmeesteffectief?

g. Zoujijnahetzienvanhetfilmpjejeplanbijstellen?Waaromwel,waarom niet?

h. Kunjealgemeneregelsofrichtlijnenformulerenvoorhetlerenvaneen motorischevaardigheid?Welkeregelsofrichtlijnenzijndatdan?

Vaardigheden

i. VoerdeopdrachtzoalsAmirenFreekhebbengekregenookuit.Bereid(de stappenvan)hetleerprocesmetdeandervoorenvoerhetuit.

j. Evalueerhetresultaat.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

10.2Leren

Wanneerisersprakevanleren?Denkalsvoorbeeldaaneenkinddaterna veelvallenenopstaaneindelijkinslaagtomzelfstandigtekunnenfietsen. Welkprocesheefttotditresultaatgeleid?Inprincipekunnentweeverschillende processentotleereffectleiden:

• rijping:minofmeerautonomeontwikkelingvanhetmenselijklichaam

• leren:proceswaarbijonderinvloedvanoefeningofhetopdoenvanervaring eenrelatiefpermanenteveranderingontstaat.

Inhetvoorbeeldvanhetzelfstandiglerenfietsenisdekansgrootdatbeide processeneenrolgespeeldhebben.Motorische rijping heefttemakenmet degroeienontwikkelingvanonszenuwstelsel. Leren doejeopbasisvan oefeningenervaring.Inditvoorbeeldmoethetcentraalzenuwstelseleen bepaalderijpingsgraadhebben,wilhetlerenfietseneffecthebben.Startjete vroeg,danheeftlerenfietsengeenzin.Wachtjealleenopheteffectvanrijping, dankanhetlangdurenvoordathetkindzelfstandigkanfietsen.Alsde rijpingsgraadoptimaalis,tijdensdezogenaamdegevoeligeperiode,bereik jehetbesteleerresultaat.Zoleerteenkindvantwaalfjaarmakkelijkerde vlinderslagdaniemandvan25jaar.Eenbabyvanzesmaandenzindelijk proberentemakenheeftgeenenkelezin.Hetzenuwstelstelisvoordeze vaardigheidnogonvoldoendegerijpt.Dezevoorbeeldengevenaandathet leerprocesnietlostekoppelenisvanhetrijpingsproces.Rijpingenleren hebbenveelmetelkaartemaken.

Rijping

CONCEPT

Rijpingheefttemakenmetdeontwikkelingvanhetmenselijklichaam.Je moethierbijvooraldenkenaandeontwikkelingvanhetcentraalzenuwstelsel enaandeontwikkelingvanspierenenbotten.Langheeftmenrijpinggezien alsietswatonafhankelijkvaninvloedenvanbuitenafverloopt.Tegenwoordig wordtdaarandersnaargekeken.Wegaanernuvanuitdatrijpingonder invloedstaatvanverschillendeomgevingsfactoren.Zoblijkenvoedingen milieuvaninvloedtezijnophetrijpingsproces.Bijernstigeondervoeding verloopthetrijpingsprocesvanonderanderedehersenentrager.Een interessanteomgeving,waarveeltebelevenvalt,blijkteenpositiefeffectte hebbenopderijping.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Leren

Lereniseenproceswaarbijonderinvloedvanoefeningofhetopdoenvan ervaringeenrelatiefpermanenteveranderingontstaat.Debelangrijkste elementenvandezedefinitiehoudenhetvolgendein:

• Lereniseeneffectvanoefenenofervaringenopdoen.Daarmeeworden leereffectenalsgevolgvanenkelenalleenrijpingsprocessenuitgesloten.

• Hetleereffectmoetopdeeenofanderemanierwaarneembaarzijn.Het kanbijvoorbeeldtotuitingkomenineenbeterresultaat(hoger schotpercentagebijhetnemenvanvrijeworpen,snelleretijd)ofeen verbeterdebewegingsuitvoering(eenmooieresalto).

• Hetmoetomeenminofmeerpermanente,duurzameveranderinggaan. Indiendedeelnemereenvaardigheidnaeentijdjenietmeerbeheerst, sprekenwenietvanleren.Iemandheeftdaneenmaligeenaardigeprestatie geleverd.

• Wesprekenovereenleereffectalsereentransferis.Hetbegriptransfer verwijstnaardemogelijkheidomdegeleerdevaardigheidookinandere omstandighedentoetekunnenpassen.

DesaltovanIngrid

Ingridbeheerstnavierlessendesaltovandeéénmeterplankinhetzwembad. Alszenatweewekenvooreencijfermoetenspringen,scoortzeeen7.Op vakantieprobeertze,terwijldehalvecampingtoekijkt,desaltovaneentwee meterhogerotstemaken.HetluktIngirdnietomeencorrectesaltotemaken. Zekandetransfervanzwembadnaarrotsnietmaken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Samenhangtussenrijpingenleren

CONCEPT

Desamenhangtussenrijpingenlerenkomttotuitingindevolgendepunten:

• Alseenkindeenbepaalderijpingsgraadnognietheeftbereikt,heeftoefenen geenenkelezinenkanhetzelfsnegatieveeffectenhebben.Hordelopen meteenkindvanvierjaarheeftgeenzin,omdathetzenuwstelselhiervoor nogonvoldoendegerijptis.Hetleidthooguittotonnodigefrustratiebijhet kind.

• Lerenishetmeesteffectiefindezogenaamdegevoeligeperiode.Deze periodeverwijstnaareenoptimalerijpingsgraad.Laatjedezegevoelige periodevoorbijgaan,danverloopthetleerprocesmeestalmoeizamer.Het aanlerenvaneencomplexebewegingalspolsstokhoogspringengaat kinderenvantienàtwaalfjaarbeterafdansportersvantwintigjaarof ouder.Uitonderzoekblijktdatdepasfrequentiebijsprintenvooraltussen detienentwaalfjaargoedtebeïnvloedenis,alsgevolgvandegevoeligheid vanhetzenuwstelsel.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Hettempovanrijpingisvooriedereenminofmeerverschillend.Erzijn slechtsgroverichtlijnentegeven.

Opdracht2

Elvinheefteencursuseskimoterengevolgdinhetzwembad.Decursusbestond uittweedagdelenvanongeveerdrieuur.Aanheteindevandecursuslukte hetElvininongeveer80%vandegevallensuccesvolteeskimoteren.Eenpaar maandenlatergaatElvinopvakantieinFrankrijkendaarprobeerthijopde Tarnteeskimoteren.Vandetienkeerproberen,lukthethemtweekeer.

b. LeeshetvoorbeeldvanElvin.VindjedatElvinheeftlereneskimoteren?

10.3Vormenvanleren

Erzijnverschillendevormenvanleren.Zokunjeonderscheidmakentussen deverschillendevaardighedendieiemandaangeleerdkrijgt:

• aanlerenvansociaal-affectievevaardigheden:sociaal-affectiefleren

• aanlerenvancognitievevaardigheden:cognitiefleren

• aanlerenvanmotorischevaardigheden:motorischleren. Jekuntookkijkennaardematewaarinhetleerprocesaldannietbewust verloopt.Jekijktdanofdepersoondieietsaanhetlerenis,eenduidelijke intentieheeftomietstelerenofdatermeersprakeisvantoevalligleren: • intentioneelleren(opzettelijkleren) • incidenteelleren(toevalligleren).

ofopzettelijkleren.Aangezieneensport-enbewegingsleiderindemeeste gevallendesportersbewustbezigwillatenzijnmethetleerproces,isditde belangrijkstevormvanleren.

Hetiseenmisverstandomtedenkendatbijintentioneellerenaltijdeendocent ofsportleideraanwezigmoetzijndiesturinggeeftaanhetleerproces.Wanneer iemandbewustzichzelfwillerenskeelerendoorbijvoorbeeldfilmpjeste bestuderenenvervolgenstegaanoefenen,noemjedatookintentioneelleren. Wanneerdesport-enbewegingsleiderbewusteenbewegingsarrangement opbouwtwaarmeehijhooptbepaaldevaardighedenopteroepen,iserook sprakevanintentioneelleren.Jekunthierbijdenkenaaneenaantalschuine vlakkendieuitnodigentotoverdekopgaan(koprol).

Bijincidenteellerenkomthetlerenminofmeertoevalligtotstand.Het leereffecttreedtalshetwarevanzelfopalsgevolgvanervaringenopgedaan inbepaaldebewegingssituaties.Jekuntsprekenvanspelendlerenofvan natuurlijkleren.Vooralbijjongekinderenziejedezemaniervanlerenterug. Dooreenuitdagendespeelomgevingrondomdeschoolenindewoonwijk kunjehetincidenteellerenbevorderen.

Opgrondvandevaardighedendiejedeelnemersaankuntleren,iser onderscheidin: • sociaal-affectiefleren • cognitiefleren • motorischleren.

Sociaal-affectiefleren

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Allereerstkomtdebetekenisvansociaal-affectieflerenaandeordeenhoeje sociaal-affectievedoelstellingenhetbestekuntbereiken.Waaraanmoetje denkenalsjehethebtoverhetaanlerenvansociaal-affectievevaardigheden? Jekuntdenkenaanvaardighedenals: • samenwerken • initiatiefnemen • opjebeurtwachten • voorjezelfopkomen • omkunnengaanmetwinstenverlies • omkunnengaanmetpositieveennegatievekritiek.

Sociaal-affectieflerenaandehandvaneensamenwerkingsopdracht.

Sociaal-affectieflerenishetlerenbeheersenvansociaal-affectieve vaardighedendiededeelnemervoorheennietbeheerstedooroefeningofhet opdoenvanervaring.

Omgaanmetwinstenverlies

Mariekekoneenpaarjaargeledenergslechttegenhaarverlies.Alszeverloren hadnaeenspannendetenniswedstrijd,gooidezehaarracketaandekanten stevendezedekleedkamerin.Meestalbarsttezedaarinsnikkenuit.Nuvindt Mariekehetnogsteedsmoeilijkomhaarverliesteverwerken,maarzeheeft geleerdzichtebeheersenenhaartegenstandernetjestefeliciteren.

Alssport-enbewegingsleiderkunjetemakenkrijgenmetzeeruiteenlopende doelgroepen.Zevariërenonderandereinleeftijd,inbewegingsvaardigheid eninmotievenomtegaansporten.Vrijwelaltijdspelennaastdemotorische doelstellingenooksociaal-affectievedoeleneenrol.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Volleybalensociaal-affectiefleren

Ivoistrainervaneenvolleybalteamdatindetweededivisiespeelt.De motorischedoelstellingenhebbendeprioriteit.MaarIvoschenktookaandacht aansociaal-affectieveleerdoelen.Zoleerthijzijnspelersbeslissingenvan scheidsrechtersteaccepterenenomtegaanmetwinstenverlies.Daarnaast probeerthijdeteamgeesttebevorderenenhetzelfvertrouwenvanzijnspelers tevergroten.

ToenIvoeenpaarjaargeledenhetrecreatieteambijdezelfde volleybalverenigingtrainde,kwamendemotorischedoelstellingenophet tweedeplan.Zijnhoofddoelstellingwastoenhetbevorderenvanhetplezier inhetspel.Hijleerdedespelerselkaarteaccepteren,ondanksde niveauverschillen.

Naastsociaal-affectievedoelstellingendieminofmeervooreenheelteam gelden,kaneentrainerookdoelenvoorindividuelesportersnastreven.Als eensporterbijvoorbeeldheeldominantis,faalangstigofsnelopzijntenen getrapt,kunjealssportleidervoordezepersoonindividuelesociaal-affectieve doelenformuleren.

Hetbereikenvansociaal-affectievedoelstellingen

Alsjekeurigdetrainingskundigeprincipeshanteert,isdekansgrootdat iemandechtsterkerwordtofechthardergaatlopen.Alsjegoeddemethodiek vandeschoolslagtoepast,lerendemeestekindereninderdaadzwemmen. Geldtditookvoorsociaal-affectievedoelstellingen?

Hetbehalenofbereikenvansociaal-affectievedoelenisvaakveellastiger. Hoekomtdit?

• Sociaal-affectievedoelstellingenzijnvaakmoeilijkteconcretiseren.De formuleringblijftsomswatvaag.Watbetekent ‘desamenwerking bevorderen’ precies?Hetisnietaltijdmogelijk,maarhetisbelangrijkom eenzoconcreetmogelijkevoorstellingtemakenvanhetuiteindelijk gewenstegedrag.Eenvoetbaltrainerdiefairplaywilbevorderen,moetzo concreetmogelijkomschrijvenwelkgedraghijdanwilzienbijzijnspelers.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Hetresultaatismoeilijkertemeten.Ditheefttemakenmethetvorigepunt. Ookhiergeldtweer:hoeconcreterhoebeter.

• Sociaal-affectievedoelstellingenhebbenbijnaaltijdbetrekkingopde langeretermijn.Jeverbetertdesamenwerking,fairplayofhet zelfvertrouwennietinéénoftweetrainingen.

• Veelfactorenbepalenhetuiteindelijkeresultaat.Allerleifactorendiebinnen deopvoedingenvormingeenrolspelen,kunneninvloedhebbenophet halenvandedoelstelling.Dehoudingvandesportleiderendemanier waarophijderelatiemetdedeelnemersvormgeeft,isenormbelangrijk. Maarwaterdaarnaastindethuissituatievandedeelnemersenopschool gebeurt,isookvaninvloed.

Eenaardjenaarzijnvaartje

VoetballertjeJustmaaktgemeneovertredingenalshijtijdensdewedstrijdde balverliest.Enooknadewedstrijdishijgeregeldeenrobbertjeaanhetvechten metdejongensvanhetandereelftal.Kees,detrainer,probeertJustwat sportiviteitbijtebrengen.Maarhetisdweilenmetdekraanopen.Aandezijlijn staatJustzijnvadertebrullen: ‘Trapdieventonderuit,Just!’ Keesvreestdat heterthuisnietveelandersaantoezalgaan.

Hetdidactischmodelensociaal-affectievedoelstellingen. Hetdidactischmodeliseenprimahulpmiddelbijhetnastrevenvan sociaal-affectievedoestellingen.

Beginsituatie

Bijhetanalyserenvandebeginsituatiestemjejeanalysezoveelmogelijkaf opjedoelstelling.Inditgevalrichtjejevooralopdiesociaal-affectieve aspectendievoorjedoelstellingvanbelangzijn.Alshetgaatomhet bevorderenvanhetzelfvertrouwen,ishetbelangrijkteanalyserenhoehet tijdensdeverschillendesport-enbewegingsactiviteitenisgesteldmethet zelfvertrouwenvandedeelnemers.ZoconstateerjedatSuzanneergonzeker isbijspelsportenwaarbijsprakeisvanlichamelijkcontact.Emielisvooral onzekerinsituatieswaarinanderedeelnemersnaarhemkijken,zoalsbij ringenzwaaienenkastspringen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Doelstelling

Formuleerjedoelstellingzoconcreetmogelijk.Ookalisditsomsknaplastig. Deformulering ‘Justgedraagtzichsportief’ isnietconcreet. ‘Justhelptzijn tegenstandernaeenovertredingovereind’ en ‘Justcomplimenteerteen medespelerbijeengoedeactie’ zijnvoorbeeldenvanconcrete,toetsbare doelen.

Bewegingsvormen

Vraagjeafwelkebewegingsvormenbijdragenaanhetbehalenvanjedoel. Hetgaathierombewegenalsmiddelennietombewegenalsdoel.

• Welkebewegingsactiviteitenvormeneengoedmiddelomhet zelfvertrouwentevergroten?

• Welkebewegingsvormenzijnzodaniggestructureerd,datzedrukke kinderenhouvastbieden?

Eenoverloopvorm(overlopertje)heeftmeerstructuurdaneenvormvan inblijvenenuitmakenwaarbijdelooprichtingvrijis,zoalsbijgewoontikkertje. Vormenvanoverenweer(in)plaatsenhebbeninderegelmeerstructuurdan vormenvanpasserenenonderscheppen.Alsjedoelhetbevorderenvanhet plezieris,kiesjebewegingsvormenwaaraaniedereenkanmeedoenenwaarbij dekansopsuccesgrootis.

Organisatie

Stemjeorganisatieafopjedoelstelling.Ookjeorganisatiekaneenbijdrage leverenaanhetbereikenvansociaal-affectievedoelstellingen.Hetgaathierbij omallerleibewustekeuzes,bijvoorbeeldhetwerkenindelengteofinde breedtevandezaalofhetwerkenmetteamsofintweetallen.Isjedoelhet bevorderenvanhetplezier?Danzuljebijvoorbeeldzorgenvooreen evenwichtigegroepssamenstellingennietaltelangewachttijdentussende verschillendeactiviteiten.

Bewustgroepjesmaken

Mariekeisergonzeker.JufJannieheeftMariekebewustingedeeldbijdrie anderedeelnemersdienietaltekritischzijnendiepresterennietzoheel belangrijkvinden.JufJanniezorgterbovendienvoordatMariekenietals

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

eersteoftweedeaandebeurtis,zodatzeevenkankijkenhoehetprecies moet.JufJannievermijdteveneensdatMariekealslaatsteaandebeurtis, wantindatgevalkunnenerteveeldeelnemersnaarhaarkijken.

Begeleiding

Zorgdatjebegeleidingswijzepastbijdegekozendoelstelling.Alshetgaatom hetbevorderenvanhetzelfvertrouwen,ishetgevenvancomplimentenen hetbenadrukkenvansucceservaringenheelbelangrijk.Alsjeminofmeer technischeaanwijzingengeeft,doejeditomdekansopsuccestevergroten. Isjedoelhetbevorderenvanhetplezier,danzuljemeernadrukleggenop leukeactiesdanophetscorenvanpunten.Bijdemeestesociaal-affectieve doeleniseenopencommunicatiemetdedeelnemersbelangrijk.Zekerbinnen debewegingsrecreatie.

Anderehandboven

TrainerFredzietdatMikelzijnhockeystickverkeerdvasthoudt,waardoorhij regelmatigdebalmisslaat.Omdekansopsuccestevergroten,vraagttrainer FredaanMikelomzijnhandenandersomteplaatsen.Alshetdaarnabeter gaat,geeftFredhementhousiasteencompliment.

Evaluatie

Richtjeevaluatieopdatwatjehooptetebereiken.Inhoeverrehebjede sociaal-affectievedoelstellingbehaald?Overweegombijdeevaluatiede deelnemerstebetrekken.Ineenaantalgevallengaathetomhunbeleving, omhoededeelnemershetervarenhebben.Alsjegeprobeerdhebthetplezier inhetbewegentevergroten,kunjeaandedeelnemersvragenhoezedelessen oftrainingenvonden.

Cognitiefleren

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Naastsociaal-affectieveenmotorischedoelenstreefteensport-en bewegingsleiderookcognitievedoelenna.Alsjegoedwiltvolleyballen,iseen juisteinzetvangrootbelang.Maarjemoetookkunnensmashen.Endatniet alleen,jezultookmoetenwetenwanneerjeditwelenwanneerjeditniet moetdoen.

Bijhonkbalmoetjekunnenwerpenenvangen,maarjemoetookwetennaar welkhonkjedebalhetbestkuntgooien.Jekunteenjuistetactiekvaakniet uitvoerenzondereenjuistetechniek,entechniekzondertactischinzichtlevert bijdemeestetakkenvansportooknietveelop.

Voorbeeldenvancognitievevaardigheden

• hetanalyserenvandetechniekvandeschoolslag

• hetsamenstellenvandemethodiekvandelay-up

• hetkiezenvandejuisteopstellingbijvolleybal

• hetkennenvandevijfmeestvoorkomendefoutenindeuitvoeringvande koprol.

Hoekunjealslesgeverdedeelnemershelpenbijhetverwervenvancognitieve vaardigheden?Infeitegeldenhierbijdezelfdeprincipesalsbijhetaanleren vaneenmotorischevaardigheidalsdeschoolslag.Jegooitiemandnietmeteen inhetdiepe,maarjebouwtietsstapjevoorstapjeop.Ditdoejebijhetaanleren vanspelregelsook.

Hetdidactischmodelencognitievedoelstellingen. Netalsbijsociaal-affectievevaardigheden,ishetbijcognitievevaardigheden handigomhetdidactischmodeltegebruiken.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Beginsituatie

Analyseerbijdegroepdecognitievekwaliteitendievanbelangzijnvoorje doelstelling.Steldatjehetbelangrijkvindtdatdedeelnemersdespelregels vanhetdubbelspelbijbadmintonkennen.Dananalyseerjewatzeopdit gebiedalwelennognietweten.Alsjebijvoetbalhettactischinzichtbij balverlieswiltverbeteren,analyseerjejuistdiemomenten.Alsjehetbelangrijk vindtomdeelnemersdespelregelsvaneenspelteleren,analyseerjewelke regelselkspelkent.Vrijwelelkspelkentregelstenaanzienvan:

• hetgedragtenopzichtevanmedespelersentegenstanders

• materiaalhantering

• detijd

• belijning(inenuit)

• makenvanpunten,scoren

• demanierwaaropjeomgaatmetovertredingen.

Doelstelling

Bepaalzohelderenconcreetmogelijkjedoelstelling.Zomaaktheteengroot verschilofdedeelnemersderegelsmoetenkennen,toemoetenkunnenpassen tijdenseenspeloftoemoetenkunnenpasseninderolvanscheidsrechter.

Bewegingsvormen

Bepaalopbasisvandebeginsituatieendoelstellingwelkebewegingsvormen jeaandeordewiltlatenkomeneninwelkevolgorde.

Belangrijksteregelsbadminton

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Sport-enbewegingsleidsterIrenewildedeelnemersdebelangrijksteregels vanhetbadmintonaanleren.Zekiestvoorderegelsvanhetdubbelspel. BovendienvindtIrenehetbelangrijkdatdedeelnemersinzichthebbeninde functievanspelregels.Daaromgeeftzededeelnemerseerstdeopdrachteen dubbelspeltespelen.Ditspelmoeteenwinnaaropleveren.Zemoetenzelfde regelsafspreken.Vervolgensspelendewinnaarsenverliezerstegenelkaar. Ditdwingtdedeelnemersopnieuwafsprakentemakenoverderegels.Na verloopvantijdvraagtIrenenaardeafsprakendiededeelnemersgemaakt hebben.VervolgenslegtIrenedeserviceregelsuitenlaatdedeelnemers hiermeeoefenen.TotslotbesteedtIreneaandachtaandeafmetingenende betekenisvandeverschillendelijnenvanhetbadmintonveld.

Organisatieenbegeleiding

Zorgdatdeorganisatieenbegeleidingeenbijdrageleverenaandecognitieve doelstelling.Ingevalvanhetaanlerenvanspelregels,zijndevolgendevragen belangrijk:

• Welkespelregelsvertelikvoorafenwaarom(hoeveelheidenvolgorde)?

• Vertelikderegelsaandehelegroepofdoeikdatinkleinegroepjes?

• Welkeregelslaatiktijdenshetspelnaarvorenkomen(hoeveelheiden volgorde)?

• Vertelikdebedoelingvanderegelsoflaatikzeditervaren?

• Welke(officiële)regelshanteerikniet?

• Welkeregelsaccentueerik?

• Welkeregelslaatikdevolgendekeeraandeordekomen?Enopwelke manier? Evaluatie

Besteedaandachtaanhetgesteldecognitievedoel,zodatjehierdevolgende keermeeverderkuntgaan.Jouwevaluatiemoetinformatieopleverenvoor eennieuwebeginsituatievoordevolgendeles.

Leerstijl

Houdalslesgeverrekeningmetdeverschillendeleerstijlenvandedeelnemers. Nietiedereenverwerftkennisopdezelfdemanier.Deleerstijlenvanmensen kunnenverschillendzijn.Deeenleertdespelregelsdoorzeineenboekjeop tezoeken,deanderdoorhetspeltespelenenweereenanderdoornaarhet speltekijken.

Motorischleren

Bijmotorischlerengaathetomhetlerenvanmotorischevaardigheden.Hierbij kunjedenkenaanveelverschillendevaardigheden,zoalstypen,autorijden, schrijvenofvoetballen.Datzijnallemaalmotorischevaardigheden.

Erbestaanverschillendemodellenoftheorieënoverdemanierwaaropmensen motorischevaardighedenaanleren.Dezeverschillendemodellengaanmeestal uitvanhetzelfdebasismodel.Deverschillentussendediversemodellen ontstaandoorhetaccentuerenvanéénvandeaspectenvanditbasismodel ofdoorhettoevoegenvanelementenaanhetbasismodel.Hierwordthet volgendebasismodelvoormotorischlerenbeschreven. Basismodelvoormotorischleren.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

2.desporter

Hierbijgaathetomdemanierwaaropdedeelnemerdeinformatie(de input,deinstructie)verwerkt.Concentratie,motivatieendemaniervan verwerkenspelenhierbijeenbelangrijkerol.

3.de output

Opbasisvandeverkregeninformatieendeverwerkingdaarvankomtde deelnemertoteenzichtbareuitvoeringvandemotorischevaardigheid; het(leer)resultaat.

4.de feedback

Nadeuitvoeringvandevaardigheidkrijgtdedeelnemerop-en aanmerkingenoverhetresultaatvanzijnpoging.Dereactievandelesgever ophetresultaatvandeuitvoeringendeterugkoppelingdaarvannaarde deelnemer,noemenwefeedback.Dedeelnemergebruiktdeinformatie uitdefeedbackalsnieuweinformatievoordevolgendepoging.

d. Maakjezelfookweleensgebruikvandezevormvanleren?Inwelkesituatie enwatleverthetop?Steldatjedezevormnietgebruikt.Inwelkesituatie zoujedezevormeventueelkunnengebruiken?

Opdracht7 Sociaal-affectiefleren(groepsopdracht)

Vormenvanleren.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

Krachttrainingentrainingvanhetuithoudingsvermogengaatviabepaalde principes.Alsiemanddezeprincipesopvolgt,isdekansheelgrootdatzijn krachtofzijnuithoudingsvermogentoeneemt.Bijhetnastrevenvan sociaal-affectievedoelenzijnerminderduidelijkeprincipesenbenjeook minderzekervanheteindresultaat.

a. Bedenkeenaantalsociaal-affectievevaardigheden.

b. Kieseenoftweevaardighedenuitenbespreekmetelkaarhoejediedoelen zouwillenbereiken.

c. Bespreekmetelkaarwaaromditlastigerisdanhetbereikenvan trainingsdoelenalskrachtenuithoudingsvermogen. Filmpje-Bewegingsonderwijs:coöperatievespelvormen(viawebsiteleraar

b. Zoekdespelregelsvanditspelopviainternet.Beschrijfhoejijderegels uitgaatleggen.

Opdracht9 Basisschemamotorischleren (theorieopdracht)

Vormenvanleren.

a. Inhetschemaziejehoehetleerprocesverloopt.Omschrijfallebegrippen uithetschema. b. Vulhetheleschemavoortweeverschillendebewegingsvaardighedenin.

10.4Instructievormen

Deeerstestapinhetmotorischleerprocesisdeinput.Dedeelnemerkrijgt instructieoverdeaantelerenvaardigheid.Hetgevenvaninstructiekanop allerleimanierengebeuren.Watverstaanweeigenlijkonderinstructie?Horen daarookdecorrectiesbijofvallendezeeigenlijkonderfeedback?Debegrippen instrueren,corrigerenenfeedbackwordennogaleensdoorelkaargebruikt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Instructievormenzijndemanierenwaaropeensport-enbewegingsleider bewegingsaanwijzingengeeft.Voordatiemandeenbeweginggaatmaken, krijgthijinstructieoverdeuitvoeringvandebeweging.Ditkanbijvoorbeeld doorhetgevenvaneenvoorbeeld.Opbasisvanditvoorbeeldvoertde deelnemerdebeweginguit.Nahetuitvoerenvandebewegingkandelesgever eencorrectiegeven.Dezecorrectieiseenvormvanfeedback,van terugkoppeling.Devolgendeviersoorteninstructievormenkunnenworden onderscheiden:

• visueleinstructie (plaatje)

• auditieveinstructie (praatje)

• tactieleofmanueleinstructie (bewegingaanlatenvoelen)

• mentaleinstructie (ingedachtenuitvoeren,zelfinstructie).

Visueleinstructie

Visueleinstructieisbijvoorbeeld:

• goedvoorbeeld

• foutvoorbeeld

• foto

• film

• markeringspunt.

Doorvoordoen(demonstreren)ofdoorafbeeldingen,foto’soffilmfragmenten telatenzien,probeerjealslesgeverdedeelnemereenzogoedmogelijkbeeld telatenvormenvandebewegingdiehijgaatuitvoeren.Zekerinhetbeginvan eenleerprocesisvisueleinstructievangrootbelang.Daaromishetook belangrijkdatdeSB-deelnemerstijdenshetwachtendeactievedeelnemers observeren.Ditblijkthetleerprocestengoedetekomen.Deelnemersdiehet leerprocesvanhunmededeelnemersobserveren,presterenveelbeterdande deelnemersdiedatnietdoen.

Hetgevenvanfoutevoorbeeldenheeftpaszinindelaterefasesvanhet leerproces.Hetanalytischvermogenvandedeelnemer,defasevanhet motorischleerprocesendatwatjemetdebewegingbeoogt,bepalende gedetailleerdheidvanhetbeeldmateriaal.Vooraldetopsportmaaktintensief gebruikvandemogelijkhedenvandedigitalefoto-envideocamera.

Bijvisueleinstructieofbegeleidingkunjeookdenkenaanhetwerkenmet bepaaldemarkeringspunten.Bijvoorbeeldbepaaldevoorwerpenomde aanloophouvasttegevenofeenmarkeringterondersteuningvaneenjuiste houdingbijdelatpassagevandeflop.

Visueleinstructie:werkenmetafbeeldingen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Auditieveinstructie

Auditieveinstructieisbijvoorbeeld:

• uitleg,praatje

•‘doealsof’-opdrachten

• ritmischebegeleiding

• gedragsgecentreerdeinstructie

• doelgecentreerdeinstructie.

Meestalvolgtnaoftijdenshetvoorbeeld(plaatje)eenkorteuitleg(praatje). Hetisdaarbijbelangrijkomvoorafnatedenkenoverdevolgendevragen:

• Watgaikuitleggen?

• Inwelkevolgorde(vanbelangrijknaarminderbelangrijk,vanglobaalnaar gedetailleerd)?

• Hoeveelvertelikinéénkeer?

• Hoebenikinmijnuitlegzohelder,duidelijkenconcreetmogelijk?

Auditieveinstructie.

‘Doealsof’-opdrachten

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Vaakgeldthoeconcreter,hoebeter. ‘Doealsof’-opdrachten(gooidebalalsof, raakdebalalsof)voldoenaandezeregel.Jemaakthierbijgebruikvan beeldspraak.BijdeSB-deelnemersroeptditeenconcretevoorstellingop.Je kunthierbijookdenkenaaninstructiesals ‘zorondalseenbal’,makenvan

‘hazenhuppen’, ‘tenengestrekt’ en ‘zorechtalseenplank’.Hetvoordeelis datjeereenvoorstellingvankuntmakenenhetbijjezelfkuntcontroleren. Bijdebesprekingvanhetimplicietmotorischlerenkomtditterugenwordt ditanalogielerengenoemd.

Inhetbeginvanhetleerproceskunjevolstaanmethetgevenvaneen voorbeeld.Naverloopvantijdkunjeinhetvoorbeeldaandachtvragenvoor éénbepaalddeelvandebeweging,bijvoorbeelddeafzet(‘probeereenste lettenopmijnvoeten’).Vervolgenszoujeditweervisueelkunnenondersteunen doorhetlatenzienvanfoto’svandeafzetfase.

Ritmischebegeleiding

Bijauditieveinstructieofbegeleidingkunjeookdenkenaanhetverbaal aangevenvanhetjuistemomentvaninzetvaneenbeweging,aanhetritmisch begeleidenofondersteunenvaneenbeweging.Dezevormvaninstructiekun jeonderanderetoepassenbijhettweetellenritmebijdelay-upofderitmische ondersteuningbijeenkipaanderekstok(‘AM-STER-DAM’).

Inplaatsvanhetmetwoordenaangevenvanhetjuistemomentvaneen bewegingofhetverbaalbegeleidenvaneenbeweging,kunjeook gebruikmakenvangeluidsinstructie,zoalstikken,klappenentrommelen.

Gedragsgecentreerdeendoelgecentreerdeinstructie

Hetgevenvanverbaleinstructiekanoptweemanierenplaatsvinden:

• gedragsgecentreerdeinstructie

• doelgecentreerdeinstructie.

Bijgedragsgecentreerdeinstructierichtdelesgeverdeaandachtophet motorischgedragofheteigenlichaam.Gedragsgecentreerdeinstructieheet danookwellichaamsgerichteinstructie.Zois‘buigjerompwatmeervoorover’ eenvoorbeeldvangedragsgecentreerdeinstructie.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bij doelgecentreerdeinstructie geeftdelesgeverinformatieoverderichting, baanenplaatsvanbijvoorbeeldhetneerkomenvaneenbalofgeefthij bepaaldereferentiepuntenmee,zoalshetplakkenvaneenpostzegelbijde lay-up.Jemikthierbijdebalrechtsboveninderechthoekachterdebasket, opdeplaatswaarjeeenpostzegelopeenbriefplakt.Hierbijgeeftdelesgever sturingvanuitdeomgeving.Ditheetookwelomgevingsgerichteinstructie. Bijdebesprekingvanhetimplicietmotorischlerengaanwehiernaderopin.

Gedragsgecentreerdeendoelgecentreerdeinstructiesin depraktijk

Startduikbijzwemmen

Gedragsgecentreerdeinstructie: •‘Strekjebenenvolledigenexplosief.’

Doelgecentreerdeinstructie:

• dezwemonderwijzerspanteentoversnoeroverhetwaterenzegt: ‘Duik hiermaaroverheen.’

Rugslagbijzwemmen

Gedragsgecentreerdeinstructie: •‘Buigjehoofdachterover.’

Doelgecentreerdeinstructie: •‘Kijknaarhetplafond.’

Onderhandseservicebijvolleybal

Gedragsgecentreerdeinstructies:

•‘Linkerbeenvoor,rechterachter,stevigstaan.’

•‘Debalmoetschuinvanonderengeraaktworden.’

•‘Sladebaloptaillehoogteweg.’

Doelgecentreerdeinstructies:

•‘Probeertemikkenophetmerktekenopdevloerachterhetnet.’

•‘Probeerdebaleenslageroverhetnetteslaan.’

Tennis

Gedragsgecentreerdeinstructies:

•‘Draaijebovenlichaammeerin.’

•‘Zwaaijearmverderdoor.’

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Doelgecentreerdeinstructies:

•‘Kijkmetjehoofdnaarhethek.’

•‘Kijknahetrakenvandebalnaardelichtmast.’

•‘Stopjeracketinjerugzak.’

Verdiepingsstof-Interneenexternefocus.

Tactieleofmanueleinstructie

Tactieleofmanueleinstructieisbijvoorbeeld:

• aanvoelenvandebeweging

• tikjeofzetje

• inzetvaneenbeweging.

Omeendeelnemereenbewegingaanteleren,kunjeookgebruikmakenvan hetlatenaanvoelenvandebeweging.Dezemaniergebruikenlesgeversvaak wanneerjeeenbewegingofeengedeeltevaneenbewegingnietkuntzien (bijvoorbeelddebeenslagvandeschoolslag).Ookanderevormenvantactiele begeleidingzijndenkbaar,zoalshetophetjuistemomenteentikjemeegeven bijhetmakenvaneenhandstandoverslagofhetlatenvoelenwanneereen deelnemereenbepaaldebewegingmoetinzetten.Bijrisicovolle,gevaarlijke bewegingenkunjeooktactielebegeleidingtoepassen.

Mentaleinstructie

Mentaleinstructieisbijvoorbeeld:

• mentalrehearsal,uitvoerenvandebewegingingedachten • zelfinstructie.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bijdezeinstructievorminstrueertdedeelnemerzichzelfdoorintensiefaande uittevoerenvaardigheidtedenken.Hijvoertdevaardigheidingedachtenuit, steltzichvoorhoehijdevaardigheidgaatuitvoeren.Wenoemenditookwel dezelfinstructiemethodeofmentalrehearsal.Bijmentalrehearsalprobeert dedeelnemerzogoedmogelijkaandeuittevoerenbewegingsvaardigheid tedenken.Bovendienlaathijindejuistevolgordeallestappenvandebeweging aanzichvoorbijgaan.Ditprocesdraagtbijaanhetoptimaliserenvande bewegingsvoorstellingenaandeuitvoering.Mentalrehearsalblijkthetcentraal zenuwstelselpositiefteactiveren.

Bepaaldetakkenvansportmakenveelgebruikvanmentalrehearsal.Skiërs nemendeslalomgoedinzichopenhebbeningedachtendepistealeenaantal malengenomenvoorzedeslalomechtuitvoeren.Opdiemanierproberenze debewegingenalinteslijpen.Ookdehoogspringerheeftdesprongoverde lataleenaantalmalengemaaktvoordathijechtgaatspringen.Mental rehearsalblijktduidelijkpositieveeffectenophetleerprocestehebben.

Combinerenvaninstructievormen

Hoevoegjealdezevormenvaninstructiesamentotdeidealemix?Eninwelke volgordebiedjezeaan?Hoewelhetmoeilijkisomeenalgemeengeldend antwoordtegevenopdezevragen,zienwebijdiversetakkenvansporteen vastevolgorde:inhetbeginvanhetleerprocesblijkthetzien(plaatje)het belangrijkstetezijnenbijhetgeleidelijkverbeterenvandebewegingkrijgt hethoren(praatje)envervolgensookhet(aan)voelenmeernadruk.

Bovendienwijstmenophetbelangvanmentaleprocessen.Motorischleren isookeenkwestievannadenken,vangoedobserverenenproberendejuiste bewegingsvoorstellingtemaken,envanproberendeeigenfoutente analyseren.

Bijinstruerenhoefjenietaltijdaaniemandvanbuitenaftedenkendiede deelnemerswatduidelijkprobeerttemaken.Eenaantaldeelnemersisgoed instaatzichzelfteinstrueren.Jezelfinstruerenlevertzekerinhetbeginvan hetmotorischleerprocesgoedeleerervaringenop.Jekuntookdoorhetbewust opstellenvaneenbepaaldebewegingssituatiealshetwaredeSB-deelnemers instrueren.Jecreëertdaneenbewegingssituatie(arrangement)waarvanje verwachtdatdithetbeoogdeleerresultaatbijdedeelnemeroproept.Opbasis vanhetzorgvuldiggekozenarrangementinstrueertdedeelnemerzich grotendeelszelf.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voorbeeldcombinerenvaninstructievormenbijvolleybal

Binnenhetvolleyballenisgeprobeerdeenidealeinstructiemethodete ontwikkelen.Destappenzieneralsvolgtuit:

1.Demonstreerdevaardigheid(visueleinstructie).

2.Laatdespelersdetechniekuitproberen.

3.Demonstreerdevaardigheidmetdeaandachtopéénonderdeelgericht (visueleenauditieveinstructie).

4.Laatdespelersoefenenengeefdaarbijfeedbackgerichtophet aandachtspunt(auditieveinstructie).

5.Demonstreerdevaardigheidmetdeaandachtgerichtopeenvolgend onderdeel(visueleenauditieveinstructie).

6.Laatdespelersoefenenengeefdaarbijfeedbackgerichtopditvolgend onderdeel(auditieveinstructie).

7.Herhaalditprocestotalleonderdelenzijnbehandeld.

Instructieenfasenvanhetmotorischleerproces

Deinstructievormisafhankelijkvaninhoeverreeensportereenbepaalde bewegingalbeheerst.Iemanddieeenbewegingvoorheteerstuitgaatvoeren, heeftbehoefteaaneenvoorbeeldenaaneenalgemeneverbaleinstructie. Iemanddiedezelfdebewegingalbijnatotindeperfectiebeheerst,zalmeer gebaatzijnbijvideobeeldenenmentalrehearsal.Hetmotorischleerproces bestaatuitverschillendefasen.Devolgenderichtlijnengeldenvoordezefasen:

• Hetdemonstrerenisindebeginfasevanhetleerprocesdemeestgeschikte instructievorm.

• Verbalesturingvanhetbewegingsverloopisgedurendehetheleleerproces vangrootbelang.

• Bijhetlerenvancomplexevaardigheden,zoalsdeborstcrawl,leidteen gedragsgecentreerdeinstructiewijzetoteenbeterleerresultaat.

• Hetcombinerenvanlichamelijkeoefeningenmentaleoefeningbevordert hetleerresultaat.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Instructievormen.

Filmpje-Balanceren

a. Vanwelkeinstructievormenishiersprake?

b. Watvindjevandemanierwaaropdelesgeverinstructiegeeft?

Opdracht12 Visueleinstructie(theorieopdracht)

Instructievormen.

a. Geefzoveelmogelijkvormenvanvisueleinstructie.

b. Geefeenkorteomschrijvingvandezevormenvanvisueleinstructie.

c. Inwelkesituatiezijndezeinstructievormengoedtegebruiken?

Opdracht13 Auditieveinstructie(theorieopdracht)

Instructievormen.

a. Geefzoveelmogelijkvormenvanauditieveinstructie.

b. Geefeenkorteomschrijvingvandezevormenvanauditieveinstructie.

c. Inwelkesituatiezijndezeinstructievormengoedtegebruiken?

gedragsgecentreerdeinstructie(groepsopdracht)

Instructievormen.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Bespreekmetelkaarwatjeverstaatonderdoelgecentreerdeen gedragsgecentreerdeinstructie.

b. Bespreekmetelkaarvanwelkeinstructievormenjijgebruikmaakt.

c. Geefvanbeidevormeneenaantalpraktijkvoorbeelden.

d. Isdegroepwaaraanjijlesoftraininggeeftmeergebaatisbij doelgecentreerdeofbijgedragsgecentreerdeinstructies?

Opdracht15

Instructievormen.

Mentalrehearsal(theorieopdracht)

Mentalrehearsalisinfeiteeenvormvanzelfinstructiewaarbijdesporterde bewegingzogoedmogelijkprobeerttevisualiseren.

a. Bedenkeenaantalsportenwaarbijmentalrehearsalvoorkomt.

b. Maakjezelfweleensgebruikvandezevormvaninstructie? Filmpje-Visualisatieindesport

c. Waaromkandezevormvaninstructieindezesituatiezinvolzijn? d. Noemeenaantalsituatieswaarindezevormvaninstructieeveneens bruikbaarkanzijn.

Derolvandesporterbinnenhetmotorischleerprocesisheelbelangrijk.Daarbij gaatheteromhoehijdeinstructies(deinput)endecorrecties(feedback) binnenkrijgtenverwerkt.Hetgaatdusvooralomwaterzichinhethoofdvan

MHV-patroon

Hetleerresultaatwordtdoorallerleifactorenbeïnvloed.Iemanddie ongemotiveerdis,zalwaarschijnlijkminderlerendaniemanddieheel gemotiveerdis.Debelangrijkstepersoonlijkefactorenkomenbijelkaarinhet zogenaamdeMHV-patroon.Ditpatroonheefttemakenmet:

• Demotivatievandesporteromdevaardigheidteleren.

• Deleerhoudingvandesporteromdevaardigheidteleren.Hierbijkunje denkenaanhetconcentratievermogenvandesporter.

• Deverwachtingdiedesporterheeftoverhetresultaat.Hierbijkunjedenken aaneenpositieveofeennegatieveverwachting.

Motivatie

Hetzalduidelijkzijndateengemotiveerdedeelnemereenbeterleerresultaat bereiktdaneenongemotiveerdedeelnemer.Daaromishetbelangrijkde deelnemersgemotiveerdtekrijgenentehouden.Ditkanonderanderedoor:

• hetstellenvanhaalbare,helderedoelen(succeservaring)

• belonen,veelvuldigcomplimenteren

• hetaanbiedenvanleuke,interessanteoefenstof.

Houding

Eenbelangrijkhoudingsaspectinverbandmetmotorischlerenisde concentratieofdealertheidvandesporter.Eriseenrelatietussenhetniveau vanalertheidendeleerprestatie.Ditkunjeweergevenineengrafiek.Het levertdandezogenaamde ‘omgekeerdeU’ op.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Derelatietussenconcentratieenleerprestatie.

Bijeenlaagniveauvanalertheidisdeprestatiematig.Methettoenemenvan deconcentratieneemtdeprestatietoetoteenbepaaldmaximum.Alsde alertheidofconcentratienogverderstijgtenersprakeisvanoverconcentratie, looptdeprestatieweerterug.Voordelesgeverishetbelangrijkdeoptimale alertheidbijdedeelnemersopteroepen.Ditkanbijvoorbeelddoorhetcreëren vangezondeprestatiedruk.

Verwachting

Deelnemersmeteenpositieve resultaatverwachting (‘hetgaatmelukken’) presterengemiddeldbeterdandeelnemersmeteennegatieveverwachting overhetresultaat(‘hetluktmetochniet’).Dezepositievegedachtemoetwel gebaseerdzijnopreëleverwachtingen:eenreëelpositiefverwachtingspatroon. Dereëleverwachtingenzijneengevolgvaneengoedebeginsituatieanalyse. Delesgeverzalvoorhetstellenvanreëledoelendefysieke

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

voorwaardelijkhedenvandeSB-deelnemergoedinmoetenschatten.Een deelnemermetonvoldoendearmkrachtzalmaarmoeizaamleren touwzwaaien.Hetnastrevenvanreëledoelenleidtvaaktoteensuccesbeleving, hetnastrevenvantehooggegrependoelentoteengevoelvanfalen.Daarom ishetstellenvanreëledoelenzobelangrijkbijhetvergrotenvanhetvertrouwen vandedeelnemer.

PositiefbeïnvloedenvanhetMHV-patroon

Naasthetstellenvanreëledoelen,kandelesgevernogeenaantaldingen doenomhetMHV-patroonvandedeelnemerpositieftebeïnvloeden,zoals:

• complimentengeven

• variatieaanbrengenindeoefenstof

• beeldmateriaallatenzienvan(top)prestatiesengoeduitgevoerde bewegingen

• oefeningentoepassenin(wedstrijd-)echtesituaties

• zorgenvoorgunstigevoorwaardenofomstandigheden(eenaangename temperatuur,eengoedeaccommodatie,eengoedesfeer).

JekuntdusstellendateenpositiefMHV-patroonvandesporterleidttotbetere leerresultaten.

MHV-patroonvandelesgever

NaasthetMHV-patroonvandesporterisookhetMHV-patroonvandelesgever vanbelang.EenpositiefMHV-patroonvandelesgeverbetekentdathij gemotiveerdisenzichzelfinstaatachtomdedeelnemerdebetreffende vaardigheiddaadwerkelijkaantekunnenleren.Hetvertrouwendatdelesgever uitstraalt,heefteenpositiefeffectopdesporter.

Eefjeiszweminstructriceenheefthaargroepvanachtfanatiekesnorkelaars vertelddatzeoverzeswekensnorkelexamenmoetendoen.Zegeeftde leerlingenallemaaleenlijstjemetdeeisenvanhetZwemvaardigheidsdiploma Snorkelen1.Eenpaareisenhebbenzealeensgeoefend.Ooklaatzeeen voorbeelddiplomazien: ‘Kijkjongenshiergaathetomenmetzo’ndiploma kunjeopvakantielekkersnorkelen.’ Ineenschemalaatzezienwaarzede komendewekenaangaanwerken.Vandaaggaanwetewatervande bassinrandmeteenschredesprong,gevolgddoorvijftigmetersnorkelen.Eefje geefteenprachtigvoorbeeld.Eenpaarkinderenwillenditooklerenen gemotiveerdgaanzetewater.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Aanpakgedrag

Hettweedeaspectvandesporter,datbelangrijkisvoorhetresultaatvanhet motorischleerprocesishetaanpakgedrag.Ditisdemanierwaaropeen deelnemerhetleerprocesaanpakt.Hetbegripaanpakgedragspeelteen

Typerendvoorhethandelingsmodelisdathetveelaandachtbesteedtaande denkprocessenofcognitievehandelingenvandesportertijdenshetmotorisch leerproces.Indevolgendeparagraafwordtduidelijkdatdezeopvattingvalt onderhetexplicietmotorischleren.Bijdezebenaderingvanmotorischleren isdevraag ‘hoepaktdedeelnemerhetlerenvaneennieuwe bewegingsvaardigheidaan?’ heelbelangrijk.Enkelevragendiehiermeete makenhebbenzijn:

• Gebruiktdedeelnemerbijhetmotorischlereneenbepaaldestrategieof aanpak?

• Denktdedeelnemernavoordathijeenbepaaldebeweginggaatmaken?

• Leertdedeelnemervangemaaktefouten?

Demanierwaaropiemandhetmotorischleerprocesaanpakt,noemtPijning hetaanpakgedragofdeleerstrategie.Hetaanpakgedragofde leerstrategie isdewijzewaaropeendeelnemermetdeleertaak(hetlerenvaneen motorischevaardigheid)omgaat.Ditkanheelverschillendzijn.Deene deelnemergaathetdirectmaareensproberenenleertveelvanzijnfouten, deanderedenkterovernaenprobeertzicheenvoorstellingvandebeweging temakenennogeenanderleertvooralveelvandeinstructiesvandelesgever. Pijningonderscheidttweesoortenaanpakgedrag:

• defoutenanalyserendeaanpak

• demomentaanpak.

Defoutenanalyserendeaanpak

Bijdefoutenanalyserendeaanpakrichtdedeelnemerzichvooralopheteigen motorischgedrag.Hijmerktdefoutendiehijbijhetuitvoerenvaneen bewegingmaaktvooreenbelangrijkdeelzelfop.Hijanalyseertde bewegingsuitvoeringentrekthierconclusiesuitvoordevolgendepoging(en).

Bijdezeaanpakspelendriedingeneenrol:

• hetopmerken,vaststellenvandefout(‘Deserviceliepnietgoed’)

• hetanalyserenvandefout(‘Ikgooidedebaltehoogop’)

• hettrekkenvanconclusiesvoordevolgendepoging(‘Ikmoetdebalminder hoogopgooien’).

BijdezeSB-deelnemersisminofmeersprakevaneenplanvanaanpak.Ze richtenhunaandachtopheteigenmotorischhandelenenmakencontinu gebruikvanfeedback.Zezijnbewustendenkendbezigmethetleerproces. Meestalzijndezedeelnemersinstaatomeenbewegingoptedeleninstukjes: zekunneneenbeweginganalyseren.

Defoutenanalyseiseengoedemanieromdeuitvoeringtecontroleren.De deelnemervraagtzichafwatertijdensdeuitvoeringismisgegaan.Ditlevert informatieop.Dezeinformatievormtdenieuweinputvoordevolgendepoging.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Borstwaartsom

Jaimyoefenthetborstwaartsomtrekkenaanderekstok.Hetmislukt.Jaimy analyseerthaarfout: ‘Ikstondnietdichtgenoegbijderekstok.’ Zijgebruikt dezefoutenanalysealsinstructievoorhaarvolgendepoging.Dangaatzewat dichtermethaarborstbijderekstokstaan.Detweedepoginglukt.Jaimyheeft eenfoutenanalyserendeaanpak.

CONCEPT

Demomentaanpak

Bijeenmomentaanpakisdedeelnemeralleengerichtophetresultaat:het luktofhetluktniet.DeSB-deelnemerlegtgeenofbijnageenverbandtussen deverschillendepogingen.Hijletnietofnauwelijksopdeuitvoeringendus ooknietopeventuelefouten.Bijhetschotopdoelgaatdebalerinofnieten devolgendekeerprobeertdeSB-deelnemerhetgewoonweeropnieuw.Het gaatmeeromtrialanderror(uitproberen).Binnendemomentaanpakzijn driereactiesmogelijk:

•

Dedeelnemerontdektdefoutinzijnbewegingniet,hijkomtniettoteen foutenvaststelling.

•

Dedeelnemermerktdefoutwelop,maaranalyseertdezeniet.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

• Dedeelnemerkomtweltoteenfoutenvaststellingenfoutenanalyse,maar trektgeenconclusiesvoordevolgendepoging.

Momentaanpakkers

• Mariskaisaanhettennissen.Zeserveert,maardebalkomtinhetnet.Ze baalt,maardenktnietnaoverwatzefoutheeftgedaan.Zerichtzichop devolgendepoging: ‘Ikmoetdiebaloverhetnetslaan’,zegtzetegen zichzelf.Detweedeservebelandtweerinhetnet.

• Frankisdehurksprongoverdekastaanhetoefenen.Ondanksverwoede pogingenkomthijermaarnietoverheen.Hijheeftzelfnietindegatendat hijzijnhandentelkensvooraanopdekastplaatst.

• Thijmenschietdestrafschophoogover. ‘Devolgendekeerwatlager mikken’,denkthij.Hoehetkwamdathetmisging,weethij:hijmoetniet zoachteroverhangenenhetlichaammeerbovendebalhouden.Toch denkthijdaarbijdevolgendepogingnietmeeraanenhijschietdebal weeroverhetdoel.

Frank,MariskaenThijmenzijnnietbewustdenkendmethetgeheelbezigen hebbengeenzinombewegingeninstukkenteverdelenofmissenhetvermogen hiertoe.Zehebbenalledrieeenmomentaanpak.

ZichtopdeleerstrategievandeSB-deelnemers

Hetisvoordelesgeverzinvolzichttekrijgenopdeleerstrategievande deelnemer.Datzichtkunjekrijgendoorzogenaamdedialogische bewegingsbegeleidingenobserveren.Eendialoogiseengesprektussentwee partijenofmensendiebeideninbrenghebben.Onderdialogische bewegingsbegeleidingverstaatPijninghetmetdedeelnemeringesprekgaan overhetleerresultaat:hetvragenderwijslesgeven.Heteffectvanhetdialogisch bewegingsonderwijs,evenalsdatvandegedragsgecentreerdeinstructie,is datdedeelnemermeerfoutenanalyserendtewerkgaat.Langetijdismen ervanuitgegaandatdezemaniervanmotorischlerentothetbesteleerresultaat leidt.Ditblijktechterlangnietaltijdzotezijn.Indevolgendeparagraafwordt duidelijkdathetzogenoemdeimplicietmotorischlereneenheleeffectieve maniervanhetlerenvanvaardighedenis.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetisbelangrijktebepalenofhetaanpakgedragvandedeelnemerte veranderenis.Hetombuigenvaneenmomentaanpakineen foutenanalyserendeaanpakkanbijsommigedeelnemersleidentoteenbeter

leerresultaat.Alsjemerktdatdedeelnemernietbeterpresteertdoorde aandachtophetmotorischleerprocesterichten,kunnendoelgecentreerde aanwijzingenmogelijkhetleerprocesverbeteren.

Hierondervolgteenvoorbeelduitdepraktijkvaneenvraaggesprektussen eenlesgevereneenSB-deelnemer.Hierbijmaaktdelesgevergebruikvan zowelgedragsgecentreerdealsdoelgecentreerdeinstructie.

Vraaggesprekaanpakgedragtijdenshetoefenenvande

Eerstepoging

Lesgever: ‘Verteleens,hoeginghet?’

Deelnemer: ‘Iksloegdebalinhetnet.’

Lesgever: ‘Waaromgingdiebalinhetnet,denkje?’

Deelnemer: ‘Iksloegdebalniethooggenoeg.’

Lesgever: ‘Watmoetjedoenomdebalweloverhetnetteslaan?’

Deelnemer: ‘Debalhogerslaan.’

Lesgever: ‘Enwaarmoetjenogmeeropletten?’

Deelnemer: ‘Datweetikniet.’

Lesgever: ‘Jemoetmetjeracketdebalhogerraken.’

Tweedepoging

Lesgever: ‘Debalgingerweernietover.Hoekomtdat?’

Deelnemer: ‘Ikweethetniet.Misschienomdatmijnracketniethooggenoeg was.’

Lesgever: ‘Ja,jeracketwastelaag.Waarkandataanliggen?’

Deelnemer: ‘Debalwasookniethoogopgegooid.’

Lesgever: ‘Precies,jemoetdebalhogeropgooien.Doehetnogmaareens.’

Derdepoging

Lesgever: ‘Washetnubeterdanbijdevorigepogingen?’

Deelnemer: ‘Eigenlijkniet;hijgingnuuit.’

Lesgever: ‘Hoekwamdat,denkje?’

Deelnemer: ‘Iksloegveeltehard,denkik.’

Lesgever: ‘Ja,datookwel,maarhoehoogwasnujeopgooi?’

Deelnemer: ‘Gewoonzo(deelnemerlaatzienhoehijopgooide).’

Lesgever: ‘Isdatgoed?’

Deelnemer: ‘Ja,ikmoetnualleenwatrustigerslaan.’

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

HetHMV-patroonenaanpakgedragindepraktijk

Alsjedetheorieoverdesporterofdepersoonbinnenhetleerprocessamenvat, kunjetotdevolgendeaanbevelingenvoordepraktijkkomen:

• Zorgalslesgevervooreenjuistemotivatieenconcentratiebijde deelnemers.Hetleerresultaatishogeralsdedeelnemergoedgemotiveerd engeconcentreerdisenmeteenpositieveverwachtingoverhetresultaat detaakaangaat.

• Zorgdatdesportersbewustbezigzijnmethetlerenvanbewegingen.Wat mooieromschrevenzoujekunnenzeggendatjemoetproberenomde cognitievebetrokkenheidvandedeelnemerstevergroten.Ditnadenken overeenbewegingeneenbewegingsvoorstellingmakenbevorderthet leerresultaat.Ditgeldtmetnameindebeginfasevanhetleerproces.

• Stimuleerdefoutenanalyserendeaanpak.Ditkunjedoendoordialogische bewegingsbegeleidingendoorgedragsgecentreerdeinstructie.Een foutenanalyserendeaanpakleidtdoorgaanstotbetereleerresultatendan eenmomentaanpak.Bedenkweldateenmeerderheidvandesporters meerleertvanconcrete,doelgerichteinstructies.Bovendienisnietiedereen instaatomzijnaanpakgedragteverandereninderichtingvande foutenanalyserendeaanpak.

Dezegrafiekgeeftderelatieweertussendehoeveelheidspanningende prestatiediededeelnemerlevert. a.

Filmpje-Wanneerkunjealssporterbeternietnaarjecoachluisteren?

Explicietmotorischleren

Bijdezevormvanmotorischlerenbenjijjebewustvandatwatjijdoet.Door detrainerofcoachwordjeertoeaangezetomnatedenkenoverdeuitte voerenbeweging.Hetkanookjeeigenleerstrategiezijndatjebijhetaanleren vanvrijwelelkebewegingvoorafnadenktoverdeuitvoering.Ditgeldt bijvoorbeeldvoorsportersmetdeeerderbesprokenfoutenanalyserende aanpak.Bij explicietmotorischleren hebjeinformatieenkennisvande bewegingenjekuntdatookonderwoordenbrengen.Jehebteenduidelijke voorstellingvandebewegingenjekunteenredelijknauwkeurigebeschrijving gevenvandiebeweging.

Hetmakenvaneenbewegingsvoorstellingwordtveelalnoggezienalseen belangrijkestartvanhetlerenvaneenbewegingsvaardigheid.Indeparagraaf waarindefasenvanhetmotorischleerproceswordenbesproken,komtdit ookterug.Indeeerstefase,de oriëntatiefase,probeertdelesgeverdesporter aantezettentothetmakenvaneenjuistebewegingsvoorstelling.Ditkan bijvoorbeelddoorhetlatenzienvaneenafbeelding,hetgevenvaninformatie ofhetlatenzienvaneenvoorbeeld.Vervolgenswordtergeoefend.Het plaatje-praatje-daadjeprincipepastprimabinnendezemaniervanmotorisch leren.

Nadatdesporterdebeweginginenigemateonderdeknieheeftgekregen(de grofmotorischefase),wordtergeoefendomdebewegingzoperfectmogelijk telatenverlopen(fijnmotorischefase).Hierbijwordenervoornamelijk lichaams-ofgedragsgerichteaanwijzingengegeven,zoalsbesprokenbijhet modelvanPijning.Desporterontvangtgerichteinstructieoverwelk lichaamsdeelopwelkemanierenopwelkmomenteenbepaaldebeweging moetmaken.

Voorbeeldinstructie

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Tijdenshetverbeterenvandetechniekvanhetverspringenkunjebijvoorbeeld zeggen: ‘Bijdeafzetzwaaithetzwaaibeenexplosiefnaarvorenmeteenspitse knie.’ Bijdezeexplicieteinstructieisdeaandachtvooralgerichtopde coördinatievanverschillendelichaamsdelen.

Induidelijkomschrevenstappenleerteensporteruiteindelijkdeperfecte beweging.Dezeaanpakistyperendvoorhetexplicietmotorischleren.Binnen dezevisiegaatmenervanuitdatdezeaanpaktothetbesteleerresultaatleidt.

Implicietmotorischleren

Filmpje-Implicietmotorischlerenbijhandbal

Bijhet implicietmotorischleren wordtervanuitgegaandaternietzoiets bestaatalseenideale,perfectebewegingsuitvoeringdievooriedereengeldt. Sportersvoerenbewegingenminofmeeropeeneigenwijzeuit.Jekuntstellen datelkesportereeneigenoptimalemaniervanhetuitvoerenvaneenbeweging heeft.Daarnaastgaatmenervanuitdatiedereeneenminofmeereigenmanier vanhetaanlerenvaneenbewegingheeftendathetjebewustzijnvanhet leerprocesenkennisvandeuittevoerenbewegingnietnoodzakelijkis. Eenvoudiggeformuleerdkunjestellendatnadenkenovereenbeweging, nadenkenoverhetleerproces,nietnoodzakelijkisvooreenoptimaal leerresultaat.Nogsterker,inveelgevallenbeïnvloedtdecognitie(hetdenken) hetaanlerenvaneenbewegingnegatief.Bijimplicietmotorischlerenblijfter tijdenshetuitvoerenvaneenbewegingmeercognitieveruimteoveromeen anderetaakuittevoeren,bijvoorbeeldnadenkenovereeneventuelevolgende stapdiegenomenkanofmoetworden.Vooralbijsportspelenisditvangroot belang.

CONCEPT

Bijexplicietmotorischlerenheeftdesporterbewustkennisoverde bewegingsuitvoering.Bijhetimplicietmotorischlerengaatmenervanuitdat dezekennisnietnoodzakelijkis.Desportervoertdebeweginguitzonderzich bewusttezijnvandeuitvoeringenhijkandezebewegingooknietprecies beschrijven.Gewoonspontaanoefeneningevarieerdesituatieslevertvolgens deaanhangersvandezemethodehetbesteresultaatop.Jeleertprimavan jeeigenervaringen,zonderernadrukkelijkovernatedenken.Bijdezemanier vanmotorischlerenpassendanookveelbeterdezogenaamdedoelgerichte ofomgevingsgerichteaanwijzingen.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voorbeeldinstructie

Bijhetmakenvaneenhandstandkunjebijvoorbeeldinstructiesgevenals: ‘Maakjezorechtalseenplank.’

‘Probeermetjetenenhetplafondteraken.’

‘Duwdegrondweg.’

Uitonderzoekblijktdatimplicietmotorischlerenmeerleereffectopdelange termijngeeft.Bovendienblijktdatimplicietgeleerdevaardighedenbeterop niveaublijventijdensmentaledrukenvermoeidheid.

Vormenvanimplicietmotorischleren

Jekuntverschillendevormenvanimplicietmotorischlerenonderscheiden. Erkomenhierdrievormenaandeorde.Daarnaastkomjeookeenvormtegen diegerichtisophetontwikkelenvaneendwingendebewegingssituatiewaarin desporterminofmeerautomatischdejuistebeweginguitvoert.Somswordt ookhetgebruikmakenvaneenexternefocusgezienalsapartemethode. Hierbijvraagjedesporterzichterichtenophetresultaatvandebeweging. Bijhetnemenvaneenvrijeworpisdeaandachtgevestigdopdebasketen nietbijvoorbeeldopdepolsbeweging(internefocus).

Zokunjebijvoorbeelddeinstructiegeven ‘springalseenkikker’ of ‘rolalseen balletje’.

Afhankelijkvandeleeftijdvandesporters,kunjebinnendezemethodeook gebruikmakenvanallerleivormenvanbeeldspraak.Bijeenlay-upkunje bijvoorbeeldalsbeeldspraakgebruiken: ‘Doealsofjeaanéénkanteentrekpop bent.’

Bijeendoorloopbalbijkorfbalkunjebijvoorbeelddeinstructiegeven: ‘Doe alsofjemetbeidearmenjuicht.’

Bijtafeltennisoftennis,waarbijjehetslaanvaneentopspinbalaanleert,geef jebijvoorbeelddeinstructie: ‘Doealsofjeiemandoverzijnbolaait.’

Filmpje-Implicietmotorischlerenbijhandbal

Foutloosleren

Bijdezemaniervanlerenstartjemeteengemakkelijkeoefening,zodatde sportergeenofweinigfoutenmaakt.Langzaammaarzekermaakjedeoefening steedsmoeilijker.Alsjeweinigofgeenfoutenmaakt,hoefjeooknietnate denkenoverwelkebewegingjenupreciesmaakt.Ditgeeftruimtevooreen beterleerresultaat.Zokunjesporterslerenputtendooreerstvanheeldichtbij tebeginnenenlangzaammaarzekerdeafstandtevergroten.Bijeenvrije worpbijbasketbalbeginjeeerstdichtbijwaarbijdebasketvrijlaaghangt.Na eenaantalsuccessenvergrootjelangzaamdeafstandendehoogtevande basket.

Differentieelleren

Bijdezevormvanimplicietmotorischlerengajeervanuitdatjehetbeste leerresultaatbereiktdooreenzogrootmogelijkevariatieaan trainingsoefeningenuittevoeren.Bijverspringenvarieerjebijvoorbeelddoor vanafverschillendeafzethoogtestespringen.Bijvoetbaloefenjenietalleen meteenperfectebal(maatje5),maarookmetafwijkendeballen.Zelfsvoetbal meteenrugbyballeidttotleereffect.Ookgaathetnietalleenomhetspelen vaneenpartijtje11tegen11,maarookomvariantenalsvoetvolleybal, kopvoetbalenbeachvoetbal.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetprincipevandifferentieelleren,hetlereningevarieerdesituaties,komt duidelijkteruginwathetAthleticSkillsModelwordtgenoemd.Onderandere Ajaxmaaktgebruikvanditmodel.

AthleticSkillsModel

“RenéWormhoudtheeftopbasisvanzijnjarenlangeervaringalsfysiektrainer eenvisieontwikkeldomtekomentotbeterebewegersenonderbouwtdeze samenmetdebewegingswetenschappersJanWillemTeunissenenGeert Savelsberghmetresultatenvanwetenschappelijkonderzoek.Hiermeelevert dezevisiepraktischehandreikingenhoejeperleeftijdscategoriekuntzorgen voorhetaanlerenvanvaardighedendieuiteindelijkbeterebewegers opleveren.”

EdwinGoedhart Sportarts,KNVB Bron:http://www.athleticskillsmodel.nl/. Verdiepingsstof-ImplicietenexplicietmotorischlerenbijkinderenmetCPen DCD.

10.7Feedbacktijdenshetmotorischleerproces

Eénvandebelangrijkstemiddelenomhetleereffecttevergroten,ishetgeven vanfeedback.Feedbackwordtookwelterugkoppelinggenoemd.Erbestaan verschillendevormenvanfeedback.Aandeordekomeneenaantalmogelijke indelingen,eenaantalalgemenefeedbackregelsenheteindevandeze paragraafgaatinopcorrigerenalsvormvanfeedback.

Onderfeedbackverstaanweallerleiactiesdietemakenhebbenmethet vergelijkenvanhetresultaatvaneenpogingmetdeidealeofgewenste bewegingsuitvoering.Dezeactieleidttotinformatie(hernieuwdeinput)en dezeinformatieheefteenresultaatsverbeteringindevolgendepogingtot doel.Feedbackheeftopmeerbetrekkingdanalleenopdefoutendieiemand maakt.

Feedbackgerichtophetresultaatofophetproces

Jekuntiemanddiebijvoorbeeldsmashtbijvolleybaloptweemanieren feedbackgeven.Jekuntfeedbackgevenoverhetresultaat(diesmashwas uit,diepasswastehoog)ofoverhetproces.Inditlaatstegevalgeefjefeedback ophethelebewegingsverloop.Jeinformatieoverdeuitvoeringvaneen beweging.Zokunjebijvoorbeeldzeggendatdelaatstetweepassenvande aanloopnietgoedwaren.Voordelesgeverishetbelangrijkoogtehebben voorbeidefactoren.Somskandeuitvoeringbestgoedzijn,maarhetresultaat mager.Bijvoorbeeldwanneerbijvolleybaldelaatstetweepassenvande smashgoedzijn,maardebaltochuitgeslagenwordt.Hetomgekeerdekan natuurlijkookhetgevalzijn.

Verdiepingsstof-Effectvanfeedbackophetresultaatofophetproces.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Intrinsiekeenextrinsiekefeedback

Intrinsieke(ofinterne)feedbackisdeinformatiediededeelnemerkrijgtdoor zijneigenwaarneming,doorzijneigenzintuigen.Hetgaatvooralomwathij kanhoren,zienenvoelen.Intrinsiekefeedbackkandusauditief,visueelen lichamelijkzijn.

Intrinsiekefeedback

Anoukisdehandstandoverslagophetpaardaanhetoefenen.Tijdensde diversepogingenkrijgtzeintrinsiekefeedback:zehoortdathaarafzetopde planktehardis,zezietdatzehaarhandennietgoedophetpaardplaatsten zevoeltdathaarlichaamsspanningbijhetlandenteslapis.Metdezeinformatie kanzebijdevolgendepogingenaandeslagomzichteverbeteren.

Bijextrinsiekeofexternefeedbackgaathetominformatiediededeelnemer ontvangtvanbronnenbuitenheteigenlichaam.Meestalgeeftdelesgever dezeinformatieaandedeelnemer.Somskanookeenhulpmiddel,zoalseen stopwatchofvideobeeldditdoen.

Vormenvanextrinsiekefeedbackzijn:

• auditievefeedback

Hierbijgaathetvooralomdeverbaleterugkoppeling,meestalindevorm vanverbalecorrecties.Eenvergelijkendebeschrijvinggevenvanhet bewegingsverloopofvanaspectenvandebewegingbehoortooktotde mogelijkheden. • visuelefeedback

Ditisterugkoppelingdoorhetlatenzienvanbeeldenvande bewegingsuitvoering.Hierbijkunjedenkenaan: – hetlatenzienvandefoutinbeweging(gevolgddoordegoede bewegingsuitvoering) – hetlatenzienvanvideo-opnames(videofeedback)vandeuitgevoerde beweging – hetgebruikvanhulpmiddelenalseenstopwatch(hetresultaatlaten zien:detijd). • tactielefeedback

Ditiseenvormvanfeedbackwaarbijjedesporterlijfelijklaatvoelenhoe debewegingverlooptofmoetverlopen.Hierbijkunjedenkenaan:

– hetlatenvoelenvanhetmomentwaaropdedeelnemereenbepaalde beweginginhadmoetenzetten

– hetlatenvoelenvaneenfoutievehouding(gevolgddoorhetlatenvoelen vandejuistehouding).

• mentalefeedback

Hetgaathierbijomfeedbackoverdewijzewaaropdedeelnemerde aandachtofconcentratierichtopdebewegingsuitvoering.Zokunjevragen aaneensporterommeergeconcentreerdofjuistwatmeerontspannen eenbeweginguittevoeren.

Tactielefeedbackbijeenturnoefening.

Hetgevenvanfeedbackindepraktijk

Jezultjenatuurlijkafvragenwatjemetdezetheorieoverfeedbackinde praktijkkunt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Zoishetbelangrijkdatjedehoeveelheidfeedbackdoseert;nietteveelenniet teweinig.Bijeenbeginnergeefjeinderegelwatminderfeedbackdanaan eenervarenbeweger.Ditgeldtookvoordegedetailleerdheidvanjefeedback. Diekantoenemenmetdematewaarindesporterervarenis.Hetmerendeel vandesportersismeergebaatbijfeedbackgerichtophetresultaatdanbij feedbackgerichtophetproces.Dezelaatstevormvanfeedbackisvooral succesvolbijheelervarensporters.

Verdiepingsstof-Gebruikvanvideofeedback.

Corrigerenalsvormvanfeedback

Omdatjealslesgevervaakgebruikmaaktvancorrecties,wordthierapart aandachtaanbesteed.Somsishetbestlastigennietaltijdevenzinvolomhet onderscheidtemakentusseninstructies,feedbackencorrecties.Eencorrectie iséénvandemeestvoorkomendevormenvanfeedback.Jespreektvan correcties,alshetgaatomeenreactieopdefoutvaneenSB-deelnemer.Goede correctiesblijkeneenbelangrijkinstrumenttezijnbijhetaanlerenen verbeterenvanbewegingen.Wegaaninophetdoelvancorrigerenenopde wijzewaaropeenlesgeverkancorrigeren.

Functiesenmanieren

Hetcorrigerenheefttweefuncties.Zoverbeterencorrectiesde bewegingsuitvoeringenzevergrotendemotivatieomteblijvenoefenen. Corrigerenkunjeopdriemanierendoen:

• auditievecorrectie

• visuelecorrectie

• tactielecorrecties.

Voormensenmeteengoedebewegingsvoorstellingeneenfoutenanalyserende aanpakkanhetlatenhorenenzienvanwatzefoutdoenheeleffectiefzijn. Hetaanlatenvoelenvanwatiemandfoutdoet,heeftvoorvrijweliedereen positieveeffecten.

Corrigerendoordebewegingssituatieaantepassen

Eigenlijkiserooknogeenanderevormvancorrigerentebenoemen,namelijk hetveranderenvandesituatie.Ditheetookwelsituatiebeïnvloeding.De bewegingssituatie(hetarrangement)beïnvloedthetbewegen.Doorhetbewust aanpassenvandebewegingssituatieremjehetongewenstebewegingsgedrag afenbevorderjedegewenstebewegingsuitvoering.Ditkanbijvoorbeelddoor hetveranderenvandeafstandvandeminitrampolinetotdekast,doorhet veranderenvandehoogtevandekast,doorhetverkleinenvanhetspeelveld, dooreenanderebalintebrengenofdehoogtevanhetnettewijzigen.

Corrigerenindepraktijk

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Nietiedereenleertopdezelfdemanierennietiedereenisgebaatbijdezelfde soortcorrecties.Bedenkofdesportermeerleertvangedragsgecentreerdeof juistvandoelgecentreerdecorrecties.Jemoetalslesgevernietelkefoutwillen corrigeren.Maaktiemandmeerderefouten,corrigeerdandemeestbelangrijke

fout.Bedenkaltijdeerstofdesporterwelietsmetdecorrectiekan.Inveel gevallenhersteltiemandzonderjouwcorrectiezijnfout.Hetiseveneens belangrijkominteschattenhoegedetailleerddecorrectiemoetzijn.Welk detailleringsniveaukandesporteraan?Totslotishetbelangrijkomtebepalen welkemaniervancorrigerenhetbesteis.Iseenauditieve,visueleoftactiele correctiehetmeestgeschikt?

Opdracht29

Corrigerenalsfeedback (theorieopdracht)

Feedbacktijdenshetmotorischleerproces.

Eenvandemeestgebruiktevormenvanhetgevenvanfeedbackishetgeven vaneencorrectie.

a. Correctieskunjeopverschillendemanierengeven.Geefeenaantal mogelijkheden.

• Marijkemaaktmethaarbeneneenenormeschaarbeweginginhaar schoolslag.

• Wouterhangtbijhetschietenopdoelveelteveelachterover.

• Aniqueraaktdebalbijhetsmashennietophethoogstepunt.

• Veramaaktbijhetsetshotbijbasketbalmetbeidehandenvrijweldezelfde beweging.

• Sepzetnietonderhetophangpuntafbijringenzwaaien.

b. Bekijkdepraktijkvoorbeelden.Geefsteedsaanhoejedebewegingprobeert tecorrigeren.

CONCEPT

Opdracht30 Analyserenvaneenbeweging (theorieopdracht)

Feedbacktijdenshetmotorischleerproces.

Omdejuisteaanwijzingofcorrectietekunnengevenishetbelangrijkomde beweginggoedteanalyserenendebelangrijkstefouteneruittehalen.

Filmpje-Analysehoogspringen

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Ditfilmpjemaakteenvergelijkingtusseneenamateursprongeneen professionelesprong.Vervolgensmaaktheteenvergelijkingtussenvóóren naeenaantalwekentraining.

a. Watzijndebelangrijkstefoutendiedehoogspringeraanhetbeginvanhet filmpjemaakt?

• dekenmerkenvanhetbewegen

• dedidactischeconsequenties

• eenvoorbeeld.

Fase1:deoriëntatiefase

Watishetdoelvandezefase?

1.komentoteenglobalebewegingsvoorstelling(eenbeeld)vandeteleren motorischevaardigheid

2.opdoenvandeeerstebewegingservaringenmetdevaardigheid.

WatbetekentditvoordeSB-deelnemer?

1.Dedeelnemerkomtopgrondvandeinformatie,deinput,diehijgekregen heeft(eenvoorbeeldofeventueeleenafbeelding),toteenglobale bewegingsvoorstelling.Hoeduidelijkerdebewegingsvoorstelling,hoe beterhetleerprocesverloopt.

2.Dedeelnemerrichtzichophetopdoenvanveelbewegingservaringen gaatdusveeloefenen,proberen,experimenteren.DeSB-deelnemers verkennenalshetwaredemogelijkhedenomdevaardighedenuitte voeren.Hetgaatmeestalomhetimiterenvandeglobale,totalebeweging. Vandaardatdezefaseookweldeverkenningsfaseheet.

Hoekenmerkthetbewegenzichindezefase?

Dekwaliteitvanhetbewegenismatig.Erissprakevaneengrovecoördinatie, eengebrekkigedoelmatigheidenoneconomischbewegen(overmatige krachtsinzet).Hetbewegingspatroonvertoonthaperingenendedeelnemer zondigttegendefactorenmoment,tempoenrichting(dedeelnemervoertde bewegingtelaat,tesnelofineenonjuisterichtinguit).

Watzijndedidactischeconsequenties?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Omdatcognitieveprocesseninhetbeginvanhetleerproceseengroterol spelen,ishetbelangrijkomaandachtenconcentratietevragen.Delesgever moeteenjuistvoorbeeldgeven(plaatje)meteenkorte,maarkrachtigeuitleg (praatje),zodatdeSB-deelnemertoteenjuistebewegingsvoorstellingkan komen.DaarnaastmoetjedeSB-deelnemersvolopdegelegenheidbieden omervaringmetdebewegingoptedoen.Zemoetendusveeloefenen. Gedetailleerdeinstructieshebbennognietveelzin.Delesgeverkanzichbeter richtenophetglobalebewegingspatroon.Ditglobalebewegingspatroonkun jesomsondersteunendoorverbalebegeleiding(ritmischeondersteuning).

Koppen

CoachTimconstateertdaterindewedstrijdenvanzijntalentvolleteamsteeds meersituatiesvoorkomenwaarinhethandigisomdebaltekoppen.Sommige kinderenlukthetaleenbeetje,anderenbeginnenernieteensaan.Timbesluit opdetrainingaandachttebestedenaanhetkoppen.

Hijstartmethetkoppenvanuitstand.Hijlaatdekindereneenpaarkeerzien hoehetmoet,zodatzezicheenbeeldkunnenvormenvaneengoedekopbal. Vervolgensgaandekinderenaandeslag.Deeengooitendeanderprobeert terugtekoppen.Huubvindthetnogmoeilijk.Hijtrekthethoofdwatin,buigt dearmen,knijptdeogendichtenlaatdebalopgoedgelukopzijnhoofd vallen.Regelmatigtimethijtelaatenmisthijdebalvolledig.

TimgeeftHuubnogeenkeerhetgoedevoorbeeldenlaathemlekkeroefenen. ‘ProbeerdebalmaarterakenHuub’,roeptTim.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Watishetdoelvandezefase?

1.komentoteengedetailleerdebewegingsvoorstelling

2.komentotbeheersingvandeglobalebewegingsuitvoering.

WatbetekentditvoordeSB-deelnemer?

1. Deervaringeneninformatieuitdeeerstefaseennieuwevisueleinformatie gevendeSB-deelnemereenmeergedetailleerdbeeldvandebeweging. Hetopbouwenvaneengedetailleerdebewegingsvoorstellingdraagtbij aaneenpositiefleereffect.Desportermoetopenstaanvoorfeedbacken proberendezezogoedmogelijkteverwerken.Degerichtheidopeigen fouten(foutenanalyserendeaanpak)draagtmeestalbijtoteenbeter leerresultaat.

2.DeSB-deelnemerprobeertdebeweginginzijntotaliteitzogoedmogelijk uittevoeren.Bijhetoefenenvandetotalebewegingkanhijzich vervolgensconcentrerenopeenbepaalddeelvandebewegingofoplosse deelhandelingen.Ditisafhankelijkvandeaardvandeuittevoeren beweging.

Hoekenmerkthetbewegenzichindezefase?

Inde grofmotorischefase voertdeSB-deelnemerdeglobalebewegingaardig uit,maarallerleibewegingskenmerkenalsnauwkeurigheid,eenjuiste afstemmingvandeelbewegingenopelkaar,stabiliteitentoepasbaarheidzijn nogonvoldoendeontwikkeld.

Watzijndedidactischeconsequenties?

Hetisbelangrijkdatdelesgever:

• eengoedvoorbeeldblijftgeven;afbeeldingenenvideomateriaalkunnen eveneenseenbijdrageleverenaanhetopbouwenvaneengedetailleerde bewegingsvoorstelling

• informatieenuitleggeeftovereenbeperktaantal deelstructuren vande beweging.Deinstructieskunnenietsgedetailleerderzijn

• positievefeedbackgeeft

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

• eventueelgebruikmaaktvan verbaalritmischeondersteuning.Alsde SB-deelnemerhiertoeinstaatis,ishetbelangrijkhemzijnaandachtte latenrichtenopdeeigenfouten.

Oefeningbaartkunst

Timbesteedtveeltijdaanhetopdejuistemanierrakenvandebalmethet hoofd.Alsiemanddebalgoedaangooit,weetHuubdebalalaardigmethet middenvanzijnvoorhoofdteraken.VervolgenslaatTimziendatje voorafgaandaanhetmomentvanraken,jelichaamnaarachterenmoet brengen.RegelmatiglaatTimhetkoppentijdensdetrainingterugkomenen Huubkrijgthetmakenvaneenspanboogalaardigonderdeknie.Eengoede kopbalindewedstrijdisvoorHuubnogbestlastig.

Fase3:deverfijningsfase

Watishetdoelvandezefase?

1.verbeteren,verfijnenvandebeweging(economisch,doelmatig) 2.beheersingvandedeelstructurenvandebeweging.

WatbetekentditvoordeSB-deelnemer?

Desporterbrengtterverfijningbepaaldeaccentenindebeweging.Daarom ishetbelangrijkdathijdebeweginggoedkananalyseren.DeSB-deelnemer heeftnueenaardigbeeldvandebeweging.Indezefasegaathetomhet oefenenenaanvoelenvandebeweging.Dedeelnemervoertinditgevaleen bewegingopbasisvaneenproprioceptievevoorstellinguit.Veelherhalenen oefenenisbelangrijkvoorhetinslijpenenverfijnenvandebeweging.De verfijningsfaseheetdanookweldeoefenfase.Hetanalyserenvaneigenfouten blijftbelangrijk.Desporterrichtzichophetverbeterenvandeelstructuren vandebeweging.

Hoekenmerkthetbewegenzichindezefase?

Debewegingverlooptredelijkvloeiend,decoördinatieisverbeterd.De bewegingverlooptredelijksoepel,effectiefenefficiënt.Moment,tempoen richtingzijnoverwegendjuist.Erisechternoggeenconstanteuitvoering.De enekeerverlooptdebewegingbeterdandeanderekeer.

Watzijndedidactischeconsequenties?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Delesgevergaatsteedsgedetailleerderwerken.Ditlaathijzienindeaardvan deopmerkingenenzijnfeedback.HetisdebedoelingdeSB-deelnemerste latenoefenenmetaandachtvooréénonderdeel.Overditonderdeelgeeftde lesgeverfeedback.Alshetonderdeelverfijndis,kandelesgeveroverstappen

naareenvolgendaandachtspunt.Ookkanhijindezefaseverschillende instructiestegelijkertijdgeven.Manueleoffysiekebegeleidingvandebeweging kaneffectiefzijn.Video-opnameszijnookeengoedfeedbackmiddel.

Ophethoogstepuntraken

DelaatstewekenwerktTimmetE1aanhetgerichtkoppennaarrechtsen linksenaanhetkoppenmeteensprong.Despelersstaanmetzijntweeën tegenoverelkaar.Deeenstaatineendoeltjeengooitdebalnaardeander, diedebalprobeertterugtekoppeninhetdoel.Demeestespelerswetende hoekenvanhetdoelalaardigtevinden,maarnatuurlijkgaaterooknogwel eenseenbaldeverkeerdekantop.

CONCEPT

Bijhetmeteensprongrechtvooruitkoppenwetendemeestespelersdebal goedophethoogstepuntteraken.NadatTimeenaantalkeerdeinzetvan armenheeftlatenzien,wordtditdooreenaantaldeelnemersookalaardig opgepakt.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Fase4:deautomatiseringsfase

Watishetdoelvandezefase?

1.hetautomatiserenvandebeweging

2.hetstabiliserenofwendbaarmakenvandebeweging.

WatbetekentditvoordeSB-deelnemer?

1.DeSB-deelnemermoetinde automatiseringsfase lerenomdebeweging minofmeerautomatischtelatenverlopen.

2.Desporterkandeaandachtrichtenophettoepassenvandebewegingin verschillendeofmoeilijkereomstandigheden.Wesprekendanvanhet stabiliserenvandebeweging,datwilzeggendatinvloedenvanbuitenaf debewegingminderverstoren.

Hetstabiliserenofwendbaarmakendoorhetaanbrengenvanvariatiekanop driemanierenplaatsvinden:

• hetmakenvan bewegingsverbindingen

Deinmiddelsbeheerstebewegingwordtvloeiendgevolgdofvoorafgegaan dooreenanderebeweging.Jekunthierbijdenkenaaneensetshotbij basketbaldatvoorafgegaanwordtdooreendribbel,ofhetstoppenvan eenbalopdeborstbijvoetbal,directgevolgddooreenschotopdoel.

• hetmakenvan bewegingscombinaties

Hiervanissprakewanneerdedeelnemertegelijkmetdealgeleerde hoofdbewegingeenanderebewegingmoetuitvoeren.Jekunthierbij denkenaanaanvullingenindezinvanrotatiesomdelengte-ofbreedteas. Dealbeheerstesaltometdeminitrampolinecombineerthijbijvoorbeeld meteenschroef.

• hettoepassenvanbewegingsverzwaringen Wesprekenvaneen bewegingsverzwaring alsdedeelnemerdebeweging uitvoertineenmoeilijkeresituatie.Hijvoerteenkoproluitopeenverhoogd vlak,hijrondtafophetdoelmeteenverdedigererbij,hijpastbinneneen positiespel5:2.Bewegingsverzwaringkanookbetrekkinghebbenopeen toegenomenbelasting.

Hettoepassenvandegeleerdebewegingindesituatiesdiehierbovenstaan, leidttotzogenoemdeultrastabilisatie.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hoekenmerkthetbewegenzichindezefase?

Indezefasevoertdedeelnemerdebewegingblijvendtechnischjuistuit.De bewegingisbovendienbestandtegenstorendeinvloeden.Hierbijvaltte denkenaannervositeit,wind,publiek,tegenstanders.Debewegingen kenmerkenzichdooreengrotesnelheid,zekerheidennauwkeurigheid.De bewegingverlooptvloeiendenisontdaanvanonnodigebijbewegingen.De beweginglijktgemakkelijkenvanzelfsprekendteverlopen.

Watzijndedidactischeconsequenties?

DelesgevermoetdeSB-deelnemerindegelegenheidstellenomonder verschillendeomstandighedendebewegingteoefenenentoetepassen.Het oefeneninwedstrijdechtesituatiesisdaarbijergbelangrijk.Dedeelnemers dienendevaardighedenzodanigteoefenenentebeheersen,datersprakeis vantransfer.Erissprakevantransferalsiemandeenaangeleerdebeweging insituatieA,ookkantoepasseninsituatieB.

Voetbaltennis

DeledenvanJO10vanTimzijnbezigmethunfavorietespelletjevoetbaltennis. DoordatTimhetnetbewustvrijhoogheeftgehangen,moetendespelers geregeldvanuitallerleisituatieskoppen.HetluktAartzelfsomdebaloverhet netbijdetegenstandertekrijgendoorteduikenenJorritkoptdebalfraai doornaarMike,diedebalmethethoofdoverhetnetknikt.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Inwelkefasevanhetmotorischleerproceszittendedeelnemersinde verschillendefilmpjes?

10.9Kwantiteitvandeles

Oefeningbaartkunst.Vooreenoptimaalleereffectishetbelangrijkomgoede instructiesenfeedbacktekrijgenenrekeningtehoudenmetdefasenvanhet motorischleerproces.Maardedeelnemersmoetennatuurlijkookoefenen. Hoemeeroefening,hoebeter,maarisditwelzo?Ishetzodathetleerresultaat groeitnaarmatejevakerenintensieveroefent?Deintensiteitenmaniervan oefenenisdekwantiteitvandelesoftraining.

Dosering

De dosering vandelesheefttemakenmetdehoeveelheidoefeningendiede lesgeveraanbiedtenmetdeintensiteitwaarmeededeelnemersoefenen. Hoeveelverschillendeoefeningenmoetiknuaanbiedenenhoevaakmoetik zedielatenherhalenomtoteengoedleerresultaattekomen?Istwee oefeningentwintigkeerherhalenbeterdanvieroefeningentienkeer?

Hetaantalbewegingsvormendatjeaanbiedt,moetovereenstemmenmetde fasevanhetmotorischleerproceswaarindedeelnemerzichbevindt.Inhet beginvanhetleerproces(fasen1en2)ishetbelangrijkdatdedeelnemerveel kanoefenen.Hijisdannietgebaatbijeengrootaantalverschillende bewegingsvormen.Lesgevershebbenvaakdeneigingomtesneloverte stappennaardevolgendeoefening.Hetbeheersenvanbewegingenvraagt echtertijdenhetspreekwoord‘Aldoendeleertmen’isookhiervantoepassing. Indederdefase,waarindedeelnemermeergedetailleerdmetdebeweging bezigis,kunjehetaantalverschillendebewegingsvormenopvoeren.Inde automatiseringsfaseishetnoodzakelijkdatdedeelnemerdevaardigheidin diverseverschillendesituatiesoefent.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Intensiteitendearbeid-rustverhoudinghebbenookmetdoseringtemaken. Overdeintensiteitzijnmoeilijkalgemeengeldendeuitsprakentedoen.Wel ishetheelduidelijkdatvermoeidheidhetleereffectnegatiefbeïnvloedt.

Binnensportbewegingenkunjehetonderscheidmakentussencyclischeen acyclischebewegingen.Eencyclischebewegingiseenrepeterendebeweging zonderduidelijkbeginofeinde.Jekunthierbijdenkenaanhetronddraaien vandetrappersbijwielrennen.

Acyclischebewegingenkenmerkenzichdooreenduidelijkbegineneindin debeweging.Hierbijkunjedenkenaaneenservicebijtennisofeensaltobij turnen.Bijeen

acyclischebewegingkunjevolstaanmetkortepauzestussende oefenmomenten.Bijcyclischebewegingenishetbeteromregelmatigwat langererustperiodesintelassen.Bijzeercomplexeenbijrisicovolle bewegingenishetbelangrijkdatjevermoeidheidgeenkansgeeftenveel rustmomenteninbouwt.

Verdiepingsstof-Massedpracticeendistributedpractice.

Frequentie

Bijde frequentie gaathetomdevraaghoevaakjeeenbewegingmoetlaten oefenenomtoteenoptimaalleerresultaattekomen.Metanderewoorden: Hoeveelherhalingenzijnnodigomeenvaardigheidgoedonderdekniete krijgen?

Hetresultaatvanveelherhalenisdatbewegingenminofmeer geautomatiseerdgaanverlopen.Hetheleprocesvaninformatieverwerving en-verwerkinggaatsnellerenzalvrijwelaandachtvrijverlopen.Ditisbelangrijk omweernieuwedingenaaneenbewegingtoetekunnenvoegen.Eenaardig voorbeeld:Eengoedebasketballerblijktgedurendezijncarrièreongeveeréén miljoenkeeropdebasketteschieten!

Hetoptimaleaantalherhalingenisafhankelijkvandevolgendefactoren:

• deaardvandeaantelerenbeweging

Hoecomplexerdebeweging,destevakerdedeelnemersdezebeweging moetenherhalenwilerechtsprakezijnvanleren.Eenopenvaardigheid zullendeelnemersvakereninmeersituatiesmoetenoefenendaneen geslotenvaardigheid.Uiteraardspeeltookhierbijdecomplexiteiteenrol.

• hetniveauwaaropdedeelnemersdebewegingmoetenbeheersen Verfijning,automatisering, ultrastabilisatie vragenomeenlangdurig leerprocesmetveelherhalingen.

• deaardvandedeelnemer

Demotivatie,hetconcentratievermogenendeleeraanpakvandedeelnemer zijnmedebepalendbijdekeuzevanhetaantalherhalingen.

Variatie

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Delesgeverzalzichregelmatigafvragenhoelanghijbijéénbewegingsvorm stilmoetstaan(frequentie)enhoeveelenopwelkewijzehij variatie inde bewegingsvormaanmoetbrengen.Variatieisuitverschillendeoogpunten belangrijk.Enerzijdswerktvariërenstimulerendenvergroothetdemotivatie, anderzijdsishetnoodzakelijkomtotautomatiseringenstabilisatietekomen. Hetoefenenonderverschillendeomstandighedennoemjeookweldifferentieel leren.Zoblijkthetresultaatvanhetretournerenvaneentennisbaldiewordt aangespeelddooreenballenkanonmindertezijndanwanneereentennisleraar debalsteedsandersaanspeelt.

Turnvaardigheden

Ineenexperimentwerdentwaalfturnvaardighedengeleerdvolgenstwee verschillendemethoden.Deeerstemethodebestonduithetonderdeelvoor onderdeeloefenenvandevaardigheden.Beheerstendedeelnemershet onderdeelredelijk,dangingenzedoornaarhetvolgendeonderdeel.Bijde tweedemethodeoefendendedeelnemerskriskrasdoorelkaar.Eenpaarkeer oefeninga,dandoornaaroefeningbenzovoort.Detotaleoefentijdwasexact gelijk.Welkemethodeleverdehetbesteresultaatop?

Hetresultaatwerddirectnaafloop(natienminutenrust)gemeten.Deeerste methodebleekhetbesteresultaattegeven.Natiendagenwerdernogmaals eenmetingverricht.Nubleekdetweedemethodeduidelijkeenbeter leerresultaattegeven.Eenduidelijkeverklaringvoorhetresultaatkonmen nietgeven.Vermoedelijkwarendedeelnemersdoordediversiteitenvariatie meerbetrokkenbijhetleerproces.

Uitditexperimentkunjeconcluderendatdeeerstemethodetotdirecte prestatieverbeteringleidt(kortdurendeffect)endatdetweedemethodetot eenbeterleerresultaatleidt(duurzameverandering).

Dekwantiteitvandelesindepraktijk

Hoegajenuindepraktijkommetdedosering,frequentieenvariatie?Een belangrijkadviesisom wedstrijdecht tetrainen.Ditleidttotgoederesultaten, zoalsuitonderzoekbijvolleybalblijkt.Deverhoudingtussenarbeidenrustis eenvandebelangrijkstefactorenvoorsucces.Indebewegingsvormenboots jealtijddewedstrijdna.Daarbijblijktdeoptimalearbeid-rustverhouding7:14 tezijn.Datwilzeggenzevensecondenarbeidenveertiensecondenrust. Vandaardatvolleyballersheelveeloefenenindrietallen:tweedeelnemers oefenen,ééndeelnemerheefteenkorterust.Jehebtdanaltijdeengoede verhoudingenjezitdichtbijeenwedstrijdechtesituatie.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetismaareenspelletje

Eengroepvanvijfgolfersgaathetslaanvandebaloefenenopdeoefengreen. Zebestedenveelaandachtaandetechniek.Eenanderegroepvanvijfgolfers speeltindezelfdetijdgewoonhetspelletjegolf,zonderspecifiekeaandacht voordetechniek.Vervolgensspelendegroepeneenpartijtjegolftegenelkaar. Devijfdiehetspelletjealgespeeldhadden,spelenduidelijkbeter.

• Verlooptdebewegingminofmeerautomatisch,pasdebewegingdantoe inmoeilijkereomstandigheden:bewegingsverbindingen, bewegingscombinatiesenbewegingsverzwaringen.

Dezeregelswordenondersteunddoorervaringenbinnenhetvolleybal.Het variërenvanverschillendeactiesachterelkaar(stoppen,blokkeren,serveren) geefteenveelgroterrendementdananderhalfuuralleenstoppen,blokkeren ofserveren.Hetligtvoordehandteveronderstellendatditvooralleopen vaardighedengeldt.

b. Geeftweevoorbeeldenuitdepraktijkwaarbijdelesgevergoedrekening houdtmetdearbeid-rustverhouding.

c. Dearbeid-rustverhoudingisafhankelijkvandeaardvande bewegingsactiviteit.Jekunthierbijonderscheidmakentussencyclische enacyclischebewegingen.Geefvoorbeidebewegingsvormenaanwatde bestearbeid–rustverhoudingis. Opdracht39

c. Hoevaaklaatjeeenkinddeschippersslagindetouwenmakeninde grofmotorischefase?

d. Hoevaaklaatjeiemandeendoorloopbalbijkorfbaloefeneninde verfijningsfase?

Opdracht41

Motorischlerenindepraktijk (theorieopdracht)

Kwantiteitvandeles.

Filmpje-Implicietmotorischlerenbijhandbal

a. Inditfilmpjepasserenallerleivormenvanlerenderevue.Welkevormen vanlerenziejeallemaal?

b. Geefeenkorteomschrijvingvandezevormenvanleren.

Opdracht42 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

b. Vuldebeoordelingin.

CONCEPT

Jekuntbeschrijvenwelketweeprocessentotleereffect leiden.

vanleren.

Jekuntviersoorteninstructievormenbeschrijven.

Jekuntimplicietenexplicietmotorischlerenbeschrijven enhiervanvoorbeeldengeven.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Jekuntdeindelingvanfeedbackbeschrijven.

Jekuntdevierfasenvanhetmotorischleerproces beschrijvenentoepassen.

8.

Jekuntdedriefactorendiedekwantiteitvandelesof trainingbepalenbeschrijven.

10.10Verdiepingsstof-Motorischleren

Eennogsteedsveelgebruikteomschrijvingvanmotorischlerenkomtvan RichardSchmidt(Motorcontrolandlearning).Hijomschrijftmotorischleren alseenprocesdatleidttotrelatiefduurzameveranderingeninhet gedragspotentieelalsgevolgvanspecifiekeervaringenmetdeomgeving. Motorischlerenheeftbetrekkingopveranderingeninhetvermogenom motorischetakenofactiviteitenuittevoerendiehetgevolgzijnvanoefening entraining.Hetgaatdusomprestatieverbeteringendieminofmeerstabiel zijn.Wanneeréénmaligietsluktofwanneerietsalleenmaarineeneenvoudige trainingssituatieluktennietineenwedstrijdofonderdruk,iserinstriktezin geensprakevanmotorischleren.Devaardigheidblijktnietvoldoende duurzaam.

Dezinsnede ‘alsgevolgvanspecifiekeervaringenmetdeomgeving’ wilzeggen dateentrainerofcoachnietnoodzakelijkis.Eenkitesurferdiezonder instructeurworsteltmetdegolven,kanprimamotorischleren.

10.11Verdiepingsstof-Interneenexternefocus

CONCEPT

Internefocusvanaandacht:aandachtgerichtopdebewegingzelfofop onderliggendeprocessen.

Externefocusvanaandacht:aandachtgerichtopheteffectvandebeweging.

Feedback

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Feedbacktenaanzienvanbewegenkaneeninternefocus(IF)hebbengericht oplichaamsbewegingenofeenexternefocus(EF)gerichtopheteffectvande bewegingopdeomgeving.Bijeeninternefocuszegtmenbijvoorbeeld: ‘strek devolgendekeerjeelleboogmeer’.Bijeenexternefocuszegtmenbijvoorbeeld ‘beweegdevolgendekeerdichterbijdebeker.Bijgezondengeeftdoorgaans eenexterneaandachtfocusmeerverbeteringdaneeninterneaandachtfocus. Enkelestudieslatenechterziendatbijhetaanlerenvaneennieuwe vaardigheideeninternefocusbeterkanzijn.OfditpatroonhetzelfdeisbijCVA patiëntenisnogonbekend.

Eeninterngerichteaandachtbijhetverbeterenvandebewegingsuitvoering zouongunstigzijnomdathetbewustaandachtschenkenaanbewegingenzelf hetautomatischebewegingsproceszouverstoren.Bovendienvraagtde bewusteaandachtbijbewegenmeerwerkgeheugencapaciteitwaardoorer minderoverblijftvoorverwerkingvantaakrelevanteomgevingsinformatie.

Bron: https://www.psychfysio.nl/intern-aandacht-bij-bewegen-bevordert-het-effect-van-externe-gerichtheid/.

10.12Verdiepingsstof-Implicietenexplicietleren bijkinderenmetCPenDCD

Implicietlerenwordttenonrechtevaakgezienalshetaanlerenvanmotorische vaardighedenzonderdaterdooreenleraar,traineroftherapeutinstructies wordengegeven.Ditwordtdanvergelekenmetexplicietleren,waarbijjuist veelenvaakgedetailleerdeinstructieswordengegevenoverhoeeenbeweging uittevoeren.Hetisbelangrijkditmisverstandoverwatimplicietlerenbehelst uitdewereldtehelpen.

Voorhetaanlerenvanmotorischvaardighedenzijnrecentelijkvelenieuwe methodenentechniekenontwikkeld.Eenvandienieuwemethodenisimpliciet leren.Eenvandebelangrijkevragenvoorhet ‘trainenopmaat’ bijkinderen metCPenDCDisinhoeverre,envoorwie,ditimplicietlerenmeergeschiktis dandemeertraditioneleexplicieteleermethoden.Hiervoorishetvanbelang omgoedinbeeldtehebbenwatdeessentieisvanhetverschilvandezetwee leerprocessen.Eenveelvoorkomendmisverstandisdatimplicietleren,leren zonderinstructiesis,terwijlexplicietleren,lerenmetinstructiesis.Hetisechter goedmogelijkomeenimplicietleerprocestebevorderenmetinstructiesof eenexplicietleerprocestestimulerenzonderinstructiestegeven.Alshetniet deinstructieis,watisdanweldekernvanhetverschiltussenimplicieten explicietleren?

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Heteersteonderzoeknaarimplicietenexplicietlerenvaneencomplexe,aan desportgerelateerdemotorischtaakisdatvanMasters(1992).Dedeelnemers leerdenhieromeengolfbalteputten.Mastersbeargumenteertdatbijexpliciet lereneengroteverzamelingvanbewuste,verwoordbarekenniswordt opgebouwdoverhoedebeweginghetbestuitgevoerdkanworden.Hetishet gebruikvandezekennisdatleidttoteenverbeteringvandeuitvoeringvan demotorischetaak.Bijimplicietlerendaarentegenkomtdeverbeteringtot standzonderdatditgepaardgaatmeteentoenamevanbewustteverwoorden

kennisoverdebewegingsuitvoering.Dekernvanhetverschiltussenexpliciet lerenenimplicietlerenisdusdehoeveelheidkennisoverde bewegingsuitvoeringdiedeleerlingopdoet!Alsdeleerlingengevraagdwordt naardemanierwaaropeenbeweginguitgevoerdmoetworden,danzijnzij daarnaeenimplicietleerprocesampertoeinstaat.Ditbleekookhetgevalte zijninhetonderzoekvanMasters(1992).Dedeelnemersdiegedetailleerde instructiesoverdeputbeweginghaddengekregen,haddennahetleerproces veelbewustekennisoverdebeweging.Zijhaddendusexplicietgeleerd.Een tweedegroepdietijdenshetoefenenvanhetputtenvoortdurendineen willekeurigevolgordelettersmoestroepen,hadnauwelijkskennisoverde bewegingopgedaan.Zijhaddenimplicietgeleerd.Inditonderzoekwaseen nogeenderdegroepgemaakt.Dedeelnemersindezegroepkregengeen instructies,maarkondenhunaandachtwelvolledigophetputtenrichten. Ookdezegroepbleekachterafkennisoverdebewegingsuitvoeringtebezitten diezijuitzichzelfhaddengevormd.Dusookzonderinstructieswerderexpliciet geleerd!

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Ditbetekentdateenleraar,trainerofcoachdieeenimplicietleerproceswil bevorderen,deleeromgevingzomoetinrichten,datdekansdatdeleerling kennisopdoetoverdebewegingsuitvoeringzokleinmogelijkis.Waar methodenvoorexplicietlerengerichtzijnophetverkrijgenvandejuiste bewuste,explicietekennisvandebewegingwordtditbijimplicietemethoden juistonderdrukt.Echter,iemandvoortdurendlettersineenwillekeurige volgordelatenroepenisdanmisschiennietergmotiverend.Welke alternatievenzijner,enwelkevormenvanexplicietlerenzijner?

Erzijnmeerderemethodenvoorimplicietleren.Zokaneeninstructiegegeven wordendiedegewenstebewegingaandehandvaneenmetafoorbeschrijft (analogieleren),waardoorgeenafzonderlijkeregelsover(delenvan)de bewegingwordengeleerd.Dezemethodeisondermeeronderzochtbij tafeltennis,waarbijdeelnemerswerdgevraagdomeenbalmettopspinterug tespelen.Hierbijwerddeinstructiegegevendatzehetbatjemoestenbewegen alsofhetovereenbergheenbewoog.Ookkunneninstructiesgegevenworden diedenadrukleggenopdeeffectendiedebewegingmoetbewerkstelligen opdeomgeving,zodatiemandminderbewustisvanhoedebeweging uitgevoerdwordt.Eenvoorbeeldhiervanishetschietenvaneenbasketbal, waarbijdeaandachtgerichtwordtopdeachterkantvandering,deplekwaar debaluiteindelijkmoetbelanden.Hierdoorwordteenleerlingzichminder bewustvandewijzewaaropdeschietbeweginggemaaktmoetworden.Weer eenanderemethodeiserjuistopgerichtomzelfevaluatieteverminderen

doordeomgevingzointerichtendatdekansophetmakenvanfoutenheel kleinis,omvervolgensdetaakstapvoorstapeenbeetjemoeilijkertemaken. Ingolfputten,bijvoorbeeldbeginnendeelnemersdichtbijdehole.Tijdenshet oefenenneemtdeafstandvervolgenslangzaamtoe.Ookvoorexplicietleren zijnverschillendemethoden.Hetmeestvoordehandliggendeishetgebruik vanverbaleinstructiesenfeedbackvaneendocentoftrainer.Maarookdoor deleerlingzijnofhaarbewegingsuitvoeringzelftelatenevaluerenmet betrekkingtotwatnietgoedgaatentelatenbedenkenhoeditteverbeteren, bouwtdeleerlingexplicietkennisop.Hiernaastvaltookhetvoordoenvan eenbewegingwaarbijdeaandachtvandeleerlingenoprelevanteaspecten vandebewegingwordtgerichtonderdemeerexplicieteleermethodes.

Samenvattendishetdoelvanimplicieteleermethodesomdevormingvan bewustekennisoverdebewegingsuitvoeringtijdenshetleerproceste beperken.Ofditookdaadwerkelijkgebeurtkanpasachterafgecontroleerd wordendooreendeelnemertevragennaarregelsvanbewegingdiehijheeft ontdekt.

Bron:www.meedoenmetsport.nl.

10.13Verdiepingsstof-Effectvanfeedbackop resultaatofopproces

Uitonderzoekblijktdatinhetalgemeenfeedbackopresultaat(knowledgeof result)effectieverisdanopproces(knowledgeofperformance).Tochblijkt hetresultaatafhankelijkvaneentweetalfactoren,namelijkdesporterende bewegingdiehijmoetuitvoeren.

Deeigenschappenvandesporter

Hierbijkunjedenkenaandefasevanhetleerproces,deleeftijdende leerstrategie.Bijdeelnemersmeteengoedevaardigheidenmeteen foutenanalyserendeaanpakheeftfeedbackoverhetbewegingsverloopmeer effectdanbijjonge,onervarendeelnemersmeteenmomentaanpak.

Deeigenschappenvandebeweging

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Metnamebijopen,onvoorspelbarebewegingenblijktfeedbackoverhet resultaatbelangrijktezijn.Ditgeldtbijvoorbeeldvooreensmashbijvolleybal. Bijgeslotenbewegingenkanfeedbackoverhetbewegingsverloopeffectiever zijn.Hierbijkunjedenkenaandeservicebijvolleybaloftennis.

10.14Verdiepingsstof-Gebruikvanvideofeedback

Erisveelonderzoekgedaannaarheteffectvanvideofeedback.Hoesterker hetgetoondebeeldindebuurtkomtvanhetechtebewegingsbeeld,hoebeter. Daaromzaleenvideo-opnamevaneengoedeuitvoeringeengrotereimpact hebbenopdedeelnemerdaneentekening.Vooralookdemogelijkhedenvan hetvertragenenstilzettenvanhetbeelddragenbijaandegroteinformatieve waarde.

Opbasisvanonderzoekkunjetotdevolgendeaanbevelingenkomen:

• Gebruikvideofeedbackincombinatiemetanderevormenvanfeedback. Ditiseffectiever.

• Gebruikgeenvideofeedbackbijbeginnersenbijkinderenjongerdanzeven jaar.Ditheeftnietveelzin.

• Biedvideofeedbackzosnelmogelijknaeenpogingaan.

• Geefnietoveralleuitgevoerdepogingenvideofeedback.Feedbacknaelke derdepogingblijkteffectievertezijn.

10.15Verdiepingsstof-Fasenvanhetmotorisch

leerproces

EenvandebekendsteindelingenvanhetmotorischleerproceskomtvanFitts enPosner.Zijonderscheidendriefaseninhetmotorischleerproces.

1. decognitievefase:indezefaseligtdenadrukopinstructieenhetaanleren vaneengrovevormvandebeweging.

2.deassociatievefase:tijdensdezefaseligthetaccentopverdereverfijning vandebewegingmetnamedooruitproberenenoefenen.

3.deautonomefase:indezefasevraagteenbewegingsteedsminder bewusteaandacht.Dezeaandachtkandusbesteedwordenaanandere aspectenvandesportsituatie.

Bekijkhetfilmpjebijdezeverdiepingsstof.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

10.16Verdiepingsstof-Massedpracticeen distributedpractice

IndeEngelseliteratuurmaaktmenonderscheidtussen ‘massedpractice’ en ‘distributedpractice’.Massedpracticeiseentrainingsmethodediebestaat uitveelherhalingenenweinigrust.Distributedpracticebevatkorte oefenmomentenafgewisseldmetrustmomenten.Dezelaatstemethodeheeft meestaleenbetereffect

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

10.17Begrippen

Aanpakgedrag

Manierwaaropiemandhetleerprocesaangaat,aanpakt.

Acyclischebeweging

Bewegingmeteenduidelijkbegineneinde.

Analogieleren

Lerendoor'doenalsof',doorbeeldspraak.

Auditieveinstructie

Informatiegeven(instructie)doorietstelatenhoren(uitleg,praatje,ritmisch begeleiden).

Automatiseringsfase

Fasewaarindebewegingminofmeerautomatisch(stabiel)uitgevoerdwordt.

Bewegingscombinaties

Hettegelijkertijduitvoerenvanmeerderebewegingen(saltometschroef).

Bewegingsverbindingen

Hetcombinerenvandeelbewegingen.

Bewegingsverzwaring

Eenbeweginguitvoerenondermoeilijkereomstandigheden.

Cognitiefleren

Lerengerichtopcognitievevaardighedenalsinzicht,tactiek,geheugen, concentratie.

Cyclischebeweging

Eenterugkerendebewegingzonderduidelijkbeginofeinde(ronddraaienvan detrappers).

Deelstructuren

Onderdelen(vaneenbeweging)

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Differentieelleren

Iemandietslatenlerendooreengrotevariatieaanvergelijkbareoefeningen.

Doelgecentreerdeinstructie

Informatiedoordeaandachttelatenrichtenopeendoel,opdeomgeving.

Dosering

Dehoeveelheidoefeningenendeintensiteitwaarmeedieaangebodenworden.

Explicietmotorischleren

Vormvanlerenwaarbijjijjebewustbentvandatwatjijdoet;jedenktnaover deuittevoerenbeweging.

Extrinsiekefeedback

InformatiediedeSB-deelnemerontvangtbuitenzijn/haarpersoonom (buitenwereld).

Feedback

Terugkoppeling

Foutenanalyserendeaanpak

Benaderingvanhetlerenwaarbijdepersoondeeigenfoutenopmerktener vanleert.

Foutloosleren

Lerendoordesituatiezointerichtendatdepersoongeenofweinigfouten maakt.

Frequentie

Hetaantalkeerdatjeeenbeweging/oefeninglaatherhalen(herhalingen).

Gedragsgecentreerdeinstructie

Aanwijzingengerichtopdebeweging,hetlichaamzelf.

Grofmotorischefase

FasewaarindeSB-deelnemerdebewegingglobaalbeheerst.

Implicietmotorischleren

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Maniervanlerenvanbewegingsvaardighedenwaarbijdepersoonnietnadenkt over,zichnietbewustisvandebeweging.

Incidenteelleren

Lerendooreentoevalligesituatie.

Input

Deinstructie(inverbandmetleren).

Intentioneelleren

Opzettelijkleren(Iemandineensituatiebrengenmetdebedoelingerwatvan teleren,bewust,doelgericht).

Intrinsiekefeedback

InformatiediedeSB-deelnemerkrijgtdoorzijn/haareigen waarneming/zintuigen.

Leren

Eenproceswaarbijdoorervaring/oefeningeenpermanenteveranderingin kennisofgedragwordtveroorzaakt.

Leerstijlen

Manierwaaropiemandkennisenvaardighedenverwerft/leert.

Leerstrategie

Hetaanpakgedrag,dewijzewaaropiemandmeteenleertaak/leerproces omgaat.

Mentaleinstructie

Informatiegeven(instructie)doorerovernatelatendenken(uitvoerenin gedachten,zelfinstructie).

Mentalrehearsal

Uitvoerenvaneenbewegingingedachten.

MHV-patroon

Deaanwezigheidvanmotivatie,houdingenverwachtingbijeenpersoondie ietsgaatleren.

Momentaanpak

Benaderingvanhetlerenwaarbijiemandleertvanhetresultaatvanzijn/haar poging.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Motorischleren

Lerengerichtopbewegingsvaardigheden.

Oriëntatiefase

Eerstefasevanhetleerproces.

Output

Het(leer)resultaat

Resultaatverwachting

Deverwachtingdieiemandheeftoverofhethem/haargaatlukken(overhet resultaat).

Rijping

Lichamelijkegroeienontwikkeling

Sociaal-affectiefleren

Lerengerichtopsociaal-affectievevaardighedenalssamenwerken,initiatief nemen,omgaanmetwinstenverlies.

Tactieleofmanueleinstructie

Informatiegeven(instructie)doordebewegingaantelatenvoelen,een tikje/zetjetegeven.

Ultrastabilisatie

FasewaarineenSB-deelnemereenbewegingindemeestuitzonderlijke situatiestochnogbeheert.

Variatie

Kleineaanpassingenvanoefeningen,bewegingen.

Verfijningsfase

FasewaarindeSB-deelnemerdebewegingalgoed,redelijkvloeiendbeheerst.

Verbaalritmischeondersteuning

Ondersteuningdoorgebruiktemakenvangeluid,klanken.

Visueleinstructie

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Instructie,informatiegevendoormiddelvanietstelatenzien(plaatje,foto, video).

Wedstrijdecht

Situatiedieeenechtewedstrijd(bijvoorbeeldvolleybal6-6)benadert.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetisbelangrijkdatjealslesgevernadegegevenlesnogeenskritisch terugkijkt.Watvondjevandeles?Zijnjeverwachtingenuitgekomen?Welke bewegingsvormenslotengoedaanbijhetbeginniveau?Opwelkedingenmoet jedevolgendekeerletten?Dezevragenhebbenmetdeevaluatievaneenles temaken.Ditthemagaatoverevaluatie.Erisaandachtvoorhetbelangvan evaluerenenvoordeplaatsvanevaluereninhetdidactischmodel.Het onderscheidtussenproduct-enprocesevaluatiekomtaandeorde.Vervolgens gaathetthemainopeenaantalbruikbareevaluatiemethodenen evaluatie-instrumentenvoordepraktijk.Eénvandefunctiesvanevalueren ishetbeoordelenvanhetvaardigheidsniveauvandeSB-deelnemer.Deze beoordelingvormteenbelangrijketaakvandesport-enbewegingsleider.

Relatiemetwerkproces:

Hetthema'Evaluatie'heefteenrelatiemethetwerkprocesB1-K1-W4:Evalueert delesoftraining

Leerdoelen

• Jekuntdeplaatsvandeevaluatiebinnenhetdidactischmodelbeschrijven.

• Jekuntreflecterenopjeeigenhandelenenhetbelanghiervanomschrijven.

• Jekuntdetweebelangrijkstevormenvanevaluatiebeschrijvenen toepassen.

• Jekuntverschillendeevaluatiemethodenbeschrijvenentoepassen.

• Jekuntdekolomevaluatiecorrectinvullenophet lesvoorbereidingsformulier.

• Jekuntdebelangrijkstebeoordelingsinstrumentenvoorhet vaardigheidsniveaubeschrijven.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Suggestiesvoorhetgebruikvandecasus

Eencasuskanopverschillendemanierenvormgegevenwordenenjekunter opverschillendemanierengebruikvanmaken.Inditvoorbeeldzijnde vormgevingenaanpakminofmeerafgeleidvanwatgangbaarisbinnenhet probleemgestuurdonderwijs.Jekuntgebruikmakenvaneenbinnendit conceptpassendeaanpakzoalsdeachtbaanofdezevensprong.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Globaleaanpakvandecasus

1.Bespreekenbepaaldekern(centraleprobleemstelling)vandecasus.

2.Verhelderonduidelijkebegrippen(dooropzoeken,discussiëren).

3.Watwiljijlerenvandezecasus?Bepaaleenaantalvoorjoubelangrijke leerdoelen.

4.Werkdeleerdoelenuit.

5.Rapporteerdegevondenresultaten.

Voorbeeldenvansturendevragenbijdezecasus

Indiengewenst,kunjekiezenvooreenmeergestructureerdeaanpakenkun jegerichtkennisdoelen(reproductief,toepassen)ofvaardigheidsdoelenaan decasuskoppelen.

Kennis

a. Jezietindecasuseenaantalsynoniemenvanevalueren.Watisdebetekenis vanbeoordelen,doorlichten,nabespreken,terugblikken,toetsenen waarderen?

b. Hoezoujijzelfhetbegripevaluerenomschrijven?

c. Maakmeteengroepjeeenmindmapvanhetbegripevalueren.

Richtlijnenvoorhetmakenvaneenmindmap:

• Begininhetmiddenmethetnoterenvanhetonderwerp.

• Schrijfwoordenmetkleinelettersenhoofdletters,afhankelijkvanhet belang.

• Elkwoordmoetalleenstaan.

• Allewoordenmoetenmetelkaarverbondenworden,jestartinhet middelpunt.

• Maakgebruikvanverschillendekleuren. • Benadrukbelangrijkewoordenmetlettergrootteenkleur. • Veranderzovaakalsjewilt,totdatjeeenhelderestructuurhebtvoor hetordenenvanjegegevens.

Vaardigheden

j. VuldekolommenEvaluereninvanhetlesvoorbereidingsformuliervoor eenlesoftrainingdejedeafgelopentijdgegevenhebt.

11.2Evaluatieenplaatsvanevaluereninhet didactischmodel

Evalueren

Evalueren hoortbijlesgeven.Jebentalslesgeverdoelgerichtbezig.Op verschillendemanierengajenaofdedoelenbereiktzijn.Ditheetevalueren. Evaluerenishetverzameleneninterpreterenvaninformatiemetalsbedoeling eenoordeeltevormenoverhetresultaatenhetverloopvandeles.

Debeoordelingvandegegevenlesvormthetuitgangspuntvanjevolgende trainingofles.Dedingendiegoedzijngegaanprobeerjeopnieuwinjeleste verwerkenendezakenwaaroverjeontevredenbent,probeerjedevolgende keerteverbeteren.

Evaluerendoejealslesgevernietalleenaanheteindevandeles,maar doorlopend.Albijdeinleidingvraagjijjeafofdebewegingsvormenwelgoed lopenenofzetothetgewensteresultaatleiden.Alshetnodigis,steljedirect deinhoudvanjelesbij.

Evaluerengebeurtdoorallebetrokkenpartijen.Dedeelnemerevalueertzijn eigenbewegingsgedrag(‘Wasditeengoedeserviceofniet?’)enprobeertop basisdaarvanzichzelfteverbeteren(‘Devolgendekeermoetikdebalhoger opgooien’).Alslesgeverhebjeeenoordeeloverdeuitvoeringvandedeelnemer enreageerjemetgoedkeuringofcorrectie.Zelfstoeschouwersevalueren. Iedereendienaarsportkijkt,vindterietsvanentoontzijnreactieindevorm vanapplausofboegeroep.

Functievanevalueren

Evaluerenheeftaltijdeendoel,eenfunctie.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Debelangrijkstedoelenoffunctiesvanevalueren.

Verbeterenvandevolgendeles

Opbasisdeevaluatieprobeerjedevolgendelesoftrainingbetertelaten verlopen.Jeprobeertdingenteveranderenenbijtestellen.Zakendiegoed zijngelopen,houdjevastendegemaaktefoutenprobeerjeteverbeteren. Eengoedelesgeverdoetditvoortdurendennietalleenaanheteindevande training.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Correctiesgevendoejevoortdurend.

Bijstellenvandoelstellingen

CONCEPT

Jeevalueerthoedelesverlopenisenofdeleshetbeoogderesultaatheeft opgeleverd.Hetevaluerenvanhetverloopvandelesheet procesevaluatie. Hetevaluerenvanhetresultaatheet productevaluatie.Indevolgende paragraafkomtdituitgebreidterug.Bijdezefunctievanevaluerengaathet omhetevaluerenvanhetproduct,debeoogdedoelen.Jebepaaltofde SB-deelnemersvoldoendevorderingenhebbengemaakt.Opbasisvandeze evaluatiesteljededoelenbij.Bijvoorbeeldwanneerdedeelnemersverder zijndangedachtofwanneerderesultatentegenvielen.

InputvoorbegeleidingvanSB-deelnemers

BOOMBEROEPSONDERWIJS

EvaluereniseenbelangrijkhulpmiddelomdeSB-deelnemersoptimaalte kunnenbegeleiden.DoorevaluatiekunjeaandeSB-deelnemersinformatie gevenoverdevorderingenenjouwoordeeldaarover.Dezeinformatiewerkt vaakmotiverend.Dedeelnemervergelijkteenpersoonlijkescoremetdievan eenperiodedaarvoor,ofhijvergelijktzichzelfmetandereSB-deelnemers.De meningvandetraineraanheteindvaneenlesofnaeenwedstrijd(‘Goed gewerktjongens!’)isookeenvormvanevaluatie.Ditisinformatiefenkan motiverendwerken.

Reflectieopeigenfunctioneren

Tijdensdevoorbereidingvandeleshebjeallerleiinschattingenenkeuzes gemaakt.Jehebtgekozenvoorbepaaldebewegingsvormen,eenbepaalde methodiekenorganisatie.Tijdensdeuitvoeringkanwatjebedachthebt andersuitpakken.Eenlesoftraininglooptnietaltijdzoalsverwacht.Soms halenSB-deelnemersgoederesultatenensomsvalthettegen.Somsloopt eentrainingoprolletjes,somswatstroef.Jijspeeltdaaralslesgevereen belangrijkerolin.Hetisdanookbelangrijkomjeeigenrolregelmatigte evalueren.Je reflecteert danopjeeigenhandelen:Watwasmijnrol?Hebik dejuistekeuzegemaakt?Wathaderandersofbetergekund?Waarschijnlijk krijgjetijdensdelesookfeedbackvandesporters.Ditkanletterlijkefeedback zijn,maarookindevormvangedrag.Allesiedereenhalverwegedetraining inhetdoelnethangt,weetjewelhoelaathetis.Ookdezeinformatiegebruik jeomjeeigenfunctionerenteverbeteren.

EenveelgebruikthulpmiddelbijhetreflecterenishetmodelvanKorthagen.

VijffasenmodelvanKorthagen

1.Handelenenervaren:-Watwildeikbereiken?-Waarwildeikopletten?Watwildeikuitproberen?

2.Terugblikkenophethandelen,concreetmakenwaterisgebeurd:-Wat gebeurdeerconcreet?-Watwildeik?-Watdeedik?-Watdachtik?-Wat voeldeik?

3.Analyseren,bewustwordingvanessentiëleaspecten(analyseren, samenhangzoeken,watwaserbelangrijk):-Hoehangendeantwoorden opdevorigevragenmetelkaarsamen?-Watisdaarbijdeinvloedvande situatie?-Watbetekentditnuvoormij?-Watisdushetprobleemofde positieveontdekking?

4. Vooruitblikken:alternatievenontwikkelenendaaruitkiezen,voornemens ofleerwensen:-Welkealternatievenzieik?-Welkevoor-ennadelenhebben die?-Watdoeikdevolgendekeer? 5.Uitproberen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

VijffasenmodelvanKorthagen.

Hoebrengjedemedewerkersineenflow?

Verantwoordingvanjehandelen

Eenaanleidingtotevaluatiekanookzijndaterklachtenofvragenkomen vanuitdegroep,hetbestuurofdeouders.Eenredenkanzijndatderesultaten ergtegenvallenofdatjejealslesgevermoetverantwoorden.Door(schriftelijke) evaluatiekunjenaardebetrokkenenjehandelenverantwoorden.Hierbij hoortookdatjedeevaluatiegegevensbespreektmetjeleidinggevende,zodat julliesameneventuelevervolgactiesenverbeterpuntenkunnenvaststellen.

Beoordelenvanhetvaardigheidsniveau

EenbelangrijketaakvooreenSB-leiderishetbeoordelenvanhet vaardigheidsniveauvanSB-deelnemers.Jebeoordeeltinhoeverrede vaardighedenvoldoenaandegesteldenormenenjeregistreertderesultaten vandezebeoordeling.

Plaatsvandeevaluatiebinnenhetdidactischmodel

Inhetdidactischmodelstaatdeevaluatiealslaatstestapinhetlesgeefproces weergegeven.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Inhetdidactischmodellopendriepijlenvanuitdeevaluatie:

• eenpijlnaardoelstellingen

– Zijndedoelstellingenbehaald?

– Moetjededoelstellingenbijstellen?

• eenpijlnaarbeginsituatie – Wasdebeginsituatiegoedingeschat? – Watisdenieuwebeginsituatie?

• eenpijlgaatnaarles/training – Hoeverliepdeles/training?

Lesgeven,eencontinuproces

Hetdidactischmodellaatziendatlesgevenvoortdurendeenprocesisvan voorbereiden,plannen,uitvoerenenevalueren.Deevaluatiegegevensvormen weerdeinputvoordevolgendevoorbereiding.Ditheetookwelhetdoorlopen vande PDCA-ofkwaliteitscyclus.PDCAstaatvoor: • plan(voorbereiden,plannen) • do(uitvoeren) • check(evalueren) • act(bijstellen).

DePDCA-cyclus.

Verdiepingsstof-PDCA-cyclus.

Momentenomteevalueren

Evaluerendoejedoorlopend.Tochkunjestellendatbepaaldemomenten rondomeenlesoftrainingzichgoedlenenomwatnadrukkelijkerteevalueren. Enkelevandezemomentenzijn:

• evaluerenaanhetbeginvandeles(nogeventerugkomenopdevorigeles endataanpassen)

• evaluerenaanheteindevaneenles(roepdegroepbijelkaarenevalueer kortenkrachtig,geefjemeningenvraagdemeningvandedeelnemers)

• evaluerennaafloopvaneenles(zetdehoofdpuntenvandeevaluatieop eenrijtjeenneemditmeenaardevolgendelessen)

• evaluerennaeenlangereperiode,naeenserielessen(evalueerooknaeen langereperiodeengebruikhiereventueelgeschikteevaluatie-instrumenten voor).

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Opdracht3 Functievanevalueren(groepsopdracht)

Evaluatieendeplaatsvanevaluereninhetdidactischmodel.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Noemomdebeurteenfunctieofeenbelangvanevaluereninéén kernwoord.

b. Geefelkaareentoelichtingopfunctiesdienaarvorenzijngekomen.

c. Probeertoteenordeningvanbelangrijknaarminderbelangrijktekomen eneindigmeteenoverzichtvandebelangrijkstefunctiesvanevalueren.

Opdracht4 Evaluatieinhetdidactischmodel (groepsopdracht)

Evaluatieendeplaatsvanevaluereninhetdidactischmodel.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

a. Bespreekmetelkaardeplaatsvanevaluatieinhetdidactischmodel. Verklaarmetelkaarallepijlen(relatiemetdebeginsituatie,doelstellingen deles/training).

DePDCA-cyclus.

b. BespreekmetelkaardePDCA-cyclus.Wathoudtdezecyclusin? c. WatishetverbandtussenhetdidactischmodelendePDCA-cyclus?

11.3Evaluatievormen

Bijdeevaluatiekunjelettenophetverloopvandelesofophetresultaatvan deles.Ditzijndandetweebelangrijkstevormenvanevalueren:

• productevaluatie:evaluatievanhetresultaatvandeles

• procesevaluatie:evaluatievanhetverloopvandeles.

CONCEPT

Productevaluatie

Inveelwedstrijdsportsituatiesstaathetresultaatcentraal.Hetdoeterniet toehoedebalhetdoelingaat,alshijermaaringaat.Alsjealleennaarhet resultaatkijktdanwordtgesprokenvanproductevaluatie.Ookeensport-en bewegingsleiderdoetaanproductevaluatieenstelthetresultaatvanzijnles vast.Hetresultaatvanjelesmeetjeafaandedoelstellingen.Productevaluatie heefttemakenmetdematewaarindedoelstellingenzijnbereikt.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Deproductevaluatiekanbetrekkinghebbenopdedriesoortendoelstellingen: motorische,sociaal-affectieveencognitievedoelstellingen.Evaluerenkan gaanoverdehandstandeninhoeverrededeelnemersdieaanheteindvan delesbeheersen(motorischdoel).Hetkanookgaanoverdesfeerindegroep ofoverdesamenwerkingineenteam(sociaal-affectievedoel).Ditlaatsteis

moeilijkertemetendanheteerste.Jekuntookdekennisvandespelregels ofdeJapansebenamingenvaneenaantaljudoworpenevalueren(cognitief doel).

In ‘Doelstellingen’ isgesprokenoverdoelstellingenwaarjeeenkwantitatieve ofkwalitatieveeisaankanstellen.Beidetypendoelstellingenmoetje evalueren.Vandaardatgesprokenwordtvankwantitatieveofkwalitatieve productevaluatie.

Kwantitatieveenkwalitatieveeis

Doelstellingmetkwantitatieveminimaleeis

DeSB-deelnemerskunneneengoedebovenhandseservicevanafdebaseline slaanenachtvandetienkeerdebalinhetservicevakplaatsen.

Evaluatie:Aanheteindvandeleslaatjeiederedeelnemertienservicesslaan. Jetelthoeveelkeerergemiddeldinhetservicevakkomen.

Doelstellingmetkwalitatieveminimaleeis

DeSB-deelnemerskunnendebovenhandsevolleybaltechniekineen driehoeksopstellingzodanigdemonstreren,datdestrekkingvandearmen endebenengoedzichtbaaris.

Evaluatie:Tijdenshetuitvoerenvandebewegingsvormobserveerjeinhoeverre destrekkingvandearmenendebenenbijdeSB-deelnemersgoedzichtbaar is.Eventueelnoteerjebijwieditwelenbijwieditnietduidelijkzichtbaaris.

Kwantitatief

Insommigesporten(bijvoorbeeldatletiek,zwemmenenschaatsen)ishet resultaatnauwkeurigtemeten.Deresultatenzijningetallen(kwantiteiten) uittedrukken.Hetgaatbijvoorbeeldomtijdofafstand.Inditgevalspreken wevan kwantitatieveproductevaluatie.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Kwantitatieveproductevaluatie

Eenatleteheefthardgetraindomtijdensdekampioenschappeninvormte zijn.Dekampioenschappenvormeneenevaluatiemomentomtebeoordelen ofdetrainingwelgoedopgebouwdwas.Tijdensdewedstrijddoetzemeeaan kogelstotenenspeerwerpen.Haarresultatenzijn:kogelstoten8.50meteren speerwerpen31.70meter.

Kwalitatief

Bijanderesportenishetresultaatmoeilijkerineenobjectiefresultaatuitte drukken.Jezietbijsportenmeteenjurywaardering(bijvoorbeeld kunstschaatsen,turnen)datnietiedereenhetmetelkaareensis.Datkomt omdatnietiedereenkwaliteitenalschoreografieencorrectheidvande bewegingsuitvoeringhetzelfdebeoordeelt.Inditgevalsprekenvan kwalitatieveproductevaluatie.

Kwalitatieveproductevaluatie

Eenturnsterwerkthaaroefeningafenwachtophaarscore.Haarturnoefening wordtgewaardeerdnaardetechnischeuitvoering.Zakenalsexpressiviteiten devloeiendeovergangenspeleneenrolbijhetuiteindelijkeoordeelvande jury.Ditoordeelisvaaksubjectief.

CONCEPT

Procesevaluatie

Meestalkijkjealslesgevernietalleennaarhetresultaatvandeles,maarook hoedelesverlopenis.Bijprocesevaluatiekijkjealslesgevernaardemanier waarophetresultaattotstandisgekomen.Allefactorendieinvloedhebben gehadloopjena.Dezefactorenzijndecomponentenvanhetdidactischmodel. Deevaluatievandedoelstellingisbijdeproductevaluatieaandeorde gekomen.Bijdeprocesevaluatieevalueerje:

BOOMBEROEPSONDERWIJS

1.debeginsituatie – Hebikdebeginsituatiegoedingeschat(overschatten,onderschatten)? – Hebikvoldoendegegevensoverdebeginsituatieverzameld? – Hebikvoldoenderekeninggehoudenmetbijzondereomstandigheden (deelnemers,randvoorwaarden)?

2.delesopbouw

– Hebikdejuistelesindelinggekozenvoordezeles? – Hoeverliependeafzonderlijkelesdelen? – Hebikdediverselesdelengoedopelkaarafgestemd?

3.deorganisatie

– Wasdelesveilig,doelmatigenintensief? – Hebikdejuisteopstellingengebruikt? – Hebikdejuistegroepjesgemaakt? – Hebikdejuisteorganisatievormengebruikt? – HebikbijhetveranderenvanopstellingendezesW´sgebruikt? – Hebikorganisatorischedifferentiatietoegepast?

4.debewegingsvormen

–

Voldedendebewegingsvormenaandegesteldeeisen? – Hebikdebewegingsvormenmethodischgoedopgebouwd? – Warenervoldoendemogelijkhedenvoordifferentiatie?

5.dedidactischewerkvormen

Hebikdejuistedidactischewerkvormengebruikt? – Hebbendedidactischewerkvormentothetgewensteleergedragbij deSB-deelnemersgeleid?

–

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Karinheeftneteenhockeylesgegeven.Ondanksdatzedelesgoedhad voorbereid,isdelesnietgoedverlopen.Karinheefthaardoelstellingniet bereikt.Dedeelnemerswarenergonrustigenweiniggeconcentreerd.Karin moestzevaaktotdeorderoepen.Degekozenbewegingsvormenliepenvan geenkant.Hoekwamdatnou?

Tijdensdeevaluatieaanheteindevandelesgevendedeelnemersaandat deuitlegoverdebewegingsvormentelangwasennietgoedoverkwam.Als Karinthuisdelesnogeensnaloopt,komtzetotdeconclusiedatdegekozen organisatievorm(werkeninkleinegroepjes)nietwerkte,omdatdedeelnemers nietzelfstandiggenoegwaren.Bovendienwarendegekozenbewegingsvormen achterafgezientemoeilijkenhadzemeerheteigenvoorbeeldmoeten gebruiken.

Lessenstaanmeestalnietlosvanelkaar,zemakendeeluitvaneenperiodeplan ofeenjaarplan.Jeevalueertdusnietalleenéénles;jemoetookovereen langereperiodekijkenofjeplanningnogaandedoelstellingen,verwachtingen en/ofeisenvoldoet.Langetermijndoelenzijnvaakonderdeelvaneen beleidsplan.Doortussentijdseevaluatiesgajedannaofhetbeleidnogklopt ofmoetwordenbijgesteld.OokopditniveaudoorloopjedePDCA-cyclus.

Kwalitatieveprestatieproef

Naenkelewekenoefenenmoetendedeelnemershetgeleerdedemonstreren ineenlangematoefening.Delesgevergeefthiervooreencijfer.

Kwantitatieveprestatieproef

Naeenlesperiodevanzevenweken,waaringewerktisaanhetverbeterenvan hetalgemeenuithoudingsvermogen,moetendeSB-deelnemerszeskilometer zosnelmogelijkafleggen.Delesgevernoteertdetijdenengeeftde SB-deelnemerseencijferaandehandvandaarvooropgesteldetabellen.

Circuitmethode

Bijde circuitmethode gaandeSB-deelnemerseenaantalstationslangsen voerendemeestaleenvoudigeoefeningenineenzohoogmogelijktempouit. Hetaantalkerendathetzeluktomdeopdrachtcorrectuittevoerenbinnen deaangegeventijdwordtgenoteerd.Enkelerichtlijnenvoorhetgebruikvan eencircuitalsevaluatiemethodezijn:

• Zorgvooreengoedeverdelingvandediverseonderdelen.

• Descoresdiededeelnemersperonderdeelkunnenhalen,moetenniette veelverschillen.

• Detotaalscorevanhetcircuitmoeteengoedeindicatiezijnvoorwatjewilt meten.

• Herhaalhetcircuitindezelfdevormnaeenperiodevanopnieuwtrainen. Opbasisvandescoresvandetweemetingenkunjevaststellenofiemand veelofweinigvooruitgangheeftgeboekt.

Circuitmethode

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Jestelteencircuitsamenomhetkrachtuithoudingsvermogenteevalueren. Jekiestvooreenwerkperiodevan45seconden.Jehoudterrekeningmeedat debelastingvandeverschillendespiergroepengespreidis.Jezetgeen onderdelenuitwaarbijjedebepaaldespiergroepen(bijvoorbeeldde bovenbeenspieren)directachterelkaarmoetgebruiken.Eénvandeopdrachten dieinhetcircuitvoorkomt,istouwtjespringen.Dehoogstescorebij touwtjespringenis96keerin45seconden.Eenanderstationiseen slalomparcoursdatzosnelmogelijkheenenweermoetwordenafgelegd.De

hoogstescoredaarbijis20.Jedeeltdescorevanhettouwtjespringendoor4, omdatandersdegenediegoedkantouwtjespringenteveelinhetvoordeelis tenopzichtevandegenediedehoogstescorehaaltbijhetslalomparcours.

Hetcircuitalsevaluatiemethode.

Wedstrijd

Inveelgevallenisdewedstrijdsituatieeengoedemethodeomdevooruitgang ofhetbeheersingsniveauteevalueren.EenSB-deelnemerkantijdensde trainingeengeweldigebeheersingvantechniekenlatenzien.Ditisnoggeen garantievooreengoedeprestatieonderwedstrijddruk.Eenoefenwedstrijd, eenselectiewedstrijdeneenscherpgespeeldeonderlingewedstrijdkunjezien alsevaluatiemethodendieaangevenhoedespelerserechtvoorstaan.

Evaluatiemethodenvoorprocesevaluatie

Bijprocesevaluatiegebruikjeandereevaluatiemethoden.Bijdezemethoden vraagjenaarhetoordeelvandeSB-deelnemers.Zokunjevragennaarde samenwerking,zelfstandigheidenbelevingswaardevandebewegingsvormen. Ookkunjevragennaardediversedidactischecomponenten,zoalsde organisatieendeopbouwvandeles.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Groepsgesprekken

Groepsgesprekkenwordenvaakgebruiktomhetprocesteevalueren.Veel lesgevershebbendegewoonteomaanheteindvaneenlesnogevenmetde groeptepratenoverhetverloopvandeles.Hierinkandelesgeverzelfzijn indrukkenweergevenenookdeSB-deelnemerskunnenaangevenwatzegoed ofslechtaandelesvonden.Demeningvandedeelnemersvormtonderdeel vandeevaluatie.Opdiemanierkrijgjeeencompleterbeeldvandeles.De lesgeverkrijgtzobovendieneenbeeldvanzijneigenfunctioneren.Ookkan delesgevernaeenaantallessenwatmeertijdnemenomwatuitgebreider stiltestaanbijhetheleproces.

Individuelegesprekken

Nietiedereendurftzijnmeningevengoedtegevenineengrotegroep.Vandaar datjeevaluatiegesprekkenookindividueelkuntvoeren.Opdezemanierkrijgt delesgevereenindrukvandemeningvandeSB-deelnemeroverzakendie metdeles,dewedstrijdofderandvoorwaardentemakenhebben.Bovendien heeftdelesgeverhierbijdegelegenheidomderolenhetfunctionerenvande SB-deelnemertijdensdelestebespreken.

Evaluatieformulieren

CONCEPT

Jekuntookevaluerenmetbehulpvanevaluatieformulierenen/ofvragenlijsten. Aandehandvanvoorafvastgelegdepuntenevalueerjehetproces.Jeleten scoortgerichtopzakendiemethethelelesgeefprocestemakenhebben.Met behulpvaneenvragenlijststeljejezelfofdedeelnemersvragenoverhet verloopvaneenlesofeenlessenreeks.Eenbekendvoorbeeldhiervanishet gebruikvantevorenopgesteldevragenbijhetevaluerenvaneenlesgeefbeurt.

Evaluatie-instrumenten

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Voorhetevaluerenofmetenvanbepaaldeeffectenbestaanverschillende hulpmiddelen.Zozoujezelfseenstopwatcheenevaluatie-instrumentkunnen noemen.DaarmeebepaaljeofdeSB-deelnemersvooruitganghebbengeboekt opde60metersprint.Evaluatie-instrumentenhebbenbetrekkingopdehet metenvanbewegingseigenschappen(uithoudingsvermogen,kracht,lenigheid, coördinatieensnelheid).Ophetterreinvandetrainingsleerisindeloopder jarenveelkennisopgebouwdoverhetmetenvanallerleifysiekewaarden. Sport-enbewegingsleidersgebruikensteedsvakerhulpmiddelenalsde hartslagmeterendehuidplooimeter.Zakenalslichaamsgewicht,longvolume, rustpolsenvetpercentagekunjemetbepaaldeinstrumentenmeten.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Ookeentestkunjeopvattenalseenevaluatie-instrument.Veelgebruiktetests zijndecoopertest,deshuttleruntest,endefietsergometertest.Inhet bewegingsonderwijsgebruikteenlesgeversomsgestandaardiseerdetestsom eenbeeldtekrijgenvandealgemenefysiekegesteldheid.Voorbeeldenhiervan zijnde ‘Eurofittest’ ende ‘Moperfitnesstest’ (Moperstaatvoormotor performance). Opdracht8

Evaluatiemethodenenevaluatie-instrumenten.

Dezeopdrachtkunjeineengroepjedoen.

a. Benoemmetelkaarzoveelmogelijkevaluatiemethoden.

b. Geefvoorbeeldenvaninwelkesituatiejedegenoemdeevaluatiemethoden hetbestekuntgebruiken.

Evaluatiemethodenenevaluatie-instrumenten.

Praktijkvoorbeelden

CONCEPT

• Jehebtdeafgelopenvierwekenaandachtbesteedaanbalancerenmet groep3en4.Jewiltwetenwatheteffectvandezelessenis.

• Jehebtdeafgelopenwekenaandachtbesteedaanbasketbalenaan bepaaldetechniekenzoalsdevrijeworp,lay-upensetshot.Hoemeetje heteffectvandezelessen?

• Bijvoetbalhebjedeafgelopenwekenaandachtbesteedaanhetpositiespel. Jewiltnuwetenwatzedaarvangeleerdhebben.

• Deafgelopenwekenhebjeaandachtbesteedaanhetverbeterenvande samenwerkingindegroep.Jevraagtjeafwatditopgeleverdheeft.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bepaalmetwelkemethodejedepraktijkvoorbeeldenzouevalueren.Maak ditconcreet.Beantwoorddevraagnietalleenmeteenprestatieproef,maar omschrijfookalleonderdelenvaneendergelijkeprestatieproef.

Evaluatiemethodenenevaluatie-instrumenten.

a. Omschrijfhetdoelenhetverloopvaneenevaluatiegesprek.

b. Oefenhetvoerenvaneenevaluatiegesprekmeteenmedeleerling. Afhankelijkvandesituatieenmogelijkhedenkanditopdevolgende manieren:

1.Jijhebtneteen(deelvaneen)lesoftraininggegevenaanje medestudentenenjeevalueertmet(eendeelvan)degroepofmetéén SB-deelnemerjouwles(deel).

2.Jehebtinaanwezigheidvaneenvanjemedestudenteneen(deelvan een)lesoftraininggegevenenjeevalueertmetjemedestudentdeles.

3.Indevormvaneenrollenspel.Jebekijkteenfilmpjewaariniemand eenlesoftraininggeeft.Deeenspeeltderolvandelesgeveruithet filmpjeendeanderevalueertmethem/haardeles. Dezeopdrachtkunjenogmaalsdoenmeteenrolwisseling.

c. Watzijnjeeigensterkeenmindersterkepuntenvanevalueren?

d. Formuleeréénleerpunt.

11.5Evaluatieenhetlesvoorbereidingsformulier

Tweekolommenvanhetlesvoorbereidingsformuliergaanoverdeevaluatie. Hoevuljeophetlesvoorbereidingsformulierdeevaluatiein?Hiervolgen enkelerichtlijnenvoorhetcorrectinvullenvanhetlesvoorbereidingsformulier.

• Gebruikdetweekolommendiebestemdzijnvoorevaluatiegegevens.

• VulonderProcesevaluatieinhoehetverloopvandelesisgeweest.Je noteerthierdebelangrijkstefactorenuithetdidactischmodelenhoedie vaninvloedzijngeweestophetverloopvandeles.

• OmschrijfonderProductevaluatielesgevenhetresultaatvandeles.In hoeverreishetgesteldedoelbereikt?

• Trekvervolgensconclusiesvoordevolgendeles.Gebruikhiervoordekolom Terugkoppelingnaardenieuwebeginsituatie.

• Gebruikdezegegevensomdebeginsituatieendedoelstellingvoorde volgendevasttestellen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Lesvoorbereidingsformulier

Doelstelling

DeSB-deelnemersmoetendebovenhandsevolleybaltechniekineen driehoeksopstellingzodanigkunnendemonstreren,datzedebaltienkeer zonderfout(zuiverenbovenhoofdhoogtevandemedespeler)plaatsen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Evaluatie(intevullendoorde student)

1. Hoe is mijn les verlopen? (Procesevaluatie)

Terugkoppelingnaardenieuwe beginsituatie

Wat betekent dit voor mijn volgende les?

Inhetalgemeentevredenoverhet verloopvandeles;meerspecifiek:

Beginsituatie

Goedingeschat,vrijwelalle

SB-deelnemerswareninstaatdeles goedtevolgen;probleemvantwee mindereSB-deelnemersopgevangen doorgroepssamenstelling.

Lesopbouw

Lesindelingwasmatig;voorkern1te veelbewegingsvormenvoorbereid; daardoorteweinigtijdovervoorkern

2.

Minderbewegingsvormen voorbereidenvoorkern1,volgende lesvooralnadrukopkern2leggen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Evaluatie(intevullendoorde student)

Organisatie

Lesverliepveiligendoelgericht; intensiteitwasnietoptimaalvanwege gebrekaanruimte;opstellingvan SB-deelnemersleverdeeveneens problemenop(hinderenelkaar)door ruimtegebrek;organisatievormmet drietallenliepgoed(zekeromdater preciesachttienSB-deelnemers waren).

Terugkoppelingnaardenieuwe beginsituatie

Zoekennaaroplossingvoorbeperkte ruimte;handhavenvanwerkenmet drietallen.

Bewegingsvormen

Bewegingsvormenwareninbeginte gemakkelijkvooraantalspelers;had moetendifferentiëren(vergeten); methodischeopbouwwasoké,maar teveelvormenachterelkaar aangeboden.

Begeleiding

Omgangmetgroepwasprima,groep werktegemotiveerd;somsteveel instructietegelijkgegevenente weinighetvoorbeeldgebruikt;te weinigindividuelefeedbackgegeven; tijdenskern2teweiniggecoacht.

Aantalbewegingsvormenbeperken; proberentedifferentiërenvolgens BHU-model.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Evaluatie(intevullendoorde student)

Terugkoppelingnaardenieuwe beginsituatie

Mindervertellen,meervoordoen; meerindividuelecorrectiesgeven; attentzijnoprolvancoachtijdens kern2.

2. Heb ik mijn doel behaald? (Productevaluatie)

Aanheteindevandelesluktehetvijf vandezesgroepjesomdebaltien maalzonderfoutineendriehoekover tespelen. Hetresultaatvandelesisduspositief, dedoelstellingisvoor90%behaald.

Wat betekent dit voor mijn volgende les?

Tijdensdevolgendelesishetmogelijk omdedoelstellinguittebreiden:het toepassenvandevaardigheidineen wedstrijdsituatie.

jeverteltwaaromdeSB-deelnemerbeoordeeldwordt,opwelkemanieren watmogelijkeconsequentieszijn.Hetbeoordelenvandesporterskanonder anderegaanom:

• metenvandevoortgang,bijvoorbeeldinverbandmeteen leerlingvolgsysteem

• effectmetenvaneenbepaaldtrainingsprogramma

• hetselecterenvanbesteofmeesttalentvollespelers

• hettoekennenvaneencertificaatofdiploma,zoalseenatletiekdiploma ofzwemdiploma.

Beoordelenenbeoordelingsfouten

Hetcorrectbeoordelenvanhetvaardigheidsniveauisgemakkelijkergezegd dangedaan.Eenjuistebeoordelingmoetaaneenaantalcriteriavoldoen:

• betrouwbaarheid

Levertdebeoordelinghetzelfderesultaatopbijherhaaldebeoordelingof bijmeerderebeoordelaars?

• validiteit

Heefthetoordeelwelbetrekkingopdatwatjewiltbeoordelen?Steldatje hetzelfvertrouwenvanPhilwilbeoordelen.Hebjedaarvoorweldejuiste indicatoren?

• objectief

Ishetoordeeltotstandgekomenzonderinvloedvanvooroordelenof persoonlijkegevoelens,voorkeuren?

• nauwkeurig,accuraat

Isdebeoordelingvolgensdeproceduresuitgevoerd?Zijnergeen meetfoutengemaakt?

• onafhankelijk

Debeoordelaarmaggeenbelanghebbenbijhetresultaatvanzijn beoordeling.Debeoordelaarmagnieteenbepaalderelatiehebbentotde beoordeeldepersoon.

Bijhetbeoordelenvanhetvaardigheidsniveaukomenregelmatigenkele beoordelingsfoutenvoor.Jebewustzijnvandezeveelvoorkomende beoordelingsfouten,kanheteffecthebbendatjezenietofmindermaakt.De belangrijkstefoutenzijn:

• onvolledigofselectiefwaarnemen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Dooronvolledigewaarnemingkunjetoteenonjuistebeoordelingkomen.

• subjectiefbeoordelen

Jeneemtteveeljeeigenmeningofvooroordelenmeeindebeoordeling.

• tezwaarmeelatentellenvandeeersteindrukofjuistdelaatsteindruk OphetlaatstvoerteenSB-deelnemereenbewegingerggoeduit.Ditkrijgt daneentegrootaandeelinheteindoordeel.

• contrasteffect

AlsjeeersteenaantalslechteSB-deelnemersbeoordeelt,valtmogelijkde uitslagvooreengemiddeldeSB-deelnemerdiedaarnakomttehooguit.

• halo-effect

Eenopvallendpositiefaspectzorgtvooreentepositievebeoordelingvan deSB-deelnemer.

• horn-effect

Eenopvallendnegatiefaspectzorgtvooreentenegatievebeoordelingvan deSB-deelnemer.

Beoordelingsinstrumenten

Erbestaanverschillendeinstrumentenomdevaardighedenvansporterste beoordelen.Dezehulpmiddelenkunnenalsvolgtingedeeldworden:

Vaardigheidstests

CONCEPT

Instriktezinishetmerendeelvandezetestgeenechtetest.Eenechtetestis gebaseerdopwetenschappelijkonderzoekenisvalideenbetrouwbaar.Valide wilzeggendatdetestmeetwatdezemoetmeten.Eenweegschaalisbedoeld omlichaamsgewichttemetenenalsjeeropgaatstaanmoethetapparaat ditookdoenennietjeschoenmaatmeten.Betrouwbaarwilzeggendathet apparaatofdetestbijherhaaldemetingenhetzelfderesultaatgeeft.Alsje driekeerachterelkaaropdeweegschaalgaatstaan,moethetgewichtwel ongeveerhetzelfdezijn.Bovendienkenteentesteenbepaaldenormering.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Tochzijnvaardigheidstestenprimahulpmiddelenomdevoortgangvande SB-deelnemertemeten.Zokanhetzijndatjeomdevoortgangvanatletiek, turnenofeenspelvormtemeteneenvastaantalonderdelenhebtbedacht, aandehandwaarvanjedevoortgangmeet.Binnenhetonderwijsgebeurtdit vaakaandehandvaneenbepaaldleerlingvolgsysteem.Zokanhet vaardigheidsniveaubepaaldwordenvoorleerlijnenalsbalanceren,springen ofwerpen.Eenzwemdiplomaeneenatletiekdiplomazijnookvoorbeelden vaneenvaardigheidstest.

Kwantitatievemotorischetests

Zoalsdetermkwantitatiefaangeeft,leverendezetestseenbepaaldescore opdieaangeeftinhoeverreeenleerlingeenbepaaldevaardigheidbeheerst. Hetgaatbijkwantitatievetestsoverdehoeveelheid,deomvangofdesnelheid vandeuitgevoerdebewegingsvaardigheden.Zois ‘9meteren18centimeter stotenmeteenkogelvan3kilogram’ eenkwantitatiefgegeven.Hetzegtniets overdealdannietmooietechniekwaarmeedeafstandtotstandisgekomen. Dezetestsoftestonderdelenzijngeschiktvoorhetbeoordelenvande bewegingseigenschappenalskracht,lenigheid,uithoudingsvermogen, lenigheidencoördinatie.

Voorbeeldenvankwantitatievemotorischetests

• uithoudingsvermogen – shuttleruntest – coopertest. • snelheid – 10x5meterloop(snelheid) – snellevoetentest. • kracht – handknijpkrachttest – verspringenuitstand. • lenigheid – sit-and-reachtest – schouderstretch. • coördinatie – zeshoekobstakeltest – Indiaansehuppel.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Sit-and-reachtest. Verdiepingsstof-Shuttleruntest.

Kwalitatievemotorischetests

Bijdezetestsgaathetnietofnietalleenomheteindresultaat,maarvooral omdekwaliteit,omdetechniek.Ditislastigertebeoordelendande kwantitatievetests.Jeprobeertvasttestellenofiemandzijntechniekvanhet hoogspringen,depushofhetsprongschotverbeterdheeft.Eenvergelijking vanvideo-opnameskanhierbijeenbelangrijkhulpmiddelzijn.

2=weinig,onvoldoende

3=soms,matig

4=vaak,voldoende

5=bijnaaltijd,goed

Functiesvanbewegen543210

Beweegtzichgoedvoort

Kangoedevenwichtbewaren

Kangoedrollen

Kangoedspringen

Kangoedklauteren

Kangoedzwaaien

Ditvoorbeeldwerktmeteenzespuntsschaal.Datwilzeggendatdeobservator zesverschillendescoreskannoteren.Hetgebruikenvaneenzespuntsschaal kanalbestlastigzijn.Wantwatisnuhetverschiltusseniemanddie onvoldoendekanklimmeneniemanddiematigkanklimmen?Omdatditin sommigegevallentelastigis,wordtookvaakmeteendriepunts-of vierpuntsschaalgewerkt.Eenanderemogelijkheidisdatjeergensopeenlijn van ‘slecht’ tot ‘goed’ eenkruisjemoetzetten.

Vragenlijstmethoden

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Sportleiderszullenweiniggebruikmakenvanvragenlijstenomhet vaardigheidsniveauvandesportersvasttestellen.Tochkanditineenaantal gevallenzinvolzijn.Vragenlijstenkunjebijvoorbeeldgebruikenbijheeljonge kinderen.Deoudersofverzorgerskunnendezedaninvullen.Vragenlijstenzijn ookgeschiktvoorhetbeoordelenvangevoelens,zoalszelfvertrouwen, vermoeidheidenlichaamsbeleving.Jekuntdevragenookmondelingstellen.

Inditgevalspreekjeovereenvraaggesprekofinterview.Ineenvraaggesprek ofinterviewmetsporterskomthetvaardigheidsniveauaandeordeenkunje ditinoverlegbeoordelen.

Opdracht12 Doelvanbeoordelen(theorieopdracht)

Beoordelenvanhetvaardigheidsniveau.

a. Geefeenbeschrijvingvandebeoordelingsfouten.

b. Welkebeoordelingsfoutenherkenjebijjezelf?

c. Geefeenvoorbeeldvanwatditindepraktijkbetekent. Opdracht15

Beoordelenvanhetvaardigheidsniveau.

a. Watzijndevijfbeoordelingsinstrumentenomhetvaardigheidsniveauvan deSB-deelnemertebeoordelen? b. Geefvandezevijfinstrumenteneenvoorbeelduitdepraktijk. c. Vanwelkinstrumenthebjijweleensgebruikgemaakt?Watzijnjeervaringen metditinstrument(positiefennegatief)?

Filmpje-FitnessgramSitandReachTest

Filmpje-Wandeltest

Bekijkdefilmpjesenbenoem:

1.denaamvandetest

2.hetdoelvandetest,watdetestmeet

3.derichtlijnenvoorafnamevandetest.

Opdracht18 Leerdoelen(reflectieopdracht)

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelen bereikthebt.Indienjenietalleleerdoelenvolledigbereikthebt,geefdan aanopwelkemanierjeditalsnogkuntbereiken.

b. Vuldebeoordelingin.

Jekuntdeplaatsvandeevaluatiebinnenhetdidactisch modelbeschrijven. 1.

Jekuntreflecterenopjeeigenhandelenenhetbelang hiervanomschrijven. 2.

Jekuntdetweebelangrijkstevormenvanevaluatie beschrijvenentoepassen. 3.

Jekuntverschillendeevaluatiemethodenbeschrijvenen toepassen. 4.

Jekuntdekolomevaluatiecorrectinvullenophet lesvoorbereidingsformulier. 5.

Jekuntdebelangrijkstebeoordelingsinstrumentenvoor hetvaardigheidsniveaubeschrijven. 6.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

11.7Verdiepingsstof-Planmatigwerken:de PDCA-cyclus

Planmatigofmethodischwerkenisnietalleenbelangrijkbijhetvoorbereiden, uitvoerenenevaluerenvanlessenoftrainingen.Infeitemoetjevrijwelalle handelingenplanmatiguitvoeren.Datgeldtvoorhetorganiserenvaneen toernooi,vooreffectiefvergaderen,voorsuccesvolstuderenenvoorhet ontwikkelenvansportbeleid. Bijhetplanmatigwerkendoorloopjealtijddezelfdestappen.Dezestappen samenvormendezogenaamdePDCA-cyclus.Deletterszijneenafkortingvan devolgendewoorden:

DePDCA-cyclus.

11.8Verdiepingsstof-Hetbelangvanevalueren

Hetbelangvanevalueren

• vaststellenofdebeoogdedoelenzijnbehaald

• vaststellenofhetplanvolgensdeverwachtingenwerkte

• omverantwoordingafteleggenaancollega’s,leidinggevendeen/ofde cliënt

• omdekwaliteitvanhetwerkteverbeteren

• omheteigenhandelenteverbeteren.

Systematischevaluerenwilzeggendatje

• voorafaandeuitvoeringproductenprocesevaluatievragenhebtopgesteld

• voorafhebtvastgelegdwanneerjeevalueert

• voorafhebtvastgelegdmetwiejeevalueert

• aandehandvandeevaluatiegegevensconclusieskunttrekkenenook weetwatjemetdieconclusiesmoetdoen.

Hetbelangvantussentijdsevalueren

• Jekunttussentijdsbijstellen.

• Jekuntjeprocesbeterindegatenhouden.

• Jekunttussentijdsjedoelenbijstellen.

Evaluerendoejedoormiddelvaneenproduct-enprocesevaluatie

• productevaluatieDeproductevaluatievragenzijngerichtophetresultaat zelf,opdedoelendiejevoorafgesteldhebt.

• procesevaluatieDeprocesevaluatievragenzijngerichtopdemanierwaarop jehetresultaathebtbereikt.

Trektotslotooknogeenconclusie:

• Hebjehetdoelbereiktofblijft(eendeelvan)hetdoelstaan.

11.9Verdiepingsstof-Leerlingvolgsysteem

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Eenleerlingvolgsysteem(LVS)bestaatuittoetsendieopvastemomentenin hetjaarafgenomenworden.Detoetsenzijnnietdoordeschoolontwikkeld. Ookzijnzenietontwikkelddooruitgeversvandediversemethoden.Detoetsen staandaarlosvan.Detoetsenzijngenormeerd.Datwilzeggendatopbasis vanexperimenteren,voorafvaststaatwanneereenleerlingdetoetsgehaald heeft.Zokaneenspellingstoetsbestaanuittwintigwoorden.Denormis80%, datwilzeggendatjezestienwoordengoedmoethebben.Alleleerlingenvan verschillendescholenkrijgendezelfdetoetsenophetzelfdemoment.Zokan

landelijkeenobjectiefbeeldvandevorderingenontstaan.Detoetsenvanhet LVStoetsenwatdeleerlingenbeslistmoetenbeheersen.Uitvalopeentoets vanhetLVSleidtaltijdtotmaatregelenvanuitdezorg.

Leerlingvolgsystemeninhetbewegingsonderwijs:

• Beleves,leerlingvolgsysteemgebaseerdopdeleerlijnenentussendoelen uithetBasisdocumentBewegingsonderwijs

• Bewegenenspelen,hetleerlingvolgsysteemvandemethodeBasislessen bewegingsonderwijs.

HetleerlingvolgsysteemvanPlanmatigbewegingsonderwijswordthierniet besproken,maardatbestaatwel.Dezemethodekentinsteekkaartenvoor zoweleengroepsrapportagealsindividuelerapportage.Demethode‘Bewegen samenregelen’ sluitaanbijhetleerlingvolgsysteemBeleves.Doorhet leerlingvolgsysteemisdemotorischeontwikkelingvaneenkindopde basisschoolgoedtevolgen.

Beleves

BelevesisredelijkgebruiksvriendelijkenafgestemdophetBasisdocument Bewegingsonderwijs.Decd-romistebestellenbijhetJanLuitingFonds,het studie-enpublicatiefondsvandeKoninklijkeVerenigingvanLeraren LichamelijkeOpvoeding(KVLO).Methetsysteemkunjedeafzonderlijke groepenénindividueleleerlingenbeheren.Aandehandvanderesultatenkun jebepalenofjespecifiekemaatregelenmoetnemen,zoalshetvolgenvan steunlessenofmotorischeremedialteaching.

Bewegenenspelen

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

HetleerlingvolgsysteemBewegenenspelenisontwikkeldomdebewegingsenspelontwikkelingvankinderenvan2totenmet16tekunnenobserveren enregistreren.Hetvaardigheidsniveauvanhetkindkunjemetbehulpvan registratieformuliereninkaartbrengen.Opdezemanierontstaaterinzichtin devooruitgangeneventuelestagnatievandeontwikkelingvankinderen.Er bestaanindividueleformulierenengroepsformulieren.Demotorische ontwikkelinglooptvan2totenmet16jaarenkentverschillendeniveaus.Het laagsteniveau(2jaar)isniveau-1,gevolgddoorniveau0(3jaar)eneindigend metniveauX(13totenmet16jaar).Vanaf13jaarneemthetniveaudusniet meertoe.Deniveauslopeninfeitegelijkopmetdegroepenvandebasisschool. Niveau1geefthetvaardigheidsniveauaanwatdoor80%vandekinderenuit groep1beheerstwordt.Infeitewordteropdezemaniervoorelkkinduitelke groepeennormofondergrensaangegeven.Zokan80%vandekinderenuit

groep3tiensecondenopéénbeenstaanenmoetjedaarals6-jarigedusin feiteaanvoldoen,andersisersprakevaneenachterstandindemotorische ontwikkelingenkomjemogelijkinaanmerkingvoorextrazorg(MRT).

Hetleerlingvolgsysteembestaatuitvieronderdelen:

1.motorischevaardigheid

2.spelinzicht

3.gedraginspelsituaties

4.kleinmotorischevaardigheid(schrijven).

11.10Verdiepingsstof-Shuttleruntest

Deshuttleruntest(ookwelpiepjestestgenoemd)iseenwetenschappelijk onderbouwdetestdieinmiddelsdoormiljoenenmensenoverdehelewereld isgelopen.Opeenvoudigewijzewordthetuithoudingsvermogen(UHV)getest doortussentweelijnenheenenweertelopendieoptwintigmeterafstand vanelkaargelegenzijn.

Korteuitleg

• Jelooptheenenweertussentweelijnenoptwintigmeterafstand.

• Piepjesopdecdbepalenwanneerjebijdelijnmoetkeren.

• Desnelheidwordtelkeminuutverhoogd.Ditheeteentrap.

• Dezetrappenkrijgjetehorenopdecd,zokanjejeniveaubepalen.

• Ophetmomentdatjehetnietmeervolhoudt,onthoudjedelaatst genoemdetrapopdecd.

CONCEPT

Uitgebreideuitlegshuttleruntest

Deloopsnelheidvandedeelnemerswordtbepaalddoorhetintervaltussen tweegeluidssignalen,waarbijdesignalenwordenaangebodenmetbehulp vandeshuttleruntestcd.Dehardloopsnelheidwordtelkeminuutverhoogd doorhetintervaltussendegeluidssignalenteverkorten.

Dedeelnemermoetgelijkmatiglopen,datwilzeggennietlangzamer,maar ooknietsnellerdanhetdoordegeluidssignalenaangegeventempo.Dus preciestijdenshetgeluidssignaalvandecdbijdelijn.

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Hetkeerpuntisdetwintigmeterlijn.Aantikkenvandezelijnmetéénvoetis voldoende.Hetkeerpuntdientmeteenzokortmogelijkedraaigemaaktte wordenendedeelnemersmoetenineenrechtebaantussendetwee twintigmeterlijnenlopen.

Alsdedeelnemervoorhetgeluidssignaaldetwintigmeterlijnheeftbereikt, moethijdoorlopenenzijntempodusdanigaanpassen,zodanigdathijbijhet volgendegeluidssignaalweeroptijddetwintigmeterlijnheeftbereikt.Hijmag dusnietstilstaan,maarzalzijntempomoetenverminderen.

Alsdedeelnemerdetwintigmeterlijnnognietbereiktheeftbijhet geluidssignaal,moethijdoorlopenendetwintigmeterlijnalsnogaantikken. Tevensdientdedeelnemerervoortezorgendathijbijhetvolgende geluidssignaaldeanderetwintigmeterlijnwelweerheeftbereikt.

Detestisvoordeindividueledeelnemerafgelopenindien:

• dedeelnemerzelfopgeeft

• dedeelnemerintweeopeenvolgendekerenbijhetgeluidssignaalde twintigmeterlijnopmeerdandriemeterafstandnietheeftgehaald.Dit betekentdatalsdedeelnemerbijhetgeluidssignaaldetwintigmeterlijn nietheeftgehaald,hijgewoondoormaggaanmetdetestzolanghijmaar niettweeopeenvolgendekerenverderdandriemetervandeze twintigmeterlijnafis.Dedeelnemerdientechterweldetwintigmeterlijn aantetikkenalvorenstedraaien.

• dedeelnemertweeopeenvolgendekerenverzuimtdetwintigmeterlijnop devoorgeschrevenmanieraanteraken.

Eendeelnemerdiedetestbeëindigtofmoetbeëindigenmoethetparcours verlatenzonderdaarbijanderedeelnemerstehinderen.

CONCEPT

Hetresultaatwordtuitgedruktintrappen,metnauwkeurigheidvaneenhalve trap.Eentrapkomtovereenmetongeveeréénminuut.Hetaantalbereikte trappenwordtaangegevenopdeshuttleruntestcd.Alsbehaaldresultaatgeldt delaatsteaangegeventrapopdecdophetmomentdatdedeelnemerdetest beëindigd.

Deshuttleruntestiseentestdieuitsluitendgeschiktisvoorgezondepersonen. Bijtwijfeloverdegezondheidstoestandmageendeelnemernietaande shuttleruntestdeelnemen.

Bron:http://shuttleruntest.nl/

BOOMBEROEPSONDERWIJS

Bekijkhetfilmpjeoverdezeverdiepingsstof.

11.11Begrippen

Betrouwbaarheid

Levertdemetingmethetzelfdeinstrumentsteedshetzelfderesultaatop.

Circuitmethode

MetenvanhetresultaatdoordeSB-deelnemerseenaantalstations/oefeningen aftelatenlopen.

Evaluatie-instrumenten

Hulpmiddelenomteevalueren(gesprek,vragenlijst,test).

Evaluatiemethoden

Een(gestandaardiseerde)maniervanevalueren.

Evalueren

Verzamelenvangegevensenconclusiestrekkenoverhetresultaatenhet verloopvaneenhandeling/proces.

Kwalitatievemotorischetests

Gestandaardiseerdeproefdieaangeefthoemooi,goediemandeenmotorische vaardigheiduitkanvoeren.

Kwalitatieveproductevaluatie

Evaluatievandekwaliteit(hoemooi,goed)vanhetresultaat.

Kwantitatievemotorischetests

Gestandaardisserdeproefdieaangeefthoesnel,lang,ver(meetbaarresultaat) iemandeenmotorischevaardigheidkanuitvoeren.

Kwantitatieveproductevaluatie

Hierbijevalueerjehetresultaatindevormvaneenbepaaldeafstandoftijd (meetbaarresultaat).

PDCA-ofkwaliteitscyclus

Doorlopenvandestappenplannen,uitvoeren,evaluerenenbijstellen.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS

Prestatieproef

Vaststellenvanhetresultaatdooreenstandaardopstelling(proef).

Procesevaluatie

Deevaluatievanhetverloop(vaneenlesoftraining).

Productevaluatie

Deevaluatievanhetresultaat(doelen)vaneenlesoftraining.

Reflecteert

Terugkijkenopjeeigenhandelen,hoejijietsgedaanhebt.Jedevraagstellen waterbijjougoedofmindergoedging.

Vaardigheidstests

Instrumentdateenbeeldgeeftvandebewegingsvaardigheidvaniemand.

Validiteit

Meethetinstrumentechtwathetmoetmeten.

CONCEPT BOOMBEROEPSONDERWIJS